/■ ,- x - y A i r H e ' I HISTORIC P O IJT lf^ DEI. 9»» OE iU fiO V K ttJIO . B S » 0 » XBEAf \ bki. M iììs v s v ts y fxis BoncK* ««vontricu m r » c«atcct» ri« iu ■1" S>00 MB CACU4, Hi OtSZavLt*. St' y *«ij>(,imu xjwiiisw. K k aLcnMVRi Vhn iîU n u fl frts fû lfl. B U D H ID ? V ini4 Etc J A S » d ¿ Í6 4 Í if- Í.f- r .. V ♦ A ••^V fv v ts. y H IS T O R ll POLIÏÏCA H -/? e E is s o m s o H fie A x>sr. TE SC8 DtMSiONES, >E SU G O B m W O i T>t^ i V S » S A t T BU « iD a i* 3 S S D S 3 d i ir9nC:«s tiocakJicis qvi omt t cmoccn CVAtsi «*3 to o pun Ct«IA«, Mft ICS T PkllCtriU» MOIUTIlM« >0t tL CMCTfEL 2Don i H a n u i l Sas^^aia, M ADRID* uniiKAtA Db x<4 T ir » i be, jo k p u i t bu « s. )B4t »* > 's . y B i e x persuaúuW 0« q u e cuando cu ttom« |iú de revueltas poUlicad se TcaÍí¿au grandes acuecuulenlu», ¡»un ^ e o ip re juzgados c o a 'm~ tcre^ada |urc3alú)ad> d e ^ u c im p o ^b le ba* Carlos coüocer á lo» partidos q u e los ven ¿olo dcl i!K»do q u e sus pubiotus *&o los prc$eu> ta n , y d e q u e tam bicn son dcsfigurM oe i su vez por lo» qu« du»tuuies de loa sucesos y de los peUg^iv« mí p ueden n a rra r «queUus ro n c u c tilu d ^ D i d a r á essos s u v e r d a s c a ím j^ r UncUi, n i co o ^d erar en su p a n to d e 'vUla a ios u n o s y ú los o tro s; jnniÁi se m e había o c u r­ rido cbcribir accrca d e l Gonvemo d e V er gara T de las cauAas.cn doode tiene «u « p licacio n y su o r í j ^ n , y p o r c slo , aun<^no com prendi­ do «u é l y u n o de los j^efes q u e le (irioaron» (fi) LiC 6Ülu rep*pi<tas 4* I«» ÍDvectúd« ^ c t M ^ ^ é « A h a n (í« m m » d o co u m cuos tin o q n r p ro Ju sb ii, n o solo sohrc a uc^l accMUtciiitieulu p;ira xiotnpre nicinijra> e m k s fasiíK de fú liiaioría « ooti^nipüránoa, $iíio t.imblwi s ü b rr mié /»i'i'icipal« aciorts; m as habieodo ;5|wrecÍdo d e n tro y f u « « dcl rrxuo v an irt w r i u « , animíulos algunos p o r J«d pa«iiniH*s, > rf^prcnEes oíros á solo q>oc¿e p arlicu larcs ¿ c la caiisd CArlibtn« lie conocido <atraT¡A«i la opinion p ú b lic a , y n o dAJt á <oDoocf la vflrdaittry ín Jo Ie y divisiones d« u n p a ith lo , u u c liabíi^ndo nocido ilo b ü , c a 2oft cani|>o^ o e batalla lle g ú » robuAtecciM hasi.i [Kiiiio de t«ner e s e p c n ^ titas x!e u n a VC7, «MI tnuT du^oM haleiiza el <!esiiao ¿ e Ííe m onanw ^a espaíw fa, y q u e ji>?g4do « k m e (Jío d e lA i^ iU c io u ^ dc»<»lrMiS contieBiSas, n o lia «ífo cunipIelATiicirte conockfo, n o boW |)or Toa íc soy vsin a o $ ^ ú i » tam bién p o r m ucbo$ de loK q u e destte I«« p r¡n á ^ ÍM naO pfrt«socí(?o á sns ^ á s . A c ^ iia s )>i«(4nlea p o r >í acias 4 >iaeor >afCCV7 ^ vHiri* dad de los acacvñmii:utü9, se «$fr<ga U d e m i« jniícbos de los q u e ha n cscrito sopre csía nn* r fáute niAlerij Tian carecido <!e d a o s , pM] u c Ita gÍ<fo inuctiM Teces as n u lo d e mR'^Ilaciones j^ a lu íla s , mus b íc n a u o de reía* c lo o ^ b¡sJ«')riiM5, V qu e ülros d o na n <sfiu^4* (fo el origen á e «áot?s« io r¡ir€ Q ta en m u id - (H tu d id ccM sas, ( p ie la r tq a e a l perecer e p o e * e ^ Laa eoncturiiiu á u d násin o ü n . s ft% para «s|i&ear p o r < ^ é e a p oco t e bo> o o inw s á Qtms Luc escñt«a ptibikiiáoe a h o ra , q u e lia u re^sküik» ficBC« de dkiooDes c m eoBdceM sdM , n o w(«fMWD4» e n modo a l ^ o o ¿ U iom téaA gener«!, «»-> n d a c h i p a h c u la n n e u te e n la svenguaeicA ú A ^ m ir a b le m txío co a q u e t k g n o n <1 ej¿i«» *jXo caffÜatH j d p u e b lo q u e te a y i i d ^ á Ift Tm ficackm d e l ConvenW) iksf^MKe ^ ttn te s M cfifick«. ( k t a o u ^fecüáon, 7 3 e t a o » cojeu promMO, fiMtenido todo ta l v n K«b4» poe« ^ s>oineBt<B n te » <Íe l l e r a n e á c a ^ , y ^n ao 4 » la c s n n d« D on Cftflos, fu e rle J d o m iiu n l» A a n p a rte de la P e riín m la , Icvwilfifct f o í ^ M c io n e s . j d ^ a r a l u «1 c*6m> é p eeas lib­ i a s d e M a jn d . Ebia cspKcacim e» 1« t p « n>c pr^w n g T 3 ,la< p c creo o e « 9 a n * ,y p ^ l s « j a l l e g ^ a ^ e s a , poe««o q u e k « a k ^ teBC» p o Ü ti^ deí* partido e d f^ tA ^ ^ c r t aa c n p re fio los c»j«pr« de V eratrm el i l o a M c día 3} d e ^ « ja ie d e y q w St K PguB a reb H afi cpse con lo» destinos n a d r UEüpsDa h a dejado, permilic j a , •m o r» W piMMies ert < ^ a cii«ftk>a. < ?ie s» ZD£D TiD|tfrctal d e sus d h o 's « ía e w ¡K ^íe« » ¿eadc Cites de f 8 ? 3 I r n ta el cweéo •gw to. ^D pcríor A loáa itin Q o e K Ó M y X t* v id u tiü m om enláiieam ente d ulces Afecloi, jr Itrescicidicfulo d e resetiiim ienio^ ju s to s , »e^ i r é a l p u lid o carlU la c u todua sus \iciei* tudos i espondré &cr\cÍlUraeiuo lo$ &uccsob ta­ les com o los lie visto ; p in ta ré á las pcrson«t$ d e l m odo u u e c)U& lioii u¡>arcodo deade la m u e rte d e r c m a o d o V i l , y encnntrnré p iu chas veces en lo« sentí mienioe de m í cora¿ou y e a las diversos tiuprebiouo» <^ue Uc recibido <31 i¡cn>|ios prúspei'os ó adveraos la vcrJade* l a iodícaciou d e lo» sentim ientos y deseos carlistas, re^)rc6Ciitados p o r lo» q u e v o lu o tariam eote fueron condu^dn* á Ia defensa ile D o n C árlo s, iinpul^tdos d e lioimidos j>rincí* E ’os y de ü n e s patrióiicos, q u e pikcdcu c » a i ' rsc sin r u b o r en todas los batidoras, y p r o ­ clam arse en todos los cam|)o». M ilitar desde tru6 prim eros años,&i Ue recibido i^Iguoa ins­ tru c c ió n b a ú d o escb i^v a i m i CAiTcru, abi carezco de prclciiaioi^es d e « s e n io r; el leo g u ^ ^ e p u e s efe esic fragm ctUo bl^tórico no tc r á elegante» u u será b e llo , n i au n tal ves ro rre c lo ; lo c re o , y auticijiadam ente ro n fran­ q ueza lo cooücso ■, jw ro 9t i q u to con to d a la b u cn ñ (ó |)0$ible ({ue presentare la luarclia d e los acontecim ientos y las circunstancias de la s personas cu n im p arcialíJad , dando a ú ¿ coiuiecr d v u n luodo claro y cierto lo i{ue bA sido Don' O tr W , s u c a u sá , sus diversos par» ^ d o s , y k s p e rs 4 ^ g c s q u e c u ellos ma« W i fig u ro d o , Y còrno U«gù cl g ra n dia de V ergala. l'a r o dc«:vibrir csic im jw rw n lc T ai parecer v x j iiimmprCTtóiWe p u n lo , n o hay « irò Dicdio éJuo ccn irte »1 exam en y niarclxa de b s 8uc«»u9 poU(Ìcos y mIUiareb ocurrido» desde 183'i eh e l pueblu y cjórclto cwrlisia, 1(K> eiiales n o U^n smìo b ic» cvMOcìdos W c ) abora. ^ E I partido »iecLuado ¡*or D on, C á rW eo las ¡»roviríciJA Vasco-Navarra» c u n tía *us me­ jores pá¿juias en el periodo la g u e rra q u e com prende iodo el año de 1834 y íP**** p a rte de 1835. T odo car]Í»la era en aquel tiem po m i arrojwlo ? ú líl vasallo de s u m* vocado r e y ; la ju> cníud enn las u r ii'« en U n u i\o eorrift de corabalc en com bate v lio or­ d e n m ililar ítdclaiuado, « a porlicular in&Ifticcio » , cou é v a so aruiuiuctilu, y con uno* cuanto« curiuclic'», halallal)a cotiira fuer¿js num erosas regladas» provistas de cn an to i>c* cesila la guerra» y m andodas |>or geiicrJe* do iv^mlaeion \ cji aqueüu ó(HHai eiiarde^ cido cotuBiiasmo, e l prcpietariu nfrecio to«o sus bicocs ; !os h o m b r n úlik'S Tolabaa á las arm as ; el |«adrc preseotaba vobinturiain en te sus 1iÍ}l>s en reesüpla¿o la] tc z de olro$ m u e r (os en los cain^ios uc h a ló la , y » a)^u* no no 6foiÍa la tir cii su pcclio i;^lc ardor DÓ* y geueroso, n o o»aba p r e s t a r s e e n $u p u e b lo , doiidc e ra escarnecido liasla ytor la* wtoyxcB, p tfiid p o s (dQjbiWi d e a u » îm p«» t m Y a ro n il» , representados p o r el iin á u m « g n f o de R cligiou, C artes V y í'o e r o s : lo» ndeuÓAiton« a ln o d o n ab « ) el aitnr del Dto$ d« |Ttfdi<:id>an la g u e rra , V empuiiiáhaa el íum I j l a U nM : iM ¡os nK H ito, en los b o » q i ^ , cii h s |>eúas T e n tre los m é m o s ene* míguA 9e im provU ânan tallci'cas.y «e esu b le* dan. fd h ric » da arm as y de jn u n id « » « » , j . h íñ u Ü£ los m ares «c (Acaban c l o n e s j Ita­ las >fiQjos r^ 'u e rd o b d e eu6l«i>cla tm osioiti« Ka iradicion ó la m em oria de borrasca& j n a a o ru rn ü o s t u ! » coeta):. T o d o «ra en« toncvs iHlm irablcmcalc ckbîcitere^ado, j si • h o r a , IK> o b stan te d co rto t ^ m w trao«cur» n d o , se narraaen con |tuatualÍ<U u loa hcchc* de a q iirlla se tc n d riu i j u r mvento$ d e uuu (K u ^o acío o fog9¡»«i y fo c u n ^ . lac árrcg u i «va ctilooc«» « i h o o ib rc c s in u rd in ario dcJ p a rtid o ; %a v a lo r, ß o în c rn b le * c(ix d a d , ttii ToluDtud d e b Ierro y &n fortuna, Jo Kabiaf) d a d a u n a su jtciio rid i^ d e que ü ^ n á c n le b a gc'xada jam a& otro e n bemejanlc poaicton. Eétc {>riiQeT |^ ( e d c lo6 o ir b » i» , de cuareiHñ y cinco ano< d e e d ^ , tá b la m a n d il do Tarioa rtg u u íe u tic de in lá n to ía o i liem 'po d e F em an d o M I to o d ls tín ^ td a re p u ra c k » , y jxjT sus opiniones ¡>oliiica» fue s ^ ta té á o ¿Jgnnos m « e 5 ante» de la <icl 'ntonarcá. N atu ral de G u¡pijzc 0(*, su 0 & íra{H)neete, Su ciiracicr i é ñ o , j J e p o c « ^ttlaiiTié. J e m caiuutbk ic 1<«Ídad, 3e CtiCo ro b u sto J Iríliájao, d e crtuveca e a !«■ u tt'U ' <ÍJ5 d« a u n q u e de b u e n foiulo, 7 reo-* < áilo s obtilátulu« de U ép oca; te u b valocfr casiigabd d e u ti m od» 1a cobardía^ A W iU fibe r i f ^ a n i r i i l c ¿ lo« Tállenles, j m U a ctm m u y rocas e«preúoues coDnK>«er y eMusiasDwr « 1 » irc^i«». Los b d la llo n o ü a y u n » rocTCcicroa s u psrtic'ulaf coD&an^^ñ, j «áktt le adcH’a bwa y icm iatv H irknklo i vece« el 8mc>r jiropÍA d « %ím soldadote coíl lá b r a •íuldub'* (c u b « J e » ), Z u o ialacárrf'g ai Ua liatÍA e jíc u ta r las mas arr¡es^aJ¡& ctn’|H‘C%MV m irab a todo lo coocernteiitc á la ^iK'rra co<^ liUcr«^ d<? uEta «specM* de projitedad ftu y ^ Pep&trlú el cxAuiiAtiba los turtucltos« FecoQOCU ^ , creaba los batallo­ nas , w ^ n u a b a los coinjKiijkis, y lo l>DCia y veia t o ^ p o r ú mUmo. iroi^fts untan i, u n « ir c ü á d u m iiv to y obediencia b á c u ts a ^ M r » l , u n a cuiilioAM cie¿'a y super&licÍo«a « 1 sxjs CiMUKáoiiciiloB} los ptteblos le c w iiidorabao eom o s u saív^dor t v la lu ch a eui« t rendid« ,y a u u a l « • o n íg o íim xw ia su i>oav r e , q u e y a tr o n a b a en b Furo|wu UuÍLo tfeocfsl en e l ejército , 7.unia1acár> n g u i iM u ^ h a u n rivales J e j^inguna cspo* (Í6 , y DO h a ^ a u a solo itkdivuiuo, au n ea-> t r e loa getes m ^s ambk^iubOb y a u d aces, q o c (íí) frc atrevieM á iraagiDar q u e podía n u n ca ser m as q u e el m ero y obedietito ejccutor d e «US ónirao^. H educÍ¿o el ejército á poco« Í>atul]oües, eran sus gi^es j (laslA SUü oücía* les conocí Jo s ¡iarlícul«umciife del ^ ^ e r a ! ; e l '\«dor, la aclWidad y la ejcciKÍOii en las em presas d e arrojo ei’«u el solo cam ino de loü usceusos, q u e dispensaba e l niíijino, y de a d q u irir uiia rep u lario n q u « se form aba $o~ h r c el» cam]ft> de b atalla \ allí se vcía á brí* Uaníc& oHcialcs, proccdciUcs de onrignos cucr* pos Oel ejércelo, m arch ar á píe, y uunquc llen o s de toda su erte d o p riv u d o n m , hasta co a aleg ría, ocujiando u l tc z cm¡)leos ior«riorcA á los su yo s, y e u tro i en cmllenadas acciones sin m as arnias q u e u n bioiplc palo. K1 soldado u o recibía n i pedi^ vestu ario ; 1a boin u y u n a p ren d a do Mniforioe cogida al cuem igo eran »u vaniJail v sos galas: ocupa* do6 louot» en b atirse ó en dcscaosar, iñ n g a n o {tensaba en lo tu l o r o , y todos sf* ino»tra* b a u contentos; a^Í n o habin cu aquellos licin pos esp írítu de provincjalism o, ni |tarddo6 q u e hicieran de los em pleos m dílares u n siate n ia d e escluúvigm o; algunos de los bata« lloncs nav;jrro9 m as distinguidos en la Iu t!ia C r sti arrojo y brav u ru tcnian |io r gefes i llam ados castellanos, q u e eran todo» loa s o nalurule« de h » provincias, y au n había a l ^ n o q u e apenas contaba u n o apuan det pais; entoQCC^ solo doim üaba la iAea de una g u e r r s , cayo éxito (ávorable to Jo s m irahaa como »eguro, á la cu al voluntari^m fQ te se b a b iw com prom etiilo, y rpjc cuusiJuraban com o u o a cv»Ci |iro|ÑA. É ii uc(uc^1a época los p^ccim ieo io » « n n M a se contaban ; el ra l y e l ú ltim o oficial o o teoian divisas, ves­ tían dcl niMsno m odo, y comian U m i^n u ra càoD, y á la laaiiera q u e en tiem pos reoiotos ol cclo re lig ió n coDQujo ú U licrra ^anta ¿ los cru»ido»; asi p tr a e l soldado C4irll»(a las penalidades eran ^u m a )o r o rg u llo , y u n ob-* jclo J e gala y ostentación la< privaciones, la falta de rc c u rto s. v b c^cascz Hmia de I s prendas principales d ev R > ú r;y %in qnr}a,.ún 9cnlÍmicD{o y ú ii m u rniiiracion se veía á uQ' t i ^ o s gefes y oüciales de Fernando V il re> ÚDir i 611 in c e s o en ] » tilas carlistas e l f u v i ó U In n x a ^ Latirse y servir como ^m j^ca ▼oluotarios» To<)os c rd a ir ciitooccA m lison­ jeras esperanzas, y liasta las oonvcr&acioQcs de lub eoUudob era p a ra «líos u u a s^j^ura y ]^cTO&á razón d e. riiu n fo ¡lara la causa carb sta e l decir: «Concho, ¿ p a o s <r«c u n a ■mujev h a d e ^ n a r á u n homi>rc?* "El c jc rcilo pues con cHc c ^ i r i t u , s i n embaraxoa, co n m u v jio c « ncceiM^MCs, cm continuo m o­ vim iento , bfliiézidose ó dewansando de sus fatigas cr>n vcD U j», y lleno eiem pre d e ód* coiiíiaiiza cu su ^efe, n o abrigaba scmilU (!e <IÍsgu«io n i M ^ e su o io n : oí reíd i t I t e C á t W , Ac tnoBt« t n m a o f t , n \o$ í p r « i p i ó « , p « v e o 5 d o v ít* y ^ y c c ú h r r n fm e n |u» tieo jp i« (íc f g w ie c d HotW» y r e d n c i ^ < pocM p crsoM s, n o p o ü a 5 e i p l « ^ k » virios 8 Í« n ¡» c í€ a b rig a n <m dcTT¿k»f ^ p©, r . Do este morfo \m Kilo i m p a l » y tm a «>• U vkU a n m u b e 2u cm M cineísta «n u i n « i* tti « f f o ; p e w a p m » mwyyré d e jpodcioa H Twfl se empe»iit>B y» á conocer j $eiutr p o r 4o» l i o m b r « #!c ixt^THcaria Jo9 an « n áo * ¿ t TOÍes nlicTÍores. I>iíjtivtu8 y d ^ A ñ i m n i t « « e ru a n im CTfiujeron y a c í m iitiaieñ« C t m y ZnmiiLKÍTTpgTXf, «T O |ne « j e n » tn * Docidós d e l p ú b lic o ; t » c o tm n a d íe v irto iSm e e re ra l t m t e t i K d « en « l i r 4 f r o m « U C i Iq» n o 'c le » c o r t t w o s W c o a a iit^ a Im a rm nt) u it efn n o d e la «mi¡0;fd d « )a c«u> »a, d r la proteccwwi d e l c « i« , y de 1 h >¡rto fles dcl re y ; U eonáocTa »ctT tala y nec<s«rtd m en tc geuero«« dtá caudillo era de«apro> Ikada, y se !<'pedia « n g r e y crterm in«) en ♦ez « k tempJflirta. E n k « m om entos en (><ie X o m a l^ á r r e f iil <rfcecia m as l« u rd p s i k v j w s de 8u r e y , se t« ® forzado á liaecr r e miDcUs r«t«Tad;is dcl m ando d c l ejiircito, ro n g;usto baW eran T «to accptatlíis Ins coMíMnos. V n m u iísiro , q u e n o eocím iri*« WUTS05, q u e nadA p i oporewrrabn i l » tfo IJOS, q u e DO a d q u in a rcüK iones n i f^xiyos es- terío res, q u « exisria p n r )a esraila de ZuBuiÍiicúrreg:ui. aspirab* á Iiu p 'Í lia rle , i m andarle con allan aría, ¿ Iniempes« Ih^as y perjildtculea s u m is ío a n , á i n t e r t ^ ü i t <*n siK o n f r a d o n « , y á á c w p ro b a r stiS Itf cHofi y condueta. 1 • « resístracias fu n d a d » d d general se p resentaban e n )a n a ñ e n te co rle com o d<*ftoDcdÍcncíiR, como Jcsac»ro^ y crrmrt sintoffue de aml>káosaÍDde|>pndeoda, oícniTian á la c)l^tdá>l rc id , ilc ({ua aícclab án t n o e i r u ^ celoso« dd«iiM 7e>, y el \rria~ ci|V3 OÍA y a , la l \ n c^n a ^ a d o , esta» p ri­ m eras adnlackniet cOftesasuA, q n e en o 'r a ahna de m t£ fioo tcni|)1e Tiuhieran d eb id a llevar 1« hidignActoii «d últim o grado. 7,uir»aiftjárre g n i en tre imito 6Ín Tec*arK», al frente d e l enem igo, fo n u o a p e ra d o s ¿ n ^ ih o rc s . y tropCTAndo- á rad a pw u to o los o b itá c u k c ^ u e te creaba u o miniAicrio raq u ítico , » exasperaba ; rp p rew n iab a e n t a ii o ,y m arfha* h a al rMil Ik tio de enojn»y rcíucíto'al {»orecer 4 gníjies fuerte*^ m as la \is ia de D on Cáílo» le desai'iittiba , j pueblo j sus á m» lífTc dem ostracton <icl r « l aprecio y ka padecim icnios de sa rc y ,e lin rrc |)Íd o g u e rre ­ ro dcrrum aba U grím as d e am o r y d t r«>|>eio. D on C árlm era eiitonees u n pcrscmagc rcrm áutiro q u e llam aba la atención c u r o j ^ y q u e cíertaiBente iutcrcM ba A sn* súbiRioft de o n m odo C6fremí«laraente afectuoco: el e le i mìo conccpTo q u e d e siis virtudes 9? tv* s ia ^ n e n d m e n t« o rm a lo , c l raricti*r firmo ^ a c le le a tiìb u U , r u proT eibial rtU gìoudad, r a resíg^aeirm , sns ihdecihlc^ irahítjos, su confi aoza al e u lrr^ d rw Á Io* pocos reujùdos €Q ]as m oiilañss fíe N a ^ 'a rrj, >u efortunadA fu g a «le InglaK^rra, y las aiiécdnia» q iie d e m t ì Ì i ¡»V re^Krlian, jx rialrabuji hastd cl foixW d e l c o r « o n de &us aúbdílos y parùdarìos ; asi «1 eniuftìa&iM) i>or él e ra entonces lo co , frc Beiico, imjioeiMe de ioiagiiuu’. D u ran te esto« lìcmpo* ac fu « « m rcalistn tlo las vcniQ}as de los e n lu ta d , q u e se lu ­ cieron diieooa de g m i p a rie de U$ prnTÍii*«tas Yasco'iiiiverra«, obli^^<3o al enem igo á ablcrersc a l o iro k d o uel K bro \ y e l tra ­ tado de K U j o I , regularizando la gujn*i‘a, lron&fiirm ó en u n e je ró lo recont>i‘ido á kw Uatna* da» hord « i de le« defefl»ore$ d e Iloti C àrk«. ^ u ia lo e à r r c g iù de«p*ies d e sus continuados adelanlos <]ueria m a rc h a r al e i i e m i ^ , 3(>ro* lech aitd o mi .situación; obligAvlc á ^ i l r s e , y • p f r a r sobir: V ìio rìa , ó |>enetrar cn laa Cas* tulas. Kn u a m oniento de ealu»Ia»mo des­ pués de la lom a d e V crgara e sc lu o ó *'Lte> f a r e lo9 voluntario* a > u d r id , veiicereoK*-’^ Btaa e n el re^l se de«eaha ya hcMlo, c o r le , co­ m odidades y uíia |H>blacion g ran d e y b e a Ics e ra n e c n a ria ; Oilbao teina alractivo», y IÒ5 iufluencias c<H'lcsana» ohlÌg:aron A e ra - :»•) preocl«r aqnel cerco (m i fam osa com o ki&ac«lo pArA las bnntñft carlistas e n la ra ’n u a i u u <J«i 1 8 5 5 . Z ttG iaiacárrcgui »in gr«rutes m « ü e * MAf]UC m arolkí n n b ^ B ilbao, v t« x t w ])Í«ra lo;^a(l<J »1 liit la vícturia^ p ero «n Lm) Im exiatkio ú e m p re p ara lo a c a r& C * u n de«tico Catal j itm x 'n d n . 1 ^ nHicri* vacia «n u n a ím í » de f u ü l lea a r r e b i ^ uK C M d ^ b , ai h r r o c . v tacnhifii la M ¿ftadcTa. 1 ^ üUici;! ^ la m u ert« d e Z«->>iiti1acáiTef*ui, o cu rrid a á los recibij.' la b o ríd a , y en u a violctiio rio , eo el q o e aÍctn)»o estuvo b a b l a n ^ ^ BUS r|a irid o » T«junturios, d e en« combate»^ y do »u» d is ^ ^ to » con el m iiú a lm d , a t« n » a l ejército y ú lo« |m b lo e ^ n o fue ifk ^r« ren t» al eoem i^o , y solo eii e l r c t l du D on 9C recib ió , siiko con &aiist'accÍoo, is e n « » » . x tiiy tDsircado »eoum ieoin; n in g u n a 3 e b irf« l b«jó d e l tro n o i lu» i á ^ i m a s de la (dn>íÍM dcl mulugi'aMilo g e -D eral. q u e liabia ú d o e l ]n im ero <*u 1e d i ­ ta rlo T dcfecKl«rlo, y soUi O í q io ca n io y J i e ^ terí<« rccibió r»la fam ilia lo$ prem io» p o r m uobo líetnpo h a b k olvidado mj i'vy^ L a m u e rte de Z u D u lacárrcg u i, ocDwidae á Snes de juiuo ü e 1 8 3 5 , soqtremJÍCTK)« « ta-> 4 o s ¡w r u n a <uiiliiiitd de osiiua d U e rs a ^ IM'odujL» deRdc lueg^j d ta n loespcrado eo«sO' i<»|>orualáf liccbu d e drjur 'vacao.u: el , «xiòtefì & )jQ t le rad ci dcK ùto «hW o f u n à i fij« r o n « m ìraild: « l M « * « t f l & a d 9 ,* Q kis mMDtmtiM à e cvcibìr ¿ h e « T Íd á &Q « iiiatre p re d o c e s o r, q o e d á m m % * CDCdrgaJo d e l m a n d o d« \m t r o p » : « » ( « geCe p t f t c a a i ^ á im a d is iù g u id a y AcaHa fùiHUa d e Tfavarr«^ h*(bù m a ^ M « m . i k )a giLCfr» kw cu^qxM a rm ^ á e s d e l p à a f «ca à i a a u um u-m daM « g v s e r a lr « k a l u s d u o»o£UTTÌd«> d e lua p rìm c rc « uì p r * » MinoiakriàonCo c n l i u a , a u gcurroctdafcl ba«< f c k 4'edido m u id » <rna ] « c u t r a p o a d ù á ^ m a l a d à n r ^ u ì „ 6 u ào^M du a i u d 7 M t a « k f«pociiui<iU 09 iniJitai«* i*bitc»aQ p o co á p t ^ f i^ U > p a i a d i^ c d h eafHUùQo o s o d o su p e^ 9 >ar d » cjOivUo; \ » aitdñf^íooe« pcreM ndc» J Si» pa& dillagc» d* m a n d o ^ fo ra ia r o e f f w a rd q 'i f o u o l^ n p .v a « 1 raem f^ azn d e l ¡««r*« 4 a d o g a f e : k u b o io irig a a , p r o d ttb ik « to d a » jr n o p refM oda« d<i iicuipos am erioTM , ) ù i Jrc l« r¿ b d o s e ì) o n C àrlo e g e n a « d r l ^ r c ì l u , f so reb i'ito d u p a r a « 4 i;c ie dj> Iv. >L «1 g a iv iid M u m io . E n c»^ dkis se b<d>>« Irraiu iifk i v a f«e<3^))lad»» in c itf « el »¿(o d e fìdb«M3 : filcreaa ezueai U ^ n |i*c«etr«3o e c 1« j* b * a , y « i ^ f o t o « a e litia se j ta ik b a diaeoMn^Hlo, om ip au d o lo» l?ttailon«s au:» rtt&|MXiivas p ro t^ iu n » . Z an àM jW t« se c re ta rá ) d e coofiauza d e ZuiaalacàiT<H 4p m , s m f tju d » f c a d& etuupo y o lu w ^ e a d w (» > _ __ infVQt sfr tu b ia n sefttfado á s a m ii^ fw ìtA CTranél e c n e p l , imiéndoM lo s o tk » a l S If iBrMo «Il pklieodo Üccociib otTcB^ V dici^ndtfw crir«frini> a lg u c ^ M oren« á SS tucbrporacion al c jé rd to j m l os docuJM i*f s d e h i s^ rrA srta de cam paA«, lo» cstadc^ i e f a « ^ , do rcraiTbiK, de m c o k io a e i j ^ eaUidO) ¿ S buticiiK r e w m k lis y de co&£*^ d«DcU, T co an m te <5^ ^M ohiioineiite a r i o p ajlt el c ^ o c in ú e s lo do la ^ m a c io n o t tilde« io s ram os de la s tro p as q u « üm á n a a tS a r , RUTonueQTo cu aodo j)OT las cu'icucstan* c a s l« * a lm a c « n » , los depásao», y to¿«> í » xodispensable «1 r jc iñ to se e iico n irm a en r a ^ «feetrados y c o a s e c re to , i cargo d e p m o n a s <4e ciMiJi«i7a: á to d o se )o co o testd ^iLe n*da s« Sdbía, j p o r todos antecedente^ é c le cM regó e a u i ú caja u n sello ü e E . d e este m òdo la gcan au to rid ad d e l g e n c r ^ íiasi» e n líjn c « ta n fu e rln , ta n ro b u sU T tíO¡ ¿» so lu ta , se d e b ilitò , y esto prccisso ieat# cc au d o rtkas Bece^iu xo e ra %a t 1 ^ p o r l a des«* a p a rid o n del b o u b r t tic! presligro y á e Ì I m as p v g a corilarraa. M tjreiw so tí6 , e n o n ^ dtUKCÍou H c n dcBajfrudable* y <pte »“ Wró pOT la Í7QpQvbíi/ilad tU q n e 9 t «tioett* tra b a d e ^ u ^ re o tlo r ÍB cn eiat« iien ie <ppcrtP* tìo n al'g^i'« d íjcrciTo p o a tr m o , sstísw hifc y con razón d e b a b rr salvado b rica y ^ o o e lÍ T ^ ü a p ia l de Vizcf^tu M o reM ^ ( « ) E co i poco y ^ difiCultiiJ«» adqulrieodo :o* y conoeim ientoé; crganj?^ mi E . M.* tu v o h v « iaj£ » á « c Í o d do A rrlg o rria ^ a , e a fig u ró dÍ6líujTuí<Iain«?ute v \ g orkcrí M af 010, y omprcívifco a le a n te ojxTatíoDCb, qu« fu c ro u d e con$ccu«icu» w r casuales m o tiv f^ , pero q u e Uulíicraii |>od¡do te o c r r » u U twlo« cMreoiadamwite deciá>os i te n e r Ja fu erza 4 e lo a n d g , b cuergía y la aclivM»d dei g en e ra l q u e babia dejado d e csU lir. M oreno ie r ú i coDocInñeaios lct»i¡6oa v tálenlo¿ p ero u a a ad elu iiad a «dad y p í i a fib ra , n i m caT ja c ad a c a rre ra , n i b w p rcv eticio n » c o o U a la ju v en tu d lecoosiiluíauáprojió& iio ¡« r a 2a d W de i ^ r r a q u e debia b u u fr, y ¿ s tr o de «ctÍTo eutusiasm u q u o bobia de m aa* 3 a r : oí R eal p o r ó ira p a n e n e m p rc ile S M x lo , acccvble a lob íotrigaiites y preien« y e o l e s .y Mobicionando lÍ»o»»jas.<!^iejidiaca* U mfts s a aiilu rid a d ; iutervenia n m y di­ v a m e n t e en la nrg-.maACUjn clel ejcrciioj ÜJSjicasaba ik jlm c n ic iacenso», j Hiú á e o Oüccr á loa ambiciosos q u e podía Laccrse fo rluuM m u cúmodamoiMe en l u ao tesd as de 109 iDÚiistros ó de 1<M corK ^onos, q u e en los caum oc de batalla. P o r entonces e&I&ttau ya t n ¿W aluTia, A ragou y V alencia fuer¿as car­ lina« , q u e ao n q u e sin ó rd e a n ú n ta r, y m an dadas p o r liMnWe« o scu ro s, fuero n au m co táivl»>o ]>ro(lígtosameDtc. E ste jiragruK ), la (S1) c stcn scn d e l terrÍif>rÍo q u e rccim iem en te so babia lograclu eti las provincia» ▼i»co*navar^ ra e , la facJl com iintoarion con F ra n c ia , y o ira t causa« políticas, <Ldjan p n íd a r ío s á D . C ár* lo«, y resolunoQ á muftb«>«i p ara i r á re n d ir» b el homcnag^c d e íu <Mlb<v«m en laa p ro « vinci;»: coniinuAineiile llegalKin n u ev o i p re* 8<*n>a«lo» de loHa« clases, cd^td« y cerrcrAS, Í' « n lrc e<>l<j« a l^ ^ n c s jÓTene^ gefes y o ficiaM d e D iu j dUcInj^iiida rr^tuiACioD.de la épo* ca d e F e rn a n d o ' ' ' I I , quft co iifrlL u y e ro n J e u n m w lo e^pfclaj á la or¿:anÍ«idon m lK iar d e 1<K C^rl>»tas, á Kus triu n fo s y á s B s b ie n d irig id o s oix^rDcioiics, y í{u<’ d < ^ e lu e g o o b » tu T ic ru n lu g a i on la s Tda» tlcl c y r c ito ; pcrQ Do e ra y a c>»e *^1 p u n ió ceU'tral d e u u io n y p r n c h a »ara io<Io« li>b IV-gaJos». H ab ase fornuido va u n a co rte m oT Íblo q u e ac^uict á D on C irro s , sei>ai{Klo c a á siera* p r c <1el <*jcrcÍto. y bÍ<Ti p ronto oinpc«iron S conocerse sa»itio Ío s . W vj(TCÍ(o, a u n q u e ü e m S e dí!cÍdkdo y rí^iicU o, n o se sentía anim ad e VID ella confianza, q u e rayando cu ado* ra c ió n , nahia cs|>erÍmeotado h á ría s u anti« g n o ge fe; la g^icrra bubia |jertUito s u p riro er carácter u u efecto ueccsario do la re tira ­ da dcl ejercito de la reina á la orilla dcrceba áe l E h ro ; va n o se tratab a d e c n c o c n tro src fw ld o s, y d e colum na» pareiaW»^ lag opera* Clones eran c<^plicadas y ejecutadas con fu e r- n ú m e ro s » , forzosam enle 1ttxUo»: i » cuoe» f io i perm aj)ecian Urg^'S ^ m e s tcñatam jR iato s MQ b a tirse , 7 esto datja lu g a r ¿ itiiir^ m ut«o»ne& v á disgusto cn c l soU udo, q a e IC M tum brw ío a l a ra n r d e In« ro m b a le s, » u n liA C ono inaccioa y fulta <le esfuerzo lo g « » 9 a aolo r ^ u l u J o d o i a si i uaclcm de la g u rtr* . liilegaroD en M o los kUss d e ^Texidtgorríak ^ l ó t error«« do M o ren o , U s faltas v o lu iitajiaft <le E tim o, la fo rtu a a y cl saber del p e ra l en em ig o , t'i olfas Cft9sa», dicroa á éíte Id v ic io rb 'yrenació o l «í^píríta e n m ejércitOi j ¿ « a p ^ c í ó cn algo cl d c l cai'lk^a. ^ U«a1, pueblo e n com unicación r®n Qm ta lu n a , A ragón y V ulencj«,se gosába en u u * Co eb la <^tcn$Íca de S4i au>«rí3ad; orcia cálm en le prospernládes ^ es^>erabü ¡irooim da* j ú r a l o s , y dÍS)K>uU u n a e«ipcdÍ*ion ri«tro^>üC fla r a r r a s , q a c á lo« úr<)tn«s<ictgcnei«l Gu£T* E tc pasú á p o ro ú C a ta h iñ a , d o n d ^ d c U a e n ir á rom ar el m aitda ^1 conde de Rtpa?^^ L a m u ln iu d de cm plcadoe v pr«i«ndíentea, «^uimkTo á D . C irio s e n f u » re d d e n d a s, ¿ m rm anccieiido pauvos eo los p u e b lo s, sa c io d o ra c io n e s, ocupaiKfoa^ojattiientoK, % osten­ tan d o t a i Tez u n l i ^ y u n a s oOalufiibres» ng fian &eocilI»i c o n » L s del p ais, om|i^z<S á in ^ ttm o d a i a l ejércko j ¿ k « pueblos. L » Tras« co m ú n d o '‘ojalá so a ta q u e , y gaaem os’’ lÜó •c^r^pui eulonccs al rp ite íu tle ojalaicros« coO (» ) ¿w *gn4 á a m e llo » , <^\te OíV u iso H c a * te j y l a igwwiMWÍa y t n a l ^ d c la ft cTumb Vb}» U ím c i i e ^ v o á c u a U d M á ú b Ú W d e l «jprcitai L « ( n h » d » p * g « ^ ,a i rd i^ m o tkenij>o *\if4 d lu ^ ^ y d e i B c f tl, d l^ gu»llé> li; l a U eg at2 » d « mie>ofl ñ h d n id u o e iiroecd«uM |9 «W lo l a i ^ ñoD dftl K Ín o atnaxg»b4 ( a n b i r a d U » r d f to a tg a d o e v c la o « q «U o n u « v ^ cuflg«^< j b1 « ^ rc U o c o a 4^ r l H o^^etá« U« ccV « nn«vo> , u»H 4 UMnx« debki jta n k ' e l fr ^ lo d * 8Q» M ^ Ü c ió « . S o ^ ik i;> iv k % q u e l k ^ a } > a liisde^ y D w dw 5 voc(» de Im io a ÍV', >K M iiv» vcian a l ^ D w >£r(« k coui:luúdC<^4«' k c u e iT a «II W Um m ^ ^ H ilhao. W n iv a iv o » Ift de PaB (»loo«,' )o« «n b jd ¿ c W i f l i i , y la a .(tk M c s Q « < ra J o á a < \^ n > ñ n \ Y p ro sisA m eu t« a M « p u iiltf s , q u e o c « > ^ ^al>a a c j é r d t o « n e m ie o , s« cnoMiU^ubAn cuimUüHvtite b lo i(« ft¿ o ^ 1x4 Moint « en reilañooe» y c o a dh<» PApemsicia» no p h * u d o m e d ra r, y esi iiiU ^v^taoiajits t ^ ÍBic0 cio a d ^ u n a , y d o u u .n M d o UnfAik m A r ceaio ft» ib a d m riiy e iid o U o o m ^ u \ ^ m a ¥ ^envúlw i d<9 k>*}«'ÍiLUi>Vo» ttiíiui>oi, el U i á e iirtioQ <^ué li^HA V e in p ^ lH in ú i% axr U t » m w á U i <)XM « n l i c u p c » p c « H r i» r « n s e h ^ R « d y e o lo e ftud*'>Qua» g C M T fln - de (las abim dant«» íruio«, L » 4 t f r « U du ^ la u lig o r a U d cM n ^ ó '. I». ;^ to r ld f f i d e M oren o , y ya fu e neecM n« a« ftqw rario o , le v u n iijtá n v tam bién v n grK o de M a«^iscú>n o onlra e i mÍnUlFO C r o r , à ^ui«n 9e raKfícó de tr ú J o r . Hlüta vuz fptal sona <n« t o f t c s ]io r prim er« y r i rniirt^ la IcsItaJ corÜSta, V on el R eal d e 1). C¡árlo» se em peñó Ia h fc h a e n tre los pm iidos ^ tie «iedíubun >1 ir* reiD^uto T u y , y á los <]ue fo nosanienre se «D «m ios «SfHranlcs a l ma^nlo dcl cy^roto. Es« t a M u acio n n o p o d u ser d u ra d e ra , y &e aten* Á la m as u rg e n te neeesiilad, nom brando « B o c lo b r o d c 1 8 ^ g rix ^a) a i g cle a( eunde 4Íe Casa^Elgaia, y haciendo en tre v e r la es* l^eranza de )a llegada d e bom bre» eaiín«)t«i fm m ÍDbicrio. E l ro n d e d e CaM -Rguia, 66 anos d e e d a d , an tig n o genertd d e F e r lA > d o VU, TÍKosúno de naciniienfo, dcapcD U oH cb re en la ciu ^a re a lista , de tá le n lo , 'y c o n n o cumui>es conncim ícnto«. f a é iiien re* « sb td o d d ejército , v auiM ue casi Írapo»bÍlí* %bAo & ic a m e n le p o r la d e au a tnano y p a s p a r t e d e la o t r a , esta miara a r¡rcunstan> v ú , recordastdo su desgracia e<i 1 H t9 , itite ws$4>a e n « n iávor. A l^ n o » meses antes ha* h n á d o n a m b ra d o virey de X a^arra ; p ero U ^ u r t « fatbia rechazado s u nr»mbramieitto p o r a > r «contra fu ero á causa de $o reüideocia del V f j 'CA el {>aú, y á eslo &e a ir ib u je la falla de «T D onia q u e siem pre h u b o e n tre e l general Bf la qu£ n o foié io d if^ e n ie p a ra 1^ ( « ) sucesivo. E l ejército enem igo hnbia aum enta* d o ranw lerab !em en te en n«i«<*Fo,T rc c u rw s profMoa V exlranjcroA: co ntinuas forlifícaóo* o « He inintos iffip o rla n í« , j C? preparado trab ajo <fe e^ti^nt*« lincas q u e se n ta h lr ^ r r o a d u ra n te el invierno <le 1FS35 á uiiidaa a l E b ro V al I r g a , Íbmi i c e rra r el paÍ3 car* lis til. E g iiia ccnioció m ejor q u e naHi<* !r» d ifí'cil He su (>osicioo, >* con talen to abrÍ!