Cadena Agroindustrial- UV A ! ! " # $ " %& # $ % & " $ ' ( % " ' % %' ) * + ' + % $! &% & $& , % (( $ $& )* &' # &+ - % ./ 0 % 0 $1 2 $3 % " 4 5 # 5 # $1 $ ./ % " $ &$ 2 Cadena Agroindustrial- UV A 2 % # % # % # 6 % % + 0 7 % % 8 96 4 % ( + 8 %+ 6 % % % % + : " : " % + 0 ) % ;% = " ) % /4 # + % % % % " % : + : > % % ) % 9 : 0 ) % 9 = " 6 " % ) 4 " 9 " % 9 % 9 8 + ++ 4 :6 + ( 4 8 % % % $ 8 8 ' 8 %< + %: % " 8 # +( 8 % 2 ) " 9 ? % # 3 Cadena Agroindustrial- UV A ' # % ) A 2 , 8 @% # $!! % 6( 4 2 % " B * + = % 4 8 % ( % ) 4 7 % 8 8 + 4 8 " % 9 8 8 % " % # 9 8 8 % D E % 8 4 +( 8 +) 9 " 8 6 8 8 % + " # % " 4 % C % 8 % 4 2 %9 # + E % 8 ' " # 1 O. Miranda (IICA/Argentina); Uva de mesa (Doc.A-7); Estudio 1.EG.33.7., Componente A; Préstamo BID/OC-Ar.Pre.II. Coordinación del estudio: Oficina de la CEPAL-ONU en BS.AS, a solicitud de la Secretaría de Política Económica, Ministerio de Economía de la Nación. 4 Cadena Agroindustrial- UV A ' # ) % 8 , @% # $!! : 8 % % % 8 " 6 2 4 4 (% 4 % 9 ) 9 # % " 8 % " + %+ 8 " > # 9 % 5 Cadena Agroindustrial- UV A 9 F + 8 Gráfico no 1: Países con mayor número de hectareas Miles de Hectareas,2001 + % G. $!! 8 E Rumania, 248 % # % " 6 Argentina, 209 China, 260 España, 1118 Portugal, 261 9 Irán, 270 % E.E.U.U, 413 Francia, 917 % ' Turquía, 581 8 Italia, 908 " 6 % % %9 % 4 % " %+ Gráfico No 2: Principales productores m undiales # % " 9 %+ 8% de uva 15% 7% " 5% # 15% 5% % # * + # 6 E 3% % " 9 %+ 8 # 4% 4 %+ 17% 8 21% % " + 4 E %9 + ( Italia Francia E.E.U.U España Turquía China Irán Argentina Chile Alemania 4 # %+ 9 8 %+ % 2 % 6 ! % E 8 % " % " 8 # # % " 8' 9 8 # 4 # % 8 %+ 6 8 # " 8 %+ 8 E 9 + % 6 6 Cadena Agroindustrial- UV A $!! 4 % ) 6 $! 6 %9 # % E 4 8 % % - % ( 4 $ ,. / 2 % E $!!$ 1$ 1 % 4 % 8 % !8 E +( H % E 8 6 % 8" 4 % % " # % " % ? % 8 + 8 % $!!$J8 % %+ / E $!!$J 6 # + % % B$ I 4 I # / " E 4 E $!!$J " /% 9 # # E8 ' B E 6 /% B$!I 2 84 8 % 4 8 + + % 9 8 8 9 + ) % % %+ 8 9 % + ) % ( %9 " 6 " 7 8 ) 7 Cadena Agroindustrial- UV A H + 9 % % /4 # % + + 8 . /. 01 % 1 . 2/ 2 : 6 : % 8 " % / .1 % & I 9 % % % % > 3I I + + 8 ( % " I Gráfico No 4: Destino de la producción mundial de uvas 2002 % utilizado 28% 57% 0% ' 20% > 0'G, 40% 10% 5% 60% 80% 100% Elaboracion de vino Consumo en fresco Elaboracion de mosto Produccion de pasas G . $!! ) % 8 4 + 6 ) " 4 6 6% H % % 8 % % 4 % % % % # 8 " " % % " % % % % % 4 8 4 % ) " % 8 # - % * 4 % % + ) % " 9 " % ( # % ( 8 9 % 8 Cadena Agroindustrial- UV A COSECHA DE LAS UVAS Selección de la producción Uvas para Vinificación Separación de escobajos y MOLIENDA SULFITACION Uvas para Producción de Jugos y Mosto Uvas frescas y para Producción de Pasas Separación de escobajos y MOLIENDA SULFITACION Separación de Oruro y PRENSADO FILTRADO FERMENTACION ESTABILIZACION PASTEURIZACIÓN Y MEZCLA DEL VINO EMBOTELLADO y ENVEJECIMIENTO Separación de Oruro y PRENSADO CLARIFICACION Y FILTRACION DESULFITACION CONCENTRACION Y ENFRIAMIENTO EMPAQUE Y DESPACHO 9 Cadena Agroindustrial- UV A " ) > 9 * + # E % ) 8 " 6 4 8 % % ) 6 % % % 8 % - 8 " " %+ " % % 8 % %+ ) " ( % ? 