pdfcookie.com ref-y-ampl-lingua-galega-5-obradoiropdf

Reforzo e
ampliación
Lingua galega
Primaria
808065 _ 0001-0064.qxd 4/4/06 10:08 Página 1
5
Fichas de reforzo
Ficha 1
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
Comunicación, linguaxe
e linguas ....................................... 3
Sílaba tónica e acento gráfico ........ 4
As persoas .................................... 5
A sílaba ........................................ 6
Ditongos e hiatos ........................... 7
O acento nas palabras agudas ...... 8
Os insectos ................................... 9
O substantivo: clases .................. 10
O substantivo: xénero e número . 11
O acento nas palabras graves....... 12
A manda ..................................... 13
O adxectivo: xénero e número ..... 14
Os graos do adxectivo .................. 15
O acento nas palabras esdrúxulas 16
As plantas ................................... 17
Os determinantes: o artigo .......... 18
A acentuación en ditongos e hiatos 19
A cociña ..................................... 20
Os pronomes persoais ................. 21
A acentuación diacrítica............... 22
Os materiais ................................ 23
O verbo: raíz e desinencia .............24
Escritura de contraccións............. 25
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
O transporte ................................ 26
O verbo: número e persoa ........... 27
Contraccións dos pronomes átonos 28
A excursión ................................. 29
O verbo: tempo e modo ............... 30
Os signos que pechan oracións.... 31
A estación de esquí ..................... 32
Os tempos verbais ...................... 33
O punto ...................................... 34
O patio de veciños ........................35
A primeira conxugación ............... 36
A coma ....................................... 37
As compras ................................ 38
A segunda conxugación .............. 39
O punto e coma .......................... 40
A escritura .................................. 41
A terceira conxugación ................ 42
Os dous puntos ........................... 43
A artesanía ................................. 44
Clases de verbos: regulares
e irregulares ................................ 45
Ficha 44 Os puntos suspensivos ................ 46
Ficha 45 Os xogos ..................................... 47
Fichas de ampliación
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
1
2
3
4
5
........................... 48
........................... 49
........................... 50
........................... 51
........................... 52
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
6 ........................... 53
7 ........................... 54
8 ........................... 55
9 ........................... 56
10 ......................... 57
Ficha
Ficha
Ficha
Ficha
11
12
13
14
......................... 58
......................... 59
......................... 60
......................... 61
Obradoiro
Santillana
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 2
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 3
Ficha
1
Reforzo
Nome
Data
Lembra
• Hai moitos xeitos de comunicarse: con sinais, con xestos… pero
a forma máis completa de comunicación é a linguaxe. Cando falamos,
utilizamos a linguaxe oral e, cando escribimos, a linguaxe escrita.
• Cando nos comunicamos a través da linguaxe, utilizamos unha lingua
determinada: o francés, o inglés, o portugués, o castelán... Nós agora
utilizamos o galego.
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
1. Relaciona cada situación comunicativa co tipo de linguaxe que utiliza.
Dúas persoas saúdanse coa man •
VISUAL
Sinal de prohibido fumar •
Policía que toca o chifre •
XESTUAL
Sinais de fume •
Linguaxe dos xordos •
ACÚSTICO
Sirena dunha ambulancia •
2. Observa e responde. Que tipo de linguaxe se utiliza en cada caso: oral ou escrita?
3. Di en que linguas está escrita a palabra can en cada caso.
cane
perro
chien
dog
■ Escribe o nome doutras linguas que coñezas.
■ Comunicación, linguaxe e linguas
3
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 4
Ficha
2
Reforzo
Nome
Data
Lembra
A sílaba tónica é a sílaba dunha palabra que se pronuncia con máis intensidade.
As demais sílabas da palabra son átonas.
Nalgunhas palabras, a sílaba tónica márcase cun acento gráfico, que é
unha raíña que se pon enriba da vogal tónica de acordo cunhas determinadas
regras.
1. Subliña de azul a sílaba tónica e de vermello as sílabas átonas das palabras do texto.
–Non, soamente uns cantos quilómetros e... xa estaremos na casa do avó!
–Si, si, «soamente». Iso é o que sempre dicides. Cando cho preguntei, hai agora
unha hora, dixéchesme o mesmo e aínda non chegamos –volveu falar o rapaz.
–Abonda –dixo a mamá–. Sempre que saímos da casa temos a mesma. É que non
podes ter un pouco de paciencia? Que leria, señor!
M. VIANA, Os piratas van a Roma. (Adaptación)
2. Le e arrodea a palabra que non teña a sílaba tónica na posición indicada.
automoción
automóbil
plátano
ferrocarril
aeroporto
cárcere
pasadomañá
ordenador
sílaba
botella
lapis
dicionario
ÚLTIMO LUGAR
PENÚLTIMO LUGAR
ANTEPENÚLTIMO LUGAR
3. Risca a opción incorrecta en cada caso.
•
•
•
•
•
4
Xa o di o refrán: «Máis vale maña/mañá ca forza».
A Iria metéuselle unha area/área nun ollo, caeu e mancou a man.
Agora/ágora chegou a vosa oportunidade para gañar.
O publico/público saíu moi contento da representación.
A vindeira semana actuara/actuará a Orquestra de Galicia.
■ Sílaba tónica e acento gráfico
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
–Papá, aínda falta moito para chegar á vila? –preguntou Pedro.
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 5
Ficha
3
Reforzo
Nome
Data
1. Escribe os nomes das accións representadas.
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
■ Escribe expresións que utilices para despedirte dunha persoa.
2. Risca a palabra de cada etiqueta que non signifique o mesmo.
simpático
agradable
violento
pacífico
educado
rudo
antipático
agarrado
groseiro
cortés
avarento
xeneroso
■ Copia as palabras anteriores que sexan calidades negativas.
•
•
•
•
•
•
3. Pinta as palabras que expliquen o significado da expresión levarse coma o can e o gato.
discutir
axudarse
saudarse
pelexar
■ Escribe unha oración utilizando a expresión levarse coma o can e o gato.
■ As persoas
5
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 6
Ficha
4
Reforzo
Nome
Data
Lembra
• Chamamos sílaba a cada golpe de voz con que pronunciamos unha palabra.
• Segundo o número de sílabas, as palabras clasifícanse en monosílabas (1 sílaba),
bisílabas (2 sílabas), trisílabas (3 sílabas), polisílabas (máis de 3 sílabas).
–E agora –dixo Ricardo–, cóntanos un conto.
–Conta, conta! –engadiu Paloma–. E empeza axiña,
que se non despois non dá tempo a acabar o capítulo.
–Vale –dixo Celia, e empezou–. «Había unha vez
no país de Milmontes unha cova grande e na cova vivía
Nogard. O pobre Nogard era moi desgraciado...».
–Quen era? –interrompeu Paloma–. Un príncipe?
–Nooon! –dixo Ricardo–. Como queres que sexa
un príncipe se vivía nunha cova? Debía ser máis ben
un anano ou un gnomo.
Marilar ALEIXANDRE, Nogard. (Adaptación)
■ Busca no texto anterior dúas palabras dunha sílaba, dúas de dúas, dúas de tres
e dúas de catro ou máis sílabas, e clasifícaas.
Monosílabas
Bisílabas
Trisílabas
Polisílabas
• formiga
• pata
• metamorfose
6
■ A sílaba
• invertebrado
• saltón
• bolboreta
• tórax
▼ ▼ ▼ ▼
• insecto
▼ ▼ ▼ ▼
2. Separa estas palabras en sílabas e di cantas sílabas ten cada unha.
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
1. Le o texto seguinte.
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 7
Ficha
5
Reforzo
Nome
Data
Lembra
• Cando nunha mesma sílaba hai dúas vogais xuntas, forman un ditongo.
Pero cando hai dúas vogais xuntas de sílabas diferentes, forman un hiato.
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
1. Escribe os nomes dos debuxos seguintes.
■ Explica o que teñen en común todas estas palabras.
2. Le o texto seguinte e clasifica as palabras destacadas segundo
corresponda.
A nova do triunfo de Uxío sobre o seu eterno rival, Mateo,
no campionato de piragüismo, converteuse nun día de festa
na súa vila.