Íant¿ t n lo {Msible s u Hrindo Ventajosa» a r c io n n , y apoderé ncfo»e de los puebin« forliCcados ¿ e B»lm9s?iW, P lc n d a , L<y[ueirio, v o liv s q u e ilillcilm ente |>odÍaft • e rs o c o rrk í» p o r s u aislada v l«jjii» »iluacica e u lo iíU erior <1í 4 territo rio caH ists ó e n sus co stas; pci^j estos triu n fo s eran m as luoídoa <juc re a le s, y cÍCTismento n o era e^»f> de*ro» nocido «1 m ism o E g u ia , q u e n o ^Kxlia absolutam cn i« hacer o tra cose. Kn el H e ^ , Icj»^ del p e lig ro , b u llían en {Janes m ilitares v ^«oi»|)os«s ilu'iiwkcs; con» tjnuA m ente H ^abai* « cl *mbioi«v.of»ii>frtg3n* te s q u e forjaban in a ^ ific a s relaciones del b rilla n te esj>{ri(n car^Í»la en lo in te rio r d e la Pením nU i « v de los üeseos Oe (>roaunetarse D - <^rlrts; y seg^m d io s b o ta b a la pre* «cnfAcion d e un» boin» p ara lev an tsr p ro v in Ocfes coktcftciofi. y deseosos d e la vi* da g u e rrille ra , secundaban estos planea ; se tU|M>n:Mn co a prestigio y relaciones q u e no ( « ) loá ¿ctocMji»dcA j \K3oonio« SAUOK, e o d w a ilii« a 1 gww d « itw c r a io d id s d ® , » • e M r.k x ÍM ex ajcréitd» L » v m t ^ d « *, . >J J « » « w » cgm o per« oirjM Oí <úcrettí» ciK iirann »c O ü rn p w « ^ d « b il« ^o jiiio s.Jaiertfto í d< p a« r» « 5 Ioa^Uc U « m h jua&to d e auMOfe« <1« subl«rAr»o; a i ^ b l m i o de M«idrid ^ a h a iM nhU m lo, y ]4 rá u H O U iin a ooiipftdfl «olo « a em jtdqfielat su s a ih a j« parfi i r a l o T ix m ^ r o oou t stfs b jjw } la g u e rm e a f í a , « a o p w o u d « c l k « , itu te cobclsift yo fijtM o o fte c{rt«ri& C ^ l o » i o AÍa, y looi»4v«dulamtt>toK)*. ^ e l lU ülsicri» impATiuMUi y TicfüT)« ídgB íw ral g«!fe^ le n w a ^ b » ala» « r , y le ÚKuau^úui W pro$|>erKl«d«« «]uede> ^ oCrcces el oacien»« <U Ue a^iedi» .OMiiís. P a i a n » liom bro tic üenocÍÉtimfe« j d e ta le n to , y q \te «e v«i* en diíScil tyoméoB, debÚ A &«r b ien d n t t t u s exU ^Teorías ^ coM«ra Bcce«afiu ceder ^ K ^Ía« c« i> .mIm e n s a to le er» dd> le, y ú bmim«'« deb m w u y ridjcuV» ínvm é a n a ft^j)odiciMi d*SOO » • M le > j U0O* cftUüU« a i m tacW d«l ^ U n c r o , díritfodo <« «u» órdenes q v « p } ^ ^ i f i ú r t r á itt íi l U d o MiKirid. b ooibrc«» á» » U ci^ga i UK««d>fe j)ue^i«Dxpr« h 0 dkn«^uid& ú ]MrUdo m art’liaruo i lo ÍM «fw r ú a ^ j o a e r 1^ Ateuur TX ^ u < « a dñl ejérvilo en « P ^Í^ «4 haUab» g eo «'ala« 'n tv en vt ¡lutito «vfw izs^ v a n u s u U (!br Vi lo r ia » y luerzas eftUblccíó e n la» |>09ÍácHic» J e A rU ban ]tor d m ism o ticm jw <^iielas lincstt fúruticadaa ib an arrebataitd» ú h n carüsTat ca&Í loda U T^avujw r a . la Biíq^ o h v e sa , y olr¿« Ítapütt»eÚ 8Ím * p o rc ÍM » (te ierKno> E l udio c o u r a í l tr o Cra?^ conlinuaba cou erD(>eQO. y e ra io* dÍ$p«ti»ebU su w pK raciua; loe ^ n ú í o s curv b ptíouria d e l erario auioeniaban ro u tra « i laa v rin u u a c io n e i, y al recu erd o ^ e tjeiQjxJSaale r in r » TlrpdM a á h o p u u rl« l\a&ia la m u e rte d a Z u o u ilacárreg u í, q u e decian liabia iid a mM9 b ien el e f s c ^ d e loa di»gu»t(K co a ai m in isiro , q iic re s illa d o d a « a beudu. E a ta i síluaiiuD apareció en t i R e^l, Con el o b ^ { ^ de i.et>fi, e l an tig u o tionwjer» dé estado r!riY>; $u u o a b r o d ía , s a ca«d^ad d e vaacot)j¿ado, laa CavivAble» noilciaa do ¿2 c im ilax lan , lo» recursos con q u e se cre>*4 Coalab«. «u ofütiK>Q com o b o m b re de e sra £ ^ J sus relat&cjoe« .con el cE^ranjcro, le dieron Uua acogida tav o ra id c ; y g eneralm ente M deseó su elevaciuu á la dirección de los oe> ío c ím , Li cna^ i u t o tu g a r es» k prim avera d c l citado alk> 4 836,ii(anbrindolcf B u » Chir­ lo» M2 Diinisrtv uoivrrM L U oa ra ra cuÍnLÍdeticiA s e a d r íc r le «n est* p e n o d o de la g u e rra cív tl; en M adrid a b so r- i t í r f poífcr» r o d i ^ o d e p r» t¡g ? 0 T d e «*• |wati».a<>, MencÜzol>fll, i q u íe o (x>r In rc>loMÍ d e til fi" » ra se i^p<'ÍTÍdü Ju a n y m ctlio; y cn I » provincias E r r o , tam bién Ju a n d e nvm* b rtf, y m a s '(u c J u a n ymw1¡o p o t s u e s tra o rrfm w ía a ltu r a , aiibia al ]>oder: J u a n y m e¿k> en M adrid obtenía de lo? K&tamento< u n ▼oíd d e « c ^ confian?-!, y Juan y m edio en Ito jiro v Ín o « < T a (lom brailo m ínísiro u n iv e r■al; c! Ju a n y mcfKo m adrileño ofrecía c o n e íu rr la ^^o<*rra en m eses, y el Ju a n y Dwdw» vu»co> navarro ananciaha jiara Igual l»eai]^ la cnfruda d e Tkixi O írlo s í*n el palo> ñ o dt? siK m avorea: el Ju a n y n»cdk> dcl M anTanarrs p ro m ed a o ro á dlscrcclorj, y el ^nan y m^^lio d e l Arga lo ofrecía íamlMen á m anos íle n a s: cl Ju a n v m edio de la II el na m o ctio no p u d o c u m p lir, t c l J»a>i y medio d e r>»n C irio s nada ht¿o. E l Real e n esfa época habia aom entado pTOríigiosanientp • i;l Infimie D on Scba:;>iÍaQ llegado hacia algunos m eses con p arte ^ SB »crvw him hre; anlignos criados de p a I k i o so presentaban conlinuQmcnle^ ouevos g entiles-h o m b re* , m ayordom ee de semana y ayudas d e cám ara «erTlan e n la!i regias h a ^ faciones con e u T Íd ia d e Ins q u e hnsta enton* oes lo h a b ía n h ^ c h o ; títu lo s d e Castilla y al* ^ o n ^ n d e de Kspftña onraban la Córte con dtsguslo d e los ham ild es corlCAanos q u e a n - 106 Li babùm fonntido. G uardie» t2e h o o o r ^ infào(crÌ6 ^ caballería p a ra lo& personas rva* lc6} ipi»T¿iif, de Coi (K> |> uu e l esl«ui<]»ir(e la ^ ú « ra líú m a la ^Ìrgcii <ic)os D u lcrcs; tiu iù c » , lib re a s, c«ba))o9, m ÌnU i«rjos, jiin i* , gücialcs «le »vcrH uria. l&is famoMis bvl&as ó A (3c«i]iac1io, iUolo de 2os prclctidleulcs, liam« m atjo s, audiencias, v»lruojcrof> qu e ìh a u y v«Jviao , im rig a s , encmi$iddcs, vicjns, to d o , u>do se encontraba y » « q el I\cal de Don C i r ­ io s ; j conio á cada C òlle la disiiu^nie im g m \o V u o a lìw noinla jiariicular q g c la do> inm a 0<%de el mtoiuu tio iio , la C ùrie fa rlLj« tu v o tambicM u q carácter projMo y es>duiiv«^ D o n C à rlo s , religioso de ijràciio a, iUÌ&lU £ todos los oficios divHioa ; los cortesanos siaui©roM eri irojx^I cl mìsnio o a m lo o , y p o b W o a los lem [Jos: D on Carlos g u sta b a de aoveiiaa, de fuDcioma d e iglesia Ics palaciegos las lo lo c n ia ro n , é Lìcieroii de ellas I j diversioa Constarne d e la Cj^rle : Tos ìngetuos se ocu p aIO** eu p a à o w s co m poslcioti«, v ahos em ­ picados cantar<^i gozos y lelanía¿ D o n Càrl<» usaba d e u n Jo jg u ag e rolblico, y c n la C órte je habló com o cjj u d m onaalerio: D ou C a r­ los lo « p e r a i « todo de la gcaemll&ima, v k s coricssnos cn nada Cuulabaa p r a los tn u u ib* c o u e l arrojo dcl »oldado,¡juc-s Ics creia« ie s u ro s é Infalibles con la j^oicccion d iv ù a y lu» >ii lud<» del r t y : la Uii>ocrcsia d u u ù it^ m fia . r a p ú b C c o ^ T lo t dttór¿encft ¿ e toá& jé iw r o c f e t w o a en"l» tíd a priva<k. "El w píriLu de iolplg» 7 ¿ rsc rtw n feg tS U fn b im peoetM T en e l cuartp! d e! cjírcrto . E l co n d e de Kj^xia. <ift carácter fu e rte o, ir r iU b W c n s u s arreb ain s, grílabA cw i f u r o r , Í o s a lta b « con esp rn to n es d u r a , t o t o ofr^ipArriouIárm epte i los q o e se o r a b a n m «ropteós n o in íc m r e ^ ; T ocin rflo e o n á g ü » ^ á pe^ar i c ser b o u b r e ^ b a e n fo n ¿ o , cre«rM fncrrcé «Tiemigos q u e se fu e rz o reuBW>A> b»fa el p m « i o d e cstr^m a adlieston csrlisto, Ae vece&idad de d e r a r ol podv*r m n ita r á u& g e fe , bijo d d IcT in taaiicn io de la& p r o ti n d ® , T e« q n c l í j ^ a r o n las rc p a ta c jc n » n am r m de anibos e u a r ie l« . F 1 ¿»cfierJ G «cÍo^ » o ia iu b iH o ^ c o e r jl de IfovJTra, t Id juiHa ¿ d ni¿«ruo r e b o , deploraron la det»^>ciaaa *imrty de 10 paii>, q u o decii»r» iC f t \ g fan soste o de la cau sa, y q u e supoaiau crim in al­ m en te a b a n d o n é jw f R gaia. E l general G oc r e z , u u iiú á o t r o a f c f « , d i r i j a rew rvadas €*poiicioae 9 a l R e a l, d e q tie e ra p o r t j ^ c s a m lrig o n te cajw üan d e K. M ., y en d to s ac • c im b a i E g u íu p o r s u conducta y o para^ «¿One»; se h ab lab a <iel d U g w to á c ! » íropeis, y w- u|MTaba (4 p rovéelo {z^orUo de la s es* {Mdiuoaés ecw o ab»^atazD eitte necesario p a ra fomentar* e l e s p íritu de otras p n m n cw sj p w e g e r los proiiunciMiiíexttoí , y alivia» (H) fflnbi«n A d e la pesada r a r ga<pRV«ufriM« i^ fiin iw o e u n E c h c v e s r ic j e l IOÜVO é Ìnn4f;«it« e f tm l é t la se c rrta iia à g la g u e r r a , 6«i%, «oo al^rnioa o tro s , e r « a ^ ¿ s a d«l pMiùW «pT«' TR «mpez^ (t H atnarss aA ^ B eai e) piirt*, e i fweeio^o rior eK*afeftà * , y qee aù^ko psrtKlo a r r e n ia m tKMnfMs jHMteiieras, Iferto à e itte rM , f le jó al apevm)o e s lac aìm ^tfin ’ <ìb1 eoNEcoQ «Ib Di>q dérkw . ^> r^ro ri$ c e o a* frpw « 4 e fMe [ ^ k ] o nlganait j» rrtfouas <lc l^ c R t« y ambtfwm , ronoeeckrad y v ie l j senrimìimtos d e \fori C irJ o s , J* eontubaa «oi> los mrüvHlaos d t la s n r r r 'b rv « i « Ì » . p»*(*<nIoiV9 d«^ f e m r dcV p y in d p c, com » e r a n u n tal G e l « , ?rl q u e of' desiWRocifift b a r a m i se >e b izo d ru ja n o ; e t ttainado c l iMaBtw>. y « r o s de e « t liiia^^, f q«w oi^ ap rem tió u n n tiiijero d e g e n te « A ir« . m ^>r ecan h o m b res vìnlcnr o f r j w i m iitifwt»o nw:Ìii<r cn H los diÌsotos^ «pie les eooiiui )« i rriTrar eu» ot^o ¿ toAi par^w ia d eeeaw « m © a u o ob^fàciulo fme* sitm p rc veran purtlpl«Ttfe ¡lara n » eicracicr* naa f « « » , sw « ia g u n «lew io, p w lia o , y dw kuffin fp ereian p u ^ l e , la/ ite^ciUiKitin d«* wtiW o ó cm ctf millAiies d e lìb e ta le a , 3“ m a • i e aencHÌo m trcd l« u n a prvfaTtda p a r» fc* realistasr eieoa tam W vn, «in b rfie r 9*lì<kr JQ üis dal riiieon 4 f aes p u e b le r, toniHobtn* i l a viAta J o UoK> « :p iraa(c i « a p i e o , Tcodo DO b d L u i)« liuber suOckiUCb par» to u o » ,y le u ik t^ o (C Jo« arr«baia¿«Q aquello«' i ^u»iK% U aoiabaolo» ^^sefiorilai.’'’ AaÍ pues» poi’ Diucliaü Y Jivcr»a$ c a u a » todos co ucur* n a n á iu \ im stuo obj^elo, habiendo « n lodo^ u u iDsii&io n a tu ra l q u e ) a iu)|H?lia¿ sobre^K>nor$e y b m n iU ¿ r, favoreckioe d e ta n e stra o rdioarú » circuustdiicia», i Jas clases y ¿ lo» h o m b /c s , ú quienes a n t « or* bub¡« ran oeado< m ira r ú o o coii x«»peto VcotMiUiiracion» In v e n túsc ic n ia , q u e dcsipiics &o h b a ta n favori» to« de üesii'uar couko iHSsoiiea «ncuhicvlu» ¿ todos lo» I l i e n o crao de la ú Iü d iu clase d« Ja socicdM , ó DO en trab an eo las íi!<i» d e la fiKxion esierDiÍDwlur;<, y Du ¡)ocü9 hom bre» d c b u e u a ib lo creían UDccramcoie. D o u C ár* los c u la n ío , siem pre irre so lu to y »leniprfr d<Íbkl, tim b e a b a ; ]« r o la sc t^ u c Ío c i d e Egu¡« e ra y a iu e v lu b lc , y solo la rciar<labdi\ W auuucíos d e u n a p ró ilm a baialla. L legó p o r ila esta á ú lliin o s de aia^o d e 1836 , y c ie rtanionio q u e Egvua bi¿o co n sus escasa» f u ^ za« lo q u e pureciu Íi>»|)osiblei en (OÜJS ^laite» c w tu v o á coem igos j>uderosos ^ e ao icna¿a|ta n invadir ios provincias c n a l u n to rre n te , y qire sojo coui)gu¡cron e n tre s diss rtxK^rer d«vados m ontes ; pUar e l i>uebIo de Salina», d e Cui^>ú«joei ^ d e stru ir g ran n ú m e ro üe rá p e lo s, y re iira n e ú ímí pioiiiivaG posicto-r ( S3 ) »íog sin fn iío d íí iro|K>ilancla, r o a |K 'riliiI« «1« •con»úlcTackuu, ) dsnHo u n a im eva fueiza m o ra l al ejercito carlista y á la« gargaulM del jicíle. E á t» >enlajo^ fueroD en aígo c o n tra ri« la^ \ w 1*^ sxifi n b s t n lus líueus d e Sao ¿».‘Ixi&Mau, y la m u e rte d« bii com an­ d a n te g fa o ra l; se euljnj <lp ello tojribien ¿ Eguifi p o r lube»* licriliiado sin ncccsidad aq u el im portan lo \ \ üí á cMsa. <V pcrsoíialcs CfKmislad«»; y á üncft de jim io fuñ ccjw ad o cv« i>W'le&j\j la nccc»Íci^iU en <^oc “>t hallijJm de )ori)ar )viños. I .as c^^per*e7«ti doi niiniucrk» tietver«<d¿o ^«]iian frotíPaOu tic] niudv mus com|)lein^ ^1 cjórciK) n o rcciUido el m c n w au x í^ lío : In co la D c rb q u e PCcwItaÍK» á toda costa lie auui«ut<t, jiCTinynt'Cta sin reempfeiW:« ite ningiiun r*fpciv, h i ct^sccíoik» y cargi« del 7 ^ prc^esftbíH» t:s|><o)to««»Ae(He, v t l a i s g u s t o curc]ia en projHm »en <leloi ren li^j^ que»c }<al)kti prom clldo. 1 a úm ca 'rít)lf*cloH q u e á la crcaeioB dcf ulm iíiicrb itinTorsft! se la b i a noiaclo en cl K c a l. hnbia stdo la ch q iiela tn troducklD on la com ida «W T>on C á rlo sy D on S eb astian , cesando la serv id u m b re d e «¿Silar« *e 4 k n w sa, c \i)a flÍ^tÍncÍon go/aL a cií u ji rr in o q n n ; y «1 ¡ninjor orlo dcl dcparlam eulo u e la g u e r r a ,u n a ¿rdcii r id íc u li, ¡>rohibien^ l a m arch a francesa, y o ira iu»u!tm tc i “ 'g n a , p o r la q u e h o m b res rcclcuiem ente s ü L e riJ o s á l a cantD d r D . G ír lf « c x ^ jjietw tá vohintaricK v dccidjües e l jo ra m e n tb «ie l>ondpr;3& <joo »'o cx k ria n . R a s« g u id t «c jm h lic a ro n los perjiidÍclalí«jiDfrt discretos »te c a lifira c iü b fs , re v a ltd u iio o e s, rem niicrA tiu* HC9, épora? y frtro s: \¥>t la sección d e ha^ c ie n tia m.' in iprovU jT on h i t e o d ^ m á l'Kvna^ d a s . I w coDlaHnrcs, los ju te r v e u to t« y A iB las n o ecdscaroD \ toda'% « rrrio n é s m in » icriale^ A coto >el»ínciu p ro flig a ro n p ro ra o o ío - Bes , y w «1 R e ú l, d o m ro d f u n a m odesta zam a rrftjs e ra c o n ira h ín In« iijte n J e n t« á c T s loDíña, ^ A ra ro n , d e O K iilla y d c o ira i prf>▼iflcias; á )o*ni«>jur se trópm oba con cl t«ncc Ue S ev ilU , ó coii el coai<<cidjnte ¿ t \ 7«sg ii4 r(^ <le C áili2; los g o lm ^ a d o rfs de ai toda E^paiM hullian cn lotks^w rie» ro n h s 'CtüttMdoro‘9, lu9 Jtwces y k>« coiucjeroe; c n .i l a , 6« «»ocoiitrabo u n pM^arama v o ro p k t o d« la c m |d c a Jd , y cu y o s (k s ú o o s . ¿ c b i^ n liautir cl TaJ.»*, U sangr«, el SQfruuieRto y !■« privaricmc^ d o u n c j e n í v C cl, de q u ie n nadie se acordabA; q u e se l ia m altrai.idcj, y qup no cralla^injiJo al d e e>las gracias q u e eran dadas á UocsL res <]u» 00 se i>aúdo, v q o e tal liab ian sido llam ados p a ia veiúr á rdcih ív l« •de p u n to s ocupados p o r cl «oenügo- E¿to cáusúba diágu.s(o á los houibres m p\Ído6 )>«r inicrcscs D m leñals^; e titñ s la c ia s u b r c m a q ^ i, á l«s TvonsiJores, t á loe ile es|»pTicncia om i» n iM fi 1 « ^ c s íy i^ a la p u n \d d e l tp ío mj« atm ctííw ia a l p rín c ip e , á cti# m » fo v o n l« HRnistro* , y á ra s bocnhit« d i « fa d o . I.» sepírraeioR drr K guia « m á n jo a) w l \í1 !ííitto 1 a l niandü *«pcfÍor d e l rjrttitO : a t e gef« «e Ii«)U*ba «itnnoe* on la c u m b iv de S« ju*ta y h i m nnT<*dda ic p o ttK b n , Alavé* He iu « in i'r ^ io , « u lsd irro o enirem ^'iodc F w w d e v n , d r krs piimc*rfflr cn a lia r !a Iw nflrit» « irlista « 1 Idff jfTo%'riiciM, d© 34 ^ » d , h o m b re d e csrrKcfcr írtt», d e iin tlo m j w o c o n u n , si» atniñckm n i rftrrig « , 3"u>¿í w h ilj^ o r, vaK m te s«bro i<hIo4 Tw v*« líe n les, d ii» t* i^ H o p o r 7 u m riK áT T cp ii j pw lie r i ^ « itúliiOT, w n sb te « iá fm 9 , V de copceptc y a p re c » e a c l e jím i* m fiB kgo, parocía r«UDÍr m »ntns cim xnstyn* ^ » s son uecesarii«» p ara u n m aodo fcKt eñ tienip«» de lal u ^ o rra n e t* ^ t x í o inod(*«to y iiio d c n d n u in ^ n o , tí^ W o á li dfc U j k w í a CAT^ q n c ffw lio m h it» del>i«i so sw o c r; consultó siiS propias fu<TMS, y nd ÍM c ttyfy suficÍenlrs]vd'aiaR ia£a empresa: pésifAo 9Ú «rm franqurM «1 G o b ie rn o , aie^t»^ f áiedolr* d e su arroja v decisión p a r a m a rc e a r i» b p e eltT íeintóo al *freote de u n a c o l n n u ^ 1>HV) h tc ié n d u te CMioeirr W p o ras \*cntajs6 á la <36X1» earlisfa p ro j'o fd o n a ria r t, n m n ^ m g%fe: c l G cb iero o S ú yaior á 1401 frimca m a n ir» ta c ío n : p ara loa paitídaríoa d e V illarreal fu e esto u n nuevo títu lo <lc fjftredo, j se cree q u e u n a caria auiúgrafa ^ Docj Carjos fu é la q u e b com prom etió, cu f in , á l u aJiXkUion d e l m undo. Locurgado \ ÍU afic a l d e b s aciones mUktáixs adoptó v u n u ev o sislem aq u c hacia necesario lus cxi* E ncías del K e a l, l<r opmÍ<jn de los gefm qiu3 l>ian Luuiríbuido a la soparaclou d e Kj'uía, j la im paciencia del pucl>li> ^ u c se lam cniab a de u n a g u e rra , cuya d u racio a Jiaroá» había coDCf*i>ido. Condujo rH|«idL<irK'iile *¡\ ejército i t f Á e las posicione» q n e ocup<il>a al fren te d e l enem igo, hasta e l extremo derecho d e b lin c a ; hizo algunos c«ntCDafes dt? prisioneros, "y este jirim er hecho d e arm as fu e jtrcrniado p o r lV>n Cárloa con e l cn»plco q u e le confirió d o t«nii7iic general^ ele^acioii q u e lam b íea Siacia Í4jdi«ipensable b m enor antigüedad j n a r i i ^ Uc cítmjio q u e rc&pcclo i olroa ge> aaerale» empleados tenia V illarreal. £1 canui* l i o e n e m ig o , al observar b a n u e ra s o peraf¿ouifo «Icl ca rlista , n o CRijsrendió moTiinien* t o a lg n n o , y pareció indicar q u e se prepara* K<a p a ra oponerse ¿ las q u e de nuevo se in le o tá ra n . ^ t a detención, como caei to d tt h « q u e venjaii d e |>arte d e b s generales d e 1| r e in a , e ra (ÚTorable al ^ r d t o carlísUi, per» núticn d o lc salir d e situ ad o aes c r i t i c » , j ¡le* f * r i otras quizas d e vcQlajoM paraS|?íaqon. J E a el nu«To p]on doblan li s o»pcdiciú4Mi ocupar u a lu g n r m n v prcfercaie^ a d «s, q o e co a aoiivU ad y socreio d o actnlumhrA()o se pre|>aiv y llegó i salir )a famosa do Gofoea, coiT)puc%ia <lc n n a dísicion caíitelian;i, ftMTte é c cinu> büUllonc» \ <)o« eecuidroocR. S a w lidci de Li5 (>roNÍ(icuis i'uc u n ^ I p c p ara los q u e fiaban dcinasÍAilo cq e l sistem a d e b lo^ queo y encaicekun lento en q u e »e s u p o o b á los carlt^iA». Gum cx em pezó e a juitio u c 483G v n sorpreodcnl« p « o o p o r tOfí» E sp a ñ a , Y con ¿1 CTivleroii las Iw as csperaoaas d e fa C óríe ctirlÍAia. VWic g e n e ra l, coniw»Ainte d o batallón en c\ rw nado de I ’erDando V U , o a tu r a l Oe A u d a lu d a , de u n « 5 0 a ñ m ed ad , de Lello pfTsonal, d e tra to suoiaúkente a n u bíí*. de cwrácler d u lc e , de conocimíeüto« y f*calkla(l p ara la g u e rra d e p a rtid a rio , fuo do kis prim eros presentados tit las p ro v ra c i » , y sir^iú d las ÍnmedÍa<4oucs d e ¿ u m a la c írre g u i co« el e a r ó r u r , eutotívc» algo nriagtnflno, de s u g d e d« K. M- Suci'sivame*ite jn¿iad«> la division y pro>ÍiKÍa de G uipúzcoa, y la tercera tUvUtou d e ojieracloncs, y en ei deM 'inpeííodef^ic úUIu^d r o r ^ so sIu to con»luitesnciU e enem l«t»l ro n h g u la . D e » ^ s a Tuclla de la es¡>edÍrÍoD fue pues>Ui en priwcm» e« la q u e |tcro)aneció Uasia los ú lú m o * i í c » po* de la c«usa cnrlisiau \'illa rre a l un ta n to eiacó á PcRacenrao^, i|.uc td l p u d o h a b e r « d o toniAHa; m ar* e b ú á la Kiu’« á c 'Z u h V '. la <^ue crobUlk> c o u p o co a c ie ri» , y « o lrió á sitd>ir $u cu&rt«j n e ru l y sos tro|Ki» ú l a ium ediacíoii de v s7 á y v i^ a .d c V ica fi» , ^uc>)aiKÍo mi ^ 0(i i |«ero « a ¡oa«cioii HMÍ)Apf4t8Ahlo, ihm s f u e ra U m ayvi’lo c u ra núK uii' ai* car \ ua m e i* lo» ÜutHá 6 traeiadcireo a l o lr o laclo 4 « l E b ro .-UU06 u c u n ftutfieulo d e ca h ü I b n j i , íei iM>ckio DO exA cm fácil ni p rui^cute n s r lo d e los gL'niU'aW d*¡ la fe in a p<Htc(nc e c lá b TiiotUíuiíie »d«coag4(lflA. «sW m odo la ^ f t it6 iv u ero la í ú m ú ü i i n a iu r.d á q u e se re d il r i t n frucaeotem enee u s b o ^ p^• r o B»i t a iu b k ^ la ^'u«n;« e r a y b d c e l Hicxfon dp tMjwiia cierift. £ki uetQ» p o ^ y |K>r m e d w ^ u& cOuuuid»dle curtÚBi { iftfio n cto , •<& rnU ibkuoQ a lg u n a s vclaolooM e au t* V ilia rro a l y e l g e n tc a l vti »vfy g n , « í b«; q u e re c ip ro c a m e n te , y » n n ^ u e d e u a m o d o r ; ^ o , « e díeroD ¿ c n ltn d e r líw d e y voíilí^aé d« u u ar^ n x iá a m ie n i« «i»e po« 6 Í« c té rra iu u á la g u e r r a c iv il; m » W z» « • o caifibio d e e u e l ejftrcÍ!í> cuKtranOf y lo* ifoxCíUiieníoa |>o1híco® de 1« ^j)oca (¡or- tK-ou a a tv J i e g w i.x ^ i i « , bahieudo PccUazad u e l g^uoTdl d e ];i re in a c o n iiPiiiaM las <[ae P « ‘» ^ir*üw n io tr i¿ '« ile d t u u lu í » le Iiicv t on ro n lig e i e¿a y p o ca d ^ n id iK i p * BS ^ u e é e ^{»iiieBe á Ifl Lamw d« Ú m Q r lo s . (ïe) E n ago«i* t b 1B3C tu v iero n Jugar. lo s ijniK^rt«ût« »ucow adc b* G ranja i ifu e a U iiw ro n <?hLûmes á u » e p ran jià r it d rf r w tido de U rriiia^ q u e d « u m c ro n á l « l i l « r d i i i üuo form aron parlic^ario» *lc T>oq C íp * lo i d e muplios de los ^ u c s»? llam abuii v » a Uo» rcallsUfc d e l»abeU <r«c iiicieron tita b e s r i a i l » rlaw s a1 tejiifir de n o c v « y o tîs a d e lancaiîoe acacciiiiieoto», y q u e l<in)hirn in fla je r w i eû la yoliK caeüiraojtr«. T odas 1«« p e r eoitas de r» 7/in <ie embo& c u a r te l« crey çro a q n e D. C àrlos y su in in i4 » crb sc üj>re>urjffiaB á teoçgp r 119 rc n ta j» de &«?irvrjaiile e l i u a c t ^ alù êp er& o n « le o fro d ero u su » d h c» o u ; in* iluctiriafc eilraiijerab desertfon conocer au» idea» do g o b ie rn o , pi^escnt;«!« e n K u r o p d e dirCTipOA y csireiuiKlo« modos ; prudente» con­ sejeros le insiuuacoQ la fà'o rab W ocaaion 60 nrcàcniAlw de dirigirt»e con dignidad á loa « p añ o les á fin de nwnífebJírlf» los tra s to r­ no» 4 UC dcV^eri«) « 5guii»e del n u ev o ó r d e a d e cosas. > 1 « ^ u c ib an á ser am e­ nazados. p ara icim 'tlar sub anuncios becïïOS d«»de i ‘c r íu ^ a l..y rc a li^ d ru yA entonoci* r e » Íali>oi. á cjue, cu b íeria con cl >elo de s n c e svoíi, io q u e se sostenía e ra ü o a ^ u c tr a d e j^io c^H o S i j final m onte j a r a in o s tx a r l» s u clcoW ücia, su bond.-td y iu s íüoas t e m p l » ^ lulU ndoso d«íniCSto à abrazar á lodo», i o l­ vidarlo tü d o , V i regí líos i tedoa dulc«j»ea «7 te y con la$ mejoro» |)osÍl>l«». P oro «n su noraociu . en s u ob«iÍnacíon , y e u medio So Ins «ugcslluues del p artid o cstreitiado nada te p u d o coosnguir; y citando n o tenia recurso»; cuan J o su e|éi*c¡to p a'u h a hu-ms y m as m e­ se» sin rc c ih ir el m enor a u s ilio ; euaodo nc» tenia la protección descubierta é Íin|Hjneotc de potíTioa alj>una en E n m ata, reliujuS co a ligoi* la» sumisiones ofrutidas, y exigió q u e 1« C ipaña en tera se arrojare « suí» p i « . v sase la cuchilla eoi* i|u e la am enafabo. E n cl R ea l de D . Carlos se hablo Ac los aii resos d e M a d riJ, prcsnuái>dülus com o la o b ra de* u n a u ¿ ^ l csicrm iiiudor bajado úcl eielo pal's c o r­ t a r cal>07as »)íi$úfiicus. **Dios, y solo D i « ; la gvn«ralU itna, y solo laj^'eneraKbuua” eran lo6 <juc an Ja b a n e a el ascniiu« T a l e ra c l v e r tig o (|ue de aquellos h o m b res se a^Mxleraba, q u e con necio c Íra|>otcntc dosj>e"o dicroQ á e u t e n d e r , ¿ q u ie n m u ch o convenía satisfacer, q u e D o n C á rW , rev p o r derecho d iv id o , no debía espUcaciorrcs de s u rondoclu y pobicr-lio n i á propios n i á csiraÜ os, a l mismo tiem ­ po q u e (jor m edio <lc u n decrcto ¡M*blmámen­ te reJacltfdo se m andaba hacer rogativas [m blicas [WrJ desagras lu del Satillsimo Sacra­ m e n to , y » I c r iu in iü á e los infieles», ro n fu u cioiie* de gracias» i h general ú lm a la %irgea d e ios DofÓres. E ste fue el g ran d e a rto políllc o q u e D on Cítrlos eicy ó dig n o de 1í6 c ir - (4i) . cunslAUcUs e a (]ue hallaba la nacÍM en 1836. Desde «ntvoces yu n o W l»o u n ap crso > nc de «l^una iotelignieia ^ u c drjaw de co­ n ocer al h o d ib ie . ¡>or « p íe n tuuios otrc« se sarrificuLan; poro e l calo r <lo j>artído y e l f u e ^ del cnfuMAsioo existían a u n m W iiia> US, y niés jMirtK’ularaien te cu e l cjin'cho, q a e áonij)re ai Trcatc d d encoiHgo se ocupaba 9o> k> d« batirse. E n agosto y s ^ íe m b re salieron nuova$ espodicicjutt mandadas p o r G a rc ú ^Doa Basi­ lio} y San?,, con destino la p rim er* ¿ Ot»lÍlÍa, donde voU ió (iroiitarDeiite, y i A^iúriiK la i^guiida. No liav duila q tie W cs^xxlkie» nes ei>contraban en lo in te rio r de 1a P e o la suU sim pa i b ; y |Mtrt diarios; |>ero sia p u n io s d e a[>ojo, sia \iate de operaciones, y ü a r^ cim oft, />ran mas Li)en la de&irnceíoa d d jtartirfy carlista. A lp in o s pueblos se re su b ía n á K m u enriarse á b l l r g ^ a d e Iw lro |)as de n C ario«; |>fro iv in u estas desde Inego exigian m io n e s , calxado, d in e ro , eaniÍMn, cabA llos.^ continuaban su marcliu errante; el jiairioiism o c n li a , v con>o adem as b s segujan generalm ente litersas de hi r ñ n a , q u e e n el Aelo castigaban b m aoÍf««tacbn T oluntaria <1e los p « e U u s, concluÍun<«(OA po r m a l' d e d r Ias ««¡*MÍciunes d o lo$ ^ li& t a s : a<ti pecorrían están el jxtis, ocasionandu m ales sin cQ ealo, y dism inuyendo de fuerza coa b s b e r i « ! » , k>c eoívfracM J W dceei lu c w ; d«t u m ío q u e CttWirlo ctí*J‘ p<ir«^«idae »in>c4ia^ itfD eiile, )i«rec¡Dü >in dupATár n u t n o , ; «hí cW rce»dt»dí». J 'o r esio ©p >íó «J Uo«ibr« cé­ le b re e n tre IímI/v )o í c«piKliCÍoiiarÍú6, á G oaw ¿. voWf!T i Us p ro riü c i-s í»a h a b e r co aq o W ^ o UH& pii^f^ada i l e to r r « t^ , o o vbsieil^ le q o € re<wr>ü tu J* Eupa^a, veo fíead o e a rqieiid ü s en cuentro«, ¡>ciif*»rauilu eo g r a a d « a g ^ w a l^ , y bacienUo u n BÚn>cr.odc pn^íoncroe d n c o nw yor q a c e l de 1m fu e ru » Uc su Jiviúoo. E n í it » i « n h r « de 18W »tactí im petuoeaDwUe V flU rrcíd á íiJ h a o . y la ojnni«« j?c» y raJ es de q u e ppob*bieoKíwíc h u b ie ra logrado TM t 2>]o»eB r<«»ltn(Jo9. ií Wc*^o d e «b¡«rlA la h n b ie w üÍs(>ar»io u u ir>aU<r co a inte* l i ^ c U Y a rro jo ; pc^o T-lhrKX'ra siem jire 1« laitfluW l'd« c a r ^ l » . Kl » n ^io ^ de l a p r e s a , ^<^10 á D u r « » i ; o , > y a » y W fu»' j w - eíbW s q w a w e d r i o b ^ i o tic 8Uí d A cos; r<fsoJñó«e uue%«Atfme co n em()cik>, y dísfKiBOie U convoujeiHc p ara »u <jtC«í¿on, aaiue««l:^íluel fre o <W b ^ u r |krodÍ^KiMoiu«i(e o c w n im to cou t o d ^ las dt^^icndcitCM d e ar«* t 4& r ú i p « v c l c e l u Í n l o } Í |c n i 4? dC 'oA ciaW s a n * tijftto« ü t l « m u , « CUTO írcrUí« se lsall;LbjM )<ñ borman«« M oni^aegro», y diú»c a l »M fue ifa ig id o p o r c l <íxide J e Oü»ai% uuif á qoicN te ikjohró para«Uu, qucdaa- Í4J) ¿O ei g<«rral c n «>n eacar* So d e { v tite p c rle , ÑcnHo a l p rin rip i» ni«s sio » c) o}}jEto litrner ul e n etiríg u par» ^ v i f i « n f>i*ra« vcrU4jD&<« á u n a 2>ii(«H¡i, q tie M loaiiiK J i p ia w . .H o ¿ ic m n k ire TrgrcsA raii n o y m eJ parada» )m (‘«•p^dwimiat ( jo o is s ' y MA7., *v vb «I inMiiio «Uciúu U lEuvor fiann lU ia s tro p a s q»io h » ] )rr9 « p d a n ; a n U M « .c ^ * ettoa4C a^teUiroc l u e ^ a l & «ile> del¿t ^ilkida pLt¿i> j d u r a n te t i w d l » d r u t o J « la eampAua &e d is p u tó r o a «mipefio p ie dt? Im m u t os dr- la uc i^bte HtliMo. coiMitciw d e l «jDrcMD d e 1a rcuiA , la ato}* ¿ M c in ^ ú d a do Ub n a c iu ia i» d e y ) s (U4 « je rc itu , 4iunque bajo vpuesia» « |tu b a c im ik « cfljV cr s j m g r r c^pancpla, f u ^ b D rro )* « w « l o é d t ^ n a d r l o r ^ a lU i n a c ío a a L U k ^ ym r C u k i h o r r M iib M j d ic ^ de d r ic tn b r o ^ j k»Ja l a é e lo6 d ecn cm o s, B te d a >ul <Í6 U loa« (^ iid a OKUrtAO faieii> vafisD ias ic n * Íh lr MUii c l s a n ^ t t M i o cnrühatic d e c ^ a tx o J m c o M r « ««^Muíales: u n dcat»i>o ^ M v o o n b le iijftfSfó c l " o n ift d e l ^'«m csal o n e lo s de< lüA r a r l ^ W h ír ie r u o to d a s n e r Ks d « d n a ñ c t 10». y f t l b a u &e , »eudo iw iQ cipa] o ríg o íi fie ct>ia tr u fe n o a r« « l ó n le a ^ p o r l a q<n«>sp Bieoc^VsutcaT ni « u e m i* «A ¿ J a r>pm ado (>or v a rk i» s w rd c s , V ^ n ó d o á e jé re * ft úv D e n C a r l o s « M viaciotk f n e cM i'C m atJanvnoe «arítjca: b a s ta pñm ero$ à ù e»CTo n o ^ lo g ró la reuiüoQ de lo9 cuerpos d i^m iüodos \ w el país : <1 dcs> aliento se halnu iiilro Ju rid o en las tropa« y o t los poeL lvs: u n ru m o r d e traiciuii circu lo entr«; k>s ^ u e baLkm 4:rddo seg u ro el tr iu n ­ fo , v el R«?al a tu rd id a n o sabia q u e resolver. GonlÍiiuab«n e n tr e ta n to lotí frio$, lo« bichos j {a nieve cu al u u o e ^ « e hubta es(>cnmenta­ d o en ol paii;: lus caiukios c$tahaii cuieni'^ m en te c e iia d o s , T esta eircunetsncia, y lo siem pre iliRcil d e l pal««tul ve¿ lib e rtó á los carlútoa d e mueKu» de«a&iros. 1 ,^ d errotas r ra n 6Íem|*re e l anuncio d e cam bios Íoe\ÍtubIcbea (á pcrv^nal del g obier­ n o y eii e l túan Jo su p e rio r d c le jé rd to - E u 1.