Música Temprana - Musica Sacra Maastricht

Slotconcert
Música Temprana
Francisco Guerrero
El Viaje de Jerusalem · 1588
zondag 20 september · 20.00 - 21.15 uur
onze lieve vrouwebasiliek
I.El camino a Jerusalem
V.La salida de Jerusalem
Francisco Guerrero 1528-1599 Cristóbal de Morales
Urbs Jerusalem beata (a 4 et 5)
Lamentatione Sabbato Sancto lectio prima
II.Jerusalem y las Estaciones
de la muerte de Cristo
VI.Vuelta en España
Francisco Guerrero
Ego flos campi
Francisco Guerrero
O Domine Jesu Christe (a 4)
Cristóbal de Morales ca.1500-1553
Vigitale et orate (a 4)
Francisco Guerrero
Quis vestrum / Pater Noster (a 5)
Venite Domine et noli tardare (a 5)
Música Temprana
o.l.v. Adrián Rodríguez Van der Spoel
m.m.v. Haytham Safia ud
Olalla Alemán sopraan
III. Belén
Victoria Cassano mezzosopraan
Francisco Guerrero
Jan Van Elsacker tenor
Los Reyes siguen la estrella (a 4)
Francisco Fernández-Rueda tenor
O Virgen, cuando os miro (a 3)
Adrián Rodríguez Van der Spoel tenor
Prado ameno, graçioso (a 4)
Luciana Cueto mezzosopraan
en vihuela de mano
Nuria Sanromá Gabás cornetto
IV.La Iglesia del Calvario
y el Santo Sepulcro
Adam Woolf trombone
Cristóbal de Morales
Manuel Vilas Rodríguez harp
Lamentatione Sabbato Sancto lectio prima
Jorge López Escribano orgel
Simen Van Mechelen trombone
François de Rudder dulciaan
1
zondag t 20.00
Francisco Guerrero zoals opgenomen in
El libro de descripción de verdaderos retratos, ilustres y memorables varones (Sevilla, 1599)
geportretteerd door Francisco Pacheco (1564-1644)
2
El Viaje de Jerusalem · 1588
De reis naar Jeruzalem
huids terug, hoewel hij op de terugweg in Frankrijk
niet één, maar drie keer werd beroofd en hij voor zijn
leven moest vrezen.
Zestig jaar oud was Francisco Guerrero, kapelmeester
van de Kathedraal van Sevilla, toen hij op reis ging
Duizend liederen en gezangen
naar Jeruzalem. Omdat hij vanaf Venetië met de boot
Een van de meest interessante aspecten van het
ging, maakte hij van de gelegenheid gebruik om zijn
boek zijn de uitingen van ontroering bij het bezoek
Motecta en Canciones y Villanescas espirituales bij de
aan heilige plaatsen. Hij schrijft dan: ‘Als musicus had
uitgever Vincentio in deze Adriatische stad te laten
ik daar hartstochtelijk graag de beste musici van de
bezorgen. Niemand minder dan de beroemde Gioseffo
hele wereld willen hebben, zowel op vocaal als op
Zarlino zou daar de muziekcorrecties doen. De bundel
instrumentaal gebied. Dan hadden we voor het kindje
Canciones y Villanescas espirituales is een verzameling
Jezus, zijn Allerheiligste Moeder en de heilige Jozef
van zestig liederen die Guerrero tijdens zijn loopbaan
duizend liederen en gezangen kunnen aanheffen, in
had gecomponeerd. Misschien was elke compositie
aanwezigheid van de Engelen, de Koningen en de
een devoot gebaar van dank voor elk jaar van zijn leven.
Herders die er toen bij waren. Want ook al zag die
De van oorsprong wereldlijke teksten ondergingen
plaats er armoedig uit, hij overtrof in werkelijkheid
een metamorfose en werden vertaald naar iets
alle denkbare rijkdommen.’
hemels, ‘a lo divino’.
