el conocimiento privado del juez como causal de

ricardo a. morales cano
el conocimiento privado del juez
UBMFTFWFOUPTEFCFSÈTFQBSBSTFJNQFSBUJWBNFOUFEFMQSPDFTP "MQFOTBS
FOVOBDDJEFOUFEFUSÈOTJUPPDVSSJEPFYBDUBNFOUFBMGSFOUFEFMWFIÓDVMP
RVFDPOEVDÓBFMKVF[RVFMVFHPFTMMBNBEPBDPOPDFSEFMQSPDFTPZRVF
TBCFBDJFODJBDJFSUBRVFFMBDDJEFOUFTFQSPEVKPQPSMBBDUJWJEBETVJDJEB
EFM QFBUØO B RVJFO ÏM WJP SBVEP MBO[BSTF B MB DBMMF {TFSÈ RVF FYJTUF
GØSNVMBQSPDFTBMRVFQFSNJUBBMKVF[FOVOBTVOUPDPNPFTUFTFQBSBSTF
EFM QSPDFTP Z BMFHBS TV DPOPDJNJFOUP QSJWBEP EF MPT IFDIPT &TF Z
PUSPTFWFOUPTOBEBFYUSB×PTTPOMPTRVFKBMPOBOFTUBTSFnFYJPOFTRVF
BQVOUBOBVOBSFTQVFTUBBmSNBUJWB$PNQBSUJSFNPTBMHVOPTQSJODJQJPT
QSPCBUPSJPTBmOFTBMBMBCPSEFMKVF[ZTVTMJNJUBDJPOFTPmDJPTBTMBDBSHB
EFMBQSVFCBMBTDBVTBMFTEFJNQFEJNFOUPFTQFDÓmDBNFOUFSFHVMBEBTZ
FMDPOPDJNJFOUPQSJWBEPEFMKVF[UBMZDPNPIBTJEPUSBUBEPFOEPDUSJOB
ZKVSJTQSVEFODJB
el conocimiento privado
del juez como causal de impedimento
ĩğĢĕēĥģđēęūĞ*
Ricardo A. Morales Cano**
Palabras clave: $PNQPSUBNJFOUP EFM UFTUJHP NÈT BMMÈ EF EVEB
SB[POBCMFBOUFDFEFOUFT
Resumen
.VZ QPDP TF IB FTDSJUP TPCSF FM DPOPDJNJFOUP QSJWBEP EFM KVF[ FO
NBUFSJBQSPCBUPSJBZOBEBTFIBSFnFYJPOBEPTPCSFMPTFGFDUPTQSÈDUJDPT
RVF FTF DPOPDJNJFOUP QSJWBEP QVFEB UFOFS GSFOUF B MBT DBVTBMFT RVF
JNQPOFOMBTFQBSBDJØOEFMGVODJPOBSJPFONBUFSJBEFJNQFEJNFOUPTZ
SFDVTBDJPOFT
Abstract
7FSZMJUUMFIBTCFFOXSJUUFOBCPVUKVEHFTQSJWBUFLOPXMFEHFSFHBSEJOH
FWJEFOUJBSZ MBX BOE OPUIJOH IBT CFFO UIPVHIU BCPVU UIF QSBDUJDBM
FĉFDUTUIBUQSJWBUFLOPXMFEHFNBZIBWFUPUIFDBVTFTUIBUJNQPTFUIF
TFQBSBUJPOPGPĊDJBMTJOJNQFEJNFOUTBOESFDVTBMTNBUUFS
-BJNQBSDJBMJEBEEFMKVF[FTVOBHBSBOUÓBQSPDFTBMRVFBQVOUBBRVFVO
GVODJPOBSJP FRVJEJTUBOUF EF MPT FYUSFNPT FO litis TFB RVJFO EJSJNB FM
BTVOUPZDPODFEBMBSB[ØOBRVJFOIBZBQPEJEPQSPCBSDPONÈTÏYJUPTVT
QSFUFOTJPOFT&TPFTDJFSUPDPNPUBNCJÏOMPFTRVFFTUFEFCFTFQBSBSTF
FOBRVFMMPTFWFOUPTFORVFTVJNQBSDJBMJEBETFWFDPNQSPNFUJEBQPS
GBNJMJBSJEBEBNJTUBEÓOUJNBPFOFNJTUBEQSJODJQBMNFOUF/PPCTUBOUF
MBQSFHVOUBTJOSFTQPOEFSFTRVÏTVDFEFDVBOEPFMKVF[NJTNPFTVO
DPOPDFEPSEFMPTIFDIPTOPQPSRVFFTUPTTFBOOPUPSJPTOJQPSSB[POFT
EFSFHMBTEFFYQFSJFODJBZBmOFTTJOPDVBOEPFMNJTNPGVODJPOBSJPFT
UFTUJHPQSFTFODJBMDPOPDFEPSEJSFDUPEFMIFDIPBKV[HBS{TFSÈRVFFO
ͳFJNQBSUJBMJUZPGUIFKVEHFJTBQSPDFEVSBMXBSSBOUZQPJOUJOHUIBUBO
PĊDJBMFRVJEJTUBOUGSPNUIFFYUSFNFTJOMJUJHBUJPOTIPVMECFUIFPOFUP
HSBOUSFBTPOUPUIPTFXIPIBWFCFFONPSFTVDDFTTGVMJOQSPWJOHUIFJS
DMBJNT"MTPJUJTUSVFUIBUUIF+VEHFNVTUXJUIESBXXIFOIJTJNQBSUJBMJUZ JT DPNQSPNJTFE GPS SFBTPOT PG GBNJMJBSJUZ JOUJNBUF GSJFOETIJQ
PSFONJUZQSJODJQBMMZ)PXFWFSUIFRVFTUJPOXJUIPVUBOTXFSJTXIBU
IBQQFOTXIFOUIFGBDUTBUJTTVFBSFLOPXOCZUIFKVEHFIJNTFMG 'PS
CFJOHBOFZFXJUOFTTXJUIQFSTPOBMLOPXMFEHFPGUIFDBTFSBUIFSUIBO
GPSOPUPSJPVTGBDUTPSSVMFTPGFYQFSJFODFSFBTPOT*OTVDIFWFOUDPVME
JUCFUIBUIFNVTUJNQFSBUJWFMZXJUIESBXGSPNUIFDBTF ͳJOLGPSPOF
NPNFOU JO B DBS BDDJEFOU UIBU PDDVSSFE FYBDUMZ JO GSPOU PG B WFIJDMF
ESJWFO CZ B KVEHF XIP JT DBMMFE MBUFS UP IFBS UIBU DBTF JO DPVSU BOE
IFLOPXTXJUIDFSUBJOUZUIBUUIFBDDJEFOUXBTDBVTFECZUIFTVJDJEBM
BDUJWJUZPGUIFQFEFTUSJBOUIBUUIFKVEHFTBXKVNQJOHJOUPUIFNJEEMF
PGUIFTUSFFU8JMMUIFSFCFBQSPDFEVSBMGPSNVMBUIBUBMMPXTUIFKVEHF
JO B DBTF MJLF UIJT XJUIESBX GSPN UIF DBTF BOE BSHVF IJT QFSTPOBM
LOPXMFEHF PG UIF GBDUT ͳJT BOE PUIFS SFHVMBS TJUVBUJPOT BSF XIBU
NPUJWBUFUIFTFBSHVNFOUTUIBUQPJOUUPBOBĊSNBUJWFBOTXFS8FXJMM
TIBSFTPNFQSPCBUJWFQSJODJQMFTDPNNPOUPUIFKVEHFMBCPSBOEUIFJS
PĊDJBM DPOTUSBJOUT UIF CVSEFO PG QSPPG JNQFEJNFOUT DBVTFT TQFDJ-
3FDJCJEPBCSJMEF"DFQUBEPKVOJPEF
*
**
"SUÓDVMPJOÏEJUP
"CPHBEP1FOBMJTUB$POKVF[4BMB1FOBMEFM5SJCVOBMEF$BSUBHFOBEFTEFIBDFB×PT
(SBEVBEPFOMB6OJWFSTJEBEEF$BSUBHFOBFOFMB×PEFM$POFTQFDJ[BMJ[BDJØOFO
FTUB NJTNB VOJWFSTJEBE FO DPOWFOJP DPO MB 6OJWFSTJEBE &YUFSOBEP EF $PMPNCJB FO
FMB×PEFM"TJTUFOUFBDVSTPTPCSFMBQSÈYJTEFMTJTUFNBBDVTBUPSJPFO8BTIJHUPO
EJDUBEP QPS -BUJO "NFSJDBO #BS "TTPDJBUJPO $PO FYQFSJFODJB EF B×PT FO FM
FKFSDJDJP EF MB QSPGFTJØO FO FM ÈFB QFOBM "VUPS EF EJWFSTBT PCSBT KVSÓEJDBT "TFTPS EF
EJGFSFOUFTFNQSFTBTEFMBDJVEBEEF$BSUBHFOB$PMVNOJTUBEFMQFSJØEJDP El Universal
EFFTUBNJTNBDJVEBE4FMFDDJPOBEPDPNPBCPHBEPFOFKFSDJDJPQPSFMQFSJØEJDP«NCJUP
+VSÓEJDPFOFMDVBMIBDPMBCPSBEPDPOEJGFSFOUFTQVCMJDBDJPOFT
issn  -  tQQt+VMJP%JDJFNCSFEFt#PHPUÈ%$$PMPNCJB


Revista del Instituto Colombiano de Derecho Procesal t/P
ricardo a. morales cano
el conocimiento privado del juez
mDBMMZSFHVMBUFEBOEKVEHFQSJWBUFLOPXMFEHFBTJUIBTCFFOUSFBUFEJO
EPDUSJOFBOEKVSJTQSVEFODF
FTUFNBRVFFMMFHJTMBEPSFTUÈMMBNBEPBQSFWFSZSFTPMWFSEFMBNFKPSNBOFSB
TJ FT RVF FO WFSEBE EFTFB IBDFS DVNQMJS MPT DBSPT QSJODJQJPT BOHVMBSFT EF VO
OVFWPTJTUFNBRVFDMBNBQPSNPEJmDBSMPTUSBUBNJFOUPTRVFUSBEJDJPOBMNFOUF
SFTQPOEÓBOBVOTJTUFNBJORVJTJUJWPFOWÓBTEFSFFNQMB[P
Key words: %FNFBOPSCFZPOUIFSFBTPOBCMFEPVCUCBDLHSPVOE
. consideraciones generales.
&OUSFMBTGVODJPOFTNBTHMPSJPTBTEFMPTIPNCSFTFTUÈMBEFDVNQMJSDPOFMTVCMJNF
DPNFUJEP EF FTUBCMFDFS MB KVTUJDJB FOUSF TVT DPOHÏOFSFT &TUB FTOB GVODJØO EF
ÈOHFMFT BUSBQBEB FO QJFT EF CBSSP VO SBZP EJWJOP EF MV[ RVF TF DVFMB QPS MBT
SFOEJKBT EF MBT EFCJMJEBEFT IVNBOBT 4V NJTJØO EFTDJGSBS FM MFOHVBKF KVEJDJBM
EFMBTTPNCSBTi6OQSPCMFNBEFGFQBSBFMIPNCSFBSSBODBOEPVOQFEB[PEF
FUFSOJEBEQBSBQFHBSMPBMUJFNQPwOPTEJSÈFMNBFTUSP$BSOFMVUUJSFDPSEBOEPB
6OBNVOP.
&M KVF[ MMBNBEP B SFTPMWFS VO BTVOUP QSPDFTBM MMFHB BTJTUJEP EF NVDIBT
IFSSBNJFOUBTTJOMBTRVFMFTFSÓBJNQPTJCMFBDPNFUFSDBCBMNFOUFTVGVODJØO-B
DJFODJBRVFMFBDPNQB×BQSPWJFOFEFNVDIBTZWBSJBEBTGVFOUFTDPNPQFSTPOB
DPNPBCPHBEPZDPNPIPNCSFEFFTUVEJPFOEJTUJOUBTEJTDJQMJOBTBMUFSOBTUPEP
MP DVBM FM UJFNQP QFSGFDDJPOB QBSB QSFQBSBSMP B NBZPSFT EFTBGÓPT KFSÈSRVJDPT
$PNPIPNCSFDPOPDFSÈEFMTFOUJEPDPNÞOEFMBTSFHMBTEFFYQFSJFODJBZEF
MBTJDPMPHÓBHFOFSBMFOMBJOUFSBDDJØOIVNBOBFNCVÓEBFOTVDPOEJDJØOTPDJBM
ZFDPOØNJDB$PNPBCPHBEPMFTFSÈOQSPQJBTMBTOPSNBTZMPTQSJODJQJPTRVF
HPCJFSOBOMBMØHJDBEFMBTFWJEFODJBT$PNPIPNCSFEFTBCFSMMFWBEPQPSTVT
HVTUPT Z QBTBUJFNQPT UFOESÈ VOB JOmOJUB HBNB EF DPOPDJNJFOUPT QBSBMFMPT
RVF FO BMHÞO NPNFOUP QVFEFO SFTVMUBSMF ÞUJMFT B TVT GVODJPOFT KVEJDJBMFT &O
mOTVWBTUBQPTJCJMJEBEEFDPOPDJNJFOUPTTFFYUJFOEFBMJOmOJUP$VBOEPKV[HB
iBDVEFOBMBNFOUFEFMKVF[VOBNBTBUBMEFDPOPDJNJFOUPTRVFTJQSFUFOEJFTF
EBSTFDVFOUBEFUPEPTOPBDBCBSÓBOVODB+V[HBTJOEVEBTFHÞOMPTEBUPTRVF
TFMFPGSFDFOQFSPOPEFUPEPTUJFOFZTFFYJHFMBQSVFCB"MHVOPTTFSFQVUBOQPS
ÏMDPNPQSPCBEPTFOWJSUVEEFVOTVQVFTUPEFTVDFSUJEVNCSFTJORVFOJBTÓ
QSPQJPOJBPUSPTFYQMJRVFFMNPUJWPw2.
%F JHVBM NBOFSB QBSBMFMP B FTF QJÏMBHP EF DPOPDJNJFOUPT HFOFSBMFT CJFO
QPESÓBBDPOUFDFSRVFFMNJTNPKVF[TFBUFTUJHPEJSFDUPEFMPTIFDIPTRVFMVFHP
MFTPOBTJHOBEPTQBSBTVKV[HBNJFOUPUPEPMPDVBMTJOQSPQPOÏSTFMPOJRVFSFSMP
JNQBDUBSÈ HSBWFNFOUF FO TV QSPQØTJUP EF JNQBSDJBMJEBE -B QÏSEJEB EF FTUB
$"3/&-655*'SBODFTDPCuestiones sobre el proceso penal.#VFOPT"JSFT&EJDJPOFT
+VSÓEJDBT&VSPQB"NÏSJDBQ
2
&--&301JFUSPDe la certidumbre en los juicios criminales o tratado de la prueba en
materia penal. 4FYUB FEJDJØO #JCMJPUFDB +VSÓEJDB EF "VUPSFT &TQB×PMFT Z FYUSBOKFSPT
Q
issn  -  tQQt+VMJP%JDJFNCSFEFt#PHPUÈ%$$PMPNCJB

