10 Juli 2012 Awe Banco Central di Aruba ta publica su `Relato 2011

Anuncio
 10 Juli 2012 Awe Banco Central di Aruba ta publica su ‘Relato 2011: Desaroyonan Economico y Financiero’. Siguientemente ta presenta e informe di President, traduci na Papiamento, cu ta inclui den e relato aki1. ____________________________________________________________________ Despues di dos aña di un caida economico, 2011 a cuminsa cu expectativanan di un crecemento nobo pa e economia di Aruba y condicionnan di mercado laboral mas faborabel. Un motibo importante pa e optimismo aki tabata e echo cu Valero Energy Corporation (VEC), despues di a sera su portanan inesperadamente na juli 2009, a bolbe reanuda su operacionnan na e refineria Arubano na Januari 2011, despues di e asina yama settlement agreement na Februari 2011. Ademas di a yega na e asina yama settlement agreement cu gobierno di aruba, mehoracion economico na Merca y otro economianan grandi, como tambe un mehoracion di e margennan di refina petroleo, a contribui na e decision di VEC pa reanuda su actividadnan2. Di acuerdo cu e expectativanan aki, e reapertura di e refineria tabata tin un impacto positivo riba economia di Aruba. E GDP den terminonan real a subi segun calculonan cu 8,9 porciento te na aproximadamente Afl. 2,9 biyon3, unda e sector di petroleo tabata responsabel pa mas o menos dos tercera parti di e crecemento aki, gran parti ocasiona pa un crecemento fuerte den exportacion4 netto di e sector aki. Calculonan di BCA ta indica cu e impacto di e refineria riba e crecemento den 2011 den e GDP den terminonan real, te den cierto grado, a refleha tambe den e consumo mas halto (4.5 punto di porcentahe di e crecemento di e GDP) y inversion (2.4 punto di porcentahe di e crecemento di e GDP). E parti mas grandi di e aumento den consumo, a bin di e sector priva. Evidencia di e subida di consumo ta e crecemento real den impuesto riba benta di negoshi, e asina yama BBO, di 6,9 porciento. Pa loke ta trata e inversionnan, e incremento di esakinan den e sector priva, a mas cu compensa e caida den e inversionnan di sector e publico, ya cu diferente proyecto a progresa of keda finalisa na 2011. E proyectonan aki ta inclui e construccion di Ritz Carlton hotel, como tambe renobacionnan importante na diferente hotel y na nos aeropuerto. E otro banda di e medaya di e desaroyonan cu ta pro‐crecemento aki, hunto cu e expansion fuerte den e sector turistico, ta cu nan a aumenta importacion, cu a mitiga e crecemento economico. Den e sector publico a cuminsa cu algun proyecto relativamente grandi, entre nan e embeyecemento di e centro di ciudad y otro proyectonan 1
E version na Ingles ta prevalece. Valero Energy Corporation, 10‐Q Quarterly report pursuant to sections 13 or 15(d), First Quarter 2011, p. 8. 3
Den prijsnan di 1995. 4
Exportacion di petrolio refina excluyendo importacion di petrolio crudo. Basa riba cuenta‐coriente di balansa di pago. 2
1 infrastructural, como cu gobierno a inicia cu un strategia di inversion ambicioso pa sostene crecemento sostenibel mediante renobacion urbano y den e barionan, energia berde y un red di infrastructura moderno. E industria hotelero a experencia un bon aña atrobe den 2011. E produccion tanto den e sector di hotel y restaurant a bira mas fuerte danki na e desaroyonan briyante den turismo. E aumento den bishitante a bin di mercadonan secundario y a demostra e resultado positivo di e strategianan di diversificacion usa pa e recien instala Aruba Tourism Authority sui generis (ATA). E strategia aki a encera ponemento di extra fondo di mercadeo disponibel, aumento di e sosten na tour operators, y incremento di e forsa laboral pa e mercadonan cu ta progresivamente mas importante (particularmente Venezuela). Turismo for di Merca a mustra un caida minimo despues di un subida