Toen Guerrero en zijn medereizigers de stad Jeruzalem
De vijf maanden durende reis was duur, maar bovenal
in de verte zagen liggen, konden ze het niet laten om
gevaarlijk. Van Sevilla reisde hij via Madrid en Genua
de hymne Urbs beata Jeruzalem te zingen. Dit program-
naar Venetië, en vandaar via Zakynthos en Cyprus
ma ‘De reis naar Jeruzalem’ vertrekt vanuit Guerrero’s
naar Jaffa. Daar arriveerde hij samen met een groep
belevenis, het probeert weer te geven wat er in zijn
pelgrims, en op 22 september 1588 kwamen ze in
hoofd omging gedurende deze ongetwijfeld indruk-
Jeruzalem aan.
wekkende ervaring, en wat hij met eigen ogen en
oren heeft aanschouwd en gehoord.
Dagboek en toeristische gids
Dit en veel meer lezen we in El Viaje de Jerusalem, het
dagboek dat Guerrero schreef, een soort toeristische
gids die nieuwe reizigers moest aanmoedigen tot
deze avontuurlijke reis. Hij schrijft daarin niet alleen
over de heilige plaatsen die hij bezocht, maar ook
‘Als musicus had ik daar
hartstochtelijk graag de beste musici
van de hele wereld willen hebben.’
Francisco Guerrero
over zijn kinderjaren, zijn studies, zijn spirituele leven,
en natuurlijk over muziek. Hij vertelt over zijn broer
De ‘ud-speler uit Galilea, Haytham Safia, improviseert
Pedro, van wie hij de eerste muzieklessen kreeg en
op verschillende ‘maqqams’ en gaat in dialoog met de
over zijn grote meester en voorbeeld Cristóbal de
diverse ‘modi’ waarop de composities van Guerrero en
Morales. Het boek staat vol sappige verhalen en be-
zijn meester Morales zijn gebaseerd. Op deze manier
schrijvingen van eerste indrukken. Hij vertelt bijvoor-
probeert Música Temprana het ‘klanklandschap’ van
beeld dat men op Zakynthos het gregoriaans op een
de reis van Guerrero in kaart te brengen: niet alleen
simpele manier zingt, zonder kennis van zaken: waar-
wat hij onderweg gezien en gehoord heeft, maar ook
schijnlijk vond hij het saai.
wat hij zelf in opperste devotie heeft ervaren bij de
Tijdens de hele reis moest hij het hoofd bieden aan
plaats waar Jezus is geboren, waar hij heeft gelopen
Moren en Turken, toen vijanden van Spanje. Passan-
en ten hemel is gevaren. t
ten bekogelden hem zonder duidelijke reden met
stenen of hij kreeg, zoals in Damascus gebeurde,
toelichting · Adrián Rodríguez Van der Spoel
zonder enige reden stokslagen. Toch kwam hij heel-
redactie · Sylvester Beelaert
3
Teksten
El viaje de Jerusalem que hizo Francisco Guerrero,
De reis naar Jeruzalem van Francisco Guerrero,
racionero y maestro de capilla de la Santa Iglesia
als geestelijke en kapelmeester verbonden aan de
de Sevilla.
kathedrale kerk van Sevilla.
Entre el lugar del Nacimiento y del Pesebre esta un
Tussen de Geboorteplaats en de Kerstkribbe staat
altar de mármol, que señala el lugar donde ofrecie-
een marmeren altaar, dat de plaats aangeeft waar de
ron los Reyes sus dones. Yo como músico tuve mil
Drie Koningen hun geschenken aanboden. Als
ansias y deseos de tener alli todos los mejores
musicus had ik daar hartstochtelijk graag de beste
músicos del mundo, así de voces como de instru-
musici van de hele wereld willen hebben, zowel op
mentos, para decir y cantar mil canciones y chanzo-
vocaal als op instrumentaal gebied. Dan hadden we
netas al Niño Jesús y a su Madre Santísima y al
voor het Kindje Jezus, zijn Allerheiligste Moeder en
bendito Joseph en compañía de los Ángeles, Reyes y
de heilige Jozef duizend liederen en gezangen
Pastores que en aquel momento se hallaron que
kunnen aanheffen, in aanwezigheid van de Engelen,
aunque era al parecer tan pobre, excedía a todas las
de Koningen en de Herders die er toen bij waren.
riquezas que se pueden imaginar.
Want ook al zag die plaats er armoedig uit, hij
overtrof in werkelijkheid alle denkbare rijkdommen.