^ d e enero de 1837 se v e n Picó u u a n u ev a b r g9üí¿K Íon, ^liO coiMJuj» al inBinte D ou Se­ p i l a n a l mando« d d e jé rc ito , <|uedatido iiottibi w)o p o r s u secretario m ilitar el b rig a ­ d ie r D on JoMfuÍn Elio : encargóse e l gen< o^ M orena d e las funciones d e £ . M .; u n a ja > datile de cu erp o fué nom brado d e reul ú ñ le a secretario d e e«te, y á pooo<» <liaft 6C desplo** jn ó el m inisterio u n iv e r s i con su colosal p e rb a n ^ :e , sin h n b c r dado d u ra n te su la r^ a e&islencia u n solo d ia de b a b e r íil eji^rcito* E l honrad o y cabu)lerc«o general Cabanas oblu> v o el m inisterio d e U G u e rra : el <lc H acienda se confirió a l inteodenle 1>ubandero: el de G racia y Justicia al o b n p o d e L eo n , y el da F»(6(loá S te rra ,tf» tÌ£ ^ o oScìal Ac sécrelarfj, E l mackéo sap erio r fiel e jé ro lu lle r ó coiuigo Bli gérnw ii de d«»uujoii q o c no ¡>odki cim o s d e ser funcUo. cn TCAuitados. TX'vn Srh<KtÌ>iQ y Su secreiiiriu, «ntbos )ó^'cnl?s, fu e ro n ui:^^ p u d e r q n c q u ^ sa b v u g ü r v menos M o re n o , Iioinbrc de año* v Ì e preucupactoR es, j á q u ie n e l R eal vta*ì(aderAmeTì(c b^bia encargado In dtrecciun d e lae 0(>eriH:UHies d4Ì> lU aiM , j q u e poMÌdo de deM;onriaDza rn liu 6Ò e l &ecrvtiiria q u o le habla &Ìdo noujbrado a} SMl>er sc s rclàciohcs Amistuus con Elio. D on Scb»»tian, con mucUu *ialenio 4el q a e h » l a enioncrs «e Io habiA Mi^)nostOy coti ù u tn ic H o n Á la AÌiura de loe < Ìe iD |^ RCtu<i> lf 9 , cob ectraordinarla afa b ilid a d , d m in p u len d o A lua m ililc<m , v dw pi’eitdido de vftn u r n d tr n W eriq u cias, "c h\if> cpierei* de ]oK q u e s« Jtallaln n á i»u ÌumedÌa<rÌon, en tre ]os q u o ira iù cvmo « u n b u e n a m ¡ ^ i Vi* J l* rrc a l, cobrando a l mì»mo tiem p o u n v tto aSédo lù e ia E lio , y de ette m o d o logrù Ì ran^'earse c l aprccto d e Io$ (irìncipales g^fea d ejército. Morcr>o, de^&vai)¿»lu e d a d , de«* confiado, d e v id a o M u ra , sin aclÌTÌdad, j c o n ios rfcucrdob de s a pa^'tdo snujtdo, d o tu v o simpatías cn las tr o p a s , n n olMtanld d e q u e su influcnci* en cllas debìa aer mas d irecta: h u b o , pvMs » á la cuLeza del ejército p u r l e l « gct>eralos. L o rig u ro so d e l iiH viom « fo«ia de offernivírmi^ p«jTDaot!CÍ«)ida am lw s eiXtfn'oáos ea uiev« lieetñ qito f e b r e m , iiidw aM b ^ prÍD opio de la c fln m w i, y b |)ro>© o»di CADÍ)ioacion¿eHrovl(án«cc n)Ovésm««tos<aui p n r N a ra ira . \iíca;T a y G ü ip íío o a dcDÍ» vw íü csr e l ejército de la rn n a i B1 E m í inv ariu b lr e n r a dmcftT'« ta d a co n d u ct« ; « « ío d o , a o r o n » y v n a r í güU ]u*e|)at«cioQ 1* oaurt&ina c m &u* uáíduas o c u ^ v c i^ n ^ : rrisg u a m w m se fro « e m liA al ncreu tad o f ^ r á t o , al m ^ u io tiers» po q u e el 'jM»Ucio dp D on C irlr« y s u s« m » ¿wt'd>rie duvicncrthw ium yTn8aeii^p<*HUtfM é irrirsDte« ; n in g u n a i rolacicujei ^ iiQpúnejtcicicÍ«rtA fte «idaiúridi» e a ’lo» g o l á c t 1)68 ett«rinTTa, y con j m ^ c ü jit\u i« rij« e re* cIiíim I uiu coiu«ío& é g:4«rveiibwa!fr de «jm^ gos, Cu»ntu$ cxir*njcros U cgahm á ' i»s pso^ >»cía$ a itdmírnLHiii a l tct i a coosiaiK»» io» e l su&trciioriro Im i» crcÁlilc dñ IdB tr o m o m J é ios |>ccb « s , y to Jo e ;pr«igÍBbaú Deetameiite ul c<inncer ^ c m íd ttr j seon» 4 aja\io 3 de Doci C áilr* , ■d e q u ie n y a se osului d e d r i#u& c«^tUal^ defectos: e l irneuto EUiod, ^ paso q u e fué oniusÍ¿«(a » d n ú ia le r d e l o «Ariietaa. ya dijn cQtoocss e ra r ef^ fé* s d q u e d TJrmesíi Tiuiaftu d e c a n o , q u « d q a o U on Gb4o& r«tii£C . cortcawnos d d partW » fu r ib u n d o , a l vbp lu c p n d ttc u i r a M D on s u s rrtacÍ<M»es AmistnsM t9 R ÍQ< priocipxlp« g f^ w a ie « , v ei von q u e « A » Íg ttu am «íuÍÍ« n jíi tib i, m a rm u » T «ron V rrv m iv ^ n i « r di r u s d ^ l y gw ral b a ­ l a lle tm <^e « cd o « ; i* 4I<) ixHjnioft ami»tn&a d » 1m m as d jftio g u id o s ^ i < w í « 9 . d u i t e i e la te o H a <1^ AmnoA r u « n r l( 5 r n Tnk>9a» » le ‘^ ú ¡loi ]üs «9tr«rmKÍut> d e l R eid m t c a rJiK T ^ miiTÍinDl fl06fxcb4, qa<' of.ja«on>* ^ 'n t^ > lá La« e^ped U ú » )« ^ o t í n u s b u c &Íeo^ tiD maiyinH«! á f proTiTCtOA^ y U unbícn la censA ü e ira^x)tieúte) d ex a v en e o d as: re^ te ca^ M es ^ n to r a W 1 ^ re|u*ol>«roii, y U Í«ncia Tcniífi i ¡uv<irM.'«r »u o^tu ix ju ; ifis &(*T7a9 lioC atuloM a > A i u g u u ,y tw ii^ ie r 1 ^ l i n e » cfoc ocrrAbAii 1a$ ]>rovÍncí«», o s ul fila « in « s a c t^ ia d o . y a u o s a r u D d * á o p o r i m e ^ d « pnKú<»6, *«co&s«rw; |)6>o Ivs v b Ío < urio 0 J « lA O ccte clainalkAn fo í) ciicubW rlft y •miüíL*iosa b fc n c H tn ; n o » /)utrÍA it ej^>eUkkjiset p a n e eKriki»d7 aa>i la j^ ii^ rra, \x\vs d a r tta e o i v ^ ^ v Í ita Í R 8 y y m a *rr'n»r e l t r i u n b M B jp leto y a b ^ d o la n c 1). C á rlo e, q u a tf d c o a ito era'tp^cfSdopf^r d lg u s o s , y c r lo Oue M « a p o n ía in d M jn k iu k « » e m p re D om biM n» m^eotKS,. alribuT ^M lo lo« uiak«» rn»aU«dc« d e Ím 9^&ua¿M .M [Xtlí«40tiC6, o o u n a» d kns « lO T cs Á c do» ^ y e n (Mt»i i b) íd Jia ^ tesgi*« y oKcciiMUM, quB.' « re f>n t^ ú c o cjirtti00 (le >MJt9Tj4: «ttfi GuA ügu« Utibia ebtadtf e n d e ^ r a r ia , Gai-cUÍDoQ JW U o) suitíutíihI o , y Goiüe« c o a »u gefe ü© E. M ., el g cíc <lc b r ig a J* F u l¿jo 4 o , y oir<^ do lo le ra u t a , eHcercadob ccm e l mfls ¿ « u » a J o r i g ^ c a <5lrf<luie prisioDcs, <*cnTou>án4ülcs h#*ia p o r­ q u e n ü h«l)laíi fusilado ¡>rUlo»<Toa, y eucar* gado de &>rul^les cau6¿) c l pro(ütÍ |>0 <lc la rcfina(3a y <ij>iuia iiiolkí/'i c l mnriiácal de caniix) D u u José M ^ a u rra u « u o o de ki» i^rbi* cipute» eo c l jiarlídu fu rlb u u d o , y u n a cíe la* jicrsooas q u e jio r #su» gozaba,cl m u y (kaiúc u iu i d e Dvii Cárlos. E ate gttiei'td, ani¡f¡;uo Tmlits^', n itatuiiil üe inotUAiMV d e SÓotuiiUcr, v de 6 0 año« de e d ^ ; tierce laicnito, {>«iu la lrn io Y cneooso; era enem igo jm^iíniAl de E g u ía , d e ^ilIarrclll, d e E £ o , T d e tcMÍ(B loa j^vcues: su c«> íó c ic r es sol«|)<tdo^ y m altrio io « y ^ d u ra ai» m u se c n c a b re e n u u j caiu adus4a, é ukIiem^ d a « irm pre ul s u d o , y « n \vtKA ojos escoodi* «los cBtre lo rg :» y p o K l« J^ ccjas: Ínscii6Í^le, y Rolándose cn c l j%adcc«r de Us pereorids y p artid o s <3e<|ue eru «'n tu jig v , SftbiH ^ e u b n r snn mnloA seiUiinientoA ro o cl f r í o d v la jus* t i d a , con e l rígoi’ inevitable de laa leyes, «S co n e l cvlo de la religión y la fii^U daif á s u r e y , jusliftcindoM d c su sla r^ o « ]>rofedÍmÍen> to s a l a b rig o d e roÍnucÍoM6 rói7nulo6, v de im p ^ lm e o tc s formaUdwJe« con eslc catlKt«r^ c u ^ e r i o de bi¡>ocraia, m au d o h » u en su (4^1 rú b ric a <ie religio«** síg a o s, y viendo cn lo dtfi liarle« i*cvoiiick)!idii9s ó ú n p iM , «ra u u continuo lorm eiilv para los lU^griKÍaJos « cu aados <^ue « in ía ii V¿jo s a -liarj cnHo poii«*, y u n di^'no h^>al de los (lcnk|KjA m as auPOs» £&lu 0eiOi>'<lciiada s«lu»ciofi eco« wl lo6 pueblos q u e 6C U m ciu » b aa, au n q u e ita p e ru e r &u cou¡«taDÚ;i, de uixít g ü e rru q u « cxtinw p < ^ b a solo »obro cll«« . y de m a n te n e r á u n a ^Kircío« de ím UaiuuvU)» ca^telboo» d o p í^ b o u i« d e l e j é / á i o , y q u e trc ia n fácilDíeiHe Iwbiaii ido á M lisfaccr cl U am brc i t a CÚ6U, y bay> e l n o ra b rc d c o a rlistw , la llilíerable r#;>oo <^iie >e les daba algiioas c«s e n lre b u iu d lac'io n m e»to», c a tre los ta b la cicrtam«U<- jKjrsooa^ dU iíocuidas j < t t«necientw á m u y coftockias bkinlTia^»ó p r o Gcdcutcs de elevados eropleos en c lr« u iá 4 ^ d l^ F einaod o V !I, llüxtibiin »u desgraciwLi ¿iua~c io n , > t o d o lt"3 parecía m etios d u r o q u tf CM tioiiar <?Qta n aíTicUTa estado: las ju m as y dípuiacioiio» á s u vez r4'pr<^eiUahitit la d ü i-' ciiu ad áfí continuar apicbiundu re c u rs o s , j pidiendo hf. de»)Uoga&c f ) as* d e U)Íl d i­ versos DKxlue todo so cQiirDOvia^ la opíaioft' p u b lic a s e tf ltiíb a , V la cxlgencía de u a g rao ^ 1 Mü i|u e JecidÍMO la cues 1k>n de lu g o e rra s e nacía g ciicr^l: la g u e rra e ra la gangrena q u e devoraba a lo9 cspu ü o l« <ie todos lo« par (idos. Kd cl cu artel d e D o n SebstÍaA .Sir ótflmfestaLsii V U b r m l , FUo y o iro i V « t n » w w ^ itt& d « c o n tra Mormo*, T ^ é , aarr^ue aislado, les «•« superio r |*«r sus flueccúis con D oq <!árlo6: m Ae loH« se f)wn Tobiistectnido la (iesuaioo y }>ardiÍAS ^Tie en wfl?> »dctintddoe tiem pos irtibcun de v i ^ i f en \i» deetiiios de la r« is a rarlii^ta. A pfnic>{MO$ t\e mirrzo abrtó la CftinpÉÍía íjffiyitft d e la rtrÍB« de n n m odo ¡ m w n « ,l e y fa^Oí^ftbW: dc*de P a i r n ^ i a , itilbdo y S«ri SchK^ilaO cuerpos d e luimcroso» l^m{>kTon Á b) t c t u r b ie a combioad«» mO* * vÍDlienlo liácia lo ih íw lo r d e l y COAQ* ¿ o ])«rccÍ9 inf^vilahte el decisivo M>* D rr Io¡4 rarlists«, ^ r^C 4 d e la c»(ai{oi>, y ]a forliuia vtf»fcron Á »u j^ t^ c c io u ; la <vk hjmiKi »tAraate p o r N ayürra, después de u n 'cl¿n9lro»o ctin^Mirnept«). tu v o preckAiYK^io tjn e Tolver {*a4V6 á piona; eo Ga«pú¿oon se soi^tnvierou coct el Oku> eti<.'«niÍ2ítdo rm n cMo s M ^ o n iM «cooncs, <(ec n o cebaron d s * d e c i 10 a i i 5 , y cuaodo ya k » oarlís^«$ ^ «aoonirabuQ en m u y deevunlnjofa {x>?icir1a, ]J.^aro n rú|Hd4unente la* fueraa» q u e en Nbv w ra «R l ú b í u i d<scfmhm'«fado, y se d ló 'el 1 6 lu batalla do O rúanendi, en la rpic la» ii*o" pn» d e D on C á rW recu p eraro o sus pertlidos BustcKTkcs: a l d a iom eaiaio el griiCM d e las tikn'7d$ »e dirig ió á \'(SC«va, dc4\cie de^vjne* ú d o y a e l c é ^ to á e la prem editada contbtna« fSI) CM», «] CQ«*po de e jó td to avanzado b * t * D uraogo F^«r«u> «in ||>Qrd¡da ¿ B J b a o . E l m es d e a b m tran»curnú si o batírM ^ j»ero d u m « > le c\ Cae o ^ b lu r ü o p o r lour á San S « b«tttua d cu erpo d e rjércitu retirad o Á Dílbao» j £ C itk'Tvs d e Hitiyo q u ed aro n y a r e u m d ts r?«« estr*ordin«rÍK> *ai la linca do G u i­ púzcoa’ ci vjercito c a rliu a te 9gol(>ú ta n l ji c a bobr« io« puiilus, y e l traLajo d e c o i^ lÍQuas foplíficacíoues. b colocación d e a rti­ lle ría , Li reunión d e (e>dai> los tropa« ¿Mpo— n ib le i, y la iui{>ortancÍa d c l paé> q u e ib a S der dÍ>jAitado, anuitcLdjau com bate« loe m as Kti^^rientoA ^1a san g re «apañóla ib a i corvcrá. to rren tes dorrauuKU p o r lo&btjc>s d c iu ta m is » D»ap a tria ; tom ráiitdam cute eu el «ileiu^o d e Lz nocbe d c l 10 a l Í l , con cAtrcmfHio :Jgí]o y sia «nicricre« p ro v cn d o u es, roropíoron toda» uvp#»& e&rli«taR, qixc n o ¡>«'tebecian á b divi­ sión gujpii 2Ci>«,n«, u n p ro itto m oví m iento Kácia WavaiT«, Y «D diTersaft dircccionc» so iraslodaro n á las m árgenes dcl A rg a; á los (re s días c l ej^c« to d o la rein a atacó la U n o , y bc ú p oáeró d e cU« co a lo« ím]>ortani(M v forijjicailos p u e » b lo e d e F u c ia e rra b ía , Iru n ,’ O ja rz u n , iro ro ar« y otro«,c<w tinuaD do cn seguida s u cjérú io d o operacsones hácia P am ploua p o r ruedio d o u a a bien dirigida m a rc h a ; eiilOQCCS se hía> y a p ú b lic a jji salida de u n a num erosa es|>edj« n a , c u U q u e a d e m « de D c a BMCÌiaba D on C ài lo» con jinrte d e s a corle. E t tiìcona du Ift« partulus c n ire tanto* fucesofc n o cedia, é ib a av an ian d o ; \ w cl en <»to» dìua fuc pueslo c n p rlsìo a cl conde d« ^Jasa-K ^uia de u n m odo m i>culo y lium U Ihin lc a s a c W , y aio dignidad \hjT p^vlc de T h n C à i'I« : a>nob)ftio d e id e a rle de lo» y r o Tnicios, h1 MÜr lu ooric carU»lu se lo Domb r ó w a u n a co n ù ^o n ai e x lriiiie ro , p rev isic n o o le mar«:ha;;e dc>dc liiC|;o ; prcs<Dtó*e el condo cn e l R eal cn 6u m archa la ei|«ctlid o Q , Lacicndo p r e v i e q u e p o t la cwwe» &l>soIu(a He recursos en q u e sr h a lla b a , |w r W Inutilidad fisica, q iie le hariu c«iocÌdo eo txKlos iia rte s ;y has(a p o r ru }>oco conoànuci»t o cn W idioioas csirau jcro s le e ra iun>o^ble ad m itir tali dìficll eucargo, q u e d e ^ c luego rogAha *e en co n ieo d jw á o tr o ; »u» r a z o n e i q u e d a ro n ú a cuUlc«iacÌoii, y jxir e l mÌnÌ»to» T J O d e la g u e rra «e d iilg ió u o a re a l órd en al gobernador dcl’iu e rlc de Sao G regorio d e los A rcos, dieìcndole p a « b a ú oc\jpar c o á una hal>Ìtaelyn c l tenl< u lc generai coiide de Casir' £ ? u la , p o r « o b a b e r suficiente lo a d en K sIcUa p ara alojarse ; y fi) efecto se le ¿ió al co o d e el correspondienie pase: con « t e m o­ d o indecoroso p*»«* « n p r is o n á u u anti^ g u o generai rau liìa d o , lleno de s>ervlcìns t a D o n Q r lo « , J dejándolo à la iiiUri^e* \a c io a ia p iìc lio sa à c u n sim ple suballerBCh pueslo q u e á est e n o 6«^ W dieron toas Ìn$* tfaccioncA ni f^plìcdcìones de niugxiiA espe­ cie. Ili tusi(>o(x> ul generai q u c q iird ó m an* dando (*11 larovìnoia»* Al |)a*ar el A rga cbtu%Ìeron M oreno y, su« prosóliio» u n irìu n lo sobre l ^ n Sebas~ t u u y MI» ainÌ^.c|nuA n4lA lR á su sccrctario K bu, ;d q u e se niuiKÌù q u e d a r en )as p r o 'if tcla^ i^in m arearle colocación a lc n n n , au n q n e t a Vieron la atención de reem plazarle cun el Oiaiingoìdo ík^iidanlo Ho E . M. Arjona. Don Càrie« atravesó el Ar&a eii la tard e d e l di A 17 d e unì fo rin e, y al ru id o dfì h a mii&jcu Lm iropafi enardecidas con In e » ]« ' ranza do innie’bA(»$ vicioriaft, con la idea de glcrÌo$iOA iriiinfiib, v oon la im p o rla n d a d e la ciupr^'sa q u e roruen¿nbau, formacUs á la ìn Biediarion d e l rio lo l'oclhif^ro'i f o n cl e n tu siftìnu} de l<>s prim eros tiem]x>s. l a es{)cdtcÌon s e c o m iio iiia d e 1 6 b a ia l l( v n c s V 9 «“ic n A d ro n o s , j Bastalx» n o < s ia r d o « m in a d o d e la» arclK(ilc& ilui^ione« d e a q u e l tie n i |K> r a r a te tid iìa i \ m ìt su é i'c&uIUmIiis; Ims (ro]k'^s a l a g o lp a r s e s o b r e e l A rg a lia b iu n c s t/v io do« d ia« d n r u c io n , n o ll e g a b a n á d o s n i ì ì re a le « e l tv l;d d e fo n d e » dÌb(>oDÌhle6 crt i a in ]c i> d e n ria d e l o jc r c ìio ^ Ia b r i g a d a d e n i u n ic io n e s e r a s u m a m e n te e sc a s a , y e n l a d e l c o l?ad n n o b u b k i eùs(eiH Ì;c> ; n i i m a f a t t a d e la& d e s tin a d a s p u d o airav e& ar e l r i o ; D . C à r* \ o » n i e l r m flm o f in iliv a iD l i t a d 9 B Z U q u ^ o c a d e y c { u c o n C e l i o s m o n V a r c h a ir , ih ft n b t r a z o i t ; n n a a d v e n e d i* / ^ S l a J s o b r e t A le » m y l a C e l n u b e s a r e n w lo s 1j ú á m s e b r e . m q « o l o s q u e lo s y d e r n a » r e c u r K » » , s u b s U ic n c if t S , y e n a l , á d e * e l o s , & á m m e l l a i í - e m - g e n t e i d a d a lii d e \ m e s ­ » u ^ e n t a r v s in h e r id o s , ih a i i c d I¿ 4 d o c o n a q n e U a Is r ^ tc l d e lo s q u e y c o n d u c i r ; m m d e o d o « 1« b a ja » e n lo 6 a r r h .'i h a b ía e n d o L j ú r - e le e g w a n a n o s v e l la ü s io i l c la r a a r r l i a t r i a n * ] * u e h lo lo e l ^ f í e a l ; l a e n h a b la e n f e r m ^ p a p e le r a s lu n e r o n p ii< o c o a » a o á r iu r r e e i b i J u x o r u n a * U e * p r i n i u c i r : c o ^ K le r a b lo d o s t i iM i h a la s V e s { K T a s * ¿ a d e p le a d o » , d e d e y n L ú o u a d o « u > m s c g in a n iin ¡ u d ic s r ^ r e z a g a d o » e r ; l a s s in e n t o s u c h e d u m p e r a n d o y a d r i d , l o e le m c i> n e m c o n ia b s a h u ila d a s A r a g ó n c m e n ]> u r c Í o a y M s e d o s e Ifts e t $ a n r > d e l o s t a d o tl> a c a r g a d o » e s p c ilio io n n a d i e y í r l o s n o u í i a , lo $ b a ­ A b f t r * a d o p t a z id o s i^ h A T u s o s , L i d n a u e iio s u e O r e u n ió n > io jo < « ie u n iM | ) T o v in c U á , q u e c n o a t ó n j g o d e a u c a u á r « « u 4^ U o , < 4 o ir r K ; p r o D o n c ia in íe n io s e r o s a e Q p r e s e n t a d o D f i p u e s t o g c t s c r a lc s c o n & d o l » d t e r u n td o s n u m » u F e la c i o a ^ b a b iu u la s l u d t c ia m 1« c flr lU la * • e n c í a d l o y o Í B te r tta < U 5 f u e r « B g » o £ c h e > a r r í a ñ u s l e o c i a n a u a c i 'u í t L i c u r a o m d l r e c d o o , j n r o h u s ú e n c o n M » u h d b id o » e e n t e á c n t e * Í c Í o n c s , ^ u e ib a n c n á ( H ) oec««icai ; e n l<w ñ o « , e a U» Uaooc y en los n><Mt«e t |u c dc^bidu sti'Mvekor; e n L s {iIazas y e o U a punio« f o r i i ü c a ^ q u e &e \m ib a n Á 0f)0A c i',y VÜ kis ia m e ii« ^ fn erzj« q i u d o b U n c« filk atÌrik K d«M»|rc«iw resullctdok a«u; á k » poco« itiL^eb* u c u r n e r o u acreditaron. IH q iic «e d e b ia e sp e ra r, y f u e m o u n * d e hrri«! ^ ntor* lakft d e q u c rcc ib iù la luu^iLe |>oUtìca D o s CárlüB , y q u e p w l p i i ó k * ro u ip im ìcn lo s d e l « frdCckiH«» e u q u e se b a ila b a d iv id id o «u |>arrÌdo. K q <«ios mi«mob d is s , {x>r m e d io d e iii^ciigcacias c o n u q lubiian t« ^ , t e rom ó el ]n u iifì fortifidado d e l « i i u , Uave d e ia rÜMr T* dc’ ?wivarra, v q « p p o r im a iaccnc^cìtible d ifp o sicion niiuidi^ MbwicloMflr y dc^Li'UÌr SUB T u rrle s p o r k » diÌsdios gefes <^u« io h a iiw n w iq u tn d n \ fi&io lib r ò 4 t u n a lorfOMt d<~ tcooioii a l grue«iO d e tro|)a« q u c se dcstucó soi>n^ ia e g ^ j c b u , y p riv ò a ios co iìia U s d o 1 » graudo« vcniaja* q u e diclto ¡lu n lo ic^ h it* ' l* ì^ ti pi'oporciooudo. L a s a l id a d e l a g r a it d o e $ p « d ttio n \ o l v Ì 6 i r c a o ì m a r f u c r U u m i t e i¿ u «A(>eraDzaá >ub* c o n g :a d » « ; la s c o n li u i u is t i o l ì c u s q u e á \)o c o t :Ì r c i ii a r o i i d c Ifts v e n tA ju s y d ^ ìo » fiw r?a& CAriibt&s e ii C a t a l u ñ a , A r d g o n , \ a l « i c i a T l a M a iK Ì» a ; l a e r t v t i c i a et» c i ^> rc srii?Ìo d e D o n ( 'à r l o 6 , y l a s e g u r i d a d <Ìei e u t i i s to s c io q u e s u p iX M D d u ÌÌm A p i o d u L 'i r , U Ìzo l> re$«gu(r io s m a s c o m p l e to s I r ì u u f o a . y I ta s ta lo s wcnf»s crédnlo« d o se d u d ó >a ritaD> ^ mono» del eslH blecìinW to é c Don Càrica, j tie lo ftias ru frto de U g u e rra f n o r r » p rovin cijih y liuata lo t gobi‘^^1so^ exlruujeros, p ro te c to r ^ ilr « n o it otr<y b<»n<1o, ispcrarort inmediaro» resiillailos q u e debìun E ofW idif l a <>uerlc de la civil cnniìctnl«; agcnis^icvo^ n'^eguró entonces <]ue se h aIjM a o irigido á Ir« gtfcs goipiizro^iKx con proposiciooes de estruña n a lu rtd e z j, v eii Lu ^ u c $e luJjlaba lifteifi d e Ia ii>dcjiciHlciHÌa. E l gco eral V^raiiga que<Ló maodanHo cl « jerciio y pai» ■vfww-oavarro, V cs c itrta m eiU e ìrop>^ble Luber elegido su gelo ìdas « « lo y m as cscaso d e conocìm lcnlos: iiu m T si d e Alnvn^ de u n a ov^nra fam ilia, y de u n o s 5 0 aiios do ud»ü, babia »«n vìdo ct^ntra «jérciio consti incional cn la cpoca d e 4 8 i0 á 1 8 2 3 , Ì 0 «j0 ft le proporcionó <1 cmi>)oj de v e ro n e l: cuando el p ro n u n d u m ìen to de 1833 to m ó p a rie cn t l . ma« á la e n tra d a de Eton le dfftiioù Z uniolacàrrcgtii a s u inm c» < lianon c o n ^ )rùclico eii los cam ìoos, scpa> rà o d o le <le ejército doitde «u pcrm ancn» •eia fto e ra y e n ta jo » ; de«do cnlotices hnlna c eo iin u a d o cn cl Htnil (ornando p untual* A*earc s»« m odos y m an eras, y pcFicnccIcnfil p arltd o fsireoiad o : d n ran lo su niaodo •ca tu u g im u operaciou m ilita r to m ó interés, j « p iio cip al ocu\>acion fue r w o r r e r las provincias con cl m ism o sisfem a, co* pareci­ da« ron^All<l!Hle»(, y coo iguaies doctm sos cn dios de b a t a <¡u« c) R o^l; íÍat aiküÍD tÍ.v. re H M r bonorcs d ecretal inMiH^riíücs, y p re a c n ia r^ eo [níbllco serlo y gn*ve, rra a «D* ím norlantes aicociones ^ ¡>or esto cu a rA* 7Ajn )c llainaxon im m 1a Aonibra d r l)<w C árI m , V Li m ateara reul otao^; y Á t i o l i a ^ r s i <h |io r U iiH'HMsablc aciivulací He %i\ geft» J e K. M . G u c rg a é , lutda ubsolulainente m' b u b icra hecho durdJitc w m ando. A iiUiriio» do ju lio irtarrb ó o ír» «jto d irio o al niflndo de Z«H áteguÍ, q u e llevó jw r 5\i j>Cfjundo á F.bó, y q u e compnoKU de 7 baLallcrocs y i <«cuauTOTtc** sC<hK^íó á Ias (¡artilla*; l& D )^or|W ir* te del ejército d e U ix:uia wguió ¿ «pedioíonnr>o&, v on las provinfilM basta f in n <Ic o c tu b re gozó do n n a com pleta trantpiilidod, d e s o ú e |^ ¡>olÍtÍco, y de cjjK m nzi* so b re esperanzas , Kabiéitdn$e hasta celebrado <ie n n ibodo semi-oficial Ja Oiitra«1a <lo 1). Cávk» en M a d ñ i. t x n ta o buenos nwevst», y alige­ radas las cargas púbbc»«, se b alliib an lo s pu<^ b lü j con toritos i G uorgué al p ro j'io tiem po dahd >entajr«as acoooes ; se a¡K>lrral>a de l'eñacerrAila y d e P e ra lta ; recorrio i» rica rib«Ta de N a ra rra ; b a ó a S4C4 de niozos on el r ' ■antes ocupado jio r e l enem igo; desarmó­ los vfdles d e l R o n c a l; lom aba y d estruía lo im p o rtu n ísim a línc« Oc Z u b ir j, q u e le (5 8 ) lu K « < ìu iio ile fa r le de y c o r u b t Lu c o o iu n K a c io e e » de PamidpBft Cuu FrojMÌa< ] « s M etH dono« cm p cfo , á pesar à t Ìm notÌciu5 Ifcofl seras u u e circ\il«ib«i) d«w]« uld reapccliw s &úlíd«, hdbìai) M galdo ro u y ea« fìonlr^Klss fo rtu sa s: la dc D on Càrk>s> de lofrtoblOMR» y c»lérÌLc9 KeeUoft d c II uose« J UtriM utro, balidu, b w ib r te n ta , dc»uiorali~ . y dom inando en clU los con$e/M d ^ cel«J6túAicoíi estrenos á la ciencia m ilitari «¿«ndoiWí la C al»lufta,y con incbpef»U buer* te acravc«ó vi K bro buscando refugio y saLvacioa en h s Socns» y ^euk» do Ca^ror« ; y oùu^wihIo en seguida Á (^niavíeju y üiib «1redecinr«» j»oi U otaiiies dUíi, sÍií ^rwiMl<« € » ' i)CTani«s » habiendo la fAccion « n ig a de D on CárJos «c^Kiradü ú im pcrsoooá mnk d M , com o k)ft m arqueses d c VÍllafrai>ca y Moriasrerio y C onde d p O r g ;« , q u e fxn\ mapiMSlae comi&iooeR fueroo enviadtK al ex* tranjcro : la eB(>edÍcÍüii d«evMi«cidoa lo> l i ^ n foü q u e cí^icrab», y llena d c iiicrvibloi; vaciooob i J r ^ á leuMÍr (UAÚftlL*iK>^ y ht ioftubordtuocion «le la qun m oa, v loa <leMi» I r « y oca>ira(íepifos de Laa luas rle«afortuQ»> éM* : ) iu N lc pero in ú til d f ^ g o ñ o ]kuh D m Carloti V ciiift ix>Ttsj»ikun ! I « ineB{)erada v i c i ^ ria d e Villar d¿ \c* X avarroa, v ia llegada d e u u con*oy M am nicione« llevado p o r M m w ó e (ie id e 1» p ro ? Ì n c Ìitf, re a n ÌB Ó c l « ^ r U u i n e t t i n ^ u i b l c i2e los j d e c i­ d ió e l m o r i i n le n to s o b r e M i d r i d ; u l > « z « o n M y o r • c t i v k l i d y e o a m a s a r c r i a d « d l» p o M Ùooc« se h u L iì« n oons<^gaU o a lg u D r a u l ^ t a d o ; \ìero M o r riiu p a» ó io a c tiv n i r e s ili« s da UAa im p o rta iic id in c À lc u la b lc á la T Ìtt» àe 1* c ú p u íf b d « la ca p itfti d e Iss E gp«nM ,& iiì a jv c ^ v e c l u r e l f n a r d e c in iie n tn f |i ic p r o d u je r o n e n e l e j c r ù i o c a rlls J e , ih Ì«s fo ra i^ isiro a « olw s q u c tu > o q u e b a r a r e l e n c n i i ^ , y re ~ tr o r e d ió c m n e iie n d o c a d a v ez u u e v o d à « u « c a e rlo s , á )o* q u « p i v o c ìiu a in i e u ia o d o s o r { v e n d e r Á to d o e l e jè r c tio c c « iirjrk > la n o c b e «el a l 19 d e x e lie m b rc h A lU ^ Ig s e r e u n id o csf« eii A lc a lá <1^ lic n a K S : » e ù i v , ^ t e b * clv> tu v o lo d w 1m conso cu rn ciaK ^ u c e r a a d e O p e r a r ; e i g rn c ro l c o n tr a rio , a p re c ìa lu r d e l fto m c n C o , ftalici s o h r c é Ì c o n iiK p r e c U b lc » tiv id a d ; c c r r ó le d e cc ro ^ ^ le. A rro lló , lo pcr«> te n a z m e n te , _v s ie m p re m d e c o n le o y a r r a s tr a n d o c<4i u g o á Z a r iá te s r u i. q u e m b ù o u n i r i D o n C àrlo A , a r r o jó á k>a e « p e d itvMMi'io* c o n c o Q lln u a s ( M f r d i ^ a l f u c w d e la» p ro > Ìo d a s v a ie o o g a d a s. I a t t p c d i ù o n d e ^ H à l c g u i , in ie o l r a s o b r ó p o r «Í s o i a , o ttle u a d a , a lM in d an le j Ì>ii;n d i ­ r i g id a , h a b ta d o m itia d o |>raii ¡<«rte d e b s t t J b s ; U ab ìa }>enclrado e n V a lb d o b d , d e s a r­ m a d o cu d o a aleS f y o r g ta u u d o u u e v u b cuM * (G O ) pM >M le babkan u n id o mi\c4tos voluntario«, y »0 holna becttv il«rram ar ma» lágriiiiM q u o 1^ q u « forzosam ente oCAMoiuin 1o^ de* $a$lrc« d e la g u e rra ; Z a r íílf g ü iy Elio ú vcncíiiii con l«b a r m » , cniK^uisiabAu sicm^u'P ro n »11 rcn)cLida cooduciu. K1 do«aMre bital de Iw espefliciuJics j>os<i e n T iolentasiglltrion lo# eocniitrados elemeutoa <|0 C cn o lí» &e abrí* g a h a n ; en d o Z arláteguj |uira la OTgani* ¿«cion iw lítica del |>«Í» Kabia m archado uiui juiUtt ILciDiwla á o O K l)lla,'q u e ante» de la sa* lida ofreció re c u rw s , ndiucnelos }' alm odaiites auxilio« , |>ero q u e p u erta á prucbA natía ))t¿o, y q u e eií su n i? a r pivionrfió re v e s tirá d e u n snm n jx íd o r; ie ilc r'e tu r eu to ú í espe­ cie de (legorios; suquear cl form ar eiu* p ira d o s, y llev ar p o r todas part«b el serror y la períteniínoQ. creando n o poec« rm b a ra zú* y dUgustos al general Zariáregu* 5 on la ta! jim ia lig urahaii nom bres onlod > de»co* Docidos, p ero intri^'aiiles V de lo$ q u e foT' m uba cabeza cl l t u e r t a . fraile a g n stü io .d e talento e n r< 'd ^ o r, de Am bición, d« carácter dt»colo, ^ d e idea» tcn-ori ».!» 5 é*lc. á la io* corpuracion cou D on C drkis, resentido d e i>o baU^r %í&io c u m p lid a eu» fiolcniiis pro tp n siones» T d e n o b a b e r sido la porsona direc* t ir a , apoyado eo üu» ínUKciieias, acu»ó y cri> lieA laA oi^raciaiK'S y bci'hos miUtares v po* líticos d e ^ r iÁ tc g iú y L L o ; |>rcseiitók's ¡úem* ¡ n <!« acucrilo. d u lc e » ) coriMd«raJú* con lu« ibtirales, j señaló la iiU a de ea te rm in b co­ m o la 6f>l*a causa d e n o b a b e r lo |r « d ü niM com pletos triiuiros eii 0 .1 illa : y E lio fueron va c;»lifi««los jiui' c l p irtid o c st reinado eom o «do» ociillos scnii-m ísonw , opuesto« al iriu u fo aL»<*lu*o d e D on Cérlosi c n re la c ió n « de ron»|>oidcíon con la re v o iu y sui q u e re r jKjr esto d ifttro írb d« C lo n mucr»e. , , E q la d£ D o n < ^ l o s de otro h tih VillLirrc.-.l, J .al o rre y otro« Roneralcs se Labiau |ironujiciadt> fu ertem ente c o n tra M or e i w , d e q u i« i v a ej» p ú b lico te dijo r h o dieabíi. M oreno "iImitado dosjjroció lao p m io n , couiejo» y auxilio do las j>rinei|«les re p u ta ­ ciones d e l e>.'rri»o, y « desja-etidió de t i M , y h asta de Don Seb»ti?oi r n tan to grado, qnr á <ic co»tinu;ir c « e de en e c f c , fic m ovían la« irojw a se» q u e el turw áe l a m euor DViicia Ae ello : en todas |»«vt« y <íi todo« romo« u o cxIstU el re y q u e debía d a r vida á su i*artiüu. A la Tista de M adrid conwoYido« los p a rb d o s, se ag o lp aro n t ^ so b re 1)oq O írlo » , y au n dospuc« d e los d escaU hros de AlcaU le hizo creer Morei*o no hahia n c c í^ d a l de r e tir a r « á l » i^ o M n a « , y q u e podía pcrmanccei* cn las C astillas, au n o u e $cparau¿o á varios g eo crales, ]w rticu fiim c ü te 1 « de la <«i>edicioa de ZaJiatcgu^, q^ue 3ccsa n o Meun¿a«la s tu Jie p « n c t o n n , M giin b a t ^ num dado, atribti* j t o d o á 4 0 0 el tual r«suU«<lo de »o» o p v ^ ciooe», « [« n ie o d n i d e m » e ra n c c e u rio re l^ r a r los n aiu^lono VMcu*oavarrü9; y p ara esto ú ltim o ic dxT on (u<U tú ordene« <»uik1o é las iiunodiacioQes d e l E b ro . E a eeie ú ltim o lie o p o Dcm S obM iaii cmi 1 « i ^ e r a l« a Vi» U arreal, Ello, /« iriá te ^ u i, LatOire y elg ru « * •o d e lus tro [« s |>ás<' cl r io , líníco recareo (fue le q u e d a b a , {«rsoguido d e cerca como ■o lu lk ib a ^ dejando á D nn C árlot con More* W) sobre la sierra eti g ran d e es(xnÍcÍon , dc la q u a salvó m u y csuuaJmeote a l Tfiifiott* ■u m ira d a cn Lk provineias, cuando supo lo hab>aii bocho la» iro j* « d e Don Sebaatia«; d i e r o n enconces furiosos k n del p a n k lo a ^ troncado <|ue )<k gef>^i‘alos <[nt babian en tra­ d o en Jm |>rovSncúu con \iom Scha»úaii Jo ba* bian h e rh o co a p teaied itatU intención p ara forzar ú lo m ísoio ú D on C«H vs, co n cl ¿m d e d«aacredilArlo j d eu iú m ;tr ú \¡fih, j q u e ta l vez b asla baLíán querwio e n trip a rle ú atis coem igos a l dejarle abandonado, paro jx^nar lEÍ cit o b ra s m accrelOb p lao es: estas sospe­ chas K acaloraroo en bi «iatur;<l d<»A>olian* sa d e D on <Iáflos, y asi conto al s e fa o d o de t a n o m b re e a Bs|>afu le aeo&ahan Tos intrí* g antes ccai «&|iiritus m a H ^ o s y co a m aletíQtoa, á «ato la h ab laro n d a (rreroedíudaa trfti* « d ^ a t a d » tr M a â w c » , y A ^ a ; « « ' «A (if U rc««KicÎDn T« |>ocst«« a l rc ô e d o r^ ic Itt p m o o « , Oorcsi« <»n%» q u e h ab itei, ímp(«lMÍf> «u triim fu v e r r a d o Um ‘| m i ' ^TfK, "ée q u e 9oU> hfimA «^rapado | W U p M y <pM «1 ocW 0 « 9 0 i b M iia« le r tid a r « s : « A $ viflaK, q n e s e sTenMA VM m o a rá c te r, lo a&Q^I'sron, T 1 « *1* «Biríó r t é d u k y fe<4l«v^tp ; los «tirem ad o « «►^nocifiroii q;uc c rìi« lo» p o d l« d cui*4iiWr »1 a b *>M ln p f là e r ; «^«e a m b k iiw a b a u co n ru m a ^ ïHS aàvCTîJrrîo*, y aiedw ivB \ip M w e ft i D m i C árV «iirí*ffllá!ndosc4c llrno* d e a m a rg o awiiuTM iilo (w r la m e m ^ a ilr lo« t m ^ ^ s « n <pie se bt<bra v is to , adtPÌra»<lo e l n Ó á o q u e de* i^lo» b a b û A ^ d o , y > « n f e « î d ü l a r v n v id e n m q u e «> ^ ad m irab les '|iT€s<niaba u i u a e ^ r a « n n U p s w d«s*njbrir rsn io <*T»rubi«lo « e iTt^go : ) eoffio 1a eiiiM noQ afiictiva d(* W ne* jjW Kïï rerk itn id ia \in a p m o ta orgti«»*íi»eÍc« «n H g<»bicmft y en t i 1)oh Cà*l<« ile uoéf^, m icth) t fie d e b i l i d s é » ,y t e m p r e eoA* d i u i à ü p o r r s tr a ñ í» impulso©, s r ech ó gualMO o n \ m bramA d e las ^vDles c a u ^ukn< «> fW > (ae sÎtn p ü H s b id U b a mi oofw ofi. I>a desastrosa v u e lta d e U s e*ped«<m<>s !le •W* |W r d n q u ie ra la amSTifof« y U aflfcfiftn: •tu to d a la « I tts s io n d e s a tivritc^^o « U « tK ^ f«or f a , ò k (a lta <le m uckos .