8 % % 4 #% B 8 B % B + 8 "% 4 % 4 J 8 %+ J " 8 % % + " J8 9 % : % 4 % % % % + 8 % % " % % % # % 8 % % " 4 % 0 % + 8 E 8 8 : " % ( % 6# % 2 + 9 8 8" % % H " 8 8 8 ) 6# 8 : 9 +% 2 % # " " 8 8 : % 8 +( 8 + ( 10 Cadena Agroindustrial- UV A 2 % ( 8 4 %9 4 : 4 ) + % 2 % + % % % : + % 4 4 # 6 4 " + ) # % 6 H 6 % " 8 % % +( % # 8 % " + # % 6" % " 8 % 6% 11 Cadena Agroindustrial- UV A " # $ 9 % : 0 ) + 9 % 2 + " 9 > # " % +9 'G7/ 6 6 + 9 /. / % 8 8 % " 0 % 3 8 4. ) % : ) 8 + = 8 / / $8 % + 0 " 8 $! % ! ) %+ 8 8 " " # " 6 % 6 8 : % " 6 : 9 : 6 " % + : 4 6 8 % + 8 % "$ : + % % % ) # * 4 8 8 9 %+ %9 + 4 * %+ " ? %9 8 " % # + % * + + + 4 E8 4 2 %9 + % + 2 PAC= Pueblo en Acción Comunitaria es un organismo financiado por Visión Mundial y de la Agencia interamericana de Desarrollo (AID) 12 Cadena Agroindustrial- UV A % 4 + + % + + " # 8 + 4 4 ) 4 % 4 " 4 2 8 % " # * % # + % H 4 ) % % % " % & % 8 % 4 " 8 %9 4 E 4 % + 4 8 " > % + ) % : + 6 + & + % 4 % % 64 E " % ) + # * 4 # % %H /4 # % 8 = 4 8 4 8 0 % 8 ) : 4 % 6 4 % 4 . . 2/ 8 " 0 E < 8 % % 10 . 2/ 1 % % $ 0 8 ) 8 " 3 En cuanto a los gastos de mantenimiento, los más importantes se refieren al pago del cuidador permanente, la compra de insumos agroquímicos, el pago de la gasolina para la irrigación. Son gastos importantes que un pequeño productor con insuficiencia de solvencia económica que no puede enfrentar. 13 Cadena Agroindustrial- UV A : * % 4 % 4 % % 6 8 9 9 * % * E % # 96 6 + * 8" 4 % 6 8 + K 6 8 6 8 : % 6 +( % 4 6 4 % + E 8 % % 9 $! $ I + 8 4 H % %+ % + # " + % % % % / % + $ <$ * K" 4 % % + 9 6 8 + D 4 + 8 ( % % 4 % % 4 Estos datos tienen que ser tomados como aproximativos y son estimaciones mínimas tomando en cuenta que se han reportado otras experiencias novedosas de cultivo de uva en Léon y Matagalpa. 5 Para prevenir el problema de la saturación de los mercados locales, los productores se están poniendo de acuerdo para tener una poda escalonada y evitar una sobre oferta en los meses de diciembre donde se conoce la mejor demanda y consumo de Uva en Nicaragua. Con esta poda escalonada, la estrategia es producir uva todo el año sin saturar el mercado en diciembre para poder controlar la tendencia a la baja de los precios locales para estas fechas. 14 Cadena Agroindustrial- UV A " $ )1 5 6 6 1 / 0 . 2/ 3 .1 . 7 . 