As forzas de oposición ao réxime A vitoria do bando sublevado na Guerra Civil derivou nunha orde totalitaria que acabou con toda ideoloxía partidaria da República. Créase entón en España un réxime de represión que duraría arredor de corenta anos e no cal nunca houbo unha reconciliación entre vencedores e vencidos. Os afiliados ao integrantes do bando republicano durante a Guerra foron perseguidos, torturados ou executados polas forzas (especialmente militares) do réxime. Afiliación a...un partido, asociación (pero dentro do bando republicano, había partidos como PSOE, PCE, ERC, etc) Este sistema ditatorial tivo consecuencias pasou por diferentes fases, tanto a nivel económico como no e político, así do co illamento e rexeitamento internacionais (por exemplo coa axuda económica do Plan Marshall dos Estados Unidostras a derrota do Eixo italo-alemán na II GM), a ditadura abandonou os seus trazos máis fascistas, ao tempo que . Desta forma o réxime pretendía ser economicamente autosuficiente, creando unha “autarquía” que acabou abandonando na segunda metade dos anos 50, en plena Guerra Fría cando o profundo anticomunismo de Franco levou ao réxime a ingresar nos organismos internacionais e a formar parte do Bloque occidental, unha apertura económica nos anos 60 nas que seguíu sendo un réxime ditatorial represivo ata o fin da súa existencia no ano 75. Os vencidos, a pesares da dura e constante represión do réxime, mantiveron (con matices/diferentes características segundo a década) unha máis ou menos intensa (De calquera forma, algúns dos xa citados vencidos (os que non optaron polo exilio), a pesares da situación de represión pola que pasaban decidiron emprender unha actividade de loita interna de oposición que podemos dividir en décadas: entre os 4050, 60-70 e anos 70. Na primeira destas etapas, a comprendida entre os anos 40-50 (posguerra tanto civil como mundial) e de dura represión (campos de concentración, cárceres, xuizos sen garantías e baixo a xurisdicción militar), destacaron os maquis ou fuxidos, un: movemento de resistencia protagonizado por guerrilleiros fundamentalmente de esquerdas diversas procedencias e promovido polos comunistas en diferentes zonas montañosas/rurais (caso de Galicia-León) nas que/donde era máis fácil ocultarse das forzas de seguridade fanquistas. Alentados que coa caída do nazismo en Europa, os aliados acabarían coa ditadura franquista en España, algunhas organizacións da oposición (anarquistas e comunistas promoveron unha sublevación armada ante a posibilidade, citada anteriormente, de que este feito debilitase ao réxime). A acción mais importante foi a invasión do val de Arán, iniciada o 18 de outubro de 1944 polo PCE e que acabou en fracaso tras dez días de ocupación do val. A partir de 1948 comunistas e anarquistas abandonan a loita armada, aínda que houberon pequenos grupos activos de maquis durante os 50. Tal e como observamos no documento 1, este movemento guerrilleiro era a única saída que tiñan os “homes perseguidos… na necesidade de fuxir” de ahí no nome de “fuxidos” para evitar a represión. A procedencia social destes maquis (nome procedente de “maquía” ..) era moi diversa, atopamos “socialistas, anarquistas, algúns católicos e, sobre todo, numerosos militantes comunistas” que levaron a cabo a súa resistencia en diferentes puntos do país/Estado desde os montes. No documento 1 podemos observar tamén cales eran as accións realizadas polos guerrilleiros/fuxidos/maquis, sendo nun principio “de fuxidos que se moven organizadamente buscando puntos de apoio” e tendo un apoio fundamental “abnegado, silencioso e incondicional do pobo” durante a etapa máis dura do franquismo (a segunda metade dos anos 40). As persoas do “llano”, é dicir dos pobos, ofrecían libros, alimentos e información aos maquis dos montes acerca da actuación das forzas do réxime. Co fracaso da loita dos maquís (ainda que algúns continuaron a súa loita individual ata os anos 60), durante os anos 50, podemos destacar/mencionar os primeiros exemplos de oposición popular como a “Folga dos Tranvías” en Barcelona no ano 51, pero sobre todo a Revolta Universitaria do ano 56 que impliocu/supuxo as primeiras gretas dentro do franquismo, así figuras como Dionisio Ridruejo, Xoaquín Ruíz Jiménez o Pedro Laín Entralgo apoiarían as demandas dos xóvenes univertitarios procedentes do franquismo (e con cargos de responsabilidade). A seguinte etapa na que podemos dividir a Respecto á oposición franquista é a dos anos do desarrollismo (60-70), o . O máis característico destas décadas foi a perda de importancia das forzas do exilio e ao protagonismo a favor da oposición interior. Dentro das forzas de esquerdas, o PCE tivo un protagonismo fundamental (ante un PSOE dividido ata a chega de Felipe González a comenzos dos anos 70 no Congreso de Suresmes), e