<]cl p a a i c n IcmIm paries «e tcm iaa ¿ t nuev(» lo4 uon*or<s <U la g u e rra eu iU roa?or cq carnÍ7Amleiaü, y en <?l pueblo y eii las i r o P » se li«llab«ii tiiil'ibÍA(m la» gratw» esperan* 906 ¿ c r e u t o l « tiem pos. D o n C arlos ya e a A id n tc ^ a se liabía tn lrc g a d o p ú b lic a y cooaple(Ameute al ¡»anido e&treuiaao, y éste, lleiu> lie fuerza, en coai|O cta v ic to ria , elevado a l p o d e r, fjFuie c n n o dejátbtlo a rre b a U r, y de­ cid kio á u u triu iito (ic (si«miini<» so b re sus üdíftdo» coiilparioA, eni})«^ U ejecudoi^ d e su» ^ o v « c tc 4 . liacicudo to d a bu«nrle de fucrzM p ara pre^>arar u o a opinion p ú b k c a coadyuTodora d e su» d e a ^ n i o b y p^tfa coJiseguirlo bÍ£o 4]tie D o a d a r k « (Lrigie&e u n a proclam a ul ejcí eÍío, y o tra a l j w s , cu la& q u e se ainouioiiarod trem enda» acu&auoucs sobro c\ «anido opvebio. y eu 1 » q u e se d « Cubrió e si&iema di^ ic rro r y d« |>er»eeu&iou q u e c o n lra e l iba á r e g i r ; p o r e tio iuiorr&ado6 e n tiacer creer á los iiilorlutiados >uelJc» y soldados. QUO la tr a iú o u . y lulo Ek ir ú * cioa liabii* ncionído c l iria n fo c a rlista ; y cuando eoliim nas Íoinei(ba6 d c in fa n ie ría, con u n a íijrm idablc cab a lle ru y 'ertillería, hubían e u todas parle« arrolkido á 1»» tr<^ta» d e D en Cdrlo» d c id e Alcalá^ y cuando él m isino d e - _ b ia su ulvack>n á solo las m as iiie»p«radfts oasualldailtfs, le blzo J c c ir c l c sp ín iu d e p a r u d o .V c a c id A y UuidIUíhIíi la rr> o lu c io a . ( ^ ) y iróxim a á íu c u m liir ó vuestros cAfuerros w brfíhunuinos, li:i pue«tr> bus i'iltiiiu» espe­ r a n z a eii ii^edio» (le «u perfidia, |>¿ira prolongar aignnoe dids m as s u ú n t e n l a existoneia.” ( ^ u e l Un dc p rep arar lo& údÍidoc Coorra Jos q u e se p rvjviúun sacrificar, $e Ji** jo on U m isnja procJ.ima. " P o r fyrluuD lian 6ido descu bterius sus p ro ecto*, y y o &al)ré cantijri-csiftrlos.’' \ cnaiiJoT eociilo, d e w r o diíado y percudo bu prctiigjo «c Jiabu» re fu ^(wio eu Icis p ro v in cias, coQiiuual)a dicieitdo: ^‘P ara l'^mnr iiiwlÍJj3 <|ue pueüao p o n e r t é r inuío ú Obla lu d ia «le dcsoW loii y d o m u cric, ) para cj^ u la rla s^ lie r u d l o m oinciil.íncan^cnfe ú esta» fteles provincias; p ero pro n lo m e voroi^, c o m o iío y m e >CÍ» a<juí, en los siItüsdoodo m e llam an m is dobcres.” Cüiísbc u c n lís e u su eocouo á Ja cspcdicioB dc Za-« liárcgTil {>or sus >eiiliijas j se la acrim inó fie c?(o modo. ’*Si la falla <lc m u nicioae» 6 Ja de cooperación ú o n l ^ n cu erp o w b a obbgado á vrcfts á ceder te r r e n o , la lial)cís JiocFo p aear bien caio-^^ A u o a s iropas sacnfícada? cu la ospo<l¡ciou J e Don C á r W p o r el h am b re ) te d a tu e rlo d o oece«cÍade*} q u e n o b d !)Íiiu pisado u n a sola c a p ita l, y ape­ nas aJ^^ina poblaoioQ crceida, y q u e e n n in ijiina p a rte se habían jiodido esiableí-cr, Sñ lu v o la insolencia de decirles. ’’H abéis m aníífotadu á la E i i r o p o iu e ra , q u e roía enemi* 5 ÍOS son los de mis jm chio«, cuy« iealtftd y am or n o pued«m sor m a y o r » ; r « y 6 afreto á m í j^trsona y entu«Í»iDU p o í m i ju s ta y sag>*ft<la causa liaii j>rob*'lo la sa n fiTÍetta venganza 4 c mis o pr«oreju” liicausafclc5> en p r e ju ta r m » y n i » al tjL ffílo y á \ó$ pucbros jia ia las e>cciia'> J p pcr«ocucion <{W lo i'díl^báii, y d e Oliva k iju sik la tc m h la l u n olios m ism os, LÍcÍctou r o s t i r á D on Cárlo». '*SÍ, >üluiit a rio s, iki h a ae^)cndldo cU Tt)sn(r<>s ni d e m is pueblos e l acib af con la U5Uq»í*cÍon en oslo dissrarbdr> p í i s , t«atri> <íe Ins crínnnos m aí odiosos j do \n anatvpiía flu e devora á su» habí »artice, y acabará [W c c v o ra /s c á eí m ism a:’' y com o si au n n o fueso bastanro prosIgQió. "C ausas o*tra6 ys, c d a s s co n o d d a s, |>ero ¡iidopcndionf« de vo S6 l r w , lili» prolongado le« des^ftcr«^ d e la p r tr ia ; irtas « ta s van á desaparecer pav* •ícn 'p rc ..... L a c«ij>eiiencía h a r r estrado la m arcn a « p e d e b e se g u irse , y la« m edidas <jce voy a adoptar IJcnafán vuestros deseos, L Im esperanza do todos los huertos r^jK ñoAl qxi»,’ n o 80 le había t Ís I O ^iniás Cf» í í cerapo d e ^fitaiLt 5 q u e ra ra ve¿ m p re se p ia 1» á las tro p a s ; ^ c nada* fic rc do soldado, y criando nadie confiaba en «ik di*posi«cmos miÜlares . pxí*»to q u e lia sla e l úl{Ín»o v o ln n ta rio sabia q u e n o p o só a n in g u n a , se h h i­ zo con clu ir su proclam a con el napolcSoico p árrafo ’’D cblc lioy u c pongo á v u w tra cnW za, y y o in k m o os cood n ciré i la » icio ri» ; itrepurAo^, p u e s , á c o je r n iic ' os la o re tr s , &<;il «dignos vo»olrm m ism os, y conlajido cou la p ro letcio n <lc la ¿»««Talíiim a, roíloblad %u«»zra con (luí) ¿a con «>1 m iénto Ho q u e vi«f»iro gpTHrul es Try Cjulüs.” Dí«!a fsffi |i(‘üc¡am« ¿ Lu> íropí®, y « te n d id a en ¡guol »euiido la díricid¿i i K» ueb!o«. Lis liiciwoi) circu lar rá{n<^ y p r o igicsairiento, mnndAndo fsescQ l ^ r l « le» <I1m He fireta eii la mí»^ m a y o r; e l Roal 9« <«lableció 011 A m uirio j imiocroM« se « te n d io ro u p o r todas parí«*», r e Htieodo do m il modos q u e era oingea d e »% úliiioas desgraria% U UaitWB de [icr&ODas q n r D w i C árl «»s hahia v a cofw rkio con v i auxilio dol r ie lo , y q u e iba á sc[>arar del c y r c ilo ; no cr&aron de p ro p alar q u e la g;u«rra se b u tá c r a cooclnido , j <|iie lodo &oi*taii de di» fh a , á u o Im ber c .ü d tk lo srm c ^ ite s bomhrc«^ rendido» á los 7nasono$, á los q u e habreii que­ rid o «m iregjr á D. O ír lo s ; q u e los uW s tr s ídoroe v sabi;» as^uraban á u o a transacción, para bacor triu n ld r Lis ideas irrcU gíusw , d e q u e sccretam enic &e iiatlaban poseidijs, y porque-V tfiau q u e de o tro moAo n o se \*oün salvar el jta r lid o á c U r t i o a , quedando a&i preparados p ara volver á eiD|>e7ar la c tie rra cn ocasion o p o rtu n a ; q o c lajitos sacrináos y S ta n ta san g re vertida se bulMan lualoj^rado pOT i o h « t » cstisas, y q u e efa necesario re^>elir d c n u « \o loda clase Oc c s f u e r z » , -jkto con w gurielad d e l tr iu n f o , piies.to <j«o ya se haL ian ciescubicfto los uiiilos q u e p ro n to scríao easticadm . U n iostifito n a tu ra l de ju s lio a t <íc v e ríTad, q u e »ara vez deja dc oxisúr «o las gran* des m j« s » fu e causa afortuiiadam cnrc d e q u e se recibieran con desconlianza, y au n hasta eon in d ic a c ió n m iM iostigadoiie» <¡uc llcv aL ao jx>r o b g cto el io g ro de sangncnlas escisio o e s, y en las q u e *c q n cria en>glvcr lo* no m b res y l » personas m as dignas é identi­ ficadas ¿ c o s ta a e m u clia ^sngrc y s e rríá o s co n la c a u » caflísU- T I níÍni«tcrio se o rg a n i­ s i dc nucT o, nucdondó L abandcro cn cl r a ­ m o dc H a n e o o a , separ;*du ilcl do la G u erra c l É ^ c r a l GiLaiíus, y cncargedo d e este Íule n n a o ic n lc . d e l d c G raria y Justicia jw r ha* lia rse en E siella e l obispo (íe l « o o , y d c l de F ila d o p o r estar yacaute D on José Arlas T c Jeiro, q u e de becbo >Íno a *er e l njm isfro universnU y el idiuft y dlrcccion d c l ^urtido dom inante. Eisie m cnjoraW c p e rso n a le d e !a C o rle c a rlista , de unos 57 años de cilad, c o r conodm ientos , cotí o t e r g í a , de dañada in ­ trig a , coix buenos jnodalcs, j niónsiruo de ro e m o n a , era oidor c n Galicia á la cnuerlc de te ro a n d o V II, y e n 183<3 be presentó t n (6f) p ro v h id js lutjo Li prolectnoa d o s u ^ í m o T ejm ro , » n t i ^ o oyuud de cám ara y encár« g « Jo del bolsillo »ccrelo de Dui> C á ilo a , so* b r c q ui«n p e r su aire <lc iDodc&tb), rc li' l'io sicu d , (le d e los negocios, y de i^ iá ld a d en Im ti alien to s, Icdía ^M idft inüueccia: Aitu»Tejts3ro,a()uren(aiido h u ir de !od em pleos, y ¡adiendo iin fusil ú u n a Unza, lo g ró lácilm eii le in troducirse en palucío, y dottfüo de u u taleu to ik>co c o tn u n , eo nodó proiU am cnfe 6u rosha1¿dizo tci*retio, e u e l q n e supo eleg ir la |>osÍcÍou q u e tard e ó lcm> prüuo debi» d arle veaUjoeos rosullados: esio, i 11 m ucha dcuvídad eo e l trabajo, s u fácil le n g u a je , desavenencias e o la es¡mIÍcioü, y 6US relaciones en el ]karlÍdo esircm ado, es* cuso de liütiibrca de v alu r, lo condujo ú la cou£aii¿a ab so lu ta de D on C arlo s; tuufian¿a q u e sujK) ad q u irirse y consei var d e u n m odo p ro d ig io so , y e n tró á ser s u m inisirn esclusl* > 0 , cTiju pucsio dtóem peñó con resolución, y sostuvo con >alci>iia. íirm e siem pre cit s a m a rc h a , y del q u e diiidlniCQlc le h u b ie ra n a rro ja d n , si la tu e r te d« U g u e rta n o le Lu* btese sido ta n fuuesta eti U in h á b il j>er$ona i q u e lu v o « u c c iilrc g e iU , ó s\ D on C irio s h u b iese 6¡<lo d e a lg ú n carácter. Ia b a n d e ro , con opinion de honrado ioiei)dculc cn tipin|K> d e F e m a n d o V J l , frecuentftdor de igíc«ias, auugu de fraile», sm oonocim ieulos de r ;o ) m u s <)e tíd a fio s d e e d a d , b a * f o b le rn o , larH lo d e a te o » y d e r e r o l u r i o D u i ig » . e r a u n a p e r s o n a ÍO A ^ u iíjc d o te e n e l g a b í n r i o . y m n «Q s u r a i i i « , p o A l v i J i i o u o h .« b u h u u e u d a ; a»i m in f ltf e n e i'i r r a n u l a , y p u r t s t o o c u p f tb f) e l p u e » T o : e m p l e a b a e l u e m p o e n c r e a r e n ip ! e á ( V « , \ e n f c r i u a r horas> e u l e r a s u t m s J ¡ c b o s o » ]> ooo4, c|U(T n o s e 6&l>c q i ú c i i i n v e n t ó , q u e é l h u c ii a m c iU e c r e í a re jir^ r& e u ljb o íi d i í i e r o , y q u e e n r i a b a a l c x i M a j e r o , y <*ii v a ­ l o r <lc m il l o n e « |> o r e l p r i m e r o q u c M l e p r e CMUilaba á Id irinsb). IQ ol>iü{>v d e l « o n , á c a u * s a d e SU e d a d y d e » u \ m x h m o T Íli{ U H , b a b i a q u e d a d o e n l a s p r o v i n c i a s á l a s a l id a d e la ( ^ ( x n U c ío n ; m n w j e r o d e r v a i l o c n iÍofD |M d e W *rM ando V i l , f n é a e j^ a ra d o p o r s u s id e a s e x a l t ó l a « rea^i&t«u>; u iia s « ilrc v id « . rc ^ tre se sU a C io u e s <> c .irta fi q iir* d i r i g i ó a l m im $ ( r n d o G r a c i a y J u iih c i» e a lob ú U i n x « i n v in e n lu » d e d ie H o n i u ii o r c a , v s u (> ro o la i d a á P c r i u g a l l e d i e r o n l e p u u c i v u ; { h ;iü íil f m U e d é l o s iie g o r í o » a p a rc c ii> s i e m p r e c l h o m b r e ile g i j b i ^ i k o o ía s i o ú t i l , y c o n m e n o i c o iio c Íid Íc iU o O e l m i i n H o , q u e i'S |M i»tble h a l l a r , » « g u u m a s c s p e c t ^ m c n l v l o d e n io M r ó c u a n d o a i , m in iM C fio u n i v e r s a l o n P u r l u g a l , d e l q u e f u é encargAdo rn n desdoro de 1«k |:íener><les, y en)pU'>«do» allí reutiidu», y «o» trasto rn o <ie los prim eros uegocíos o^rlistas: e n dw ho rw tko e&uLÍn*oii ya do9 p artidos trrecoociliablcs. verdadera iuiúgcn d o le« (ie ip u c t <rcados « n Iaspiv>Íncia&,<juc &e Ik o iaro ti r« y o d e la tX’iiui, (O r sus r«^>eclivd» y c o lre W q u e ya »e dK^iut^ron lo< eoi|>le<>s y U s iiiUueiicias; Id perleiieuctu del o b i » ^ d c i .«do. al <íe IV>n (lo rio * , v la rovoÍACíon le h»*o d e kmceb <lc la >*lJn p n v « J a Oo su ^ |X A a le d icrou d<?!)mos de \a m n c ric d c ««taV n m ar> cado a $ m d ie u tc sobre D on C ú rlo s /^ iu e le «»críbió d IngU lorru cu |« ;a c rjo re s lieiiu x « , ro g á u Jo lc b ídy á 1 « príivlru.ias com o i x á e u o b u c o amigo» F l geueral G ocrgiin , com o do UBÜ6 45 fiDos de e d a d , naU iral de > 'a v a rr a , <le u n a L u e iia fam ilia, eaaado con u o ^ H * i^ora itcfi ud alada d e l mi>o)o pai*, de c u s a li« c iQ/inn b a b ij sido viudo, á \¿ m o c ric ¿ t F < íUaodu \M . ioan<labu el rcgiinienio })tovÍqcial d c L o g ro ñ o , fonu^ndosele c^au^a jKir i-elaeloncs cou los carlistas dc T o riu g a l, y |)uesto eu lib criad f>e preseiUó cu la s jw üvíp«1« co alg u ii fniidBiufctilo se le suponía lioDiinado dc u n a viva jiiiüon bacía lo« iuloreses, |X)r lo q u e se referían anóctlolii& poco fa v o ia b k í a « r c a d c s>íj casam iento, tra ­ to á su fam ilia, y c)mx«s d c «u ^ i i d o : »11 gciiio e ra d u ro v ásjx:fo; sus modal »• viole?* tos»^ Lis j>erwnas q u e l(^ rodetibao or<HnA('ta^ su s cou<x:imí<mtüs no Itablaiiies ¡>aia el uiattdo d e u o cjórclio^ i« %alor acrcdhudo^ s u a c ü \id a d in c ru b lo ^ s u iu íco e b lre m a d a w U ft iu c rt^ f T s d am bición bostSQte: esté g<*neral. fuft e l eicm áo ¡»aia cl üiaimJo <1c1 ejercito coa el curáctetftlc s u gcfc dn E . M. p ara se r luuiH o n el preboD le, ejecutur <fe los oiixH* Oas vii>ljA(aüac U q io c « , y cl q u e pe»r su(>o* ca fo rtu n a ó escnso saber cn la ü iic rra arruinó el porLmu q u e lu It^bia e l e v a d ; esie Tolsmo le dÍó;poT secretario á u u fal Ihañc/^, oriciai d e J ^ ^ 0t:rcl;u'iu J e la g u e r r a , } uuiiguo e«> cj;ÍÍMentc de (>oÍÍcía; cslc hoinhi e de unos 34 *a S o s , y prcK^edeate dñ u n a liumiM u fAmilia, te n ia aniecedcuiee |x>co T^voi alile»; s u carác­ t e r l e i n l o , 9US sombrlírs facciooc«, s u niAci’* le n to rofttro, sus inaitcra» !i;íslic ^ , &u ríg o iÍ»m o, «u odio á (oda ¡icrso)iii'dcceti(e, y »u fanatism o jx>Ulico y ra ig io so lo liAtian u n lio u jb re te rro rista ; al salir del d e s p c L o del general >e adiviaaha prouiam enic < ue e n !as resoluciones se liall&Iia eninprenda u Itt Oesgracia ó ia p riv ó n de al^'uno al n o tar en 6^ ecm bíuute u n a sonrUa lig e r a , 6 !a unim acioa d e sus escgudidos ojos ^ se h ¡ ^ de m odo c]uc en la «ecrelaría de la g u e rra quedare de ofi­ cial )na<; »ni i g u o , Mgiiiendo al Real el h e r­ m ano d e l gen eral .Saii¿, navarro d r naeímien* l o , d e Actividad, do (alen tó , d e tra v e su ra , y d e p rim era línea en el (>2r(i<]o domÍi);«nie j lo mUnuj se prdC(Íeó en todas las dentas s c ítc td ria s, ju n tas superiores y R. M- dcl ejtTciTo, y d e este modo loe estrcn»do% llegaron á u n gr»do lie pod er |X>cas t o c o » cooooklo, q u o ó mtftíiádoi He novleoibrc ^ ^ » h í/a J u , düiuiuau tc, oomrtíicto y fu crie el » io U tm o , cotitpuc^o solo ()c tros personas ÍQmtuiiiktiile íin id aí cou cl *iip«?riür clel p jc rd w , coti el nij* iJcnilco (tla ii, con j¿*iialfs e n a n o s é iiKorr'Mi. > cnjn)|>1«'iAmcurv tdcniilicadbe fo o ]fA aieclus «If*! cora¿oti ilc D on <lír1d& K&(e )Hüi«fd.Í**io bm xuuioU o Fernaiw^ü V H , ^ ^ 4 anos de edatl, Y Urredei o proRunlivo d e H ^ no d u ra in c m u tk o s , fuó dc&dc la ré~ >r«»€i)lacÍ0Q y lits c^jioraiiia» dcl ^-laiiidu re s­ ísta roas calm ^indo. Kl cn(tisÍasoiu 8UA adicto», lo»rre¿jlydu <le s u \ Í d a , s«^ buenas coelunib rcs, e l óid«?n s u fanjiba é. in icro 8C8, y las v eiH ai^xi auccdolas q u e d e él se rv lcrian , l)¡70 « ^ le crcvcscn las m as elevadas >Írludcs: m» c a rá tle r íirm ft, u n c sp lriiu re c ­ t o , y u n a u o h le o ( K « m n á las idea« c in n o > ac io n a Obvíalo«; m as puc&lo á p ru e L « cn b gticrry scstenída |X«rsns preiensioi»« á la eoig n .i.y Juzgado |»oi* Rii vÍdo y bochoa p ú ­ b lic o s, b a aparcciclo <le €5pC«o ta le n to , <»ft c o i a io stro ecio n , *Ín conocim icnlos poHti“ tfos V g o b ie rn o , ile \ina irresolución s u ­ m a , \W u n a culjjaW c debilidad , j de ui> t U d íeu io fanatismo religioM . Su« uauirflles ai*ecd o n c s sou há<'Íu las |^ib o n n s de la ú ltim a d a ­ te , ó bajaroem c rJu Ja d c rte poi* lo <^ue lerviJam b fC se apet^aha á estas, uiaulcüién- dúse «iiccn|>rc iibdíiVrenie ó oslado con ]m <1« au n cn s u deff^roncU h ú m ^ «s<adr> f^ c ü á slic u UuU d c l ;^r¿obÍsm d c f!u fca, ü í l |1 <jÍ1 , y <ie o t r « ¡n«u iiÍilos m iuístro* ¥ SetiOi', jKira iinii'>e al c u ra E cliv' crrfa , «Jeiiireg^rsc lulaím ciiic al J*. l<úiraga y ¥ r . O p n iH i^ , <nio íc llaiitahan cl rlcgldo d«l el enviddy jw ra la b;»l vacien de U ( i, y «íírpacH in J e las bcreijío» y dc* las r o ü l u rlortt&>, c o a lo ijiie le hacían crccx q u e an nquo 3 ticda«c *iu e je rrilo , »in rocurso», y á j«*ar c lodos 1 « cK cáculob, había d c Inuíifar» puesto q n r mí c a n « e ra la dc la re ll'ñ o n , y »utni»ioa divina. No s c l r conoceu tIciu»;t>(!r o MI iñt\ poixlerada reli^osiddd Cb m » hicn uo«i serie <lc acíos d c im ra r u h n a : nada de Subli^K*, nada dc verdaderatuenw virtuoso 8C ^D cncnira cu e lla ; u \ c n i i^ fwTce lo* ¿ m , com oen cb)>cdÍrÍ(Mi, cue«i(^ la viJ a m ujios venienarcb J e hyaibreA ; nvrt ) m as r e t a ; fríícueniá n ovcnuí; a> « n a )it míi% o r |>ard c l a ü c ; Irc la vida del \a u tf) d c l d i a ; le á todos lo i íhios religioso», y conoce lu s form alidades cgyl c l iitejor ro ó e c c rc rnonid«; c rte en vu!gaiid¿u]es} com o e l liom-. h rc ma* c o m ú n ; lien., Iss niews y m rcd es de s u cu a n o dc- saínas im ágenc«; i«¿a c l to^ 'hj 00 fam ilia; se eoolicsa cn <)i» determ inados d e cada m o i, y aiecnp^c «|ue es xlía de micii»ic r io , fRgientio p ara d irttJ o ro s dc »u con-. 1J , ¿ , } > * ; ¡ t lí C| ]F * > I cieucia Á » e n tib ie s de JfbCOiiocHla uttiruc> e o u ; y Jcjalw ei muti, iin[*ùruaip negocio (u ra ocupacse ¿ e u n a cstdui|ta rcllsìo s« . ó ailnaìrar a sus cutlcsataoa coli tm os o¿m‘Uq* ó buesc* d e >a;DlM q u e cuidadn«àniriitr ccìOtcv~ ▼aba; u o c aw guraba cretiaii eo s u p w ic r , j quc U aeciaii e ra m iu u u a v iù b lc |>rueba de U di vi Ita prM ecciuu; u n o àn sua gcRÙlM* lii>mbr<s Uevaiw cn laa nw iclia* g ran porcioc de iin à g e u » , de cru ci fijos y d ^ re liq u j« , q a e con due co lam aas de brv>»rÌo^ le colocAba cu unù mesa destinada ¿ |jroj>¿6Vco e n »u b a Liiaciuu \úa U«cgo codio )lcgubu á la« caaus Ce t|u c se alojabiu C o n tiidilcrencia o 'u iLSá ^ a n tàliu com ciida \tf>r u u elevado Juociouat io 5 y a l in<j[HO «pm]>o q u e a in g u o a m c ^ d a •aJojMdba ¡«ara s u caaligo, c ú a cn su dcfgTa> eia, y aprestaba r i a r r ^>jra e l atolondrado jó^ te o ^ o e b u b ie r j olvidado a}gmi9^ niisaíi, ó gabtÁlo chanca ^ a n t e ; »ícodu uúbU* Iro d e la |;u c r r a c l m arq u és de \ald esjm i« , le diú cucii U de u u c ^'éd k 'n le cu q u e &£ eo Q ip ro b jb aia i« o a iiurc^a <‘ft u n a g rau caoo<W d e cierio iniPiideaic cxl »n a c6|)aÍIc¡uu, y &«K> puil«j lo g ra r cooiístasc ; "¡>í, de lo £T«á’' . y ek üsuulo «|uedó co u eslo to u clu id o ; y j*or el mÍMUo rÌPinpo á u u bciieii»ériio c«>m an Jaú ic. p^irqnc 1« acusaron i k alevina la ^ & ^uíáranle |i^ e re ¿ x , i»ro[¿ade los poco® aoos, ÁQ juauiiuatiM midgvua, y á pet>ar de negarU> lo (u*o mus de c u atro m éiéi ep u n calaboasK OlTtdab« cl absbdoQo e n qxic &e h a lU b a c lo« p rtad |talc« ram os d e $u g o b ie rn o , y so oca paba cn p ro h ib ir \ » ni«6 inocenic» d i v e r t ()ara & iisii(uirks von funotüo^s de jgU p o r Cito autoridades bajam<*n(c* aduladoi osabau las mas abusivas m e d id « : c u Entelli' a » alcalde s o c i, <jue cooocid lus gu^io» d® D o d Càrlos>, se a irc v ia á deteo er \v jf la De­ c h e , y á d e a r ¡u lab ras <ìcscomnuc$[a6 á la« se&oras, <]uc m e o n ita b u e n b e a llv , r e ilr ¿ a - || dose á sus oj^eas á u o a h y ia r e g u U r , previ» Qieodolcs debian osi arse relìradua eu <Hlas, cuidando do 6Wi lamili«&: e u u o a scivuafa ea q u e habia uo a oU risim a ¡lum tnacioo e) ia3 alcalde hfteiu p e rse g u ir » to d a sucri« de muje­ re s q n e salía» á pasear&e v oÌr la m ùsica, y b asla en Lis iglcsl«» se átrcvia à e n tra r A seiwi’orlas de los ^lombres con los mod<)l<si ma* grosero s; cs(o le valió gozar d e u n j)articuì*f favor , y i osio delnó q u e d a r triu n lu jtie en u u a iiifuitdada cu!ii|ietenci6 q u e sostuvo con­ tr a el trib u n a l suprem o d e N a v a rra , y la fTuy.de San J ernaodo j>or servicios <¡u« le desenterraron del de Id g u e rra d e la Independencia. Ku nada conocía D o n C á r l« los h o m b res n i lo» ram os del gt>bienw>, jiort lus q u e eJegia las personas ra i^ y capricbos»ro c u tc ; e u P o r tu g a l, á la m u e rte d e su h e rm a n o , icoia á su inm ediación cioco gen«- t é c i , u n m lcndeole y otro* alto» empleado* »0 «io re m u a c ío u , y n o m b ró a l o b is j» do León miniAirü u n k fifsal con m enosprecio de cuantos idli estaban rc u n u io s:« » las p rovm oaa, en circuiwm nrías sum am ente difieilcs» d c « p u o d e lo » Tusilajiucuios de K stclla. cb* gw para m ioistro de la G u e rra a l in ú til d u ­ que dc G ran a d « , q n e el m ism o dU de l u uomhramitnslo, y á la» doce <Íe.la nocbe< fifi» daba buscando ix)r las calicsco n u n a lin tern a Un oBcio, q u e «lí'cia se le había ^ w d k lo , y que ru a n d o se dijo se .n*roxiinaba M aro to eu la p u cria <1^1 cu4rto d e D ou C árlo*. ciiTO picaporte no jKxlia levantar ]K>r lo elevado, etc)au)fiba: ” coi» <ste mÍi'ÍsterÍo be olvidólo 1« sontos, V n o rc7 o : digan V V, . señores, me in a ia riu á uil.” Lo» cstraord i Daríos sacrit d o í q u e »e bfteian á s u causa, y q u e serán U adniir^KÚun <le bjs venideros l i e m j « , los ^ íg a b a cl debido pago d e u n a sagrada dí*ud u .q u e eran bastan te dichosos en cu m p lir »0$ vasallos, q u e rre ia ts ia b a ii obligólos b ssla en co n d en ria á |)crecer sin m as o bgc’o que colucarle en el iro n o ; ftsi la g ra titu d r o l a íonbidcraha n u n ca u u d e b e r , y poi esto ape­ nas i t puetlen presen la r acto« de recom pensa sa lid » espontáneam ente de s u > o lu n t« í; la» graeia» conceiUdus á la viud« dc Z u m alacár« g tti fuero n ta rd ía s. y nacidas d e l im pulso ¿B amigo» <k 1» familia , v basta las dispensa- J e í ira p.'>brc h o m b re e p t t o u n a le iriM * * pCTSOCucioii V bniTorcfts noclíc cergó ro n ^ á coMfas éiitbltf ¡*\ irw f« fie u n mtioie," ílcl m as m rnjnrnrc q v » h a sufrido, y v . Á quien los sr^acin« IÍotm Ííw |K>r <*eo h u r r y d d r r y ’-’ ( u v Í e r r m ] u ^ d r « p t t ^ ( J e m s dedos, añoR y m e d b , y • Ias g:e8tÍones (?cl h ttcTuaado: ol jtnn'o R rln a , lleno d e t«T Ícío« y* heri<ÍM, ni au n p j d o casi a«!««* le« ^nipleos d e s u disiinguiükim o x bcnfmórit»^ b e i^ a n o V icente, iD urrio a l pío d e « n cafkns, 7 nrio d e h « p r im e r « organizadores dcl j-sú c a rtilk ría . S n c o ra io a ik> se c o n m u e ^ fácilm aitf$ w arici¿mo Cabana«, díg n o de 1 » tu»-' Toros c o K id c fa c ió n « , id ó latra ilc « t» iicno dcl m as a m s r ^ dolur ¡ « r la m u e rte de UDO de pilos, cnyn Íion-oroní» « c sin a to i^rtor* b a . y p o r Li n pocota p ríslo a del o t r o , se* PPf’sentó á D on (^ v lo s psjM;ni<^dole la u c n iin p lin iio n tu á Lis rq.ctida* ófrfeno» p o r las q n e « había m andado le tre sW io n a otra p uM o d c l hijo a<iC$ÍTT^o. cmi )o <pie laj vez* » tiubioi * e^Ttado e l c rim e n , y rcclamandor h a rttrld a d n t la esusa del o r r v , á q ü íe o ti» » n « h liahia fornad o la p rim e r d e c ív a rio n / ’’C^pues de ocho m e s » d e Íncomimt«acÍOQ m ^ ^ j I í ^ v í o ; !a í o t r / j d e l «eBimwento i r i u i ^ * « c l?»s fnoTías fisreas d c l b e n rru m ro genend» 'fwe ray ó á ios píos J e D on C a rlo s, y e*te en nwla M* coootonÍó, V rkingnna providencia¿*cló á i a n ju s i « sú p lV ae, sU-ndo asi q u e la h o r mníTTr, tf]«utw la f'n u n torm én (o de mas ircs lux íks . 9cr b*bia jicrpcfrailo cn u o cosccío llam ado Sor»CüÍ^, poco a l t a n t e iW F jTflla. dnodc e n lo n « « K.tlluba ^1 IIra l; q u e s« sabia liab'ta *ídc ejecutada de ácócrt d<4 fo­ ro? G a rría , v q u e juíW icauivnlc se vieron á los asesinos f«s |jrrnd3d del irsffe q u e usaba d ilesgri*c*Mi'ío joven Cabauas. liu ccm an d * iite u U tí^, p o r q w v l« p u « Uc u n día d c jjíwwo» sulViinieiilos, aloje» aJgunm scltlitdoson U «aw qno ocovmba u n ^»alafronei o d c la « rv íd o v n b re do ffc n C árlo s, n o obstaute Ho «n* l a i Uanic« ficr'ício» y d c s\ m hotirosa^ c*i«'«rioí*í, fue puesto cn la“c á rc fl p ú b lic a c n íre 1 « fa^neroso«. > s o b ví\*6 dc o ib p o r mcO>e> d c UD Tudulto- Oufindo los \íl limos m o íio n to s d e la cat»a c srlista , j aJ mnr< l»ar jiaTs Franci«, eupoci a ^ sin a lo d c l goocral M oreno, á qtucn sHjirqire w rfrrulartnPulo bal)»« dÍ8tmif\udo, cít TAÍio. 1 tn'ia m ucl ios rtiPTuigos/' dijo t ’*uo o y so puso á ju g ar «1 t r « í l l o - ¿ » r n e x a í a I \d * SOMo, cuyos cinco bijffls KaHan |)trteDCCÍfk» ú ciíh'riio ciirlista íle$dc1o< prim eros ócmpo*, y de lew (|uo dos bafeían m u e r lo , haciérwioW» con bcroiridad el f o rn a n d o . n n cgrtstguiú e l m énnr auxilio cn fin ap u rad a '»iluwiyo. I ^ s esposa» d e los grnorales E g n ia , K lÍo, GomC7, y o íro s, fuoron nq>ctidaí> veces re c il« d « p o r D o o Cúrlcmdel m odo Itum iDaiile.Los l i d i » , I(M muIil>¿;Mlo3 , y cuan los acudian i 5n bondad er«ik rrÍaQ>cnlc udrohído«; v ^ l ¡kuo q u e ívA a okaozahan j>¿ra vi socorro de sus nopfsjdades, se dolían diez m il reales ul p atientA de im g e n d U lio iab re p ara caw r*c; »« vc^JÍa coQ lujo la M 'rvi.lum bie b v '^ \ se pro* di^'aban auxilios j ahuodaocin á «lu^ fairiíbas, y cuando clcjí^rriio £*criii« en l«is ma« e^Jrema­ das Dcccsidadcs, hacia d a r m iles d p realr^ i las monj.is ele IS aluij^du, A£j>«i»a, AzcoUia y oíros coii>euios, y ineMbuaimoiiic do irc íu la á cii.irf'riia m t\ roik-s en m an ten er co­ legíales en los j(%ulu^ y nlíiaé cn el<^)nvcnlO 4 de ^ orj’ aríL. Al >cr á altos rnipicddos » oira% personas, q u c h .ib b conocido eii la ¿ibiitulaii-. u a , ll<^ás> de prÍTarioncs Iris inio l r e m e n d é i)ln^*uQ ínteres las> in o s ira h a .y al p ie se n d a r los u íc rc lld « sacri 6 cÍos lus vasconf’CKlüS M Lafiaii d e sus bijo«, de sus b ie n e s, de sus ho* C a r » , de s u suslpnto y de s>u sau;»rp, a}ten» les dirig ía |Hdabr.is de d u lc e g ra tliu d > v aun lal ve/ ola sni c u tid o ú las q n p {cnilan la ¡nfii*. lu e o ^ ú <lc b uscar r.i?<»n<-s poco honrosas |Kira r«plio;u s u ro m lu c ta , s l c n ^ asi q u e lo­ do« b a n hecho acciones <]Uf* rom pí leu r o a lo m as briHHCo y adniirablr', Kn s u Oí¡>udjt:ion, á noírtT-dc la^s jiislae rcllexlonctj de sus gene­ ra le s, baliléndoselr a n ln ^ lo o ír m U a y tscrU l« r á la p rim esa de la Boira, bí¿o ácie n e r la m arrb a <le lmpo»{iocü aik(cs de iinalluiiii» r a de m as d(* tre s Iv g u íc, y <ata JcHencíon cusió la TÍ<ia á algunos cieuloe de valicnlcf, V p rrp a ró c lg o ljie d e Ai~anyuCt|U»*. H abiendo sido ^ a v c m o n tc b c n d o s dos brí^iidivrcs Oe cab alle ría, de cuyas resxika^ tu u ríó el uno» al darle e u d U a cuiUesló '*iio baii hccbo mes c ut? su <lcbcr.” Si se bieiesej» itLicíono« de sus c cí|»acbn 6 t « 0 los m io ísliu s, ‘rftrpreodeilau de u n modo ftliAÜo; al vegroto de la ^ a n «pe-» dicioo envió ul jy tjd an ie de E . M . .T oledo a l exiranjero en eom iídonde la mas aJlu luTporla o c ia ; esle eelo«Ki y oiny in tcbgcnre ond u l d«'*Cítii)CÜó con acLÍuda<l <u encuj g ó , y ro* gresó euii Ímer«*bjrne* couteblacinn«; |nv»eníüdo en f*alaciO, solo á la segunda 6 ( « e e ra T ci lo g ró ser .'idmiiido á la audiencia de Doii C ilio s , y <;uando orevo q u e con ínteres ib a ú eer preguiil»do |>or cs>le acerca de sa com ctitlo, k ' divigió »»do algunas udíeulas p re g u u lA S de lo f |u e cn el cx iru u jtro habla >í»lo, j i>or m a s q u e Toleilu h iio e<ifaer2os p a ra c n lra r e n cu estió n , nada pu d o rrm srg u ír, dlcieüdole v i» e ú 1 « mÍnÍs.li'OS. I .o x u j s m o su rctlió á ü iro ofi<íial de K. AI. Uaoiado \Ía J , jovpn de in u c b a dl&^wíieion, q u f postee Íorin c n le fue enviado so liatan d o r«oui's»os..rn los mouicnto« mii» apurados,lejos dvocuparse d e ellos, salín con rostís q u e alurdtaj* auii 4 lo% m as acosiuinbrados á ella». G ia n d y las 6 (S i) grevGft desavenencias c n ir r su c u a rte l v ti n e ro l, y cufiado las d rc m u ia iin a e iuiblan lie* ^dalo á &cr ta n criticas, Uabietido rc ^ h iilo et c o rrc o , e n tjv diuv* oonlcnlo cu cl cu arlo <Ic ¿u c&i>osd, satisfecho: ' ’M u ía Te* re$a, tengo m u y b u e o u uoticLts , lo m w jiia m e escribe <juo d e n tro de dy& mebes calaré oii M a d rid /“' l ) « p n r s de »u caMnaiemo absU'aJo ioas y luaa de los negocios, y ^e Oi'itpaHt d e fiu Cí>[K« d o u u inoüo indigno de s u alia Majastad. E u los asuiitoA ma« árriuos, d«'<ij>uea d e b a b c r oído á U s [vrsouas ÍiitelÍgemc*, y COáiido » elcciv i4 adherido á &u opinion, voiif iilu h a al P . Lárrag.-», á l ’i . D o d h ü ^ ’ o , ó ,il Sr- R u tó n , y cl parcccr de c^U>b triu n fab a irrrvo cu b len icn te sobre lodo». B ^r.i ve* >eia P o n Cárloft i W irojKis, y cuáodo lo b aria, e ra coQ lo diíereucin; y com o u o uK^lrnija cli4t Í n |^ d o a n re ó o á lo^ nitó Acrtxlitiidos pcf(&, líi 1 « h a b la b a , m lc& vucaie<’i a f a u i o s n ^ h e ch o s, n i tenía la fácil id í*d de cí>nrtl0^pr m la n acreditado eQ ti»ÍK m o, i»¡ g a lla b a vp»|) r de inuforrriv, h y d au m a l cCecin bUs |irebentacioitf'T^. D u rau te «1 tiem po <(uü ]>ermaucoiú VU L o n d res, dÍ nn» sola c o n fc rc n d j, iii una sola t&(>lkucÍon l\tvo*oou Le elc^'adas |K-iv>oa« c u y a ioUuecci;^ ¡lodía *er dccisivy e o su. callea, y n i «un se ocupó d c l barrado dcbcp de pro* c u r.ir la sitbsíslencia laiHo fiel servidor,, q u e desde P o rn ig a l Ic s íg u itro u , y siifrícrou : ^ ; ¿ ^ (»¿dccimieDCos. Jo es iiTirnúblc ciar u?ut t iea. D u n u IC 1a e Q te ro i« ^ ^ ucl rey F<!i'os4iJ v a o io ri» ' V ¡»'uiiiu'tó io J i e ro n i f u fa s u r; t «'uaiulo aielanccdo« los u e ^ gock)9 9n le se pi<%eutabe p\iblica~ sacnie á ie g u tr la sn ^ n e He au^ ^'larüdaiio^ pidiendo cl goH ei’ou cU'1 l*>»l8(la iiiiciHras lá acJciicU <lc su augusioliíírnw iio ,y rcclamaQJ o lu rc^iáior» <lc la le) dc siicestc/ii, cobtiT' J c m c n lc lo rchu& ó, Y v¡in¥lf>*capcUlonaba ¿ so» m as a r J ic itl» se rv id o r« , &c re tiró á I‘ü i * tv ^ 'a l, cltrijocií’los aboíidoiuiJos sin s p i j 'o t l e m aguiM r^pccie, &iri r<vursí>* (iceiiniaric* j hin proleci'iot) alguna. Deapuc» J e 1*» ftiiierl« íic; F crn ittd o hC le preseiilaro« e ü P o r ta g a l pc^psooas q n e lis b iu i lOUclu cuiifurciicias rion intiívkluob J e »»nuM inaon iD g la te ira , y {K>r q u e »P le ospitso c1e»u|Kir)Axr!