2/ 1 1 . Vendedor local Consumidor final de Las Segovias 90% Pequeños prod. de 0.5 a 2 mzs de uva Cosecha de la Uva En las Fincas Siembra de la Uva Proceso comerciali zación Cosecha de uva fresca de mesa Super mercado s 10% Consumidor final de Managua Empresa comercializadora 9 % ) > " % % " 4 ! 8 8 + % 0 % 9 8 8 ) " : 4 % % > % % " %9 % 4 % 0 : + % 9 % : 8 % 8 8 0 : % % 6 ) 8 4 / % * 4 + % % " 8 8 8 % 8 * /4 # 9 % % % > 15 Cadena Agroindustrial- UV A % * : % " 4 % % 8 4 % % " 8 % % 7 % % % % 8 % %9 !I 9 * % # " 8 % % 0 4 + % % % : % " 4 8 4 H 8 % 6 4 (% 5 % 4 % / %9 6 % 8 % % % % 4 8 % ) 8 % / " . 8 : 6 % % " "; 8 % % % % , % 4 7 : %+ 8 4 6 8 + ) - %+ 8 ) % : % 4 % 8 9 % 4 + %+ 8 2 ) % " " % 8 % % 8 2 % % * % 4 % 8 " % % " % 4 E 0 ) % 8 + : * % 6 # 6 " % " % % " ) + * 16 Cadena Agroindustrial- UV A % 8 # %9 + 4 + " " + 8 + + ) 8 % 8 : % 4 9% + + % + % > % * % 8 8 + % 86 + 8 8 %+ 6 " 4 8 % 4 % * < % " + 8 %9 % + % " 8 8 4 " % 4 % " 4 % % 6 * " E % % 8 % G + 6 * % 8 7+ % 8 4 # % H % " 8 8 % " % % + % 4 # / % /,1 .. /2 . /E /E $ 10 /E & . 2/ /E /E /E 1 /E 3 /E /E /E ! L !8!!! % % L$8!!! % L !8!!! + L $8!!! L$8!!! ! . L$8!!! L L$8!!! L&8!!! 8!!! L 18!!! L L! L! L! L! ! L 8 ! L38&1! L / % L! ! L 8 ! L 8$!! L$!8$ ! L$ 8 ' > * H % <L !8!!! <L !8 + + <L 83 8! ! L! L 8$!! L L 8$ ! L !8 8! ! L 8!!! ! L !8 ! L ! L ! L$ 8 8 8 L18!!! L! L! L! L18 !! 9 +( L 8 !! ! L1!8 ! L1 8$ ! ! L$ 8 ! L& 8 ! L& 8$ ! * %) !% L 81!! 8 0 % L$8!!! L38!!! ! L % 8 L&8!!! L 8!!! L! 8 6 L$8!!! 8!!! L$ 8!!! L$ 8!!! L$18!!! L$ 8!!! L& 8!!! / / % L&8!!! L 8!!! L $8!!! L !8!!! L $8!!! L !8!!! L! ;7 L$8!!! 6 " E 17 Cadena Agroindustrial- UV A 8 0 8 %9 4 4 E 8 6 + % % 8 4 %) $ % 6 8 % 6 % $ ,. / ' 8" /,1 .. 1 % / 8. 1 . 8 ) 10 . 2/ 70000 60000 50000 Dólares 40000 30000 20000 10000 0 Año 1 -10000 Año 2 Año 3 Año 4 Año 5 Año 6 Año 7 Año 8 Año 9 Año 10 -20000 Años Gastos Acumulados ' > + Ingresos Acumulados + Utilidad Deficit Acumulado % 0 * 9 4 % 4 8 E8 4 %+ 8 ( % +( 6 + 4 + 6# + / % % % 8 4 + + 2 % % % 8 % % %) 8 " 4 + 8 " 4 " % 9 % 4 ) 4 % 1 E 8 %9 " % 6 % % ) 18 Cadena Agroindustrial- UV A / & /,1 .. ) 10 . 2/ G 7+ ' • 0 • ' • 0 1 ) /% ) • ' + % • • - % ) : • ) + % % ) + • • ) • " • * + % % H • 7% 4 • • • : % % ) ) • " : % • E ( : %9 + ( : ' > + + 0 ) - 81 0 % * 10 . 2/ + % 4 : % + " % % # 0 % 4 % 0 * + G % + % % 4 + % 8 + / %9 E 2 19 Cadena Agroindustrial- UV A : # " % ) % ) % % - 6 4 : 81 0 10 . 2/ % % % 8 % 8 4 : ! % 2 4 B % + # " % J %+ / %9 + % " 4 8 B J " 6% 8 % % 8 4 % + 2 % G 1 %) % % + 8 + ) 8 + : + : # ) 8 " + % # 8 6 %9 + 8 % " : " # % % 6 Se habla de estabilidad de ingresos, porque durante los dos primeros años, cuando todavía no se ha dado la producción, se necesita de un trabajador permanente que se dedica exclusivamente al cuido de las plantas. Y a este trabajador hay que pagarle mensualmente. En segundo lugar, el surgimiento de plagas repentinas exige que el productor tenga suficiente liquidez financiera para comprar los insumos necesarios para prevenir y erradicar plagas que pueden aparecer sin previo aviso. 