I. El camino a Jerusalem
I. De weg naar Jeruzalem
Pasado este valle y río, comenzamos a subir una gran Eenmaal uit dit rivierdal voerde de weg ons een heel
cuesta que duró una legua, llana en la altura,
eind omhoog, zeker een mijl. Boven werd het vlak,
aunque pedregosa, y acercándonos a Jerusalem, la
maar het lag er vol stenen. En die weg bracht ons in
cual está toda rodeada de montes [...]. De aquí
de buurt van Jeruzalem, dat helemaal door bergen
descubrimos un pedazo del muro de la ciudad y las
omringd is [...]. Vanhier ontwaarden we een stuk van
torres del Castillo Al-Qastal. Luego que los vimos, fue
de stadsmuur en de torens van de burcht Al-Qastal.
tan alegre su vista, y muy extraordinario el contento
Zodra we ze zagen, waren wij Pelgrims van West en
de todos los Peregrinos Latinos y Griegos, que nos
Oost zo geweldig opgetogen over die aanblik dat we
apeamos besando muchas veces la tierra, dando
op onze knieën vielen en herhaaldelijk de grond
muchos alabanzas a Dios, y mil suspiros devotísimos,
kusten. We prezen God uitbundig, slaakten talloze
diciendo cada uno su devoción a la Santa Ciudad,
vrome kreten en ieder getuigde van zijn verering
reiterando muchas veces Urbs beata Jerusalem.
voor de Heilige Stad, en vaak hieven we het Urbs
beata Ierusalem aan.
Francisco Guerrero
Urbs Jerusalem beata (a 4 et 5) - Liber Vesperarum (Rome, 1584)
1. Urbs Jerusalem beata,
Jeruzalem, gelukkige stad,
Dicta pacis visio,
beeld van de vrede,
Que construitur in celis
in de hemel gebouwd
Vivis ex lapidibus,
van levende stenen
Et Angelis coronata,
en door engelen omgeven
Ut sponsata comite.
als haar bruidsstoet.
4
2. Nova veniens e caelo,
Nieuw daalt zij uit de hemel neer,
Nuptiali thalamo
klaar voor haar huwelijksfeest
Praeparata, ut sponsata
om zich te verenigen
Copuletur Domino:
met de Heer.
Plateae et muri eius
Haar straten en muren
Ex auro purissimo.
zijn van het zuiverste goud.
3. Portae nitent margaritis
Helder stralen uw paarlen poorten,
Aditis patentibus:
ze staan voor altijd open.
Et virtute meritorium
Vanwege de deugd van hun verdiensten
Illuc introducitur
stijgen trouwe zielen daarheen op,
Omnis qui ob Christi nomen
zij die om Christus’ naam in deze wereld
Hic in mundo premitur.
pijn en rampspoed droegen.
4. Tunsionibus, pressuris
Menig slag en stevig bouwwerk,
Expoliti lapides,
polijstte deze uitverkoren stenen,
Suis coaptantur locis
die nu op hun plaats zijn samengesmeed
Per manus artificis,
door de hemelse architect,
Disponuntur permansuri
die wilde dat dit paleis,
Sacris aedificiis.
daarmee voor altijd getooid zou zijn.
5. Gloria et honor Deo
Roem en eer aan God,
Usquequo altissimo,
voor altijd de allerhoogste,
Una Patri, Filioque,
aan de Vader en de Zoon,
Inclito Paraclito,
en aan de Heilige Geest,
Cui laus est et potestas
van wie lof en heerschappij
Per aeterna saecula. Amen.
duren tot in eeuwigheid. Amen.
II. Jerusalem y las Estaciones
de la muerte de Cristo
II. Jeruzalem en de Kruisweg
van Christus
Otro día comenzamos las Estaciones. Fuimos por la
Een andere keer ondernamen we de Kruisweg. We
via dolorosa, que son las calles por donde Cristo fue
liepen de weg van smarten af, dat wil zeggen de straten
a morir, llevando la cruz a cuestas desde la casa de
waarlangs Christus met het kruis op de rug zijn dood
Pilatos hasta el Calvario. También vimos el lugar en
tegemoet ging, vanaf het huis van Pilatus tot de Cal-
donde Cyrineo tomó la Cruz a Cristo para ayudarle a
varieberg. We zagen ook de plaats waar Simon uit
llevarla. Hay muchos santuarios destruidos. Uno de
Cyrene het Kruis van Christus overnam om het Hem te
ellos se edificó en memoria del sentimiento y dolor
helpen dragen. Heel wat heiligdommen verkeren in
que Nuestra Señora tuvo cuando vió a Cristo con la
verval. Een ervan werd opgericht in herinnering aan
Cruz a cuestas.
de smartelijke gevoelens van Onze Lieve Vrouw toen
zij Christus met het Kruis op zijn rug zag lopen.
5
Francisco Guerrero
O Domine Jesu Christe (a 4) - Motetta (Venetië, 1570) toegeschreven aan Gregorius de Grote
O Domine Jesu Christe
O Heer Jezus Christus,
Adoro te in cruce vulneratum
ik aanbid u, gewond aan het kruis,
felle et aceto potatum:
gelaafd met gal en edik.
deprecor te ut vulnera tua
Ik smeek u: laat uw wonden
sint remedium animæ meæ.
de genezing van mijn ziel zijn.
Salimos de una cueva
que fue oratorio de
Cristo Nuestro Señor y a
40 pasos más o menos,
se nos mostró el lugar
donde los tres discípulos,
San Pedro, San Juan y
Santiago estaban
durmiendo, y Cristo les
despertó y reprendió por
no estar velando y
orando.
We verlieten een grot
waarin Onze Heer Jezus
Christus gebeden had en
stuitten zo’n veertig
stappen verder op de
plaats waar de apostelen
Petrus, Johannes en
Jacobus in slaap waren
gevallen, waar Christus
hen wakker maakte en
hun verweet dat ze niet
waakten en baden.
Ierusalem, et suburbia eius,
sicut tempore Christi floruit,
cum locis in quibus Christus
passus est [...]
plattegrond van Jeruzalem door
Christiaan van Adrichem
(1533-1585), uitgegeven in 1588
door Braun & Hogenberg
6
Cristóbal de Morales
Vigitale et orate (a 4)
Vigilate, et orate
Waakt en bidt,
ut non intretis in tentationem.
opdat gij niet op de bekoring ingaat.
Spiritus quidem promptus est, caro autem infirma.
De geest is wel gewillig, maar het vlees zwak.
Matteüs 26,41
Un poco más arriba es el lugar donde le dijeron a
Wat hogerop is de plaats waar de apostelen Christus
Cristo los Apostoles, los enseñase a orar, y les dió la
verzochten om hun te leren bidden en Hij hun het
oración del Pater Noster, allí hay una iglasia caída.
Onze Vader gaf. Er staat een vervallen kerk.
Francisco Guerrero
Quis vestrum / Pater Noster (a 5) - Motetta (Venetië, 1570)
Pater noster, qui es in caelis:
Onze Vader, die in de hemel zijt,
sanctificetur nomen tuum;
Uw naam worde geheiligd,
adveniat regnum tuum;
Uw rijk kome,
fiat voluntas tua,
Uw wil geschiede
sicut in caelo, et in terra.
op aarde zoals in de Hemel.
Panem nostrum cotidianum da nobis hodie;
Geef ons heden ons dagelijks brood
et dimitte nobis debita nostra,
en vergeef ons onze schuld,
sicut et nos dimittimus debitoribus nostris;
zoals ook wij aan anderen hun schuld vergeven
et ne nos inducas in tentationem;
en leid ons niet in bekoring
sed libera nos a malo.
maar verlos ons van het kwade.
Matteüs 6,9-13
En la cumbre de este Santo Monte vimos una iglesia
Op de top van deze Heilige Berg zagen we een grote
grande, y la mayor parte caída. En medio de ella una
kerk, grotendeels vervallen. In het midden een kapel
capilla redonda de bóveda entera y en medio está
met een rond gewelf met in het midden een steen
una piedra de poco más de dos palmos, donde está
ter grootte van iets meer dan twee palm. Daarop is
señalado un pie, que dicen que Nuestro Redentor
de afdruk van een voet zichtbaar, die naar men zegt
dejó estampado cuando de aquí subió a los cielos.