Con
ditongo
Con hiato
3. Separa as sílabas das palabras seguintes e pinta só as etiquetas que conteñan unha
palabra con hiato.
cea
río
crianza
■ Ditongos e hiatos
lúa
crear
aire
realidade
teatro
7
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 8
Ficha
6
Reforzo
Nome
Data
Lembra
As palabras agudas acentúanse nos casos seguintes:
• Cando acaban en vogal, en vogal + -n, en vogal + -s, en vogal + -ns.
Non levan acento gráfico as palabras agudas rematadas en ditongo decrecente,
nin as que son monosílabas.
• avión
• Andrés
• café
• camións
• botella
• Inés
• mazá
• mesa
• médico
Acabadas
en vogal + ns
Acabadas
en vogal
Acabadas
en vogal + n
Acabadas
en vogal + s
• curmán
• composteláns
• porta
2. Completa as oracións cunha palabra aguda.
A miñå irmÅ tocå o
• O µe¤ amigo
• Anå tomo¤ u>
• Fu> ∂æ via≈æ å
•
estÅ e>ƒermo.
co> ¬ei†æ.
3. Nestes carteis perdéronse algúns acentos gráficos. Escríbeos.
Pasadomaña abrira a lista
para que todos poidan
apuntarse no concurso
de cociñar lacon con grelos,
novidade deste Entroido.
A Comision de Veciños
8
■ O acento nas palabras agudas
Atencion aos pasaxeiros!
O avion con destino a Paris ten
unha avaría. Saira maña ás
9 do seran. Desculpen o atraso.
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
1. Arrodea as palabras agudas e clasifícaas.
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 9
Ficha
7
Reforzo
Nome
Data
1. Completa o texto coas palabras dos recadros.
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
pican
revoando
zunido
libará
No campo Æ fáci¬ escoita® o
dunhå a∫±llå
p®eto dalgunhå
flo® Å q¤æ axiñå l¬æ
o >écta®.
Co >écta® æ co po¬æ fa> o µe¬. Mmµ, q¤æ rico!
O único q¤æ no> µæ gustå ∂elafi Æ o aguilló>
√±¬enoso co> q¤æ
, porq¤æ iso
s^ q¤æ dø¶.
2. Risca o verbo que non corresponda.
• O avión revoou/voou por todo o país.
• O abellón revoaba/voaba preto da luz.
• A Saleta encántalle voar/revoar en avioneta.
■ Risca as palabras que non teñen nada que ver con voar.
voo
voador
volcánico
voante
voleibol
3. Arrodea as oracións en que a expresión andar/estar coa mosca detrás
da orella está ben utilizada.
•
•
•
•
A Xián gústanlle os insectos e está coa mosca detrás da orella.
Desde que che roubaron estou coa mosca detrás da orella.
Non se fía dos veciños e anda coa mosca detrás da orella.
Roi escapou correndo coa mosca detrás da orella.
■ Os insectos
9
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 10
Ficha
8
Reforzo
Nome
Data
Lembra
• Os substantivos son as palabras con que designamos as persoas,
os animais, as plantas e as cousas.
• Os substantivos poden ser comúns, se designan calquera ser da mesma clase,
ou propios, se designan un ser ou un lugar determinado. Tamén poden ser
individuais, se en singular designan un só ser, ou colectivos, se en singular
designan un conxunto de seres.
lobo
correr
•
paxaro
•
país
botella
•
desde
•
2. Clasifica os substantivos destacados do texto seguinte segundo corresponda.
Miguel, o panadeiro, di que lle encanta o oficio que ten; Ana, a dentista,
adora a súa profesión; o mesmo que Antón, o mecánico que vive en fronte
da miña casa.
Todos me din que os traballos que teñen son fantásticos, pero eu aínda non sei
en que traballarei cando sexa grande.
Substantivos
comúns
Substantivos
propios
• rabaño
• ramo
• bandada
• bosque
• exército
■ Escribe tres substantivos colectivos máis.
•
10 ■ O substantivo: clases
•
•
▼ ▼ ▼
• equipo
▼ ▼ ▼
3. Escribe un substantivo individual para cada substantivo colectivo.
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
1. Copia as palabras que son substantivos.
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 11
Ficha
9
Reforzo
Nome
Data
Lembra
Todos os substantivos teñen xénero e número.
• Segundo o xénero, un substantivo pode ser masculino, se se combina coas
palabras o ou un, ou feminino, se se combina coas palabras a ou unha.
• Segundo o número, un substantivo pode ser singular, cando se refire a un
só ser, ou plural, se se refire a máis dun ser.
A
P
A
Z
S
•
C
X
A
V
W
E
•
A
O
D
I
R
Ñ
•
D
I
R
M
Á
O
E
T
I
O
V
R
L
M
Ñ
R
L
B
•
A
E
O
P
A
I
•
▼ ▼ ▼ ▼ ▼ ▼
R
•
2. Algúns substantivos só teñen un xénero. Escribe catro que cumpran este trazo:
dous masculinos e dous femininos.
masculinos
•
•
femininos
•
•
• pan
• casa
• pau
• flor
• mes
■ O substantivo: xénero e número
• libro
• papel
• sol
• túnel
• tractor
▼ ▼ ▼ ▼ ▼
3. Escribe en plural estes substantivos.
▼ ▼ ▼ ▼ ▼
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
1. Busca nesta sopa de letras seis substantivos. Cópiaos e cámbiaos de xénero.
11
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 12
Ficha
10
Reforzo
Nome
Data
Lembra
As palabras graves acentúanse nos casos seguintes:
• Cando non rematan en vogal, en vogal + -n, en vogal + -s, en vogal + -ns.
C
D
E
F
1
CA
PAR
SO
BRE
TA
LO
2
RU
EN
SA
RA
TER
BIL
3
DER
HA
BO
DER
ME
RE
4
BOL
NO
CE
HAMS
DO
LIZ
• B1+A2+F1
• A1+F4
• D4+E2
• A1+D3+B4
• B2+C4+D2+E4
• C1+D1+E3+C2
• B3+F2
• A4+C3+F3+E1
2. Subliña as palabras graves do texto seguinte e acentúaas se cómpre. Despois, clasifícaas.
Graves sen acento
gráfico
▼
Graves con acento
gráfico
▼
Saleta é saxofonista. Toca con tal naturalidade
que véndoa parece facil... Este ano xa gañou
dous premios: á mellor intérprete e á mellor
carreira musical. Onte participou noutro
concurso que se celebrou en Zuric.
Que premio pensades que gañou?
12 ■ O acento nas palabras graves
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
B
▼ ▼ ▼ ▼
A
▼ ▼ ▼ ▼
1. Sigue as indicacións e atoparás oito palabras graves. Escríbeas e acentúaas se cómpre.
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 13
Ficha
11
Reforzo
Nome
Data
1. Resolve o seguinte encrucillado.
1. Espiar, vixiar.
1.
S P
2. Alimentar con leite.
L
2.
3. Desatender, deixar sen atención.
I
B
3.
D
4. Escapar, afastarse rapidamente.
4.
5. Defender a alguén dun perigo.
U
5. P R
6. Correr un cabalo ao galope.
R
6.
• condutor
• detector
• corrector
• produtor
• director
• elector
• tradutor
▼ ▼ ▼ ▼
• protector
▼ ▼ ▼ ▼
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
2. Escribe de que verbo proceden estes substantivos.
3. Pinta as etiquetas onde non estea ben utilizada a expresión verlle as orellas ao lobo.
Facer alpinismo non é fácil; xa lle vin
as orellas ao lobo máis dunha vez.
Non como; é un verlle as orellas ao lobo.
Viulle as orellas ao lobo cando caeu.
Cando os secuestradores a fixeron
prisioneira, Marisa viulle as orellas ao lobo.
Quere dedicarse a verlle as orellas ao lobo.
■ Escribe unha oración coa expresión poñerse coma unha fera.
■ A manda
13
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 14
Ficha
12
Reforzo
Nome
Data
Lembra
• Os adxectivos son as palabras que nos din como son ou como están
as persoas, os animais, as plantas e as cousas.
• Os adxectivos van no mesmo xénero (masculino ou feminino) e no mesmo
número (singular ou plural) ca os substantivos aos que se refiren.
Hoxe fun de visita á casa dos avós. Encántame a súa casa
porque na entrada teñen un xardín verde e florido, cheo
de rosas preciosas de todas as cores. Alá onde viven o ceo
sempre está claro e limpo, e di meu avó que por iso toda
a xente é tan simpática e alegre.