20 Cadena Agroindustrial- UV A / % 8 : ) % % ) 8 + = 8 / / 38 % + 0 " 8 $! % ! ) %+ * " % " % # " 6 % 4 E B$!! J * * % %+ + % * 9 % % % 0 2 : 4 % " 8 % *L + # % 6 % 4 # ) 2 % "$ B !8!!!; 4 J " 6% B % " J % % 4 + + 8 8 % : + + / 4 + % % 8 " : % 4 8 ) % 8 6 4 / % 8 % - * % 0 : 8 * % : 9 % % " " % % + % 7 PAC= Pueblo en Acción Comunitaria es un organismo financiado por Visión Mundial y de la Agencia para el Desarrollo Internacional de los Estados Unidos (USAID). 21 Cadena Agroindustrial- UV A /H : H K 4 % 4 / %9 6 98 % 8 % % % % % % % " % 4 8 % % ) % 6 (% "; 5 % 8 4 6 < 8 % / " . 8 % % , % 7 % %+ 8 : 9 8 % % 8 8 2 % % * % 4 % * + ) " % 8 % 6 # 6 6 0 % " + H 8 * % 4 % " % 8 6 # % " % 22 Cadena Agroindustrial- UV A / 1 ./ ) % ) + 8 / = % 8 + 0 /8 " : 8 $! ! " $%) $ 2 %+ 8 % " : 6 + 0 % & # " 6 + " % % 4 * 6 # 2 : + % 2 + # % 8 8 : 4 + ) " % " : " % ) # % 1!< $! 4 E % % ) 9 * % : + % 2 %) !% " % 6 4 4 1 % 6 8 % " % " 2 > % 4 #% % 8 " + ) ) / + % 4 % : 8 " + % ./ " 4 % % > ( % 4 #% 23 Cadena Agroindustrial- UV A + G ) % %9 " 8 % % 6 ( $ * + % E 9 4 % & % 6 ) 9 4 4 8 % ( * 4 6% % % % * % , % 1 E 8 5 + (% % % % % ( % ) 8 " % 7 % 8 % % % 8 4 %9 E " 4 4 + % % # 24 Cadena Agroindustrial- UV A (( $ )* % % 7 /> ' % / / 3> G G ) 7 " 8/ 7+ + * >G% 8 A B /; / / % 8 M % , J8 C 8 8 8. $ # % " $!! ' # 0 + % ) 8% % 8 &! $!!$ 25 Cadena Agroindustrial- UV A # / /. 1 .0 ./ . 6 500,000 480,000 460,000 440,000 420,000 400,000 1999 2000 2001 2002 2003 Kilogramos Fuente: Elaboración propia a partir de Datos del MIFIC / /. .0 . 2/ 0 . 6 200,000 180,000 160,000 Kilogramos 140,000 120,000 100,000 80,000 60,000 40,000 20,000 0 1999 2000 2001 2002 2003 Años Fuente: Elaboración propia a partir de Datos del MIFIC 26 Cadena Agroindustrial- UV A . 0 0 %+ / 2 / . . ' 6 M 1<! <! - % 3 &1&3! N +O % &!1 &$ $ * P <! <! 2% " & % ,% , 2 3 P !3&$&&& <! <! !3&$&&$& <! <! !3 $$&$ = <! <! !3 &13!& = <! <! !1 113&! MM 7 1 <! <! ", # ) / 2 ) (%# . * P <! <! 2% " P / E + <! <! !3 $$& 0 7 = $!<! <! 3 $$ 1 $!<! <! 3&$$ $!<! <! !3 $$&& $!<! <! 33&&& ! ! P 4 # 2 + ) Q $ # , $ ( + N +O % ) ' G N & • Ingeniero Agrónomo, especialistas en productos no tradicionales. • ** Ingeniero agrónomo, especialista en producción de uva con cursos especializados en Venezuela y España. Es actualmente uno de los productores de Uva más importante de la región. Ha sido el técnico encargado de programa Pueblo en Acción comunitaria que ha impulsado el cultivo de las Uvas en la región de las Segovias. 