den 2010, pero e incremento di 27 porciento den e mercado di Latino America a mas cu drecha e resultado mediocre aki, y a reduci e 65 porciento fiho di e contribucion di turismo for di Merca den e total durante e ultimo cuatro añanan cu 4 punto di porcentahe. Turismo for di Venezuela, Argentina, Brazil, Colombia y Ecuador hunto a representa 80 porciento di e crecemento total den turista cu ta permanece riba nos isla. Den e grupo aki, turistanan Venezolano claramente cu mas gana pa biaha y cu mas acceso na divisa stranhero a hunga un papel prominente, splicando casi 60 porciento di e crecemento total di bishitantenan cu ta permanece riba nos isla. Despues di un caida den e aña anterior, turismo crucero a registra un crecemento general di 5,4 porciento pa 2011. Di influencia riba e crecemento tabata un prome trimester excepcionalmente fuerte y un subida inusualmente halto den turismo crucero den luna di December. Prueba anecdotico ta sugeri cu ofertanan atractivo na e companianan crucero, a resulta instrumental den e incremento di e demanda. Generalmente, entradanan di turismo bruto a crece cu casi 9 porciento (Afl. 191 miyon) te cu Afl. 2,4 biyon (50,4 porciento di e GDP) e di dos nivel mas halto cu hamas a yega di wordo logra. BCA ta calcula cu prijsnan relata na mercancia y servicio turistico, a subi solamente cu 1,3 porciento na 2011, cu ta un fraccion chikito di e aumento den turismo. Disponibilidad di informacion di mercado laboral adecua y actual, ta indispensabel pa por compronde y administra e economia. Door di un deficiencia constante di datonan asina, BCA ta un proponente fuerte pa conduci encuesta di forza laboral por lo menos un bes pa aña pa mehora e statisticonan di e mercado laboral. Na November 2011, Departamento di Labor a conduci un encuesta di forza laboral den un cierto cantidad di hogarnan como prueba pa evalua e condicionnan di e mercado laboral. Resultadonan ta sugeri cu e mercado laboral desde e ultimo investigacion (Census 2010) a bay dilanti. E porcentahe di desempleo a baha di 10,6 porciento te na 8,9 porciento, loke ta traduci su mes den mas o menos 4.679 hende cu ta sin trabou na November 2011. E desaroyo aki den desempleo, ta refleha un incremento den trabounan disponibel, cu mas di 1.400 mas hende emplea cu den e encuesta di 2010. Pa loke ta trata e desaroyonan di prijs, e tendencia di inflacion a aumenta considerabelmente. E Indice di Prijs di Consumo (CPI) a aumenta cu un averahe di 4,4 porciento den 2011 (2010: 2,1 porciento), 1,2 punto di porcentahe mas halto cu esun di Merca, e socio comercial mas importante di Aruba y fuente di turismo. Mas of menos 72 porciento di e aumento aki, a bin di fuentenan di alimento y energia, di cual e ultimo ta consisti di prijs di awa cu coriente y prijs di gasolin. Fuera di e categorianan di alimento y energia cu ta fluctua 2 enorme, e presion inflacionario a bolbe lanta cabes. E asina yama “core inflacion” (inflacion cu ta exclui componentenan di alimento y energia) a aumenta di ‐0,3 porciento na 2010 te 1,2 porciento na 2011, cu contribucion importante di huur di cas y servicionan di telecomunicacion. Evelocidad di e inflacion domestico ta keda depende grandemente di e desaroyonan den prijs di productonan primario, specialmente di producto petrolero. Sinembargo, tin lus na horizonte. E compania local pa awa y coriente, WEB, a haci inversionnan grandi durante 2011 pa promove eficiencia den produccion di awa y coriente pa, den un grado substancial, reduci dependencia riba productonan petrolero. Como ilustracion: cu e RECIP III unidad5 nobo, e compania lo bay usa te cu 35 porciento menos combustibel pa produci 1 megawatt/ora di electricidad6. Despues di algun tempo, e desaroyonan positivo aki lo conduci na tarifanan mas stabil of hasta mas abou pa awa y coriente, asina mitigando nan contribucion inflacionario instabil. E resultado di e balansa di pago, atrobe a wordo substancialmente influencia door di e transaccionnan di e sector petrolero. E cuenta di mercancia y servicio di e sector aki, a recupera di un deficit di Afl. 800 miyon den 2010 na un surplus di Afl. 11 miyon den 2011, reflehando e reanudacion di operacionnan di e refineria. E cuenta coriente di e sector no‐
petrolero, di otro banda, a registra su deficit mas halto (7,1 porciento GDP) desde 2006. Aumento di pago pa mercancia y servicio como transaccionnan halto di pagonan di ganashi y dividendo na no‐residentenan, tabata e factornan mas importante cu a contribui na e resultado negativo aki, no obstante e aumento menciona di 9 porciento den entrada di turismo. E deficit di e cuenta coriente di e balansa di pago (8,8 porciento di e GDP) a wordo financia door di un surplus di e cuenta di capital y finansiero (8,5 porciento di e GDP) resultando for di credito di comercio y reduccion den claimnan den exterior door di companianan local riba nan empresanan stranhero afilia. Consecuentemente, reservanan internacional di e sector monetario a baha cu Afl. 23 miyon, reflehando un reduccion di Afl. 65 miyon den e reservanan oficial di BCA te cu Afl. 1,3 biyon. E reduccion aki a wordo parcialmente mitiga door di un Afl. 42 miyon incremento den e reservanan di divisa di e banconan comercial. Na final di 2011, e deficit financiero di gobierno a alcansa 6,9 porciento di GDP pa prome biaha den tur tempo, no obstante e efectonan positivo di e diferente medidanan necesario cu a wordo tuma pa reduci contribucionnan na APFA, AZV, y SVB, logra pa medio di un serie di Dialogonan Social. E deficit di 2011 tabata di dos aña di deficitnan financiero structuralmente mas halto si coregi e entradanan di gobierno den 2010 pa e entrada incidental neto di Afl. 211,6 miyon for di e convenio cu VEC7. E espacio entre entrada y gasto cu ta birando mas grandi desde 2008, ta insostenibel den termino mediano, formando un riesgo serio pa e economia, ya cu fiansanan grandi y continuo di gobierno ta subi e gastonan di interes riba e presupuesto general. Pa 2011, e debe total di gobierno a crece cu Afl. 391 miyon pa Afl. 2,8 biyon of 57,8 porciento di GDP, e aumento mas grandi cu hamas a keda registra.. 5
E proyecto di RECIP III ta consisti di 4 motor cu un capacidad pa produci 11 megawatt di coriente. Water en Energie Bedrijf, Awalectra, Augustus 2011, p. 7. 7
E deficit incluyendo retraso den pago a yega na Afl. 405,9 miyon, excluyendo e netto entrada incidental di Afl. 211,6 miyon . 6
3 Pa por para e debilidad structural di su posicion financiero, gobierno a implementa un cuadro financiero, pa cual lo mester yega na un presupuesto balansa pa fin di 2016, reduciendo e deficit financiero anualmente cu Afl. 75 miyon (2012‐2014) y cu Afl. 50 miyon (2015 y 2016) 8. Compromisonan asina, cu lo tin di bira parti ainda di un ley di responsabilidad fiscal (un ley pa salvaguardia finansa publico sano), ta un paso importante pa yega na consolidacion fiscal y drecha finansa publico. Sinembargo, lo tuma tempo prome cu por cosecha e beneficionan di, por ehempel, hisamaneto di inversion, aumento di eficiencia (di impuesto), y iniciativanan pa reforma fiscal (di dos fase di Dialogo Social: 2012‐2013). Reduccion di deficit ta un acto balansa unda politiconan tin di sigura cu corta gastonan di gobierno no ta forma un menasa inmediato pa crecemento economico. Na mes un momento, un mehoracion structural den e posicion financiero di gobierno, lo ta un señal cla y positivo cu e ta serio cu su propio salud financiero door di logra un presupuesto balansa dentro di e cuadro financiero proyecta y aproba tambe pa Parlamento di Aruba. No obstante e retonan di e maneho fiscal sigui door di gobierno riba e efectividad di e maneho monetario, BCA no a cambia su postura di maneho monetario. Durande su reunionnan den 2011, e Comision di Maneho Monetario (Monetary Policy Committee) (MPC) a laga tanto e tasa di e asina yama “reserve requirement” y e ”advance rate” manera cu e tabata na, respectivamente 11 porciento, y 1 porciento. Maske por a observa e tendencia di caidanan for di Augustus 2010 padilanti, e reservanan neto internacional a keda na un nivel satisfactorio, ora cu midi nan contra di e GDP, e cantidad di placa den circulacion y e cobertura den termino di e cantidad di luna di pagonon di e cuenta coriente. E a sostene tambe e regimen di tasa di cambio fiho di e florin Arubano contra e dolar Mericano y e meta pa cu stabilidad relativo di prijs. Banda di e nivel di reservanan internacional, e MPC tambe a considera otro indicadornan critico manera e promedio anual di e tasa di inflacion y e diferencia di inflacion cu Merca, crecemento economico domestico y desaroyonan di credito den e sector bancario. Den su totalidad, credito na e sector bancario tabatin un comienso debil den e prome cinco lunanan di 2011, pero a mehora durante e resto di aña, finalisando den un crecemento di 2,7 porciento. Prestamonan na negoshi y creditonan individual a subi cu, respectivamente, 3,7 porciento y 2,1 porciento. Mientras incremento den fiansanan pa construccion di cas a subi te cu casi 5 porciento na fin di aña, e credito na consumidor a sigui baha (0,7 porciento), indicando algun debilidad persistente den e segmento di e mercado di credito aki. Posibel consolidacion di debenan di consumidor mediante fiansa pa construccion di cas, tambe lo por splica parti di e caida aki den credito na consumidor. Sectornan cu ta abastece coriente, gas y awa tabata responsabel pa un 83,6 porciento di e incremento total den prestamonan na empresa. E recuperacion den crecemento economico domestico fuerte durante aña tabata di corto duracion. Desaroyonan den mercado mundial di prijs di petroleo causando un diferencia di prijs mas chikito entre e asina yama azeta “heavy sour crude” y e “light sweet crude” ta pone un operacion lucrativo di e refineria Arubano den peligro. Subsecuentemente, riba 12 di Maart 2012, VEC a anuncia cu e lo bolbe para su operacionnan na e refineria, mientras nan lo considera sigui maneha operacion di terminal y almacen na e 8
Regering van Aruba (2011). “Een stabiele basis voor de toekomst,” Financieel en Economische Informatie memorandum van het Kabinet Mike Eman. 4 sitio.9 Cu e ciere entre medio‐2009 y 2010 y su impacto debilitante riba actividadnan economico ainda fresco den nos memoria, ta calcula cu dicho suspension lo tin su efectonan negativo riba Aruba su economia den 2012. Alivio parcial lo por wordo logra si PetroChina Company Limited tuma e refineria over mei‐mei di aña. E desaroyonan insigur den bista di futuro di e refineria, ta forma retonan significante pa BCA por pronostica e resultado mas probabel pa cu e produccion economico na 2012 y 2013. Prome cu a anuncia ciere di e refineria, a proyecta cu e economia lo a crece cu 3,5 porciento den terminonan real den 2012. Sinembargo, mientrastanto, BCA a produci diferente scenario pa calcula e GDP y su posibel impacto riba finansa di gobierno. Den e scenario di mas negativo, unda operacionnan pa refina crudo lo para completamente, e GDP den terminonan real lo cai cu 4,2 porciento pa 2012. Den e scenario mas positivo, cu un reapertura di e refineria bou un maneho nobo pa Augustus di e aña aki, BCA ta proyecta un crecemento di GDP absoluto di 1,6 porciento den 2012 y 6,7 porciento pa 2013, mientras e deficitnan financiero di gobierno den termino di GDP, lo alcansa 6,5 porciento den 2012 (na luga di e 5,2 porciento presupuesta) y 4,5 porciento den 2013. Bou circumstancianan coriente, un reapertura di e refineria den e di dos mita di 2012, probablemente lo no draai bek e impacto economico negativo di e ciere temporario completamente, ya cu ta calcula cu e cantidad di turista cu ta bishita nos isla den 2012 lo crece cu un paso mucho mas lento, esta 2,4 porciento. E crecemento di e GDP mucho mas abou cu a anticipa, lo por forma un riesgo pa e deficit fiscal presupuesta, cu lo por rekeri medidanan adicional pa duna estimulo na entrada of pa reduci gasto, si gobierno keda mantene su meta di 5 pa 6 porciento di deficit relata na e GDP pa mantene e debe relata na e GDP bou di 60 porciento. Mientras VEC a mantene mayoria di su empleadonan na trabao, mayoria di e subcontratistanan a wordo kita for di trabao, locual atrobe ta aumenta desempleo y ta impacta consumo den forma negativo. Pa loke ta trata e ultimo aki, tin indicacion cu un parti di e contratistanan retira aki a bolbe wordo tuma na trabou pa proyectonan cu tabata andando caba, pero cu pago mas abou. Den e area di supervision, progresonan importante a wordo haci pa reforsa e marco legislativo y regulatorio den e areanan di supervision di e sector financiero y AML/CFT, durante 2011. Haciendo esaki, Aruba a logra yega un grado mas halto den cumplimento cu standardnan internacional den dicho areanan. Den e proceso aki, BCA su mandato di supervision a expande rapido den e ultimo dos añanan, convirtiendo e den e unico autoridad di supervision den e area di AML/CFT, cubriendo institucionnan mas aleu cu e sector financiero tradicional. Den lus di e responsabilidad extra aki, y tambe pa aloca e fuentenan scars di supervision na un manera mas efectivo posibel, BCA a dicidi pa move su enfoke di un marco orienta riba cumplimento pa uno basa riba riesgo. Den 2011, a tuma algun paso importante pa yega e meta aki. BCA a apunta un team di proyecto pa sigura implementacion di un marco adecuado pa un supervision basa riba riesgo. Mas aleu, software a wordo cumpra pa aplica den implementacion di un enfoke basa‐riba‐riego den tur sector supervisa. Adicionalmente, e ta boga pa incorpora un enfoke riba futuro mas pro‐activo den su practicanan di supervision. Elementonan importante di tal enfoke ta ensera duna mas 9
Valero Energy Corporation, “Valero to Suspend Refining Operations At Aruba,” Rueda di prensa Maart 19, 2012. 5 atencion na aspectonan manera gobernacion empresarial, cultura empresarial (incluso “tone at the top”), y e practicalidad di e modelo di empresa. Maske cu Aruba su sector financiero a wanta e tormenta financiero mundial basta bon, no tin luga pa complacensia. Desaroyonan den sector financiero ta aumenta cu pasonan mas rapido cu antes. Tambe e grandura di e sector financiero a crece considerablemente durante añanan cu a pasa. Durante e periodo 2007‐2011, e balansa di e sector bancario a crece cu un averahe di 3,8 porciento. Autoridadnan Arubano a efectua trabounan di mehoracion significante den un tempo hopi cortico pa remedia deficiencianan anota den FATF Mutual Evaluation Report (MER) di October 2009. Resultado di esaki ta cu den su reunion di juni 2011 conduci na Mexico, FATF Plenario a dicidi di pone Aruba den e proceso di follow‐up regular y a pidi pa e raporta bek na Juni 2012 riba e progreso realisa den su forma di atende cu e deficiencianan, cu ainda tabata falta pa drecha. Maske cu e plan di accion crea pa remedia e deficiencianan anota den MER ainda no a keda completamente ehecuta, ta importante pa reconoce e trabounan excelente haci den un tempo asina cortico, incluso maske no limita na, e ley riba e Decreto Nacional Prevencion y Combati labamento di placa y Financiamento di Terorismo (AML/CFT Decreto Nacional) na Juni 2011. E decreto aki ta contene reglamentonan nobo y amplio pa tur institucion financiero y empresa no‐financiero y profesionnan designa (DNFBP) den e areanan di “customer due diligence” (CDD), raporta transaccionnan inusual, mantencion di dato, supervision, cumplimento y intercambio di informacion. Un otro prestacion grandi ta e emision di un Manual di AML/CFT pa institucionnan financiero supervisa y e asina yama “trust service providers” den Juni 2011. E manual aki ta describi e rekisitonan statutorio y regulatorio y ta provee guia con pa logra cumpli cu e reglanan aki. Di e mesun forma, na Juli 2011, BCA a presenta un guia pa DNFBP y otro entidadnan regula pa ley (asina leu) solamente pa metanan di AML/CFT pa establecimento di maneho y medidanan di CDD pa evalua nan clientenan segun ‘risk‐rate’ (tasa di riesgo). Adicionalmente, BCA a haci e proceduranan relata na testmento apropia y adecua di hendenan clave (incluso pero no limita na accionista y directornan) mas estricto y a introduci un cuestionario personal completamente revisa pa cu esaki na Mei 2011. Na 2011, a prepara un concepto, den consulta cu e Departamento Legislativo di gobierno pa fortifica e leynan pa e sector supervisa y pa amplia nan horizonte. Na cuminsamento di 2012, e ley aki a keda someti na Ministro di Finansa pa cuminsa cu e proceso legislativo. En coneccion cu introducion di e ley di pensioen general obligatorio, na Januari 2012, algun amienda importante a wordo efectua den e leynan di supervision cu ta goberna e fondo di pensioen y compania di seguro. E cambionan mas importante na e ley di fondo di pensioen pa companianan (SOCPF) ta introduccion di criterianan apropia y adecua pa personanan clave, e exigencianan pa tin operacionnan di negoshi sano y controla, y e posibilidad pa BCA impone sancionnan administrativo contra un fondo di pensioen di un compania y/o su directornan den caso di incumplimento cu e stipulacionnan di SOCPF o e regulacionnan emiti pa BCA den virtud di esaki. Pa loke ta e Decreto Nacional riba Supervision di e Compania di Seguro (SOSIB), a keda dicidi pa aumenta e margen minimo di solvencia di seguro di bida cu mester wordo manteni gradualmente cu un punto di porcentahe cada aña di 4 porciento te 8 porciento di e provisionnan tecnico. 6 BCA a continua tambe pa consolida e marco regulatorio pa supervision prudente door di emiti dos documento revisa riba maneho na 2011. El a distribui un documento riba maneho di riesgo di likides y uno di maneho riba continuidad di empresa. E documentonan di maneho aki tin como meta pa promove practicanan sigur y saludabel pa maneho di likides y maneho di continuidad di negoshi door di pone standardnan di nivel halto den e areanan aki. Adicionalmente, pa aumenta transparencia den e mercado di credito di e consumidor y pa provee e publico cu informacion adecuado riba e gastonan real di e tipo di prestamonan aki, na Juni 2011 BCA a publica un manual revisa riba publicacion di e tasa di interes efectivo riba prestamo na consumidor. Mas aleu, BCA, reaccionando riba e señalnan negativo ricibi de ves en cuando riba posibel practicanan cuestionabel den e sector aki, a dicidi pa reintroduci regulacion pa casnan di empeño. Pa logra e meta aki, el a laga circula un maneho di dispensacion revisa pa casnan di empeño basa riba inciso 48, articulo 1 di e Decreto Nacional Supervision Sistema di Credito (SOSCS), cu a drenta na vigor den luna di April 2012. Casnan di empeño nobo mester obtene un dispensacion for di BCA prome cu cuminsa nan actividadnan. E casnan di empeño cu ya caba ta den operacion, a ricibi un periodo di transicion di un aña pa cumpli cu e exigencianan stipula den e maneho di dispensacion menciona anteriormente. Pa medio di investigacionnan “onsite” y vigilancia continuo di pafo, cu ta inclui, entre otro, revision di raportnan regulatorio cual cada institucion mester entrega na BCA, e salud financiero di e institucion supervisa, como tambe e desaroyonan mas importante den e sectornan ta wordo monitorea. Un otro reto di supervision grandi ta cu for di Januari 1, 2011, BCA a keda encarga cu e supervision di Aruba su fondo di pensioen pa empleadonan publico, APFA, cual grado di cobertura ta permanece substancialmente mas abou cu e cifra minimo di cobertura cu ta 100 porciento. E discusionnan cu e contribuyente mas grandi di APFA, cu ta gobierno di Aruba, riba e modalidadnan di un plan di recuperacion (cu mester wordo aproba pa BCA) ta den nan fase final. En general, e sectornan supervisa a keda sano; sinembargo, e ambiente den cua nan ta opera, generalmente ta menos faborabel cu algun añanan pasa. Pa ilustra: e rentabilidad combina di e banconan comercial a mengua den e ultimo añanan, primeramente pa motibo di adicionnan mas halto cu ta rekeri na alocacion di e “loan loss provisions” provisionnan di prestamo‐perdida vis‐à‐vis e non‐performing loans (NPL’s), y gastonan operacional cu ta aumentando, primordialmente relaciona cu personal y IT. Maske cu e nivel di abastecimento pa e banconan comercial contra e NPL ta grandemente adecua y nan tin suficiente buffer pa absorba perdidanan adicional den caso cu e clima economico lo mester empeora, e ‘non‐
performing’ ratio di prestamonan di e banconan aki cu ta basta halto ainda, ta keda un punto di precupacion. E mesun precupacion aki ta existi pa institucionnan cu ta fungi manera banco. Ademas, e caida significante den likidez general riba e mercado domestico, parcialmente e resultado di fiansanan di gobierno den e ultimo tres añanan riba mercado domestico pa finansa su deficitnan financiero, ta rekeri pa wordo monitoria di cerca. Ademas, como parti di su vigilancia pa loke ta trata desaroyonan concerni dentro di e sector bancario comercial, BCA ta conduci testnan di stress dos bes pa aña, riba banconan individual pa midi e efectonan di shocknan significante riba nan ratio prudencial, incluso nan rationan di solvencia y likidez prudencial. E resultadonan di e testnan aki ta indica cu exigencianan pa sigui reforsa e likidez prudencial lo ta na su luga. Tambe, e atmosfera 7 persistente di interes abou, particularmente den mercadonan financiero Mericano, lo sigui forma retonan pa e companianan di seguro y fondonan di pensioen den termino di nan ganashi riba inversion riba instrumentonan di entrada fiho den e añanan cu ta bin. Sin duda aña 2011 atrobe tabata un aña determinante pa Aruba riba tereno economico como financiero. Tabata un aña cu a start cu speransa nobo pa un recuperacion fuerte y sostenibel di economia, pero a termina cu precupacion riba kico futuro directo lo trece pa e economia di e isla. Mientras e viabilidad financiero a termino corto di e refineria ta un di e retonan mas grandi cu Aruba ta enfrentando na e momentonan aki, otro problemanan grandi ta keda na horizonte, manera e debilidad structural di gobierno su finansa publico, continuacion di e diversificacion di e economia di Aruba, e costonan di bida relativamente halto, debenan excesivo di hogarnan, poder di compra deteroriando, y e populacion cu ta enveheciendo rapidamente. Aunke kisas no tin solucion pa tur e problemanan aki na e mesun momento, esfuersonan mutuo pa den forma structural enfrenta e temanan importante aki, lo tin cu continua sin stop. Banda di sigui cu e dialogonan social, como un instrumento importante pa promove consensus riba problemanan vital pa e comunidad Arubano, debatenan publico cu ta envolvi stakeholdernan relevante tambe ta algo cu mester keda halto riba agenda pa suministra transparencia riba e proceso di decision al caso, como tambe e responsabilidad rekeri con pa utilisa nos recursonan scars. E decisionnan cu nos tuma awe, lo determina e efectividad di nos contribucion na beneficio di nos comunidad riba termino medio y largo. 8 
Descargar