án cn gruQ pui'lc los J e csla P atencia sí de* «61 ¡a di? mr>slrarse le n a / dc lúa p rc teosivucs lie D oq M ig u el, á uuicii b» (ír.m Bf^aualuibiai\'<neUf>arr*iAítur o c l fro iío i por­ tu g u é s , y si so m o ^ lu b a con ÍOcas tem pladas <le go b iern o , debioíiuíciulo k>s o^lrcinns in to leranEe^ q u o se le siijyjntau, con p a rtic u la r desaíírdHo re lu u o ia n p rudentes manifcsiacío“ DC«, y au u riiHfícü de iraíJ-^e* á ltR> Heles s e r%ídore«qae&e loa Jln jia n . La K ra o c ia lc era c u aq iiella'ctw ca de scinlrúcm o^ basiAnte fcv o r¿^ lc 6 j tal v sz e l re y d<¡ los franc««» ¡»c es­ presaba cnn^iJeranílu ;i Don O írlos carao u n príncí[>e ju sto v r ir ta o e o , j recordaba coa carÍDo loe víncuJc» d e [ » r e n tf « » q u e <5 aruJjos u ü en . Eli recooocim icnio de los bícb o s COD^umddos J e J u lio , y e l uu serv ir dr; u¡nvo á ]□!« reacciones de li6 llaiiiudoü Ivjilíaii&tas, podía atraerle su couxpleio apo^’1) ; pero e l taa m a l acoadCfjjédo J e D<>o C arlos se <le* ciílicia é im prudctU eiucntc a c ercad o la Itju ím idud de Luí« F elipe, y en &u ol>ce<*a*áon, y Cuaodo tantos ) ta n j^raiiües obslúculu» le Í 'apabioi d e l tro n n , íiab ló fie D on M ijju e l, dis Cnrique y d e s u Íiidej)eiKÍwicia jia ra g o h é r u jr la E ^ p ñ a , tiu il p u d iera h^ccrlo n n N a|Joleon, rodeado d e podrí*, d e laureles y d e g Jo rú í, y c u a l si Im destinos d e la K u ro ¡Ki ix;ndicscn de s u ooHiíntoda re ]u n ta d ; He e^la su e rte alejó p ara » c m p re de &U (-au»a á P o ieo ck s e n eu>a loaixo e«>taba s u destino, J ó l mi^oio íijó 1 ^ luso« > Li iiec«?»td;»l del tra ta d o d e 1j cuú<lrn]ile Jiuiu¿i. Al veritie^krbe s u em b arq u e p ara liig la te ir a , lií u u ro c u c rJ o diríjió á sus fieles serv id o res, q u e fuero o lu u cb o s hm ididus cn los (luiilunes ^ l.íshod; Í * a l {^so q u e adnuiió e n e l navio á la mas laja ^errid u m b re v cn s u mesa ú Tarios ecle* síáitic&s, o í aiin bÍ /0 m eiirion de los f;iHieraIts q u e j »u servicio se ImlUUm y e^taLsii en ^orreiulos peligro*, E4te D u a C árlu 9 , e$(c ei principe íp iira del m odo ma« bexóico, con \ i cons­ tancia m alterab ie, c<^ Id fidH kiítl raí» puTü, liah o«t»cto {H'IciiQdn u o aoo ira» o lro u n * pom o Q rcs\keUa«k r a líe o t« > d e s g ra c íe fioft e»patk>lcsi <{ue b o a SMCnfícMlo á la rao sa de Don C árloí cuan lo lu y do ms*i ra ro y d u l­ ce co ?I m u n d o ; q u e llegaron j Ii^tam arle u n tro o o eu cl q u e g«ieroeos p g s iírn n p o r bdse sus familias, sus b¡cnc«.s\islortunas, susospc* ran?n( y su 6an^rct y q u e ahora iifo en q u e calLái sus Ueclios, cijoiutloccr á iiijubtoe ata­ q u e s , su frir n o incrccidos d i r t a d « , y «s*:oníiCT ta l vc¿ sus h im adquiridas CiCa'rioes. Doiiiinanio y sin e»íh«ra7r*6 ft! pyrhdo trem ado cmjKrA) r« iio h a m e n te &0 carrern de p«rsect»ci<m. dirií'ipihio nus p iim eros liro* Á 1 » j>TÍncÍ^Kde» tcnutac-ioneis, aprovechándose d e l to r io r y «orpres»a del m oi^irnln, de) u siro M rc^uha<lü de 1 « es»pcdinoi>es, y de convetbacÍt»nr% or» q .ic J>>u Sclw sti a n , Zaf'iá(í*giii. Eli o , \ l l b r e a l y o íro s b«* hiao inaiiife&lado Ins nnlid.*)des d e D . O írlos, y !o difícil <le cüu clü ir la g u e rra con !a l'ucria A? ia» arma5. E l general Z ariáieg u i lk v » d o « a trc ha>üi4e(í« fue en rerrad o con absoluta iucoroiiim'Acioo en u o cala})ozodel fu e rte de Arcioiegai este gel'e, de unos-/^0 aiio sd f edad, natu ral do Kuvarru, e ra su b ^ h eriw y rrnple** do e n la lOspeccwn general de in fantería en los lie r a p » de Forna/ido V II; tiene in slrn c - *<áen, purlkH ilw tino m ilita r, biM* IMS , curúeicr , y ^wrsotMil af«> W e, re^fTYoAo, y n o *m riMgo« Ae d^)9on¿(Íca i n t n ^ ; &6cr«rtar¡o d e Z u m a la c ir r e g u i l)abi« me^eci^o Mi iiHtmA cunJlaitM y la conskícr*rton ^ rn io , v«ia en é ( u n o de sua iueji)res generala»: s u e^>edile liabi» y gm «i^ilm cni« cr-eU <pic i n o be^K 'rule f<M7Ado ¿ reucurse á U de D on C ái l«»», üubi«i aii c<»iiinu»do s«s v e n ( a ^ . E l goiwíriíl F.lto g d h i^ d o q n e ib a i s e r vcdueki<i 6 con i>o(>le dí&ntdiKl pa»ó á preseolarse ol tk ra l recarg ad o a e e l k , (4 ciNÜ lleu o de ¡H'^caiKÍcHic*» ^ Tu«.i^a ib a á cjoculiu^Ut M fcg«f*,iÍo i*no$ 3 6 lA tx d e odad, » r v a r r o . de u n a dÍMÍnguIda famlUa del p a n , 7 d e u n ft{>e1lidu seüal»(lo e«i la cvtisa realis­ t a , (*ra r a tlom po d e TcrnA ri<io VIL capíiaQ « 0« )(t4Hk) ^ «x>ro(K4 t’it Id guardid r«^Í «le iftÍM lería, eri cuyo cti<*rpo e ra a p re .ia á o y ¿U rini'iiido d c u n m udo m itv es|>ecial; á h4 o tu e rfo d<*l iv y F ernam lo jad ió s u rehiro, 4 ]K>oo fu«* cooiinado á A ticao tf, y desfiues d e ^ ^ u »06 t M i » A caiiM «le do6^ff)CÍ«)> <le m ili« volvió á MiHÍrld; á racdiado« de 11$^ pa»ó 4 F rM idn, y de^dc « llí á Us ¡» to v a c Í^ «B d o u d e re<;rl4ó «1 m ando d e u u a b iíg ad « zM varra, e l d«9tiuo d e getl' de £ . M . 4 e lu <UviMun d e d ícW reilto d r^ iK '« , y poMonor« iM O tc lo6 d e g o ^ de M. del e j á d t o cu ra d o a l m ando d e V illa rte a l, d« » f é da E . M- «li la rspwlicion d e Aatucias de Saos, cip ftccrrtarro lu ìliiar de D ou Seboatìsia, ^ d e b e ^ o d o de 7.arÌàlcgui en s u e s p u ­ elón; de UM fig u ra d U lio g u id a, de ra u y r b r n tn le o to , de coao«iDÌCAlr>f, de u n ^ a o ” de y bareno Talor, de u n a truiiuui(icÌAd »nalte rá b ío , d e u n a coitdoct» y tic uiios scn lim ieatob firm e*, co nsigue, au o q u c con u n c a tà c lcr aipo s e c o .d *mcero aj^recio de cuan­ to s le ira ta u ó «M' h a lk ii A ^u^ ó r d « n « , y la ciega confunTA d e ì » rropas ; goxaba de u n a rep u tació n g c iie rJ c o lodoa sc o n d o s, y ern f im a o ie n tc d e k * eeCes toas disJin^Tiian f i ej«!TCÌtn carlista. Kl Talìeplv y bonr»«lo \ U Ilarreal lu e confioado á E g u i, p u eb lo m i m n r b 4 e, e»ic<Trado ciUre nieves U mayoj pa»t^ d e l a ñ o . y situarfio eu lo m as d u ro de Ua m nniauiks Ìfliric<liatas á FraD C Ìa,y e n vi coutiiuiaiD<TiTc iD lrab an ¡«qucñ^is pariidas i w m ì g « , p o r lo q u e tu v o q u e yu^íTilarsc. E l mi>y bravo tre*icra\ l u ío rrc , de n a tu ra l tolpnto» d e \ÍviMoia im aginacÍoh, d e deroa** aiada p r o n tiin d , de nnos 38 atios de edad, m h jriQ do Vizcaya, organizador > NiJa d e la drilsioD d e l señorío en ^j» cas d«»«peradas, Y d e los príioeros en c l pronuiU'Íanñt/>»o d e <833 ersk oficial de U g u a n lia re a l do io Can* tc rm c n tiem po d e F e m a n d o V f l, y i ;- » a r d e h a b e r v e n id o s u « tig r e cu cl catiqio de iM lalla, y (le aiis r iu y db>líugii¡do« s e rv ió tt. fue puesto fu era de e a u n rincou de Vizcaya, 'l'odo» los c-js(iUoft y fuer(<« no l^astaron á ro n icn cr Jos gefe» di$iiiv^uidc« é ino ceiiles, piiMto* cn n«irecli,^ priM oncs trufado* <y>n <1 uja* d u ro rljfo r, y sí ti con&ider»cioii alrnik^ á sus eiifcrn*cdades v lie rídas adrpiiria;« ó rocibid,»» cn cien <x)aib4iC5> soslciiúudo h cdUía de aa re v , cn c n v o nom ­ b r e , con Í.U cononm ioiiio y licuó» tfe fitlclida<l be le* a^>rj»Íoi)al>u po r o l CfCgo CDCOUO de tiu |w l i d o o sc n ro , rííPimgo de «ns ftí'fvídos y <lc sus oomK'unlenloa; m iiliiicid d e otros pcf«9 y oH cial« ro n la m avur retiniwlA n ia ld ad fuero n ooiifiiiado* individuAlineiite cn al­ deas nH w rablcs, t casi desconocid*, eu lo es­ cabroso de los m ftnfrs tic N av arra, Jcsjjuján­ dolas basiTa do sus caball<>s pvojños, j^ > Í * niendo á los alcaldes q u e Im v i g í i ^ t , q u e los prendi<*«n'n, »¡ se presen (a|>«m en olro p m l o , ó (^au i isi»adr>% jio r p e rw n a aljpuia, y q u e n n les diesen m as q u e u n a rt*cÍOii, de q u e mucb.is reces esto» desgraciados c ír e d e ro n ; do i's le d M lo , ^ después d o nicles y mas n»escs de recibido lialter alguno se Ies condonaba forzosaiuentc á |>erreer tal Vez de necráidad, ó bien á q u e cnn los ttfü o ra w hechos par« ¡irepnrar contra elloi la opinúm p ú h lfc a , los cPtvesen los engañados pueblo» K)^ traidores d e q u e tan to se lea Lubia b a b la J o , y lo& íomola^e^n Á su csciiatlo re n c o r; ^H’ru los b o nraJus v a c o s «n $u no* bleza DUkica hastanic conocíJ a , y cn »u v ^ tu il ouiica bien apreciadas nr> r<^jK>iidieron i « l e infom c Jlam am irniy de san g re, y solo cl desgraciado ^ v e n brlgat^ei' Don Joo« Ca* bañas fue »«sÍüíhIo |)oí' ttn ufivLil v ciiairo soldados í^iic r n 'i a r o n l o ^ a^;c)íJcs d c l |^eoe* ral Gurcííi v dc s u o rd e n , p ara Im prim ir \iii nuevo im pulso c^n esfc n u e 'o ciim en co n ­ tra los pcrscgui<lo%, y q u e le <l>cj'ori Ja mas hori'orr»a m u e r te , punzándole r o n Iw Iviyo* n c !« p o r IDUS do lie« bon to , d « p n e s de fiaborle c o ru d o uiia di* las m<inos. A ^>cMr de triiti^'aciou y no obslun^e taotos y ton e»l«dlf.dr>8 medios p ara conm over e l p>í>s, ni U04I sula niaocJtu ca^\ó Mibre 1 » p u ras coalum bros y e l »oble earáctei' v»co-uyviirro, <{tie rerlioza todo aciD Innoble y co b ard e, y <juc lanto so b a maDÍfesrado dur^inic los va> fk»s periodos de 1« g u e r r a ; poixton de p u e ­ blos lia n sido destruidos ó saqueado«, y en ^Uo< inellraiadds W mu>‘rc$ é ine?iidi«dua I0&camjK», p u e s en Ire lauto« desastres v en­ tre (antM desgracia« apeuas «e presentará u n ^jCmnlar <fe q u e u n n a tu ra l d e biA p ro v io baya beeno v íJtia infam e ú su cuem l^o; le baya iftdlf^nnncnie c n g u ia d o , v n i au n di» rigidu el m enor iiisnlt«> A los (>i'i$Íonctu» q u e conipleia seguridad |>crmanecian c u ha dvpósátef.Lm pnc1)}os.1ó» baialkiDc«, v h w « f a*a» se Ik flaro n encu b ierto s d e la to r« y d e iobm c« c«pía« q u e :icus3}ut> ] m in » Íu o * c w re s « p r« v ü u e s . ó iu>entaban calninuMS» «ra |«i8fir piara de ev lo»i>$; á le caliiicad s le trAnsAcvíonÍ!Sf4 ó am i^o de lo« iranieccie#* Distas t*; eiiCarceluba ^ s e iieiseg ^ia a l b o D b r e Tnai)> h o n rad o , y A Mía aon^aeiou oo b ia qiiieD uo terobl.'ue; la rabiu y la m aldad d e \m ¡>ar(í:do <^frciu«do y conijmwslo a i lo j*tner9l de ^en ie osm ira, |rozniKÍose cu la raiiíu de sn iUmitn^u (>o<ltT, m arcó com o ¿ partidario« de la trausaccion á inda peraooa dev eo te, V d e lud^b purke» Tuctuii lauúda« 4 g n n n ú m e r o , p rn ie ifla m e n (u los júveo«^ so b re kK quií eo torim los parlicios de E<pa» 6 a |>aiece |m¿sA u ii üüal dostiou q u e loe> coud u c c ¿ suTrír «1 y n ^ o de Jos h íjm b íes del g lo p aw k » llcntjb J o vini^'auTas, d e ren co rB , J ile intolerantes preocupitcloireft: asi iu v d lo^ u n triu n fo evuipleto de ia ú ltim a rhete de ú » o d c d a d .M b re Us irue &remprc le h alñas « d o «itpcriorci;. En el iiefll *e hizo ^jila de la ]gTmr«ocÍQ > de la r%tu|HticK; el ittTsmo pene* ra l G u erg u é solta il«eir á I)on fjirlo s ^'.Nada, « a o T . Jo« b ru to s Ihevwemos á V . M . i M a* kt6:^' y e l obispo de l« o u n i sum q u eria ge­ nérale* q n e nuproeft «ftcnl^r: el n t a d o cele«fáslico, V m as p o rh cu larm eiile h » ca|)oU«ij m de lo$ e u e rp w rre íb ie ro n , ¿ r d e n s reM«- 5 vjids« q u « W ú U d o cta i>o!ílÍca y roo ral S f su s g « f rt, c o u ó i ^ taáo n (if i» r |« r lM qtiÍBo<Aos y » e < w e « d e o rju e o b i ^ r f u e n ; |»m> rea« y m «» tem pla^u» <ju« «I g o h W « o , n m y ruro e « in iSAToo c«ift >rr(«i^tiblv p o d ^ ; alguDo« 6 s ' eri«, ai\ty «perjsimciuc ek^ído». **' cneir- gwvHi dt ldi> irlitíiiss miMuiA m aodpdM f o r m a r, y ello« ;sinftr^hM ) la » o e rle d e íw « cu * 3«dc« c (w u ú á o d ^ ^ a » . y n o U acw ndo n a d a ú n dwcMo««« ;al snin istertu , y ro c ih ír s o s roiin* \dkf)CF»ctonc* le s Hts» «eir^ntA dam eiit« miol<T»iUfs sellan 1m |>rii«ck^ial«« «¡4ípw-> dcncta« d d g o b ie r n o ; «1 tntnM tfrio < 4 k g u rrra l t « ) a 1 « Í>cfiic>«9 «on^ traer m a m m o o io o en m u je res q a r tu v ie se n m w xailos p o r líK 're lp s, y la ja iH * u^fKultiva o p in a b a q u e n o d eb í a c o ric e d e n e hi ttaz d e 8 u n K e rm c n ^ ík lc j á b » q n « «n e i acto d e n o r l r t'e fM ix Io > 11 jk) re c o o o c le f« » y jiin tro n i D o n O íd o s (>or &u r e y . «w tido w q u e é i }i«»»sno se boJlaná c ii « if r a o je e n a t^ u ^ (te m p o , y (^ue «n «lo w n <aÍM COQ u n «oyiK lo, » i « u n <^u u u a pu)g:*> d i <if (o rre n o : 1m m as excesiva» te prodig«l>ui i lo« c o m p re n d id o s c n lu» av«e* < im ifn k » » ^e 1 8 ^ 7 , y á lo» j> rocedenM d e w L atallo in » d e v o lu n ta rio s re o lisiw q u e re» ctbiati ir a s y m as em pleos « la v e s ; e l m a i cru d o «ftfvrhu d e iacciou do m m ab u p o r QUkcra, y e ra cicriaiaeiUc liorroroso csie « • tadü^ T o e » sUnstfioMS íia b rá ert 1« v id i l i t amar»’« cohh» la do «graciado», <{Sip ]i«hi«ndo con U beróic« tm aIucÍoii i]uc ho^ñf r a á (üJüS lo« parl*«ios, y « ig ric á lodos 1 « lio u ib r « , abandonado voluntariam euic &m h)i*ne«, su s^ reto d Íd » J« ^ , sus dÍ«iÍnguÍ(lM D Ú lius, »u« cmj>k*06 , ftiB ftc re O in d a s r e p u l í * cioHC«. *m li»ons<T5a ««^PA nz» y s u ira u qailu k íd \<or « n ii ú D . ( ^ rlo s é n tre lo s in n ú - ' jiíHue^ rieigo'», la'i Íu cr« b les ^»rivaciones y l a s tr e u ia s p e o id u b d » d e los monte» >a»eo-Ti** * arro s, sufrían d e e l í*q pago jirÍ& Íon«, des­ tie rro s, y u o a jw ie c u c io íi a ir o z y r r u e l , «in L abeilo l'aiiftdo n i a u u dc in ten ció n ; ih ú ú J-» m en lc so p e d ij jo jlic ia , p u » n in g u n a rcsolueion se alcalizaba, n i tani|»oco lu b la dondo m la m a r la , pues irnla^ lia auióridailcs r ú re » dcpondi.'ui del jvirlid o , q n e b ab ts ob« ^ ten id o el pod er s<u K n iii« , y e l conse­ gu ía Uej^ar has! a D . Cario» solo recibía el am argo y fatrti d«cnffaíío de U m » coinnleU** íiuUfercncia; á ^>ewr d e e^io llenos dc nonlea*' y dignidad nin g u n o de los p e i'^ g n ld o s aban­ do n o el suelo do Iuü proruiuA S, «liendo así que n ad a podía m ejorar w desesperada snerW?* I ue la cuiisa c^rÜ slaee desvíaM d e suTerda»* ero objeto, v q u e cada vez se rqK-IÍan in iyores y m » crueles desongauos de ios senl»» i mipctos á<i D . Q írlus <lt'$condido de la alta «iigiiidsd de r e y , [»^ta rM )»iiiuÍrw bsjam ci’Ce « i gcfc de pfirlido, con lo q u e rom pió él mis­ mo (oda su erte d« com p ro iri isof Viáciasa p e r­ sona, abdicotido coTv 6u con d u cta cl T ro n o S ie cg% s c r s i d o r e s l e h i d ) Í a n l e v « n l a d o . E n e l lia l it h ic t e io Q s u f r i r á D - S e b a s t ia n J a s h o - i d U W Í o i i « « n i ;s » i r r i i a n t c s , \ 1 n i u n a $o a tp z a ie x u lió s u ( í o á q u e p o r i l b a b í a a b a u d o i i a d o WJ r a n g o y r i q u e z a s . D e s d e e n e r o á m a r ? .o s e e n v i a r o n c u n u e v a s p«^ «íd rcÍ< > D es á Ir * i 4 bAlalloni^ r« le lla o c 6 i^ue á « iit r id o s o rd e n o iVs io s in e p t o s C a r e l » , D . f t s s iK o , M e rk O O y c c r w le d « X c g f i , f u e r o n s a c r iíic » d c r t h a c ie n d o char co n W ro s, i e llo s á It t jn a y o r p it * u n o s, Y p a i’l e m a d o i c - w t c lla n o s q u e fÁ ta e ra la s u e it c d e m al d e lo s 6C lo « m a r­ m o n ta d o s o íid a le s 11R - (j« « i* o y&Í i n i n c l a r . d e fe n so re s d e Dou C á r k r t , d e e s le P r ín c Í p c “ q u e t a l v e ? . p r « e i i t a a a u u h o y t n ie m o c o m o un in o < le lo d e ' i ñ u d e s , ^ c o o u ) u o a > i c i i i o a R e a l , ^ » o s i ÜC o e e c h á n d o la ^ cavli&la« b a u estado d u ran te B g u e r r a e o *as cases ó cn ]« is ex(ran}ero dibiruisudo coiriodidad«, ^ ¿ a n d o las garan tías d c l ^ b i e i ”0 de la B c in a , y > ien ío con ínsenajhdidjd U w tngrc, qufl e u m il com bates v<Tiiun los «;«5o!cs de aiohos p artidos; q u e bordos y ^ ^ s t » uo lian di$¡>cDsadü e l m enov auxilio i* K4 defeudOrcs de u u a ca u sa , á q u e se d cp crlcn eccr; q u e <joerÍ9U se^ tcrin iu isc la (»4: S ie r r a , de cuy as oMibiu crrer*« L* acrortlo /cs; q u e ;^4ura nii^ino ven c w h Í 4 Íu<Ii&«rek)('Í4 Ifts neC4&úl.ide6 qu« aj^obin « los (le^rariaclo> <¡uc bao leiuJw q u e ír lí co­ m e r cl am argo \ ^ a (le U enú g rarw u en « Ua^AS l i e r r ^ , y q u e ^ balxa: líiunf.>dj# I > » < !¿rljs 5.0 h ubieran abaWii^uk» á lo« deshilo«, y }iuhÍ*^rao sitk> Ití* pmucfk«* <*u d t i l á i i t v U * an £ rc de lob T euiiuu^, caü »juteHvs babúfl ♦i'»ido. ü a r r g ii c cn c! eulrUi*Ho <<)tna v n * c o r i í j sin copiar icaI» I 4 i>^ri'núou J ‘! lü líuc^ « n |»bi» de iiiu g u n a cspeci^%) jiovJiítuIo ^ Im ro t« Saldados; lan pru u m j a lu 4 o l Vidle d e M«'iia, conw se J i r l d a á Gai* p ú ^ c o a ; y a alay#b:i r í fkiecLc d« Bm ulsias & iJbao,cuavo i NaucW o» m A L>a, e f> r o o ^ V iauu eü N a v a rra ; A»Í ff- fu e p.i>4m io hstM fmcs t k Li pt'i tu a rc ra , cu C4»va é p o cj «M ttraba el i'n E&ic)lu, c-inUBrlo VÍTgeo la» flores de m oyo, y en cuyo in c s i¿ ^ « u dic:lia ciudad se Íj»s«boixUu^üSi [ v r pn* m e r a ve» ajguiKx» b a ta lto u í» liikvyi Hr, ju L iító L «lf> dÍDet'0 , y g rita n d o ''ioiicr«‘ii I ja ojul¿ y la JiiD la, \Í>a<i !•«» pstfv-iaov” , o» vwy*. « im ie o lv n>Ob) r/) I). ( ^ r lo * 1 j lOútí in d ec d e b ilid a d , y T>. Sebaatiaii iK>blfza y caráti« ’ p o n e r le al f r o u ift d o u q *ft Iw b ia f o ru w io c ü h k u a llf a i., q*>* -e<lUjoso5 l a CE.a-jKdacio da D . O í r } « , y c o iid o c ii^ • ta s iom ídiaciosita de Ira c lu r, d w idc lo dcjP campado. El^cjércUo í d o i j ú ^ s c fiUjioaia p o r a mipvr(uuic9 ojttir.x iu iie roconceniráodosc «h. b rf t\i{ o rÍ Q ,y eü $Íuik;Íún aok> recibtá cl |w rtkIo c a rltu a &ajUfdccÍuti«9 con las t c d ja )« dc Cabf«?ra rii A raaon v V i.I«icia, jk» la» o u liw » lÍHMíjtias C u ü J u u a , y con cl ai)iueato cuiMiclcr.iblr dft fu c ila s (.uÍÍ5t«^ au u q u e sin ófOen c u la M ao clij, GfiLda y otro* jíuiilo«. í ^ biííMlcrá cío. ,M uöj^'orri [>rocbmando p a i y fuero^'AjKifcció cu lo i moine» tie fini* pu ¿coa, V m rn» cston Jida si )>¡c dc I j lix>oi « a fraiicc^a, a l MÌiiÌ»ierìi> caiÎW;* infundióle dc%dc luegft püvos lemitr^-s; M u iy i^ o rn , « • 'n b ^ n o c i\ i l p u o b î o J e A c T À s J f ^ n i, r o d e a d o de lin UB cuan 108 m L w rabl« coi boM rii», fo ri Q J i i d o S fí^ j » r i m c j j s ile d e ^ « lr o r c & y 1ro |Ä » ''u n d e à : lo d a p s jic tie c \ li- » n / * iO is , y s in J« e s ilio olg »■Cl'ef (k»i6 C£[rlt9la. ^Cùjiìo jm do calcuUj&e J fic g e u e M ltv y b â iid o ÿ c fe s liA b iu u S c ¿ v « p a i a c ió n cu tU > i.n îf! l i r i i b O i i i / i t m e au p a r .t •Kogerw » U baiiclrra >iiiùa|,T.rribU / ) ix> • » ¿ k y c n d o in c U o » « U 'ô iiio a i a > r e w « liiC l y s c ia le * v a4^dodos c o D o e iJ a » y • u iT tc \ lu .b u u ^ o c r itlo s di' jlliu c to iw -e fc $ , \ oü - « Ú x ,tu « iu m « f o i x ) i J a p j r ' ¿ l u w j w i e d e E s j- t a ñ a , [ U l t i n lia lu r s t f c n l a t>o;» U H | ) i e < ^ x ir » î} e iv O D e o ir a n p ^ u v ia d é b il \ c o i^ o s ic » 4 11 c p a v ic h <*u l o d l o r i o c a u ia c w lia !« representaba ma» m lcreses q u e lo6 de paz y fu w v s tam bién iiivocaJos i w I>. Cárlo», m $t d e 40 batallones Ae\ p i s , los c o l e g ^ pn lit* res J e a rd llc ria é iiiecuieros, las unÍTcr«da* Hcs y o irtó m uchas d e p e n J c n rl» hab ían Jíiáo exisíeuela y «|K Taozas i m u h ltu d fjefes, üficialc^ T óu * « iiidi'K luos, y c l T m o o carlis­ ta erean Jo ympJcddrrt. y di^pMiaauclo graniaa, lialña fondado su ertes ^jortoaalea adheridas i su tr iu n f o ; ibi 9 \K im habia faniUia q u e no )iubU»>c ad quirido s u law> de uoioti par-i <Mft el go b iern o , y la baiidery do M unrigorri na­ da güianlizabd, y 110 j ) a ^ a d e ser u n pi inciittü abstracto; tiern a» cl gobierno d e la reioa lio la adjnitía públieanacnle, y las potencia* d e k cuí^druiJe aliaoia tan»po(5o se p io n u n « a b a n aecrca de ella. ¿ Sobre q u é base pu<» ile asegurados n»u Itad o s !>c prcfteoiabu M u iiag o rri? abí fa<jloientc se creyó |k»I' imoa y 6 c n i? o creer p o r o(ros á los m a s » q u e e l tal M iinagorri e ra el ngeulc ^ieiblr de u n a e s -^ tu d ia d a in tr ig a , con la <iue fte q u eria dfsunie c l jkariidi) e-arlista, «lemaiiadu Tuerte p ara c o o - ' lln u a r atacándolo fren te á fre n te ; M uñagorri á j>oco tiem po oU idailo cayó p o r sí iin»n:uj. E n e l m isino ronyo y cou alguno* d istn r- ^ b io s. Uc.fó i-^ e rs e cn C on v jo deoficiatcs y e - , ^ n c r a K ía faniosa causa d e Z^uliUegni y Ebj>» 1) sus atrevidas \ fu n d a d » d cfo n s» llam ur<« 1^^ [■ atención dcl paW, y circulando hicieron r o « ' I as intrigan, las tropelías y las ÌdJik« ticiaft d e l M inisterio cvii la Íooo«ocfa J e hcrboa cn los aciisaJos; los Jofensores focttm mies* tos cf) priskni pf>r disposición d e l prefudentc, 8]irobaüa p o r e l gubiei o o , biii alu n W / A )u$ mucVios scrvioim do V a rg a s, q n o lo e ra de Elio, V á lagrffse«iifern> ^ad de Madrflzv, *iu® lo fue d e /« rié lo g o ii y d cw u o s d o rnuruos d u s d e cooforcnr'ias, &e dividieron los >o(aH* tC9 segur, sus poilwU«, on in u e rio , d*rtiÍcrro T lib c ri.id ; y naWendo teokio lugfTT a l l 'u t ino>iinicalo en las lio^ws jw varra^, g n e p i­ d ieron 4 1). C arlos 6U íavm* p ara con losacu* Sttüos g e n e r a l» , fu e fn siW o p roiitanienic u n CApilin q n o «c pn«ir» al frcule> y q u e a u te s lia> b ia 9Íüü seducido p ara ik 'd Arar c o n tra clloe. Tííiila do< gracia , ta n h i su frim lrn lo y ta n ta p ^ e c w 'c o ü , bÍcieron de los q u e !;e halla* bail e:i e&(e‘c » o u ti iiu a ie ro so y l'uerle par* tid o , q u e !rin >royeeiyb, siei rcuiiione», y sÍq ^irepuradus re acloue« fueron unànimot; t n e l od><> ^ P i C á rlo s, ¿ quicQ 6c con«idoró, 6Í triu n fh lja, como cl n'a>'or de 1 « infurtuuios p a ia la <le«gr»oÍAda EsjKiña, v p ú b lic a m w íte se deci« p o r la m ayor |ia r lc do I w ge­ nerales y al«os enq)leudos, q u e todos de^*«b a a uji untlio ho n ro so , p o r el q o c se Ies j u ­ díese s c ^ a r de la causa p o rq u e combatían. Lo& carti'^ias de Imcna fe y d<r razón se horro* riMrofl al coDocí m íenlo a e l K om hi« á quien «€TTÌan, y 4 e lo* p rin c ip i» esfremado« q u e ics q n cria i b m r á &osi«icr ; cilo« q u e iia n c l g o la e m o fuerW y vij^-oroíO, 6Ì de u ji rcy , pe­ r o tam bién le qu**inart <lulc«, jin a n ie d e loa '|)Q cblo6 , 7 q u e ooiKJccdor dc* su* necesidades, y de los a c tu a l« tien}{)OS W b k n - ^ folkt^; crcian ccnrenìeD lc la represión d e «1gan as lirilíw le s le o r i » , q u e «n la p r à tJ k a juz^a* b a u «liJicdo« j t u r b u l e o l » , |>ero tin re y TaD ótico » »u|>ersticio«o y saiigricoto, nu n ca fue­ r o n sua VQlc«. jaaw s j>enMron «.u saoriijcar su? TÍÍ»» y sua bìtnc* pora d a r á sus fam íJias y ftrüiíjos n o «diatfrìo« en el p a n id o carL sia, iin > c r d u g o , á cUo4 in¡6C^us u n |j c r « íf u id o r , y á U E«tp:.ria en tera (Íptojkís à u re e y atPa«do» do u n F e lij« 11 y ^ e a a •Carlos fil do lien te: esta* id e » uofueKjnjamiÉá la s de los caíü stas m ececcO or« de esto n o m ­ b r e , n o , y m il vece« no^ e l su p o n er á toilos lo s carlistas q u erieo d o IJcvar u n h s z de le í« Á las bof^ueritt dc ia inf^uisicion, es la a Injus­ t o , com o considerar e n tudo líb ecai u n p o rtíd ário d c la g u iU c lin a ó d c la líuicriw . E /r À partido c a rís la habla y e n %^<»n n ú m e ro L om bres b o o rad u s, <me sJnocrameauc se ccn sa^raroQ s i b ien de la p a t n a , q u e x.T«au se l^ K a b a t a ia b.indef a q u e defendían ( y á <*• i e b ie n de la patria q o e b u v ^ab aa, sacrilicalOD con generosidad sn& bienc&, w ii íatnilias, s a « o g í c y s u p o rT fn lr, y este eacriüdo. cuando M cu «l d«. U parculM bd^y cuáodo « juzgado #ín d «uci> no d e la» [ j k i f w í s , a r a u d « y « poul^i<a?, loe Sífcesoe io J u t ^ i tietpvc» datgl»* C),ado ú erfAii<k; los lU Li*n ¿a t(w do* k » }*«j t¡doe son igyídnw tn« «pw fí.iU *^ Í ioe <pjc ficiMAi ía g lo ria do lu c e r la l« lid . ad <lc *u paiR, |)o d rá a crcew© com razón lo« M aforíuoiido« ó ctifeiididoi, poro n n a c * íi© si^r w ío lf>% bueaotL. ii:i vaiic/u« g ü ijiu fc ^ iu í A í?»á, gol«^rí»^4Í« lí>* btUjlÍAy Ic® jmebío* c o u \xa e a « ñ o p a ir im a l, J<* Iiiu ríagfl, y,U o, Ctí>ít\e^., Z -h á i« g u í OM iD tidtos jinncipalc« gcoeralcs, <|u® e a W «iriN J^F o su fren |la» «4UArgur«s d« U em igracioü^íos h c tíc m é á w r i ^ i a t w i d o , ! * >orr«, oott o íro s sujieriorcs ccmpr<*Dw didoi»« n « l c o it\o iM , todos « u JisH a u e oca­ sión e» al <«|)rc»ar sus sf^iiiM cnio» ¿ a n acr«* dilado c|oe «n $u6 {<cdjos la ic n x ^ w o n o « rs« pao4«itt; ellos c o u b a iia o c o n tra o tio s bijui (le i« m>6B«A pacria, {tero b o a c a Im odiarva« j H i « o o d o e u !o acredita^ d W , «d defrodoc* p ¿andfcti p o lílk o , cecbw iiM ii tam b ién ro n iuiigfUKtoQ la -tirauia, y n o poJiw i^ucleQ tf p ar« MU c u e l l o , oÍ c«poÍHV p ara sus toano«, solo íij«l»aa w t mirada& y $u6 d a f x ^ « i d u s 3ttQ nucs fclíc«t q u e los mejore» de u n G a r­ los y ú e o tro s just«6 y b ^ Í H x » «tonar* ca») «*t«B «r«Q aos sue£ío> 4or« d o e, y cada (W ) ttf r ú J o iiertù los *uyos; w spctcnsc j m « es» to s $ n « o e , y créase cn s u b n en a 1«, puesto q o e elio* eran los sueños d e es > añol«, q u e tam b ién soñaban en là aich* de Li Espone; p e ro ao n b a v maa: d u ra n te ó M(o\>f> l 'f T luindo V il ^ a n nVimero d e empicado» Uitbia prestado servicio*, Ò prolestdilo adhesión a l gíílMcrno realista, y « l o le* Uabia propOTcw nado reconipensa», 6 cuando m enos b e ch o dependientes de im delcrmin.-ulo partido i>olíiÍco, y pareció á varios n o delKT ab ra­ c a r c l L ando o p n fs io , cuando se p re sc n u b a fiip rte para coníbatir al í^no ani os babi;ui p erle n c ó d o , « u c quedaba d é b il y Jrabajow , t refirieron lleg ar cn a lg ú n día á ji e r ir tir a r : 5» el b ien la pal r ia . ó las ronviccionc« $iicc*.i?as lo exigian, d«¡)UC^ de h a b e r a f r e dh ad o U ürm eza con q u e sablón sostener los p r í n e i p ^ q u e u n a -ve* wÍoplaban. Las úUiDias c l w s d e l pueblo y del ejér­ c ito , te s lijo s d e ta»loa trasio rn o s, viendo ¿ su s antiguos gcffs eu d u ra s p risio n es, n o re citwcndo mejoras d e n in g u i'a especie, y no dispf^nsando «>u coiiPtan^á á loa q u e les m an ­ d a b a n , m u rm u ra b a n y 90 quejaban y a ab ícrtau\«mlo d e D on Cúrlo», de sus m .u b , de sus orscioncs y de s u poca disposición. E n usle ^ioleülo cslado lle g a ro n eo jo n io Ía$ o p c ra ctOHí« aíbrtunadas y bien dirigidas del geoer a l «cetoigo s o b re 't’efiaccrrsw a, y ia pérdida de esta im p o rla n le p la z a , y lu derrotA Eufrída al jHe de sus m u io s , y la te rrib le im p re­ sión d c desaliento i|u c tales O csM res cauM al p u e b lo v á las tro p a s. anunció el 6 n d c l m ando d e O u e rg u é , y cviuuoviú el (X>der d e l m io istm o y dc sti jia rtíd o , c o n tra quien se prot^unciú a e u n roodo imjHjneole la írresis* tib ie opiuiun jmbUca. E n este estado d e rie sg o , d e te in d re s, ¿ e ^ ila c ió n , de disgusto y dc dcscrcdilo O cD vn C árlos, fu c llam ado a l R eal el gen eral M a­ ro to <jue se hallaba retirad o eu F ra n c ia ; el ]m cblo j « i e jé iu tu Ajaron cn c l sus d<%mayadas «speraozas; e l p a rtid o q u e d u ra n te tan to s meses tanto habí;» sufrklo vió en su persona s u suItación, y los eütremadoe des­ cu b rie ro n u u bra¿o í^ucric d c l q u e p o d i t t dcscenderlé golpes mortatc«^. D o n (^*)rlo8 cayó com o siem pre c n la p oücion hubiluul ú «rae su debiUlwJ ú irrrftuU uion le co n d u c ía n ; l«c irian fo s d e l ejército dc la reina y cl tem « r d e otros nuevos le coomo'via de im léido; afcc(i0nc4 al ^^rtidu Anas T ejjeíro le lu ó u o d e o tra p u rte recbay«t' ¿ lodu e l q u e n o p e r te n e d a « c l , y loe órganoe dcl opuesto b a a do alentado« con las dogracíai» oraban p r e ­ sen tarle e! estado crittco y expuesto d c Ja cam|>aoa, y e l descontento d e l p u c U o y d c l ejército. D on Cárlo* e n tre tfto 0()ue»tas « x ¡gcncius esta b a , a u n q u e irre s o lu io , desco^ ( m ] b iie n d ü su sretim íeiíto aI ^ i r e v t T poála debililarse elinO iijo público de lo« l> oinbr« eon qntenes taiitK simpalíus «nlnii ', ^»«0 la fucTM c imjwrtaeíCÍa ile los atuecl míenlos « rionfó ftoíire to d o , t d « p u « J e m il ir r » o lu río D ^ que<l6 *<*j»fírado üxfcrgiio t oon>h r » h MarAlo gefe ilc F.. M. del e jé rriio . y p a íó íoraeduíáíDcnif* A N avaria don<ie í>e h»~ Bab«*«i 3 e loa poru encar* ^ 9 e rl#* « n s funriohCb. Ee impobiblo d a r á «0(1 « i («(¿láo de* (ies6rdcii vii q ite se h a U»ban fns « f tiw d e l ejA*í4io. tú lirm^oco cl eeiusL em o’ cun c n los jíucblos t f ropas fu e rtc ib td o <«rc n»üibiyinÍcnio: la ci>frwa ée. á b r e l o e a l:ts poWacwnc« fue v n rx>nri» u'jdu iñ tirrfo , y f i r»j»rifu in ib lieo «e r« o iiIDÓ oon ni»a fn crm y de tii» n iM a ¡oe^jwraOo. Mai irto, uno« a&o« de «*«lad^ ü o uaa figurri irojiDn^utc, d e u n ra rá c ie r se»Ío y b!l i v u , de Diuy pocíH p J a b r a s , t^c pcr^ptoaz f« lííilu ,o o n pp|«*tarñin d e v a ío r, w n V>ien « d e fo rtu o a , con volunlí»^ firm e, ú e >mpAiiiOsa rftsolnoion r oon ftjL'Ttc'« « r j marisual <lcc?iuq>o en i4 rcln*ffe d« F e r *Raudo \ I l j á bí ro»icr>o d r efle^fito i*€¿i>cí(9rt 'é* prW otr iio f sD |K «értelc compK• tuSo e a tJitó cün8|Á f«ion m rlista , y jm i« ' »0 éi'W xY ted , (k>*Ae' *e pre- th i i é f '9 9 a n « m o rid o d*<- d e lo& q u e dlrí^iau loa De|*ocIoA carhsla&, i c dcclarú bii enem igo uniónÜose ul pariído e a q n e babU ma« dj«po6ÍdnQ y m as couocirnkixIv <W*ta »jluuciun J e i ikiis: ú 1¿ de D o a C arlos «narclit^ á In g la te rra , y d e ^ e alU « ]as proTÍiicÍA8, eii donde «d i 8 i ^ m andó cotl b rílla n ie t lit úivibiuii y seQorío d e Vizcaya, y 011 ruyA rpoca S j x w de b csca&cz d e r e cufSüí cn qi*o sienijkre le M o ren o , e s­ trech ó fu eriem cnia y ciiaI nuiica c l UcrqUen d o bdtxic \ e u la accioo J e ¿ irig o rrla g a se di»ringuíó n jn v ^tailieulorm ciilc, y m Uj la o ! « tinocion y onerai&fad de M oreuo cou p ri?n á los c^rUvlas ilc mayorc« vciuajas, y ¿ cslti de s u m a n d o ; en tu*m{)os d e l m inisterio u o iv cr^ d fue declinado á C a u lu ñ a (Kira lo ­ g ra r su difieilUima o rg an izario n , cuyo CJi" c arg o a crp tó &0 I0 m r l supue&io d e c u m pHr»el« lo* ofreciuiieotuA q u e d e arm as y mu«ulcione* Te biri«2ron:jMTH) q u e n o habiéndose rcall/Ado, tiy ol)biat»ie sus rciterad ai rc<üad ic io Q fs , fte decidió ú ab andonar $u puccto» cn el u u e n o e ra d a lo })«Tmanecer, y cC c l q u e tai v c ' cbUidiailnniciile se le quído c o m p ro m o irr d n ra u tc la «clivídad d«l ^ c o f^ a l enem igo |.