$JFSUBNFOUF CBKP MB ÏHJEB EFM TJTUFNB JORVJTJUJWP RVF IBCJMJUBCB BM KVF[ B
TFSQSPUBHPOJTUBEFMBTEJSFDDJPOFTQSPCBUPSJBTEFMQSPDFTPBTVFODBSHPFTUBT
TJUVBDJPOFTOPUFOÓBOQPSRVÏMMBNBSMBBUFODJØO"MKVF[TFMFQFSNJUÓBEFDSFUBS
QSVFCBT EF PmDJP Z BCBOEFSBS TV QSPQJB UFPSÓB EFM DBTP &M BEWFOJNJFOUP EFM
TJTUFNB BDVTBUPSJP FO DBNCJP WBSJØ FTBT SFHMBT EF KVFHP QFSP FO FM UFNB EF
MPT JNQFEJNFOUPT Z SFDVTBDJPOFT OP TF IBO JOUSPEVDJEP JOBEWFSUJEBNFOUF MBT
NPEJmDBDJPOFTMFHBMFTRVFFTUPTDBNCJPTEFNBOEBO
/P FT VO UFNB GÈDJM EF BCPSEBS &M KVF[ RVF FO SB[ØO B TV DPOPDJNJFOUP
QSJWBEPIBQFSEJEPTVJNQBSDJBMJEBETBCFRVFOPQPESÓBNPUJWBSTVTFOUFODJB
CBTBEP FO TVT FTQFDJBMFT Z QSJWBEPT DPOPDJNJFOUPT QFSP JHVBM TBCF RVF FTB
QSVFCBNFOEB[RVFTFMFIBPGSFDJEPQPSFKFNQMPOPMFDPOWFODFQPSRVFFOUSF
MPRVFMFQSPQPOFOZMPRVFÏMDPOPDFQVFEFIBCFSVOBCJTNPEFEJGFSFODJB4J
EFDJEFBGBWPSEFMBNFOUJSBQSPQVFTUBFOTVBGÈOEFOFHBSTVWFSEBEQSJWBEB
Z TVKFUBSTF B MBT SFHMBT BSUJmDJBMFT EF KV[HBS TPMP DPO MBT QSVFCBT QSBDUJDBEBT
USBJDJPOBSÓBTVTQFSTPOBMFTDPOWJDDJPOFTZTJQPSFMDPOUSBSJPEFDJEFBGBWPSEF
FTUBTTPSQSFOEFSÓBBMTVKFUPQSPDFTBMWFODJEPZMPTPNFUFSÓBTJOQPTJCJMJEBEEF
SÏQMJDBEFGFOTJWB
. la imparcialidad del juez es innegociable en
el sistema acusatorio.
$PNPFYQSFTÈCBNPTFMTJTUFNBBDVTBUPSJPOPQVFEFTVCTJTUJSTJMFTVTUSBFNPT
TV QSJODJQBM DBSBDUFSÓTUJDB MB JNQBSDJBMJEBE EFM KVF[ FRVJEJTUBOUF BM FOUF
BDVTBEPSZBMBEFGFOTB&TUBWFSEBEFTUÈSFHJTUSBEBFOFMBSUÓDVMPRVJOUPEFMPT
QSJODJQJPT SFDUPSFT EF MB EF DPO MP RVF EFNVFTUSB RVF OP TF USBUB
EF VOB DBSBDUFSÓTUJDB JOTVTUBODJBM EFM OVFWP QSPDFEJNJFOUP %JDF MB OPSNB
iImparcialidad.&OFKFSDJDJPEFMBTGVODJPOFTEFDPOUSPMEFHBSBOUÓBTQSFDMVTJØO
Z KV[HBNJFOUP MPT KVFDFT TF PSJFOUBSÈO QPS FM JNQFSBUJWP EF FTUBCMFDFS DPO
PCKFUJWJEBEMBWFSEBEZMBKVTUJDJBw$PNPGÈDJMTFPCTFSWBTPMPTFNFODJPOBMB
JNQBSDJBMEBEEFMKVF[OPMBEFMmTDBM-BGVFS[BEFMBOPSNBOPTPMPWJFOFEBEB
QPS TV DPOUVOEFOUF SFEBDDJØO TJOP QPSRVF IBDF QBSUF EF MPT QSJNFSPT DJODP
BSUÓDVMPTEFOUSPEFMUÓUVMPQSFMJNJOBSSFTFSWBEPBMPTiprincipiosSFDUPSFTw-MBNB
MBBUFODJØORVFZBOPTFUSBUBEFTJNQMFTOPSNBTSFDUPSBTTJOPEF“QSJODJQJPTw
DBSEJOBMFT RVF QSJPSJ[BO DVBMRVJFS JOUFSQSFUBDJØO OPSNBUJWB FOGSFOUBEB
B DVBMRVJFS PUSP BSUÓDVMP BM JOUFSJPS EFM DØEJHP &TUB DBSBDUFSÓTUJDB JNQMJDB
VOB DBSHB JNQPSUBOUF FO TV USBTDFOEFODJB DPOTUJUVDJPOBM Z EPHNÈUJDa. "TÓ MP

Revista del Instituto Colombiano de Derecho Procesal t/P
ricardo a. morales cano
el conocimiento privado del juez
FYQMJDB MB EPDUSJOB iOJOHVOB OPSNB P JOTUJUVDJØO EFM TJTUFNB QVFEF FTUBS FO
DPOUSBEJDJØODPOMPTQPTUVMBEPTFYQVFTUPTFOMPTQSJODJQJPT%FBRVÓTFEFSJWB
FMIFDIPEFRVFUPEBMBEJTDSFDJPOBMJEBEPUPSHBEBBMPTØSHBOPTZDSFBEPSFTEFM
EFSFDIPEFCFFTUBSGVOEBEBBQBSUJSEFMIJMPDPOEVDUPSEFMPTQSJODJQJPT4PO
QVFT QSFWBMFOUFT DPOEJDJPOBOUFT QSJNBSJPT Z QSJODJQBMFTw4 &TUB WFSEBE EFM
TJTUFNBBDVTBUPSJPJNQMFNFOUBEPFOOVFTUSPQBÓTIBTJEPSFDPOPDJEBEFNBOFSB
GFIBDJFOUF QPS MB $PSUF 4VQSFNB EF +VTUJDJB "TÓ QPS FKFNQMP QPESÓBNPT
SFDPSEBSQBSBOPIBDFSOPTJOUFSNJOBCMFTMBEFDJTJØOEFMEFGFCSFSPEF
i-B TFQBSBDJØO EF KVF[ Z BDVTBDJØO FT FM NÈT JNQPSUBOUF EF UPEPT MPT FMFNFOUPT
DPOTUJUVUJWPTEFMNPEFMPUFØSJDPBDVTBUPSJPDPNPQSFTVQVFTUPFTUSVDUVSBMZMØHJDP
EFUPEPTMPTEFNÈTw5 –TVCSBZBTGVFSBEFUFYUP–.
RVF OP FT EBCMF RVF TF BEPTFO GØSNVMBT QPS GVFSB EFM MJTUBEP FYQSFTP EF MBT
RVJODF
DBVTBMFTSFHMBEBTEFMBSUÓDVMPEFMBDUVBM$ØEJHPEF1SPDFEJNJFOUP
1FOBM“4PMPDPOTUJUVZFNPUJWPEFFYDVTBPEFSFDVTBDJØOBRVFMRVFEFNBOFSB
FYQSFTBTFTF×BMBFOMBMFZMPRVFIBDFFYDMVTJØOEFMBBOBMPHÓBBEFNÈTRVFB
MPT KVFDFT MFT FTUÈ WFEBEP TFQBSBSTF QPS TV QSPQJB WPMVOUBE EF TVT GVODJPOFT
KVSJTEJDDJPOBMFT Z B MPT TVKFUPT QSPDFTBMFT OP MFT FTUÈ QFSNJUJEP FTDPHFS B TV
BSCJUSJPMBQFSTPOBEFMKVF[EFNBOFSBRVFMBTDBVTBTRVFEBOMVHBSBTFQBSBSEFM
DPOPDJNJFOUPEFVOEFUFSNJOBEPBTVOUPBVOGVODJPOBSJPKVEJDJBMOPQVFEFO
EFEVDJSTF QPS TJNJMJUVE OJ TFS PCKFUP EF JOUFSQSFUBDJPOFT TVCKFUJWBT FO UBOUP
RVFTFUSBUBEFSFHMBTEFHBSBOUÓBEFMBJOEFQFOEFODJBKVEJDJBMZEFWJHFODJBEFM
QSJODJQJPEFJNQBSDJBMJEBEEFMKVF[w–TVCSBZBTEFMTVTDSJUP–.
$POMBFYJHFODJBEFMBJNQBSDJBMJEBEEFMKVF[TVDFEFMPRVFBQMJDBCBQBSBMB
mEFMJEBEEFMBNVKFSEFMFNQFSBEPS$ÏTBSOPTPMPEFCÓBTFSmFMTJOPQBSFDFSMP
-B EJNFOTJØO TVCKFUJWB EF OFVUSBMJEBE FO FM GVFSP JOUFSOP EFM GVODJPOBSJP OP
CBTUBJHVBMEFCFBMFKBSTFEFUPEBBDUVBDJØORVFIBHBEVEBSEFTVFRVJEJTUBODJB
QSPDFTBM i&O FTUF TFHVOEP BTQFDUP IB JOTJTUJEP MB $PSUF &VSPQFB *ODMVTP MBT
BQBSJFODJBTQVFEFOMMFHBSBTFSJNQPSUBOUFTQVFTOPTPMPFMUSJCVOBMEFCFTFS
JNQBSDJBM TJOP RVF EFCF QBSFDFSMF BTÓ BM QSPDFTBEP QVFT EF FMMP EFQFOEF MB
DPOmBO[BRVFMPTUSJCVOBMFTEFVOBTPDJFEBEEFNPDSÈUJDBEFCFOJOTQJSBSBMPT
KVTUJDJBCMFTDPNFO[BOEPFONBUFSJBQFOBMQPSMPTJODVMQBEPTw.
%FCFNPTBEWFSUJSmOBMNFOUFRVFFOFMTJTUFNBJORVJTJUJWPEFMB-FZ
EFOPFYJTUFOPSNBSFDUPSBSFGFSJEBBMBJNQBSDJBMJEBEEFMKVF[-VFHP
FMIFDIPEFRVFFMTJTUFNBBDVTBUPSJPSFQSPEV[DBVOPTQBUSPOFTEJGFSFOUFTFO
DVBOUPBMBJNQBSDJBMJEBEJOOFHPDJBEBEFMKV[HBEPSCBKPVOBEJOÈNJDBEJTUJOUB
EFMBQSVFCBGSFOUFBMBTDBVTBMFTEFJNQFEJNFOUPZSFDVTBDJØOZBFTVONPUJWP
EFBMFSUBQBSBDPODMVJSRVFBMHPEFCFDBNCJBSRVFUBMFTDBVTBMFTOPQVFEFO
TFHVJSTJFOEPMBTNJTNBT
. principio de taxatividad de las causales
ĔĕęĝĠĕĔęĝĕĞĤğĩğĢĕēĥģđēęūĞ
&MQSJODJQJPKVSJTQSVEFODJBMFTRVFMBTDBVTBMFTEFJNQFEJNFOUPZPSFDVTBDJØO
TPOUBYBUJWBT"TÓMPSFJUFSBTJOBNCBHFTMBOVUSJEBKVSJTQSVEFODJB%FTVFSUF
(0/;«-&; /"7"330 "OUPOJP -VJT Sistema de juzgamiento penal acusatorio.
1SJNFSBFEJDJØO&EJUPSJBM-FZFSQ
4
#"45*%"4%&3".¶3&;3BRVFM3".¶3&;#"45*%"4:FTJEPrincipialística procesal penal4FHVOEB&EJDJØO#PHPUÈ&EJDJPOFT%PDUSJOBZ-FZ-UEBQ
1SPDFTP/P$VBUSP
EFGFCSFSPEFEPTNJMOVFWF
.1%S+VMJP&OSJRVF
4PDIB4BMBNBODB
&ODPOTFDVFODJBBQBSUJSEFFTUBJOUFSQSFUBDJØOSÓHJEBEFCFNPTDPODMVJSRVF
OJFMMFHJTMBEPSOJMBKVSJTQSVEFODJBUJFOFOQSFWJTUBDPNPDBVTBMEFTFQBSBDJØO
QPSFKFNQMPFOUSFPUSBTPQDJPOFTFMDPOPDJNJFOUPQSJWBEPEFMKVF[DVBOEPÏM
NJTNPIBZBUFOJEPPDBTJØOEFDPOPDFSEFNBOFSBEJSFDUBMPTIFDIPTRVFTFMF
QSFTFOUBOQBSBTVFTUVEJPZKV[HBNJFOUPPTFFOGSFOUFBTJUVBDJPOFTQPTUFSJPSFT
EFJHVBMHVJ[B&OFTUPTFWFOUPTMBUFOTJØOEFMGVODJPOBSJPOPQVFEFTFSNÈT
FWJEFOUFQPSVOMBEPMB)POPSBCMF$PSUFTPTUJFOFRVFTJFTUBTJUVBDJØOOPFTUÈ
DPOUFOJEBFOOJOHVOBEFMBTDBVTBMFTFTTVEFCFSDPOUJOVBSZQPSPUSPFTUF
TBCFFTDPOTDJFOUFEFRVFFTFDPOPDJNJFOUPQFSTPOBMMFBDFSDBNÈTBMBDBMJEBE
EFUFTUJHPRVFBMBEFKVF[QPSMPRVFTVJNQBSDJBMJEBERVFEBEFTEFFMJOJDJP
NJOBEBTJORVFDVFOUFFOTVBYJMJPOJQBSBÏMOJQBSBMBTQBSUFTDPOVOBDBVTBM
RVFTVQFSFBRVFMMBUBYBUJWJEBESÓHJEBEFMPTQSFDFEFOUFTKVSJTQSVEFODJBMFTRVF
JHVBMFTUÈMMBNBEPBPCFEFDFS
. conocimientos del juez antes del proceso.
$PNPZBWJNPTFMKVF[DVFOUBDPOVOBCÈOJDPEFDPOPDJNJFOUPTDPOMPTRVFTF
FOGSFOUBBMPTSFUPTEFMQSPDFTPBMHVOPTRVFMPDVBMJmDBOQBSBDPNQSFOEFSMPTZ
KV[HBSMPTDPOBDJFSUPZPUSPTRVFCJFOQVFEFOFYJHJSEFBOUFNBOPTVTFQBSBDJØO
KVEJDJBM 'SFOUF B FTUB SFBMJEBE TVHFSJNPT EJGFSFODJBS DBEB TJUVBDJØO EF MB
TJHVJFOUFNBOFSB
4FOUFODJBEF$VCCFSDPOUSB#ÏMHJDBEFMEPDUVCSFEF
issn  -  tQQt+VMJP%JDJFNCSFEFt#PHPUÈ%$$PMPNCJB


