Diagnosia: Emakumeen Genitalen Mutilazioaren egoera Euskadin

Diagnosia:
Emakumeen Genitalen
Mutilazioaren egoera
Euskadin
Munduko Medikuak / Médicos del Mundo País Vasco
Bailén, 1. 48003 Bilbao. Bizkaia
Tel.: 94 479 03 22
Finantzaketa:
Aitortu - EzKomertziala (by-nc): lan eratorriak sortzea da betiere ez
komertziala erabiltzeko egina dago. Nor jatorrizko lanaren erabili ahal helburu
komertzialik.
1. Sarrera
1.1. TERMINOLOGIA
Gaiari buruzko literaturan hainbat modutara deitu
izan zaio, baina guk, ikerketa honetan, Emakumeen
Genitalen Mutilazioa (EGM) izendatuko dugu:
erdainkuntza, ablazioa, mozketa, kirurgia eta abar.
Termino horiek erabiltzen ditugu, besteak beste,
hori pairatzen duten emakumeekiko errespetua
gordetzeko, estigmatizazioari eta kultur aurreiritziei
itzuri egiteko eta terminologiaren bidegabeko
jabetzea edo mendebaldartzea eragozteko. Izan ere,
aurreiritziek eta terminoek arbuioa sor dezakete, hain
zuzen, EGM egiten den gizarte eta pertsonengan,
eta horrek kalte egin diezaioke praktikaren aurkako
borrokari eta praktikaren deuseztapenari.
Edonola ere, termino horien erabilerak erronka
kontzeptualak jaso ditu. Giza eskubideen mugimenduko kideek kontzeptua aldatu dute, hartara, EGM
terminoak ez dezan inongo loturarik izan gizonen erdainkuntzarekin, eta, era berean, kutsu negatiboagoa
izan dezan, modu zabalagoan adieraz dezan zer-nolako
mehatxua, arriskua, oinazea eta sufrimendua jasanarazten zaien emakume eta neskatoei, eta, azkenik, adierazteko ondorio fisiko eta psikologiko larriak eragiten
dizkiela epe labur eta luzera.
EGM terminoa 7oeko hamarkadan sortu zen eta
1990etik aurrera hasi zen zabaltzen, Batzorde InterAfrikarrak hartu baitzuen orduan, eta, ondoren,
2005ean, berretsi baitzuen hori zela egokiena.
Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) hitz hori
erabiltzeko gomendatu zion Nazio Batuen Erakundeari,
1991n. Ondoren, Nazio Batuetako hainbat erakundek
termino hori baliatu zuten batera egindako adierazpen
batean, 1996an, eta berriro ere erabili zuten 2008ko
beste adierazpen batean.
Nahiz eta, gaur egun, EGM terminoak adostasun
zabala lortu duen nazioartean, zenbait erakundek
Emakumeen Genitalen Mutilazioa/Zatiketa 1
erabili behar izaten dute; izan ere, praktika hori
aurrera eramaten duten komunitateekin lan egitean,
mutilazio hitzaren zama negatiboaz gero eta
1.2. EGMren DEFINIZIOA
Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) arabera, Emakumeen Genitalen Mutilazioak (EGM) “bere
barnean hartzen ditu emakumeen organo genitalak aldatzen edo zauritzen dituzten prozedura
guztiak, nahita eta arrazoi ez-medikuen ondorioz
eginak”2.
1.3. EGM MOTAK ETA HORIEN ONDORIOAK
1995ean, EGM moten sailkapen bat proposatu
zuen OMEk, eta 2007an berrikusi zuen, kontuan
hartuta prozedura zabala, konplexua eta desegin
daitekeena dela, 1. taulak argi uzten duen moduan.
Lehen bi motak ondo zehaztuta daude, baina, III.
1 Osasunaren Mundu Erakundea (OME) (2008): “Eliminating
Female Genital Mutilation”. Joint Statement.
2 OMe (2012). Ohar deskriptiboa 241.
4
Diagnosia: Emakumeen Genitalen Mutilazioaren egoera Euskadin
MOTAK
I
IZENA
KLIRODEKTOMIA
Klitoriaren eta/edo klitoriaren prepuzioaren
ezabaketa, erabatekoa edo partezkoa
II
ZATIKETA
Klitoriaren eta ezpain txikien erabateko edo
partezko ezabaketa, ezpain handiak zatituta edo
zatitu gabe
II.a.
Soilik ezpain txikia ezabatzea
II.b.
Klitoriaren eta ezpain txikien erabateko edo
partezko ezabaketa
II.c.
Klitoriaren, ezpain txikien eta ezpain handien
erabateko edo partezko ezabaketa
III
INFIBULAZIOA
Baginako zuloa estutzea ezpain txikiak edo handiak
moztuz eta batuz, klitoria zatituta edo zatitu gabe
III.a.
Ezpain haniak kentzea eta batzea
III.b.
Ezpain txikiak kentzea eta batzea
IV
Genitalei egindako prozedura kaltegarri guztiak
biltzen ditu, aurreko taldeetan sailkatu gabeak
1.Taula
Motaren barruan, “defibulazioa” eta “berfibulazioa”
agertzen dira, alegia, jositakoa askatzea eta berriz
jostea. IV. atala ez da hain zehatza. Hala ere, mota
horren barruan topa ditzakegu zulaketa, arraspatzea,
ebakiak edo kauterizazioak, eta baita “introzisio”
delakoa ere, alegia, baginako zuloa handitzea
ebakidura edo urraduren bitartez.
EGM mota horiek sailkatuta daude, nagusiki,
praktika egiteko erabilitako tekniken arabera; teknika
horiek ezagutzea lagungarri suertatzen da sakonago
ulertzeko zer-nolako prozedurak erabiltzen diren EGM
egiteko. Hauek dira azpimarragarrienak3:
•Mozketa: mutilazioarekin lotutako teknika
da. Klitoria, ezpain handiak eta ezpain txikiak
3 Sequi, A.; Touray, I.; Piniella, Z. “La erradicación de la
mutilación genital femenina. Enfoque y perspectivas desde la
cooperación internacional para el desarrollo”. O´DAM ONG.
Asturias.
ezabatzeko, guztiz kentzeko edo partez kentzeko
funtzioa du.
•Arraspatzea/orbaintzea: aho moztailea duen
erreminta bat erabilita, azala kentzen da zauri bat
sortu arte. Arraspatzeak egiten direnean, horren
ondoriozko zauriak bat eginda eusten dira, batera
orbaindu daitezen. Horregatik, neska askori hankak
lotzen dizkiete astebetez, 10 egunez edo baita 40
egunez ere 4.
•Josketa: bi zatiren batzea da, gehienetan kanpoko
ezpainak edo bulba, zuntzarekin edo hariekin. Hala
orbaintze bidezko zigilatzeak nola josketak helburu
berbera dute: sarketa eragoztea.
2. taulan5 ikus daiteke zer ondorio dituen EGMk
neska eta emakumeen osasunean. Ondorioak
ezberdinak dira mutilazioaren, adinaren eta praktika
egiten den tokiko higiene-baldintzen arabera.
Orokorrean, baldintza nahiko ez-osasungarrietan
egiten dira, erreminta prekarioekin (labanak, ileak
mozteko aiztoak, beira-zatiak), eta gisa horretako
ebakuntzak egiteko medikuntza eta osasungintza
arloko ezagutza oso urriekin.
Bestalde, adinak eta mutilazio-motak ezberdinak
dira jatorri-herrialdearen arabera, kide diren etniaren/
taldearen arabera, hirian edo landa-guneetan bizi
diren arabera, eta nesken estatus sozioekonomikoaren
arabera.
EGM praktikek zailtasun larriak eta bizitzarako
arriskuak eragiten dituzte nesken eta emakumeen
osasunean. Anestesia ezak oinaze bizia sortzen du, eta
horrek hainbat ondorio ekar ditzake: kordea galtzea,
odoljario handiak eta infekzioak; septizemia, sepsia,
tetanosa eta baita grangrena ere, kauterizatu gabeko
materialak erabiltzeagatik eta txertorik eta tratamendu
antiseptiko edo desinfektatzailerik ez erabiltzegatik.
Halaber, erabilitako erremintek gaixotasunak
kutsa ditzakete, hala nola, A eta B hepatitisak, eta
baita HIESa ere. Epe luzerako zailtasunen harira,
4 Ibid.
5 Kaplan, A. (2006): ”Las mutilaciones genitales femeninas:
reflexiones para una intervención desde la atención primaria”.
Bartzelonako Unibertsitate Autonomoa. 125. orrialdea.
1. Sarrera
5
CEMAKUMEEN GENITALEN MUTILAZIOARI
LOTUTAKO ZAILTASUNAK
Zailtasun larriak (bizia arriskuan)
antzutasunaz eta bestelako zailtasunez gain, berriki
egindako ikerketek erakutsi dute umeen hilkortasuna,
erditzean, handiagoa dela emakumeek EGM 6 jasan
duten kasuetan.
Odoljarioa
Oinaze bizia
1.4. GEOGRAFIAREN ARABERAKO BANAKETA
Zauriaren infekzioa
Sepsia, gangrena
Xoka
Gernu-erretentzioa
Tetanosa
Trauma-estresa
Bigarren mailako zailtasun larriak
A eta B hepatitisak kutsatzea
HIESa kutsatzea
Gernu-infekzio errepikakorra
Hazkuntzaren atzerapena, elikadura-defizita duten neskengan
Abzesuak, ultzerak eta eskarifikazioak
Orbaintzea atzeratzea
Beldurra, ezinegona, estresa
Epe luzerako zailtasunak
Genitaletakoal eta gernuarenak: giltzurruneko
gutxiegitasuna, gernu-ihesa, dismenorrea, hematokolposa,
salpingitisa eta pelbisaren hantura
Sexualak: baginako estenoisis introitoa, dispareunia, sexugrinaren gutxitzea, anorgasmia, sentikortasun sexuala
aldatzea, sexualitatearen ezohiko bizipenak.
Erreprodukzioarenak: antzutasuna
Obstetrikoak: erditzeko zailtasunak, urradurak, fistulak,
fetuaren oinazea
Buru-osasuna: umiliazio-sentipenak, lotsa, gaueko izua,
antsietate-eta depresio-gaitzak
Ezohiko orbaintzea: keloideak, kisteak, dermoideak,
neuromak
2.Taula
Estimazioen arabera, 130 milioi emakumek jasan
dute EGM motaren bat, eta, gutxi gorabehera,
2 milioi neska daude, urtero, praktika jasateko
arriskupean, alegia, 5.500 neska egunean7.
EGM 40 herrialdetan egiten da; gehien-gehienak
Saharaz hegoaldeko Afrikan daude, bertako 28
herrialdetan egiten baita, prebalentzia eta mota
ezberdinekin herrialde bakoitzean, 1. grafikoak
erakusten duen moduan 8.
EGMren prebalentzia oso ezberdina da
herrialdeetan. %90 baino prebalentzia handiagoa
dute Somaliak, Sudanek, Egiptok, Sierra Leonak,
Gineak, Malik eta Djibutik, eta herrialde horiek
osatzen dute EGM praktikatzen duten herrialde
guztien %25. Bestetik, %60 eta %90 arteko
prebalentzia dute bost herrialdek, alegia, herrialde
guztien %17,8k. Beste bost herrialdek %30 eta
%60 arteko prebalentzia dute, eta azken hamaika
herrialdeek, alegia, herrialde guztien %39,2 osatzen
dutenek, %30 baino prebalentzia baxuagoa dute.
Prebalentzia txikiena herrialde hauena da: Togo (%6),
Ghana (%4), Niger (%2) eta Kamerun (%1).