\je r> e , y dirigi¿&e á F ra n c ia , fir­ m e t n cl pru|)ú»ilu de a o loRuv y a p u f « ia ~ 'livif cu la c a c ^ t^ n ta flis ia , y e n doode n b a e e iú bast« sli llam am ieplo ¿ las p r o ^ u ^ cías á medindus do 7^39'. Desáe e) nom braniicnlo dc M<iroto dala jnas { « rík n b rm e u ic h púb lica manÍfe»l»;Íon dc Ias dos grahdcs rívulklwlcs iiolilkas cott q iie <lc1)la k n r r e r cl ¡leilítlo carlU ia, q u e encontró ya fo n d ad as, q u e b jb ia n \ a te n » * m e n te coHibaliOo, y q u e dur^iilc cinco años babian ad quirido vidu y p oder c n ire lus coa* tinuító iÜvibtcmcb q u e de taotos v ta n com» I JÍCíkIos m o d o s a< 'Ílaro u a ic m p rc lo a c u a r l « - « re al y "eoeral. £ h lá ^ r ie c a r lis la e o n iin u ó A rtas Teíjeí* TO, desim es dcl nombraoiicuCo de Maitoto, encargado d e lo» misinos muiftiorio«, so&te* nicndo firm e s u posición, y dabdo i* c n lcn d e r q u e e l cam bio d e gef«r eji c l <>*rciio en Dada babia v a ria d o , n i variarla la poU ltoi é idea« d c l g o b le ra o ^ o c se hallaba a(>oyado cn las inilm as convicciones d c D on Cárlos. E n el cu a rte l generAl seguía M « ro lo , sobre q m c n todos tenían üja u >U la, u n a m iebgeute y z n u j bien enteudida m archa: de b u « sa te, dis* puesto á serv ir fielm ente a Don C arlo s, o b ­ servador d e l partido au n d o m in an te, cuya errad a niarcUa conocía, deseoso de la rccon* Ó^lacíoD, J b ien »eguro d e lu» q u e hasla e n lo n c ^ ba5idu ^ d o vicúm «s, q u e conocta se le n n lrian precisam ente en todo tiem po y no bi^o cti basluH es dius ^'arl»cion alguiia im> po rtan te en el p e n o n a l d e l ejército ; se rodeó ¿ su ijicoiq>orwjlort óc la» |>eTB«u» q u e h abías (105) , cercado á C u e r c u c ; Im dívlwoncs ííg u iero a mandada» \ m lo« mUuios g en erales, y se )Uu»h'ú (lo! todo Índifet cii>c coa los confina­ do« y preses q u e coiitiüixdruu vn los punios c u q u e se hallohaiij e&lo n o o b sta n te , lodos por 806 ¿m ícodeutc» <*sporüba« ó r r ^ a a adi­ v in ar su üjxjsioioii a l p ailíd o Arla» lic jñ ro , < uo sojJCHn^H o c u lla b a , scguji unos, con j>ruá c n d a , y seguu o íro s, co*i en cu b ierta roaüda(>ara cn líctn p o o p o rlu o o d csjJv g arla, p ro ­ curando c n e l .e u l i c (Aulo e l deseo"aüo y conveiiciuücolo ilcl otuscftdo y OébU Don C á rlo s: de csia su e rte tollos los partidos perAh^n ó tenilau , y todos reciprocam cuie se ob serv ab an , previuícnduie aI a t ^ u c unos, V ¿ la defensa M aroto, ei» postclon d o ininaule c io dcpciidíenio, o e u ^ cl ^tfim cr TOcs d e su n ian d o , y cou recia m tc w io n , eu ooncillar los án im o s, y eü prcieiidcr cííticwaione* d e retK vres quo íJunca logró de la f<> rockldd de lo» esi rem ados, v eit m ejorar Ja organi/acioü d c l e jc rc iio , haóeiido renacer en r l d e u n m odo >ÍgoroM> la dlsenplína ó jnsiruccion, y bal»Íendü lenldola b u en a suer­ te de la cnirada de uiios cuarenta m ilb n e s de reales, pudi> p ro |» rc io iia r v a r i» q u iiic e o » j d g u n vesluario, lo q u e aunienló p ro d i^ o sa m en ic su reputación. L1 eslíido d e la» operaciones m ilila r« era sum am ente crític u y espuesto c u a l «unca*, cn ( m ) ^ t o d » l:»prÍDcÍpatcs |iroviocía5 clooJe aixIíliU g'tttiTa civil se prep arab a el ojércilo do la rc ín a v d e l mcxti) toas ím jio n e n le , ú míM iQi|)or(aal? y JccttiTa c»nipaü&: eu Ca(ali»5a c s ia b i dTncn«7>^o Bergu ^ en NAlcncía aU* Cüha M orella. y Cii N avarra se m archaba «f>Jtpc trtU 'lla; cftuoii enem igo iba á d isp a r* <]e a n roonioiitü á o lro cn icxlas p arles con­ tr a los snuros carlistas. T^inrolu diciaba ^ a s m e*iid» p&ra la iü i lÍ(icacion de la» Torm iJoLles ijosícioot-« q o c rM c a n á E ste lla ; Iw »OBtcs’ v b s a v e iiiJ ;^ s>e cu h rian de fow» y |idraj>clus f las tropas *<' «tahlifcían sobre tos m bm o^ p u n io s q u e tiebiau tWfcrtdcr, y I&dob cüQociaa y a e l.le m 'n o co qufi iiabian ¿é ^Icrram ur su san g re; los liabitam cs 'B e I»* m c o a z á d a ciudad y ios d v l«> pueblos ¡f)in^ sauiroti fix!« «upi io d e e ecios hácía 1» famosas A oir¿ctias, y so I n c*<c¡ió hasia á la <^oemA d e 61*6 p ro p a s fasn* si l l e ^ b a á Veri* licarse e l a la q v r ; ro n proccsbina» y p íib ífc » ro¿^a(Ívs»f!Ín3ploraLá a jHotcecíou d e l ;^lelo, Í coD eooitnoas proeíftmft* se Ibntdbd el +*•* w del e}éreito q u e $t» mostraiwi pntm o«j j te* «aelro. M am to %t haU abí cu toíU s p o rte s, y r a á U a UAon^^er^u; nmc*«^lr» d e lñ couOa<'7¿ las lr o p K T á d T*ai?an4ge, n o la tei'tfi yA ro m p ltlii de a if ^ n gcntfíál 'qiie con fu«*“ dw n en ío c n 's ü “« ¡ lír ilu 'vífrí^m ai y d© |»arlidOj Ib creía k a sfí tíe fíi^ar á r i di*- liCT en u n «lia d e avcton con o b ^ o <lc (Íctriberlc <Ie s u i)rw5lo, T w m p le z a r íc poi* G s c ía ú otro a f l partido «^Irem sifo, p o n cuda > a temtQ raos e^ia r«?cioti U ja » « r e s o «ion ^0 If* q u e lan ío babian pers«¿»uWo. j la pórdkls d e n n podtrr q u e á lorU costa ^ u e ria liránk’amfrDfe io n « rrv w : « l o p o n u A á C a r o lo m í » silOArioo niu'sdTRcfi q u o pu«de im agioarsc. La fo rtu n a íV G tbpera e n lan e»^no»os iVmpa» vino á lia re r dcsfluwrecer lo c riitm y ín rio 'fn d o de esta i»os'tc»on: la bi«\d(i a de D on C árlm se ftJió xictnriosa eo l^iore lU , y á esto d ebieron Bcrgi* y KstcJU n o t n aiacadcM. l,a c!e<aparldou Ac Iva ¡nnicdlatos d c I?t cam pafta ab rió m as «ncljo cam po á l a s in trigas de k « p a rtid o s ; cl generid S a n /, u n o de los» iw s adberUlos á Arias l i c ^ r o , solicitó en los d i « de m »yor i'cJigro bccnria para {c»ar á toTOOT LaiVw, y M arotob» scpw ó cuD csle uíOttTo dví m anilo de \m a d>vi^io itq u e i«odÍa «bnndanar et» ta n críticos momentos. Aanz nvnxbó al K eal, y fné e l iiríiner encmií^o p ú b lic o dcclarntlo c o n tra M a­ tó lo . E ste g cttcral, d r «no* ^ ano» tic edad, Biftural d c N av arra, y o seara fam iíi;!, era relwlicrnc» d e m f?nirrM « q »Íchfj« d e F e tiwndo V I!, Y fue d e lo» prim eros p r tw n ta do9 e n 1« ír o r io c i« ! w ^ s M rie í w a ^ io k ii“ ttr V ; vtí cv{i»ciM ipoc& T S u n fp i« ^ - To; m inslruccioB n inguna ; sus oioJal«» r educación o rilin a n o s; eu conducta coo ií> giinos lu n a re s ; m v alo r io n e^ab le y acre^* ta d o , ^>ei'o u o tran q u ilo ()or Li & citacíaa <ie ltcbída$ fu rrio s j iciúa m u ch a am bición, tao fe ligereza é ¡rretlcscioo en sus oprraóo« nos ¡K>luic;c!>; gozaba üt* \íüco coiicc(>to eo <l ejercito, y d c c a fu e ric apoyo on d Ueid por s u Lerm auo oílcíul de la se rre ta iía de la G u e rra , p crlcn eciw lo a) |)drll<]o ebf rem ado, J e n d o n d e fue ya recibido con dlslíncioof J uido con gngio y « p ro W io ii. E sta eepajaó«!. cl leem plazo de hI^uuos de le s oonnii^oCi« ^ qxiicnea cotí kidos los oficiales ú n destino l>i* zo re u n ir M arolo en u n p u e l^ o pora eniersfse d« sus «ñrcunstandas, j la cicga o b s ü u * ck>n J e los e»lieiaaJos aferrados cu u o c c Jtf e n natU , f*ué dft&eorrÍcudo c l > c lo q n e cubña la iiicerlid u in b re q u e husta en lo u c « » o había uolado en s u co n d u cta, y anunció inev itab le rom^Kinienlos. M a ro lo , y a m as ArtiK cn U |K)^cion en q u e los sucesos y la oogucJa^ lucoiicebiblc p o n id o furÍo»o le ib an Tor* zosamcoio C btablerJ^yio, expuso r^ i^ tu c a a * m vrite á D on C árlos la iiecosídad de que Liciese superio r ú mc^ifuioas judiones, qM fue«? r e y , y los perjuicios d e q u e se hallM« tan to iicm po oncarg^ado ^ c l m inlsierío de la G u e rra una |)CTSona es (raña ¿ la carrera, co0 desdoro y m enosprecio de la ola&e miUiar, «u- p ilc á n d o le con 1c f« m p U ? í« e u d a c r i l i la < ío p e - ó q u e se s u r c a u D c i í i J d r a r g o J e ^ f e Je E. M. J c l cjórcUo, D on C áilos n o resolvió á e s ­ t a jusU diro aiiJa, c o y a iw rtc p n n rip n l m oslró«erle desagradable, aiinrpic ^DÚi^cc1an^cntc, y agriárvdo« las conlc«tacion& con Arlas T lcio ro, le TnapifííHÓ McítoIO diiraroefllc su r e p n gnanda A m aníeiier r o n é l c o m u D i r a c i o ri» m iliinrcs; le rciirocbó s u petulancia querw d irig ir toda su c ric d e negocios, y Íc »«ncWi «u cotn¡)ltlo desprecio p o r cuaiiío le «mnmc.imí acerca de los asuntos correspon­ diente» al m inisterio d o la G u e rra : esto Tue ya.ima públie* señal m n ip iin ron lo en lfc ambos cuarteles, y lam bien la de conlíniio* 7 recíproco» desaire»: M o r o l o p ro p o n ía v o d utilidad j>ara im pórtam e« mandos á ^»eDCrales de reputación q u e n o aprobaba el O o biri'in^, y e a q u e ta l ve? emploftba eoo dcsTeDtjja á otro» rechazado» i*or él •, e^to le itrílu ljíiju stam en te, y w irritachju se tra n stnitia al ejcrriio cjue >eia en ello u n corninuo « ¿láiru to jv u a dedicarse 4 las o|>cracÍonp» Wililírrcs, V en e l q u e y a so habl?b<i con alpun desprf’rio d« D on C-árlca; se referia «ti i* e p ii(u á , y con ág ria *átira se decia *» con su repugDaneiu á inicligeoles peti erales p rc íendia encargar a l co ra KeUe^ e riía J c l m an ­ do de las tro p a s, y ai V . L á rrsg a y F r- D o- M rtil ffu ie ii p ii< h « e e n le ix le w c . le d d D iltiw c (UO) n ú i ^ o de i a d ir c c t^ a iW U g u c rr« ; jcroft ro»pei«iUet, c*i n o m b re de a lu u ]x;tce^ c U f t ; js c r ^ v n a « iu c e & g c w « « , y 1«1 v « s rm«ina G ^ i e d e R u iu a, «Lbiin i D n a C ¿ ih f* con»ejo® Muuft y aocrudoé ^ j le r e jir o b a b » • su odsdtK^la; todo ero Íq ú iÍÍ, y as»m h a t i l l o á a r r a iu » r k del cnw m o «U ]ireclpÍdo qibefl»> obiU ituJ» c i^< i « n M 'guir, y q u e « ineone** b ¡i) b ; ix> h ay nftda q u e h;i6te i hac«r roc&* j^rouiW cóuftu |>üd<a D o n C i r l w , 4JU e a &■> m re rio r, su|K»)er en«aúgo8 Auyo» á iod q a i s u persooa y cauM u b u iu kecbi» c u a n ta cobtoso sacrifirid a poftihJe; <^ue hubtíB })2ilMÍu <x»H a r e o fi . y q u e ooMfcDuKbaii ha» cicudúJo cou iXtuetnacia« y &l prA^>io tica >| y * coe$kirra,r cot*n> Á 6Ui ü e r ih lo ttv i^ h c w b m advfiooiliso», descooocídoe-ijue nad«* p o r d i*aLian {xvdido, ú kw q u « U ^ c t t a habas flecha t a ru tttjh a , y qiid roiicho« d e e llo i lú a u n idcM ]Kilítkás eran capacoe dc abrigar: s > Sfl tw ic ih e cóm o le infuikdMin oonfíiDga tea «in ifiKtrthx^ion / u n prss4i^M , wfi id ui%ii d» fe rc s le o ^ ^ fp e ^ y do la ú liim a claM, f s do^doft^M ^ ^ e n d e t , a l t ^ cm pk*^* dof I ladividuM d e diV H ^^dnaA naue)H O t já** Tenes h rilla n ie ^ .y t i s U « c k ú á a trtm rc$(KU«-" L lo iy cnscndidctf, cocnodi arao^«p« d« c l P . C il y o ir m : a i u n qx'UÍd<» U iM ra, M** u n a pentona dí«iicguHlA, n i «ponas \ia serv id o r d ejab w d e fccp soe vÍUÍhmc 4e ( “ I ) s í e u u o o . Y a i q ^ c r » o s if r o ijn a r ¿ io d o c l niw? n o liA bia a o iid ia o á s u bouc^ora, ^ »i Je> c la ra b a tr a id o re s á s its m e jo re s s iib d iiijs , ¿»o. b r e qu ftfii q u e r í a r e i n a r ? ¿ d e q u i é n p<*Dial)a se rv irs e ? in c r e íb le i>aj'ccc la m d ita c e g u e d a d . M a rü iü s e g u ía ¡"<1Íc o d o e n r e p e l i d a r c p c * sen iacio n es ó r n i r e x s i a s col) D o n C á f l o s , se* c u u d i ^ p o r \ú v jH n b n p ú ))U e ¿ , l a o rg a n ita * c*ou d e 01) rucvc> m i n k ie r io ^ idea» d e ^ o b ie r* n o , i i u a p r o n t a rts^ulucivii e n l a in u ln tu c ) dt? causas p e n d k n to » , n n a b iie iia fé J e & u {»orre» ▼q u e d e ja s e d e u g ila r ]oü i« r (iH o e , y n n a d a se u cced ia «?n e l R c í l , e n e l q u ft d e ui» m o d o p ú b lic o »e c o n o c ía s e d e s e a b a }a c a t e a d o M a* W o a u n á c o n u d e re v e s e s m U itu re s , l a r e a ­ lización d e v io le n ta s ''c n g a i t / u , J e l ü í^ & K » de Dkmi O ír l o s á <]uicn lo s e x tre m a d o s íl e n a W d e r e c e l o s , h a c ié n d o le c r e c r la c ^ is lc n c i* áe u n jia rlid o q u e p r« lc jíd ia im p o n e r le t r a b tu c o iis iiiu d u D a le s , y c o a r ta r e l a b s o lu to p e ­ d i r q u e d ocian l e j)c rtc n o c Ía p w d c te c b o d i 'i i i o , j r n ^ u c s ie m p re » u iio iiia n a llsia d o c á los m a s ilislin g iiid o a genercuce. C u e i ^ u é d ecir d e o tic lo , tta b la n d o g e n e ra l l r b k ta n U euo d e ío c re ib le » aei^vicíos e a r lis ^ q u e rc'h )iu l> a b js p r e m io s j lo s e m p le o « ú lo s rc alistu b ] ^ a g x u v d a rlo s á lo s ¡lijos d e lareT o lQ O ioiit c«te m o d o re c íp ro c a dc&» con 6 an 2a $c csíf»blecia e n a m b o s o u a r tc lc s . E n n in g u n a p ro c la m a h p u d o l o g r a r in d ie * -“ <1 1 2 ) $ c D . C á flo s e n ítlg im dicxIo cl con q u e se proportift g o b e jn e r á lo* r«p*ñoles, á lo s q n e llo m ó ío lo bicm prc sua lujos: los v m cnD*'ad<^ o n e l rcoonocloiK‘ino '1p sn s fiip n » tc n ia u aseguraría s u s u e n o poUlica^ m a» lo reatan !? fio U Esjtóña c j tU s u i^oórA ba í l « p u cs <lo seis años do g u e r r a ia« levo* i^uc q u e r ía inJjx^norfc e l r e y j w q u tc u coiubaña*, csiraí^a v \>oco (s u W c 3ttu¡>c>ou q u o influía c u ln5 cUi»<s p o n M tlo r» , nacionales j esirftn je ra a , m u o h o ma& AcsHe q u e se lia b ía n <loscivbierto las ido^s y senliiaiciU os p o r^ o n a la (le n , Cáx'tos, y c u u u tie m tio eu q u e w los p u e b lo i lio « m alati jH>r s c io lg i porsonas. RaliTtModa, en ( re csti« dtviúoues y ilc^* pue's dft alguuA ìn r rr lù J u o ib re j)u lilic a , vu>o á a u m e iilu r lo s rn e n n g o s <le ’Vtar o l o : e s te R c fo , coniw»Hnnio d e escuiníron ert e l rw naslo *l<^ T orilainW \ U , do \>oeo iu*s ele 4 0 a ü o s , >aÌK n?o, d e fig u ra v fu eiv ísco l'^ sa^ / l e s , in d ó m U o , feiv « , ^ irem É niam onie nm bicioy> , g lo rio j >¡oleii(o cn (ck^ cla«e d e p e ­ sim i r« , y d e r e c íín ie t 6U“rraO or.i fo ttu u .i ert C a slilU , fu e re c ib id o e a el pai lido rs«renutdo co a lo d a la sai i»facción ¿ ¡injv»rian<ya q \io " t m ci'ccna, fu n d a n d o e u t i fu tu ra s e>j)ci'anzas» p e ro q ü c 'á pesar d c io O o , su¡k> te n o r oorup r in ú a o 'l a r o l o « d e q u io n A pocos Jucsrs l ü v o fju c b n ír p a ra e v iia r la id o crio Je e s te m o d o , e u lrc jiH rigas, y siu oj>e- ra cÍ0 A « s d e Í r o p « 'i a o c ú ) c n n ro b o » e jé r c ito s , s i M t t c e p l u a i ii m oC cloo c n I ^ a v a r r a c o a r c n u j a i i p o r a lo s r a r l i & lw , ochi «1 ro e s d e o c l u b r « u n Itie s p e r o d o < ^'O i)Í« tn n ii« iu o < |u e v i c o Á d a r D u o rc 'S ol l a n K c r k io p r e s * t i ^ i o J « D o b ( l i r i o s . S m a ii r i 'r e c ^ e n tn d e o í r * E u n a ( « p f c i c . y CUAIIÜo i>o<lÍu |io«Iíd c s jw r a r * t l l e g ó «1 h i jo D iD yor d c D o n C á r l o i c o n 4 » >ríoccsci d e Ja B e ira ú l a s p r o v t i s c i a s . y p u * >licó»e i ‘tf|X 'O tÍn a n ic n T r c l > « i¡ tk 'a d o c r s i ^ m í e n l o ó t ’ <.*»lu c o n D u t i C á r l n « ; n ¡ u i i a l d e a n o , o Í u n » o lo g o l d a J o d e j ó d c p r c ^ i m t a r c l U iu e r o y e jé rc ito « tja ft i r a l a l á u u r ? a i ñ o a , y n i c o n 't’ctieerN ^ d e q u e n a d a a b d o lt i t a c n u U e <lebi.*m d Í po<JÍaQ e s p e r a r rn&a q u e llu e v a s c a r g a s , n n c T o s y d iic v « c to h a rú z o d . u n g r ito d e io d ig n a c iu n y d e Írrh a > d o d c $ ()C fh o s o a lz ó c n l o j j s p a r l e s : l a s fr.ta í# %u l g a r í * d e * '« i c h o m b r e b a a c a b a d o o h n r t d c e n to u te c e i* s e , ¿ á q u e v ie n e e » le casa* m i e n t o de«pne<i d e t a u l o s rt7(><? ^ i i o r q u é n # p r u o u r j n io » b ict^ á $ o l o j o u n e n la c e q u e l e p r f : ^ w c i o n e a u x i l i o ^ ’" c m r i a n d c b o c a c n b o «‘a ; l a ^ e n tf t s c n u l a > i6 e n e i c - i ^ n n c n l o c o n ac jo & 'd c l c o n ic & c i', y l a c o m p l i c a c i ó n <^m? bis d e sa v e o c n c Í« % ciíifttciK es í b o n á t u r n a r , ^ •i |M>co lÍcu))M> D o n ( ! á r l m b a « ia e s t u v o r< ?eo l<i6<i d c $ij h i j o p o r l a s o s p e c h a q o c ) c I n c ic r o n c o n c e b i r d c q u e l<x» y a l la r o a d o s I í a t o * I n l o s * |u c r ta ii Tur m a r á b u f a > o r u u p u l ( H 4) i o elcva»6 u l (> oder: ¿ p t « i r di» s n «1*1, dtscos > a%co(«i«Mlo ^xünooAl C3Ü nun* M lo A k » (Fop». £ 1 uiiaU tro Aiisv T cigeíro redactú cl anuncio oG<3dl <W1 c*viioÍíhiio , e a eJ q o c t u ­ vo la Íu&o)cnie«iudnrB> d e decii’ e ra kAm^tia*t» €u b co '*cl úUiuK> q u e r e c ib ú In re * á siicu m l» r.'’ E l l l e s i Tolucioii yii pff>grc*<> cQ'camM 'ístu»; un« p^vlc liibefo r«cÍbk}o se em picó cn c u I j w I a lujo« y ^ adoriK «; Lu juntñ^ y cUpuU> ciobcs von auiociito <)o Id rénl f«ji>UÍa in* TÍeroQ q u e a m g l s r e‘B S«««nlM {rriaclpuW .viU» cvu creck W ^jasio*,) b Wubo ([OcoHi* |;ó Á orgullosos u a v a r r » ¿ U r v ^ 31e r jornadas «literas .luju silla sohre l o i cabeza» para cl brillo, \is imoraft babUafío^ic«; mí d e ro«loi modo« y c u toüus p«rt «4 u n geuto d« JoM>rd(’U, d e iraaioriio y qh p erro s p ra i* dia »obre los d£W¡no6 do CárU». Hclocíoncs ftccrcfw e o e l «¡ntre T3Ut<x.b4 «limaLeui eiUre li>s ix’im.'ipuies dcl p trtid v ebirem a^o, q u e eran javoreddat e a cl l^ e a l, y q u o ccle}>CAhau flue juDtao cn d «a* E rado i H palacio, c u y a serv id u m b re w!bAÍbf> ü tam bién dividido en irreconciliables baTi* d o s, y eti donde so &iipvuÍaD traiciones yi^roy«iCt<»s ^ ttc c l c jé m fo n o abrigaba eiitoi'cc». D. C árlo s ¿u s u debilidad lemiA wjMtrar á Maro* p ero dc>s;.:ba q o e u n a sublevut tuu niiUlar ( t « ) le yirel>aia5e d m andw, y « l e e ra cl g ra n se* crcK» O d prí>>eclo; « n io ia n te sifuacion h a d a snipoMblc ocu¡»r»e de In ^ e r r a . y M arotu CDJVxiejido DO hahi¡< rrm edíu liacia rfD un« cias <^uc n o e r a i m lm iiidaa, y sub conüaríok fe aiusúbáD oDtoncev <Je n n q u ererse bfiiiCh E f general C arcín , c l raaa aiida¿ y J e lua» d ev ad a p o ácío n vo trc Jos <^lFem«lü8. Iiab ia y a ro íb baaianrc ¡nibltcaoieDic’ coa M aroU^ se halU ha J e c'giiigii<idnio sciierDl d e lía T ir r a . \ uDa vlcioi ia q u e hat^U cunM ^uklo c n íjc^jarda le a rd o ró su ocultada m ia ^ iD a d ^ ^ O'í^TÓftc u u g rau J e hr>m brc; recibió a[^UoM« d e los q u e trabajaban en &u e le ra d w i j lU u ú se o rg u llo , y nn*» decididam ente apresa*r ó eoií sus parlidari«^ d gol{ie q iie p re p a ra L a. EhIo g c n m l d e unns 40 años de edaiL n a fu ra l de S av ftrra, v d e h u m ílj« o rig e n , t<niia gK^l)vkIad, ílsohom íá aDÍmAda, c a r ^ l e c bilioso, m iteha d^>o£Ícii>n jw rs la ^ e r r a d© p a rtid a rio , esfruordÍivirÍ«> coitocimieDlo d (¿ te rre n o , "ro««'os m údales, g ran d e A|)ogo £ la» pei'suiijs ordÍnrtria€, J e Ioíi q a e se h a , unft fu e rte uTersiioii á to d a gpDic decen« te y J e fu era del ynís. acrediladu v alo r h asta com andante, e ra de ^ prim ero* e n 1« g u e iv r a de las p iu sín ria a , luvo é iv eas dft g r a s jJTtttigío TOife los r r o j ^ y eT p u eb lo , h ab ía s d o l>a9tantc afo rtu n ^Ju cti &us e n p re sa st J e ra el vxk^ decidido terrorista. ( 116) M a r o io , M g a i , ì*o »cnJia m « io « A t o W r * M T a l p a r t i d e s lr e m a d o , y » la b D e u c o m i DUO m o v ir o ie u to 5 c u a n d o v U m m t iw s lo c r e ia n p e u e lr a b a s u s t r a m « , y p u a r r ta ì » e n » l e » u n t o e l i n » p ro f tiin lo y a c e rta d o s ile n ­ c io ; las tro[>íB le o lx íd c rla » co ii cjcm fA or ssxiw rd iria c io ii ; u n re s p e to p ro f im tio Ic c o n w v a b a n lo« p u e b lo s ^ »x\9 c o e m iy o s W ie u )ian , j s u p r e s tig io d o m iiia b a a ! d e 6u^ c o n ir a r i< ^ S e g u r o e n e sto s a p o y o s , cs^ier^lxi lo s a c ae c íjn x e n io s c o n U firm e/A q i i e s u c a r á c te r l e \n x ^ t a . D o n O ír l o s fi*da v e / a d h e rid o á A rias T e l j ñ r o , o i a la s s ú p ü c a A ó c v n 60}08 d < 'M a ro to , c^ue l e re v e ló g r a n p a r t e d c b q u e s a b ia y le p r e d i jo \o& m a l » q u e ib íin á o c u r r i r , s in d a r U13S <íue vag;a< es j u r a n zas , y ciiA itilo e n p ú ­ b li c o l e m o s tr a b a a lg u o a c o m p la c e n c ia , e u se­ c r e t o , c u a l u « coQ S|»iraH or, a n im iib a y p r o t e j u á su s advci'«arÍos. K sto e r a t e r r i b l e , y es­ t o co m pH fiaba d ifíc ilm e n te ltts.Íta& eioh d c M a ­ r c i o y d e Ij'CíniM i c a rli> la , y « t o 5C i b a t r a s J u c ie n ilo y o c v a rio s gcfd s d é l e jé r c ito , e i i lo s q u e s e o o in c n ia b a c l d c * c o u te u to y c l o<bo a l v e u g a tiT o K e fll, y veii» y a s o io e n D o n C a r ­ l o s , e u l u g a r d e u n re> c o u id « is d e g o b ie r n o y . c o n eaperaii¿£i> U e d c s e u c a ñ o , e l g c f c d e u u p a r lid o o b c e c a d o , e s lú p u lo v e s tc rm iiia d o r. S e e o n o c ia to d a J a ^ fi c u ita d J e c c n tin iia r c o u é l la g u e n a . y Hs |>oní^rsc c n re la c io u e » xnas iniiiQéis c o n jN jlencias e \ira ii} c ra 8 , q u « a u n ­ q u e com pIaC tciU os, cìtsc o b aii c o n o c e r U s b a « sc s d e l s iste m a qu<^ <Í^hÍa r r c d r r l ir l u n t o cl< D u u C á i'lo s , d c q u i e i j y a p ú b lic a m e n te s e co« Tiocía c l fsfii<T 2 o c o n q u e fa v o re c ía U s ¡ i r e te n s io n e s d c l { lo rtid o eslrem atlO ) j c l d e s e o d e s a n g r e q u e c$(n a lim e n ta i)« . A |>uoo lic n ijio , e a i h i r a n g o %o a in ^ v ir m n v a v a iio * á d e ó r e r a ticc4«iirÍo » « ( « r s r á D o n C u r io s , « a c e rr a r* l o c n u n r o n v n u o ,« Í o o d e |>u<lría e n tr e g a r s e ¿ 6 u s r e z o s , y elev¡»r o l (k k Ic t á » u Utj o , y c it oiiT a o p in ió n d e s c o lla b a n v a rio s d e lo « < ju e a c » I n u lm e n ic se Im llan e n F r a n r ú . Ilu » la E n e r o d e 1 ^ 5 9 «>olo b a b ia lo g r a d o M a ro c o q n e c l m a r q u é s d e Val(3es)>Íiia s e c n c a rg a s e d c l niÍii>»ierio d e 1a ( r u e r r a , y q u e « s n o m b ria^ c o fic ia l m a y o r d e d i eli a ¡»eerclaria a i lio in u c to y !H uv a j» re iia b lc l 'u t m l c , a n ti g u o o f id a l O e a i l i l l c r 'a ; |X :ro A ria s T c Í g « r o c o n ­ ti nn.'^ba sie n d o e l d ir c e lo r d e l a ro a r c b a d e l gobirriM ) V lie D o n C árlo«^ h$Í lo s m in is tro s estu b o n ta m b ié n d e s u n id o s e n p u g n a y e n r e ­ c ip r o c a d e s ro n lia n z a . G a r r í a y lo » s u y o s c o n ­ titi n a l u n a rd ie n te « e n su s p r o v é e l o s , q u e s« b a ila b a n pró i^im o s ú e je c u ta r , y })or l a c on « f i a n » q u e e n s u tr iu n f o te n i a o , p o r l a b a s la j it e lig e re z a d e a fg iin o s .'v {>or la^ c o n fid e n * c¡»> q u e M a f o lo te n in , sa b ia és<e so s (> rin d ]tales g e f e s , la m a r c b a d e lo's n e g o c io s , y b a s ta la s n u m e r o s a s v íc tim a s q u e c n s u p r i m e r m o v i­ m ie n to t e a i a o & e»aladas p r a c i «acrtfick» d e ( H 8) - s a n g r e >con q u e p o r m e d io d c l l u m u l i o p r e t e a d i o n c e le b r u r s u v ic to ria ’, v e a q u e ü g u * T ftbon lu s m a¡¡ g m e i a l t 's ; U re a c ­ i o s ih a ¿ <er atrfp z . h o r r e n d a k > t tu m b e * ÁemvM tOb curlidlas ib « n á t m f a n te e l p u * Ü a l d e g c u i c i n d i g n a , im p u ls a d a ^>or e l n ú e * Tttn l e y á q u i e n s e b e b ía n sd c ritic a d n . U o a |> r o c la m a d e G a r e ía u )» n u s c riia , y r a p i r a n d o v e ti íA J i u y e s t m n i n k ) s o b r e lo*; q n r n o m * ))rab A n I^Idi'otibtas, c i r t u l ó e i i N a ra iT a , á i i e u i ' p o q u e e l e u a r i c l g e n e r a l s»c e n c o iU ra b a c n B a ln ia w d A , y c n d U bc a a u n c ia b a l a p r ó x l ynM ejecucM ui <^el g r a n gol{|>c d e lo « e>lreiría* y &c 9U(>oiau)i trau sa c cio ae A q u e n o e \ i S f lÍ 3 o : C a r d a b a b l ó {>ot st q jÍsiiio á v u iiu s 6 u e rp o » uavarroA p a r a la su b lc v a c io 'n d e lo s I ja ta ílo n c s eo D tra M a r u to , r b iz o q u e a lg u BO» a y u n ta r a ie n r o e <U rÍgiesen ee{>o»cion<x> a l g o b i e r n o p ú U ru ilo se{>arucÍon: n o b u b o r e s o r t e n i jiaaioii q u e o o tc s i a s e a |> o n er c q m o v im íe o to . E n e s ie (ie m p o i n d i v i d u a d e la s e r v i d u m b r r y a lio s ¡K rso iiag e« r l a in a r o u \>Of o n g o lp e d e r« « o lu c to n co )U ra l a n v io le n to p a r l t J o y p o r s u s c |i i r i d a d ; M a r o to , n o « s ^jerandD y a n a d a d e l o b b U n ad o D o u C á r lc ^ a q u ie o n a e > a m e n té a c u d ió r u g á n J o l c e v í­ ta s e d e s g ra c ia s t e r r i b l e s ; v íe n d o y a t a n san g rie tu o A p ? o y e c l 06 ia m e d ia to e « eg eciicio r» , y r c s p o m a b ) « y g u « rJ ;M lo r, n o y a so lo d e s a v i d a y b o n o r , & i n o l a i u b i u i J e a ta b a s c o u s C ) <n e t' bctfirado y num eroso «}• «ÜTcrMs modos Á é l »e 1i«ib4« « in ú b . j (■rde ú tem pruno d e b u d e se r ú l«*b«mk!<Miba: conoció n o había tirm jio p ecíl«r; ^ u e la ma» iíf o r a d rtw s k jn Intr dan^ l'u e m á k « e^lr^^nados (tn i ia (^ n rm e v « e ^ . r f d » p o jo tle Ron O r lu » ; q u e a « trrott'i« es^>anio«os « ríre m « s, qnn e ra ItcgíNjo e l icrrib lv y único Tnomcnlo iW saW arlo, y aQ<M¡ue coD ^ W , entendió con c1or»fs f í r . «lesa 1« necesidad d e q u e c«>CTaeíi lo ^ c strc •umdcM o n ^ i p e trem endo \ d c iw u írte , rpw ^ l u g u l e n « ^ biBtfii el (budo de sus osp o n o i' SKi uit<b«s« Tn ttra o ia . y m1t¿«o (^hi<«nces (a <iMSa ¿ e J)on C irio s. Rc«olvÍóse, pu e» , i r x i v e re n d a t indispensable e m p r n ^ cotí t n ^ ~ w i a Taiw jiía, y m archó p o r G n ip ú ico » é íw » < rra: **on eecrcio, cou ^>rüiilitud j con rgia üispDm y m njecialó la (trKÍoii i)te) » E ncr^j««, S iim , C a e rg u é t G a r d a , la riol «grflfer Carcnooo , la d e lim e n d e s tc lírtz , y ¿a d c l o ííd a l dp U »«T ctftrb dc la G u e ira li>9ÚtR, ^iriflnpales g e ^ y d lr c c lo m dc j>r9VeclaOa reM cton: reuniólos m E«itella y « i >0 do fffb w o WTO e l racreible arrojo , de rnuv>|(o<y« ^metlen c o u o c if la fnersa» r (umIiii'Iw p o r t r o ^ n a v a rra s , sm m » ^MvnH»ion 4 ^ e m v a r r ^ i . M u d o lodca m c^ DmÍnk tMVBirta«, perrr>neeÍcndo e ó é * <d <^>naáliw |fr4nUnihM Ú(fttto, la cHl*' deci p r in c ip a l d e l a N a v a rra p o $ ò d a p o r D o n C a rlo » , y {ieriziaeH;t*ìon<I(^ eo lo v a p o y o al* g^urto c u »u casa alo ia ro ie b lo d e H4ICÌI». K je* «¿atado «sL« a c io d e sa n g :rc d ió c o n o c í m i r a t d d e c l «I y di p u e b l o e o d » d ìs lìo tK p ro c la m a » . v á D o o (tài'l< ^ e ti lcriiiMii>5 r r » « u d lo » , V |>ùbo5e e n u%orcbA jw ira e l R e a i á h a c e r de^'i]:kiri>cDr p a r a ueHS()i e ú Art«c» T H * g c ir u y bita p :irlk la rÌo 9 . l>a it o m ì a d e lo» f u ­ s ila m ie n to s can ^ ó C11 l a c/>rte cw 'li»la In nui» ^ r o A im b Y > a rla d a io)j>i e^Ìoii ; u n o « q u c d a ^ r o n o o b arclem eflle a te rra d o » . . o t r w s e e x a i la* * o n > j o d c a it;n e l ¡« la c io »»n p r o p o n e r m e * d id a à l g u n a , m u c l x » l a c e le b r a r o u , v D o ii C à r lo s 6lem (>re A m is m o , »€ inanifc& ió d e c i­ d id o .« u n a h u ü ñ lla iilc fu^^a á u o p u n t o fo r* tific a d o : A ria» T c ig c^ ro se n iu u tu v o so lo i i r ' B W , y la n zá isd ü se a l c a m p o d e lo« «itce«os ^ u Ì» o p r o b u r to d a v ía s u f o r u a if t ^ )u tp ic n o d ia e l n o m b r e y p o d e r d e D o u ( ^ r lo » .