ricardo a. morales cano
&TUPT TPO UPEPT BRVFMMPT DPOPDJNJFOUPT QSFWJPT RVF MF CSJOEBO TV TPMWFODJB
JOUFMFDUVBMZKVSÓEJDBQBSBEFTDJGSBSMPTIFDIPTTVTDPOOPUBDJPOFTQSPDFTBMFTZMB
GVFS[BWJODVMBOUFEFMBTQSVFCBTBTÓDPNPUBNCJÏOQBSBSFTPMWFSMBTQFUJDJPOFT
EFMBTQBSUFTFODPOUJFOEBZMBJOUFSQSFUBDJØOEFMBTOPSNBTQFSUJOFOUFT5PEP
BNPEPEFVOBMVQBRVFFONBOPTFYQFSUBTMFBZVEBBEFTDVCSJSMPTDPOUPSOPT
JODJFSUPTEFMIFDIPFOFTUVEJP1SJODJQBMNFOUFFTUPTIBOTJEPMMBNBEPTDPNPFM
NÏUPEPEFMBTBOBDSÓUJDB&ODPOUSBNPTFOUPODFTMBTSFHMBTEFMBFYQFSJFODJBFM
TFOUJEPDPNÞOMPTQSJODJQJPTEFMBMØHJDBZMPTQSJODJQJPTEFMBDJFODJBPUÏDOJDB
&TUFNÏUPEPTFNBOUJFOFIPZWJHFOUFDPNPMPIBFYQSFTBEPMB)POPSBCMF$PSUF
4VQSFNB“-PBOUFSJPSTJHOJmDBRVFIBZMJCFSUBESFHMBEBOPTFQVFEFJSFOFTB
WBMPSBDJØOFODPOUSBEFMBTSFHMBTEFMBFYQFSJFODJBMBTSFHMBTEFMBMØHJDBMBT
SFHMBTEFMBUÏDOJDB&TPFTQSFDJTBNFOUFMPRVFIBZRVFFOUFOEFSQPSSFHMBTEFMB
TBOBDSÓUJDB”. 4POQSJODJQJPTRVFOPQVFEFOTFSBSCJUSBSJPTZBRVFEFBQBSUBSTF
EF MPT NJTNPT QFSNJUFO EFNBOEBS FO DBTBDJØO QPS MBT WÓBT EF MB WJPMBDJØO
JOEJSFDUBEFMBMFZTVTUBODJBMQPSFSSPSEFIFDIPEFSJWBEPEFGBMTPSBDJPDJOJP
ZDSFBad hocMBNÈYJNBEFFYQFSJFODJB {0CJFOIBZPUSPTJOUÏSQSFUFTEFM
TFOUJEPDPNÞOMFHJUJNBEPTQBSBEFDJSFORVFDPOTJTUFMBFYQFSJFODJBEFEFUFSNJOBEPTIFDIPT {4PORVJ[ÈTMPTiUPEØMPHPTwPMPTiUFSUVMJBOPTwUFMFWJTPTP
FYJTUFOiFYQFSUPTwEFMBFYQFSJFODJBTPDJBM &TDJFSUPRVFOPTJFNQSFTFSÈQPTJCMFDPOPDFSMPTPSÓHFOFTEFMBTNÈYJNBT
EF FYQFSJFODJB QFSP OP EFKBO EF TFS QBMQBCMFT MØHJDBT DPNQSFOTJWBT
ZÞUJMFT
/VFTUSB MFHJTMBDJØO DPODFEF BM KVF[ MB GBDVMUBE EF IBDFS WBMFS TV DPOPDJNJFOUP TJO QSFHVOUBS QPS FM PSJHFO EF FTUF Z QPS FMMP TF IB QSPCBEP ZB BM
DPNJFO[PEFFTUFQBSÈHSBGPRVFMBGVFOUFEFTVTBCFSFTJSSFMFWBOUFZRVFFO
DPOTFDVFODJB FT JOEJGFSFOUF TJ FM KVF[ IBCÓB VTBEP DPNP UBM BOUFSJPSNFOUF
MBNÈYJNBEFMBFYQFSJFODJBPTJMBDPOPDJØDPNPQBSUJDVMBSPTJMBDPOTUSVZØ
FOFMNPNFOUPNFEJBOUFFMSFDVFSEPPMBDPOTJEFSBDJØOEFDBTPTWJWJEPTP
DPOPDJEPTBOUFSJPSNFOUF&OFTUFÞMUJNPTVQVFTUPTFUSBUBEFMBBDUJWJEBEEFM
MMBNBEPTFOUJEPDPNÞO%FMPBOUFSJPSTFEFTQSFOEFRVFFOMPDPODFSOJFOUF
BMBOFDFTJEBEEFMBQSVFCBMPEFDJTJWPFTTJFMKVF[DPOPDFMBNÈYJNBPOP
TJFOEPJSSFMFWBOUFFMNPEPQPSFMRVFMMFHØBTVDPOPDJNJFOUP.
.. De las reglas de la experiencia y sentido común.
6OKVF[OPQVFEFTFSBKFOPBMBTSFHMBTEFMBFYQFSJFODJBBRVFMMBTQPSMBTRVFFO
TVWJEBTFHSBCBOMPTIFDIPTRVFTVDFEFOBTVBMSFEFEPS-BFYQFSJFODJBDPOFDUB
TV QSFTFOUF DPO IFDIPT TJNJMBSFT /P TJFNQSF FT GÈDJM PCUFOFS VOB WFSEBE
BCTPMVUBEFMBSB[ØOQPSMBRVFFOUFOEFNPTBMHPEFVOBVPUSBGPSNBQFSPFM
BTVOUPFTRVFBMBJOUFMJHFODJBMMFHBOFTBTWFSEBEFTTJOQPTJCJMJEBEEFSFGVUBDJØO
4BCFNPTMPEJGÓDJMRVFFTSFTQPOEFSBMBTJORVJFUVEFTEFMQSPGFTPS5BSVĉPTPCSF
FMQBSUJDVMBS
{%FRVJÏOFTMBFYQFSJFODJBSFMFWBOUFQBSBMBFMBCPSBDJØOEFVOBNÈYJNB {-B
WFSEBEEFMKVF[ 1FSPFOUPODFT{DVÈOUPTDBTPTEFCFIBCFSWJTUPZEFDJEJEP
FMKVF[QBSBGPSNBSTFFTBFYQFSJFODJB {1FSPDØNPIBEFDJEJEPFTPTDBTPTFO
NPNFOUPTFORVFTVFYQFSJFODJBOPTFIBCÓBGPSNBEPBÞO 4JMPTIBEFDJEJEP
FOGVODJØOEFDSJUFSJPTEJWFSTPTEFDBTPFODBTP{DØNPIBDFQBSBGPSNVMBS
MBNÈYJNB 0FODBNCJP{TFUSBUBEFMBFYQFSJFODJBEFVOBNCJFOUFTPDJBMP
DVMUVSBM {$VÈM {$VÈOBNQMJP {$VÈOIPNPHÏOFP {$VÈOUPUJFNQPIBTJEP
OFDFTBSJP QBSB RVF MB FYQFSJFODJB EF VO HSVQP TPDJBM TF IBZB DPOTPMJEBEP
FO VOB SFHMB HFOFSBM {"×PT TJHMPT .ÈT BÞO {RVJÏO FTUB MFHJUJNBEP QBSB
GPSNVMBSMBNÈYJNBDPOEFOTBOEPFOVOBBTFSDJØOMBFYQFSJFODJBEFWBSJBEBT
Z OVNFSPTBT DJSDVOTUBODJBT FTQFDÓGJDBT WJWJEBT QPS BMHVOPT TVKFUPT P QPS
NJMMPOFT EF QFSTPOBT {&T FM KVF[ RVJFO TF IBDF JOUÏSQSFUF EFM TFOUJS TPDJBM
1"33"26*+"/0+BJSP Manual de derecho probatorio. 97*&EJDJØO-JCSFSÓB&EJDJPOFTEFMQSPGFTJPOBMMUEBQ
issn  -  tQQt+VMJP%JDJFNCSFEFt#PHPUÈ%$$PMPNCJB
Revista del Instituto Colombiano de Derecho Procesal t/P
el conocimiento privado del juez
. Conocimentos habilitantes del juez.
0USBTEFDJTJPOFTFOUSFNVDIBTMBEFMEFBHPTUPEF3BEEFNBS[PEF
3BEEFOPWJFNCSFEF3BEEFNBZPEF3BE
EFGFCSFSPEF3BEEFNBS[PEF3BEEFOPWJFNCSFEF
3BE"VUPEFMEFBHPTUPEF3BE"VUPEFMEFPDUVCSFEF
3BEBVUPTEFMEFGFCSFSPEF3BEZEFMEFKVMJPTJHVJFOUF
3BE%FMEFTFQUJFNCSFEF3BEFOUSFPUSBTEFJHVBMTFOUJEP

“-BJNQPSUBODJBEFMBTSFHMBTEFFYQFSJFODJBWJFOFEBEBQPSTFSVOBIFSSBNJFOUB RVF MF TJSWF BM KVF[ QBSB WBMPSBS UPEPT MPT NFEJPT QSPCBUPSJPT QPS MP
RVF TV BQMJDBDJØO Z TV BZVEB FT BCTPMVUBNFOUF JOOFHBCMF”11. -BT SFHMBT EF
FYQFSJFODJBSFRVJFSFOTJFNQSFSFRVJTJUPTEFVOJWFSTBMJEBEQFSNBOFODJBZSFJUFSBDJØOQPSRVFEFPUSPNPEPTFSÓBOPFTQFDVMBDJPOFTZBSCJUSBSJFEBEFTPEBUPT
QFSTPOBMFTTJONPEPEFDPNQSPCBDJØO i"TÓMBTDPTBTMBTSFHMBTEFMBFYQFSJFODJB
DPSSFTQPOEFOBMQPTUVMBEPATJFNQSFPDBTJTJFNQSFRVFTFQSFTFOUB"FOUPODFT
TVDFEF#NPUJWPQPSFMDVBMQFSNJUFOFGFDUVBSQSPOØTUJDPTZEJBHOØTUJDPT-PT
QSJNFSPTSFGFSJEPTBQSFEFDJSFMBDPOUFDFSRVFTPCSFWFOESÈBMBPDVSSFODJBEF
VOBDBVTBFTQFDÓmDBQSPTQFDDJØO
ZMPTTFHVOEPTQSFEJDBCMFTEFMBQPTJCJMJEBE
EF FTUBCMFDFS B QBSUJS EF MB PCTFSWBDJØO EF VO TVDFTP mOBM TV DBVTB FmDJFOUF
SFUSPTQFDDJØO
w. -BTSFHMBTEFFYQFSJFODJBOPTFEJGFSFODJBOTJHOJmDBUJWBNFOUF
EFMTFOUJEPDPNÞOQPSMPRVFOPTFKVTUJmDBTVJODMVTJØOTFQBSBEB.
5"36''0.JDIFMFLa prueba.#BSDFMPOB&EJUPSJBM."3$*"-10/4Q
45&*/'SJFESJDIEl Conocimiento privado del juez. 4FHVOEB&EJDJØO#PHPUÈ&EJUPSJBM
5FNJTQ
1"33"26*+"/0+BJSPTratado de la prueba judicial. Indicios y presunciones”.5PNP
*71SJNFSB&EJDJØO&EJDJPOFT-JCSFSÓBEFM1SPGFTJPOBMQ
"13BEJDBEPEFFOFSPEF.BHJTUSBEP1POFOUF%S-VJT(VJMMFSNP4BMB[BS0UFSP
&--&300QDJUQ