door Onze Heiland achtergelaten is toen hij van hier
El otro pie, dice que lo llevó un príncipe Cristiano,
naar de hemel opsteeg. De andere voet is naar men
no sabré decir quien fue. Este pie besamos muchas
zegt door een Christelijke prins meegenomen, maar
veces con mucha devoción. Este es el lugar de
ik zou niet kunnen zeggen wie dat is geweest. Deze
grande alegría para todos los cristianos que lo ven,
steen vereerden we met vele kussen. Dit is een plaats
porque nos parece que vemos a Cristo Nuestro
die alle christenen die hem zien, grote vreugde bezorgt
Redentor, ir subiendo por las nubes y a la Virgen
want het komt ons voor dat we Onze Heiland Jezus
Nuestra Señora, su bendita Madre, y a los Apostoles,
Christus zien terwijl Hij in de wolken opstijgt, en ook
tener los ojos y corazón suspensos mirando el
Zijn Moeder de Heilige Maagd en de Apostelen terwijl
camino del Cielo que Cristo hacía para si, y para sus
ze vol verrukking naar de Hemelvaart kijken die
fieles.
Christus voor zichzelf en zijn gelovigen voltrok.
7
Francisco Guerrero
Venite Domine et noli tardare (a 5) - Sacræ Cantiones (Sevilla, 1555)
Venite Domine et noli tardare.
Kom Heer, talm niet.
III. Belén
III. Bethlehem
Vimos una cisterna de mucha y buena agua, adonde
We zagen een put met veel goed water, waar de
los Santos Reyes Magos se recrearon, y alegraron en
Heilige Drie Koningen verpoosden en waar tot hun
gran manera, porque allí les tornó a aparecer la
grote vreugde zich de Ster weer vertoonde. Die had
Estrella, que se les había escondido antes que
zich voor hen verborgen voor ze Jeruzalem binnen-
entrasen en Jerusalem y desde allí los guió hasta el
gingen en leidde hen vandaar naar de plaats waar
lugar donde estaba el Niño Dios en el Portal de
het Goddelijk Kind zich in de Kerststal van Bethlehem
Bethleen.
bevond.
Francisco Guerrero
Los Reyes siguen la estrella (a 4) - Canciones y Villanescas espirituales (Venetië, 1589)
Los Reyes siguen la estrella,
De Koningen volgen de ster,
la strella sigue al Señor,
de ster volgt de Heer,
y el Señor dellos y della
en de Heer van Koningen en ster
sigue y busca’l pecador.
volgt en zoekt de zondaar.
Teniendo de Dios notiçia,
Nu ze een teken hebben van God,
buscan con divino zelo,
zoeken ze met goddelijke ijver,
la strella, al Sol de Justicia,
de ster zoekt de Zon der Gerechtigheid,
los Reyes, al Rey del cielo.
de Koningen de Koning van de hemel.
Guiados son d’una strella,
Geleid worden ze door een ster,
la strella de su Señor,
de ster van hun Heer,
y el Señor dellos y della
en de Heer van Koningen en ster
sigue y busca’l pecador.
volgt en zoekt de zondaar.
Buscan al Rey soberano
De hoogste Koning zoeken
los Reyes, para adorarle,
de Koningen, om hem te vereren,
y el Rey traydor y tyrano
en de Koning, valse tiran,
le busca para matalle.
zoekt hem om hem te doden.
Siguen los tres a la strella,
De drie volgen de ster,
la strella sigue al Señor
de ster volgt de Heer,
y el Señor dellos y della
en de Heer van Koningen en ster
sigue y busca’l pecador.
volgt en zoekt de zondaar.
8
Cuando vimos la ciudad de Belén, todos los Peregrinos
Toen we de stad Bethlehem zagen, brachten wij, alle
y frailes que con nosotros iban de rodillas en tierra
Pelgrims en de monniken die zich met ons op de
cantanto himnos y oraciones, dimos muchas gracias
knieën voortbewogen onder het zingen van hymnen
a Dios. Fuimos cantando hasta llegar a la ciudad y
en gebeden, overvloedig dank aan God. Zingend
puerta de la iglesia, la cual está fuera de las casas de
trokken we verder naar de stad zelf, die nu iets meer
la ciudad, que ahora tendrá poco más de 60 vecinos.
dan zestig inwoners zal tellen, en naar deur van de
kerk, die buiten de bebouwde kom staat.
