Joxe Oriak eta Etxesa-Kortak grabatu zituzten 1924an lehen trikiti

IKULTURA
Joxe Oriak eta Etxesa-Kortak grabatu
zituzten 1924an lehen trikiti diskoak
52
GARA • 2005 otsaila - 15 asteartea
*l Gorde den lehen trikiti diskoa; hala ere,
Serafín eta Antonia Arantzetak 1926an
edo 1927an Bilbon grabatua da
Iazko urrian, Iurretako Trikitixa Egunean, La
Voz de Su Amok 82 urte lehenago Serafín eta
Antonia Aranzetari grabatu zioten diskoaren
bertsio digitala aurkeztu zuten. Orduan trikitilari bati grabatutako diskorik zaharrena zela usté
zuten Trikitixa Elkartekoek. Egunotan, ordea, bi
urte lehenago Donostian beste bost disko grabatu zituztela jakin dute. Oraingoz lehenak diren
disko horien egileak Joxe Oria pandero-jotzailea eta Etxesa-Korta soinu-jotzailea ziren.
Joxean AGIR RE
DONOSTIA
Orain egun gutxi Euskal Herriko Trikitixa Elkarteak jakin
ahal izan duenez, Serafín eta
Antonia Arantzeta anai-arrebek
j1926an edo 1927an grabatu zuten "Jota vasca" diskoa ez zen
grabatutako lehen trikiti diskoa
izan. Bi urte lehenago, 1924an,
"Trikitrixa de Guipúzcoa" (sic)
eta "Trikitrixa de Zumarraga"
izenarekin bost disko atera baitzituen Columbia etxeko Regal
azpizigiluak. Errenteriako
Eresbil artxiboan dauden Columbiaren katalogoetan lortu
dute disko horien daten berri.
Agurtzane Aizpuruak, Trikitixa
' Elkarteko kideak, esan digunez,
bost disko horiek Regal zigiluarekin agertu ziren; Columbia
etxeak euskal errepertorioa kaleratzeko sortu zuen azpizigiluarekin, alegia.
Diskoak arbelean grabatu ziren; biniloaren aürreko sistemarekin, alegia. Lehen bi diskoak "Trikitrixa de Guipúzcoa"
izenarekin atera ziren, bakoitza
bina kantarekin. Lehenak "Andre Madalen" eta "Arin Arin"
ditu; bigarrenak, "Biribilketa"
eta "Erreguiñac güera gu". Ur•*te berean "Trikitrixa de Zumarraga" izenarekin beste hiru
disko grabatu ziren. "Amak
eguiñ ninduben" eta "Itsasoan
udak aundik" (sic) bildu zituzten lehenean; "Baserritarrak
güera gu" eta "Atrevido me llamaste" bigarrenean; hirugarrenean, berriz, "Te quiero bilbaina" eta "Los vizcainos el árbol
de Guernica". Columbia disko
etxea Iñurrieta anaiek sortu zuten Donostian Columbia Graphophone Company SAE izenarekin. Gero, Fábrica de discos
Columbia bihurtu zen. 70eko
hamarkadan Madrilera aldatu
zuen egoitza, BMG Arriolak be-
UN DISCO DE
PIZARRA EN
SOPORTE DIGITAL
Según recuerda Mikel
Markez, el disco de los
hermanos Aranceta ha
sido el primero de
pizarra que se ha
reconvertido a soporte
digital, porque es el
único que se conserva
de los años 20.