{ .o n ìe c lia à i d e fe b r e ro b i¿ o J ìrn ia r á D o u C á r* l o i u u d e c r e to d e c la r a n d o l re id o r ^ > f« n x o , J ui{àn*)o)c cl m ando del ejército, p rÍT á n d o le c i»iu> eituileo^y condeci>racKX>cs, y conde» nátidolc al rig o r d e la& l<ye$ n^ÌlÌ(are$; 1^ 1^ * |>arù á Valdeb|)ii>a dcl luiui^lerio de la G uer* M . y reemplfivùlo inlerinam ciiU ' cl d u ^ u e de G ra n a d a ; al ^ e o ^ a l VilUrr<tal >e l e d t ó t d m aodo ile tropas i|u e d o »e b ailab an á las iumediai^íonc» d« M arò to , y » lla;uú ul R«at (151 ) é OCros haivia entonces en desgra* e ia . tra tan d o ast hiìhUiDenlc Aria« ro de iìcW litar A M aro io ; v form ar u o a eoaligarion de todos los jkuIkIos cooTrA f i , á q u ieo d<«gi>ó corno f i im i g o co m ú n ; p o r m cdto d e guardia« de h u n o r d e valiHllci'ia so dtriyieroji reales órslcn<H á varios gefes da los cu^ix>& i|u c «c ìiallul>au con M¡<io1o . no* (ic iin d o tn )a &e¡Mración d r » 1« del mando del ejéfi’ilo. cl itombramieirLo paro cl <)c nu C ' voe g e n e r a i» , \ la cufifian?» q u t ilo n Car* lo» {Kiiiia en q u c cIÌm al r« ril^ r sua sobera­ nos marulaio^ ¿crían los prioxvros on dcjnr de obedecer á M aroto y declararse w i 'tr a eos aciQs: í*l decreto lu e cn lo gcnora! i-ecíLído co n iudigiiacíon, y solo en Ki>tella Uubo aJgitnfts demo«rrAÒoiies hechas p<»r lo< amigo« y pariente» de los fü^ilfdos q u e deseiilerraro » stfs caJáv crcs; V illarr« il á [ w ) » se unió á las tro jM , k « ^ete« d« los oderpo« á q u ie­ n es Se haniaii dirigido 1>« órdi*ncs n o las obe­ d eciero n , y M aroto cn Iru rz u n con dignidad e n teró públtcam cnte á lodos de cuanto ocur« r ía , y ílijol«» podían o b ra r srg n n crcy<»on justo y con visítente: los c o n te s ta r a aoegOtándole d e la ciega i>l>edíencia de las ir<^vw <fue le dieron i'epeli'KiA vivas, y \ w todo» te griló " a l R e a l:’' con oslas s c íu rid a á f i co n iin aó M arom sti m archa con Jas tro« ]>H búcia Tolo&a, cn cuyo p u n to p a ra opo- i*ór&u^ Vi lialÁAc re iu n d o p o r Jt»f>ostciofl ile X>oQ Ciárlos i il g u » « l'utitxji» ^lípucem M « Á {as fo n M v il ilriM S to o a o . & c c üc ^ «íjüs u e ed w i, u«lut:aá <ie G iitim afM , (3« la coao<¡r^A familia do Íim cn» tejú c n tc CDrooei d e i i n regttbM H io fin le« t*teui(«o« Oe Fernau<lu V U ; licne inie* T c ^ n t e f i g u r a . rJ « r o t a l e o i o , s e iiío or^*GW* t t c l o r , n iu c L u in le lig e n c í« t u u ín i c r i a r d« J a in i a n f e r ia , v crtluM ® «no p o r la « > rr< T « ib í- l i l a r ; p r ^ c n i « ^ eii l 'o r u i i ^ l lí D uii Cár}<i9> y cuÁ udo Ia c a lid a d e é slo tfc d ic lm rciiw> pa> av AJr&istobdv ¿ lo g la lc riíi, J^acÍc dofid«? t d < sp u c» (!•' tr?¿>i»idMAAvr*iuur«$ f i i r a ^ ^ i « d o i i a ¿ p ro v in c ia s 183!» c n n 2C f M o ^ d ü s gv* fe$ y o lÍc w l« s , c o u lo d i ú e p i r » o « n bia < »sus d a C « t l a b m , y d n m il vieÍM* X uJc 5 , cY C linado c o n e llo s á P u m o « R ic o , d e d o s d c l a n v i!ro r* p « r(c l o f r o r o o f u g a r s e J á Im provino«« cn A la m a r e » d e Kilo á la «A^K^icion dc A sin ru s (uc SooiJbrMin ^o físd c M . d^I a|«veÍ<o, y df!«^m*< .ttj?« aÍA « lu i y c o iain d au te g«u«T ol ^ k ^ v i s k n coMolla^Ki; c u n i l o I a A sprJiÓ A n d e D> Cák'loa m aod ju d o eoG rtsU iK a , * n da»«' "^UT «^íiainckis.veutüjn, p ero rjoc •U » r i e r o n r c f a n tp y o —d«g |x i r a i \ 4r a o e m p a » A )d a » < á e M n f^ JoBTÍM d « l y dc W rm t; i'ito v kis c ^ i r a o m t e <!«<(» de £ataiUDa le o b lig « 9 n a .s o lir d a l ^ i u r í f B f ( »« ) do> Y trMUuUrsc á las pro>Íucús a príucipioA <ie 1 8 3 8 , desde c u y a ^|)oca en lu to ct\ ucdgracia con Don Cdrlo«. L lorado M aroto ú la» iniiieduu'UHteb ilc T o lcsa, ’ d e a lg n iu s cipUcarárnie» Í uc^ acre< ila io o la id«niK];Hl d« c^niuoiica» Uc rbúti> ode, q a e logi<S (cm pU r c n A ^ p loa ánim os, continuó sii n ^ c t i u á Uívliu >illa^ e>to, V Li JW fida tiel conde <lc N cffri. seg an ­ do gefu de M arolo, a lltc a l, üiuacio «u A tllir f r a n ^ d e G uipúzrtM , ju r a d ecir ^ lu in iu ib a i\x mctrcüu á é l , « u n elu )ó con todaa las e*^>erajizas do Aría& T ó jc iro . q u e r e c u n ió ccmi sua urtM arios.i uü«¡ffc^Í pii acia fn»»a, v D o n Gór» os á la pn^UcariíSD^ cun Icchci £ 4 ^ i]e QQ lluevo Jecrclo declarundu ú b u rti y fiel scrviflor; reüubiiiiÁndulí' cn &u destino ; a |^ b a u d o ^u» a c to i, T ixukstriudcbe salisfeciio de »u coflilucia. D e estu utun(t¿) ci obcecado prúieipc selLU>kJuí jm ta &iomp i e , quedó í n d i g o dcl Jroüo^nu sík p o lu ccr ine« q lie rateras io tií^ a s , y rci>eilr 'eig o íiao * sam csre en «1 rlucon d e ku c u ariu e l "e st^ y forsad ü '^ ^a la)i conocido cn l^ k a iu . P r e s e a (MC J^laroio m c l K«cil, )' snnnso v ro n ip U cíenle con Don Cát\<A, y persuadido l>a&iaba separarle lu6 q u e uto m ài e Lahii^n a c ü u b ^ d o , axirdicndo á &us d«««t>ü se d e d J ú i cl «les^ r r o de las pei'sot||^i3Uí: m at eada.^ eu e l par* lido J<^Aria'í l'cijeim y de Ias q u e los n a v a r- ( m ) i t » p e d ía n la m u e r l e , m i r s l o q n o r r a B U y o r |K irte d e f u e r a d e l p a ís , y q u e se h a b ía fa s ilá jo á paisiuios sii) o jto sic io n d e (u p a r l e , l'rb i& lo iw v se e n c a rg ó d e *ii c o o d n c cir>n hft«ra la fi'o iiie ra fa o c e ^ a ; orgL>i»i¿o»e >in n u e r o m i n is te r i o ; l%liy y Z a r íá ic g iii fu e r o n piic& los e n { i b e r l ^ ^ t o l p r im e r o iio io b v ad o c o m a n d a n re c o o e r a l d e N a v a rra . I ’rb » * io n d o !^c c o e a rg ó <lcl m a<\do d e l a dU iM o u o a s le lla D a . C o<no 2 y *u« e o m p a iie io » s a b c r o u d o aus p r i s io n e s , d tv jc u ¡)á ro n s e lo* o a la l> o ? ^ , y el ¡»arlidu l a u te o a /ii» e n lc [ w t v g i t l J « , <^ned¿ la m in a n le m c l t> o d er, in ad n o e n e l c o r a w n d c D o j i (O írlos, n a r o l o ríscoi rió la s ¡ifu 'in o ía s , y f u e e n toílas ¡>urie» r á b i d o c o n v iv a « y to n d e m o ^ ira o ío n o s d e jú b i l o , n a n ic u la r r o e r ilo de lu s ¿ 'e o e rá le » p r e s o s , d e lo s q u e a l^ in > o , al a a b t r c l p r i m e r d<*orolo d e rv> n C a r l o s , b a ­ h ía d ojatlo la ¡>iÍMon. L;) n^viníim p ú b li c a udo* l a u t o lü u c b o c o n tr a D o n C '^ rlo s, v s e fonht» e n M a i o lo lie n a <íe o’rat»>esjK ’ra n ? a « : lo * g e ní*ralo$ Y l a s j u D t « le o f ie ^ íe m p *u a ^ w v o , j 3u o lu«í»o d e I o ^ q t \c a h o r a se b a l la fi e n D'ran* c i a , d e m i ) y adelantadla» e x ijc n c ia ^ , y e l e jé r­ c ito , o se e jé r c ito a d m ir a b le c n » u c o iistu n cia, *« p r e s e n tó r « i i e l ( o ó c u a o io s satrifiCM«* se íc e x ijie s e o , y d e^ eó c o m b a tir . I a g u e r r a , c o m o d e s u c w is 'O , n o o l n t a n t e , J i o r la s r e p e l i d a s fa lla * d ^ g í f c n ( l á r l o a . m ie d ó g r & v c m v n tc b e r í d a , y á p o c o l Í e n i|» o , a l ^ s u ob$tíriftcioQ . u n a fo c io \ a ^ '^ , c o n fu s o y n o b ie n prr>auacUK lu íiá c ia la |v u ctDjKrfú ú iis> c e r e u l r c l o s h o m b r e s d « v a le r y e n t r e lo% p ro p ie la r to s . i a g u e r r a f u e y a v>lo c ie ^ a m « ü te u(>etecj(Ja d e l t « q n c lia b tc iiJ o b alidu (Te )a ú U litOA cbAC <le l a s o c s e d ^ r e c ib ía n c o n e lla g o * cea» coiisiJcrfic'iuoofi y c a tc e o r ía , y d c a q u e llp b q u e Ae b a tía n ]>or palabraA J e la s q u e n o ConocíuQ )u fu c iv d )H e l M güiO cddo. S e <^Ofe¿ c o n c lu ir unA gnerr< 'i c n v o s c o s io k « s a c r iltiio s n o D ifíred a D o it C á r lo s .v u y u telj?' lói'ilkÚ K tno p o d ía c o c u n ir a r s c e n é l , y r n y o s |iríu c Íp Ío s ^xilítico« se b a b ta n fo rz a d o .. S u > e rü o n a , e n o tr o s tie m |)O i « tn e r k la , s e f n e t le s p r e n d íe u d o d e l c o m iu i d e la e ^ x isa » y e u ír c lo s v a s C o n g ad o ü , n a tu r a lm e n te y á fu e r z a d e úes«n* sa A c « s e ú m p lif íc ó e s l a , sobi'C|ianÍcndrkSc e n e lla e l ic l e ic a d e s u s u e r te f u t u r a , d e te x m in « J a c n su s T e n e ra n d o s T t a n b ie n e u te iiih d o s fu e ro s . L o s r a s te lla ú o s , e n g e n e r a l , itu rccb A y^tron e sto s n n e \ o s s e u tir a ie n to s , p u c & d r s li'u id « la s ilusicines «le D o n C á i lo s , cre> éo d o h ? v u a calétiu id ád c o m o r e y , o d iú jtd u lc bÁ6ta n te a y s in U a b e r e s te u u id o u u u c a á s u b a n d e r a iik ig u n a cL iíe U e id eas políiÍca«i q o e d í e s e ú u u nue^*u y \e r d d d e r o in t e r é s a la g u e r r a ilc s u ccbM ii« n i a u n ^ b í a u y a j i o r q u e eombatÍ#iD, y 5>eleabaQ m u c lio s ^Kira q \ i c Í>oii ( i á r lo s los u e i ilicase d e^ p iies Ue b a b o r v « ie id o . I ) e o t r a p a r t e , e n e s te C4w s |)o lítu :ü d e s e a b a n y s e les ( ^ W f o o « i c n t r o v a r \ m p u u i o c n q u e c a s tlo < lts ÍD5 es]>¿iitole9 jx>düiD m j n i w , h a c i c K lo c o » e e M o n r ^ , v f o rra a n c lo u i i a s o la o p In K io . p a r a b fe Ü c id u d l ic l a y a t a n ira lM js d a ¡K tlrja, « i n c l u y e n d o a$i u u u l u d i a d e d e s o l a c ió n y d e € 3 ( r a ^ , p a ra U q u e sí b ic u c o n o c tm t e n a m a s q u e b u s t ^ i i t t t fiie rz a ít p a r a s o s i f i i c r l a c o o e m p e ñ o p o r m u c l í o s a f i w , d o le » u iiim ^ b fi el C d l iu i a s n j o á f a lr a d e u n b o n ^ b r c p a r a e l t r o Bf> y <lc u n o s ,p U fju { M o s d e ^ b í t r n o . E s t e es­ p o n t á n e o y n o W c « c n lim io n U ) g e n e r o s o c n s n o r i g e n , c m i f u í u te it i e t n e ¡ x i t r i ó i i r o j ¡jr-Toác c n b u s e f e c to s , d;»cu> fío tre lo « : í j c Í « i n l l u y c i ^ t e s c n c l j i e r l i d o < x u lis ta , iu c lu v > s l o * íp « ? se lia U a o a h o r a c n c ) e x í r a n j t r o , v n u o c a f t í e e l T f « u l ( * l ü i n d i g n o d e l a s n c c c ^ itX a d c s, d c l d e s ­ a l í e n l o ó d e l c im s a u c io d e l a pele«*, « e m e ju s K d c b iH d a d n u n c 6 C u to c / i t r a u a ei> J w ¡>cc1m» c a r U s t a s . y e s j u s t o , e s d e b id o t ñ b u u r e s » b o m c H ia ^ o á u n p a r t i d o < p ic yf» n o c s i s t e . K í u n a . s o l í 7G7 s e u ü f ó e a elloA e l « c n t i m i c n » d e s u s |ia d e o Í r a icti (o » , ^ ItA u u r d e 1cm ]> e lÍ^ ro ^ d Í l a c v b u r d ía a n t e lo 6 f u t u r o s ^ itc c s o fr l<o* « r l i s t » d e 'l a s [n o v in c ia * c o n o c í a n t o d o s s u s g r a n d e s r e c u r s o s , v e i« a b i e n %u > o ú c Íe n , d o iD ÍU /'m dc p a r l e c o n s i d e r a b l e d e a iV n í a s n l» , y c o m p r e o d i u i t o d o <•! -^ ig o r c o n < ju e p o J i« # aos^piU T l a g u e r r a , a n n h a e i c n d o 4 c !w « p a rí* ^ Á . D o n C i r i o s d e l a a i e i i a p o l W e a . y a lr a n d tt a l p o d e r á s u f ú j o ; e u m ^ irc rn tio a t a m b i é n 1 « prntondlc« (]ue Isría ó tumprano fie i » e>^giOTÍim dojao«)» las u r n i » ; ri»« con doldc dewmHricroit loe omIt? q w síq caí»» y fiin ohjMO ¡b a n á d cm u n a rto d a v i» do b relo y n lw d « g r a c ¡ A U ¡>amB. y Mniieroo ponwoso» k * J io w td e im am ?, q u e li)cí«»c c e w loe Íq lorlunio» tW la o ova (tHchíaiI no pod¡M > a J a r l e : lo« g<fíi«t ul«« E lto , /-¿rkít«^ tli> « lle s ll. E j^ n in v c u u u lo « U a Ih » v n la» proiincU » i)Q |>cr4cnecicntrs á Ick> C9lreroaac»b; \m jim ia s y * « lip u c a c ío o « í*n p?f«i (>arte, y r l puoblil y el cy pcko v a )o r a l , |Kfrtk'í]>aroa con ma» v la^nos íuorvA J«> estoa f<^huie<ilO!>, y los m prcM ron p ú b iío a O tente; mrc» njucbo* caj-cxieron ó e i» en er­ g ía qm ; Ici Jidci) J e Im ( írcuiistoncí?^ re c ia uusLhi ; e a f a l a ca<of lo» »uee»m mnrcbftn c a •i Mcnipre con mas '*rlocíi)i*d q n e lo» bom * breA> y C9(0i cu l u ^ r J e d irí0 r)« s aou a rre b4í jdc« por d i o s ; á ¡>esir ú e lodo d públt(;o cmaba >Í^oro»o; de*r>aba b ccln « J « arni«». y el ejército se mu»4itibu anínio«), ^’nlicntfc y confuido: la g u e r r a , ú Don Cárk>s 9ÉibubÍ06<! p r o c o l^do J o bu«*oa b u b i« n t p o d i d o s c j p j í r c o n T Í ^ o r j n i u n b o lo o i c r p o peliuaó d m ^ n a r bu ^ o g r o : jo^lo «& M^iTiira* b i e l M u ro to < y íiic o * io c 5 a ji« u io p o ro jn * « id Íó íd - da^ W uecc«Jado$ v la fuerza Je ía* tuuci:«^ JiUcdck y a de coneeoer; co n o ó é l8$ diücuUiali« d o c o iisü k a r m uobos ]ureceTOT« í '« ) Í l a iiu p o & ib ilicU d d e e s p e r a r n a d a d c D o q a r t o s ; lu > o p r e s e n t e s l o s c le c D e n lo s m o j b e t e r ^ é n e o s d é q u e r a l o ^ n c r a l $ c c v iii* p o n i& n \<M. c jc ic U o s c a r l í s l ; » d e C a ia l u o a , A r a ^ n j V a í e n c i a ; v i ó c l r í c s ^ d e ix > ir|> L c d r a n i e l a s m a s a s c a u ^ a ii t u n d a li c a d a » ; c a i* c u l ó t o d o e l o s » i l c r e « ^ ¡ » e r s o n a l t s , v e o ie n * d i ó {a p r u d e n c i a y e l s i g i l o q u e e r a iie c e sa « r i o e n t a l a s u n i o , y á l a vú>tu d e D o o C a rio « c n « ^ e c b o s i e m p r e d e su 6 n ^ K ta e to n c » , d e 1 » q u e p o d ía sacu i’ u n g r a n p u i'itd o e n e l c a lo r n u l a s |i a s i o u c s , y u o lít{7i|>o e n q u e d o e r a d a b l e p r e v e r fijo s rc 'S u U o J u s : e n i r e t a n cllco n li* u d ü ti e l e m e n t o s , v e n e s t a d if ic ilís im a |X )6Ícion , c o a a c i e r t o , y li;ic Íe u d o u s o d e lo i r r e s U t l b l c q u e á lo d o s e r a > u v u l u j i t a d , t u v o l a a u d a c ia d c l o m a r & obre s í l o m a > d iH e il d e í a e m p r e s a , v t e n t ó T>asos, y r e c i b i ó c u n le S ’* t o c i o n e s . y t u v o c o D rc rc n c ia s q u e l ’u e r o n lo s p r i m e r o s b c c h o s y a d c c id ítlo s p a r a l l e g a r 4 u u a c o m o d a o j i e o i o q u e d ie s e f i n á l a e m e r jra : c it c s l c iicLn{)u í u é c u a u d o p o r m c c lio d e u n p a is a n o d c B a r g o t a y a l g u u o l r o m e d i a r i m e w r o an d > 0 3 ^ 'e u e r a le s c o m im íc f ic ly n e s m u y r e s e r v a d a s q u e s e s o a t u v i e r o u d e * p iie « á p rc t e s t o d e ic c la u ia c io i» e s s o b i c p ris io D e ro « y r e p r c s d l ú e : e n Cblos p r i m e r a s n c g o c ia c ( o o c s a m b o s g e n e r a le s , sirv ic in lo d e b id a m e n te i s i i s r v s p e e iiv o « p a r t i d o s , t u v i e r o n p r e t e n s i o ­ n e s q u e r e c ip r o w u n c D te » o p o d i a u a d n ) i » r . y r¿iic^ftspen<lÍ«TO n e l a<*nm¿<l(unÍ«!oío, c n c l (ju é fl <li:l c jé r c iio d & ]a r e i n a 4 e b i* nAturdincM CC » íttu f jre f n tH cjor]> bsU i'ue«tí» q n c ,|» ^ d ía ^ H e n d e r s e c o n * su . í j o h i t r t i o / Iv q u e u o e r a d a d o ’ v i\ lo o d o a ic u * DO a l car!&<«¿ t s ip p ro c u rá in l^ ^ ^ frp S ’ m e d Í Q í,} 'c x j« iia n ¡» ro h ab v n je n r c e ij 5^ á ^ c u i u tti lo # nftiS<MJ*iIos 1 4 í» tra n > rc * mife* MíV> <> • J l<í « i^erw .ffido p u b l i c a r : o b c f t l J tó J ^ M d e n d a s u io l» ih » » d , y t a r « l o ' q i* e,p u c» íc n o s e a « l u «1 t i e r t ^ . I>c»p(>rt “H e ' « í * u c « r t s d o « a m a ? « , «1 i » m je * ® i a u t i . 3^ U i f r u l k i » . V M» lu s q u e f tia r o to « m w íMVel CíTC® (H>lúir<. y m d i i o r r f c n o W o r 1« t l W w ^ « u e p f r s B L i.'u i.l» p o s ic io n e i y e l « n ' n o r d e í ?8 ( r o ^ , v e u In q u e e l eiionii*» 0 ' p ii d o li a b e r w do O o w 'm id o . y lo g r ó i r a p o r - ' \c » io j* s ; ( p e r fli» d id o M a r u to tl e q x w i «T í(furia c n la s n ríío a a o > v o « V ' '•'*slooÍT y a {Metan te po 6Í»ivwuc*íiíe I>o»ibÍ]Í<lad d e u q a o v n im lA m ic u lo , y p o r l a 0{«BÍon p ú b li c a f u é l»t43u redbi<^a* e s ta e s p e v M i a . j la s b a 'P s ^ q u e o n lo u c e s auQ r i r c u W i w i ; tfefc» d e o lla s i l u a t í o u « m a n ifi? iu ro il íi r « » b n o s . V DO ortíclierfm n i »1 d « v ir lH u d o t r o f t ü , n i á Io«i n n e b lu b T a$ co n g ad o * . a i i ca<i&a MI g e o e rA i, »w K ^ue lo d o » e n e s o b g o * 1« r e c la m a k in e ii io o « « j^ tU e ro sa n io u te w » a ^ w . M arot© Jiizrt ocievas s i f o n e s s! ? e - ’ n e r a l c n g c fe d e l « jtr c ilo d e la r e i n a m a s p ^ («3«) m e tr o s d i r ^ t a s ^ dirígiÓ M á Ja F r a a c i « é I n ^ t e r r a i fin ^ <(\ie m le r p iu ie M n .sus h u c * SMK o f id u s U a b e r t u r a d « U s neg o ciai 3o D e s , uwlicAiKtoles M u r o fo la s c o n d ie io n c s q u v ^ « e d « lu « g o p ro¡«onU p«rA b;icAr b y t i z . y e n l a s q n c c o m o m a« priiKÚpaJe» a | ^ e i i a i i «I c ^ r o i e Q l o d e l a re tik t c o n u n b i y t d e í)f>n O í i i o s , e l 6<^a 1u iu in o to á e s ta d e u n a jw ik Io q e » « ] v x l r u n j o t ) , U cu ti^ crv acio n d e m f u e TjifcongA loA , Ijt roQvocaci<?n d e uoáts c 6r« p a r a Qjtir l u ¿eíi>iiüv*a ecHJ*-' ti i u e i o n d u l c s i f d o . s u b p a n u ú a d e h p c iilid a d p ( , . o u i t ^ f f U a o u i s t M , y re<;4imuñTntesi((» d e « m p U c « : o»U pa«o ^ Q v o U b k l c s ¿ c a n d e s q u e p i^ d ú n ^ r . ro& ultadcrt lo m e n li » ; d JÍb « r.ll b u b ia ÍQ iw i^iio. s u ec«i6tÍtncÍO B c n i?l «*U do («do d v u n a c iic c u a d ^ g u e r r a c iv i); d o s ^ r « n d f « tracció n « « d i n d í a u 6u c r e « o ó a XM)lUÍca, y l a «ej^eii e n c ía j m l i a h a b e r le s e n M Ílw 2o a J ^ o , p o r ¿u q n « (>a re c ia o o a v e n ÍA it« a p ^ a r á l a n a c ió n ; a l p r o p k ) tt« t 0])0 \ a t ia a tc u k in ÍD tftrru£D |N das s u s rclacicujM c o a U Em patia, im » b ie n \n>r I s t cú«ft9 /f o e p o r Ifts iK'i'Wiu«». y <j] tn e i^ > ^ a d o a o ie c im ia * » t o dQ iU |> ooer lét^ a ru ia ^ b a d o s g r i o d c i j T ^ i c a l M p A M > d c 4 t e a lif ila y lÜ M r a l | > o d ift s t t ' p a r « n w d id a a d e a li a ji^ U ú c a % y p o r eiCo, y Á e&ia io v ib ic io u á to d a » lM fra c c k x tc e 1 Íca«l>cclií) li ü p e l f i n i d o c u r b s u . y a a u n o ia * d a p o r h % d o s polci>cÍa& p o d e fo M ^ d e U cuÁ* \ Í|* . . i'iM ì «JijPMa db |A dia n ù l i i u la u «d i w »uQiaobCtiuMlo^ el C o h ie rc o , 3o. m ìoÌMtM fiv e >«« d^CMt df? dcUrü*ÍLHKÍa ^M adon, y U» C^rUA CUM itu^ori*.»pftrcciA iierieoeca* 4 -ulm. ^ B fJàcniu iogléft M «naiMCMiò pn«« favoaay# 8 c&iM profi<«kk>no« -t^u» j u z ^ h\fr9 e s la m a jo r t w i r , n o vutÍMUíaUo«« «■ cr>n rct^Mcto « lo ì^raacÌA, q u d h o o ci^tferer H e s p e r a u a fau4acU <]e »Jgun coh jv«»draitc9 loodÍücaüiooc», y «1 g 4 n e ù j dffJ e já c u o i k la reìiui éu O))uso fìoe M 'r e ^ ¿ Ui» útMriMcidneá á la m a jtu ' 4<* io I iTupu& livoiuuUoduttpiweii n tu v c « i a ^ n « i i a<<ùe das{«es pe poct¿. E i e s c i l o y Joe pue> los rccibÌA ncon N4:WriK«luu lo |^>«o <^ue e n ei p a rh u ik ir l l e g a d ¿ txM lucìrsc, y Mh* rp to OQ u u s ad«Ìau(iHl«s liuAfM» iiìjio x h » i« f<«tacìon njo elio i D on C à rlò s , p r u L w t d ^ , s ^ u j t l e d ijo , q n c «utoLbda* n^focùp^o«»» e r a iiidisperuablc, p ara fne&eoiarrc TiuMtcs y co i^ > ;ic u « , (|u c ¿\ hùbwo 6C)>«sMn*»4l T«iJÌ<;Ddo£e p n ra clk) coa.digoìdA d d o 1«* o o lu ^o D ad o s c:¿a:ai^au( 4 u e de Ío£¿0a¿io 6 0 g:uiaa «I K v a l,^ m ^ u n d o a ù á bijM, vu* i\ooibr«ft, unìdn« á o u c in o c e s t« , n o re* co rd i^iao u s j u i ^ rencores ì p ero la u u « cù h ^ dt 2>d|)robaciuu á to d a d e aocvood«t im eolos s u ca|jrcSf) v o lo u tiu i, i £ g ^ r o ^ q u e U gcncraiàsuua L> de « o u d ^ f (1 5 Í) t n i m f a n t e y * « h » J a ro é M a d rid p ro |« M e r< ]D c o n d u c i r á D o n O i r l i H á l a f r o n r f ìa » , y M i i r o l o , c n u r t a c m r c v ì s i a c o f | isti l i i i » , l e r < v ó sdlvic«^ ) a c « u 5 a , f r m i é o d o s ^ a ) i ^ c d A ò ^ r c U o r d jÓ T cn p r i n c i p e t r l i u s à 'VB p o s o q u e Ia s c Ì r e t in « t a o n « s i m i i f i c a b a li^ « o e proT W H n* p r a n fB ijy n a t u r a l e s e n ! o i m * C cr« w « o r l ù l s i s . ' Ko junìrt lo i ile^erradoA folcx'ffltcfe e n la f rc m im ( r a n c i a à ìr ì^ c r o n mcendtariae proelama« à)<« pueblos y á W tro p td c o a secre* Mi CftBocimiento d e D on C ir io s . fw c le s dìó A (Jenrs|K ira e lio , y d e este rnoÁí V»graroOiC h t uniese e l 5.^ brtnllori <ie Ìia ra rra y KM eopkpftaias d e l i.« (cl » v q u etéì, ponl^fiàe»e á 9D fronte d, cn ra E r tc r e r i'ia y e l ge•e e a l GarvÌa ' Don n^sUiò); p ro b H o n « p e r90D«le* i«l \ e s , de <¡u4en débta ^ M aroto p rg >*h)cinen(e la v id o , calrea de qjic no 9& e r itir a -e^le Tnovimictilo, ^ ? Ì 1 de haberse im peilido, y q«ie Elio cn c u a n » ptjdf> ppoi n r ó jm jw Jir, E ch ev erría, cuando e ip r o n u n cm o e n io d e la< p r o * ^ à a * , e ra c u ra d e lo* j&rcoK « 1 N a v a rra , d e cuyo reioo r? nalur&lf p « l o » c i ó á s u jiitita , tin ia graodes rclaeÌc»B « c o cl p a is , y fn é de los am ig 6s de Z u » d a r à r r e g w i, d e u n o s 45 aftos ^9 c d a d , e n o ^ B d o , a lto , fresco y p r u « o ; j>arecia el »m> ji^>re»K^ianle d e las oooiodtilM o y g o ­ te » é f ì K cal \ tt% el «gente d e los nir»urro »5 (1 3 5 ) t u t e á i s CDD « u p c r i o i á tc ^ ü » su s J e w m t ' i y L Íik« s U m p ro e n to d ^ s Lis Jo cn g M y { Ía o c « d e U ti c M t t f m ^ o * Ie s <aa o m y m i R o r n t Gj^ p e riu iu ic n rja c n la C ó rte cárlU l*» y c M J iín iu a p c o s in tc b n á Z )o a C ú H o s; « IT i J j b a a m lu s riífi^íi» y »M Hcrus t í e l t c M <fe 80 e s t a d o , q u e saiisf«iocÍoQ«s y g o c e í m u i v d ia o « . G iirc ía , D uh B m ÍIÍu) e r a a d m Í(ó » ira d o r d « b u l » c n ittg ro fj* » c u ticn i|K ) d e F<^nwindt> \ I I ; y b a h ii’iid o tc fVu«*sto a l f r e n l e d e a¿« fat!T£ü£ á la la u e c r c d v J í c b o U k o iia r ^ f u e p m n u u e b l e ¿ « U i u t d ú ; c t d u u r v ^ SD &i»Ofrde e d a d , di* u iu g u ii c u n v iim c e a io to U it a r . d e jm k ú « a ) o r , y m u ¡m c u a l i d a d « - d e e B c x g ú iad U jifln ia h le ^ á u n |* u r$ id a rio : c u L le r iú d e r e U ^ o s a bi(KX.TeKÍa c n v u K la T w k « y d u r e z a <U a e je c d io tu K » u m m RjandOtt» y f u e cuouu¿udi> i j d p s < sp e d í< jo M ^ c n la s q u e C'OQ f u n d a u ie n to t í f c r e e s e ttfirw q u cftió . 3 ia r o tn d<*6de e u to & ív ^ lu v o q u e ñ o r ta m b i« )! « u ^ is ta s o b r e u n c & lro n # ó e N a v a r r a , fo c a ])r<»iijnc3aH«i d e l a rc flc c ii* ;. y .e ftio ^ m |t l í c a b a g r « n d e m m : o l u |x m á w E t A riftí Ict^DiTo ]K)r o tx o la d o , c u r o j ^ L e n ^ l « p o c o d i^ n aft in s iru c c io n c s d e D o o C á r L ^ ^ « u a au le» d e i r a u t s « d e c o n v o a io c , h a b u jV K •ftdo ú a v ia ta rs c c o n e l c o n d e d f w C a l i m a |i a r a d a r le s á c o íio c c r «1 c s ie d v á o C ftM io f t n »« bdU nlK i, y » u a a iú i p a é « » k tip g o b a tio w á acK » d e tu ( »W) i c o jiitC » « 0 0ept*jcidit d c |« r o T i r f c l M o c o m a - ; U c«rfie*<fu<& A rig in io te r- R eal n^]>> r a t p«lK);; ^oejiWif* fw w tenw ote Wk* Ids m m A n m . > poM to tw c u i m i ^ or« A im , *w?iiNiD*»-i A n » TfrjCTTO crim W t» y wpretMiKNf 9<H a icTtia. pm > m t i u e r^ TW * t n r* c m6 pM»hl<M. « iocendi<i m a lttru d dV im q a n-, n t t o » ta » BKdi«lw dc* r i ^ r , k jM ^ i W v a c c n ^ a d M , f » exafperetSe, t W j,»aemi, de h a lx ^ m ♦wWm*« re* DOTfula &US j m *, \ u in a ro 9 0 9 tie m p n . M aroto en ta n tA 9* w a en n ru acto n b ien ik td g ra Ja ’* 1 :^ , suotacbePU ch^cil, y tm ta caftn v ^ r n a s sa»v*(icA «pjf^ rfirR (i^ bi<na n n |>«r^ tfdo bon^M io. q tie veM bc^ri-9ci'<vb«^.a Icvantail» » e m p te ^ ^ p n r ltd o estr^m c» dc*. Tflnjfanza'. ¿ Sfi MarolO hohierf^rM ianl« « ^ o d o fia ^ o ^ pueM o, q d ^ iMibivra «itcb d e l» vMa d« V rlW r^ , K tto , O o m r t, CVbttiowIn, U it<»T9'4 k it McHitme^'ro», y ) n K e «rtroa b«* M m n tm * ^ B 6 J yA comprM tJt^o« en ol ftmv^inc», va emivTtnlrn m H c}(iniiv]e« i t r ? AcfnaloW frte, i p « ^ r <4e )w b«ri« » g u i ­ de), loa c4n^U era D«R ('^rio« r ftm o A u r m ib m u b m , m T c^re^om A t )« nn^erte q u e )<n d ir m l i l*ecobrasa el pCtdef; I a jM>sict<m ^ m0A99 [fo e ^ o r r e e e r 1» hislori» ¿ e lo » porli(k>&, j ^«c él encoDO d u p e o n e s ]uzgA r o n in ju s tic ia ^ to s p a riid jirio « » caW isJo « <!e l a re ío a o K U a n l o s ai> uros c a tr c ru o « ^ la»(hr»^ulU (I<s c n u q u e l o » c ^ )> a Q j>ora r o u u m i a / U s u e r r a , y s« iila 1» \ i c t o r i a ahf>ra fu c íl y s e g u r a . c u a u d » n a p ii< lÍcro u c o n s c g u i i b ¿ p e s a r d o h a b e r l) u 8< i d o e l ajHjTo d e n T iin ero sa . f u c r ta s c x i r a n ^ j e r « , y In« cariw Ja» \ x x o re fle x iv o * , y a n o r e ­ c u e r d a n ú Tk>a Cárlo& co ft é u g < ^ c m o j s w d e s ó r d e n e s , y a l n o r e r s e c o n lo» g o c e s d e » c n e c d f l r « ,r c n u e \ a ü la s h a la g u e ü a * <-s¡>CT«nz v d e o tr o s t i e i n j v ^ ; rnikcho* a si d e s c o n o c e s l o grAodío!<>, l o ú lU y l o i i A ^ p e n w b l e d e l c o n v e iú o , q u e T nr « u ie io n a d o y b e u d ir f íd o ¡>or lo s jH Jeblüs lle n o s d e j l e g r í a y l a ­ titu d . B o u C á rlo » c c n p r e t e s to d e s n i e g i r u c t u r b a l e i i c i » d e la fro « K T a p a s ó á e l l a , y m « u lu g A r t u v o u o a In rg * e o n í m nc«« c o n e l c u r a f tc h e T o r r ía ; a l p ro p io u e in |» o e n G u í E ú ííw a COR e l b r a v o l i n r r i ^ a , q u e e r a d o < n ia 5 t i e d J i ^ c o n ir a D o r\ C i r i o s , se u r o « lo s g c fe » . y d e p u « e ro D a ! R M . d e U <lÍTÍsion V su s a y u d a n lc s , p o r s u p o n e r le s t e » W iü O e R 'w h tV>D C i r l o í . r.\y N a v a r r a h e r v í a n ía fc iíU ríg a& ,y lü * 'a g c u le s .d e l p a r tid o e s í n t f o h 3 o , q \ i e v a Ir a s íu c j^ n lo s p r o j e c l O s J e | « i , s e « • l o r z A a a i » r i u i r o d u a r s e « n Tos c u w p o k f t n 1 » p u c b lv $ , y lo s d eseo so « d * ^ i (-^ 3 nro¡kio t i c c ! a i n a b a i > l a 8u«^>cn»¡ua w O |» er» cío ii« m i l í u r o s j l « Ira tó # « o tr c a m ­ b o * g p n c n J c s s e ^ ^ i a o , y t o r d , J o u - Ü a y eu J > m e u tó e n c l c u n ^ v a ilU la . ” 51arulQ. c o n 1« \ i y a fiju e u f o d a i p a r te s a o a c 'd e b c o n c c rta b a . á p c w r tic co m p U caJa* , ta n ; j Xiui e f)^ n r> s« cnrcnn»inDCÍw; lo d a» . fas paejoncs, tiHli^ lo» ifUer«i<*6,'lóOós lo« iiárlidj>$, (o A >8 lo s ic u K fT « , ( ú i f s la * « sj > e r ^ n / » , le d o s lu» re n c o r« * , lóHo s e lu ifía l« ic m b rc r rK n n e a g iia d o , v Iw W h e r v í a , y to<lo hv c o n m o v ía e iv J c n f ^ g r s\ij< 5. A do e s to y d e lia B e rse c p iir h ú d o H acia alquiios» m e s e s lo s rec u i'so » n u m e r a rio » > la tito s r íg id a ( I c ^ p l i q ^ y l a tn ^ s « s ire t^ iu &u1 >orilíii8e ió n r c in a lia « i la» tr<^»as, y i ló<lo sv íiu lla b a n dis^ pu<%(a>: laprL*»enc¡a Qcl g e n e r a l 1« mi|>OQÍá', j f ;la g w ie ra lii* < l d y lo s g e it » k Íial)ÍA2j ja m o D tp o fre cid o s u apoyo* M o r o lo , u l v r z c « i dcmftsi«wla rc * c r> a , c p iH iiiu a b a s lje n d o s o sc e ro ^ d ñ s ó s n % o c ia ^ n o $ c o u e t |:«oíer¿d e n e m ig o ', q u e icxlós ¿ U j^ o ia n y a e n ia b W U s , > d e l;j$ ú u r si tr n » a n ,o o í 4( « n ú c D t o , n o c s d i j c u i p n t l e d e ja s c o d© e ii jj li 'lo lo s c o m a u la iiio s g e n é ra le » d « je s p e c U T a s p iú V Í 4C Ítts,«obE » f « q n o m u y ¿lap iicu U rm cn l^ <i enlosaba* la coiifintirn d ¿ ^ e b l « y ^ e l ej<^fcÍ(o. lX»n C ir io » e n s u d ( ^ o l ^ c o u ¿ u f t a h a ) i ú a u lc u izrtdo A M u ro ló {>9r a « |4 e ji^ á r c h a ie -c o n lra lo s s u b le v a d o s ^ y ^ j n c í l i a d « d e f g o s i o , j a c o n e s te o b je to , y a coB é l jiru ^ e n T c tíe tv o v r <\r%pehtja l a fixHV iiid rc li^ e o o d o ^ b a l^ tlo n e s c*á¿ é O a n » , 4J H o " n a T jr ro y íi> s c s ^ a d r o u e s , LOO ie g ú r id a d <jive l« U i 6 i l g e i i í r a l é u c ü iig o ríe ivi <*m |iren¿lef o ^ n í l o Q j l g i u í a c ti d o » 6 t r e s d í a s ; n m c n > i íl ú if c a l Z u n w ltS g A ;</e<¡>«rjdani«nlc £c e iic o n ir ú e a U ni^ifíaDU d r i 1 S coíí nÓD C á r íc ¿ q u e w g^iu*o á f i ( c ib o v iin ic u to , ju'C vuxioüJo’t e rc lrr^ ce d jctA , )>a^ p relesio * d c <}ucT€r p i c s c u c b r I j s o p e r a c w n « m H u arc« s o b r e * d f^ n e tu ig y , i v a i u a l o ljd 6 U V U l a t r e a l i V A la > a , a u e a n ic n a z a lja C O ii\Ítju « r ,á O c E a n J iíiu o ^ a ik a u ic o d o q u e I«« « u l ^ v u t f o s d< |x y > d n n u S u 6 p r e tv u s v iu « » s e ­ g ú n le h a b ía n o f r e tid o í ím o e ia ¿ c ja rle s p ro * gr< !8a«, y í t a r o l o c o m j> rcu iü Íó j ’ e u lo d fl sju e s té o ^ o iL l(t t-s c u n d Íd a id t* i ^ e e s ia C W » , V ú l ic s a r d o i o ^ i o s p e i j u i c i o s q u e i 3 Y « lo s q u e d e s e id ia ii i a p x p o d i a j i * c a r r e / r « l c , re* [> etú á D < in G ú U 'S j e s t e \* > t la n o c l i é l e i ü j o c s (ra ñ a !» a u u ¡so le liu b l c « o n p r e ­ s e n t a d o l o s ¿ e f e » <!•? l o s c u t a ti©«*, j M a r o t ó le s p r e v in o p o d ía n Í r í b e w i le í a m a n o y v e r a n e l í * d e c ia ^ f o p r ^ n lo » g^tfes, y r e c i b ió l o * fcon ía ilu b con ?u cs]K>i»a c liijft: falw Ue ijcK ^ u c i ó u c n t o d a ria& e d e o í u n i c u t ^ n o les d i r i t t o m ifc q u e l » t * a r e p e l id a * é ítisig n » fi“ c m n frases de'*‘W io s , ¿c^tás b u ei> o?'