Francisco Guerrero
O Virgen, cuando os miro (a 3) - Canciones y Villanescas espirituales (Venetië, 1589)
O Virgen, quand’os miro,
Maagd Maria, wanneer ik naar u kijk,
no cabe’n si mi alma de gozosa,
loopt mijn ziel over van blijdschap
y en mi pecho tan triste no reposa,
en vindt ze geen rust in mijn bedrukte borst,
y por esto, suspiro,
en daarom zucht ik
buscando mi alegría
en zoek ik mijn vreugde
que sola vos la dáis al alma mía.
die alleen gij aan mijn ziel kunt schenken.
El guardián nos subió por los terrados de la casa y de
De opzichter bracht ons naar de dakterrassen van het
la iglesia y de allí vimos el lugar y prado donde
huis en de kerk. We hadden er uitzicht op de weide
estaban los pastores cuando el ángel les dijo como
waar zich de herders bevonden toen ze van de engel
Cristo Nuestro Salvador era nacido y adonde la
hoorden dat Onze Heiland Jezus Christus geboren
multitud de ángeles cantaron: Gloria in excelsis Deo.
was, de plek die door een menigte engelen werd
toegezongen met Gloria in excelsis Deo.
Francisco Guerrero
Prado ameno, graçioso (a 4) - Canciones y Villanescas espirituales (Venetië, 1589)
Prado ameno, graçioso,
Weide lieflijk en bevallig,
enbidiosos tenéis a mil pastores.
met afgunst vervult gij duizend herders.
Campo adornado de hermosas flores,
Veld getooid met fraaie bloemen,
¡Quién en vos recogiese mocht ik onder uw tedere lijsterbessen
con amorosos sylvos, su ganado!
maar uw vee hoeden!
Quiçá por este prado In deze weide
podría ser alguna vez yo viese
zou ik ooit misschien mogen aanschouwen
los ángeles cantando
hoe de engelen
Gloria a Dios y al hombre paz anunciando.
Ere aan God zingen en vrede op aarde aankondigen.
9
IV. La Iglesia del Calvario
y el Santo Sepulcro
IV. De Kerk van de Calvarie
en het Heilig Graf
Esta estancia del Monte Calvario es tan agradable y
Het verblijf op de Calvarieberg is een zo aangename
devota para el alma y cuerpo, que no se cansa estar
weldaad voor lichaam en ziel dat het nooit verveelt
uno en ella, que parece estamos en el Paraíso.
om er te zijn, want het is of we ons in het Paradijs
Muy bien parecieran aquí cantando algunos diestros
bevinden. Hoe prachtig zou het zijn als een paar
Músicos las Lamentaciones de Jeremías, mirando y
bekwame Musici hier de Klaagliederen van Jeremia
considerando el Calvario y Santo Sepulcro, porque
zouden zingen, met hun ogen en gedachten op de
ambas cosas se pueden ver juntas.
Calvarie en het Heilig Graf gericht, want ze bevinden
zich beide in het blikveld.
Cristóbal de Morales
Lamentatione Sabbato Sancto lectio prima - Lamentationi di Morales (Venetië, 1564)
Zai.
Zai.
Candidiores Nazaræi eius nive,
Ooit waren Sions vorsten smettelozer dan sneeuw,
nitidiores lacte
glanzender dan melk,
rubicundiores ebore antiquo,
roder dan koraal was hun lichaam,
saphiro pulchriores.
als saffier hun verschijningen.
Heth.
Heth.
Denigrata est super carbones facies eorum
Maar nu zijn ze donkerder dan roet,
et non sunt cogniti in plateis:
ze worden op straat niet herkend:
adhæsit cutis eorum ossibus:
ze zijn vel over been,
aruit et facta est quasi lignum.
hun huid is droog en dor als hout.
Klaagliederen 4,7-8
V. La salida de Jerusalem
V. Het vertrek uit Jeruzalem
Salidos todos de Jerusalem, comenzamos a caminar
Toen we Jeruzalem verlieten en aan de terugtocht
volviendo a cada paso los ojos atrás, mirando la Santa
begonnen, keken we bij elke stap achterom naar de
Ciudad y aquellos benditos Montes Sion y Olivete,
Heilige Stad met de eerbiedwaardige Berg Sion en
nos íbamos despidiendo de ellos con harta tristeza,
de Hof van Olijven, en zo namen we afscheid, diep
por apartarnos de tan santos lugares. Caminando
bedroefd dat we die heilige plaatsen moesten
como media legua vimos una Iglesia, que es el lugar
verlaten. Zo’n halve mijl verderop zagen we een kerk,
donde Jeremias mirando desde allí la ciudad y
op de plaats waar Jeremia onder tranen op de stad
llorando, compuso las lamentaciones.
keek en zijn klaagzangen schreef.