Revista del Instituto Colombiano de Derecho Procesal t/P
ricardo a. morales cano
el conocimiento privado del juez
.. De los principios de la lógica.
QPS QFSTPOBT EF NFEJBOB DVMUVSB EFOUSP EF VO EFUFSNJOBEP DPOHMPNFSBEP
TPDJBMFOFMUJFNQPRVFTFQSPEVDFMBEFDJTJØOZRVFFTDPOPDJEPQPSFMKVF[”.
/PJOUFSFTBEFRVÏNBOFSBZDVÈOEPGVFSPODPOPDJEPTFTDMBSPRVFFTUPTTPO
EFMDPOPDJNJFOUPEFMKVF[ZMBTQBSUFTi-PTIFDIPTOPUPSJPTJODMVZFOUBOUPMPT
RVFGPSNBOQBSUFEFMDPOPDJNJFOUPQSJWBEPEFMKVF[DPNPMPTRVFÏMDPOPDF
QPSTVGVODJØODPNPMPTPDVSSJEPTFOFMDVSTPEFMQSPDFTP”.
)BCMBSZFTDSJCJSDPOMØHJDBOPFTBUSJCVUPFYDMVTJWPEFMPTBCPHBEPTTFBOKVFDFT
POP&TUBFTVOBIBCJMJEBEOFDFTBSJBZÞUJMQBSBMBCVFOBDPNVOJDBDJØOIVNBOB
/PJOUFSFTBFYBDUBNFOUFFMOPNCSFDPOFMRVFUÏDOJDBNFOUFMBmMPTPGÓBCBVUJDF
B DBEB GØSNVMB QFSP MP DJFSUP FT RVF FM KVF[ EFCF FTUBS BUFOUP B DPOPDFS MBT
DPOTUSVDDJPOFT CÈTJDBT "TÓ UFOFNPT CÈTJDBNFOUF FM QSJODJQJP EFM iUFSDFSP
FYDMVÓEPw FM EF iOP DPOUSBEJDDJØOw FM EF iSB[ØO TVmDJFOUFw FM QSJODJQJP EF
JEFOUJEBEFUD$VBOEPTFNBMUSBUBMBMØHJDBMBEFDJTJØOFTTPGÓTUJDBZPBCTVSEB
6OKVF[RVFTFQBBSHVNFOUBSDPOMØHJDBQPSFMDPOUSBSJPFTVOKVF[JEFBMQBSB
SFTPMWFSVOBTVOUPKVSÓEJDP
/PUFOESÓBTFOUJEPBOUFBVOIFDIPOPUPSJPTVQPOFSMBVUJMJEBEEFSFNPWFS
BM KVF[ QPS PUSP QVFT FM DPOPDJNJFOUP EF MP RVF FT HFOFSBMJ[BEP FO NPEP
BMHVOPQPESÓBQFTBSQBSBUFNBTEFJNQBSDJBMJEBEGSFOUFBMIFDIPEFRVFUPEPT
MPTKVFDFTFTUBSÓBOFOJHVBMEBEEFTBCFSFT
.. De las leyes de la técnica o de la ciencia.
.. Presunciones.
4FFOUJFOEFQPSEJDIBTMFZFTFM iDPOKVOUPEFDPOPDJNJFOUPTPCUFOJEPTNFEJBOUF
MB PCTFSWBDJØO Z FM SB[POBNJFOUP TJTUFNÈUJDBNFOUF FTUSVDUVSBEPT Z EF MPT
RVFTFEFEVDFOQSJODJQJPTZMFZFTHFOFSBMFTQPSDVZBSB[ØODPNPIBUFOJEP
PQPSUVOJEBEEFTF×BMBSMPMB$PSUFQBSBRVFFMTJTUFNBEFDPOPDJNJFOUPTFOVO
ÈSFBEFMBDJFODJBEFEV[DBVOBMFZPVOQSJODJQJPDPODBSÈDUFSVOJWFSTBMSFRVJFSF
RVFMPTNÏUPEPTDPHOPTDJUJWPTEJSJHJEPTBFTFmOFODVFOUSFOGVOEBNFOUPFO
DPODFQUPT FYBDUPT DVZB WFSBDJEBE TFB DPNQSPCBCMF Z EFNPTUSBCMF B USBWÏT
EF MB QSÈDUJDB TPDJBM P DJFOUÓmDBw14. 3FHSFTBSFNPT B FTUBT PQDJPOFT DVBOEP
SFnFYJPOFNPTFOMBQSÈDUJDBMPTDBTPTQSPCMFNÈUJDPTQBSBJOUFOUBSSFTPMWFSMBT
TJUVBDJPOFTFOMPTRVFIPZQPSIPZFMKVF[TFFOGSFOUBBIFDIPTESBNÈUJDPT
$PODPSEBNPTDPOFM1SPGFTPS+BJSP1BSSBFORVFMBTQSFTVODJPOFTFOWFSEBE
OPTPONFEJPTEFQSVFCBTJOPTJUVBDJPOFTFOMBTRVFMBQSVFCBOPFTOFDFTBSJB
.. Excepciones probatorias.
&MQSPDFTPQFOBMOPFTFTDFOBSJPQBSBQSFTVODJPOFT-BÞOJDBQSFTVODJØO
EF EFSFDIP P iure et de iure FT MB DPOUFOJEB FO MPT BSUÓDVMPT Z EF
MB -FZ EF FO DVBOUP B RVF MPT NFOPSFT EF DBUPSDF B×PT OP FTUÈO
FO DPOEJDJPOFT EF DPOTFOUJS SFMBDJPOFT TFYVBMFT &M EFSFDIP QFOBM TBCF RVF
EFCFTBDVEJSTFEFFTUFUJQPEFQSFTVODJPOFTi/VODBQVFTFOMPQFOBMEFCFO
FYJTUJSQSFTVODJPOFTjuris et de iure/VODBEFCFIBCFSQSFTVODJPOFTBVUPDSÈUJDBNFOUFJNQVFTUBTQPSFMMFHJTMBEPSRVFPCMJHVFOBMKVF[BEFDMBSBSWFSEBEFSP
MP RVF MB NÈT QBMQBCMF FWJEFODJB EFNVFTUSB RVF FT GBMTP 4PCSF FM MFDIP EF
-B MFZ JHVBMNFOUF BVYJMJB BM KVF[ QBSB RVF WÈMJEBNFOUF JOHSFTF BM QSPDFTP
DPO DPOPDJNJFOUPT DJFSUPT RVF OP UJFOF QPS RVÏ QSFPDVQBSTF FO QSPCBS FT
FM DBTP EF MPT IFDIPT OPUPSJPT Z MBT QSFTVODJPOFT &M KVF[ JODFSUBEP FO TV
WJEB QÞCMJDB EFCF TBCFS QPS MP NFOPT MP RVF UPEBT MBT EFNÈT QFSTPOBT RVF
MFTPODPOUFNQØSBOFBTDPOPDFODPNPIFDIPTJNQPSUBOUFTZBEFNÈTDPNP
FTUVEJPTPEFMEFSFDIPEFCFTBCFSRVFIBZIFDIPTRVFQPSNBOEBUPEFMBMFZ
ÏMEFCFUFOFSQPSDJFSUPTBNFOPTDMBSPRVFMBTQVFCBTMFJOEJRVFOMPDPOUSBSJP
FOBRVFMMPTFWFOUPTFORVFFMMPTFBQPTJCMF
y
MBTQSFTVODJPOFTOPTPONFEJPTEFQSVFCBZBRVFVOBEFMBTGVODJPOFT
RVFDVNQMFOFTFYJNJSEFQSVFCB&MQPTFFEPSFTSFQVUBEPEVF×PFTEFDJS
RVFTJOEFNPTUSBSRVFFTEVF×PUJFOFFTBDBMJEBEQBSBQPEFSTFSDPNQBSBEB
TJFTFMDBTPDPOMBEFPUSBTQFSTPOBTRVFEJDFOUFOFSMBw17&OFMDBTPEFMB
QSFTVODJØOOPFTFMKVF[RVJFOEFUFSNJOBMBDPODMVTJØOTJOPRVFMPIBDFQPS
ÏMEFNBOFSBBOUJDJQBEBFMQSPQJPMFHJTMBEPS i&OMBQSFTVODJØOOPFTFMKVF[
RVJFOEFMPTIFDIPTJOJDJBMFTFYUSBFMBDPODMVTJØOSFTQFDUPEFMIFDIPQSFTVOUP
TJOPRVFMPIBIFDIPMBMFZ&MKVF[CBTBFOÏMTVTFOUFODJBOPQPSRVFTFUSBUB
EFVOIFDIPQSPCBEPTJOPQSFDJTBNFOUFMPIBDFTJOQSVFCB18.
1"33"26*+"/0+BJSPiTratado de la prueba judicial. Indicios y presunciones”. En:
XXXV Congreso colombiano de derecho procesal TFQ EF 5PNP *7 *OTUJUVUP
$PMPNCJBOPEF%FSFDIP1SPDFTBM6OJWFSTJEBEMJCSF1SJNFSB&EJDJØO&EJDJPOFT-JCSFSÓBEFM1SPGFTJPOBMQ
5"36''00QDJUQ
1"33"26*+"/00QDJUQ
304&/#&3( -FP La carga de la Prueba #VFOPT "JSFT &EJDJPOFT +VSÓEJDBT &VSPQB"NÏSJDBQ
.. Hechos notorios.
-PT IFDIPT OPUPSJPT OP QSFDJTBO EF QSVFCBT QPSRVF UPEPT MPT UJFOFO DPNP
QSPCBEPTZTPCSFFMMPTOPIBZEJTQVUBBMHVOB“)FDIPOPUPSJPFTBRVFMDPOPDJEP
"1 3BEJDBDJØO EF GFCSFSP EF .BHJTUSBEP 1POFOUF %S 'FSOBOEP"MCFSUP$BTUSP$BCBMMFSP
issn  -  tQQt+VMJP%JDJFNCSFEFt#PHPUÈ%$$PMPNCJB


Revista del Instituto Colombiano de Derecho Procesal t/P
ricardo a. morales cano
el conocimiento privado del juez
1SPDVTUP OP TF BENJOJTUSB KVTUJDJB OJ QVFEF FODPNFOEBSTF MB TVFSUF EF MPT
DJVEBEBOPTBMBDPODJFODJBEFMPTKVFDFTJNQPOJÏOEPMFTBVONJTNPUJFNQP
RVF SFOJFHVFO EF TV QSPQJB DPODJFODJBw19. 4F BMVEF TJFNQSF B MB QSFTVODJØO
EF JOPDFODJB RVF UÏDOJDBNFOUF OP FT VOB QSFTVODJØO QSPCBUPSJB QVFT OP
SFTQPOEFBMBEJOÈNJDBEFFTUBT&TTPMPVOBNBOFSBEFSFTPMWFSMBBVTFODJB
EFQSVFCBFODPOUSBEBEPRVFFTZTFSÈTJFNQSFQSFGFSJCMFBCTPMWFSBVOSFTQPOTBCMF
RVFDPOEFOBSBVOJOPDFOUF
EFTQBDIPFODBMJEBEEFKVF[ZTFSFDPOPDFUFTUJHPEFMNJTNPFMEJMFNBZBTFIB
SFGFSJEPGSFOUFBTJBDBUBSMBMFZDPOMBKVSJTQSVEFODJBEFUBYBUJWJEBEZBWJTUBP
EFDMBSBSTFJNQFEJEP&TUBTTJUVBDJPOFTOPIBOTJEPSFTVFMUBTQPSMB)POPSBCMF
$PSUFZIBOSFDJCJEPQPSMBEPDUSJOBWBSJBEPTUSBUBNJFOUPT"MHVOPTTPTUJFOFO
RVF FM KVF[ QVFEF DPOUJOVBS TPMP RVF EFCFSÈ QSPDVSBS EFDSFUBS QSVFCBT EF
PmDJPQBSBFWJUBSTVTUFOUBSTVTFOUFODJBFOMPRVFQPSDPOPDJNJFOUPQSJWBEP
DPOPDF5BMQBSFDFFTMBSFTQFUBCMFQPTUVSBEFMQSPGFTPS+BJSP1BSSBi"MKVF[MF
FTUÈQSPIJCJEPCBTBSTFFOTVQSPQJBFYQFSJFODJBQBSBEJDUBSTFOUFODJBFTUBMF
QVFEFTFSWJSQBSBEFDSFUBSQSVFCBTEFPmDJPZFOUPODFTTVEFDJTJØOTFCBTBSÈ
FOQSVFCBTPQPSUVOBZMFHBMNFOUFSFDBVEBEBT-PRVFOPFTUÈFOFMNVOEPEFM
QSPDFTP SFDBVEBEP QPS MPT NFEJPT QSPCBUPSJPT OP FYJTUF FO FM NVOEP QBSB
FMKVF[w22.1BSB5BSVĉPUBNQPDPFTDBVTBMEFJNQFEJNFOUP4JOFNCBSHPIBZ
FYDFQDJPOFT B FTUF QSJODJQJP ZB RVF FO BMHVOPT DBTPT BM KVF[ TF MF QFSNJUF
UPNBS FO DVFOUB IFDIPT RVF OP GVFSPO QSPCBEPT Z PCUFOFS DPOPDJNJFOUP
EFFTPTIFDIPTBQBSUJSEFTVDVMUVSBQFSTPOBM.&ODBNCJPQBSBFMQSPGFTPS
.BO[JOJMBTDPTBTTPONBTSBEJDBMFTQBSBJNQPOFSMBTFQBSBDJØOEFMKVF[
'JOBMNFOUF OP FT BDFQUBCMF TPTUFOFS RVF VO KVF[ DBQBDJUBEP FO UPEP FTUF
QÓFMBHPEFDPOPDJNJFOUPTQSFQBSBEPQPSTVFEBEFYQFSJFODJBZFTUVEJPTDVBMJmDBEPTTFBVOBBNFOB[BQBSBMBJNQBSDJBMJEBE"MDPOUSBSJPFTUBTDPOEJDJPOFT
MFIBCJMJUBSÈOFONFKPSHSBEPQBSBTFSJNQFSNFBCMFBMBNFOUJSBZEFDJEJSDPO
NBZPSBDJFSUP
&ODVBMRVJFSDBTPOPIBZEVEBEFRVFFMKV[HBEPSUJFOFRVFCBTBSTFFOTV
CBDLHSPVOEEFDPOPDJNJFOUPTZFOOPDJPOFTEFTFOUJEPDPNÞOQBSBQPEFS
FTUBCMFDFS VOB DPOFYJØO TJHOJmDBUJWB FOUSF FM GBDUVN QSPCBOT Z FM GBDUVN
QSPCBOEVN"MHVOBTWFDFTDVBOEPTFEJTQPOFEFFMMBTQVFEFSFDVSSJSBMFZFT
ZHFOFSBMJ[BDJPOFTDJFOUÓmDBTFODVZPDBTPTVTJOUFSGFSFODJBTTFSÈOHFOFSBMFT
PDVBTJHFOFSBMFTFOMBNBZPSÓBEFMPTDBTPTTJOFNCBSHPMBTJOGFSFODJBTTF
CBTBOFOHFOFSBMJ[BDJPOFTBQSPYJNBEBTOPDJPOFTWBHBTZNÈYJNBTFYUSBÓEBT
EFMTFOUJEPDPNÞOZEFMBDVMUVSBNFEJB.
1FSP TJ QBSB JOUSPEVDVS MFHÓUJNBNFOUF FO FM QSPDFTP MB DJFODJB QSJWBEB EFM
KVF[GVFSBOFDFTBSJPUPNBSBMJOGPSNBEPFODBMJEBEEFUFTUJHPTFMFFYDMVJSÓB
OFDFSJBNFOUFEFMBGVODJØOEFKVF[ZBRVFFTFWJEFOUFRVFOBEJFQVFEFTFS
UFTUJHPZKVF[FOFMNJTNPQSPDFEJNJFOUP/PIBZRVFUFNFSQPSFMJOUFSÏTEF
MBSFQSFTJØOQFOBMQVFTFMKVF[JOGPSNBEPEFMPTIFDIPTUJFOFFMEFCFSNPSBM
EFIBDFSTFSFDJCJSDPNPUFTUJHPQSFWJOJFOEPBTÓUBNCJÏOMBPDBTJØOEFUFOFS
RVFBCTUFOFSTFEFKV[HBSQPSHSBWFTSB[POFTEFDPOWFOJFODJB24.
. Conocimientos inhabilitantes del juez antes del
proceso.
$SJUFSJPRVFDPNQBSUF'SBNBSJOPDPOUVOEFOUFNFOUF
5SBUBSFNPTBIPSBBRVFMMPTDPOPDJNJFOUPTRVFBOUFTEFMKVJDJPTÓRVFQVFEFO
KVTUJmDBS MB TFQBSBDJØO EFM KVF[ BÞO BM TFS TJUVBDJPOFT OP QSFWJTUBT FO MB MFZ
DPNPDBVTBMFTEFJNQFEJNFOUPPSFDVTBDJØO
$PNP EFCFNPT TJFNQSF BTQJSBS B RVF FM DPOWFODJNJFOUP KVEJDJBM UFOHB MB
DBMJEBE EF TPDJBM Z DPNP FO PSEFO B MB DVMQBCJMJEBE EFM BDVTBEP UBNCJÏO
EFCF FYJTUJS JOEFGFDUJCMFNFOUF FTF SFRVJTJUP TÓHVFTF EF FMMP RVF FM KVF[ OP
EFCFOVODBGVOEBSTVTQFSTVBTJPOFTFOMPRVFÏMDPOPDFFOTVDPOEJDJØOEF
JOEJWJEVPQBSUJDVMBS&ODVBOUPBTVDPODJFODJBOBEBNÈTDJFSUPRVFMPRVF
IB QFSDJCJEP EJSFDUBNFOUF QFSP OP FT MP NJTNP FO DVBOUP B MB DPODJFODJB
TPDJBM4JFMKVF[IBUFOJEPDPOPDJNJFOUPQSJWBEPEFMIFDIPDSJNJOPTPPEFMPT
IFDIPTRVFQSVFCBOMBJOPDFODJBEFCFIBDFSEFMBEPTVDPOEJDJØOEFKVF[Z
QSFTFOUBSTFDPNPUFTUJHPFOUPODFTTVUFTUJNPOJPTFSÈFYBNJOBEPZBQSFDJBEP
OPTPMPQPSFMKVF[RVFDPOPDFEFMBTVOUPTJOPQPSMBTPDJFEBE.
.. El juez, testigo de los hechos que se juzgan.
/PSNBMNFOUFFTUBFTMBDJSDVOTUBODJBBMBRVFTFSFmFSFMBEPDUSJOBDVBOEP
BMVEFBMDPOPDJNJFOUPQSJWBEPEFMKVF[“&MDPOPDJNJFUPQSJWBEPEFMKVF[QVFEF
TFS EFmOJEP DPNP BRVFM DPOPDJNJFOUP EF IFDIPT RVF JOUFSFTBO BM QSPDFTP
BERVJSJEPTQPSNFEJPTOPSFQPSUBEPTBFTUFZQPSUBOUPOPDPOUSPMBEPTFOÏMw.
$JFSUBNFOUFFMKVF[DPNPTFSIVNBOPQVFEFTFSUFTUJHPQSFTFODJBMEFVOBDUP
EFMJDUJWP 1JÏOTFTF QPS FKFNQMP RVF TF FODVFOUSB FO VOB KPZFSÓB DVBOEP TF
DPNFUFFMIVSUPnBHSBOUFBTVTPKPT6OBWF[RVFMFMMFHBFMNJTNPIFDIPBTV
$"33"3" 'SBODFTDP Lineamientos de práctica legislativa penal. #PHPUÈ &EJUPSJBM
5FNJTQ
5"36''00QDJUQ
1"33"26*+"/00QDJUQ
issn  -  tQQt+VMJP%JDJFNCSFEFt#PHPUÈ%$$PMPNCJB

22
1"33"26*+"/00QDJUQ
5"36''00QDJUQ
24
."/;*/*7JDFO[PTratado de Derecho Procesal Penal. 5PNP***#VFOPT"JSFT&EJDJPOFT+VSÓEJDBT&VSPQB"NFSJDBMQ
%&*."-"5&45"'SBNBSJOPLógica de las pruebas en materia criminal. 7PM**$VBSUB
FEJDJØO#PHPUÈ&EJUPSJBM5FNJT4"Q

Revista del Instituto Colombiano de Derecho Procesal t/P
ricardo a. morales cano
el conocimiento privado del juez
4UFJO BM TVNBSTF B FTUF ÞMUJNP DSJUFSJP EFTBSSPMMB MBT SB[POFT QBSB FM
JNQFEJNFOUP
BMKVF[BMPJNQPTJCMFQBSBRVFUSBJDJPOFTVQSPQJBDPOWJDDJØOSFTVMUBVOWBOP
FTGVFS[P QPS KBMPOBS MBT TJNQMFT BQBSJFODJBT RVF SFFNQMB[B MB IPOSBEF[ Z MB
MFBMUBEEFMBUPHBDPOFMUFMØOFTDÏOJDPNBTQSPQJPEFVOQPCSFFTQFDUÈDVMP
EFIBCJMJEPTPTJMVTJPOJTUBT/PFNQFDFRVFOPFYJTUBVOBDBVTBMRVFIBCJMJUF
BCJFSUBNFOUFFMJNQFEJNFOUPSB[POFTDPOTUJUVDJPOBMFTRVFMFFYJHFOBNQBSBS
TVJNQBSDJBMJEBEEFNBOEBOBMKVF[RVFVOBWF[BEWJFSUBRVFÏMNJTNPFTUFTUJHP
EFMPTIFDIPTEFCFEFDMBSBSTFJNQFEJEPTJOUBSEBO[B2VJFOFTTPTUJFOFORVF
UPEPQVFEFSFTPMWFSTFFDIBOEPNBOPBMBTGBDVMUBEFTQSPCBUPSJBTRVFPmDJPTB
Z FYDFQDJPOBMNFOUF QVEJFSB BDPNFUFS FM KVF[ FO QSPDVSB EF VOB TFOUFODJB
NBUFSJBMNFOUF KVTUB B OVFTUSP NPEP EF WFS TVGSFO EF EPT JODPOTJTUFODJBT
QPS VO MBEP PMWJEBO FM DBNCJP FTUSVDUVSBM EFM TJTUFNB BDVTBUPSJP UPEB WF[
RVFBTÓDPNPOPMFFTQPTJCMFBMBTQBSUFTUBNQPDPFMKVF[QPESÈFTRVJWBSMBT
FYJHFODJBTEFQVCMJDJEBEZNPUJWBDJØOFODVBOUPBMBKVTUJmDBDJØOEFQFSUJOFODJB
ZDPOEVDFODJBEFMBQSVFCBQPSMPRVFFTNFOFTUFSTJFNQSFBOUJDJQBSEFBMHÞO
NPEPMPTSFTVMUBEPTQSPCBUPSJPTRVFTFQSFUFOEFO3FDVÏSEFTFRVFBOBEJFTF
MFPDVSSJSÓBQFEJSVOBQSVFCBQBSBFTQFDVMBSDVÈMTFSÈFMSFTVMUBEPEFMBNJTNB
1PSPUSPMBEPRVFMBFYJHàBQPTJCJMJEBEEFQSVFCBTEFPmDJPRVFTJCJFOSFDJCJØ
DBSUBEFCBVUJTNPDPOTUJUVDJPOBMUSBUBEFPQDJPOFTUBOFYDFQDJPOBMFTRVFFO
NPEPBMHVOPIBCJMJUBSÓBOBMKVF[QBSBQFSTFHVJSDPNPNJTJØOMPRVFOBDFEF
TV QSPQJP DPOPDJNJFOUP QSJWBEP /P UJFOF MØHJDB BMHVOB RVF FM NJTNP KVF[
CVTRVFBVUPDPOWFODFSTFEFMPRVFZBDPOPDFQSJWBEBNFOUFDVBOEPFTUBSFBTF
JOTJTUFEFMBTQBSUFTFODPOnJDUP
-B WFSEBEFSB DBVTB EF MB SFGFSJEB QSPIJCJDJØO MB SB[ØO RVF IBDF RVF TJHB
TJFOEPOFDFTBSJBFOOVFTUSPTEÓBTDPOJOEFQFOEFODJBEFMPTNPUJWPTEFTV
HÏOFTJT SBEJDB QSJNFSBNFOUF FO MB JNQPTJCJMJEBE TJDPMØHJDB EF FOKVJDJBS
JNQBSDJBMNFOUF MB QSPQJB UFTUJmDBDJØO FO MB JODBQBDJEBE EFM IPNCSF QBSB
TBMJS EF TÓ NJTNP BVORVF TPMP TFB DPO PCKFUJWJEBE BQSPYJNBEB KV[HBS FM
WBMPSPMBDBSFODJBEFWBMPSEFMBQSPQJBQFSDFQDJØOEFMBNJTNBGPSNBFORVF
FMKVF[IBEFWBMPSBSMBTEFDMBSBDJPOFTEFMPTUFTUJHPTUFOJFOEPFODVFOUBFM
IFDIPFYQFSJNFOUBMEFRVFBMUFTUJmDBSTFUPNBQBSUJEPJODPOTDJFOUFNFOUF
*OEVEBCMFNFNUFIBZDBTPTFORVFFMPCKFUPEFMBQFSDFQDJØOFTUBOTJNQMF
RVF FM QFMJHSP EF FSSPS FT QFRVF×P QFSP QSFDJTBNFOUF FO FM DBTP EF RVF
GVFSBFMQSPQJPKVF[RVJFOIVCJFSBEFEFUFSNJOBSMPTMÓNJUFTSFTJEJSÓBFOÏMMB
EFDJTJØOTPCSFTVQSPQJPUFTUJNPOJPRVFFTKVTUBNFOUFMPRVFEFCFFWJUBSTF
FMKVF[UFOESÓBUFOEFODJBBDPOTJEFSBSDPNQSFOEJEPFOFMDBNQPEFMPTDBTPT
TFODJMMPTUPEPBRVFMTPCSFFMRVFFTUVWJFSBmSNFNFOUFDPOWFODJEP.
*OUFSFTBOUF SFTVMUB FM DSJUFSJP EFM FUFSOP QSPGFTPS 'SBODFTP $BSSBSB RVJFO
BDPTUVNCSBEP B MBT EJTUJODJPOFT DPNP MB GPSNB NBT QVMDSB EF SFTPMWFS MBT
FODSVDJKBEBTEFMEFSFDIPTPTUVWPVOBTPMVDJØONBTPSJHJOBMRVFFMDPOPDJNJFOUP
QSJWBEPTJSWJFSBTPMPQBSBBCTPMWFS"TÓMPFYQSFTØ
)BZ RVF UFOFS QPS DJFSUB MB EJTUJODJØO FOUSF KVF[ RVF BCTVFMWF Z KVF[ RVF
DPOEFOBFMQSJNFSPUJFOFRVFPCFEFDFSMPTQSJODJQJPTMFHBMFTZEFDJEJSEF
BDVFSEPDPOMPRVFTBCFRVÏFTWFSEBEFSPBVORVFOPDPOTUFFOMPTBVUPTFM
TFHVOEPOPQVFTSFTQFDUPBMPRVFDPOPDFGVFSBEFMPTBVUPTOJIBIBCJEP
JOUJNBDJØOOJTFIBEBEPPQPSUVOJEBEQBSBMBEFGFOTB&MKVF[QPESÈBCTPMWFS
CBTBEPFOTVDFSUF[BQSJWBEBBQFTBSEFUPEBTMBTQSVFCBTQSPDFTBMFTRVFMF
DPOTUFRVFTPOFSSØOFBTQFSPTJOQPEFSDPOEFOBSBBRVFMDVZBDVMQBCJMJEBE
OP IB TJEP QSPCBEB FO FM QSPDFTP BVO DVBOEP DPNP QFSTPOB QBSUJDVMBS
UFOHBDFSUF[BEFRVFFTFSFPFTDVMQBCMFFTEFDJSBVODVBOEPQPSTÓNJTNP
MP IBZB WJTUP DPNFUJFOEP FM EFMJUP :P GPSNVMBSÓB BTÓ FTUB DPODMVTJØO TF
EFCFBCTPMWFSTFHÞOMBWFSEBETVTUBODJBMNBTQBSBDPOEFOBSTFOFDFTJUBO
WFSEBETVTUBODJBMZGPSNBMBVONJTNPUJFNQP.
.. Nuestro criterio.
/P DSFFNPT RVF QVFEB DPODJMJBSTF MB DPOEJDJØO EF UFTUJHP DPO MB DBMJEBE EF
KVF[JNQBSDJBM/BEJFQVFEFTFSKVF[EFTVQSPQJBWFSEBE%FPUSPMBEPGPS[BS
45&*/0QDJUQQ
$"33"3" 'SBODFTDP Programa de derecho criminal. $VBSUB FEJDJØO 1BSUF (FOFSBM
7PM**Z*7#PHPUÈ&EJUPSJBM5FNJTQQZ
issn  -  tQQt+VMJP%JDJFNCSFEFt#PHPUÈ%$$PMPNCJB

.. Caso problemático y nuestra opinión.
%FVOUJFNQPQBSBBDÈTFIBIFDIPDPTUVNCSFQPSSBEJPZUFMFWJTJØOFTDVDIBS
P QSFTFODJBS EJTUJOUPT BVEJPT Z WJEFPT RVF SFHJTUSBO FM DPOUFOJEP EF MBT
DPOWFSTBDJPOFTDPNQSPNFUFEPSBTPEFMPTFQJTPEJPTnBHSBOUFTEFMBDPNJTJØOEF
EJGFSFOUFTEFMJUPTEFUBMNBOFSBRVFOPFTFYUSB×PRVFFMKVF[MMBNBEPBSFTPMWFS
FTUPT BTVOUPT KVEJDJBMFT ZB EF BOUFNBOP MPT DPOP[DB FO EFUBMMF &TUB SFBMJEBE
FT EF UBOUB USBTDFEFODJB RVF MPT WFDJOPT EFM OPSUF EFTEF EPOEF CÈTJDBNFOUF
MMFHBSPOMPTFnVWJPTEFMTJTUFNBBDVTBUPSJPIBOFTUBCMFDJEPDPOUSPMFTFTUSJDUPT
QBSBTFQBSBSBTVTKVSBEPTEFDPODJFODJBEFFTUBTBNFOB[BT1FSUJOFOUFSFTVMUB
SFDPSEBSMBTSFnFYJPOFTEFMQSPGFTPS+BJSP1BSSBTPCSFMBJODJEFODJBEFMPTNFEJPT
EFDPNVOJDBDJØONBTJWB
$BEB WF[ RVF MPT NFEJPT NBTJWPT EF DPNVOJDBDJØO iDPOUBNJOBOw MPT
QSPDFTPTTFWJPMBMBQSFTVODJØOEFJOPDFODJBZFMIPNCSFBVOBCTVFMUPGVF
DPOEFOBEP-BWFSEBEFSBDPOEFOBQBSBVOIPNCSFEFCJFOTFDVNQMFGVFSB
EFMBDÈSDFMDVBOEPZBOPQVFEFFYIJCJSTVUBMBOUFPBVUPFTUJNBPDVBOEPB
QFTBSEFIBDFSMPTBCFRVFOPFTDSFÓEPQPSMBiPQJOJØOQÞCMJDBw-BJOPDFODJB
UJFOF BVUPSJEBE RVF TF QJFSEF DVBOEP B QFTBS EF OP FYJTUJS QSVFCB RVF MB