Meu pai prometeume que pasaremos o verán alí. De certo
que este ano imos ter unhas vacacións divertidísimas!
2. Relaciona cada substantivo co adxectivo correspondente.
pastel •
montes •
veráns •
bicicletas •
moza •
• nevados
• nova
• vermellas
• doce
• calorosos
•
•
•
•
>evadofi ad≈ectivo masculino, plura¬.
▼ ▼ ▼ ▼
•
▼
■ Analiza os adxectivos anteriores seguindo o exemplo.
14 ■ O adxectivo: xénero e número
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
1. Arrodea os adxectivos que atopes no texto.
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 15
Ficha
13
Reforzo
Nome
Data
Lembra
Os adxectivos teñen diferentes graos:
• Un adxectivo está en grao positivo cando simplemente expresa
unha calidade do substantivo.
• Un adxectivo está en grao comparativo cando establece unha calidade
por comparación coa que se lle atribúe a outro substantivo.
• Un adxectivo está en grao superlativo cando expresa unha calidade
no seu grao máximo.
• tan grande coma
• guapísima
• limpa
• máis delgado ca
• grandísimo
• seco
POSITIVO
• miudísimo
• tenro
• menos alto ca
COMPARATIVO
SUPERLATIVO
■ Transforma os adxectivos positivos do exercicio anterior en adxectivos de xénero
masculino en grao superlativo.
•
•
•
2. Escribe unha oración con cada un dos adxectivos seguintes no grao que se indica.
• máxicos
▼
comparativo de igualdade
• divertida
▼
• alto
▼
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
1. Clasifica estes adxectivos onde corresponda.
comparativo de superioridade
comparativo de inferioridade
■ Os graos do adxectivo
15
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 16
Ficha
14
Reforzo
Nome
Data
Lembra
• Todas as palabras esdrúxulas levan acento gráfico.
1. Estas palabras borráronse da carta. Acentúaas e escríbeas onde corresponda.
hectareas
catastrofe
dificiles
Candida
Africa
Olå
:
Ha^ u> µefi xå q¤æ estamofi e>
.
Fi≈emofi moitofi avan©efi. Temofi ®ematadå
å
æ å ≈en†æ estÅ encantadå.
Estå ßemanå cho√±¤ tanto q¤æ ßæ inundaro> mi¬efi
∂æ
∂æ cultivo. Fo^ unhå
æ agárdannofi ßemanafi
.
Esπero ®ecibi® mo^ pronto novafi túafi.
Unhå aπertå,
Elvirå
2. Copia as oracións substituíndo os debuxos por palabras esdrúxulas.
• Non esquezas meter na maleta a
.
• O que máis lle gustou da viaxe a Exipto foron as
• O
.
é un animal salvaxe que está moi a gusto nos ríos.
16 ■ O acento nas palabras esdrúxulas
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
clinica
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 17
Ficha
15
Reforzo
Nome
Data
1. Di que significado ten a palabra planta en cada oración.
Planta. s. f. 1. Vexetal, especialmente aquel que ten talo, follas e
flores. 2. Parte de abaixo do pé.
3. Cada un dos niveis dun edificio. 4. Instalación industrial.
Mariña ten a casa chea de plantas.
Todos temos cóxegas na planta do pé.
Ese edificio é de catro plantas.
Non me gustaría vivir ao lado dunha planta
de gas.
2. Risca a opción incorrecta.
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
• Déixame a regadeira para regar/podar as plantas.
• Para desinfectar o campo, cómpre cavar/fumigar.
• Se non podas/labras as pólas mortas, a planta non medrará.
• Antes de botar os repolos, temos que labrar/fumigar
a terra.
■ Arrodea o debuxo que representa a acción de sementar.
3. Observa o debuxo e escribe un texto breve utilizando
a expresión non estar a ferraia para gaitas.
■ As plantas
17
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 18
Ficha
16
Reforzo
Nome
Data
Lembra
• Os determinantes son palabras que acompañan o substantivo e concretan
o seu significado. Os determinantes o, a, os, as chámanse artigos.
• Os artigos van diante do substantivo e indican o seu xénero e número.
• Os artigos contraen coas preposicións a, con, de e en dando como resultado
ao/ó, á, aos/ós, ás; co, coa, cos, coas; do, da, dos, das; no, na, nos, nas.
1. Arrodea os artigos do poema seguinte e subliña o substantivo ao que acompañan.
onde se esconden os tesouros,
que envolven a lúa branca
e resplendecen coma o ouro;
E as estrelas, que dicir delas?
Brillan a miles, e todas belas!
2. Completa o texto coas formas do artigo e coas contraccións correspondentes.
vilå vi√¶ u> hoµæ q¤æ sa∫¶ todofi
contofi.
Todafi
noi†efi acode>
súå caså
rapa©efi
æ
rapazafi parå escoitalo fala®. Deßeguidå,
voΩ
anciá> romπæ
si¬encio
noi†æ æ coµezå
å narra®
historiå
palabrafi q¤æ todofi estamofi
∂eßexando escoita®: «Unhå √±Ω erå...».
3. Completa cos artigos estas parellas de substantivos. Despois, escribe unha oración
con cada parella en que utilices polo menos unha contracción do artigo.
farmacia /
figos /
médico
castañas
18 ■ Os determinantes: o artigo
•
•
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
O ceo de noite é un mapa
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 19
Ficha
17
Reforzo
Nome
Data
Lembra
• En todos os ditongos hai unha vogal forte (a, e, o) e unha vogal débil (i, u).
Se, seguindo as regras de acentuación, unha palabra ten que levar acento
gráfico sobre o ditongo, sempre se pon sobre a vogal forte.
• Os hiatos que se forman cunha vogal forte (a, e, o) átona e unha vogal débil
(i, u) tónica levan sempre acento gráfico sobre a vogal débil.
• naufrago
• junior
• recaida
• cafeina
• proteina
• saudable
• oido
• farmaceutico
• astronomia
• laude
• beirarrua
• farmacia
• cosmonauta
• transeunte
• remuiño
• Mario
DITONGO
HIATO
■ Agora responde as preguntas seguintes.
• Puxécheslle acento gráfico á palabra naufrago? Por que?
• Puxécheslle acento gráfico á palabra cafeina? Por que?
• Puxécheslle acento gráfico á palabra farmacia? Por que?
2. Escribe, en sílabas, a palabra con ditongo ou hiato a que se refire cada definición.
• O feminino de náutico é...
• A esposa dun rei é a...
• Un habitante de Suíza chámase...
• O feminino de teu é...
• Unha lingua moi grande é unha…
■ A acentuación nos ditongos e nos hiatos
▼ ▼ ▼ ▼ ▼
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
1. Arrodea a sílaba tónica das seguintes palabras. A continuación, ponlles acento gráfico
se o precisan. Finalmente, clasifícaas onde lles corresponda.
19
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 20
Ficha
18
Reforzo
Nome
Data
1. Relaciona cada acción co utensilio necesario para poder realizala.
relar •
bater •
•
•
•
•
picar •
cortar •
batedor
picadora
coitelo
relador
M
▼
▼
E
P
▼
T
3. Copia o que din substituíndo a palabra destacada por outra que signifique
o contrario.
Ui, esta auga está
moi fría!
Pois esta está
fervendo!
–
–
20 ■ A cociña
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
▼
2. Observa e escribe o que fan estes rapaces.
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 21
Ficha
19
Reforzo
Nome
Data
Lembra
Os pronomes persoais son as palabras que serven para nomear a persoa
que fala, a persoa que escoita ou o ser ou obxecto do cal se fala, sen utilizar
un substantivo.
Os pronomes persoais poden ser tónicos ou átonos.
• Os pronomes persoais tónicos poden aparecer sós.
• Os pronomes persoais átonos necesitan ir ao lado dun verbo.
Eu •
Ela •
•
•
•
•
Vós •
Eles •
non virá deica mañá.
gardan a bicicleta alí.
estudo música.
aínda non entraredes.
• Ti irá á excursión mañá?
▼
• Eles traballamos xuntos na oficina.
▼
• Mañá eu acompañaralo ao circo.
▼
2. Estes pronomes tónicos están mal empregados. Volve copiar as oracións escribindo
o pronome axeitado.
3. Arrodea os pronomes átonos que atopes nas oracións seguintes e despois analízaos.
•
•
•
•
Díxolles que che comprasen os zapatos.