10
Cristóbal de Morales
Lamentatione Sabbato Sancto lectio prima - Lamentationi di Morales (Venetië, 1564)
Teth.
Teth.
Melius fuit occisis gladio
Beter te vallen door het zwaard
quam interfectis fame,
dan te sterven door de honger:
quoniam isti extabuerunt
verstoken van alles wat het land voortbrengt,
consumpti a sterilitate terræ.
kwijnt men weg en bezwijkt.
Ierusalem, Ierusalem,
Jeruzalem, Jeruzalem,
convertere ad Dominum Deum tuum.
Keer terug naar de Heer uw God
Klaagliederen 4,9
VI. Vuelta en España
VI. Terug in Spanje
De aquí fuimos a Nuestra Señora de Monserrate,
Vanhier gingen we naar Onze Lieve Vrouw van Mont-
a darle gracias de tantas mercedes.
serrat om haar voor zo veel gunsten te bedanken.
Francisco Guerrero
Ego flos campi - Mottecta (Venetië, 1589)
(Shulamith)
(Sulamith)
Ego flos campi
Ik ben de veldbloem
et lilium convallium.
en een lelietje van dalen.
(Hij)
(Hij)
Sicut lilium inter spinas
Als de lelie tussen de distels,
sic amica mea inter filias.
zo is mijn vriendin tussen de dochters.
(Shulamith)
(Sulamith)
Sicut malus inter ligna silvarum,
Als een appelboom tussen de bomen des wouds,
sic dilectus meus inter filios.
zo is mijn geliefde tussen de zonen.
Sub umbra illius
In zijn schaduw
quem desideraveram sedi,
zat ik zoals ik verlangde,
et fructus eius dulcis gutturi meo.
en zijn vrucht was zoet in mijn keel.
Introduxit me Rex in cellam vinariam
De koning heeft mij binnengevoerd in de wijnkelders,
ordinavit in me charitatem.
hij ordende de liefde in mij.
Fulcite me floribus,
Ondersteunt mij met bloemen
stipate me malis
sterkt mij met appels
quia amore langueo.
want ik bezwijm van liefde.
Hooglied 2, 2-5
Vertaling Spaanse teksten: vereniging Circulo Cervantes Maastricht (www.circulocervantes.nl).
De bijbelteksten zijn ontleend aan de Nieuwe Bijbelvertaling, Nederlands Bijbelgenootschap 2004.
11
Música Temprana
Adrián Rodríguez Van der Spoel
Música Temprana verkent repertoire uit de Renaissance
Adrián Rodríguez Van der Spoel, geboren in Rosario,
en de Barok uit bronnen van het toenmalige Spaanse
Argentinië, kwam daar in aanraking met traditionele
wereldrijk, met een accent op Latijns-Amerika. Het
muziek en volksmuziek. Na verloop van tijd richtte hij
ensemble wil de muziekontwikkeling van Latijns-
zich in zijn studies meer op de vroege westerse muziek
Amerika in kaart brengen vanaf het moment dat de
en de historische interpretatie daarvan. Hij verhuisde
eerste conquistadores voet aan wal zetten in de Nieuwe
naar Nederland en studeerde compositie en koor-
Wereld tot en met de volwassenwording van de eigen
directie bij Daniel Reuss, Daan Manneke, Paul Van
barokmuziek op Latijns-Amerikaanse bodem.
Nevel en Jos van Veldhoven aan het Conservatorium
Het repertoire van het ensemble is veelal het resultaat
van Amsterdam.
van onderzoek door dirigent en oprichter Adrián
In 2001 richtte hij Música Temprana op, dat zich voor-
Rodríguez Van der Spoel.
namelijk toelegt op de interpretatie van muziek uit
Sinds het eerste concert in 2001 heeft het ensemble
de koloniale periode van Latijns-Amerika en Spanje.
zes cd’s uitgebracht en heeft het optredens verzorgd Hij heeft veel onderzoek gedaan op dit gebied en is
op belangrijke festivals, zoals het Festival Oude Muziek
auteur van Bailes, Tonadas & cachuas. La música del
Utrecht, de Trigonale in Oostenrijk, Laus Polyphoniae
Códice Trujillo del Perú en el siglo XVIII.
in België, het Mozart Festival in Rovereto (Italië) en
Adrián Rodríguez Van der Spoel werkte als gastdirigent
Musica Sacra Maastricht. Verder heeft Música Tem-
met ensembles als Anthonello en Contraponto uit
prana tournees gemaakt door Latijns-Amerika, met
Japan en met Conjunto Promúsica in Argentinië.
name in Bolivia, Costa Rica, Argentinië en Ecuador.