27 Cadena Agroindustrial- UV A . /. 01 0 %+ /- 3 16 9 - / 1 % 6 4 % 8 6( 8 -% G % G K :' % 8 , 0 + :8 : % % % ) #4 % " 6 " 9 : % % 6 % . 2 6( + % % % 0 G @% / " 8 8 G /?2 -G08 4 % 4 % * 6 # % % % , ' 6(" * 4 '% % /0-K G<'G,-8 -/ /,G0 1!!8 '2 -GR1!! 7 *8 -/ /,G0 7 " 6 % ,R 7 9( ( % Fuente: elaboración propia en base a entrevistas con productores y guía técnica del MAGFOR. 28 Cadena Agroindustrial- UV A ./ $ 4 / . 0 SSSSSSSSSSSSSSSSSSS ' 6 SSSS $ 0 %+ SSSSSSSSSSSSSS & - SSSSSSSSSSSSSS T7 6 9 % <$ E ) 1 U 8 % E 9 %+ 8 %+ # %+ U T +( % <$ % BJ* 9 ) 6 ; %+ J U ) %+ % %9 ) BK % / % ) BJ0 U %) U VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV 6 ! T, BJ0 ./8 % +&< %) T U BJ* % B % T 9 E VVVVVVVVVVVVVVVVV TW 3 U 9 H% T/ %9 SSSSSSSSSS ) + &< T/ %9 % 6 " + J U 6 9% " + > B<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<J 6 9 6 9% B<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<J B<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<J T: H % E U $!!& B<<<<<<<<<<<<<<<<<<< + SSSSS J $!!$ B<<<<<<<<<<<<<<<<<<< + SSSSS J $!! B<<<<<<<<<<<<<<<<<<< + SSSSS J 29 Cadena Agroindustrial- UV A $ T/ 4 ./ U / , % 4 . % 7 G & 7 0 SSSSSSS + % ( BJ* BJ0 BJ* BJ0 6 % * % J % / T: BJ0 9SSSSSSSSSSSSSSSSS 4 B6 BJ* H % % U BJ BJ BJ % 7 6 - BJ % % T/ % / - % BJ BJ BJ BJ BJ # - BJ U ) '# 7 - BJ BJ BJ BJ BJ BJ 7 4 BJ B<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<J BJ 1 T- / 7 4 U BJ BJ BJ B<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<J 3 T 4 % ( U T BJ 4 BJ* 4 BJ0 U T 9 + % 4 ./U % / <<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<< <<< <<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<< <<< 30 Cadena Agroindustrial- UV A <<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<< <<< T 4 + % U BJ* T 4 BJ0 U<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<< << T UB J * BJ0 T 9UVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV $! T 9 $ + ) T 9 % 6 % % * U ./U BK J $$ T : $& T 9 % 2 % UBJ* W * 2 BJ0 7 2 U % $ T0 4 " 4 % ./U B " " 8 ) J 31 Cadena Agroindustrial- UV A ./ $ 4 2 / . 0 /- SSSSSSSSSSSSSSSS SSSSSSSSSSSSS - % SSSSSSSSSSSS ) W ./ 4 # T ) TK 9 8 - 4 9 " 4 % 8 U 9 % ./ # ./ < % ) ) % H% T@ T, U 0H% % 9 %+ % ! T' 6 - U- ./U + T " + < !% 3 U 6 T 9 % 0 8 ) 1 SSSSSSSSSSS SSSSSSSSSSSSSS T: & 3 . SSSSSSSSSSSSSSSSSSS ' 6 SSSSSSSS 0 %+ $ / # U TG % ) % %+ ) ) U- %+ 8@ 9 U U %+ U 32 Cadena Agroindustrial- UV A T % ) U $ 7 & . + /4 + % . 7 + 1 - 4 3 ./ 0 = " ./ % + . % ' ) % * * + % 6 , ( /% % X . $! T 9 $ T ./* 4 # %9 0 + U U 33 Cadena Agroindustrial- UV A $$ T 4 4 ./ 0 U $& T% $ T $ T $1 T + 8 % ./ 0 8 8 U + % : H % 4 6 : U ./U ./U 34