desde o comunismo un novo Secretario Xeral, Santiago Carrillo substitúe á Pasionaria/Dolores Ibarrurí ao frente do mesmo, propondrá ás forzas opositoras a política de “reconciliación nacional” (unión) a finais dos anos 50, apuntar que foi precisamente a división interna unha das causas do fracaso/derrota republicana na Guerra Civil. Será precisamente o PCE o que estivo detrás o auxe do movemento obreiro que implicou na década dos primeiros anos 60 a creación das primeiras CCOO dentro do sindicalismo vertical e que lideraría con Marcelino Camacho desde a clandestinidade a oposición obreira ao réxime. Na década dos 60 a esquerda tivo moito protagonismo ao estar presente na maioría dos conflitos sociais. O PCE (Partido Comunista de España), dirixido por Dolores Ibárruri (Pasionaria) e Santiago Carrillo tiñan moita importancia nestes movementos, recibindo unha dura represión por parte do franquismo que levou ao asesinato de Julian Grimau. O Partido Socialista Obrero Español (PSOE) estivo condicionado polo endrontamento entre a dirección do exilio e a militancia do interior. En 1972 (no Congreso de Suresnes), estes últimos fixéronse co control do partido baixo a dirección de Felipe González. Tamén apareceu unha oposición moderada ao franquismo por parte de disidentes do propio réxime (Dionisio Ridruejo, Joaquín Ruiz Giménez…) decepcionados polas políticas represivas e antidemocráticas. Fíxate que está recollido anteriormente. Pero o exemplo/mostra máis importante polas repercusións intenacionais do mesmo, tivo lugar o “8 de xuño de 1962” (tal e como observamos no documento 2), cando boa parte da oposición tanto do interior como do exterior, e tanto moderada (monárquicos, demócratas, cristiáns e liberais) xunto cos republicanos e socialistas exiliados participaron en Múnic no IV Congreso do Movemento Europeo o que a ditadura chamou o Contubernio de Múnich para denunciar internacionalmente a ditadura franquista cando esta intentaba ingresar na CEE. Neste congreso consagrouse a “negativa a admitir a España… como asociada no sistema europeo, a CEE, mentres non cambie o seu réxime”, sendo evidente a oposición internacional ao réxime. Neste documento apreciamos tamén determinadas accións consideradas como “conduta bárbara”, significando isto “desprovista de lei, caridade e respecto” foi precisamente o que levou allearlle ao réxime a opinión europea e aínda universal”. Algunhas destas condutas foi por exemplo que “A Gil Robles (monárquico, antiguo líder da CEDA que no ano 36 apoiara o golpe, e que ahora como os xa citados,….se distanciou do réxime/ditadura) non lle foi permitido comunicar coa súa casa nin aínda para cambiar de roupa”, entre outras. Entre os 60 e os 70 atopamos tamén un novo movemento obreiro. Entre 1960 e 1975 os conflitos laboráis multiplicáronse, localizándose tanto en zonas de tradición obreira (Asturias, Cataluña, Guipúscoa e Biscaia) pero tamén nos novos centros industriais (Madrid, Ferrol, Vigo…). Estes conflitos recibiron una forte represión por parte do franquismo. A nivel organizativo destaca claramente a creación de Comisións Obreiras (CCOO) en 1964, unha organización clandestina que impulsaba a loita laboral (salarios, condicións laboráis…) e política (dereitos civís…). Neste sindicato combinábanse accións ilegais (folgas) cos medios legais, empregando a representantes sindicais para introducirse no sindicato franquista. O seu éxito nas elececións do 66 fixo que o gobernó as declarase ilegais en 1967. Finalmente en 1972 detívose a súa dirección (Proceso 1001), coa aplicación de condenas a dirixentes sindicais, entre eles Marcelino Camacho. A partir do 67, membros vinculados ás Xuventudes Obreiras Cristiás separáronse de CCOO, fundando a Unión Sindical Obreira. Pola relación das CCOO co PCE, mellor antes A incorporación á Universidade de mozos influídos polos cambios sociaias e culturais desta década dos 60 levou á protesta estudantil a converterse nunha fronte case permanente. A loita contra o Sindicato Español Universitario (SEU), falanxista, levou á creación de sindicatos democráticos enfrontados á ditadura. Estes movementos supuxeron unha resposta por parte do réxime (sancións, cerre de centros…) que soamente radicalizou o movemento. A partir do 68 o movemento acabou transformando ás universidades en centros de rebeldía. Destaca tamén a formación de entidades legais como Xustiza e Paz, colexios profesionais, personalidades do mundo cultural, artístico… O último dos feitos máis destados dentro desta etapa dos anos do desarrollismo foi a reactivación dos nacionalismos. En Cataluña, os partidos históricos (ERC, UD) eran pouco activos, e xurdiron organización nacionalistas de esquerda pero tamén constitúese a Assemblea de Catalunya (1971). No 74 creouse a Convergència Democràtica de Catalunya (CDC), dirixida por Jordi