•
l¬efi
•
Xa lle devolvín o libro que me deixara.
Mañá convídovos a cear na miña casa.
3.å πersoå, plura¬.
■ Os pronomes persoais
•
•
•
▼ ▼ ▼
•
Convenceunos moito a túa idea.
▼ ▼ ▼
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
1. Relaciona as dúas columnas.
21
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 22
Ficha
20
Reforzo
Nome
Data
Lembra
• O acento diacrítico utilízase para diferenciar unha palabra doutra que ten
a mesma forma, pero diferente significado.
1. Completa as oracións coas palabras do recadro.
póla
nós
é
nó
pola
nos
e
no
O esquío choutabå ∂æ
e>
.
• A
novå po> ofi ovofi πeq¤enofi.
• No>
∂ero> o ®ecado å †empo.
•
imofi mañÅ Å romaríå å πÆ.
• Fi≈e> u>
µedio då cordå.
• O gato
limpo
o ca>, f^e¬.
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
•
2. Relaciona cada palabra co debuxo que a representa.
póla
pola
oso
3. Acentúa, se cómpre, as palabras destacadas.
•
•
•
•
Xaneiro e o mes mais frío do ano e mais o primeiro.
Non te preocupes, que se non hai te vouno mercar.
A Xurxo dóelle un pe e divírtese xogando as bolas.
Meu irmán, que está en primeiro, confunde o te co pe.
22 ■ A acentuación diacrítica
óso
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 23
Ficha
21
Reforzo
Nome
Data
1. Pinta só as etiquetas que conteñan nomes de materiais.
la
porta
ferro
porcelana
cova
carro
reixa
madeira
moto
pedra
■ Completa con algunhas das palabras que pintaches.
b¤fandå ∂æ
• vai≈elå ∂æ
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
•
mob¬efi ∂æ
• ®eixafi ∂æ
•
■ Escribe os nomes de tres obxectos que se poidan facer con pedra.
•
•
•
2. Resolve o encrucillado cos adxectivos correspondentes.
1. Que rompe facilmente.
1.
2. O contrario de duro.
3. Que ten area.
2.
4. Que se dobra con facilidade.
3.
4.
■ Escribe unha oración con cada un dos adxectivos anteriores.
•
•
•
•
■ Os materiais
23
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 24
Ficha
22
Reforzo
Nome
Data
Lembra
Os verbos son as palabras que expresan accións ou estados.
• A forma que utilizamos para nomear o verbo é o infinitivo.
• Se ao infinitivo dun verbo lle sacamos a terminación, obtemos a raíz, que
adoita ser común a todas as formas dese verbo.
• As terminacións que se lle engaden á raíz para obter as diferentes formas
verbais chámanse desinencias.
cantaba
xoguete
sairei
lecer
está
contenta
lúa
rin
amor
escribo
terás
pensaba
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
1. Pinta só as etiquetas que conteñen verbos.
E
D
A
B
T
P
T
C
A
S
I
I
A
E
pechei, pecharían, pechase
• vender
rimos, rirás, rían
• fuxir
▼ ▼
2. Busca na sopa de letras os infinitivos das formas verbais propostas.
1. ando, andei.
2. bateredes, batésemos.
3. partiades, partiches.
4. corremos, correran.
5. cambiarían, cambiase.
6. saio, saíron.
M
X
S
C
P
E
X
F
A
D
A
A
M
B
L
N
X
M
R
Q
A
A
R
A
A
R
B
R
X
T
Í
R
U
T
I
C
O
R
R
E
R
Q
• pechar
• rir
▼ ▼
3. Subliña a raíz e arrodea a desinencia destes verbos.
24 ■ O verbo: raíz e desinencia
venderei, vendían, vendes
fuximos, fuxiches, fuxiriamos
808065 _ 0001-0064.qxd 16/2/06 11:34 Página 25
Ficha
23
Reforzo
Nome
Data
Lembra
• Cando as preposicións de e en van seguidas dos demostrativos este, ese,
aquel, iso... xúntanse formando as contraccións: deste, dese, daquel,
diso..., neste, nese, naquel, niso...
• As preposicións de e en tamén contraen cos indefinidos algún, algunha,
algúns, algunhas e con outro, outra, outros, outras formando unha soa palabra:
dalgún, nalgún, dalgunha, nalgunha..., doutro, noutro, doutra, noutra...
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
1. Completa o cadro das contraccións.
en
de
este, esta
nestes, nestas
estes, estas
ese, esa
eses, esas
aquel, aquela
daquel, daquela
aqueles, aquelas
isto, iso, aquilo
2. Escribe as contraccións que resultan de unir estas formas.
algún,
algunha,
algúns,
algunhas
+
■ Escritura de contraccións
de
en
outro,
outra,
outros,
outras
+
de
en
25
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 26
Ficha
24
Reforzo
Nome
Data
1. Escribe debaixo de cada debuxo de que tipo de transporte se trata.
fluvial
aéreo
espacial
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
terrestre
2. Copia as oracións substituíndo as palabras en negra pola súa contraria.
• A barca afundiu na auga.
• Señores pasaxeiros, embarcaremos dentro de dez minutos.
• Rápido! O barco está a punto de atracar.
3. Pinta as palabras en que o prefixo sub- signifique «por debaixo de».
substantivo
subcampión
subsolo
subdivididos
submarino
suborno
subxuntivo
■ Completa con algunhas das palabras anteriores.
C®earo> unhå baßæ
no Atlántico.
• Ofi †emafi do libro está>
e> apartadofi.
• O πetró¬eo extrÅeßæ do
.
• FiΩ Æ
ga¬ego ∂æ motociclismo.
•
26 ■ O transporte
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 27
Ficha
25
Reforzo
Nome
Data
Lembra
• As formas verbais poden estar en singular ou en plural, segundo a acción
a realice unha persoa ou varias persoas.
• As formas verbais poden estar en primeira, en segunda ou en terceira
persoa, segundo quen realice a acción.
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
1. Arrodea os verbos en singular e subliña os que estean en plural.
Eu –contábame Toniño Covas– nunca fora ás arrasadeiras. Ía aos amorodos, ás cirolas
bravas, ás cereixas da estrada, que se dan de seu e que non son de ninguén. Pero non ía
ás arrasadeiras porque os que ían non me chamaban; e os rapaces que eu trataba non eran
dos que ían de noite a roubar uvas, peras, mazás, pexegos ou o que caese, segundo o tempo.
Os que andaban comigo e viñan á miña casa, falaban mal deles e alcumábanos «golfos».
Eu non falaba mal deles, pero tíñalles envexa.
Eduardo BLANCO AMOR, «A arrasadeira» en Os biosbardos. (Adaptación)
2. Clasifica estas formas verbais segundo a persoa e o número.
vivirá
teredes
saían
1.ª persoa
entendo
andamos
2.ª persoa
estabas
3.ª persoa
singular
plural
3. Escribe diante de cada forma verbal o pronome persoal axeitado.
•
•
•
•
f®ega∂efi ofi pratofi.
cantå mo^ ∫±>.
xogamofi ao †enifi.
co~ezo å túå irmÅ.
■ O verbo: número e persoa
27
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 28
Ficha
26
Reforzo
Nome
Data
Lembra
• Os pronomes átonos de 3.ª persoa o, a, os, as contraen cos pronomes
átonos me, che, lle, nos, vos, lles dando como resultado as contraccións
mo, cho, llo, nolo, volo, llelo...
1. Completa o cadro coas contraccións dos pronomes átonos.
me
che
lle
nos
o
volo
ma
nola
os
as
lles
llos
chas
llelas
2. Completa as oracións coas contraccións do pronome.
DiŎro>
on†æ: o µédico
æ å e>ƒerµeirå está> casadofi.
• A novå ∂æ q¤æ †æ ascen∂ero>,
∂éro>
xå?
• O noso ßeg®edo no>
po∂efi dici® å ning¤é>.
•
3. Substitúe o destacado en negra pola contracción dos pronomes átonos correspondente.
• Inés devolveume os discos que lle deixei.
• Fíxenche un castelo de area moi bonito.
• O avó regaloulles libros de contos a todos os netos.
28 ■ Contraccións dos pronomes átonos
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
a
vos
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 29
Ficha
27
Reforzo
Nome
Data
1. Escribe a acción que representa cada debuxo.
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
■ Escribe unha oración con cada un dos verbos anteriores.
•
•
•
2. Ordena os accidentes xeográficos seguintes de máis pequeno a máis grande.
montaña
outeiro
cordilleira
• Cal das palabras anteriores significa «pequena elevación dun terreo»?
■ Marca as palabras que tamén sexan un tipo de montaña pequena.
cuíña
cotarelo
pico
cadea
3. Completa cada oración coa expresión máis axeitada.
saír do paso
dar un paso en falso
Antíå estabå >ervioså, πero soubo como
.
• Nå montañå máifi va¬æ no>
.
• Semp®æ
, µesmo e> situaciónfi d^fíci¬efi.
• Sæ
, arriscamofi todå å oπeració>.
•
■ A excursión
29
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 30
Ficha
28
Reforzo
Nome
Data
Lembra
As formas verbais sitúan a acción nun tempo determinado, en relación
co momento en que se fala: no pasado, no presente ou no futuro.
Os modos verbais reflicten a actitude do falante ante o que di.
1. Subliña os verbos que atopes no texto seguinte e clasifícaos segundo o tempo verbal
a que pertencen.
Onte visitamos o parque natural do Monte Aloia. É un lugar precioso que se atopa
moi preto de Tui. Impresionoume a frondosidade da vexetación e a multitude
de especies botánicas que hai. Explicáronnos que, ademais de mamíferos, alí viven
moitas especies distintas de aves e calculan que chegarán máis. Será fascinante!
Presente
Pasado
Futuro
2. Escribe onde corresponda.
atendede
xogasen
Indicativo
30 ■ O verbo: tempo e modo
saídes
ande
subiredes
Subxuntivo
escriba
cantade
teño
Imperativo
vide
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
• O modo indicativo expresa un feito real.
• O modo subxuntivo expresa un feito non real: un desexo, unha posibilidade...
• O modo imperativo expresa unha orde.
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 31
Ficha
29
Reforzo
Nome
Data
Lembra
Todas as oracións rematan cun signo de puntuación.
• As oracións que conteñen unha pregunta rematan cun signo de interrogación (?).
• As oracións que conteñen unha exclamación rematan cun signo de admiración (!).
• As oracións que afirman ou negan algo rematan en punto (.).
1. Le estes anuncios publicitarios e arrodea os signos que pechan oracións.
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
GRANROVER
EMPUNTO
Gústache ser
o primeiro? Aquí
tes a túa elección.
Definitivamente,
o coche dos
teus soños.
Reciclatodo
Recíclate!
Polo noso futuro.
Polo noso benestar.
2. Reescribe estas oracións cos signos de interrogación e de admiración,
e tamén co punto.
• Pódeme dicir a que hora chega o tren Non sabe canto llo agradezo
• E que foi do paxaro que che regalei Que ben cantaba
• Que sorpresa Cantos anos había que non te vía
■ Os signos que pechan oracións
31
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 32
Ficha
30
Reforzo
Nome
Data
1. Resolve o encrucillado.
1. Táboa estreita e longa que serve
para escorregar sobre a neve.
1.
2. Vara alongada que lles serve
aos esquiadores para impulsarse.
2.
3. Neve que cae dunha montaña
violentamente.
3.
4.
4. Traxectoria en forma de z.
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
2. Escribe os nomes dos elementos seguintes.
■ Escribe tres palabras máis que conteñan o prefixo tele-.
•
•
•
3. Pinta as etiquetas que signifiquen o mesmo ca a expresión quedar en branco.
non escribir nada
non entender as cousas
non lembrarse de nada
quedar abraiado
quedar de pedra
estar moi contento
■ Escribe unha oración coa expresión quedar en branco.
32 ■ A estación de esquí
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 33
Ficha
31
Reforzo
Nome
Data
Lembra
Os tempos verbais son conxuntos de formas verbais que expresan a acción
no mesmo tempo e modo.
• Para situar unha acción real no presente, utilizamos o presente de indicativo.
• Para situar unha acción real no pasado, utilizamos o pretérito imperfecto,
o pretérito perfecto e o pretérito pluscuamperfecto de indicativo.
• Para situar unha acción real no futuro, utilizamos o futuro de indicativo.
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
1. Busca na sopa de letras oito formas verbais e escríbeas onde corresponda.
S
A
I
O
N
I
T
U
F
E
L
O
H
P
D
G
A
R
A
N
D
A
R
A
M
O
S
A
H
C
O
M
E
R
E
D
E
S
B
S
X
R
A
P
A
R
E
C
I
C
H
E
S
M
C
T
T
O
E
U
H
A
B
E
B
A
M
O
S
Í
H
A
B
E
R
Í
A
E
N
O
Í
S
E
A
Presente de ind.
Pret. imperf. de ind.
Pret. perfecto de ind.
Pret. plusc. de ind.
Futuro de indicativo
Condicional
Presente de subx.
Pret. imp. de subx.
2. Risca a opción incorrecta.
• Mañá durmiches/durmirás no sofá.
• Onte non viñeches/vés ao traballo.
■ Os tempos verbais
• Hoxe fose/é domingo.
• Eles xa visitaron/visitan Pontevedra.
33
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 34
Ficha
32
Reforzo
Nome
Data
Lembra
Escríbese punto (.) ao final dunha oración ou dun texto. Hai tres tipos de puntos:
• O punto e seguido separa dúas oracións dun mesmo parágrafo.
• O punto e á parte separa dous parágrafos.
• O punto final pecha o texto.
1. Le e escribe onde corresponda punto e seguido, punto e á parte e punto final.
Vou xogar con Alberte . Merendaremos
na súa casa . Despois iremos xogar ao parque .
Volverei ás seis .
Un biquiño .
2. Escribe dúas oracións referidas ao debuxo. Non esquezas os puntos.
•
•
3. Volve copiar o texto seguinte escribindo os puntos e as maiúsculas onde cumpra.
Hoxe fomos de excursión ao encoro de Belesar
a mestra explicounos que cando se construíu
o encoro, parte da aldea de Belesar foi anegada
polas augas cando está baixo, aínda se ven casas
34 ■ O punto
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
Mamá,
808065 _ 0001-0064.qxd 16/2/06 11:34 Página 35
Ficha
33
Reforzo
Nome
Data
1. Completa as oracións co grupo de palabras correspondente.
caixa do correo
tres chanzos
a ventá
á escaleira
a contra
o busto
O car†eiro ∂eixå å cor®espon∂enciå nå
.
• Xiá>, ab®æ
parå q¤æ ßæ √±nti¬æ o cuarto.
• Su∫¶
æ ∂escolgaráfi µello® o cadro.
• Sæ no> pechafi
, entrarÅ moitå clarida∂æ.
• Veñå! Só nofi q¤edå subi®
∂eicå å cimå.
• Nå biblio†ecå †emofi
∂æ Castelao.
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
•
2. Resolve o encrucillado.
1. Parede dun edificio
que se ve desde a rúa.
2. Lugar onde se gardan
os coches, as motos…
1.
3. Lugar por onde sae
o fume da cociña.
2.
4. Furado feito nunha porta
que deixa ver o que hai
na outra banda.
5. Lugar ou utensilio
con cordas
para tender roupa.
3.
4.
5.
3. Pinta a etiqueta que explica o significado da expresión andar polas portas.
facer visitas a domicilio
andar de présa
pedir esmola
repartir o correo
■ Escribe unha oración coa expresión andar polas portas.
■ O patio de veciños
35
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 36
Ficha
34
Reforzo
Nome
Data
Lembra
• A primeira conxugación está formada polos verbos que acaban en -ar.
A maioría destes verbos conxúganse coma andar.
1. Agrupa as formas verbais que pertenzan ao mesmo verbo e escribe ao lado o infinitivo.
Despois, completa.
falariamos
pechei
•
•
•
Es†efi √±rbofi so> då
i>finitivo ®ematå e>
conxugació> porq¤æ o ße¤
.
• Mañá falarán con Vicente e con Eva.
• Ti non coleccionabas cromos de fútbol?
• Onte ceei co director do Museo de Cera.
• Chócame moitísimo o seu xeito de falar.
• Escoitariamos as súas propostas se calases.
▼ ▼ ▼ ▼ ▼
2. Escribe a que tempo verbal pertence a forma destacada.
• Futuro de indicativo, VISITAR
• Condicional, AXUDAR
• Pret. plusc. de ind., COIDAR
• Presente de subxuntivo, TOCAR
36 ■ A primeira conxugación
▼ ▼ ▼ ▼ ▼
3. Escribe unha forma verbal do verbo no tempo que se indica.
• Pret. perf. de ind., TRABALLAR
xogastes
falasen
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
pechaban
▼ ▼ ▼
xogaremos
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 37
Ficha
35
Reforzo
Nome
Data
Lembra
Escríbese coma (,) nos casos seguintes:
• Para separar os elementos dunha enumeración.
• Para facer unha aclaración no medio dunha oración.
• Para separar nunha oración o nome da persoa á que nos diriximos.
1. Le as oracións e relaciona con números a función da coma en cada caso.
1
2
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
enumeración
3
aclaración, explicación
para separar o nome da persoa
Gústame correr, xogar e cantar.
Para almorzar tomo leite,
galletas, pan integral e froita.
Xavier, espero que me devolvas
os libros que che deixei.
Pedro, meu irmán pequeno,
xa camiña.
Merca cereixas, peras,
tomates, cebolas e pementos.
A mestra, que debe ter
25 anos, é moi intelixente.
2. Enumera o que hai na maleta.
3. Pon as comas onde corresponda.
Ola, Rosa:
Xa investiguei por que ultimamente desaparecen tantos libros cadernos e lapis.
Anxo o director do colexio pensou cambiar de lugar a biblioteca. Esqueceuse
de dicirmo. Rosa agora está na sala 5.
Grazas de todos os xeitos.
Filipe
■ A coma
37
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 38
Ficha
36
Reforzo
Nome
Data
1. Copia as oracións cambiando a palabra destacada polo seu contrario.
• Eu sempre merco a carne no mercado.
• Teño que lle pagar 10 € polo regalo.
2. Escribe cada palabra onde corresponda.
alugar
hipermercado
tenda
vender
lugares
carne
supermercado
accións
pagar
cobrar
roupa
posto
froita
produtos
3. Completa as oracións coas palabras do recadro.
comercio
comerciante
comercializou
malvendeu
vendedor
venda
38 ■ As compras
Te~e> u>
• A emp®eså
• Brancå Æ
•
Es†æ ano, å
• Uxío
• Loifi Æ
•
∂æ artigofi ∂æ ®egalo.
es†æ πe®fuµæ.
.
∂æ patacå fo^ boå.
o ße¤ piso.
∂æ ßegurofi.
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
verdura
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 39
Ficha
37
Reforzo
Nome
Data
Lembra
• A segunda conxugación está formada polos verbos que acaban en -er.
A maioría destes verbos conxúganse coma bater.
1. Le as pistas, descubre de que palabra se trata e arrodéaa.
✓ É un verbo.
✓ Está en singular.
coñecemento
✓ Está en 2.ª persoa.
comeu
lecer
aries
produces
saberiamos
✓ É da segunda conxugación.
coñeza
andes
temeredes
■ Di en que tempo verbal está a palabra agachada.
■ Escribe o infinitivo, o xerundio e o participio deste verbo.
•
•
•
2. Engádelle a cada desinencia a raíz dun verbo da segunda conxugación. Despois, analiza
as formas resultantes seguindo o exemplo.
coµe®e^
•
ia∂efi
•
•
coµe®e^
•
•
•
•
•
■ A segunda conxugación
•
•
▼ ▼ ▼ ▼ ▼ ▼
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
convertes
percorreron
✓ Está en indicativo.
e¤
ríafi
•
•
ic™efi
ra>
1.å π. singula®, futuro ∂æ indicativo.
39
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 40
Ficha
38
Reforzo
Nome
Data
Lembra
• Escríbese punto e coma (;) para separar os elementos dunha enumeración
cando algún deles xa leva coma.
1. Arrodea os puntos e coma que atopes no texto seguinte e explica por que se utilizaron.
Na casa temos tres armarios: no armario de madeira negra gardamos a roupa de
verán e todos os utensilios de mergullador do papá; no armario de madeira verde
Emp®egoußæ punto æ comå
2. Pon as comas e os puntos e coma onde cumpra.
• Poñeremos as maletas as bolsas e a neveira no maleteiro
a bicicleta e os esquís na baca e os anoraks
no asento de atrás.
• Mariña Uxía e Roberto prepararán os bocadillos elas
colocarán as grilandas e ti e mais eu faremos as invitacións
e os carteis e prepararemos a mesa.
3. Redacta un menú con tres primeiros pratos, tres segundos e tres sobremesas.
Parå ©ea®, ho≈æ no ®estauran†æ O Bo Xanta®
†emofi: ∂æ priµeiro,
40 ■ O punto e coma
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
temos o balón, a corda e os patíns; no armario de piñeiro gardamos os libros.
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 41
Ficha
39
Reforzo
Nome
Data
1. Forma palabras relacionadas coa escritura antiga.
A
R
Ó
U
L
N
P
S
P
L
Z
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
P
O
N
M
M
O
E
U
E
G
A
E
■ Escribe unha oración con cada unha das palabras anteriores.
•
•
•
•
2. Completa coas palabras do recadro.
escrito
escritura
escribir
Ro^ Æ u> apaixonado då
.
Encántal¬æ
contofi b®e√±fi
æ xå gaño¤ moitofi p®emiofi. Ofi compa~eirofi
publicamofi u>
no xorna¬
do co¬exio parå ƒelicitalo polo ße¤ ta¬ento.
3. Pinta a etiqueta que explica o significado da expresión falar coma un libro aberto.
falar moi ben
falar de matemáticas
ser mudo
falar mal
■ A escritura
41
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 42
Ficha
40
Reforzo
Nome
Data
Lembra
• A terceira conxugación está formada polos verbos que acaban en -ir.
A maioría destes verbos conxúganse coma partir.
1. Clasifica segundo a conxugación a que pertencen.
comprendía
convertas
1.ª conxugación
abriches
2.ª conxugación
oiriamos
enviades
3.ª conxugación
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
aplicaron
• 3.ª persoa/plural/presente de subxuntivo
▼
• 2.ª persoa/plural/pretérito perfecto de indicativo
▼
• 1.ª persoa/plural/condicional
▼
• 3.ª persoa/singular/pretérito imperfecto de indicativo
▼
• 2.ª persoa/singular/futuro de indicativo
▼
• 1.ª persoa/singular/presente de indicativo
▼
2. Completa con formas do verbo producir.
3. Conxuga estes infinitivos de maneira axeitada.
å gusto.
•
(DECIDIR): o¤ agorå o¤ nuncå.
• On†æ no> nofi
(REUNIR) no ∂espacho.
• Ha^ algúnfi anofi,
(DIRIXIR) unhå bandå.
•
(PARTIR) t^ o pas†e¬ o¤ fágoo e¤?
•
Esπero q¤æ
42 ■ A terceira conxugación
(DURMIR)
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 43
Ficha
41
Reforzo
Nome
Data
Lembra
Escríbense dous puntos (:) nos casos seguintes:
• Despois do saúdo das cartas.
• Diante dunha enumeración que se anuncia.
• Antes de citar as palabras exactas que dixo unha persoa.
1. Acaba as oracións anunciando unha enumeración.
On†æ µerq¤e^ todo tipo ∂æ √±rdurafi:
• Gústanµæ moito
• Afi miñafi åƒecciónfi
2. Transforma estas oracións seguindo o exemplo.
• O panadeiro dixo que non tiña pan.
• A mestra ordenou que calásemos.
• Lois pediu que lle levasen os libros.
▼ ▼ ▼
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
•
O pana∂eiro dixo: «No> †eño pa>».
3. Inventa, a partir dos debuxos, unha historia en que utilices os dous puntos.
■ Os dous puntos
43
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 44
Ficha
42
Reforzo
Nome
Data
1. Enche este cadro segundo corresponda.
Oficios
Accións
Instrumentos
Materiais
esculpir
oleiro
2. Copia as oracións cambiando a palabra destacada por outra que signifique
o contrario.
• Roberto é un mañoso pintando.
• É moi xeitoso facendo pantalóns.
• Ana é moi hábil nas manualidades.
3. Marca o significado da expresión destacada.
Dille que o faga el;
tenche moi boa man.
Ser moi torpe.
Ter moita maña.
Ter unhas mans moi coidadas.
44 ■ A artesanía
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
■ Arrodea só o debuxo que represente o traballo dun carpinteiro.