Nahiz eta egon badauden EGM kasu erregistratuak
Omanen, Arabiar Emirerri Batuetan, Sri Lankan,
Indian, Indonesian, Malasian eta Latinoamerikako
zenbait herri indigenatan9, lurralde horietan oraindik
ez dira egin nahikoa ikerketa sakon eta egiaztagarri,
6 OME (2006). Prentsa oharra hemen: http://www.who.int/
mediacentre/news/releases/2006/pr30/es/index.html
7 Kaplan A. Op. Cit. 122. orrialdea.
8 Kaplan, A (2009): “Mapa de la mutilación genital femenina
en España”. (10. orrialdea) Bartzelonako Unibertsitate
Autonomoa.
9 Agirregomezkorta, R.B.; Fuertes, I. “La Ablación o Mutilación
Genital Femenina”, (19. orrialdea). Bakea eta Garapena.
6
Diagnosia: Emakumeen Genitalen Mutilazioaren egoera Euskadin
Eritrea
%89
Egipto
%95
Senegal %28
Mauritania
%71
Malí
%92
Gambial %78
Niger %2
Ginea-Bissau %44
Txad
%45
Omán
Nigeria
%19
Ginea %96
Sierra Leona %94
Boli Kosta %42
Burkina Faso
%72
Etiopia
%74
Kamerun
%1
Liberia %45
Kenia
%32
Togo
%6
Gana
%4
Yemen
%22
Djibuti
%93
Sudan %90
Benin %17
Somalia
%98
Tanzania
%15
Afrika Erdiko
Errepublika %26
EGM motak I eta II
EGM mota III
MGFaren Motak
I: Klitori-prepuzioaren ezabaketa
II: Klitoriaren erabateko edo partezko mozketa, batzuetan ezpain txikiak ere moztuz
III: Klitoriaren, ezpain txikien eta ezpain handien ablazioa, bulbaren aldeak josiz
1.Grafikoa: Prebalentzia ezberdinak eta mutilazio motak Saharaz hegoaldeko Afrikako estatuetan.
ez behintzat datu orokorrak eta fidagarriak emateko
adina.
Bestalde, emigrazio-korronteak handitu diren heinean, gero eta EGM kasu gehiago daude Europan,
AEBetan eta Kanadan; ezkutuan egiten dituzte, edo
jatorri-herrialdeetara joaten dira. Gainera, immigrazioak pertsonen jario nazioz gaindikoa ekartzeaz
gain, ideiak ere badakartza; ondorioz, emakumeen
genitalen mutilazioa bezalako forma eta joera kulturalak lurraldez aldatzen dira10. Estimazioen arabera,
emigratu duten 180.000 emakume edo neska inguru
EGM11 jasateko arriskuan daude. Datu horiek esti10 Cucó Ginger Josepa, Antropología Urbana. Bartzelona, Ariel,
2004.
11 Ibid. Pag.20
1. Sarrera
mazioak diren arren, ikerketa gehiago egin artean
baliatzekoak, esan daiteke gero eta globalagoa den
fenomenoa dugula hau.
1.5. EGM EGITEKO ARRAZOI KULTURALAK
EGM praktikari eusteko arrazoiak ez dira
homogeneoak, aldatu egiten dira pertsonaren
hainbat ezaugarriren arabera: gizartea, talde
etnikoa, hirian edo landagunean bizi den, familia
eta estatusa. Komunitate berberaren barruan ere,
arrazoi ezberdinak egon daitezke. Adibidez, amentzat
lehentasunezkoagoa da alabak ezkontzea, eta erlijio
buruarentzat, aldiz, erlijioaren aginduak du pisu
handiagoa.
Orokorrean, EGMren oinarrian arrazoi kulturalak
daude, non hainbat motatako alderdiak elkartzen
diren: higienea, estetika, sexua/erreprodukzioa,
erlijioa eta gizartea.
Higienearen ikuspuntutik, praktika jasaten ez
duten pertsonak lohitzat jotzen dira, eta ez dute
baimenik elikagaiak eta edariak maneiatzeko12.
Ikuspuntu estetikotik, emakumeen genitalak
itsusitzat hartzen dituzte, edertasunik gabekotzat.
Horren atzean badago sinesmen bat, alegia, klitoria
gehiegi hazten dela eta gizonen genitalen tamaina
hartzen duela.
Sexuaren ikuspuntutik, EGM praktika familiaren
ohorearekin dago lotuta, emakumearen fideltasunean
eta birjintasunean baitatza. Halaber, bada beste
sinesmen bat, mutilatutako emakumeek askoz
sexu-plazer handiagoa ematen dietela gizonei.
Argudio horietatik ondoriozta daiteke emakumeen
sexualitatearen gaineko kontrola ziurtatu nahi dutela.
Bestalde, erreprodukzioaren osasunari dagokionean,
uste izan da emakume mutilatuen kasuan erditzea
errazagoa izaten dela eta ugalkortasuna handitzen
dela. Horrek kontraesana sortzen du; izan ere,
egindako ikerketa sakonek erakusten dute justu
alderantziz gertatzen dela.
12 Agirregomezkorta, R.B.; Fuertes, I. “La Ablación o Mutilación
Genital Femenina”, (11. orrialdea). Bakea eta Garapena.
7
Gizartearen ikuspegitik, zenbait kasutan
EGM ulertzen da heldutasunera iristeko igarotzeerritualetako bat bezala, komunitatearen barruan;
horren bitartez beste garai bati ekiten zaio,
komunitatearekiko eskubide, egiteko eta betebehar
berriekin. Erritual horien bitartez, komunitateak
zilegitasuna ematen dio pertsona horri, taldeko
parte izatearen sentipena ematen du, identitatea
garatzen laguntzen du, eta baita kohesio soziala
zimendatzen ere.
Neskatoei mutilazio praktika egiten dieten
emakumeek prestigio soziala dute komunitatearen
barruan eta, era berean, soldata bat jasotzen dute.
Horrek ere badu zerikusirik praktikaren jarraipenarekin
eta praktika suntsitzeko erresistentziarekin.
Gizartearen barruan, EGMren prebalentziak
zerikusia du, baita ere, komunitatearen hainbat
indartze-mekanismorekin, horiek mehatxua erabiltzen
baitute, modu sotilago edo agerikoagoan, emakumeei
ahoa ixteko eta ez dezaten praktika zalantzan
jarri. (Komunitatearen barruan ere hausnartzen da
kulturaren eta praktiken inguruan. Antropologian,
gizarteak eta ohiturak ez dira gauza estatikotzat
hartzen). Komunitate barruko abestiak dira indartzemekanismo horien13 adibide garbi bat. Mekanismo
horien ondorio dira hainbat argudio, besteak beste,
3. taulan14 bildu ditugunak.
Erlijioaren alorrean, EGM erlijioaren agindu gisa
azaltzen da, espirituaren araztasunerako ezinbestekoa.
Esate baterako, Maliko banbarek uste dute klitorian
iratxo gaizto bat15 bizi dela. Beste hainbat kasutan,
praktika onartzen ez duten emakumeei ez diete uzten
komunitateko erlijio-jardueretan parte hartzen16.
Bestalde, badago sinesmen oker bat, alegia, EGMk
kutsu erlijiosoa duela, bereziki Islamarekin lotua.
Estimazioen arabera, EGM duela 4.000 urte sortu
zen, Egipton, erlijio monoteistak jaio baino askoz
13 Sequi, A.; Touray, I.; Piniella, Z., Op. cit., 28. orrialdea.
14 Ibid. (27. orrialdea).
15 Lucas, B. (200): “Aproximación antropológica a la práctica
de la ablación y mutilación genital femenina”, (7. orrialdea).
16 Ibid. (7. orrialdea).
8
Diagnosia: Emakumeen Genitalen Mutilazioaren egoera Euskadin
EGM JUSTIFIKATZEKO ARGUDIO BATZUK
Klitoria mozten ez bada, zakila baino gehiago haziko da, eta,
zutitu egiten denez, gizonen autoritateari erronka egingo dio
Amaren esnea kutsatzen da
Prepuzioa da gizonaren parte femeninoa, eta klitoria, aldiz,
emakumearen parte maskulinoa; hortaz, ezabatu egin behar
dira, orekari eusteko
Prepuzioan eta klitorian "wanzo" a bizi da, ugalkortasuna
eragozten duen espiritua
Klitoria organo gaiztoa da, umeari kalte egin diezaioke
erditzean, hainbat modutan (gorreria, buru-ezintasuna, eta
abar…)
Klitoriak gizonaren zakila pozoitu dezake
Haurdunaldia eta erditzea errazten ditu
Emakumea erotzea eragozten du
Emakume heldua ninfomanoa bilakatu dadin eragozten du
Mutilatu gabeko emakumeak umeak hezteko bulkada eta
gaitasuna galtzen ditu
Senarraren plazera areagotzen du
Erlijioaren agindu bat da
Beti izan da horrela, tradizio garrantzitsua da
Emakumearen eta familiaren ohorea babesten du
HIESa eragozten du
Klitoria kontrolik gabe haz dadin eragotzen du
Ezkongai dagoen gaztearen indarra eta egoera ona erakusten
ditu
Emakumeak diziplinapean kartzen ditu eta eragozten du
kontrola gal dezaten, erremintak hauts ditzaten, alferrak izan
daitezen
Gizonei zirkuntzisioa egiten bazaie, emakumeei ere bai
3.Taula
lehenago, eta hortik abiatuta hedatu zen Afrikako
tribu-gizarteetara17. Gainera, elkarren artean zerikusi
handirik ez duten herrialde islamiko askotan ez da
egiten, hala nola Saudi Arabian, Iraken, Iranen,
Marokon eta Aljerian. EGM ez da ez baldintza bat,
ez betebehar bat, ezta sunna bat ere. Hortaz, lege
islamikoak ez du zilegitzen18.
1.6. EGMren ZUZENBIDE MARKOA
EGMren ondorio hain larri eta negatiboek
erreakzio-kate zabala eragin dute, hainbat nazioarteko
arau eta hitzarmenetan mamitu dena, praktika hau
erabat ezabatzeko asmoz.
1948ko Giza Eskubideen Adierazpenak ezartzen
duenez, gizaki guztiak aske eta berdintasunean
jaiotzen dira, duintasun eta eskubideei dagokienez.
Ezin da inor modu gizagabean tratatua izan, ezta
modu krudelean edo apalgarrian. Emakumeen
duintasunaren, askatasunaren eta osotasunaren
kontrako praktika bat da EGM, eta, hortaz, Giza
Eskubideen aurkako irain bat.
NBEk bultzatuta, 1949an batzorde bat sortu zen,
Emakumeen Egoera Juridiko eta Sozialaren Batzordea,
zeinak, asko saiatu eta lan asko egin ondoren,
Emakumeen Kontrako Bazterketa Mota Ororen
Aurkako Hitzarmena sinatzea lortu baitzuen; 1981ean
sartu zen hitzarmen hori indarrean. 5. artikuluan
eskatzen duenez, estatu guztiek konpromisoa
hartu behar dute ohiturazko aurreiritzi eta praktika
baztertzaile guztiak deuseztatzeko. Hitzarmen horren
harira sortu zen, era berean, Emakumeen Aurkako
Bazterketa Deuseztatzeko Batzordea (CEDAW),
herrialdeek aurkeztutako txostenak aztertzeko eta
gomendioak egiteko. 1990ean, gomendio horietako
batean aipatzen da EGM praktikak indarrean
17 Muñoz, M.D.(2003): “La mutilación genital femenina y
sus posibles soluciones desde la perspectiva del derecho
internacional privado”. Kordobako Unibertsitatearen
Argitalpen-Zerbitzua. Kordoba.
18 Muhammad Lufti al-Sabbagh (1996):”Islamic ruling over
male and female circumcision”. OME. Egipto.
1. Sarrera
jarraitzen duela, eta estatuei gomendatzen zaie
neurriak hartzea, praktika hori deuseztatzeko.
Horrela, Emakumeen Aurkako Bortizkeria
Deuseztatzeari buruzko Adierazpenak, 1993koak, 2.
artikuluan adierazten du EGM emakumeen kontrako
bortizkeriaren marko kontzeptualean sartu behar
dela, eta baita Adierazpenean ere. Halaber, Pekingo
Ekintzaren Plataformak, Emakumeen Laugarren
Biltzarraren barruan, argi eta garbi gaitzesten du EGM.
Giza Eskubideen Batzordeak, NBEkoak, ekintzaplan bat argitaratu zuen 2004an, emakumeen eta
umeen osasunarentzat kaltegarriak diren tradiziozko
praktikak deuseztatzeko.
Afrikako eskualdeetan, bertan gertatzen baitira
EGM kasu gehienak, azpimarratzekoak dira
Maputoko Protokoloa eta Giza Eskubideen eta
Herrien Eskubideen Gutun Afrikarra, Afrikako
Emakumeen Eskubideei Dagokioena, 2003koa,
eta horiek estatuei eskatzen diete “EGM mota guztiak
debekatzeko, lege-ekintzak baliatuta, eta horiek
isunekin lagunduz”, biktimei laguntza emateko eta
arriskupean dauden emakumeak babesteko.
Horrela, ahalegin horien guztien ondorioz,
lege-neurri zehatzak txertatu dira Afrikako hainbat
herrialdetan, zeintzuen bitartez EGM praktika
gaitzesten baita, 4. taulak19 erakusten duen moduan.
Europara etorrita, Europar Batasuneko
Oinarrizko Eskubideen Gutuneko 3. artikuluan
adierazten da pertsona orok duela osotasun fisikoa eta
psikikoa gordetzeko eskubidea. 2001ean, Europako
Kontseiluko Parlamentu Biltzarrak txosten bat onartu
zuen, EGM debekatzeko eskatuz, eta 1241/2001
Ebazpena ere onartu zuen, estatu kideei eskatuz
susta zitzatela EGM praktika debekatzeko legeak.
Europako Ganbera EGMren aurka agertu zen,
berriro ere, 2008an, 2007/2093 Ebazpenarekin,
eta 2009an, 2008/2071 Ebazpenarekin; horietan
estatu kideei eskatu zien EGM oro delitutzat jotzeko,
badagoen legeria moldatuz edo lege berezi berriak
ezarriz.
19 Innocetti Digest-etik (2005): “Cambiar una convención social
perjudicial: la ablación o mutilación genital femenina” (41.
orrialdea) UNICEF.
9
EGM DEBEKATZEKO LEGERIA DUTEN HERRIALDEAK
KERRIALDEAK
URTEA
Benin
2003
Burkina Faso
1996
Afrika Erdiko Errepublika
1966
Boli Kosta
1998
Djibuti
1995
Egipto
1996
Ghana
1994
Ginea
1965 eta 2002
Kenia
2001
Niger
2003
Senegal
1999
Tanzania
1998
Togo
1998
Etiopia
1994
4.Taula
Lege espainiarrak bere egin zituen Europar
Batasunaren gomendioak 11/2003 Lege Organikoa
moldatuz eta 2. paragrafoan EGM esplizituki aipatuz,
jakinarazten baitu praktika hori 6 eta 12 urte arteko
kartzelaldiarekin zigortuko dela. Era berean, 2005ean
3/2005 Lege Organikoa ere aldatu zen, eta horren
bitartez baimena ematen da lurraldetik kanpo ere
EGM praktikak jazartzeko, alegia, atzerrian egiten
denean; modu horretan, legalki estal daitezke
praktikak jatorrizko herrialdeetan egiten direneko
kasuak ere, oporrak edo egonaldiak aprobetxatuta.
2. Metodologia-Markoa
2.1 HELBURUAK
Ikerketa bi zati nagusitan banatuta dago, elkar
osatzen duten bi zatitan, eta biak uztartuta ikuspegi
sakon eta globala eskaintzen dute, ikusteko zein den
EGMren egoera Euskadin.
Alde batetik, ikerketa demografiko xehe bati esker,
honako helburu hauek lortzen dira:
1. Geografikoki kokatzea Euskadin bizi diren pertsona
horiek, EGM egiten den herrialdeetatik datozenak.
2. Pertsona horien banaketa geografikoa egitea,
probintzia eta udalerrietan, sexu-, adin- eta jatorriirizpideen arabera.
3. EGM pairatzeko arriskuan dauden pertsonakopuruaren estimazioa egitea.
4. Geografikoki identifikatzea esku hartzeko
lehentasunezko eremuak.
Ikerketaren bigarren zatiak gizarte eta osasungintza arloa du ardatz, eta honako helburu hauek
ditu:
1. Osasun-arloko eta arlo sozialeko langileek EGMri
buruz duten jakintza modu sakon eta xehean
ezagutzea.
2. Hobeto ezagutzea zer-nolako jarrerak dituzten
osasun-arloko eta arlo sozialeko langileek, beraien
lan-eremuan, EGMri buruz.
3. Hobeto ezagutzea zer-nolako ikuspuntua duten
EGMri buruz aurrez identifikatutako lehentasunezko
esku-hartze eremu horietan.
4. EGMri buruzko beharrak identifikatzea, osasunarloan eta arlo sozialean.
2.2 BIZTANLERIA ETA LAGINA
Ikerketak helburu duen biztanleria-segmentua hau
da: Euskadin bizi eta EGM egiten den herrialdeetatik20
datozen pertsonak, osasun-arloko langileak eta eragile
sozialak.
Osasun-arloko espezialitateen artean, ikerketa
honek kontuan hartu ditu, soilik, EGM kasuekin
harreman zuzena izan dezaketenak, hala nola,
pediatrak, familia-medikuak, ginekologoak,
obstetriziakoak, erizainak eta emaginak. Arlo
sozialean, azpimarratzekoak dira gizarte langileak,
identifikatutako lehentasunezko esku-hartze
eremuetan lan egiten dutelako, eta baita elkarteak
eta GKEak ere, horietan biltzen baitira EGM egiten
den lurraldeetatik datozen biztanle asko.
20 Hauek dira herrialdeak: Burkina Faso, Benin, Kamerun, Boli
Kosta, Egipto, Etiopia, Gambia, Ghana, Ginea, Ginea-Bissau,
Kenia, Liberia, Mali, Mauritania, Niger, Nigeria, Afrika Erdiko
Errepublika, Senegal, Sierra Leona, Somalia, Sudan, Tanzania,
Txad, Togo, Eritrea eta Yemen.
12
Diagnosia: Emakumeen Genitalen Mutilazioaren egoera Euskadin
2.3 DATUAK ETA ALDAGAIAK BILTZEKO
TEKNIKAK ETA METODOAK
Ikerketa demografikorako datuak biltzeko
iturri nagusi bat baliatu da, alegia, Leioako UPV/
EHUn kokatutako Immigrazioaren Euskal Behatokiak
(Ikuspegi) 2011ko erroldari buruz egindako estatistikak.
Metodo analitikoaren bitartez, informazioa sailkatzen
da hainbat aldagai demografikoren arabera, hala
nola, kopurua, adina, sexua, jatorria eta banaketa
geografikoa, probintzia eta udalerriaren arabera.
Ikerketaren hasieran, Euskadiko analisi orokor bat
egin da; ondoren, modu xeheagoan aztertu dira hiru
euskal probintziak, banan-banan. EGM pairatzeko
arriskupean dagoen pertsona-kopuruaren estimazioa
egiteko, irizpide gisa zera kalkulatu da, ea zenbat
neskato eta emakume dauden, 0-15 urte bitartekoak,
praktika hori egiten den herrialdeetatik datozenak.
Arriskuan dagoen biztanleria-segmentu zehatz horren
datuak udalerrika sailkatuta, identifikatu daiteke ea
zer eremu geografikotan dagoen esku hartzeko
lehentasuna.
Lortutako datuak kopuruaren araberakoak dira, eta
zenbaki bitartez adierazten dira taula eta grafikoetan,
egoera demografikoa hobeto ulertzeko.
Ikerketaren bigarrean zatian, datuak biltzeko
metodo gisa galdetegi bat diseinatu da, oinarrizko
10 galdera biltzen dituena, eta baita aurrez aurreko
elkarrizketak ere, galdera itxiak eta irekiak tartekatuz.
Lagin zabala eta esanguratsua lortzeko asmoz, osasunarloko erakundeen bitartez 21 banatu da galdetegia.
Maiatzaren 22an bidali zen, eta epea uztailaren 31n
itxi, bitarte horretan 816 erantzun jaso ziren.
Aurrez aurreko elkarrizketak osasun-arloko eta
arlo sozialeko langileei egin zaizkie, hain zuzen ere,
analisi demografikoan identifikatutako ekintza-eremu
lehentasunezkoetan ari direnei.
Azkenik, aurrez aurreko elkarrizketak egin
zaizkie 43 pediatra, emagin, ginekologia-langile
eta gizarte langileri, hiru probintzietan kokatutako
erreferentziazko erietxe eta lehen mailako arretako
osasun-zentroetako langileak denak.
21 Entitateak hauek dira: Familia eta Komunitateko Medikuntzaren
Euskal Elkartea (Osatzen), Araba, Gipuzkoa eta Bizkaiko
Erizainen Elkargoak, 3 probintzietako Medikuen Elkargoak,
Euskal Herriko Lehen Mailako Pediatria Elkartea, Euskadiko
Emaginen Elkartea, eta Ginekologia eta Obstretiziako Euskal
Elkartea.
3. Ikerketa Demografikoa
3.1 EUSKADI
2011n 145.265 pertsona immigrante bizi
ziren Euskadin; horietatik, 32.360 (%22,27) dira
afrikar jatorrikoak. EGM egiten den herrialdeetatik
datozen pertsonak 9.157 dira, alegia, atzerriko
pertsonen %6,3. Atzerriko pertsonen %28,3 dira
afrikar jatorrikoak.
2. grafikoari erreparatuz gero, herrialdeka
banatuta baitago, azpimarratzekoak dira Senegaldik
datozen 2.967 pertsonak, osoaren %32,4 osatzen
dutenak. Horien ondoren datoz Nigeria (%19,4),
Mauritania (%9) eta Kamerun (%8,36) eta Ghana
(%7,58). 5 herrialde horiek osatzen dute osoaren
%76,74, eta gainerako 21 herrialdeek, berriz,
%23,26.
3. grafikoan ikus daiteke biztanleria osoa,
adinaren arabera sailkatuta, Euskadin. 31-40
urte arteko zerrenda da ugariena, osoaren %36,7
osatzen baitu; bigarrena, ordea, 21-30 artekoa
da, eta osoaren %27,95 osatzen du. Azpimarragarria da biztanle bereziki gazteak direlako, 30
urtera arteko zerrendak osatzen baitu biztanle
guztien %48.
3200 2967 2800 2400 2000 1766 1600 1200 800 174 825 614 719 70 40 136 418 345 46 22 13 7 30 1 11 4 3 16 7 4 Bu
r
ki
na
Fa
so
Be KCa nin
Co me Bsot ruú
ali n MK
oasr
fi
Eg tal ip
EtiA to op
Ga iía m
b
Gh ia an
GGu G a in Guin
ea e
--­‐B a iss
au
Ke n
Lib ia er
ia
M M au al
rit i an
ia
ARfe
N
rpik.
iíg
aCe N er Enrt ig
drio er
kaof ia
rEic rra
Se enpa. Si
n
er eg
ra al
Le o
So na m
al
i
Su a Ta dáan
nz an
ia
CTh xaad
d To
go
Er itr
e
Ye a m
en
400 104 49 0 766 2. Grafikoa. Euskadiko biztanleak, jatorri-herrialdearen arabera.
14
Diagnosia: Emakumeen Genitalen Mutilazioaren egoera Euskadin
1393 818 232 181 605 0-­‐5 6-­‐10 11-­‐15 16-­‐20 3368 2560 21-­‐30 31-­‐40 40tik
mas 4gora
0 mas gora
40 40tik
31-­‐40 21-­‐30 16-­‐20 11-­‐15 %
% MEmakumeak
UJERES %
% HGizonak
OMBRES 6-­‐10 0-­‐5 -­‐30 -­‐25 -­‐20 -­‐15 -­‐10 -­‐05 00 05 10 15 3. Grafikoa: Euskadiko biztanleak, adinaren arabera.
4. Grafikoa: Biztanleria-piramidea 2011.
Halaber, datuek erakusten dute sexuaren
araberako bereizketa garbia dagoela. 6.680 dira
gizonak, alegia, osoaren %72,95. Maskulinizazio
hori nagusi da herrialde guztietan, Kenian izan ezik,
herrialde horren kasuan emakume-kopurua gizonena
halako bi baita (32/14).
Senegalen kasuan da ezberdintasuna nabarmenen,
gizonak %86,11 baitira; ondoren datoz Ginea
(%83,97), Mali (%83,06), Ghana (%79), Kamerun
(%62,92) eta Mauritania (%61,09). Nigeriarrak dira
kopuru orekatua duten bakarrak: 1.766 biztanle
izanda, %47 dira emakumeak. Gainerako herrialdeek
ere alde nabarmenak dituzte baina oso biztanle gutxi
dira, ia-ia hondarrak baino ez, osoarekin konparatuta.
Adibidez, Sierra Leonako biztanleen %86,66 dira
gizonak, baina, osoa kontua hartuta, %0,33 baino
ez dira herrialde horretako biztanleak Euskadin.
Biztanleria adinaren arabera zatitzen badugu,
emakume/gizon harremanak bestelako irudia dakar. 4.
grafikoak biztanleria-piramide bat erakusten du, non
emakumeen eta gizonen arteko orekari eusten zaion
15 urtera arte; ondoren, gainerako adinetan, gizonen
aldeko ezberdintasuna nabarmen handitzen da
Azpimarratzekoa da, EGMren praktikaren harira
garrantzitsua baita, 0-15 urte arteko biztanleriasegmentuak 1.231 pertsonek osatzen dutela
(%13,45). 5. grafikoak biztanleria-segmentu hori
sailkatzen du, jatorri-herrialdea eta sexua kontuan
hartuta. Euskadin, guztira, 602 neskato eta
emakume daude izena emanda, 0-15 urte artean
dituztenak; 19 herrialdetatik datoz eta osoaren
%6,5 osatzen dute.
Euskadin EGM pairatzeko arriskuan dauden
emakume-kopuruaren estimazioa egiteko, jatorrizko
herrialdeetan praktikaren prebalentzia zenbatekoa
den (ehunekotan) ikustera jo dugu.
Gaur egun, 187 neska eta emakume daude
arriskupean Euskadin; hain zuzen ere, nabarmen­
tzekoak dira 53 mauritaniar, 31 senegaldar, 29 maliar, 22 nigeriar eta 14 ginear; horiek osatzen baitute
osoaren %81,4. Hurrengo ataletan, probintzia eta
udalerrika egingo dira sailkapenak.
3.2 BIZKAIA
Jatorri afrikarra duten 17.428 pertsona bizi dira
Bizkaian, eta, horietatik, 5.580 (%32) datoz EGM
egiten den herrialdeetatik. Datu horiek ikusita,
ondorioztatzen dugu Bizkaian bizi direla Euskadi
osoan bizi diren afrikarren %53,58, eta EGM egiten
den herrialdeetatik datozen biztanleen %60,93.
5.580 pertsona horiek jatorri-herrialdearen arabera
sailkatuta, ikus dezakegu, hurrengo orrialdeko
7. grafikoan, senegaldarrak direla nagusi; izan
ere, 2.082 dira herrialde horretakoak, eta biztanle
3. Ikerketa Demografikoa
15
2 Togo 1 Sierra Leona 112 Senegal 191 Nigeria 3 Niger Niger
75 Mauritania 32 Mali 1 Liberia 2 Kenia Ginea-Bissau
Guinea-­‐
Bissau 16 14 Ginea
Guinea 43 Ghana 3 Gambia EAopía Etiopia
6 Egipto 6 13 Boli M
Kosta
Costa arfil 67 Camerún Kamerun
3 Benin 12 Burkina Faso 0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 5. Grafikoa: 0-15 urte bitarteko emakume biztanleak, jatorri-herrialdeen arabera.
60 53 50 40 31 29 30 22 20 13 9 10 5 6 7 4 2 1 1 1 1 1 1 Si
er
a SSu
da
n ra
Le
on
ga
l
ne
ia
ia
6. Grafikoa: EGM arriskupean dauden 0-15 urte bitarteko emakumeak.
Se
ge
r
Ni
i rit
an
al
M
au
M
ia
ia
er
Lib
Ke
n
EEti@
op
iía Ga
m
bi
a Gh
an
a GGu
in
Gu
ea
Giin
neea
a--­‐B
Biiss
ssa
auu Bu
r
ki
na
Fa
so
KCaa
mm
er
uún
Co
Bsot
ali M
Ko
asr
tfial
Eg
ip
to
0 200 16
Diagnosia: Emakumeen Genitalen Mutilazioaren egoera Euskadin
2400 2082 2100 1800 1500 1200 1036 900 600 473 441 230 300 6 18 75 28 24 86 345 339 310 12 11 10 4 16 11 4 1 10 5 3 ia
NNi
íge
r ARf e
rikp.
Ni
aCe
Ernt geri
a diro
koaf
Errica
ren
pa
Se . ne
Si
ga
er
l ra
Le
on
a SSuu
ddaá
Ta n nz
an
ia
TCxh
aadd
To
go
Er
itr
ea
Ye
m
en
i al
rit
an
M
au
M
Bu
r
ki
na
Fa
so
Be
ni
KCaa n mm
Co eerruú
Bsota nn li M
Koar
stfil
a Eg
ip
to
EEti@
oopp
íiaa
Ga m
bi
a Gh
an
a GGu
GGu
ii
inine nneeaa
eaa
--­‐BBi
iss
auu
Ke
ni
a Lib
er
ia
0 7. Grafikoa: Bizkaiko biztanleak, jatorri-herrialdeen arabera.
afrikarren %32,31 osatzen dute. Horien ostean,
nigeriarrak dira gehien, 1.082 (%19,35); eta, ondoren,
6 herrialdeko talde bat: Kamerun, Ghana, GineaBissau, Mali eta Mauritania.
Herrialde horietako biztanleak 2.138 dira eta
osoaren %38,31 osatzen dute. Gainerako herrialdeei
begiratuta, batek ere ez dauka 100 biztanletik gora.
Aipatu ditugun 25 herrialdeetatik, izenez aipatu
ditugun 8ek osatzen dute osoaren %89,97.
Biztanleria adinaren arabera sailkatuz gero, 8.
grafikoak erakusten du Bizkaian, oro har, biztanleak
gazteak direla, joera nagusiari eutsiz, eta biztanleen
%47k 20 urte edo gutxiago dituztela. 40 urtetik
beherakoak gehitzen bazaizkio, ehunekoa nabarmen
handitzen da, osoaren %84,22ra iristen baita kopurua.
Pertsona gehien biltzen dituen adin-segmentua 31-40
urte artekoa da, adin-tarte horretako 2.076 pertsona
baitaude (%37,20); horien atzetik datoz 21-30 urte
bitartekoak (%30,05). 0-15 urte arteko biztanleak 654
dira, osoaren %11,7.
Biztanleak sexu eta adinaren arabera sailkatuta,
ikus dezakegu errepresentazioa maskulinoa dela,
modu nabarmenean. Gizonek osatzen dute %74,07,
alegia, gizon eta emakumeen arteko erlazioa 3/1
da. Proportzioa aldatu egiten da adinaren arabera.
Hurrengo orrialdeko 9. grafikoan ikus daitekeen
moduan, sexuen arteko banaketa orekatua da 0-15
urte bitartean, aldiz, adin horretatik aurrera aldea gero
eta nabarmenagoa bilakatzen da, eta gailurra jotzen du
31-40 urte bitarteko zerrendan, %21,83ko aldearekin
(1.647 gizon/429 emakume).
Joera bera ikus daiteke lagineko jatorri-herrialde
guztietan, neurri apalago edo nabarmenagoan.
Biztanle gehien dituztenen artean azpimarratzekoa da
Senegalen kasua, hauxe baitu proportzio erreala: 1.829
gizon, 253 emakumeko (7/1); ondoren, Malik, 288
gizon, 57 emakumeko (5/1); gero, Gineak, 189 gizon,
40 emakumeko (4,7/1); eta, azkenik, Ghanak, 351
gizon, 90 emakumeko (4/1). Nigeriak, biztanle gehien
dituen bigarren herrialdeak, proportzio orekatuagoa
du: 552 gizon, 484 emakumeko (1,4/1).
0-15 urte arteko neska eta emakumeak 121
udalerrietako 33tan bakarrik bizi dira, eta 325 dira
guztira, alegia, Euskadi osoko %54 adin-tarte horri
dagokionez. 10. grafikoak erakusten duen moduan,
33 udalerriak kontuan hartuta, Bilbon 141 bizi dira,
3. Ikerketa Demografikoa
17
0-­‐5 428 126 100 293 880 40tik
mas gora
40 31-­‐40 6-­‐10 21-­‐30 11-­‐15 16-­‐20 16-­‐20 1677 2076 11-­‐15 21-­‐30 6-­‐10 31-­‐40 0-­‐5 mas 40tik40 gora
%M
Emakumeak
% UJERES % HGizonak
% OMBRES -­‐35 -­‐30 -­‐25 -­‐20 -­‐15 -­‐10 -­‐5 0 5 10 15 8. Grafikoa: Bizkaiko biztanleak, adinaren arabera.
9. Grafikoa: Bizkaiko biztanleria-piramidea 2011.
alegia, Bizkaiko %43. Horien ondoan datoz, askoz
atzerago, Durango (31 emakume, %9,5) eta Barakaldo
(26 emakume, %8).
Hiru udalerri horietan bizi dira adin horretako
emakume guztien %60. Hiru udalerrik, MarkinaXemeinek, Sestaok eta Iurretak, guztiak batuta, 35
emakume dituzte (%10,79). Gainerako udalerrietan
gutxiago bizi dira, 9tik hasi eta bakarreraino. 33
udalerrien herenak emakume bakarra edo bi emakume
baino ez ditu.
Jatorrizko herrialdean EGMren praktikak zernolako prebalentzia duen kontuan hartuta, kalkulatu
160 141 140 120 100 80 60 40 31 26 20 6 12 9 7 6 3 3 7 3 2 3 3 1 2 1 2 12 11 4 7 3 1 6 3 3 2 2 1 1 1 10. Grafikoa: 0-15 urte bitarteko emakume biztanleak, udalerrien arabera.
ta
a ik
rr
e
Iu
So
nd
io
er
D
lla
Za
ar
ib
or
re
ld
Ig
Za
a o xo
nd
At
ao
ed
as
st
Se
Ba
lm
y ak
ao
Ga
ra
Ga
ld
ua
Er
m
o rio
an
g
or
El
ur
D
iz
ao
rr
lb
Be
Bi
i eo
m
Be
r
Ba
sa
ur
ga
ia
ka
l
or
r
Ba
ra
rig
Ar
do
o xa
n
Et
et
a-­‐
Ge
tx
o Gü
eñ
Ge
es
rn
ik
a-­‐
Lu
m
o Le
m
oa
Le
ke
M
ar
iti
ki
o
na
-­‐X
em
ei
n O
nd
ar
U
ro
rd
a uñ
a-­‐
O
rd
uñ
a Pl
en
tz
ia
Po
rt
ug
al
et
e Sa
nt
ur
tz
i Am
or
e
bi
Ab
ad
iñ
o 0 18
Diagnosia: Emakumeen Genitalen Mutilazioaren egoera Euskadin
da ea zenbat emakume dauden EGM pairatzeko
arriskupean, eta 11. grafikoan bilduta daude
datuak. Bizkai osoan 103 dira arrisku horren pean
daudenak, alegia, Euskadi osoko kopuruaren
%55,37. Jatorri-herrialdeen arabera sailkatuta,
Mauritania da nagusi 26 emakumerekin, ondoren
Nigeria, Mali eta Senegal datoz, 19, 18 eta 17
emakumerekin, hurrenez hurren.