Pujol. No País Vasco tamén produciuse un auxe dos nacionalismos. Neste caso o máis destacado foi a aparición de ETA Euskadi Ta Askatasuna (Euskadi e Liberdade) no 59. Esta era una organización revolucionaria e radical, provocando atentados a partir do 68, actuando contra o franquismo. Nos anos 60 tamén xurdíu en relación co Concilio Vaticano II un sector da Igrexa católica como o Cardenal de Madrid Tarancón (ao tempo que presidente da Conferencia Episcopal española) crítico co réxime. Entramos finalmente na década dos 70, a etapa do final do réxime. Desde comezos desta década ata a morte de Franco no 75, o réxime condicionouse condicionado/marcado polo deterioro físico de Franco (que nomeou a Carrero Blanco Presidente do Goberno en xuño do 73, conservando a Xefatura do Estado),, a división crecente dentro do franquismo (aperturistas e bunker) e cunha crecente pola conflitividade social e crecente oposición/ ampliación? da oposición e as tensións internas, Todo esto nun . A esto sumamos unha contexto de grave crise económica internacional (Crise do Petróleo), e dos problemas internacionais do franquismo como a ocupación marroquí do Sahara pouco antes da morte de Franco. , a a base dun conflito internacional na colonia do Sáhara. As tensións internas decantáronse a favor das posicións inmovilistas: a Lei de Asociacións Políticas paralizouse, a práctica sancionadora da Lei de Prensa endureceuse… Cando en xuño do 73, Franco nomeou ao almirante Carrero Blanco foi nomeado presidente do goberno, tiña como co obxectivo a continuación do de continuar co réxime trala súa morte do ditador. Isto viuse truncado cando Carrero Blanco foi asasinado por ETA en Madrid. A partir deste momento, a división entre o búnker (defensores a toda costa do réxime) e os progresistas (aperturistas) fíxose cada vez maior. E a pesares da oposición internacional ao franquismo, este mantivo a súa represión (últimas execucións), a pesar dos aparentes intentos de Arias Navarro (último presidente do goberno de Franco) de unir a aperturistas e bunker, co os . En xaneiro do 74 fórmase un novo goberno, dirixido por Carlos Arias Navarro, que pretendía unir aperturistas e inmovilistas co Espírito do 12 de febreiro. Este plan fracasou e levou aos aperturistas a saír do goberno. Como xa indiquei, a España da época pasaba por unha grande crise económica que tivo como base o conflito do Sáhara. Dito conflito iníciase cando Francia pacta co rei de Marrocos a independencia da zona francesa, fornzacndo ao protectorado español a actuar da mesma forma. Trad un breve conlfito armado no 57, España cede o territorio de Infi a Marrocos no 69. Para a desconolización do territorio do Sáhara, o goberno español convocou un referendo de autodeterminación por proposta da ONU e da Fronte Polisaria. No 75, Marrocos esixiu a entrega do territorio organizando a Marcha Verde (invasión pacífica do Sáhara). Mediante o Acordo de Madrird, Arias entregou este territorio a Mauritania o 14 de Novembro. Coa mención basta, se non esta última parte queda bastante confusa e pérdese a explicación. E dicir que todo este sombreado (a non ser que aparecese nalgún documento) non é necesario. A partir de 1973 aumenta, como xa indiquei, a conflitividade social (obreira, estudantil, veciñal…). Creáronse organismos unitarios para reivindicar o sistema democrático e impedir a continuidade do franquismo. En 1974 o PCE consitúe en París xunto con outras forzas como a Xunta Democrática, cuxo programa (tal e como observamos no documento 3) incluía a “formación dun goberno provisional que substitúa ao actual” para rematar definitivamente co réxime; “A legalización dos partidos políticos sen exclusións” co obxectivo de permitir a actuación dos partidos progresistas e de esquerdas dentro da legalidade; “Os dereitos de folga, de reunión e de manifestación pacífica” e “a liberdade de prensa”. Na Xunta Democrática impulsáronse tamén os nacionalismos “o recoñecemento da personalidade política dos pobos catalán, vasco e galego…” pero tamén a ruptura do nacionalcatolicismo (base da ideoloxía franquista) “A separación da Igrexa e do Estado”. A unión das plataformas políticas de oposición lideradas polo PCE e a do PSOE levou a que en marzo do ano 76 se crease a denominada “Plataxunta” clave para o proceso de transición que se iniciaría tras a morte de Franco en novembro do ano 75. A morte de Franco en 1975 supuxo unha certa liberación da actividade de oposición ao réxime, levando ademais a un período de transición co que España se desenvolvería coma un Estado Democrático baixo a dirección do monarca Borbón Juan Carlos I. Ante a cantidade de contidos , debemos seleccionar…anteriormente verás as indicacións. Respecto aos contidos, fíxate que moitas das indicacións anteriores son fundamentalmente de organización (non de contido en si).