ricardo a. morales cano
el conocimiento privado del juez
EFTWJSUVFGVFIPMMBEBQPSMPTNFEJPTNBTJWPTEFDPNVOJDBDJØO-BKVTUJDJBFT
IVNJMEBEZOPFTQFDUÈDVMP.
/PTQSFHVOUBNPTFOUPODFTTJUBNCJÏOFOFTUPTDBTPT{FTBDPOUBNJOBDJØO
EFMBJNQBSDJBMJEBERVFMMFHBIBTUBMPTKVFDFTJSSFNFEJBCMFNFOUFQVFEFFOBMHÞO
NPNFOUP UBNCJFO KVTUJmDBS FM JNQFEJNFOUP P MB SFDVTBDJØO EFM GVODJPOBSJP &O QSJODJQJP MB SFTQVFTUB QPESÓB TFS BmSNBUJWB QFSP IBZ SB[POFT QPEFSPTBT
QBSB DPOUSBSJBS FTB DPODMVTJØO -P QSJNFSP RVF OP TF USBUBSÓB EF BTVOUPT EF
DPOPDJNJFOUP QSJWBEP FO MB NFEJEB FO RVF OBEB EF QSJWBEP QVFEF UFOFS VO
DPOPDJNJFOUPQÞCMJDPRVFTFDPNQBSUFFOUÏSNJOPTUBOHFOFSBMFT-PTFHVOEP
QPSRVF OP FT MP NJTNP QSFTFODJBS MPT IFDIPT RVF DPOPDFSMPT NFEJBOUF VO
QSPHSBNBSBEJBMPUFMFWJTJWPRVFJOUFSQPOFBUFSDFSPTZBPQDJPOFTEFFEJDJØO
1PSMPEFNÈTOPUFOESÓBSB[ØOEFTFSQFSNJUJSMBTFQBSBDJØOEFVOKVF[QPSVO
NPUJWPRVFJHVBMTFSÈJEÏOUJDPQBSBUPEPTMPTPUSPTKVFDFT
. conocimiento privado del juez dentro del
proceso.
4JBOUFTIBCÓBNPTBOBMJ[BEPUPEBMBGVFOUFEFQPTJCJMJEBEFTEFMDPOPDJNJFOUPEFM
KVF[QSFWJPBTVTGVODJPOFTZBEFOUSPEFMQSPDFTPQVFEFPDVSSJSPUSPUBOUPQBSB
KVTUJmDBSMBTFQBSBDJØOEFMNJTNP/PTPDVQBSFNPTEFVOCSFWFBDFSDBNJFOUPB
FTUBTTJUVBDJPOFTQPSMPNFOPTEFMBTRVFOPTSFTVMUBONBTUSBTDFOEFOUFT
. Conocimiento privado frente a las reglas de
exclusión.
-BQSVFCBJMÓDJUBZMBQSVFCBJMFHBMEFCFOTFSFYDMVÓEBTFOBQMJDBDJØOBMQSJODJQJP
DPOTUJUVDJPOBMEFMEFCJEPQSPDFTPBSUEFMB$BSUB
ZFOEFTBSSPMMPEFMBSUÓDVMP
QFSUFOFDJFOUF B MPT QSJODJQJPT SFDUPSFT EFM $11 &M DPODFQUP EF FYDMVTJØO
FYDFEFBMPRVFTVDFEÓBFOFMTJTUFNBJORVJTJUJWPFOFMRVFMBQSVFCBEFDSFUBEB
JMFHBMPJMÓDJUBOPPCTUBOUFTFHVÓBFOHSPTBOEPFMFYQFEJFOUFEFFOUPODFT)PZ
FM NFOTBKF OPSNBUJWP FT RVF MB BMVEJEB QSVFCB TFB TFQBSBEB FYQVMTBEB EF MB
DBSQFUBDPOFMmOEFRVFOPTJHBDPOUBNJOBOEPDPOTVQSFTFODJBBMPTBDUPSFT
EFMQSPDFTP"TÓQMBOUFBEPFMBTVOUPOPQBSFDFHFOFSBSNBZPSFTDPNQMJDBDJPOFT
QFSPCBTUBSFDPSSFSVOPTNFUSPTFOMBQSÈDUJDBZFODPOUSBSFNPTBMBWVFMUBEFMB
FTRVJOBTJUVBDJPOFTRVFJNQPOFOTPMVDJPOFTJOBEWFSUJEBTZEJGÓDJMFTEFSFTPMWFS
1JÏOTFTFQPSFKFNQMPFOVOBiDPOGFTJØOwPCUFOJEBTJOMBQSFTFODJBEFMBCPHBEP
EFGFOTPSFOSB[ØOEFVOBJOWBTJØOJODPOTUJUVDJPOBMFOMBSFTJEFODJBEFMJOEJDJBEP
1"33"26*+"/0+BJSPi1SFTVODJØOEFJOPDFODJBwRevista derecho penal y criminologia. /PB×PM6OJWFSTJEBE&YUFSOBEPEF$PMPNCJBQ
issn  -  tQQt+VMJP%JDJFNCSFEFt#PHPUÈ%$$PMPNCJB
Revista del Instituto Colombiano de Derecho Procesal t/P

RVFEJØQÈWVMPBUPEPUJQPEFFYDFTPTEFQBSUFEFMPTJOWFTUJHBEPSFTKVEJDJBMFT
&MWJEFPMBHSBCBDJØOFTQSFTFOUBEBZFTDVDIBEBQPSFMKVF[RVJFOBEWFSUJEPQPS
MBEFGFOTBZMBTFWJEFODJBTEFMBNBMBQSÈYJTTJOWBDJMBDJØOEFDJEFFYDMVJSMB{TFSÈ
RVFFTFKVF[ZBTBCJEPQFSTPOBMNFOUFEFMBBENJTJØOEFDVMQBWPMVOUBSJBNFOUF
BTVNJEBQPSFMJOEJDJBEPFTUBSÈMVFHPFODPOEJDJPOFTEFUFOFSMPDPNPJOPDFOUF
EFDSFFSMFDPNPBKFOPBMPTIFDIPTZEFBCTPMWFSMP )POFTUBNFOUFOPMPDSFFNPT
-B JNQBSDJBMJEBE EFM KVF[ RVFEB TFSJBNFOUF BHSJFUBEB QVFT OP QPESÈ WFS OJ
BVORVFMPEFTFFBMJOEJDJBEPDPNPVOBQFSTPOBJOPDFOUF"MTFHVJSMPTOPSUFT
EFMBJNQBSDJBMJEBEPCKFUJWBZTVCKFUJWBZBSFDPSEBEPTMPMØHJDPMPDPIFSFOUFFT
TFQBSBSUBOUPMBFWJEFODJBDPNPBMKVF[QBSBRVFPUSPGVODJPOBSJPEJTUBOUFEF
FTUFWØSUJDFWFOFOPTPDPOUJOVFFMBTVOUP
. Conocimiento privado frente al fracaso de los
allanamientos y preacuerdos.
%FJHVBMGPSNBMBOVFWBFTUSVDUVSBEFM$ØEJHPEF1SPDFEJNJFOUP1FOBMFTUBCMFDF
BMHVOPTGFOØNFOPTQPSMPTRVFFMJOEJDJBEPBENJUFTVDVMQBEFNBOFSBGPSNBM
/PPCTUBOUFRVFFOQSJODJQJPOPTFQFSNJUFOSFUSBDUBDJPOFTMBKVSJTQSVEFODJB
IBDPOTJEFSBEPTJUVBDJPOFTFOMBTRVFTÓFTQPTJCMFRVFFMKVF[EFDPOPDJNJFOUPP
FMEFTFHVOEBJOTUBODJBBOVMFOVOPTZPUSPT/PIBZDBVTBMRVFJNQJEBRVFFMKVF[
RVFZBDPOPDJØEFFTUBTNBOJGFTUBDJPOFTJODVMQBUPSJBTEFMQSPDFTBEPTFEFDMBSF
DPIFSFOUFNFOUFJNQFEJEPQPSFMRVJFCSFFWJEFOUFRVFTVGSFTVDPOEJDJØOEFKVF[
JNQBSDJBM 1PS JHVBMFT NPUJWPT IVFMHB RVF TJUVBDJPOFT EF FTUB HVJTB IBCJMJUFO
BM KVF[ B TV TFQBSBDJØO Z B MBT QBSUFT QBSB RVF FO DBTP EF OP IBDFSMP QVFEBO
QSFTFOUBSGPSNBMFTSFDVTBDJPOFTKBMPOBEPTQPSQSJODJQJPTDPOTUJUVDJPOBMFTRVF
FONPEPBMHVOPQVFEFOTFSOFHBEPT
0CTÏSWFTF DØNP FO MB -FZ EF FTUPT SFQBSPT OP TPMP OP UJFOFO
PDVSSFODJBTJOPRVFFYJTUÓBFMQSJODJQJPPQVFTUPQPSRVFTFQSPDVSBCBNÈTCJFO
RVFFMQSPDFTPBOVMBEPSFHSFTBSBBMNJTNPKVF[QPSFMCFOFmDJPEFZBDPOPDFS
EFM BTVOUP $PNP MBT DJSDVOTUBODJBT IBO WBSJBEP EFCFO UBNCJÏO WBSJBS MBT
SFTQVFTUBTKVEJDJBMFTQVFTEPOEFiOPFYJTUFOMBTNJTNBTSB[POFTUBNQPDPEFCFO
FYJTUJSMBTNJTNBTEJTQPTJDJPOFTw
. Conocimiento frente a las nulidades procesales.
0DVSSFRVFOPFTOBEBJOGSFDVFOUFRVFMBTFHVOEBJOTUBODJBBOVMFQPSMBSB[ØO
RVFCJFOFTUJNFUPEPFMQSPDFTPZBUFSNJOBEPEFOUSPEFMDVBMFMKVF[EFQSJNFSB
JOTUBODJBQPSFOEFZBFNJUJØTVTFOUFODJB&TUBEFDMBSBDJØOEFJOPDFODJBPEF
SFTQPOTBCJMJEBE RVFEØ HSBCBEB FO TV NFOUF Z FO TVT DPOWJDDJPOFT DPO MFUSBT
EF NPMEF "M SFQFUJS FM QSPDFTP Z SFUPNBS MBT PQPSUVOJEBEFT QSPDFTBMFT FO MBT

Revista del Instituto Colombiano de Derecho Procesal t/P
ricardo a. morales cano
el conocimiento privado del juez
JOUFSWFODJPOFTEFMBTQBSUFTRVFTFIBCÓBOOFHBEP{TFSÈRVFQPESÓBNPTTFSJBNFOUF
FTQFSBSRVFFMSFTVMUBEPFOMBDPOWJDDJØOEFMKV[HBEPSQVFEBTFSEJGFSFOUF
1BSB BTVOUPT DPNP FTUPT FO WBOP MPT KVFDFT IBO QSFUFOEJEP TFQBSTF EFM
QSPDFTPEBEPRVFOPTPMPOPIBZDBVTBMRVFBTÓMPKVTUJmRVFTJOPRVFDPOUSBSJBNFOUFMPRVFFTUPTFODVFOUSBOFTVOBOVUSJEBNVSBMMBKVSJTQSVEFODJBMRVF
MFTJNQPOFTFHVJSBUFOEJFOEPFMBTVOUPFOUBOUPRVFMPTQSPOVODJBNJFOUPTRVF
IBOEFTFQBSBSMPEFMNJTNPTPOTPMPBRVFMMPTRVFQSPWJFOFOEFEFDMBSBDJPOFT
FYUSBQSPDFTBMFT OP MPT RVF MFT IB DPSSFTQPOEJEP BUFOEFS EFOUSP EFM EFDVSTP
OPSNBMEFTVTGVODJPOFT i)BTJEPQPTJDJØOSFDVSSFOUFEFMB4BMBTF×BMBSRVFOP
UPEBPQJOJØOPDPODFQUPTPCSFFMPCKFUPEFMQSPDFTPPSJHJOBDBVTBMJNQFEJFOUF
QVFTMBRVFBERVJFSFSFMFWBODJBKVSÓEJDBFOFTUBNBUFSJBFTMBFNJUJEBQPSGVFSB
EFM QSPDFTP Z EF UBM FOUJEBE P OBUVSBMF[B RVF WJODVMF BM GVODJPOBSJP TPCSF FM
BTQFDUPRVFIBEFTFSPCKFUPEFEFDJTJØO/PFTBRVFMMBPQJOJØOFYQSFTBEBQPSFM
KVF[FOFKFSDJDJPEFTVTGVODJPOFTw –TVCSBZBTBKFOBTBMUFYUP–.
1PSGPSUVOBMBNJTNB)POPSBCMF$PSUFZIBZRVFSFDPOPDFSMPWJFOFBCSJFOEP
VODBNJOPRVFQPDPBQPDPWBIBDJFOEPHSJFUBFOFMDSJUFSJPSÓHJEPEFMBTUBYBUJWBT
DBVTBMFT EF JNQFEJNFOUP Z SFDVTBDJPOFT &TUP MP BTFHVSBNPT B KV[HBS QPS VO
QSPOVODJBNJFOUPSFDJFOUFFOFMRVFIBCJÏOEPTFEFDSFUBEPMBOVMJEBEMBQSPQJB
"MUB$PSQPSBDJØOEF+VTUJDJBEFDJEJØEFWPMWFSMBDBSQFUBQFSPDPOMBBEWFSUFODJB
EF RVF EFCÓB SFUPNBS MB SFQFUJDJØO EFM KVJDJP B VO KVF[ EJGFSFOUF BM RVF IBCÓB
EBEPNBSHFOBMBTJSSFHVMBSJEBEFTEFUFDUBEBT4FUSBUBCBEFSFTPMWFSSFWFMBEPSFT
BDUPT EF QBSDJBMJEBE RVF IBCÓB SFHJTUSBEP FM KVF[ EF DPOPDJNJFOUP DVBOEP BM
TPDBJSF EF iSFQSFHVOUBT DPNQMFNFOUBSJBTw IBCÓB FYDFEJEP TVT GVODJPOFT Z TF
NPTUSBCB DPOUSBSJP B MB QSFTVODJØO EF JOPDFODJB &TUF QSPOVODJBNJFOUP QFTF
BRVFOPQSFTFOUBOJOHVOBEFMBTDBVTBMFTEFTFQBSBDJØOEFMBTDPOUFOJEBTFOMB
MJTUBDFSSBEBEFMBSUÓDVMPEFM$11EFDJEJØBNQBSBSMBTHBSBOUÓBTBMEFCJEP
QSPDFTP EF DBSB BM EFSFDIP GVOEBNFOUBM EFM JOEJDJBEP EF DPOUBS DPO VO KVF[
JNQBSDJBM. "TÓGVFFYQSFTBEP “$POCBTFFOMPOPSNBEPFOFMBSUÓDVMPEFMB
-FZEFDPNPMB4BMBBEWJFSUFRVFTFEFTDPOPDJØMBHBSBOUÓBGVOEBNFOUBM
EFMKVF[JNQBSDJBMFTDMBSPRVFEFDPOGPSNJEBEDPOTVGVODJØODPOTUJUVDJPOBM
ZMFHBMBSUÓEFN
FTUÈPCMJHBEBBQSPOVODJBSTFPSEFOBOEPMBOVMJEBEEFMB
BVEJFODJBEFKVJDJPPSBMDPOFMmOEFRVFMBNJTNBTFSFQJUBFOTVJOUFHSJEBEBOUF
VOGVODJPOBSJPEJGFSFOUFw.
$0-0.#*" $0/4&+0 461&3*03 %& -" +6%*$"563" 4BMB EF $BTBDJØO 1FOBM
"VUPTEFEFEJDJFNCSFEFEFKVOJPEF3BEZEFTFQUJFNCSFEF
3BE3BEEFBHPTUPEF.BHJTUSBEP1POFOUF%S'FSOBOEP
"MCFSUP$BTUSP$BCBMMFSPFOUSFPUSBT
1SPDFTP/PEFGFCSFSPEF.BHJTUSBEP1POFOUF%S+VMJP&OSJRVF4PDIB
4BMBNBODB
issn  -  tQQt+VMJP%JDJFNCSFEFt#PHPUÈ%$$PMPNCJB