EGM arriskupean dauden emakumeen kopurua
udalerrika sailkatuta, 5. taulan agertzen diren datuek
banaketa ez-erregularra erakusten dute. 28 udalerritan
ahal izateko, datuek erakusten digute Bilboko
zer administrazio-barruti eta auzotan bizi diren
arriskupean dauden emakume gehie22. Bilbon bizi
diren eta 0-15 urte bitartekoak izanik arriskupean
dauden emakume guztien %37,9 Ibaiondo barrutian
bizi dira, 69 emakume baitaude han. Barrutiaren
barruko auzokako banaketa 6. taulan ikus daiteke.
San Frantzisko auzoak kontzentrazio nabarmena
du, bertan 29 bizi baitira, osoaren %42,02. Zabala
auzoa dator ondoren, urruti: 10 emakume daude
bertan, %14,42.
30 26 25 20 19 18 17 15 9 10 5 5 3 3 2 1 SSu
da
n
Se
ne
ga
l
ia
ge
r
Ni
M
au
ri
a tan
i
i al
M
aG- u
Bi Biisne
ss saa-­‐
au u
Gi
ne
GGui
inne
eaa
Ga
m
bi
a íiaa
EEti1
opp
Eg
ip
to
0 11. Grafikoa: EGM arriskupean daude 0-15 urte bitarteko emakumeak, Bizkaia.
bizi dira, alegia, probintzian dauden udalerri guztien
%23,1ean. Era berean, arriskupean dauden pertsonen
banaketa desorekatua da 28 udalerrien artean.
Bilbo nagusitzen da, bertan bizi baitira arriskupean
dauden 38 emakume, probintziako kopuru osoaren
%38,9. Ondoren dator Durango, 11 emakume
(%10,67); Barakaldo, 7 emakume (%6,79); Ermua,
5 emakume (%4,85), eta Elorrio eta Markina, 4
emakume (%3,88) dituzte bi-biek. Sei udalerri horiek
osatzen dute osoaren %65.
EGM eragozteko lehentasunezko ekintzaeremuak zehaztasun handiagoarekin zedarritu
22 Bilbao se divide en 8 distritos con sus correspondientes barrios:
Distrito 1 Deusto: Arangoiti, Ibarrekolanda, San IgnacioElorrieta, San Pedro de Deusto.
Distrito 2 Uribarri: Castaños, Matiko, Ciudad Jardín, Uribarri,
Zurbarán-Arabella.
Distrito 3 Otxarkoaga y Txurdinaga.
Distrito 4 Begoña: Begoña, Bolueta, Santutxu.
Distrito 5 Ibaiondo: Atxuri, Bilbao la Vieja, Casco Viejo, Iturralde,
La Peña, Miribilla, San Adrián, San Francisco, Solokoetxe y Zabala.
Distrito 6 Abando: Abando e Indautxu.
Distrito 7 Recalde: Amezola, Iralabarri, Iturrigorri .Peñascal,
Recaldeberri, Larraskitu, Uretamendi.
Distrito 8 Basurto-Zorroza: Altamira, Basurto, Olabeaga,
Mazustegui, Monte Caramelo, Zorroza.
3. Ikerketa Demografikoa
Udalerria
MAURITANIA
NIGERIA
Abadiño
Amorebieta
19
SENEGAL
MALI
1
2
Ginea
GINEA-B.
ETIOPIA
SUDAN
GAMBIA
1
2
2
Balmaseda
1
1
Barakaldo
1
2
3
1
1
1
1
Basauri
1
2
Bilbao
10
Derio
1
Durango
7
1
1
Bermeo
G
3
1
Atxondo
Elorrio
EGIPTO
2
11
4
1
5
5
1
38
1
1
2
1
11
3
3
2
1
4
5
5
Ermua
3
Garay
1
1
Getxo
1
1
Gueñes
1
1
Gernika
Igorre
1
1
2
2
Iurreta
2
2
Lekeitio
1
1
Markina
3
4
1
2
Ondarroa
1
1
Orduña
1
1
Orozko
1
1
Plentzia
1
1
Portugalete
1
Santurtzi
1
Sestao
1
2
1
1
3
2
Zaldibar
2
1
1
5. Taula
AUZOAK
Egipto
EtiopIa
Ginea
Ginea-B.
Mali
Mauritania
Nigeria
Senegal
Zazpi Kaleak
1
3
4
Iturralde
1
1
2
5
5
Atxuri
1
5
2
6
Bilbo Zaharra
Zabala
San Adrián
G
0
Solokoetxe
S. Frantzisko
SudAn
12
4
8
3
1
10
4
1
6
4
4
2
1
La Peña
2
Sakabanatua
Ibaiondo
1
6. Taula
29
3
2
2
3
20
Diagnosia: Emakumeen Genitalen Mutilazioaren egoera Euskadin
3.3 ARABA
Jatorri afrikarreko 10.274 biztanle bizi dira
Araban, horietatik 2.379 (%23,1) datoz EGM egiten
den herrialdeetatik. Datu horrek erakusten duenez,
probintzia horretan bizi dira Euskadi osoko jatorri
afrikarreko pertsonen %31,48, eta EGM egiten
duten herrialdeetako Euskadi osoko pertsonen %26.
Biztanleak herrialdeka sailkatuta, 12. grafikoak
erakusten du 21 jatorri-herrialde daudela, proportzio desorekatuetan. Nigeriarrak dira gehien, 615
(%25,85). Ondoren, mauritaniarrak eta senegaldarrak datoz, %16,93 eta %12,61, hurrenez hurren.
Hiru herrialde horiek osatzen dute osoaren %55,31.
Ondoren, lau herrialdek 100 eta 200 biztanle artean dituzte, eta %15,2 osatzen du talde horrek.
Azkenik, gainerako 14 herrialdeek osoaren %13,2
hartzen dute.
Biztanleak adinaren arabera sailkatuta, 13.
grafikoak erakusten du biztanle gazteak direla nagusi.
Biztanleen %53k 30 urte edo gutxiago dituzte, eta
ehuneko %87,89ra igotzen da ehunekoa, baldin eta
40 urtekoak eta hortik beherakoak ere kontuan hartzen
badira. Adin-segmentu nagusia 31-40 urte bitartekoa
da, osoaren %34,84 hartzen baitu; ondoren, 2130 bitartekoak datoz, osoaren %24,84. 0-15 urte
bitarteko 424 pertsona daude, osoaren %17,22.
Desoreka jatorri-herrialde guztietan gertatzen
da, salbu eta Keniaren kasuan, bertan emakumeak
baitira nagusi (23 emakume, 3 gizoneko). Etiopiaren
eta Afrika Erdiko Errepublikaren kasuan ere horrela
da, biek dute emakume bat eta gizonik ez. Nigeriak
329 gizon eta 286 emakume ditu; gizonak apur bat
gehiago dira, baina hauxe da proportzio orekatuena
duen jatorri-herrialdea, besteek desoreka handiagoak
dituzte-eta. Ginea-Bissauk, Nigerrek, Sierra Leonak eta
Eritreak ez dute emakume biztanlerik. Benin, Gambia
eta Ginearen kasuan 10 pertsonatik 9 gizonak dira;
Boli Kosta, Egipto, Ghana, Mali, Senegal eta Togoren
kasuan, ordea, 10 pertsonako, 7 dira gizonak.
Gainerako herrialdeen kasuan 10 pertsonako, 6
gizonak dira.
700 615 600 500 403 400 300 300 196 200 100 205 187 157 81 77 27 22 42 1 22 28 5 1 1 4 4 1 Níi
ge
r Ni
Af R ger
r e i
ro ikap.C a af Er e
r dn
a ican . Etr
.
Se
ne
ga
l Si
Le erra
on a To
go
Er
itr
ea
al
i rit
ia an
M
au
M
Bu
r
Fa kin
so a Be
ni
n KCa
m
er
uún
Bo
li Co
M Kosta
ar sta fil
Eg ip
to
EEA
tioop
piía
Ga a m
bi
a Gh
an
a GGu
i
n
Gi
neG ea au-i
Bi Bnies
ss saa-­‐
au u
Ke
ni
a Lib
er
ia
0 12. Grafikoa: Arabako biztanleak, jatorri-herrialdeen arabera.
3. Ikerketa Demografikoa
288 21
0-­‐5 307 63 54 247 829 6-­‐10 31-­‐40 11-­‐15 21-­‐30 16-­‐20 16-­‐20 21-­‐30 591 mas gora
40 40tik
31-­‐40 40tik
mas 4gora
0 11-­‐15 %
% HEmakumeak
OMBRES 6-­‐10 %
% MGizonak
UJERES 0-­‐5 -­‐30 -­‐25 -­‐20 -­‐15 -­‐10 -­‐5 0 5 10 15 13. Grafikoa: Arabako biztanleak, adinaren arabera.
14. Grafikoa: Arabako biztanleria-piramidea 2011.
0-15 urte arteko neska eta emakumeak 11
udalerritan banatuta daude; egun 63 udalerri
daude Araban, hortaz, udalerrien %17,46an
daude emakume hauek, eta 206 dira guztira.
Biztanle-segmentu horren banaketa 15. grafikoan
ikus dezakegu eta garbi erakusten du emakume
horietako gehienak Gasteiz hiriburuan bizi direla;
bertan 184 daude, osoaren %89,2. Amurrion eta
Laudion bosna bizi dira, eta bi herri horiek osoaren
%4,8 hartzen dute. Gainerako udalerriek bi
emakume edo emakume bakarra dituzte.
Jatorrizko herrialdeetan EGMk zer-nolako
prebalentzia duen kontuan hartuta, 16. grafikoak
erakusten digu 76 neska eta emakume direla
Araban EGM pairatzeko arriskupean dauden
pertsonak, alegia, Euskadiko osoaren %40,86.
Mauritania da nagusi, 23 emakumerekin, osoaren
%30,6 osatuta. Ondoan datozkio Nigeria 14
emakumerekin (%18,42) eta Mali 13rekin (%17,1).
Hiru herrialde horiek, batuta, osatzen dute
probintzia osoaren %66,12. Zenbait herrialdek,
hala nola, Burkina Fasok, Senegalek, Boli Kostak,
Gineak eta Egiptok 3tik 6ra emakume dituzte, eta
guztiek, batuta, osoaren %28,9 osatzen dute. EGM
pairatzeko arriskupean dauden pertsonen banaketa
geografikoa, udalerrika, hurrengo orrialdeko 7.
taulan ikus daiteke, eta erakusten da gehienak
Gasteiz hiriburuan bizi direla; izan ere, han bizi
baitira EGM arriskupean dauden 64 emakume eta
neska, alegia, probintziako osoaren %84.
Gainera, udalerri hori da jatorri-herrialde gehien
biltzen dituena, erakutsitako 12etatik 11 baitaude
bertan. Gainontzeko herrietan EGM jasateko
arriskupean dauden emakume gutxi daude; Laudio
eta Amurrio dira nagusi, hiru eta bi pertsona
dituzte hurrenez hurren. Gainontzeko 11 udalerriei
begiratuta, 7tan bizi dira arriskupean dagoen
emakume bana.
Kontuan hartuta Gasteizen arriskupean dauden
emakume asko bizi direla, 8. taulak erakusten du 3.
barrutian23 bizi direla arriskupean dauden gehienak,
eta, era horretan, lehentasunezko ekintza eremu eta
auzoak identifikatzen dira. 3. barrutia 58 neska eta
emakume bizi dira, 0-15 urte bitartekoak, Arabako
osoaren %28,15 osatzen dutenak eta Gasteizko
osoaren %31,52. Taulak erakusten duen moduan,
Zaramaga auzoan 18 neska eta emakume bizi
dira, Aranan 14 eta Anglo eta Aranbizkarran,
berriz, 12 eta 10 neska eta emakume, hurrenez
hurren.