808065 _ 0001-0064.qxd 16/2/06 11:34 Página 45
Ficha
43
Reforzo
Nome
Data
Lembra
Segundo o xeito en que se conxugue, un verbo pode ser regular ou irregular.
• Un verbo é regular cando se mantén a mesma raíz en todas as súas formas
e ten as mesmas desinencias ca o verbo modelo.
• Un verbo é irregular cando non cumpre algunha desas dúas condicións.
1. Separa a raíz e a desinencia dos verbos seguintes.
• sentiría
• temes
• xogabades
• partiches
▼ ▼ ▼ ▼ ▼
• entrarei
DESINENCIA
2. Escribe cada forma verbal ao lado do seu infinitivo.
tiña
• SER
• TER
• DICIR
• ESTAR
dixeron
fuches
estivera
sodes
terás
digo
estaba
▼ ▼ ▼ ▼
• CANTAR ➡ cantarán, cantou
• ANDAR ➡ andei, andasen
▼
• FACER ➡ fixo, fariades
▼
• PODER ➡ podo, puido
▼
3. Escribe se se trata de verbos regulares ou irregulares.
▼
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
RAÍZ
■ Clases de verbos: regulares e irregulares
45
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 46
Ficha
44
Reforzo
Nome
Data
Lembra
Escribimos puntos suspensivos nestes casos:
• Cando deixamos incompleta unha enumeración.
• Cando interrompemos unha oración para expresar sorpresa, dúbida, temor...
1. Contesta as preguntas cunha enumeración incompleta.
• Que deportes che gustan máis?
• Que electrodomésticos coñeces?
2. Relaciona e escribe oracións interrompidas por puntos suspensivos.
Papá, a xerra
un dez!
En Lingua saquei
o libro que buscaba!
Se non vés
rompeu!
Ao abrir o caixón atopou
irémoste buscar!
•
•
•
•
3. Marca a función dos puntos suspensivos en cada oración.
Sorpresa, dúbida…
• Eu non... eu non quería...
• Hai larpeiradas, xeados...
• A min gústame, pero...
46 ■ Os puntos suspensivos
Enumeración incompleta
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
• Que froitas prefires?
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 47
Ficha
45
Nome
Reforzo
Data
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
1. Escribe os nomes dos xogos representados.
■ Di o nome doutro xogo de rúa que coñezas e explica como se xoga.
2. Copia as oracións substituíndo cada expresión destacada pola palabra equivalente.
• Filipe é o máis bo xogando ás chapas.
Filiπæ Æ o µello® xogando áfi chapafi.
• Paula é a máis mala xogando aos birlos.
• Eu vivo no piso máis alto.
• A parte máis baixa do barco tiña un furado.
3. Escribe unha oración utilizando a expresión levar algo a xogo.
■ Os xogos
47
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 48
Ficha
1
Ampliación
Nome
Data
1. Pinta de azul as etiquetas que poderían formar parte dunha carta persoal e de vermello
as que poderían formar parte dunha carta formal.
Queriamos informalo de
que o paseo das Pontiñas
se atopa nun estado de
conservación lamentable.
Unha aperta,
Pasámolo xenial, colega,
e non vexas as excursións
e os paseos que fixemos...
Cordialmente,
Ola, Xavi:
2. Elixe un dos temas que che propoñemos e redacta unha carta completa sen esquecer
ningunha das partes que xa coñeces.
• Escríbeslles a uns amigos para explicarlles que fas un día de colexio.
• Escríbeslle ao concelleiro de Cultura para propoñerlle un concurso literario.
• Escríbeslles a teus pais para contarlles que fas un día de vacacións.
48
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
Ilustrísimo Señor:
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 49
Ficha
2
Ampliación
Nome
Data
1. Separa en sílabas o texto seguinte.
Os piratas, a pesar de seren unha especie
en vías de extinción e viviren un bocado
apartados desta civilización, poderiamos dicir
con certeza que se atopaban á espreita
de calquera novidade...
M. VIANA,
O baúl dos disfraces.
(Adaptación)
▼
▼ ▼
• que conteña un ditongo
• que conteña un hiato
• que sexa monosílaba
▼ ▼
• que sexa polisílaba
▼
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
■ Busca no texto ou no título do libro unha palabra:
• que sexa aguda con acento
• que sexa aguda sen acento
2. Di o significado da seguinte expresión.
Andar ás moscas.
✓ Estar distraído, ausente.
✓ Estar rodeado de moscas.
■ Marca as expresións que signifiquen o mesmo ca a anterior.
Estar nos biosbardos.
Estar nas nubes.
Estar feito unha fera.
Estar na inopia.
Estar na lúa.
Estar nas verzas.
49
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 50
Ficha
3
Ampliación
Nome
Data
1. Escribe un texto informativo sobre o oso polar. Tes que incluír os puntos que che
indicamos e poñerlle un título.
✓ Como é?
✓ Onde vive?
✓ Que come?
2. Hai substantivos que cambian de significado segundo o xénero. Consulta o dicionario,
se che cómpre, e arrodea a opción axeitada en cada caso.
•
•
•
•
•
•
•
O capital/a capital en diñeiro dese señor é enorme.
Santiago de Compostela é o capital/a capital de Galicia.
Meu avó garda a colleita de viño no cubo/na cuba.
En xeometría estudamos o cubo/a cuba.
Recubriron a parede cun cal branco/cunha cal branca.
O xurro da corte/do corte corre polo cal/pola cal e dá mal olor.
Fixo un corte/unha corte pouco profundo nun dedo.
3. Completa estas palabras coa sílaba axeitada
para que sexan esdrúxulas e ponlles acento gráfico.
•
•
•
50
fo
gråƒo
garo
bano
†æ
• po
•
•
gråƒo
ti©o
dico
le
li
xil
to
e
me
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
✓ Outras características.
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 51
Ficha
4
Ampliación
Nome
Data
1. Le esta noticia e responde as preguntas.
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
Oposición á estrada que cruzaría o patio dun colexio en Becerreá
Onte, 3 de setembro de 2006, a Asociación de Nais e Pais de Alumnos
do colexio público Os Ancares, en Becerreá, iniciou unha campaña
contra o proxecto de construción dunha estrada que cruzaría pola
metade do patio da escola, feito que obrigaría a trasladar o colexio
a outro lugar da vila. Os 350 alumnos do centro, cos seus pais, fixeron
unha manifestación diante da escola con pancartas que levaban como
mensaxe: «Non queremos estradas que crucen o noso colexio».
• Que pasou?
• Quen o organizou?
• Onde pasou?
• Cando pasou?
• Como protestaron?
• Por que protestaron?
2. Inventa unha noticia sobre un feito que sucedese no teu barrio ou aldea. Debes incluír
información sobre o que pasou, quen foi o protagonista e onde, cando, como e por que
sucederon os feitos. Non esquezas poñerlle un título.
51
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 52
Ficha
5
Nome
Ampliación
Data
1. Le a entrevista seguinte e fai as actividades que se propoñen.
Un vigués de trinta e tres anos, Xacobe Carballo, acaba de dar
a volta ao mundo navegando en solitario. A viaxe, nun veleiro
de 15 metros, durou 130 días.
–Señor Carballo, en 130 días de navegación poden pasar moitas
cousas. Foi unha viaxe complicada?
–A verdade é que si. Sufrín ventos moi fortes e chuvias que
fixeron perigar a estabilidade do veleiro e a viaxe en conxunto.
–Sentíase só nalgún momento?
–Si, moitas veces, sobre todo polas noites.
–Con todo, repetiría a experiencia?
–De momento, non. Pero quizais dentro duns anos...
Sen dúbida, esta viaxe foi toda unha aventura para este home
que, seguramente, nos continuará sorprendendo.
■ Arrodea o título da entrevista.
■ Subliña a parte da entrevista en que se presenta a Xacobe Carballo.
■ Di cantas preguntas coas súas respostas hai.
■ Anota dúas preguntas máis que lle farías a Xacobe Carballo e inventa tamén as respostas.
■ Escribe o peche da entrevista anterior.
■ Inventa outro peche para esta entrevista.