. Casos problemáticos y nuestra opinión.
-MFHBNPTBIPSBBMFQJDFOUSPNJTNPEFMEFCBUFQSPDFTBMMPRVFPDVSSFFOMBTBMB
EFBVEJFODJBTFOEPOEFEFTmMBOMBTQSVFCBTGSFOUFBMKVF[QVOUPEFHSBWFEBE
JOTPTMBZBCMFEFUPEPFMTJTUFNBBDVTBUPSJPRVFFTFMRVFEFMMFOPOPTJOUSPEVDF
FO FM UFNB EF MB JNQPSUBODJB Z VUJMJEBE EFM QSJODJQJP EF JONFEJBDJØO EF MB
QSVFCB $11 BSU DVZB SB[ØO EF TFS FT QSFDJTBNFOUF RVF FM KVF[ QVFEB
UFOFS DPOUBDUP Z QFSDJCJS MB QSVFCB EF NBOFSB EJSFDUB Z QFSTPOBM $VFTUJØO
EJGÓDJMFTSFTPMWFSTJUVBDJPOFTDPODSFUBTFOMBTRVFTFUSBUBEFBQMJDBSSFHMBTEF
FYQFSJFODJBRVFTPMPTPOBDDFTJCMFTBVODPOKVOUPEFFTUVEJPTPTFTQFDJBMJ[BEPT
FOUSFMPTRVFDPJODJEFODJBMNFOUFTFFODVFOUSBFMNJTNPKVF[ZDVZBTSFHMBTP
TFEFTDPOPDFOPTFDPOUSBEJKFSPOFOFMKVJDJPFOUSBUÈOEPTFEFUFTUJHPTPQFSJUPT
&OUSFEJDIBTTJUVBDJPOFTFODPOUSBNPTQPSFKFNQMPVOBFOMBRVFFMQFSJUPEF
MB EFGFOTB TPTUFOHB RVF MPT IFDIPT OP QFSNJUFO DFOTVSB QFOBM BMHVOB QPSRVF
EFTQVÏTEFVOB×PEFFTUBSHVBSEBEBTMBTCPUFMMBTEFUBMFTQFDÓmDPWJOPFTUFZB
TFIBDFJOTFSWJCMFZQPSUBOUPTVEFTUSVDDJØOQPSQBSUFEFMQSPDFTBEPOPGVFFO
NPEPBMHVOPBOUJKVSÓEJDP&MKVF[RVFFTDVDIBDPOQFSQMFKJEBEBMQFSJUPRVFBTÓ
MPBmSNBDPOUSBFMDPOPDJNJFOUPQSJWBEPRVFÏMNJTNPQPTFFQPSQFSUFOFDFSB
VOBGBNJMJBWJOÓDPMBQPSFKFNQMPZRVFPCTFSWBFMEFTDPOPDJNJFOUPEFMmTDBM
FOQVOUPUBOUSBTDFEFOUF{TFSÈRVFFTUÈDPONJOBEPBEFDJEJSEFBDVFSEPBFTBT
BmSNBDJPOFTJOFYBDUBT -BKVSJTQSVEFODJBSFDPOPDFRVFMBTSFHMBTEFFYQFSJFODJB
QVFEFOTFSSFEVDJEBTUBNCJÏOBVODÓSDVMPDFSSBEPEFFTUVEJPTPTDPNPFOFTUF
DBTPi%FOUSPEFMVOJWFSTPEFMBTNÈYJNBTEFFYQFSJFODJBTFJODMVZFOUBNCJÏO
MBT RVF ATPMP TPO DPOPDJEBT FO DÓSDVMPT SFEVDJEPT HSBDJBT B DPOPDJNJFOUPT
UÏDOJDPT FTQFDÓmDPT FO DVBOUP B QSJODJQJPT EF VO BSUF P DJFODJB EF EPOEF TF
USBEVDFRVFQPSMBDJSDVOTUBODJBEFUSBUBSTFEFVOPTØSEFOFTEFTBCFSBMUBNFOUF
FTQFDJBMJ[BEPT FM KVF[ SFDVSSF B MB QSVFCB QFSJDJBM QBSB RVF TFBO FWBMVBEBT
FO FM DBTP DPODSFUP EF RVF TF USBUF Z B QBSUJS EF MPT EJDUÈNFOFT QSPDFEFS B
FGFDUVBSMBTJOGFSFODJBTRVFDPSSFTQPOEBOw31$BMJmDBSEFBMUPNFEJBOPPCBKPFM
DPOPDJNJFOUPFTQFDJBMJ[BEPQBSBTBCFSDVÈOEPTFSFRVJFSFEFMFYQFSUPZDVÈOEP
CBTUBMBMJUFSBUVSBHFOFSBMBMBMDBODFEFUPEPTOPFTUFNBGÈDJM
1FOTFNPT BIPSB FO VO UFTUJHP RVF QPS TFS WFDJOP EFM KVF[ MF QFSNJUF B
FTUF DPOPDFS EF TV NBMB SFQVUBDJØO DPNP QFSTPOB NFOEB[ {4FSÈ RVF FTUF
DPOPDJNJFOUPQSJWBEPEFMKVF[QPESÈTFSWJSMFQBSBEFTFDIBSMBQSVFCBZEFDJEJS
DPOUSBSJBNFOUFBMBNJTNB {RVÏIBDFSDVBOEPFOQMFOPFTDFOBSJPEFMKVJDJPTF
QFSDBUBRVFFMQFSJUPUSBEVDUPSFOFMJEJPNBRVFFMKVF[QFSTPOBMNFOUFEPNJOB
EFTBDJFSUBTVTUBODJBMNFOUFFOTVMBCPSTJORVFMBDPOUSBQBSUFMPBEWJFSUB {2VÏ

ricardo a. morales cano
Revista del Instituto Colombiano de Derecho Procesal t/P
el conocimiento privado del juez
IBDFS DVBOEP EFTDVCSF QPS TVT DPOPDJNJFOUPT QFSTPOBMFT TPCSF BSNBT EBEP
RVF FT VO NJFNCSP BDUJWP EF VO DMVC EF DB[B Z UJSP RVF FM UFTUJHP NJFOUF BM
BmSNBSRVFFMSFWØMWFSBMDBFSTFEJTQBSØTPMPBÞOBMTBCFSRVFFMMPOPFTQPTJCMF
Z PCTFSWB RVF MB DPOUSBQBSUF EFTBUJFOEF FTUBT GBMFODJBT "TÓ QPESÓBNPT TFHVJS
DPO TJUVBDJPOFT OBEB FYUSB×BT FO EPOEF FM DPOPDJNJFOUP QFSTPOBM EFM KVF[ MF
QPOFBTBMWPDPNPÞOJDPJOEFNOFEFMBTEFmDJFODJBTFJOFYBDUJUVEFTEFCVFOBP
NBMBGFEFMBQSVFCBRVFEFTmMBBOUFTVTPKPT
)BDFQPDPBOUFMB)POPSBCMF$PSUF4VQSFNBTFEJØVODBTPNVZQBSUJDVMBS&M
mTDBMEFNBOEBCBFODBTBDJØORVFFM5SJCVOBMEFTFHVOEBJOTUBODJBIBCÓBFSSBEP
BMSFWPDBSMBDPOEFOBZQFSNJUJSMFBMQSPDFTBEPTPTUFOFSVOFSSPSEFUJQPBOUFMB
TVQVFTUBDSFFFODJBJOWFODJCMFEFRVFMBNFOPSWÓDUJNBEFTVTEFTWBSJPTTFYVBMFT
FSBNBZPSEFDBUPSDFB×PTDVBOEPFOBVEJFODJBMBNJTNBDPOEJDJØOGÓTJDBMB
QSFTFOUBDJØOEFMBNFOPSFWJEFODJBCBDPNPMPIJ[POPUBSMBQSJNFSBJOTUBODJB
RVF FSB VOB OJ×B BQFOBT FO GPSNBDJØO -B $PSUF OP DBTØ FM GBMMP Z OP MP IJ[P
FOSB[ØOBRVFFOTVDSJUFSJPSFTQFUBCMFEFTEFMVFHPMBTQFSDFQDJPOFTEFFTUB
OBUVSBMF[BOPQVFEFOHFOFSBSTJOPVODPOPDJNJFOUPQSJWBEPEFMKVF[ZQPSUBOUP
OPQPESÓBOTFSMBCBTFEFMBTFOUFODJB&SBQSFDJTPRVFFMmTDBMIVCJFTFIFDIP
OPUBS UBMFT DJSDVOTUBODJBT QPS NFEJP EF VOB QFSJUBDJØO QBSB IBCJMJUBSMB DPNP
GVOEBNFOUPEFMBTFOUFODJB"TÓMPFYQVTPin extenso
%F PUSP MBEP UBNQPDP QVFEFO BDFQUBSTF MBT BMFHBDJPOFT TPCSF FSSPSFT
QSPCBUPSJPTGVOEBEPTFOFMEFTDPOPDJNJFOUPEFMBSFBMJEBEQFSDJCJEBQPSFM
KVF[ EF QSJNFSB JOTUBODJB DPO CBTF FO MB JONFEJBDJØO EF MB QSVFCB TPCSF
MBTDBSBDUFSÓTUJDBTGÓTJDBTEFMBNFOPSPGFOEJEBQVFTEFKBEFMBEPMBDFOTPSB
RVFFMQSJODJQJPEFJONFEJBDJØOFTUÈJOTUJUVJEPQBSBWFSJmDBSMBDSFEJCJMJEBE
EFM UFTUJHP DPOGPSNF B TV DPNQPSUBNJFOUP QSPDFTBM QFSP OP QBSB SFBMJ[BS
BQSFDJBDJPOFT TVCKFUJWBT RVF DPODMVZFO MB FEBE B QBSUJS EFM BTQFDUP GÓTJDP
EF MB QFSTPOB EFTUJOBEBT OFDFTBSJBNFOUF B QSPGFTJPOBMFT FO MB NBUFSJB -B
BQSFDJBDJØOTVCKFUJWBRVFIJ[PFMKVF[a quoTPCSFFMBTQFDUPGÓTJDPEFMBNFOPS
PGFOEJEBFRVJWBMFBMBJODMVTJØOJMFHBMEFVOBQSVFCBOPTPMPQPSRVFBUFOUB
DPOUSBFMQSJODJQJPEFJNQBSDJBMJEBETJOPBEFNÈTQPSRVFFTBWBMPSBDJØOEFM
KVF[ OP GVF TPNFUJEB BM SFTQFDUJWP DPOUSBEJDUPSJP FO FM KVJDJP PSBM ZB RVF
FMMBTFFYQSFTØBMDVMNJOBSFTUFFOFMGBMMPEFQSJNFSBJOTUBODJB4PCSFFTUF
FTQFDÓmDPUFNBZBMB4BMBUJFOFVODSJUFSJPKVSJTQSVEFODJBMDMBSPEFMTJHVJFOUF
UFOPSi4F BDUVBMJ[B FO DPOEJDJPOFT TFNFKBOUFT FM UFNB SFGFSJEP B MB DJFODJB
QSJWBEBEFMKVF[FTUPFTBMDPOPDJNJFOUPEJSFDUPRVFFMTFSWJEPSKVEJDJBMQVFEF
IBCFSUFOJEPEFIFDIPTTPNFUJEPTBTVTBCFSZEFmOJDJØOZFOQBSUJDVMBSBMB
TJHOJmDBDJØORVFBEJDIBQFSDFQDJØOQPESÓBPUPSHÈSTFMF-BSFTQVFTUBSFTVMUB
TJFNQSFDPOUVOEFOUFQBSUJFOEPEFMTVQVFTUPTFHÞOFMDVBMOPFTBENJTJCMF
RVF FM KVF[ PTUFOUF VOB EPCMF DPOEJDJØO EF KV[HBEPS Z UFTUJHP QPS MP RVF
DVBOEP TF IBCMB EF PCTFSWBDJØO JONFEJBUB P EJSFDUB QPS QBSUF EFM KVF[ TF
FOUJFOEF RVF TF FTUÈ IBCMBOEP EF QFSDFQDJØO KVEJDJBM P QSPDFTBM EFCJFOEP
issn  -  tQQt+VMJP%JDJFNCSFEFt#PHPUÈ%$$PMPNCJB
"13BEEFGFCSFSPEF.BHJTUSBEP1POFOUF%S+PTÏ-VJT#BSDFMØ$BNBDIP