23 Gasteizen 6 administrazio-barruti daude. 3. barrutian auzo
hauek daude: Zaramaga, Aranbizkarra, Anglo-Vasco,
Santiago, Arana, Arantzabaleta, Salburua.
22
Diagnosia: Emakumeen Genitalen Mutilazioaren egoera Euskadin
itso
teri
iaz Le
g
GVa
g?ua
tinoo
uz
ta
i z 2 uLea
1 UUrrk
ka
b
2 uer r
ari a
n 5 lvAa
g?
2 2 Sa
1 CKa
amn
pe
zzuo 1 LLal
uod
io 1 AArr
tcze
innie
ie ga
ga AAs
sppa
arrr
re
na
AAmm
uurrr
riioo 5 LLaa
nntc
ziiee
PPuu
ggoo eebb
lala dde
e La
Lam
mar
arca
ca 184 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 15. Grafikoa: 0-15 urte bitarteko emakume biztanleak, udalerrien arabera.
25 23 20 15 14 13 10 6 5 5 4 4 1 1 bi
a Gh
an
a 3 1 1 16. Grafikoa: EGM arriskupean dauden 0-15 urte bitarteko emakumeak, Araba.
Se
ne
ga
l
ia
ge
r
Ni
M
au
rit
an
ia
i al
M
ia
Ke
n
GGu
iinne
eaa
Ga
m
ia
op
E;
Eg
ip
to
Bsot
lai M
Koa
srtfi
al Co
Bu
rk
i
na
fa
so
0 3. Ikerketa Demografikoa
UDALERRIAK
BURKINA
FASO
Boli
Kosta
23
EGIPTO
ETIOPIA
GAMBIA
GHANA
GUINEA KENIA
MALI
MAURITANIA
NIGERIA SENEGAL
G
Amurrio
2
2
Artziniega
1
1
Kanpezu
1
1
Lantziego
1
1
Puebla de
Labarca
1
1
2
3
Agurain
1
1
Urkabuztaiz
1
1
Legutio
1
1
Laudio
Gasteiz
1
6
4
3
1
1
3
1
13
13
5
14
63
7. Taula
AUZOAK
Burkina
CamerUn
Faso
Zaramaga
Aranbizkarra
Boli
Kosta
3
1
El Anglo
Arana
Ghana
Ginea
Kenia
Mali
2
1
1
2
1
1
2
5
1
Mauritania
Nigeria
Senegal
G
3
8
2
18
1
4
1
5
2
12
7
1
14
10
8. Taula
3.4 GIPUZKOA
Afrikar jatorriko 6.693 biztanle bizi dira Gipuzkoan
eta horietako 1.196 datoz EGM egiten den herrialde
afrikarretatik. Datu horiek erakusten digute
probintzia horretan bizi direla Euskadin bizi diren
biztanle afrikarren %28,65 eta EGM egiten duten
herrialdeetako Euskadi osoko pertsonen %13,06.
Datuak herrialdeka sailkatuz gero, 17. grafikoak
erakusten digu senegaldarrak direla nagusi, osoaren
%48,91 osatzen dute-eta. Bost herrialdek 60 eta 120
pertsona artean dituzte, eta, denak batuta, osoaren
%37,62 osatzen dute. Gainerako 16 herrialdeek
osoaren %13,47 baino ez dute hartzen, eta biztanle
bakarraren eta 4 biztanleren artean dituzte.
Datuak adinka sailkatuta, 18. grafikoan berriz
ere ikus dezakegu joera orokorra nagusitzen dela,
biztanleria gaztea dela, oro har. Biztanleen %81,18 40
urtetik beherakoa da, eta 31-40 urte arteko zerrenda
da nabarmenena, osoaren %38,71 osatzen baitu.
21-30 urte arteko zerrendak %24,33 hartzen du, eta
0-15 bitartekoak, aldiz, osoaren %12,70.
Biztanleriaren irudia bestelakoa da adin eta
sexuaren arabera sailkatzen badugu. 19. grafikoko
biztanle-piramideari erreparatzen badiogu, joera
orokorra agertzen zaigu berriro: gizonak nagusi. Are
gehiago, Euskadin gizonen proportzio handiena duen
probintzia dugu.
Gizonek biztanleria osoaren %77,17 osatzen
dute, emakumeek, ordea, %22,83. Adin-tarteei
24
Diagnosia: Emakumeen Genitalen Mutilazioaren egoera Euskadin
800 700 585 600 500 400 300 200 100 97 20 4 91 18 20 15 8 31 64 13 6 115 83 7 1 2 10 1 2 2 CThx
ad
To
go
ia Níi
ge
r RAef
Ni
rpi.k
ge
Cae
ria
Enrt
droi
kaof
rEic
rraen
pa Se .
ne
ga
Sie
l rra
Le
on
a So
m
ali
a ali
rit
an
M
au
M
Bu
r
kin
a F
as
o Be
ni
n CKa
m
er
úun
Co
sBtoa
l iM
Kao
rsfit
al Eg
ip
to
EEAti
op
iía
Ga
m
bi
a Gh
an
a GGu
in
GuG
ea
iinn
eeaa
-­‐-BB
isss
saau
u Ke
ni
a Lib
er
ia 0 17. Grafikoa: Gipuzkoak biztanleak, jatorri-herrialdearen arabera.
erreparatuta, sexuen arteko oreka dago 15 urtera
arte, baina hortik aurrera desoreka gero eta handiagoa
da, 40 urtetik gorakoen adin-tartean gailurra jo arte.
Kasu horretan, 200 gizon eta 25 emakume ditugu,
alegia, emakume bakoitzeko, 8 gizon. Adin-tarte
ugariena 31-40 urte bitartekoa da, 368 gizon eta 95
emakumerekin.
Herrialde guztietan gertatzen da sexuen arteko
desoreka hori, salbu eta Kenia, Nigeria eta Liberiaren
kasuetan. Lehenengoak oreka perfektua dauka,
sexu bakoitzeko hiru pertsona; Nigeriak, aldiz, 58
gizon eta 57 emakume ditu; eta Liberiak, azkenik,
4 gizon eta 3 emakume. Kamerun eta Etiopiaren
kasuan desoreka txiki bat dago, gizonen mesedetan:
Kamerunen 56 gizon eta 41 emakume daude,
eta Etiopian 9 gizon eta 6 emakume. Gainerako
herrialdeetan desoreka nabarmenak daude. 8
herrialdek ez daukate emakumerik (Benin, Gambia,
Ginea-Bissau, Niger, Afrika Erdiko Errepublika,
Somalia, Txad eta Togo); nahiz eta, esan beharra
dago, herrialde horietako gizonak ere gutxi direla,
1-13 bitartean. Biztanle gehiago dituzten herrialdeen
artean Malik 62 gizon ditu eta 2 emakume soilik;
alegia, emakume bakoitzeko, 31 gizon. Ondoren
datozkio Senegal eta Ghana, emakume bakoitzeko
5 gizoneko ratioarekin.
0-15 urte bitarteko neska eta emakumeak
probintziako 88 udalerrietatik 18tan bizi dira,
alegia, udalerrien %20,42an. Guztira, 68 neska eta
emakume bizi dira. 20. grafikoak erakusten du
nola dauden banatuta geografikoki. Irun da udalerri
nabarmenena, bertan bizi baitira 17 neska eta
emakume, osoaren %25.
Ondoren datozkio beste 4 udalerri: Pasaia,
Hondarribia, Donostia eta Errenteria. 4 udalerri horietako
bakoitzean 6 eta 8 emakume bitartean bizi dira, eta,
guztira, osoaren %41,17 osatzen dute. Andoainek,
Getariak eta Lasartek, guztira, %14,7 osatzen dute.
Bestalde, 10 herrialdek oso biztanle gutxi dituzte, nahiz
eta, orotara, osoaren %19,11 hartzen duten.
EGM egiten den herrialdeetako prebalentzia
kontuan hartuta, 21. grafikoak erakusten du zenbat
pertsona dauden EGM jasateko arriskupean. Grafikoak
8 herrialde erakusten ditu, probintzia osoan dauden
22etatik. Guztira, 17 pertsona dira EGM jasateko
arriskupean daudenak, alegia, Euskadiko osoaren
3. Ikerketa Demografikoa
83 225 25
0-­‐5 mas gora
40 40tik
43 26 65 6-­‐10 31-­‐40 11-­‐15 21-­‐30 16-­‐20 16-­‐20 11-­‐15 291 21-­‐30 463 %
% MEmakumeak
UJERES 6-­‐10 %
% HGizonak
OMBRES 0-­‐5 31-­‐40 -­‐35 40tik4gora
mas 0 -­‐30 -­‐25 -­‐20 -­‐15 -­‐10 -­‐5 0 5 10 18. Grafikoa: Gipuzkoako biztanleak, adinaren arabera.
19. Grafikoa: Gipuzkoako biztanleria-piramidea 2011.
%9,01 (%8,67). Senegal da nagusi, bertakoak baitira
8 neska eta emakume (%47), eta gainerako herrialdeek
errepresentazio urria dute, bat edo bi emakume, nahiz
eta, denek batera, %53 osatzen duten.
EGM jasateko arriskupean dauden pertsonen
banaketa geografikoari dagokionez, 9. taulak
erakusten du nahiko sakabanatuta daudela,
12 udalerritan barrena, eta bakoitzean 1 eta 3
emakumeren artean bizi dira. Irun eta Pasaian
daude gehien, hiru neska eta emakume bakoitzean.
Donostian eta Hondarribian bina daude, eta gainerako
udalerrietan, berriz, bakarra.
18 17 16 14 12 10 8 7 8 6 6 2 1 2 2a
Be
as
ai
n Ze
sto
a Elg
oi
ba
r Ho
nd
bi arr
a i
Ge
ta
ria
ko
i
Az
An
do
a
in
0 1 2 1 1 1 1 Iru
n
on A r
d
ón ragras
at
e
M M
ut u
rik t
o rik
u
Or
io
Pa
sa
ia
Er
re
nt
e
a ri
Do
no
s2
a Vi
lla
bo
na
Or
di
zia
Zu
m
ai
a La
sa
rte
1 2 4 3 M
3 4 7 20. Grafikoa: 0-15 urte bitarteko emakume biztanleak, udalerrien arabera.
26
Diagnosia: Emakumeen Genitalen Mutilazioaren egoera Euskadin
9 8 8 7 6 5 4 3 2 2 2 1 1 1 Costa Marfil Boli Kosta
E<opía Etiopia
GGinea
uinea 1 1 1 0 Burkina Faso Mauritania Nigeria Senegal Sierra Leona 21. Grafikoa: EGM arriskupean dauden 0-15 urte bitarteko emakumeak, Gipuzkoa.
UDALERRIAK
BURKINA
FASO
BOLI
KOSTA
ETIOPIA
GINEA
MAURITANIA
NIGERIA
Beasain
SENEGAL
SIERRA
LEONA
1
Zestoa
G
1
1
1
Elgoibar
1
1
Hondarribia
2
2
Getaria
1
1
1
3
Irun
1
Arrasate
1
1
1
Mutriku
1
1
Orio
1
Pasaia
1
Errenteria
Donosti
1
1
1
1
3
1
1
9. Taula
1
2
4. Osasun-Arloa
4.1 HELBURUA
Ikerketaren zati honen helburua da informazioa
lortzea, ea zer ezagutza eta jarrera dituzten osasunarloko langileek EGM praktikarekiko.
4.2 METODOLOGIA
Oinarrizko galdetegi bat diseinatu zen, hamar
galderaz osatua, eta Euskadin dauden osasungintzako
hainbat entitatetan24 banatu zen. Posta elektronikoz
banatu zen; horretarako, google doc erreminta
informatikoa baliatu zen, galdetegia betetzen zuten
pertsonek anonimoki egin ahal izateko.