52
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
Un apaixonado do mar
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 53
Ficha
6
Ampliación
Nome
Data
1. Relaciona cada palabra coa súa definición.
dó •
• 3.ª persoa singular do presente do verbo dar.
do •
• 2.ª persoa singular do presente do verbo dar.
fora •
• 2.ª persoa singular do presente do verbo vir.
fóra •
• 3.ª persoa singular do presente do verbo vir.
vés •
• 1.ª e 3.ª persoa singular do plusc. de ser e ir.
vén •
• adverbio de lugar.
dás •
• compaixón; nota musical.
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
dá •
• contracción da preposición de e artigo o.
■ Enche os ocos con algunhas das palabras anteriores.
Æ å priµeira notå musica¬.
˜ Cho√¶
, πero levo afi botafi novafi.
˜ Sæ
ao ci>æ connosco, apurå.
˜ Es†æ ano Ne√±fi
soå Å ƒestå.
•
2. Ordena estas frases feitas e escríbeas onde corresponda.
a pedra e agachar
ser
pedra
unha
coma
a man
tirar
unha
menos pedra
dá
Henriq¤æ
;
no> ßæ inmuto¤ ni> polo na©eµento då súå fillå.
• O avó díxol¬æ ao ße¤ >eto q¤æ no> ßæ q¤eixaßæ,
q¤æ
.
• Eßæ πersona≈æ no> µæ agradå nadå; Æ dofi q¤æ l¬efi gustå
•
53
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 54
Ficha
7
Ampliación
Nome
Data
1. Escribe o nome de cada parte do submarino onde corresponda.
• periscopio
• hélice
• temón
• zapón
2. Consulta, se che cómpre, o dicionario e risca en cada caso a palabra incorrecta.
Sabías que nos barcos se empregan palabras específicas para designar os seus extremos?
Por exemplo, a parte de diante chámase proa
Se falamos do lado esquerdo, dicimos babor
popa , e a de atrás, proa
popa .
estribor ; e se nos referimos ao lado
dereito, dicimos babor estribor .
3. Copia as oracións cambiando a palabra destacada por outra do recadro que signifique o
mesmo.
• Necesito airearme. Xa levo tres horas estudando.
publicar
contar
• Aireou o noso segredo por todo o colexio.
ventilar
distraer
• Cómpre airear o salón porque está moi cargado o ambiente.
• A revista aireou a noticia do casamento.
54
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
• torre
• casco
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 55
Ficha
8
Ampliación
Nome
Data
1. Observa este itinerario e contesta as preguntas.
RUTA DA COMARCA VELLA
O Montouto
• Como se chama esta ruta?
• Onde se inicia?
Cova das Aves
Cima
do Outeiro
• Onde acaba a excursión?
• Que paraxes naturais se visitan?
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
Fonte
Lixeira
Castelo
de Pambre
■ Imaxina que fixeches o itinerario e escribe
Penelas
un texto en que o describas. Podes inventar
algunha curiosidade sobre algún dos lugares
da ruta.
2. Crea chistes que se baseen nunha hipérbole.
Era un home tan baixo que para subir a unha cadeira precisaba ascensor.
55
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 56
Ficha
9
Ampliación
Nome
Data
1. Arrodea de azul as palabras que expresen a idea de frío e de vermello
as que conteñan a idea de calor.
abrasador
ardente
xélido
aterecer
xeada
•
•
•
•
•
fresco
tórrido
escaldar
glacial
quentura
2. Risca as palabras que non pertenzan ao campo léxico da estación de esquí.
bastóns
guantes
botas
pelota
xogador
lentes
telecadeira
neve
gorro
teleférico
esquís
África
anorak
casco
eslalon
praia
barco
esquiador
nevada
descenso
alude
montaña
cume
patinaxe
■ Agora escribe un texto en que empregues algunhas palabras das anteriores.
56
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
•
•
•
•
•
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 57
Ficha
10
Ampliación
Nome
Data
1. Fai o retrato de Cibrán a partir desta información.
TRAZOS DE CARÁCTER
– É moi listo e imaxinativo.
– Sempre está de bo humor.
AFECCIÓNS
TRAZOS FÍSICOS
– Alto e delgado.
– Cara pencada.
– Cabelo rizo.
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
– Encántanlle os animais.
– Gústalle mirar o firmamento
co telescopio.
Es†æ rapaΩ chámaßæ Cibrá> æ Æ o µe¤ µello® amigo.
Cibrá> Æ
2. Agora redacta o teu autorretrato. Lembra que tes que incluír trazos físicos e de carácter
e dicir cales son os teus gustos ou afeccións.
57
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 58
Ficha
11
Ampliación
Nome
Data
2. Escribe a letra do abecedario que lle corresponde a cada número e atoparás palabras
relacionadas coas compras.
•
•
Está>
17 5 2 1 9 22 1 4 1 18
Co euro, ofi p®ezofi
•
5 18 7 14 19 14 20 18 5
estafi camisafi?
9 12 3 17 5 11 5 12 19 1 17 14 12 18 5
o último libro ∂æ Man¤e¬ Rivafi.
• máis baratas
58
▼
• subiron, aumentaron
▼
▼
■ Anota cada unha das palabras anteriores ao lado do seu significado.
• acabouse
.
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
1. Escribe, a partir da ilustración, un texto que combine a narración e o diálogo.
Non esquezas os signos que marcan a intervención dos personaxes, nin o título.
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 59
Ficha
12
Ampliación
Nome
Data
1. Escribe, en cada caso, dúas expresións sinónimas das seguintes.
Ao comezo,
•
•
Despois,
•
•
Para acabar,
•
•
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
2. Observa a secuencia de debuxos e escribe un texto onde expliques os pasos que
se seguen na fabricación dunha cadeira.
59
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 60
Ficha
13
Nome
Ampliación
Data
1. Escribe cada palabra no seu lugar.
2. Le a descrición seguinte e arrodea o obxecto a que se refire.
É un obxecto feito de barro. No verán énchese de auga porque alí mantense máis
fresquiña. Pola forma que amosa, semella que ten panza. Por un lado ten un
picho ancho, por onde se enche de líquido; polo outro lado ten outro máis
estreitiño, que é por onde se bebe.
3. Imaxina que perdiches a mochila. Escribe unha descrición para poñer un anuncio
no xornal do colexio e fai un debuxo alusivo.
60
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
cabalete
pincel
lenzo
paleta
pinturas
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 61
Ficha
14
Ampliación
Nome
Data
© 2006 Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
1. Busca na sopa de letras o nome de cinco xogos de cartas e escríbeos.
E
X
E
R
G
V
B
F
B
S
Z
S
P
L
W
R
M
U
•
C
S
U
T
A
X
I
E
R
•
O
X
T
E
A
S
Q
D
R
•
B
R
I
S
C
A
U
E
O
•
A
X
M
A
U
O
X
G
T
•
S
U
T
U
T
E
R
U
U
L
N
G
N
E
D
L
N
E
P
Ó
K
E
R
T
A
D
O
2. Elixe un destes xogos e explica como se xoga.
3. Relaciona cada expresión co seu significado.
Xogar limpo
Entrar en xogo
Facerlle o xogo a alguén
Xogo de nenos
Cousa doada
Intervir
Favorecer os seus intereses
Ser honrado
61
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 62
808065 _ 0001-0064.qxd 7/2/06 12:34 Página 63
808065 _ 0001-0064.qxd 13/3/06 09:40 Página 64
Reforzo e ampliación Lingua 5 é unha obra colectiva concibida, creada
e realizada no Departamento de Edicións Educativas de Edicións Obradoiro,
S. A. /Santillana Educación, S. L., baixo a dirección de XOSÉ LUÍS ALZU GOÑI
e ANA MARÍA GUERRA CAÑIZO.
Texto: Afonso Toimil
Ilustración: Negro Graphics
Corrección: Antón Palacio e Paula F. Seoane
Composición, confección e montaxe: Ester Marín
Edición: Afonso Toimil Castro
© 2006 by Edicións Obradoiro, S. A./Santillana Educación, S. L.
Vía de Pasteur, núm 44 - 15890 Santiago de Compostela
PRINTED IN SPAIN
Impreso en España por
ISBN: 84-8224-739-5
CP: 808065
Depósito legal:
Este caderno está protexido polas leis de dereitos de autor e a súa propiedade intelectual corresponde a Obradoiro/Santillana. Os usuarios lexítimos deste caderno só están autorizados a facer fotocopias para usalas como material
da aula. Queda prohibida calquera outra utilización agás os usos permitidos,
especialmente aquela que teña finalidades comerciais.