Als gastdocent werd hij gevraagd door de conserva-
Tot de bijzondere projecten van het ensemble behoren
toria van Tilburg, Utrecht en Den Haag, en door de
de integrale opname van de Codex Trujillo del Perú,
Argentijnse Katholieke Universiteit, het Conservato-
de reconstructie van barokviolen uit de Chiquitos in
rium Manuel de Falla in Buenos Aires en de Escuela
Bolivia (inclusief concerten) en de geënsceneerde
Universitaria de Música in zijn geboortestad. Daar-
versies van de Ensaladas van Mateo Flecha en van de
naast doceert hij koordirectie bij de jaarlijkse Kurt
madrigaalkomedie Il festino van Adriano Banchieri.
Thomas Cursus in Utrecht.
Dit concert wordt door Omroep MAX live uitgezonden op NPO Radio 4.
U kunt de opname beluisteren via www.radio4.nl/luister-concerten.
Stichting Musica Sacra,
Theater aan het Vrijthof Maastricht en Omroep MAX Radio 4.
festivaldirectie Hugo Haeghens bestuur Jean Jacobs, Eddy Klomp, Bas Huijser
en Michel Cobben programma­commissie Jacques Giesen (voorzitter), Jos Leussink
(adviseur), Sylvester Beelaert (Musica Sacra Maastricht), Hugo Haeghens en Fons
Dejong (Theater a/h Vrijthof), Russell Postema (Omroep MAX) projectleiding en
fondsenwerving Fons Dejong marketing en publiciteit Nicole de Boer productiebureau Peter Noten, Raf Meijers en Joyce Limpens-Paquay redactie Philip Leussink
en Jacinta Wetzer vormgeving Philip Leussink uitbalie Daan Grol, Judith Bruijnzeels,
Kirstin Görtz, Diederik Honing, Elsbeth Willems en Jules Indemans techniek Remco
van der Giessen facilitair Claire Dullens en Nandi Nijsten financiën Jos Spauwen,
Marc Berkmans en Willy Spronck
festivalbeeld GOTRA | Maïté Guérin © David Peskens
samenwerkingspartners Theater aan het Vrijthof, Omroep MAX, NPO Radio 4,
RKK, Academie Beeldende Kunsten Maastricht, Conservatorium Maastricht,
Koninklijk Conservatorium Den Haag, Intro in situ, Lumière Cinema Maastricht,
Philharmonie Zuidnederland, Stichting Maastrichtse Componisten, Studium
musica sacra maastricht is een coproductie van
12
Chorale, Toneelacademie Maastricht, VVV Maastricht, Boekhandel Dominicanen,
Universiteit Tilburg (School of Humanities, Department of Culture Studies),
dr. Fons Kurris, ds. Joen Drost en alle deelnemende locaties en podia.
mediapartners Omroep MAX, L1, Media Groep Limburg, RTV Maastricht.
Omroep MAX maakt ­opnamen voor (live) uitzending op NPO Radio 4.
met dank aan Fonds Podiumkunsten, Provincie Limburg, Gemeente Maastricht,
Stichting Elisabeth Strouven, VSBfonds, Fonds 21, Prins Bernhard Cultuurfonds
Limburg, Stichting Kanunnik Salden Nieuwenhof, Limburgs Festival Platform en
VVV Maastricht. De activiteiten worden mede mogelijk gemaakt door de Vrienden
van Musica Sacra Maastricht en door anonieme giften van particulieren.
word vriend van het festival Steun ons met een bijdrage vanaf € 40
en geniet als Vriend van het festival vele voordelen. Zie voor meer informatie
en aanmelding www.musicasacramaastricht.nl/vriend.
stichting musica sacra Vrijthof 47, 6211 LE Maastricht
[email protected] • www.musicasacramaastricht.nl