Lehen hiru galderek norbere datuak eskatzen
zituzten (adina, sexua eta lanbidea). Hurrengo galderak,
ordea, zehatzagoak ziren, EGMren ezagutzari buruz:
definizioa, zer herrialdetan egiten den, arrazoiak,
zuzenbide-markoa, gaiari buruzko interes pertsonala
eta kasuren batean esku hartu ote den.
Galdetegia maiatzaren 22an banatu zen eta
uztailaren 31n ipini zen epemuga. 816 erantzun jaso
ziren, guztira. Datuak hobeto aztertzeko eta ulertzeko
grafikoak erabili dira, google docs sistemak berak eta
Epi info 7 sistemak eginak.
24 Entitateak hauek dira: Familia eta Komunitateko Medikuntzaren
Euskal Elkartea (Osatzen), Araba, Gipuzkoa eta Bizkaiko
Erizainen Elkargoak, 3 probintzietako Medikuen Elkargoak,
Euskal Herriko Lehen Mailako Pediatria Elkartea, Euskadiko
Emaginen Elkartea, eta Ginekologia eta Obstretiziako Euskal
Elkartea.
4.3 EMAITZAK
Ezaugarri demografikoak eta profesionalak
Jasotako datuen arabera, eta galdetegia erantzun
zuten langileen sexuaren harira, erantzun zuten 816
langileetatik 688 emakumeak dira eta 128 gizonak,
alegia, osoaren %84,31 eta 15,69, hurrenez hurren.
Adinaren batez bestekoa 44 urtekoa da, gazteena
21 urtekoa eta zaharrena 67koa izanik. 22. grafikoak
erakusten ditu parte-hartzaileak, adinka sailkatuta.
51-55 urte arteko zerrendan daude pertsona gehien,
142. Gutxien, aldiz, 61-65eko tartean (36 pertsona),
21-25 artekoan (53 pertsona) eta 65tik gorakoetan (4
pertsona). Gainerako adin-tarteetan 86-115 pertsona
bitartean daude.
Lanbideari dagokionez, 23. grafikoak erakusten
du erantzun zuten 419 pertsona erizaintza-arlokoak
direla (%51,35), 201 pertsona familia-medikuak
22. Grafikoa
28
Diagnosia: Emakumeen Genitalen Mutilazioaren egoera Euskadin
Kopuro
osoa
Erantzun
egoki kopurua
%
Emaginak
50
42
84
Erizainak
419
224
53,5
Familia
Medikua
Ginekologoak
1
1
100
Pediatra
Familia
medikuak
201
110
54,7
Pediatrak
141
89
63,1
Gizarte
Langileak
4
3
75
Erizaina
Ginekologia
Emagina
Gizarte
Langilea
23. Grafikoa
10. Taula
(%24,63), 141 pertsona pediatrak (%17,28) eta
50 pertsona, aldiz, emaginak (%6,13). Errepresentazio
oso txikia dute gizarte langileek (%0,49) eta
ginekologoek: langile bakarra edo osoaren %0,12.
EGMri buruzko ezagutzak
Galdetegian parte hartutako pertsonen %97,17k
dio badakiela zer den EGM, baina datuek erakusten
digute oraindik ere hutsuneak daudela. 24. grafikoak
erakusten duenez, pertsona horien %57,5ek bakarrik
erantzun zuen ondo ea zer zen EGM. %38,4ren
ustez, EGM klitoriaren zatiketa bakarrik da. %3,3k
baieztatzen du ez duela gaia ezagutzen.
Lanbideen arabera sailkatuta, ginekologia kontuan
hartu gabe, pertsona bakarra duelako eta hortaz oso
esangura txikia duelako, 10. taulak erakusten du
emaginen %84k ondo erantzun duela. Erizain eta
familia medikuei dagokionez, %53,5ek eta %54,7k
erantzun du ondo, hurrenez hurren.
Erberean, EGM zer adinekin egiten den galdetuta,
erantzunek argi erakusten digute, orokorrean,
ezjakintasuna dela nagusi. 25. grafikoak erakusten
duen moduan, %4,78k bakarrik erantzun du ondo,
alegia, 0-12 urte bitartean. %26,84k uste du 4-8
urte artean egiten dela eta %23,16k, ordea, 0-3 urte
bitartean.
0-3
0-8
Ezpain handien
zatiketa
0-12
0-12 bainogehiago
Klitoriaren zatiketa
0-3/ 9-12
Ezpain Handien eta
txikien zatiketa
4-8
Aurreko Erantzun
guztiak
4-12
ED/EDE
9-12
4-12 baino gehiago
9-12 baino gehiago
24. Grafikoa
25. Grafikoa
4. Osasun-Arloa
29
EGM egiteko arrazoiei dagokienez, 26. grafikoak
erakusten duenez, 816 pertsonatik 705ek (%86,14)
erantzun dute arrazoi erlijiosoengatik, tradizionalengatik edo biengatik egiten dela. 105 pertsonak
bakarrik (%12,87) dakite EGM praktika arrazoi konplexuagoek hauspotzen dutela.
EGM zer herrialdetan egiten den galdetuta,
datuek erakusten digute ezagutza falta dagoela.
EGMri buruzko jarrerak
Beraien lan-arloan EGM egoera batekin topo
eginez gero zer egin behar den galdetuta, 28.
grafikoak adierazten du askotariko erantzunak eman
dituztela, ildo nagusirik gabe.
Azpimarratzekoa da 113 pertsonak (osoaren
%13,86) ED/EDE erantzun dutela, alegia, ez
Erlijioa,
Tradizioak
Bat ere ez
Denak
Ez
Erlijioa
Bai
Tradizioa
Erlijioa, Tradizioak,
Higienea
Higienea,
Tradizioak
26. Grafikoa
%20,47k ez daki zer herrialdetan egiten den, eta ED/
EDE erantzun du. %17,03k erantzun du Marokon
egiten dela, %15,56k Indian, %14,58k pentsatzen
du Espainian ere egiten dela eta %4,17k, ordea,
Ugandan. Emandako aukera guztietatik, inork ez ditu
ondo identifikatu EGM egiten den herrialde guztiak.
Gaur egun Espainian EGMri buruz dagoen
legediaren ezagutzari dagokionez, datuek ezjakintasun
nabarmena erakusten dute. 27. grafikoak erakusten
duen moduan, galdetegiari erantzun zioten pertsonen
%70,47k dio ez duela ezagutzen zer legedia dagoen
gaur egun.
11. taulak erakusten du legedia espainiarri
buruzko ezagutza zer-nolakoa den, lanbideka. Gaia
gehien ezagutzen dutenak pediatrak eta emaginak
dira, %48,2 eta %44, hurrenez hurren. Familia
medikuen %29,4k, gizarte langileen %25ek eta
erizainen %21,5ek ezagutzen du indarrean den
legedia.
27. Grafikoa: EGM legeriari buruzko ezagutzak.
luketela jakingo zer egin EGM kasu baten aurrean,
eta hiru langilek (%0,37) ez luketela esku hartuko,
errespetuagatik (kulturari, tradizioari). Galdetegiari
erantzun zioten 816 pertsonetatik %39,34k zaurien
parte bat egingo luke eta pazienteei informazioa
emango lieke, EGMk osasunean dituen ondorioei
buruz. Bestetik, %34k zaurien partea egingo luke,
Zaurien partea
Osasunari buruzko
informazioa
Zaurien partea+osasunari
buruzko informazioa
ED/EDE
Errespetuagatik esku
hartzea
28. Grafikoa
30
Diagnosia: Emakumeen Genitalen Mutilazioaren egoera Euskadin
eta %12,36k osasunari buruzko informazioa emango
luke, besterik ez.
11. taulan modu xeheagoan ikus daiteke nola
esku hartuko luketen langileek, lanbidearen arabera. Emagin, erizain eta pediatra gehienek, %40k,
%42k eta %44k, hurrenez hurren, zaurien partea
egin eta informazioa emango luke. Familia medikuntza, ginekologia eta gizarte lanaren kasuan,
gehienek zaurien partea egingo lukete. Hala ere,
nabarmentzekoa da emaginen %14k, familia-
Era berean, datuek erakusten dute gertatutako
42 EGM kasu errealetan, langileen %11,9k ez
zekiela zer egin. %38,10ek parte bat egin eta EGMk
osasunean dituen ondorioei buruzko informazioa
eman zuen, %30,95ek osasunari buruzko informazioa
eman zuen, %16,67k zaurien partea bakarrik egin
zuen eta %2,38k ez zuen esku hartu kulturarekiko
errespetuagatik.
Hala ere, EGMri buruzko informazioa jaso ote
duten galdetuta, 29. grafikoak argi erakusten duen
%
Zaurien partea+
osasunari
buruzko
informazioa
%
Esku ez
hartzea
%
12
24,0
20
40,0
1
2,0
28,4
54
12,9
176
42,0
2
0,5
1
100,0
0
0,0
0
0,0
0
0,0
14,4
85
42,3
24
11,9
63
31,3
0
0,0
8
5,7
60
42,6
10
7,1
62
44,0
0
0,0
1
25,0
2
50,0
1
25,0
0
0,0
0
0,0
%
Osasunari
buruzko
informazioa
11
22,0
16,2
119
0
0,0
201
29
PEDIATRAK
141
GIZARTE
LANGILEAK
4
Kopuru
osoa
ED/
EDE
%
Zaurien
partea
EMAGINAK
50
7
14,0
ERIZAINAK
419
68
GINEKOLOGOAK
1
FAMILIA
MEDIKUAK
11. Taula
medikuen %14,4k eta erizainen %16,2k ED/EDE
aukera hautatu duela.
EGM jasandako gaixoak artatu ote dituzten
galdetuta, 12. taulak erakusten du 42 profesionalek
bai egin dutela, osoaren %5,15. Gaixo gehien artatu
dituzten lanbideak hauek dira: emaginek 23 kasu,
erizainek 9, pediatrek 7, familia-medikuek 2 eta
ginekologoek 1. Gizarte langile batek ere ez du
topo egin horrelako kasu batekin bere lan-arloan.
Taulak, halaber, erakusten digu zenbat kasu ematen
diren lanbide bakoitzeko, ehunekotan. Emaginak
dira nagusi, %46k artatu baitute EGM kasuren bat.
Gainerako lanbideek ehuneko askoz txikiagoa dute,
%1 eta %5en artean.
bezala, 720 pertsonak (%86,40) ezetz erantzun dute.
Informazioa bai jaso dutenei dagokienez (%13,06),
hauexek dira informazio-iturri nagusiak, garrantziaren
arabera: formazio-ikastaroak (%21,38), hedabideak
(%21,38), artikulu espezializatuak (%16,67),
hitzaldiak (%8,33), GKEak (%7,29), medikuprotokoloetan parte hartzea (%6,25) eta medikubatzordeetan parte hartzea (%4,17).
Gaiari buruzko interesaz galdetuta, gehiengoak,
746 langilek, baietz erantzun zuten, alegia, interesa
zeukatela gai horretan (%91,46). Interesa duten
langileak lanbidearen arabera sailkatzen baditugu,
emaginen %98k, pediatren %93,62k, erizainen
%91,41ek, familia-medikuen %23k eta gizarte
4. Osasun-Arloa
31
Kopuro
osoa
Artatutako EGM
kopurua
%
Emaginak
50
23
46
Erizainak
419
9
2,1
Ginekologoak
1
1
100
Familia
medikuak
201
2
1,0
Pediatrak
141
7
5,0
Gizarte
Langileak
4
0
0
EGMri buruzko ezagutza handitu behar dela bere
lan-arloan; izan ere, ez dago informaziorik eskura.
%14,83 kezkatuta dago, jakin nahi du zer egin
behar den kasu horietan, dela dagoeneko kasuren
batekin topo egin duelako, dela pentsatzen duelako
seguru asko kasuren batekin topo egingo duela, orain
arte gertatu ez bazaio ere. %5,27k azpimarratu du
gero eta pertsona gehiago daudela EGM egiten den
herrialdeetatik datozenak, eta %1,84k erantzun du
gai interesgarri bat dela, besterik gabe.
4.4 ELKARRIZKETAK OSASUN-ARLOKO
LANGILEEI
12. Taula
langileen %75ek dute gaiari buruzko interesa.
Datuak sexuaren arabera aztertuta, ikus daiteke hala
gizonen nola emakumeen gehiengoak interes handia
duela EGMren gaian. Gizonen ehunekoa %81,25
da eta, emakumeena, ordea, pixka bat handiagoa,
%93,31.
EGMrekiko interes horren arrazoiei buruz
galdetuta, azpimarratzekoa da galdetegiari erantzun
zioten pertsonen %28,68k ez duela arrazoi bat
bera ere aipatzen. %28,31ren kasuan, interesatzen
zaio EGM eskubideen urraketa eta emakumeen
kontrako genero-indarkeria iruditzen zaiolako. EGM
deskribatzen dute praktika itxuragabe, basati eta
anker gisa. %16,30ek erantzun du, argi eta garbi,
GKE
Protokoloa
Artikuluak
Hitzaldiak
Hedabideak
Batzordeak
Formazioikastaroak
Askotarikoak
ED/EDE
29. Grafikoa
Osasun-arloko langileek EGMri buruz zer-nolako
ezagutza duten hobeto jakiteko, aurrez aurreko
elkarrizketak egin zitzaizkien osasungintzako
43 langileri, hain justu ere, identifikatutako
lehentasunezko ekintza-eremuetan dauden lehen
mailako arretako osasun-zentroetan lanean ari direnei
eta probintzia bakoitzeko erreferentziazko erietxeetan
ari direnei25.
Hauek izan ziren elkarrizketatutako pertsonak: 12
emagin, 15 pediatra, 6 ginekologo, 6 erizain eta 4
gizarte langile.
Probintziaka sailkatuta, 43 elkarrizketatik 22
Bizkaian egin ziren, 10 Araban eta 11 Gipuzkoan.
Elkarrizketen emaitzak
Saharaz hegoaldeko afrikarrak artatzen ote
zituzten galdetuta, elkarrizketatutako ia denek
artatzen dituzte jatorri horretako pertsonak, neurri
handiago edo apalagoan. Hala ere, ez da gehien
artatzen duten biztanleria.
25 Bizkaia: Lehen mailako arretako osasun-zentroak: Zazpi
Kaleak, Abusu, Saralegi, La Merced, Etxaniz Suhiltzailea.
Erreferentziazko erietxea: Basurtu.
Araba: Lehen mailako arretako osasun-zentroak: Aranbizkarra
I eta II, eta Zaramaga. Erreferentziazko erietxea: Txagorritxu.
Gipuzkoa: Lehen mailako arretako osasun-zentroak: Duboa
eta Irun Erdigunea. Erreferentziazko erietxea: Donostia.
32
Diagnosia: Emakumeen Genitalen Mutilazioaren egoera Euskadin
Zer herrialdetatik datozen galdetuta, osasun-zentro
askok ez dute zehazki erregistratzen zer herrialdetatik
datozen artatzen diren pertsonak. Informazio hori
kontsultan galdetuta lortzen da. Gehien aipatzen
duten jatorri-herrialdea Nigeria da, %51, eta horren
ondoren Senegal %38,8. Hala ere, elkarrizketatutako
pertsonen %23k ez daki edo zalantza asko ditu,
geografiari buruzko ezjakintasuna ageri da, ezin izan
baitituzte Saharaz hegoaldeko herrialdeak zehaztu
edo, are gehiago, batzuetan nahastu egin baitituzte,
Magrebeko herrialdeak aipatuz.
Emakume eta nesken EGM kasuen harira,
elkarrizketatutako pertsonen %44k adierazi du
emakume mutilatuen kasuak artatu dituztela.
Hiru probintzietan gertatu dira horrelako kasuak.
Erreferentziazko erietxeetan, alegia, Basurtun,
Txagorritxun eta Donostian, Bilboko lehen mailako
arretako hiru osasun-zentrotan (Abusu, La Merced
eta Saralegi) eta Gasteizko batean (Aranbizkarra).
Iruneko lehen mailako arretako osasun-zentroetan ez
da agertzen EGM kasurik.
Hala ere, hainbat langilek onartzen dute EGM
behar baino gutxiagotan diagnostikatzen dela, honako
arrazoi hauek direla medio:
1. Osasungintzako langileen eguneroko funtzio eta
erantzukizunetatik kanpo dago eta oharkabean
pasatzen da.
2. EGM eta horren askotariko motak identifikatzeko
zailtasunak daude, eta zalantzazko kasuak ematen
badira ez dute horien berri ematen.
3. Ez dago EGMri buruzko nahikoa sentsibilizazio
osasungintzako langileen artean.
Adibidez, Basurtuko erietxean, duela urtebete
langile-talde batek EGM txertatu zuten beraien
lanean, eta, ordutik, 15 kasu inguru topatu dituzte,
hain zuzen ere, erditzear zeuden eta EGM egina zuten
15 emakume inguru. Hori baino lehen, ez dago kasu
bat bera ere erregistratuta.
Gipuzkoan, mutilatutako neska baten kasuaren
berri eman zen, duela 3 urte, gutxi gorabehera. Bikote
misto bat zen, horien hiru urteko alaba oporretan joan
zen aitaren jatorrizko herrialdera eta mutilazioa egin
zioten, amak ezer jakin gabe. Halaber, badaude guraso
batzuen hitzezko testigantzak: azaltzen dutenez,
beraien alabak mutilatuta daude, eta praktika duela
hainbat urte egin zitzaien, jatorrizko herrialdeetan,
Euskadira etorri aurretik. Ez dago kasu-kopuruaren
estimaziorik, ez baitago pediatria-txostenik.
Topatutako EGM motei dagokienez, gehienak I
eta II motakoak dira. Elkarrizketetan esandakoaren
arabera, Basurtuko erietxean kasu bat egon zen, III
motako mutilazio edo infibulazio batena. Edonola
ere, elkarrizketek erakusten dute EGM motei buruzko
jakintza falta dagoela eta baita horiek identifikatzeko
gaitasunari buruzko zalantzak ere badaudela, langileek
ez dutelako sekula kasurik ikusi eta ez daukatelako
gaiari buruzko formazio berezirik.
Lan egiten duten zentroan EGMren gaiari
heltzeko beharrei edo zailtasunei dagokienez,
erantzunek erakusten dute, oro har, formazioa beharrezkoa dela gaiari heltzeko. Elkarrizketatutakoen
%37k ez daki nola heldu gaiari, gai konplexua,
intimoa eta pertsonala delako, eta konnotazio kulturalak dituelako. Gainera, pazienteekin hitz egiteko
hizkuntza-mugak daude, nahiz eta itzultzaileak ere
badauden.
Batzuetan, senarrak berak egiten ditu itzultzailelanak pazientearen eta osasun-langileen artean, eta
horrek areago zailtzen du gaia jorratzea. Erantzunetan
ikus daiteke, baita ere, langileek uste dutela
kontsultaren iraupena motzegia dela eta denbora asko
behar dela pazientearekin nahikoa konfiantza lortu eta
gaiaz lasai hitz egiteko.
EGMren prebentziorako protokolo berezirik
ba ote dagoen edo erabiltzen ote duten
galdetuta, Araban eta Gipuzkoan elkarrizketatutako
inork ez du protokolorik erabiltzen eta ez dakite
horrelakorik ba ote dagoen Erkidegoan. Edonola ere,
Bizkaian batzorde bat dago, osasungintzako langilez
osatua; protokolo baten zirriborroa idazten ari dira
eta protokolo horretako zenbait alderdi txertatzen
hasi dira beraien lanetan. Irismen geografikoa murritza
da, Bilboko eremuari bakarrik eragiten baitio, eta
agintariek oraindik ez dute ez aurkeztu ez berretsi.
4. Osasun-Arloa
Elkarrizketatutako pertsona guztiek diote oso
garrantzitsua izango litzatekeela protokolo bat
edukitzea, EGM kasuen prebentziorako eta EGM
kasuetan nola ekin zehazteko. Oso garrantzitsua
da kasu hauetan zer egiten den jakitea. Hala ere,
EGM kasu baten aurrean egin behar denari buruzko
erantzunak oso ezberdinak dira.
Elkarrizketatuen %11k dio ez dakiela zer egin
behar den arriskupean dauden alabak dituzten
emakume mutilatuen ustezko kasuen aurrean.
%25ek informazioa emango luke edo familiekin
sentsibilizazioa landuko luke EGMren ondorioei
buruz. %16k gizarte-laguntzaileei igorriko lieke
kasua edo lankideekin batuko litzateke egin
beharrekoaz eztabaidatzeko. Gainerakoek askotariko
gauzak egingo lituzkete: familiari informazioa eman,
zentroko lankideei igorri eta adingabeentzako edo
immigranteentzako babes-instituzio edo sailekin
harremanetan jarri eta baita agintariekin ere.
EGMren prebentziorako beste eragile garran­
tzitsurik ezagutzen ote duten galdetuta, gehienek
33
erantzun dute gizarte langileek eta elkarteen
mugimenduak garrantzi handia dutela sentsibilizaziokanpainak egiterako orduan, Saharaz hegoaldeko
herrialdeetatik datozen biztanleekin. Oso garran­
tzitsua iruditzen zaie, baita ere, emakume afrikar
kontzientziadunek bitartekaritza soziala egitea.
Erreferentzia gutxi batzuk egiten dizkiote, halaber,
eskolaren garrantziari, gurasoen kontzientzia pizteko.
Era berean, instituzio publikoek parte hartzea
garrantzitsutzat jotzen dute, hala nola, gizartezerbitzuek, udalek eta aldundiek.
Elkarrizketatutako pertsonen %97,6k gehiago
jakin nahi du EGMri buruz. Diotenez, osasunagintariek ahalegin handiagoa egin beharko lukete
osasun-arloko langileak EGMri buruz sentsibilizatzeko,
oro har. Hala ere, elkarrizketetan Bilboko Udalaren
kasua aipatzen da; izan ere, EGMri buruzko jardunaldi
arrakastatsuak antolatu ditu, osasun-arloko langileei
zuzenduta, eta talde horretako kideek gogotsu parte
hartu dute.
5. Ondorioak
Osasun-arloko langileei eta Saharaz hegoaldeko herrialdeetatik
datozen pertsonei galdetegiak eta elkarrizketak egin eta horien
bitartez lortutako datuak ikertu eta aztertu ondoren, honako
ondorio hauek atera ditugu:
1. EGM, Euskadin, egitate bat da, errealitate bat. Mutilatutako
emakumeak daude eta, gutxi gorabehera, 0-15 urte arteko
602 neska daude arriskupean, babestu behar direnak.
2. Ez dago inongo protokolorik EGMren prebentziorako eta
neskak babesteko. Guztiz ezinbestekoa da protokolo
sakon eta oro-hartzaile bat sortzea Erkidegoan, ekintzarako
mekanismoak sortuko dituena eta eragile klabeak barnean
hartuko dituena: erietxeak, lehen mailako arretako osasunzentroak, eskolak eta arlo sozialeko elkarteak. Instituzio
publikoak konponbidearen oinarrizko zati bat dira eta
modu aktiboan parte hartu behar dute protokoloaren
sorkuntzan, eta, gero, protokoloaren zabalkundean.
3. Osasun-arloko langileen artean, EGMri buruzko
ezjakintasun handia dago, hutsune handiak daude, eta
hori konpondu behar da. Ahalegin handiagoak egin behar
dira sentsibilizatzeko eta kontzientzia hartzeko kanpainetan,
eta ikastaro berezituak eman behar zaizkie osasun-arloko
langile klabeei, hala nola, emaginei, ginekologoei, pediatrei
eta gizarte-laguntzaileei; bai erreferentziazko erietxeetan lan
egiten dutenei, bai lehen mailako arretako zentroetan ari
direnei.