«Realizamos una tirada
reducida, de medio
centenar de ejemplares,
con destino a los
archivos y para
entregar a familiares de
los Arantzeta en el
homenaje que se les
tributó en el Día de la
Trikitixa en Iurreta, que
la recién creada
Asociación de Bizkaia
organizó el primer
domingo de octubre •>,
dice. El disco se titula
"Jota vasca" y lleva el
nombre de la
panderista, Antonia
Aranceta. El disco se
editó en La Voz dé Su
Amo y se conoce la
fecha de su grabación
por indicación de
Serafín. •
GARA
Joxe Oria eta José Larrañaga «Etxesa-Korta», garaiko argazki batean.
reganatu zuen gero, eta Sonnyk
erosi zuen azkenik. Zigilu horrekin 1935a arte atera zen disko asko ibilbide horretan galdu
ote zen errezeloa dute Elkartekoek. Izen bikoitzari dagokio-
nez, "Trikitrixa de Guipúzcoa"
eta "Trikitrixa de Zumarraga"
bikote bera direla usté dute Elkartekoek, baita Oriatarren oinordekoek ere. Diskoen egileak
Joxe Oria pandero-jotzailea
(oraingo Joxe Urteaga Oriaren
aitona) eta Etxesa-Korta soinujotzaileak dirá. Joxe Oria
1920an hasi zen Benigno Berecíbar Kanpanzar soinu-jotzailearekin kantuan eta arrakasta
E L HOMBRE QUE GRABO EL DISCO CON SU BUZO DE CAMINERO
J.A.
IURRETA
La casa de discos Columbia, de Donostia, llevaba dos años publicando discos de trikitilaris.
Parece que la competencia, La Voz de su
Amo, de Barcelona, no
quería quedarse a la zaga y, según cuenta José
Jabier Abasólo Tilino,
uno de los expertos de
la trikitixa de Bizkaia,
fueron a buscar a Serafin Arantzeta Oromiño a
su lugar de trabajo y lo
llevaron al Coliseo Albia, de Bilbo, con su buzo de caminero. Esa joya discográfica, que ni
siquiera tenían sus hijos, apareció en el desván de un caserío de
Juan Zarrabeitia, del
barrio Bakixa de Iurreta, y la Asociación de
Trikitalaris ha realizado
una edición de tirada
reducida en soporte digital, «Serafín fue un
trikitilari que debutó a
las 16 años en los Sanalases de Abadiño. Era
uno de los mejores trikitilaris de Bizkaia,
cuando le vinieron a
buscar para grabar el
disco titulado "Jota vasca". Según contaba él,
ni siquiera le dieron
tiempo para cambiarse
de ropa. Llamó a su hermana Antonia y realizaron la grabación en el
Coliseo de Bilbo», dice.
José Jabier Abasólo
Tiliño ha sido el organizador del Día de la Trikitxa de Iurreta que
arrancó en 1974 con un
homenaje que le tributaron precisamente a
Serafín Aranzeta. «Vinieron todas las viejas
glorias de Bizkaia y decidimos darle a esa jornada una periodicidad
anual», recuerda. Esa
jornada se celebró hasta 1999 y el pasado año
han vuelto a recuperarla con la reedición del
disco que recoge dos
piezas, un fandango que
canta Antonia y una kalejira en la que Serafín
grita entre otras coas
«¡AupaErandio!».
ikusgarria izan zuten inguruko
erromerietan. Kanpanzarrekin
ospea lortu ondoren hasi zen
José Larrañaga Etxesa-Kortarekin, eta horrekin grabatu zituen Donostiako Kursaal zaharrean lehen diskoak 1924an; iaz
Zumarragako Udalak Oriatarrei eskaini zien "La Trikitrixa
de Zumarraga y su entorno" liburuan 1929koa déla ipintzen
badu ere. 1935a bitarteko epe
horretan beste zenbait disko
ere grabatu zuen Zumarragako
Trikitrixak Columbian, baita
Elgoibarko Gelatxo senaremazteek ere. Garai horretatik
gorde den disko bakarra Serafin eta Antonia Aranzetak
1926an edo 1927an Bilboko Coliseo Albian grabatu zutena da.
Datuok gerra aurreko trikitiaren historiaz eta diskografiaz
oraindik ere dauden zalantzak
eta hutsuneak jartzen dituzte
agerian.