RVFEBS BM NBSHFO EFM QSPDFTP DVBMRVJFS PUSP DPOPDJNJFOUP FO UBOUP OP TF
JOUSPEV[DBBFTUFBUSBWÏTEFMPTEJWFSTPTNFEJPTSFHMBEPTQPSMBMFZ.
5PEPT FTUPT TFOTJCMFT QSPCMFNBT TF IBDFO EF EJGÓDJM TPMVDJØO QPSRVF OPT
IBDF GBMUB BQMJDBS DPO NÈT BQFHP MB EJOÈNJDB QSPCBUPSJB RVF OPT IB USBÓEP
FM OVFWP TJTUFNB BDVTBUPSJP BM RVF TF TVNBO EFmDJFODJBT MPHÓTUJDBT QBSB TV
DBCBM GVODJPOBNJFOUP &O FGFDUP FO NBUFSJB QSPCBUPSJB FM MFHJTMBEPS DBNCJØ
MB FTUSVDUVSB USBEJDJPOBM EFM TJTUFNB JORVJTJUJWP $PNP ZB WJNPT FM DØEJHP TF
PDVQØ EF TVNJOJTUSBSMF IFSSBNJFOUBT SFHMBEBT QBSB RVF FM KVF[ MBT BQMJDÈTF FO
DPODSFUPGSFOUFBDBEBNFEJPEFQSVFCBMPRVFJODMVTJWFMPEFKBSFHJTUSBEPZMF
BOUJDJQBVOBOPSNBRVFBTÓTFMPBEWJFSUFi"35Criterios de valoración.
-PTNFEJPTEFQSVFCBMPTFMFNFOUPTNBUFSJBMFTQSPCBUPSJPTZMBFWJEFODJBGÓTJDB
TFBQSFDJBSÈOFODPOKVOUP-PTDSJUFSJPTQBSBBQSFDJBSDBEBVOPEFFMMPTTFSÈO
TF×BMBEPTFOFMSFTQFDUJWPDBQÓUVMPw. &TBTÓDPNPFMKVF[FOTVEFCFSEFBQMJDBSMPT
QSJODJQJPTEFMBTBOBDSÓUJDBZEFMNÏUPEPDJFOUÓmDPFODPOUSBSÈRVFQBSBWBMPSBSFM
UFTUJNPOJPMFTVNJOJTUSBFMBSUÓDVMPQBSBWBMPSBSMBQSVFCBQFSJDJBMMFFOUSFHB
FMBSUÓDVMPZQBSBMBWBMPSBDJØOEPDVNFOUBMMFQSPQPSDJPOBFMBSUÓDVMP
4JSFWJTBNPTFTUBTOPSNBTFODPOUSBSFNPTDPNPDPNÞOEFOPNJOBEPSRVFFTUBT
MMBNBOBMKVF[QBSBRVFBQMJRVFBRVFMMPTQSJODJQJPTUÏDOJDPDJFOUÓmDPTZEFTBOB
DSÓUJDBRVFOPTPONÈTRVFSFHMBTEFMBDJFODJBRVFMFFTEBCMFBQSFOEFSZNBOFKBS
EFOUSPEFTVTDPOPDJNJFOUPTZFTUVEJPTQFSTPOBMFT&TUBTFOMBFQJEFSNJTEFMB
TJUVBDJØOQVFEFOTFSBQSFOEJEBTZBQMJDBEBTDPNPMBTBQMJDBFOTVWJEBDPSSJFOUF
UBM DPNP TVDFEF DPO MBT BZVEBT RVF MB TBOB DSÓUJDB MF QSPQPSDJPOB /P UFOESÓB
TFOUJEP TJMFODJBS FTUPT DPOPDJNJFOUPT QBSB JNQPOFSMF BM KVF[ RVF TPMP QVFEB
BQMJDBSMPT DVBOEP BQBSF[DB VO TFHVOEP QFSJUP RVF BTÓ TF MPT NBOJmFTUF %JDIB
QFSJUBDJØOFTUBFTUBSÓBJHVBMNFOUFTPNFUJEBZFYQVFTUBBPUSPFYÈNFOQFSJDJBMZ
BTÓJOUFSNJOBCMFNFOUF)BFYQSFTBEPMB$PSUFi/PQVFEFQVFTJNQFEÓSTFMFBM
GBMMBEPSFMRVFFKFS[BTVQBQFMOPEFQFSJUPEFQFSJUPTTJOPEFDSÓUJDPEFQFSJUPT
Z RVF FKFSDJFOEP VOB TBOB DSÓUJDB EF MB QSVFCB MMFHVF B MBT DPODMVTJPOFT NBT
QSPDFEFOUFTZTFOTBUBTw-BTSFHMBTEFMBFYQFSJFODJBZMPTQSJODJQJPTEFMTFOUJEP
DPNÞO JOEJDBO RVF VOB NFOPS RVF IBCMB DPNP OJ×B RVF UJFOF MB FTUBUVSB EF
VOBOJ×BFMQFTPZBQBSJFODJBEFVOBOJ×BFTZEFCFTFSVOBOJ×B4POEBUPTRVF
OPTPMPIBDFOQBSUFEFTVTHFOFSBMFTRVFQVFEFOSFHJTUSBSTFFOBDUBTJOPRVF
BEFNÈTEFCFSÓBORVFEBSmKBEPTFOFMWJEFPEFMBBVEJFODJBDPSSFTQPOEJFOUF)F
BMMÓFMTFHVOEPQSPCMFNBRVFBOUJDJQBCBSFGFSJEPBMBMPHÓTUJDBEFMTJTUFNB
$VBOEPEFMBQSVFCBUFTUJNPOJBMTFUSBUBMPTDVJEBEPTEFCFOTFSFTQFDJBMFTQPS
TFSFTUBMBQSVFCBQSFQPOEFSBOUFEFMTJTUFNBBDVTBUPSJP/PFOWBOPFMBSUÓDVMP
ZBBMVEJEPMFTF×BMBBMKV[HBEPSRVFWBMPSFFTUBQSVFCBUBNCJÏOUFOJFOEPFO
1SPDFTPO¡EFKVOJPEF.BHJTUSBEP1POFOUF%S4JHJGSFEP&TQJOPTB1ÏSF[
$BTBDJØO1FOBM"CSJMEFM(+/PU$$99*7Q

Revista del Instituto Colombiano de Derecho Procesal t/P
ricardo a. morales cano
el conocimiento privado del juez
DPOTJEFSBDJØO“FMDPNQPSUBNJFOUPEFMUFTUJHPEVSBOUFFMJOUFSSPHBUPSJPwMPRVFMB
KVTUJDJBBNFSJDBOBDPOPDFDPNPFMidemeanor”,RVFFTMPRVFFMKVF[QFSDJCFEF
RVJFOEFDMBSB4PCSFFMQBSUJDVMBSFYQMJDBFMQSPGFTPS$IJFTB"QPOUF “6OUFTUJHP
TFBVUPJNQVHOBDPOVOBNBMBBDUVBDJØOFOMBTJMMBEFMPTUFTUJHPTJOTFHVSJEBE
OFSWJPTJTNP FUD.”34. &TUF FT FM BMDBODF EFM QSJODJQJP EF JONFEJBDJØO IBCJMJUBS
BMKVF[QBSBRVFÏMBMQFSDJCJSMBQSVFCBFTUÏFODPOEJDJPOFTEFBQMJDBSBRVFMMPT
QSJODJQJPTUÏDOJDPDJFOUÓmDPTRVFMFTPOBDDFTJCMFTBMBBMUVSBEFMBTBOBDSÓUJDB
DPNPVOTFSIVNBOPBGÓOBFTUPTFTUVEJPT1FSPFMKVF[EFTFHVOEBJOTUBODJBOP
QPESÈBQMJDBSFTUPTQBSÈNFUSPTTJFTDBTBNFOUFMFMMFHBOHSBCBDJPOFTTPMPFOBVEJP
ZBWFDFTEJGÓDJMNFOUFBVEJCMFT
6.3 $VBOEP FM DPOPDJNJFOUP QSJWBEP EFM KVF[ QSPWJFOF EF TVT DPOPDJNJFOUPT
HFOFSBMFTEFMBTBOBDSÓUJDBPEFTVTDPOPDJNJFOUPTQFSTPOBMFTUÏDOJDPDJFOUÓmDPT
OPUJFOFQPSRVÏTFQBSBSTFEFMQSPDFTP%FCFSÈTFSWJSTFEFFMMPTZFDIBSNBOPB
MBMJUFSBUVSBDJFOUÓmDBDPNÞONFOUFBDFQUBEBQBSBNPUJWBSZTVTUFOUBSTVQSPQJB
DPOWJDDJØOJMVNJOBEPTJFNQSFQPSMPRVFGVFSBOTVTQFSDFQDJPOFTFOMBTBMBEF
BVEJFODJB /JOHVOB MFZ QPESÈ QSPIJCJSMF RVF TF BQBSUF EFM UFTUJNPOJP P EF MB
QFSJUBDJØORVFOPMFDPOWFODJFSPOQPSDVBMRVJFSBEFMBTNÞMUJQMFTDBVTBTRVF
EFMBUBSPO TVT EFTBDJFSUPT P TVT NFOEBDJEBEFT “/P IBZ BWFOUVSB DPNP MB EFM
QSPDFTPRVFNFKPSEFNVFTUSFRVFMBMJCFSUBEFTQFDJBMNFOUFMBEFMKVF[UFSNJOB
QPSTFSWBMFOUÓBw.
&OWFSEBEIPZQPSIPZMBHSBONBZPSÓBEFMBTTBMBTEFBVEJFODJBFOOVFTUSP
QBÓTOPFTUÈFRVJQBEBEFMTJTUFNBEFWJEFPTJORVFTFUFOHBFYQMJDBDJØOEFQPS
RVÏ TF IB EFTDVJEBEP VOB IFSSBNJFOUB EF UBO QPDP DPTUP Z EF UBO EFDJTJWPT
CFOFmDJPT1FSTPOBMNFOUFIBDFEPTB×PTQSFTFOUÏBDDJØOEFUVUFMBFODPOUSB
EFMB4BMB"ENJOJTUSBUJWBEFM$POTFKP4VQFSJPSEFMB+VEJDBUVSBEF$BSUBHFOB
DPO FM PCKFUP EF RVF TF UVUFMBSBO NJT EFSFDIPT Z MPT EF UPEPT MPT BCPHBEPT
QFOBMJTUBT QPS MP NFOPT FO FTUB DJVEBE Z BTÓ PCUFOFS MB DPNQMFNFOUBDJØO
EF MPT FRVJQPT EF HSBCBDJØO -B NJTNB OP QSPTQFSØ OJ FO QSJNFSB OJ FO
TFHVOEBJOTUBODJBQPSRVFTFNFFYJHÓBVOBTFOUFODJBEFTFHVOEPUVSOPRVF
UFTUJNPOJBSBNJQFSKVJDJPFODPODSFUPZQPSRVFBEFNÈTMBFOUJEBEBDDJPOBEB
QBSBMBDPSSFDDJØOEFFTUBTEFmDJFODJBTEFCÓBQSFWJBNFOUFSFDJCJSJOGPSNFEF
TFSWJDJP EF MB %JSFDDJØO &KFDVUJWB 4FDDJPOBM EF "ENJOJTUSBDJØO +VEJDJBM &O
UPEP DBTP NF OPUJDJBCBO RVF QBSB FM EF EJDJFNCSF EF TF IBSÓBO MBT
SFTQFDUJWBT EPUBDJPOFT B UPEBT MBT TBMBT EF BVEJFODJB )FDIP RVF EPT B×PT
EFTQVÏTBÞOOPTFIBDVNQMJEP
-BQPMÏNJDBFTUÈTFSWJEB&OUPEPDBTPDPNPMPFOTF×Ø4PSFO,JFSLFHBBSE
)BZEPTNBOFSBTEFEFKBSTFFOHB×BSVOBFTDSFFSMPRVFOPFTDJFSUPMBPUSB
OFHBSTFBDSFFSMPRVFFTWFSEBE
#"45*%"4%&3".¶3&;3BRVFM3".¶3&;#"45*%"4:FTJEPrincipialística procesal
penal4FHVOEB&EJDJØO#PHPUB&EJDJPOFT%PDUSJOBZ-FZ-UEB
#3*$)&55* (*07"//* La evidencia en el derecho procesal penal. #VFOPT "JSFT
&EJDJPOFT+VSÓEJDBT&VSPQB"NFSJDB
$"3/&-655* 'SBODFTDP Cuestiones sobre el proceso penal. #VFOPT "JSFT &EJDJPOFT
+VSÓEJDBT&VSPQB"NÏSJDB
$"33"3" 'SBODFTDP Lineamientos de práctica legislativa penal. #PHPUÈ &EJUPSJBM
5FNJT
$"33"3"'SBODFTDPPrograma de derecho criminal. $VBSUBFEJDJØO1BSUF(FOFSBM7PM
**Z*7#PHPUÈ&EJUPSJBM5FNJT
$)*&4""10/5&&SOFTUPDerecho procesal penal de Puerto Rico y de Estados Unidos.
7PMVNFO**Z***&EJUPSJBM'PSVN
. conclusiones.
%F FTUBT CSFWFT SFnFYJPOFT JOUFOUBSFNPT FYUSBFS MBT DPODMVTJPOFT RVF TF
TVHJFSFOGSFOUFBUBOTFOTJCMFZQPMÏNJDPBTVOUP
6.1 $VBOEP FM DPOPDJNJFOUP QSJWBEP EFM KVF[ QSPWJFOF EFM IFDIP EF RVF ÏM
NJTNPIBZBTJEPUFTUJHPEFMPTIFDIPTFTUÈFOFMEFCFSEFTFQBSBSTFEFMBTVOUP
QVFTOPQPESÓBTFSUFTUJHPZKVF[BMNJTNPUJFNQP
6.2 $VBOEPFMDPOPDJNJFOUPQSJWBEPEFMKVF[FTBERVJSJEPEFOUSPEFMQSPDFTP
QPS GFOØNFOPT DPNP QSVFCB JMÓDJUB BMMBOBNJFOUPT QSFBDVFSEPT P TJNJMBSFT P
BEPQUFEFDJTJØOmOBMEFCFSFDPOPDFSJHVBMNFOUFRVFQJFSEFTVJNQBSDJBMJEBE
%FCFSÈTFQBSBSTFEFMQSPDFTP
referencias.
$)*&4""10/5&&SOFTUPDerecho procesal penal de Puerto Rico y de Estados Unidos.
7PMVNFO***&EJUPSJBM'PSVN
issn  -  tQQt+VMJP%JDJFNCSFEFt#PHPUÈ%$$PMPNCJB

ricardo a. morales cano
i1SFTVODJØOEFJOPDFODJBwRevista derecho penal y criminologia. /PB×P
M6OJWFSTJEBE&YUFSOBEPEF$PMPNCJB
i5SBUBEP EF MB QSVFCB KVEJDJBM *OEJDJPT Z QSFTVODJPOFT”. &O XXXV Congreso
colombiano de derecho procesalTFQEF
5PNP*7*OTUJUVUP$PMPNCJBOPEF%FSFDIP
1SPDFTBM6OJWFSTJEBEMJCSF1SJNFSB&EJDJØO&EJDJPOFT-JCSFSÓBEFM1SPGFTJPOBM
1*$0*+6/0:+VBOEl juez y la prueba. 1SJNFSBFEJDJØO&TQB×B&EJUPSJBM#PTI1SPDFTBM
3&:&4 "-7"3"%0 :FTJE “&M DPOUSPM EF MB QSVFCB FO FM QSPDFTP QFOBM BEWFSTBSJBMw
Revista Internacional Derecho Penal Contemporáneo. /P&EJUPSJBM-FHJT
304&/#&3( -FP La carga de la prueba #VFOPT "JSFT &EJDJPOFT +VSÓEJDBT &VSPQB
"NFSJDB
45&*/ 'SJFESJDI El conocimiento privado del juez. 4FHVOEB &EJDJØO #PHPUÈ &EJUPSJBM
5FNJT
5"36''0.JDIFMFLa prueba.#BSDFMPOB&EJUPSJBM.BSDJBM1POT
-------- Ideologías y teorías de la justicia civil. Proceso judicial y cultura, una mirada
global6OJWFSTJEBEEF.FEFMÓO
issn  -  tQQt+VMJP%JDJFNCSFEFt#PHPUÈ%$$PMPNCJB

%&* ."-"5&45" 'SBNBSJOP Lógica de las pruebas en materia criminal. 7PM* Z **
$VBSUBFEJDJØO#PHPUÈ&EJUPSJBM5FNJT4"
&--&30 1JFUSP De la certidumbre en los juicios criminales o tratado de la prueba en
materia penal.4FYUBFEJDJØO#JCMJPUFDB+VSÓEJDBEF"VUPSFT&TQB×PMFTZ&YUSBOKFSPT
(0/;«-&; /"7"330 "OUPOJP -VJT Sistema de juzgamiento penal acusatorio.
1SJNFSBFEJDJØO&EJUPSJBM-FZFS
(031)&'SBODPJTApreciación judicial de las pruebas. #PHPUÈ-JCSFSÓB5FNJT
."/;*/*7JDFO[PTratado de Derecho Procesal Penal. 5PNP***M#VFOPT"JSFT
&EJDJPOFT+VSÓEJDBT&VSPQB"NFSJDBQ
1"33"26*+"/0+BJSPiTratado de la prueba judicial. Indicios y presunciones”.5PNP
*71SJNFSB&EJDJØO&EJDJPOFT-JCSFSÓBEFM1SPGFTJPOBM

$"3/&-655*0QDJUQ
Revista del Instituto Colombiano de Derecho Procesal t/P