¿qu¿ J>gUalloa m a ix d « ? ” E l 2 0 trasladíée Flaro- to (iOQ l o t t r e s L a ta ü o a e a y d e m a s ir o p í» 2 E l o r r l o , á la r ú u tloT P Ír rc ilo d e l a r ñ n a « (• t u a d o c u D iir a n g o . E l S 5 tse lia b ta b a p ú b l í Cfinxi^ile U e l a p a ¿ . y y a M in i^ > fic ia lm cn lc s e « « p re s a ro n $u& c o iiJ ic íu n c s , « a la» q u e to d a * v i» a p u r c c ú o n tr e o tra * U d c l rc c o n o c íu iie n to á t ID. C á r lo s CQ!00 ÍnfíuU e d e E««pan4, d a c c p * t a b a , p e r o v iv ie n d o c n c l e x i r a n ^ r o ; m a s aségM ros^ ^aIn1nen q u e iw> s e c o a v c n ia c l K c a l e n c flo . Eci e s te e s ta d o d e a g ítu c ío n s e p r e * 8 4 n tó r a p e n t i llá m e n le ]> on C a r lo s e a e l ca o w ^ a rd ía (>erv)iiii c id e a s : 5faroU> $aUó á r e c ib id le , j a l ^ > r o x Í o w * « c o n ó l í la s ir c y a s his¡iiu<6 i a l ^ n c o n u o d a o te iv z re c ja e s ta b a D o u r e s u e llo á « c n g A tía * y i t l a r iie tite J e «H as u n g o lp e f i u r j c <ÍÓ a u lo i íduil » o b ro M a r o t o y v a r i o i g e f r » ; p a ró s e D on C á r lo s f r e s lo d o u u iM ta llu u c a s ltU a u ü f o r m u lo c n col a o i n a c e r r a d a , y e l p r Í o > m e n la lí u e a , y la t r o p a se a ls tió c o n m o ta d a á 9U v ís ^ a , jic r o d(% Íl y ú u r e ^ J u e i o n a p e n a s M a b a ro m iM * á I i a b l a r , y d e« pu «« d e b a b c r m a m fe b ta d o s á p o c a e n e r g í a , , ) ^ « u s u e n r ia d a « s p r c s io n , Yá c«injM >nÍv»dote I » b a n d a s , y a a r r ^ k n d o E h ríe ik a á s <je $ a foguS o cn'bafto d ^ e d e ti n m o * «lo f(W y p o c o r K u e lf o . **HÍjos m ío s , ¿ m e r e « o h o c c ia p o r r e y i* ¿ e sta la d e c id id o s ¿ d e r r a * oiÉT T ttv sira s a n w j> or m i c a u s a y la r « l i ^ io o ? « I q ^ o s s o id a J u s l é v lc lu r e a r o ii, y |»Pos í g l S ¿ : ^ o U m b W n q u i e r o k p u s , p e r o la q u ie r o « iig i» ü « l tr o n o d e S a n F c r o a ^ o í q u e i ñ e f ío if ^ g e n u c í i r a g e iic r a lis im a U ^ í r e « i líe tfe ln r» , y a a i i l k ) ' a f l o J o w ld r c in o s bifni.’ * í h t h o « l o v 'a in 'líT D la r n a d a , *o d ir ig ió cóD l a rn i« raa á c K r d » ! V o o ü ^ u a t a re n g a á otrOT b ala JIo * o e s , y b a tirá » J o o íd o > 'Í* » * ^ t i r o W „ q n e n o c n r o t 'í a n :jm g u iia ^ io H e i n t e i l d t ó , p u e s a u ¡Krpsona e ^ iu v o Ñ r r a p r e c o m )le ía ratfn le j t ' g h r a . y a o s m a y u r« ^ o o fid ig o s n if ti ír a n p e re c id o a u K s d e ji « r a n l ir q u e n a ­ d ie le e t a » á e lla , c r e y ó j^ írd 'ta o , a i u r d i á - « ; y volvió pr«n|»ilíatatncnlc á N c r g a r a t« b ie rlt» d f r v e r g ü c r u a y d é J « p e c i o : p o r la % u i w s cneri* 0A y pai*auos g ^ l a r o u i '*W»a U y d e los raíiei^os a a id ia n Jes iddaan«)* r U o » d e q o zo . E l 4 6 fu o y a M m tj10 p fliT k ^am eu te á u o a e iilrc T isla c o n e l d u <nU. & 1 á V íc lo riu > y c l grnC T a\ L a í o r r e , x rt» J e 1 « m aa J e r id id « lK>r la p a ^ i ^ u v m b rc d e lo * vrio ^rw w e s tu v o re ii^ b ie a e n D u r a n g o c o n d m iín io f i n ; se a p o c » h o ra s n o t e n i d a r o ú U a d í) ü iv o ra L lc l a t- n ire v is U T o e f ^ a n n a su ^p eii^io » d « á rrrtá í p o r o c fid > d U < T uft'« p h t w . ^ r e í t i ^ r o n o b c ^ W n X U fc» í t w aU os d e E l¿ f u e U , r e s re s ó lu e íó n d e s u ^ e r a l , y a * e - (M ü) C u r ú o U o le g e fo s i lc lo s c u r q n i s ^ u c s e f ia llñ b ítu á » u in iu e iJiftricfli « ]u« s c ^ i g l u o U g u e w a c o u lu ic v o a r r o jo , c o a « l a j o r c « i s t n iic la y l io s ta ¿ j a r u a r le í. J f o r o i o , ro la s la s oogL tcútcioncs, <l»w <jg<r* r í a b ü iirs o y a p r o v « L a r la ^ w n e ira c iu n e iic in ig o e u l o I t u c f io i d e l p a ís , d o odc; sulKÍ«iren<¡ad, J i s tu u t e d c $ tt ío e a d c opcs-j* y p iic c rra iJo e n la s ikmÜa r e c i b i r u u g o lp e fío c o iis e o ie n c ia i« u d ip o ¿ o « o 3 « la% f ttc r/a s c ü rlls fa s , a u c a u e Fuese a b a o J o n a n d o n io o ie o tá n o a n ic iire a s lío c a e . I_j| tr o iia s M m o s ir a r o n r e s u e lla s , y lo s c o rn a c a ’ d a n ic s ¿ e u e r d le s d c . N a v a r r a j* A la v a sig u ic * ' r o n e n u n a c u iu lu c ia p o lílíc a i n d c c ^ , o A d í:^ C u lp a b le fin 6U m u c h o p r e s lijío y c u lo á r - ’ d tto lio la s a r c u ii» la u c ia 8. E l p a n ido c a rlis ta e n t r e t a n U figíta 9Í A n ,y á falta ii c a n tic ip a d a s b « e s » c o n tncnc» Ckijeuaas a c e rc a J e ki c u o » (io n d c w iu c ip ío ft. D o n C á lle » b a h ía h e c U o m u c h o s d !cseB j^« u d o s , y i*iilÍbU do el a r d o r jtolílicoi iic r o loe r e s to s d e « i i s c iu im ie n lo g e o c ro s o d e a d b e > sio ii á la, fauiiliá <lel ^ u e p o r se is a 5 o s s e h a ­ b í a s a lu d a d o j> or r p y « o t r c la u to s j i c l ^ r o s , ha<íía A m u c h o s d e s e a r U s^Jv acio n d e alguap d v lo s d e Don C a r lo s « i l a n u e v a c ^ , d e l p a d r e ; u o j a r ^ o w una h a r u le r a d e p a r ­ t i d o , sin o c o m o «I v iv o r c p r ^ s e n ia ú t« d c ta n ta sangi^e v e r t id a y d e ta n to s T a lieo ie» bajad o » ' ■, C’- í') , P e s o n o p u d itu U ü c u f i a r « i* c u e * * ÜOD c o n l> o n C a rlo s ¿ c « 5 1 so UaW a <íc eVpjíi*? M j » l ¡ a esj>^Tar ? , Los g u ip u M u a tio s c o a l l u r r i a j ’ a , ^ lo* d e ^ iw s y a , á m « lia rlo * rV , lu c j c r o f i S ] ^ lir o to QUevu5 ix ^ ráiiu k itu o D e« , a o lo « r l A ¿ i ^ i e p a r a h a c e r W ^>uz, ¡>alvaiivL> la «xis* tc n c ía ¿»olUlca ^ c l t a í i y l o s iiS ifrcscs j k t s o ^ o l g e n e r a l L a i o r r c m a iu re v ío , q u e Hesoós« Q a {wm^r lé r n iú io h Iv s <)cs<«bUc< J o l paU v a s c o n g a d o , w UnTlalia d c c id id e h T^clfi* C ar u u t^ a lu d u ú u o o ib r e d e la s Íu e i7 3 s v Ía ca^nás. I ^ R C á r lo s to d a v ía d ió u n .d e e r e l o á o n o * n ic p flu á M aro(f>, v u o m b ris n d n fl^fo do>F, d c l ejrrfcito a l ^e&cicri?d^lado c p u t e d é N c c tÍ . e ii u n o s in u iu e iito é vri ( j u c , c i i o o a u , d i b i á l i a ^ r olq jid o a l g e n e r a l inaíi aciTdÍtaA:> y d e m a s p r 4» iiJio ’ e n t ^ lá^ irortae. IH < ^ n ^ , h a * lú ro doM ! « n i g u a l a , f u e a rre s ta * d o V c u n J u f id o ¿ la p r w * h ú a d c M a r v io ,» |u e l e d ig p e r m ito p a rrt r e tira ra « a d o n d e l e acó* jT io d i* o , y se v w v ii^ a l RcaT. B . C á ilu s ^ sua m ibU ^ro» íü u n a so la m c á ld a a d o p la r o i^ u i pieroi» e m p le a r p a r a h a c e r lo m a r o i r a d) r a ­ c ió n á io s s u c e s o s , ó c o ü le u e r á lo s d eu iill* d o s p o r !a |ia ¿. !VaJa d e e ie r lu &e s a M a a u n d e n n c ra x la c lo m s e n t r e lu s geaeral< A < h a m lio s e jé r c i­ t o s , y lo s c u e rp o s p a s a io u c o n M a rg to á E l* 043} g o i b a r , j d e s d e aU ( & V ilU rr « a l <lo Z i i m i i r « » g a y ¡,01 in m A líarU m c!;, o n d n o H c a u Q se d íj» s e g u iría la g u e r r a ú t o d o t r a n c e , J e o d o n * <le e l m a s sa ^ ;i< lo d e b e r H a iu a b a i lo s gen«* n l c s , c u y a c o n d u c ta TA^a é i i r c w l u ^ r i i lo» ú lt i m o s líon^K K es u n c 4 t ^ « ju c éjHxrag m a s tr a n m iila n lo s d ir ij lf á e l im is Ta»o>i^^Ad^ S a lv a r á É kjn C a rio « m , u n <Jeber pfcru to d o « ; p e r o s a trj(Íc a r» e p o r e l ] n i s , y to n iA r p a rle « n e} a r r e g lo d e 6 u d c G n iu v a b u e r ie ..u o a ot>lÍg ^ c io n Con q u e d e l)ia u r o o c b i i r to» d e b ^ e & e a rliita ^ . E L z 8 d<i :tg:ua(o b e c e le b r ó u n a rc u * n io u e o ü i U i c , c u i u i t l g e o c r a l d c l e jé rcito e n e rtv g i) . e u q u e se r e d a c ta r o n lo s a r t ^ l o e 4 ^ c o tiv c u io , y e a d o u d c s e b i c ie r o n ^ e e r o * 2Í 8 y i u t y d a ^ r e ú c u o u e s , s u n q n c j a u r d ía n , p o p c l g e n e r a l U rb i^ to iu lo y e l )ri‘'« l i e r T o ­ le d o , p acB q u e e l e f r c to m o r a l pr< M ucÍdo iw r )□ p e a d ri^ M o a q u e e n e l lo t e r í o r d e ] p a ís na* b ia b o o liii e) e u e i n i g o , L is ^o«dccna<fab m e ­ d id a s d e r ^ r . d e D o n C á e lo s , l a ii r m e veso * l n « o n en. a o m e jo r a r I w c o n d lc í< ^ e s q u e m a 3 iif » ió c l g c r i tf u l e o n l r w i o , y s u cu^HluCt«^ <jue le p u s o c n po w u io u d o m i n a n te , l e d ie r o n lo A ts L)« \ e o t a j « d e k u ^ o < íia c7 o n . £ 1 2 9 m a r c ly j M a ro io á V e r s a r a , d o n J e s e Iw U ab« c l D u q u e d e la V ic to r ia , y c l 3 0 p o r U t a r ­ óle &e h iz o v a p ú Í) lÍc o o) (jc b n 'u iv o cxMoeoiOt « jo e a e * ? ro itió y Qruitó p o r lo * g e f c s , v e rifi^ < 4 o 4 o 6 e &u rfid iz a c io it e u l a m ciuatia <lel p a r^ S i e m p r e m e m o r a b l e d i a 3 1 e n l o s c a io p o » d e V e r g a r e , p o r l a s d m & Ív n e » g u i(* u z < o iin a , vÍ£> c a ú a a V c a s t e l l a n a , c o n o lr o « c u e r a s y C (« * | p q r a c i w e s , d ¡& lÍn g u Íé a d o a e e n m I o v a c t i ú n d r « l a r e a l i u c i o t i y p « r a d c sU u ^ ir ^ 1 ^ * n » f l if i c u lt a d C s , k r t g e n e r a l« « U rb ifttfirw ió y I ^ i o r r c » y c l b r ¡ « a c t c r if o r h o . Itn p o síb ilM o á ctm fe rc n ci'^ s e n !o$ ú ltiin o a d ía s c n i r c ío« |iriiici(>aleft g ^ s d e t ó d i í Ia s p ro v in c ia » , c l s ilm c io v 1« a e i i t ú d pa* M > í 6 in c r e ib lc , d ¿ v a r i w , la p e ra o o li d e D o n f!érlrt« ir tte ly o n iv iid o s e s ie m p r e y m la s rit» * rríH c a s si\uacior>C 6- y i la q u e p o r tocSos s e jBrrS rt'S j'e ia r , su s d t> m io » c n )« » p o s tr e * ro « m w ií c ii tt » , 9U o t» r in a á c m » lo » in o v itn ie n tofl «le s u s a ^ ^ t e s e ti N d ^ a r r a , y la m a r c h a v^i^v. d c lo s a tio c s o s , o c n ritra l u a l ú t u d <le » fu rT o n la» »ofei» c « u » s d o q u e e u a q u t l d ia n o s e tiu b íe M li v p id o c n n n a v o lu n t a d todofi lo s c u c r p o s e x is te o te s e n ^ vfiA cO 'uavairo. E l « m v c i m U ié fo r ra a é o j>or lo s e ^ n e ríi» l< a e n g c fc d u í^ u e d e l a V ic to r ia y e í a ^ o r s c o n d ì S e C a « a -M a ro to c o n r e c l >roé« d í g o i d a í : Km c a r íif li« q u ia ie ro n so lo a ¡ « l a b r a d e o tr» » n p 9iT(olc<. y e s U g;encro«a «a O ig n a d e » tú f e o c r o n ; *i se m c jo u ie a e fo n o e s c n m p lK Ío p o r k*« q u e lia n <fued*do r o n e l p o d er* , « í a fu s ió n a d a s io ie rp re ta c io n e » lo m e> D M O ^ isn ) si m a ik k n a tn e R ie &e e v a d e lo ^ o c ’ eiVól W f > F p ^ , jo sfa jx ísU rifU l v jo* « '-y i ^ b l « á e to'Jo<, lo s 'jia rliá V rt m í ^ d m r r t ñ a o s q u e ú lj ii in o r o ti. E l » lu rju e J é j ó w o J Í cÍo n a í u iU fi« iiía J e 1 n> T u e ro s, í^* « > h ¿ a n D uul<nt<la«l He !a> C o r le s ; i’ijro * h á w e u J o es[w rH r s u rfiypl>tlaciyn ra ^ c l e r a n d o j íé r^ í J ^ ^ jF ^ n o illa ^ io a cc!»^ cl<fcr^áp)^^>iÍciuo%k:^ t^ota^^sm igr^ y la* >^11(9 9^ , (^ÍflfM o,y ol oíO.Ic.ftt jU '^W nfclíi, dcA M tailft. J ¿ ul íh ^ s íI jÍc 1>oji s u íni»ilw »! y. 4 , f a l ta (ly la orgitiiix ^clp n fll; au$v*<a j>i¡n* c in iiij , . ^ e '¿ r c ^ n ( u f ¿ \ ,W ' l'ut'iuft o<i 'í v u r e * BnUaóp l a ^ n c t^ A , ^ .i;^ Hc^co 6 ¡ u l e r o s , d e l ií iu c g ,p p o h l < ^ q u » !^bÍA «;x k « ,; 'J t í n i g » lteii)(Kjs e u t r é lo s i'dclialiis p u c ^ ju e coinhuiÍB^ < i tiC uuucjiuieL Ü ^ d e (¡u ip le ^ t ^nH coFT a^i iu ic rv 6c^! )K;rkOr J le{^lÍBU> v i . |tfv < i)ú ^ 'ile u p a s i s g r e d e r r a m a d a , u u u q u e e a c U v « r w |]aiid«u'as» |:ii:kr . lu > I t i j ^ d « l u í a wUÍ«i; l a l i b c i t a d do p o d e s c o v iiP M T b ir v ic iu ju v d u i v i i r a á c coo> c ilio Íd s dc*óO!« l u u u « r k > r ^ vnr* rvPns' y 1« 'i> lu iita d d e a t^ u e llc ^ q ^ e so lo p o r la s <iri:iMJ>tUnoia« h a b ío u c u r r íd o á la« arriM»; el.j>eij}iísq d e i i á I r a u c i a (lu r etfMLü lotwes Iira)iuui!i¿ó e filo u re s á k « Duw tcü K ro $ 4 s ; ^ l o l> Íd ó rc< «proco d d ot^auto hQ l»n o c u r r id u Ía4 Li l i o r c ^ ^ b tts e d e l »hi 9Jf> ¿ e V er* ^ a , y a s e g u r ó la Ai u u a sx icrtc d e lu s ¡»ro- H 45) (HetarÌ<H e o m ^ o a e l k ^ o » t o l o p o r su 5 o ràu to « n e s ]io ljtÌc « t; I» fiirU id « ) « o n <|tie lo « n cm a» e jé rc ito s i h B o i) C a rlo * p o d ia o nH hfT Ìrse U c o n v e o io m anifcA tó q u c Kts c a rlis ta s d e Is s p r o ^ n o ia » f to h a b ía n o lv id a d o o n a<pi«llos m o m v o to * A k « q u r , c o rn o ello s, b a U á ii le o d o }>or a a a ro ìsm a c a n ^ \ j l a cod« C anes la p a la b r a cl« am bcis g e n e r a le ^ , t i n e x tP A iije r» g a r a n liir t, h a b ^ h o d c l c v n v e o io « n a c io oonÌp1ei«ri»fn(© n acio ^ x aì. q u e n o h f t d e je d o b o r r a d¡TÍv>ria e n t r e lo^ re c ip ro c a tR e o » t c cooTcnl*los w V e r g w « , j q u e e o c o o ir ú g^rH 'vosidad c n lo« c^im p am en to * y « » lo* p u « h !o * . E l [M rlxlo c a r lia to h a d e s a p a tc c ìd o p a ra r i e m p i r d e h a r e n a p o h l i c a , ^ c ò r n o ì ta l lo « A r t u r o s <int»ooK d e l a p a tr ia c n D ada l e jMJH’e n e c i'n ; iii s u i ^ i ò d y d o ì s u d e s g ra c ia s e r i r t 'f a s n o h r.n ; v l a h í s t o ñ a , c u a n d o i l e s u e o Ir>^ tiHffìjvM c^e la im p o r c la lid a d , b a r ò á io s c a r li* f a s U ju » < m a d e b id a á s u s f^et«D sÌo« ]>es, V á h i c o n s ta n c ia o o n q a c d n r a o t o &wle añ o* K an s o s l e a i d o s a c a u s a . A l g u n o s c r c c n q u e lo ^ c a r l i s t » d e b ía n h a b e r g a r a n iÍ » id o la « j m í d o u d e l c o n v n iio « m *o», y Í lo « c a r lis t a « q n c n o e s t i í o i j e r o s n |» o Ío b a u K ^ b o p r e * i e r e n e n o « i m i i o c a » o * f r v i e tí o ír » d c l c i i g a » ñ o d e o tro « fs p n fio lc s , s í c« to fu e s e p o s ib le , c l d e r e c h o d e p o d r í' a jic la r á e x t r a n je t w tra e s p a d ó l e s : o t r o s T > r e te D d e n d e H i u ) 10 con ­ haber ' «oM«wunc« p6U(kuib><fiM n o «ron pòs i b t o , ; q ü c CM ci«v «icbÍAik lieb er venivo d« p«ri»doA qw«.' («niait t i \ x A tr coii&tilu«teobi, i i W rif>Dv«iien(« i A d a rm » e c o ü o c i ^ lo» (iriiscipkfi conM uncbnak«, so U ln n a ù o n , p o r tmOm> Ac »ui reprsbcntao^ ♦ es, i cuy» eleecipn c w jc n rrro lod«* k * paPtid d fty « coofutMlidcA. dehc Gjar y OetoroaU s » MS üu*J«ukOT>rQ!e& ; U >^ o tro arre* g l a b u b ie ia » ilo , «deoub ile im p esib lc, a n gérB M i ÙC DU4VÜ» (iKitirbiû*. y un« f i e r r a so le «u^reudíd»: pr«6*^tlcû oíros, fìnaìm «nlc, driMR lu b t r s c lljid o lu MCrlc d e D on Cirlo»^ TWO « l o u o «ra dabÌo en m odu «Jguno, jiu w dc«af»t:À«ndo e»(«antici|)>diii3icntc cu ao to se liic its« , y DO r e o n fìó a a t^ kus derecKo« al tr o n o , e ra in ú til «w®nlo i su Tev o r se pracU* ca«e; d« otTo inod<) » u h m«nu>« carlistaiì, (|a e la a to y la n m al babia tra lw io , h u b i« ran auct saerKicado'unH p ari« d e au» Inicreees peru>x a k s p o r aiiei<der á U« de D on Càrie* y u v llijM. Y a iu ü v k lu o s àa a v b o a < ^ £ Ìto s Im a c « n b a tH lo on a n a a r e Î s u M û l w , ban ra m a io ju n le s su sao^r« p « r U coft^uislatiU p a z , y a aoM cnM c a r lis ta b au detoewlicW a l s q M ik ro , scÙ aed v ol ju ra m e n to d e V a g ß t ^ y y a e l g o b te ro o d e W re in a h a p reo ii« d o io» servieius d« a ig u a o e d4 su« n u ev o s súbdÚ M . J j » s u l i t a m sÍMJt|irú ^ c n e ro w » , y 1» SM i t t i o m as ctianlu m as c o a b tt i d » , le nprorU n roclprdcMcrbcnip; retuexcUn e l v alar q>ie uxlo» l'i$n c k c x ie ir^ ^ d iv a u lc la guerras cM i r>f^uÍlo M fcT ic rcn loe bcchoA ¿e Mnjwfi (W |« « s, y Sk a l j ^ u ve¿ los deuícios d e U £«fiMU I9* ct>D(IiMca i com haiir c o a u a <sz> i r a i ^ M ei> ea> í^i, eotoocee teursidos ri««il¿zarÁA en d v:. Hias du gloría á 6U p«xr¡* I w , q u e Ul üem |M J e Holarci«), (>«ro oIvwÍmJ» rcouozUo l'ueron r a s u m«nv> ftaú v a l u a t » > coMinuiOb» c0(i>uji0 dfi V(*j^ar«, sup erio r ¿ 1m pKÍ«i\r4 , «o'á'M D spre u a a épAc»4 « AjUr.infrm oxia, y t4 o r^ n llo d « lo» i|d<^ le ío ia u c k i;* ftolo co u é l M |x i4 i4o«tfkcluÍrunfi g a c m ^ t « . il»obcíon» ú e ie h u n a e ra d« fo^icHl«d $c ótoFffice lo« «spanol^b f qu 0 la tea -de U Ji«oordu se \»Xi, <4»U« c3W> b iatip ral £ u C a la ñ a p u rtíJo cAtrem aJ«, do** JOMMIldo «Cl la pMitU frU|H?TÍOP ^lM 9 T ^tÍ> ^ OAw^aewa teriifeieb d e Ua [x#íoaa& de DMp«i ra * i« W » u f » , y epo^miv cn u u Eebüopc« OKI « i lU (d . hir/> a |e > r tWl prioóiM ido.á Isa m H r k o i p rr^ e ta rio ü y 4 1m úuIivíJpa>* do< !» « ¿u cwUtrf» d r i x ^ 'i 'y c o n f i é « o , w a f t . cpoca* IckU sucrtft d ch o rro r« ^, de tropelías y de-vajíKioiics, o U i ^ n d a ^ inteligC H lC faicIkebtfM aé» 1 «baoáoüor (»MU« £o» oafti M kw W ^ í o y ofiffbWs d o repi«ncwB»,. ■ ) ad eiú íts d e o ír o s el « fro 9 ele l a m n e r t r ü c l c o n d e d e E s ^ '« ñ a : ac* tc a l i n f Q t r s e T e e a e l e x tr a n je r o ¿ Id t t i a j o r « r í e d e lu s ÍOfli'ñliiCK) (> e rte tie d e Q !n á ta n ero 8 p a rtid o , ^ z a n d o d « coinodidA d», fm to «u« , n iie o tr o s q u e Im b n ia b r p f terap lad o A y d e ro f'ta in re n c io n 5e ei<cti«ftlr«n ro lD A d o « á l<n <lur^>9, o u n q u e h o n ro s o s au > fHm jentos d e u n a hospÍTílu^ad. E l i VaJcficia y A ragm i. t e a m d o relú rin nes mejto» d irectas con el Rc*i{. lo^ [wrlidos SiftTOauecleroa siem pre ronteriido» ante cl po« IfT «rn Umifr« d e L>bivra 5 este caudillo, ele* vado p o r sí m ism o de«(íe una oscura poskíoíi a f alto puesto de p rim e r gr^c d e It« osrli^ias ara<^ene$r« v vAk'nríanos, fávtJtecído d e la fo rtu n a , cod elem entos <)enUYi de si m ism o, (em endo la sa^actiIwI iW no d e ^ r tHiaoa c re ­ c e r rival«'« .>í iVi alre<!edor q u e pudk»en cotnbalíH e, d« cn rácter fu ericm eoie <taro, »iempre m po^ieioft doaiioante e n «u cj«?roito, sm b arreras á s n Tol>iniad, j jH^j^egído en el lIcflK marxVisiti div»)c>nes de g ran iiti[)or> ta » c i« , y m antuvo sus tfopa» ba&Unte uoidM b w ta el íín d e i« g u e rra , cn t|u e tsto b a dectínAdo^ior xii pdMcírra á ocujiar ú príncip«d la g a r. I«» fuerziks carl«»laB de U M ancha, G a li. c«a y otro« p u n to s eran,* a^inqne d e b » ia iiie n ú m ero y i i u l « á la c a u w , conjm cvtas de L o fu b ro 5 la rb u le n c o « ^ sjti o |)¡n ¡o ii {» uliika c o i o gen(?rul. Ila hiendo perienfCÍdo a lp e rlk lo catIí&u, y cu« lulo esfc hA c o w b iid o *>u ftxijlencia» h e cretdo u n <iebÍccer(«ailo deln r jn «sem ai Ic co­ rno e ra ; defenderle d e l í i ; .«cviiuÌuaciuuea co a q u e se le m acai pre»t?ütar &Ub leiiácíicitó de gobierno; arrcOÍt^o'sus jK^isartticinu» >)oUiÍC(06; p ro b a r coiupreocha « p iiñ o W nu ìo d ig o o i de csíe n o m b ro ; paleiidzAr (^iiv (amlticn peasaJia «o la febcídud fie la patria ; dai* ú conocer ¿ Doti (Urlo» j á sus favoritos t princi(iaie8 «ír50iiages;y líUimainciiie mo&lrar com o s<k o lo s erroi*« oli»(iiia<1os do cslc jíríncipe h i­ cieron inùtile« d Au cauM lué increifokrb fuer­ za» y roefíios <iue sus pflrtíd«rio* le hah)«n crcóno h¿6ia Í 8 ^ 9 , y de los íjuo ú co u liu u a c io Q « in d iia a lo* m as p im a p a k ^ : li* car­ listas, to m o lioiiibres á t p a iiid o . han h c th o p o r el á q u e pert«>necian ^rÍU cÍ«is <^e qiic cicrum eiU c no lodo» lo» bandos de Esiiaüa puedw» ja c ta r a : oom òeuìdjdo» han adquirido ui^a ináis>putalílc re p u ta c ió n , baiicndose con c o iu ta u d a , y adqutiiendo vcnUjjas á j*k<^r de su inferiori J a d u iiinúríca; rom o suTríJob l u n p a u d o con cstrem nda resignación jk it CTianlcs» |>adeciutÍroto6 y jnivacioocs ar>Q ima^iuabloa, y como dMgraciaflus lian wdo >k(im<6 dcl iiiÍ>ino principie á <|uieQ alzaron; &e des* CííDOceti iu s honrado» bcutiinicnios ; ix lesCJ- lijiiraía, y anii ta l tc< «e* o lv íd a la 'T"« los «leí oóüvcnio d ieron á bi nacion A %\ fíC «TOio Ác 1 999; cUoi «pelan á la m^Wrcial p o ste rid a d ; fM.te tdlaípiWTe>‘ acíur;»r los V c h o í, y u n tiem po T e o é rí cn <^uo Don C sflüs 7 Bus d iv m o s partidarim^sK^ran j u i c o s , y en i^ R tam lñcn se cotKKeran los scrfícaO» á *iu patria p u e d rá prestar. F u e r s u s T tg ia d 'U vn P rc»'¡ñvcim f « * - concatfuí, Cctniuüfl , Mragr>it y c n agtjSU) d a T’'itíencut . f rei't¿rjcs rnUifa/ c rm /is p r tn i'i/m ie s . P B O V IN C IA S V A SC O N G A D A St 3 baial)otics navarro»; 8 giMpu2eoaoo&: 9 vwfrairKK \6 aU v cg w *, 2 c á n ta b r o » ; (3 c íh - tellapo^. iiv lu w e lah ivrmpariía* Ac cadete^ y »r'^fitífos; ta p íK Í o ie s ; 1 rv iU W fa; A < lcliiTufidos L á b il» ; 1 volmitarífw rcali«?s fie Caáiilb^ com píflla de la g u ard ia de honor, cow ptiesta d e jp rtu ea de las c n airv pro>iucia*; i rvu ix lro n p s dc^m oiitados, buc^ciulo servicio de m faiu ería; i <íiinmnías de las juntan ó Ui^mtíícionc«; 4 ewu&<írwc> n a r ­ ro s ; 1 guipD/coano^ i a la r é » ; 4 c«iellA n o s ; g u ard ia de honor com puesta de ji>veDes d e ) » cu atro pf<}vÍQcia&; guardia» de«'orp», form aD dtt'la « c o lla d e l eslaxiáarte J e la g^'* ( } neraKsiuiO, lo foriMtlM tin lol«l d e d 3 .7 i^ in d m d im de la c h m de Cro{M, y 1 4 1 " <x«hsilio<>; lu b ia wleoidAlc« lerdo* arm a* do s ó f (1 ii{frÚ£Coa y Vitrjiyii co» vficiiJe» 4 c i «j»x'Ík>; 4 «le |>álvcpr»;£ fu cdm offc^ 'ó fáhri<?f» d o arm an; 1 u t W Ue rcjiuesto de grano» eu la:« provincU a; ho«pÍ*> tale's T do ^áiticjdd» ocguiii¿Mlo uon »aitjaA rr ioT ílfei't'.ia jxsr cl pfttm ñido lX>n larioliniu' <)l)T»)rtT"; TT¡!H*.Traii?ji y colegio d c •riiIK‘i'íu wi O ñyie. v ycstdemia dc ¡ogí^üíe“ ro5 fía ; fr{ín do b a iir, y bai«'ria$ Ue e«inp<iüu qu« lUM ituincroMt -ar* lilie r ia . crccidoi rep iM tu s de boLts y C A 7 A I jC ¿ A > OihímIk« 9 i í y f í cx* u H }ro n es, d o s di; d l w litu iio d u j cv^aCM d id Biiaó»' y d e l U rthr«>g:ái, y d c siin u Ju » p o ra «c*r\icíos p a c t i c i i U r ^ ; ka «'udijijúiA d c m u¿ua d e la & « c iia ~ d r ^ Uo \ u U , w ia m a o s tra iv u m u y c u r t id a n i licrg A , n n a f n b n c j d e p ó l m r » , u n a f u n d i u u t i , iani)i{ue n o n tu v ]>erf<'eckMtH)<l<), y a x m ireÍi>lM \¿c7.'i$ d c a r u l l e r í a ^ I a j u n u d i A p o n ia d c r^cur& o? jic c u ru a rio s , p u e s c o b t'd b a 1 ^ co fiU ib a c iu iie « d c le ^ u e l p r i n ­ c ip a d o w n c s c c p tu a r (uu<,'Uu» p u e b lo s f o r t i í l - (Í51) cado*; la |io»«9tuu 0« I» «tía C a ta lu íia , y los puuiob fiioii«« f^ublíyHdo« on cl E b ro , lo pro|)orcÍoaabaD >eit(ujos¿ta cuiiuiiuc;ai'¡i>ues y auxilios <tcl ejcrcUo carlista Acl niaud«> (£s C^brcTA y paM al reino de F ra u d a ; adesBdS L a b i a c u e r j i u s d « \ o l u jiu a ¡ o » r c n lis ia s . A R A G O N T V A L E N C IA . Se coDtiiban uuos 4^^ bal»Uouo« cofnpr«ndidos kss iw a n o a d o s, y di^ididos cu biigada T o rto siu a de M ora <ie È l n v . y dirisionf* ara<^3a«»a y v a lc n c b n a , y 9 oscu ad ro iw bicn moA(ado9 y oquìnado». I M d e la j»ro\ ÌncÌa de CucQca so esteiKiia un* Uuea de forlificitcìojjes <n»e «?nlflZiindose con Ia fiierie é im p o rla u lc plo7a de M orella »e probi>gàba baàia «1 K b ro , calando doiada de b a s a n te a r tilk ria : cn M orella, V C aniavlcp exisUaii fabncas do arn«M, de PÓ v e ra , fu n d itio n « y divervos tuUci » de eieclos nnU tarcs; la esleosiort V rÌ<iue/a del icrrcn o a n o rccorrìu O ib reru ift p ro p o rc io c a l« »biindonlc* recorfios co n <iue ateiidcr a lasTi€fCsld^lcs deì,u ojército .v b u r ­ la r las m as o reruda» ucinbm aaoncs del cn ei i k 'o , y ei m acsiraujo s u im pei.eirabie cìudadela; tenia grgauìzados ciK rpus rte voItu iM ìÌ« r«di»taii BtJina&cda, n roprruo á U iodei>eaJ«Dda, conla))a cn W uU im os coti unos 400 cabalici y slg u n a iiira iu « ia :Ja s fuerzas c lc U M a n c iù , CaScìa y oiro» punto» fetafcan euá coulÌn\M& >urUcic»no«. íX<.l f •' • 'U kí. - • i ^ i . í .V . ' •■'í. k «j ... 'f g ( « 5 ) sro T  S . ì « K « ítiU cA do mM t o t* ì» Io ^ h« j u i g» 1n Ì » £ 6 ( « iM lik P t f t ¿ é T « fto lib cu iK B le k <^a b a « d o iJo ii C M o * * w * u o IiÌu o o a , j cl am v c iù v ii<^ ( ’ e r p r 4 , P**^ d e ld h » J tle »e9K^«)cni«» io*|«M aat«s, p «r» agen fti d * a s t v b K ’ n ; ( m ^ v o c c a t w i r M o m « b e >Ìtlo « a '» tfic ù u d w l Op c in r v t d e r ■ U s ptr^e^&^i p tiikulkncD ^ ni« t ' h ( k ¿>on C i r l o t i p«n> CM 3 0 l u d r e iiw U i" e r fi p u t ì e u h t » d c cU i* Ù *» ö « d o n i(i«'hu T w » i n i » M C » » , l'k# h ( àd w t i ^ i « f 'e n ^ ! c , «uu* <}«» i c pto<ur»do b«Ì>lir d« k » " a « pnocipaJ^ í- a,3 Anraocld y < ^ a ì9 t tle t^< ÌU t *ii«tciv prcKaUr- eanMi p roiD U krd ^ M d e l Convenio <W > « r ^ n » c o o u lr u f»ù ^Tiodc r i i ' o t . Ri» U u tn ^ m y t u fv ù ic D c u « a en»n. lgf»0T»iju e n e jm r t o y p * d jÌ o « « riisia , 7 C M n Jo > r j i . p c r f e n h a W « p u » !« • t g u a « i>u»w)€s c o c l e'tIraAjere, ó Ì»djm;U)»ra1« co «»«claiculos K fflC K Liin«. F» drtCfWMiü » • • « • d e U p m o n f t J r ü . C áe­ lo s , »M « iT « rw fw h tk « « , M i |>nacipio« in io ^ eru a le i, I w d ik isirM » (Tue ö i i o u Umo ^ k ó , y t n gr» n ! & l ia e tt n> p f w r . f i r w -I « p o ro ó U cie o ltiliH td d * U« p9te"c*«a qw c QMS djwc5»m «utc 'lu flxkin cm lo« n e f x i o « Ue U T m iis ín lí, lik d » l« n id o w a i t n a , y Im u p « « e w o c S u ü i l v ^ d r i cjcc^ « a o ü e W p cih A , j I* <'0)>diim d * w gcu er» ! « b g c fc f t d JlM io n c l c o iiw n k i. L « s c « r ! u u i u ( x t * jia U a u u b o m b r c , y «1 k o o b r » < u W iw . Î .» RsTrauac«»! a1ploo^ BO »»»contfdr e n cM i « a p « r » a tu» n o w t o * s# n ift0 8 di*iiog«ido» e n e i ««fcpu U iH iU i. 7 • W q u c eJk» w c e d a J e b e n U n » r )iiví« d Ic q u e »lO *»c b« p to iw e tto « c r i U r la b h io r U g« ueriJ ü»ilrt*u d«) ^ ¿ « U o de B o n C i r 1a « . ñ p * r lt c c ijr d e l« i io d iv k ltfM . d e r« « i« del p a rtU » « ¿ r* f l w ú « k » M a ( « I k fijtd o m . « la d o a B , p r m iB d ir a il« de «■no( M k oatpaia >y «í mIo U p o U tin U j pm oM *» qn« n f 11« b « b u lw rt «du » u f t a i i if « e i^ fio b k tw r lA iid v a v a b n r a l m » #íJa, j q u « u u a d s 1« b« b « c b o ti« [»fe m a d id « d« » a r l w l ó i u m o b . V« H e e»p)e»(o W ( A c t m A l u c o s o k s b « p r« « « . c»*do; k e p r « a u d & f n i m n e B t e U * ú C m c ío b « p r u w o u « i d v a m s li e k « cirU iU « dpJ h w J o q o e L a a J d « r L e p ro c « ri 4 o n u ll e c e r m # e n d rtunpo d e la iioM rM ^lidtd p o U l« * , n e M b e CT«do d jfieü i ( Irttu r d * u o p u lid o q«M v a m Jv p e n r a « e e « U ti» te r i* > y p o r w to e u a w io b e ®*wJo j u l u deEe»4 cT le d e b o » « r tc id o « a ia q c ie t, )o rb o c o n £i A iK |u « u , p « n io c i e r U u t o i« rrá i c b « po­ d r á A l'Ü M ir i ai<rds ie le r e w L # , 5 .» H e á s e n lo « 4 a n c o a r i » i m c*rit«CMW d e p«r 9 o « « cI{U u < . y sin n i * ubj^ro q u e c l d * <)>*« l í m b j a i - * d e aí* g u a T*1<5, c©i»duíc4 i U « c l v i c r t o d « h ecito« , n u e c r e o a o Lan |««Meud>^$ c o sn \ e p d jJ cro [»ujii« d o r i í t a , y e w J)«ü d o a ^ n r c o U iM ttoH j. ‘ j ' ( 157 ) A B V E R T C N C IA . E s tA M e m o r ia e s ta fa e tc r iia h a c e o2gu^ n o s m c s e t , j a n i r fg n d /i a la im p r c n ia c tu c h o a n U s d é l o s w a e c i m i e n t o i q u e h a n '¡•enid<x <i n k e r a r l a p ú b l i^ 'a n a m i u í H d a d i s i n T f^ a c io n esl< n x c u n n io s o c u r r a n c o n l a I x tftd e r a d e / ) . C a r lo s , d e a c íh a d a f ^ r a s ie m i^ e p o r fa d e x u s a n t i g u o s d f / c n , '’ so re s y e n n a d a á r s tr u y a n t d s e o p o n e n á lo e s c r i t o , P M S (o q u e j a e n l a p a r t e ¡>clHica y a t n l o r e la tiv o á ¡ a s p e r s o n a s ^ c s s o lo l a m a n i/fita e ifín im p a r c u d d e h ech o s q u e t n p o s te r io r e s tie m p o s f o r m a r á n c o m o u n e p ito d io d e l a h is to r ia g e n e n d d e E s p a ñ a . , ^ C4.1«. î ; kf K»^ - . % â 5 - ; ' . : , . 4r V 9#v*V ^.> ;,;: 'J ^ -•. K Í - Í < r.. ,/. ..s .iu-t g. .!!"■ < • - > . i a ••: ' * ÙiM^K ,■'.%■>'»*..' >• - „ . , . . y ^ r . i , . .,v * * ■ ' '■ .V ,iô * ^ it; fe' :1^ »*5^; ..,, •' ;, ^ " ' ^ -V ' ■' •' ‘ ^ ' * v l . s5 <sV»/v^.^'/,n¿¿^i^v ¿í.-‘mV,^-^'\ .a . '. ^ ^ ' V' • ,:^ ï ■w ç * '* .^\«v>i^v,-'^ UÎJÇ; '‘* 'îV »vsj<N*v*'^ .' "iv'isM^ r>V ..V !* 's *♦♦ • . . •* • \>'*' <1 >♦' •V ' 9^: '■> V' *'^*'v' V * '' p i ; , . , t : ■■■ ^ : * , ' . ' .. '' . - ' •. f -, ;¿¿_ ' Î.-Ï.V ■•' L' ' " .*' ^v' ' . - --'í 'V' •■''- ' ' ' ■' *.■•■’■.''*'5 *■'?*Í'W'’'SL'''vK'<*¿* " ;,' '.vi;'','i'»' -C^; *'* ^ • 'ÁS^ ■ .. ■:;• -V, C-'* r - vV*' :*, ;• "•*' ' >. . . . ' , . ' .'i .'.- ' ' « ' “ '., ' . . .'\^\\ < '. • -.• ^ .*fc» 4 F ': V ^ •' '• i-^.i! • Î y i^ :' 'i*á . .r«£v# . /* * '-.* 1 ,; î'j '¿f* ^ ..; V. V«,. ' • ¿ ' V•' ' vjiHr:* S-. - ., ^ < 4 ■; a>^Ç:;':...^*.-r*S .J .. > - 'A.. - ■ . • ’'*"*¿^:>ó: ¿ ¿ .^ '.;■ , • * ;'■ * H» f . 'r i ; ' - ’'j ' •'.' « *• . ;, *-V- ■>-'■. >{ '' ' '<\ * rv ■ ... '• , . ."^S J i Ï i ' I '■ • '.' ■ ■•■ ■ /; '. / .-‘ 'M ' , ''i t N. A >17"** Î '* V ^ r:: •' / * ' •■. tf'^ •''* ’• \ " 4'~,: