as universidades, a exame

REVISTA DO EIXO ATLÁNTICO
Luis Caramés: “Bruselas no siempre es la mala de la película”
A casa, ese seguro
Rafael López: “Los próximos años van a ser decisivos para el
tratamiento del cáncer y eso es muy esperanzador”
As universidades, a exame
Editorial
Unha ollada á
Universidade galega
Mentres seguimos a voltas coa política, encallada no 20-D e parece que camiño dun 26-X,
botámoslle unha ollada a outra das institucións
claves da nosa sociedade: a universidade.
Malia que ocupa moitas menos páxinas, a súa
relevancia non é menor e nun contexto no que
empeza a tomar consistencia a necesidade de
mudar radicalmente o modelo educativo, debería ser a universidade a que liderara o proceso.
Mais para iso tería que comezar por ela mesma,
facendo fronte ás críticas que desde hai anos denuncian o conformismo, a desidia e mesmo a
falta de ambición dunha institución que foi quen
de guiar boa parte dos avances máis transcendentais da nosa historia.
Mais a mellor mostra desta indiferenza é o silencio de quen debería dar conta do labor que desempeña. Nin o reitor da Coruña, Julio Abalde,
nin o de Vigo, Salustiano Mato, se dignaron
a responder á chamada de
, o que xera certas dúbidas sobre as súas respectivas xestións.
Si o fixo Juan Viaño, máximo responsable da
USC, quen asegurou ter unha grande esperanza
no Plan Galego de Financiamento Universitario 2016-2020 que vén de aprobar a Xunta e que se “aproxima máis á realidade galega”.
Haberá que agardar para ver se cumpre estas
expectativas mais, á vista do que atopamos, non
parece que un plan poida levantar da súa poltrona a quen está ben acomodado nela.
Entre esas voces está a do reitor da centenaria universidade compostelá, Juan Viaño,
quen aseguraba hai uns días na presentación
do proxecto Mentoring que “a preocupación
pola formación dos nosos estudantes non debe
rematar nin na aula nin nos laboratorios”, en
clara alusión á necesidade de conectar a institución co mercado laboral e coa propia sociedade. Este proxecto da USC –do que lles damos
boa conta neste número– pretende, xustamente, iniciar ese proceso, tan necesario para que
os alumnos universitarios –e as propias universidades– atopen o lugar que merecen na
sociedade actual porque o certo é que, desde
que se creou o Sistema Universitario de
Galicia hai case 20 anos, as tres universidades
públicas non logran situarse entre as mellores
nos rankings estatais nin mellorar a inserción
dos seus titulados, pese a seren das que máis
invisten por alumno matriculado. So a USC
logra coarse, aínda que en postos discretos, en
certas clasificacións.
Ou si. Porque cada vez hai máis profesionais –
tamén dentro– incómodos con actitudes como
esta e dispostos a pór o seu esforzo, persoal e
profesional, en mudalas. É o caso do propio
reitor compostelán, de catedráticos como Ángel Carracedo ou Senén Barro –dispostos
a alzar as súas voces en prol dunha educación
pública de calidade–, ou de Luis Caramés,
coordinador do Grupo de Análise e Debate
Manuel Colmeiro conformado maiormente
por profesores universitarios “preocupados por
construír un futuro mellor”.
Profesores como o Dr. Rafael López, xefe do
servizo de Oncoloxía médica do CHUS que
vén de liderar un proxecto pioneiro no estado que
cambiará radicalmente o tratamento de certos
tumores e que pon un chanzo máis na “cronificación” da enfermidade antes dunha década. Unha
nova esperanzadora para este mes de marzo no
que recibiremos a primavera coa ilusión de ir poñendo fin aos temporais que nestas últimas semanas azoutan desde múltiples frontes.
Nun contexto
no que empeza
a tomar
consistencia
a necesidade
de mudar
radicalmente
o modelo
educativo,
debería ser a
Universidade
quen liderara
o proceso.
Mais para
iso tería que
comezar por
ela mesma
Gonzalo Fernández Pérez-Soba, Esther Garrido López, Ruth Lodeiro, Carlos Permuy, Carlos Vázquez, Teresa Rocamonde e Jorge Melero · Firmas: Xaquín Marín, Gonzalo Vázquez
Pozo, X. Fernández Leiceaga, Juan Soto, Carlos Aymerich, Pedro Arias, Xoán Antón Pérez-Lema, Ernesto Sánchez Pombo, Xulio Ríos, Mª José Caride, Inma López Silva, José Antonio
Montero Vilar, Blas Rivas, José Castro, Ignacio Bermúdez de Castro, Luz Pozo, José Luis Pando, Ramón Pernas, Gabriel Vázquez, Raúl Pérez Boán e Ramón Barrera · Fotografía:
Moncho Fuentes, Miguel Muñiz, Merce Rancaño, Julio Prado, Paco Rocha, Óscar Corral, Pilar Montero e Eva Domínguez · Publicidade: Tomás Valín López Deseño e maquetación:
Beatriz Muñiz y Noelia Espín · Novo enderezo: Rúa Benito Blanco Rajoy, 7 1º · 15006 · A Coruña · tfn. 981 14 50 24 · fax 981 20 62 54 · [email protected] · redaccion@
ecodixital.com · [email protected] · Delegación en Santiago: Preguntoiro, 36, 1º · 15704 · tfn. 981 56 91 55 · fax 981 57 66 37 · ISSN: 1130-8478 · D.L.: C 333-1991
REVISTA DO EIXO ATLÁNTICO EDITA: Equinoccio, S. A. · Consello editorial: Gonzalo Vázquez Pozo (presidente), Ernesto S. Pombo (conselleiro
editorial), María José Caride, Ángel Fernández Albor, Inma López Silva e Xavier Vence · Coordinador editorial: Teresa Rocamonde · Redactores e colaboradores:
OPINIÓN
12 pedro arias
14 XOAQUÍN FERNÁNDEZ LEICEAGA
27 ernesto s. pombo
35 josé castro lópez
48 xulio ríos
64 juan soto
61 Anxo García Ferreiro
70 XAQUÍN MARÍN
72 LUZ POZO
EntrevistaS
23 luis caramés, cOORDINADOR DEL GRUPO MANUEL COLMEIRO
38 isaac hernández, COUNTRY MANAGER DE GOOGLE FOR WORK
50 rafael lópez lópez, jefe de Oncología Médica del CHUS
reportaxes
28 A industria galega, panca da recuperación económica
31 Unha aplicación galega facilita o adestramento deportivo
32 A casa, ese seguro
36 ata 2076
42 tres por unha
44 Nova fronte xudicial para Abanca
46 Novas tecnoloxías para impulsar a competitividade
56 somos o que facemos...
58 Cara á implantación definitiva do galego na economía
62 pazo de xerlis
2016
MARZO
N
298
máIs eco
04 CARTAS AO DIRECTOR
05 cifras E letras
68 noticias de empresa
71 MESA E MANTEL
A FONDO
06
Dende que en 1989 foi creado o Sistema Universitario de Galicia, as
tres universidades públicas que resultaron desta planificación –a de
Santiago, a de Vigo e a da Coruña– apenas conseguiron destacar entre
as máis cualificadas do sistema a nivel nacional, e só a compostelá
consegue estar entre os primeiros postos das clasificacións do
país. Sendo a comunidade autónoma na que resulta máis barato
cursar un grao e estando as universidades galegas entre as que máis
invisten por alumno matriculado, Galicia non consegue sen embargo
rebaixar a taxa de paro dos seus universitarios e mesmo un de cada
tres deles que foron contratados ao longo de 2014 o foron para
desempeñar traballos de menor cualificación. Poderá o Plan Galego
de Financiamento Universitario 2016-2020 mellorar a situación?
A INDUSTRIA GALEGA
Galicia pechou 2015 cun crecemento do 4,1 % no Índice de Produción
Industrial (IPI), un dato que coloca á comunidade como a cuarta de España
con maior crecemento, nove décimas por riba da media nacional. Incrementos
en sectores estratéxicos como o téxtil do 15,9 %, no naval do 14,9 % ou do
8,5 % na automoción parecen demostrar que estamos na boa dirección.
ATA 2076
As súas melloras ambientais e a promesa de investimentos millonarios
non convencen a quen quere vela o máis lonxe posible. A pasteira debeu
situarse noutro sitio pero en 1957 as cuestións ambientais non marcaban
ningunha axenda. A prórroga da concesión a Ence dada o pasado xaneiro
polo Ministerio de Medio Ambiente garante a súa permanencia 60 anos máis
na ría de Pontevedra
SOMOS O QUE FACEMOS
A sabia frase de Eduardo Galeano, “somos o que facemos para cambiar
o que somos”, podería describir a filosofía do proxecto Mentoring USC
co que a Universidade de Santiago quere axudar os seus estudantes a
encarar a vida profesional tras rematar os estudos. Máis dun centenar
de profesionais e directivos axudarán a outros tantos estudantes a
integrarse no sempre difícil mercado laboral
56
36
28
Para escribir una Carta
al Director puede
dirigirse a
[email protected]
o enviándola a Revista
Eco.
C/Benito Blanco Rajoy, 7,
1º 15006 A Coruña.
No deben exceder las 30
líneas mecanografiadas,
es imprescindible que
estén firmadas y debe
constar el domicilio,
teléfono y número de DNI
o pasaporte del autor.
se reserva el
derecho de publicar
tales colaboraciones,
así como de resumirlas
o extractarlas cuando
lo considere oportuno.
No se devolverán
los originales no
solicitados, ni se
facilitará información
postal o telefónica
sobre ellos.
página5cifras
Bienvenido, baloncesto Los “antitodo”
Hace unos días A Coruña vivió un importante acontecimiento que, sin
duda, ha venido a dejar un grato recuerdo en la ciudad: la disputa de la
Copa de Su Majestad el Rey de Baloncesto. Durante cuatro días, ocho
equipos, con sus respectivas aficiones, compitieron en Coliseo coruñés por hacerse con este preciado trofeo, dejando en este municipio
no sólo una gran rentabilidad económica, sino también un espíritu
de deportividad difícil de ver en otro tipo de competiciones. Hoteles
llenos en el mes de febrero, la animación en las calles o los comercios
y supermercados a rebosar de público dan buena idea de lo que este
acontecimiento ha representado para este municipio, que ha albergado esta final a ocho teniendo a un equipo santiagués como anfitrión:
el Obradoiro. Cuando surgió la idea de traer a A Coruña la Copa del
Rey de Baloncesto, impulsada por el anterior gobierno municipal de
Carlos Negreira, no faltaron críticas desde la oposición ante el supuesto despilfarro que significaría acoger aquí esta competición, tanto por
la cantidad de dinero que había que aportar para traerla –me parece
recordar que dos millones de euros– como por los recursos que habría
que poner para su normal desarrollo en cuanto a seguridad y otros
problemas asociados. Al final, según se está diciendo desde diversos
colectivos, la fiesta ha sido total y se calcula que el torneo ha podido
dejar en la ciudad unos 21 millones de euros, multiplicando por diez
la inversión inicial. Por eso quiero agradecer a quienes hayan organizado y desarrollado el evento los grandes beneficios que han traído a
todos los coruñeses.
De un tiempo a esta tarde me da la sensación que
los partidos de la izquierda actual han quedado en
manos de unos “antitodo”, de unos líderes que lo
único que pretenden es sembrar el odio sobre lo
que han hecho sus rivales políticos. Así, se empeñan
desde sus respectivas minorías en sacar al Partido
Popular del Gobierno, independientemente de lo
que ellos digan que pueden aportar, y en echar abajo reformas que, aunque duras, han dado sus frutos,
como la laboral o incluso la de la enseñanza. Pero
el colmo de estos “antitodo” ha venido a producirse
ahora en Pontevedra, donde el alcalde de la ciudad,
apoyado por su grupo (BNG), el PSOE y la Marea
Pontevedra, han nombrado a Mariano Rajoy “persona non grata” en su propia ciudad. Y asómbrense:
todo por prorrogar la concesión a una empresa que
genera muchos puestos de trabajo en el municipio.
Teresa Lago. pontevedra
2.505
17,5
53
9.100
410.000
página4cartas
AL DIRECTOR
millones de euros
dejaron de percibir
las mujeres en
Galicia como
consecuencia de
la brecha salarial.
La secretaria de
Igualdad, Juventud y
Movimientos Sociales
de UGT-Galicia, Mónica
Rodríguez, presentó el
pasado 19 de febrero
en Santiago un informe
en el que se destaca
que las gallegas cobran
un 23,4 % menos que
los hombres, lo que
significa una diferencia
salarial de 5.000 euros
al año.
Pablo Rodríguez. A Coruña
MAiO
1997
n#72
millones de euros
ha invertido el CSIC
en Galicia en 2014,
con lo que la inversión
total realizada entre los
años 2011 y 2014 supera
ya los 88 millones
de euros. Según la
“Memoria del 2014 del
CSIC en Galicia”, que
fue presentada el pasado
3 de febrero en Santiago
por el vicepresidente
de Organización
y Relaciones
Institucionales de
este organismo, José
Ramón Urquijo Goitia,
y su coordinador
institucional en Galicia,
Eduardo Pardo de
Guevara y Valdés, en el
paríodo de referencia
trabajaron para el
Centro Superior
de Investigaciones
Científicas en Galicia
357 personas y los
cinco institutos que
lo componen.
euros de media
costaba pasar
una noche en un
hotel de Lugo en
febrero, cifra que
sitúa a la capital
lucense como la
ciudad española con
los precios hoteleros
más baratos. Así lo
pone de manifiesto el
último estudio tHPI
de trivago.es, en el
que se indica además
que A Coruña es la
ciudad que más ha
incrementado sus
tarifas hoteleras en el
último año. Mientras
en la ciudad herculina
el coste subió un 33
% respecto a febrero
de 2015, en España
estos precios se
incrementaron en
un 16%, con lo que el
coste de una noche de
hotel se situó en los
104 euros.
activos ha perdido
Galicia en el último
año, con lo que la
cifra total de personas
en edad y condiciones
de trabajar en esta
comunidad autónoma
se sitúa en 1.255.200.
Los datos publicados
el pasado 28 de enero
en la Encuesta de
Población Activa
(EPA) indican que
Galicia cerró el pasado
ejercicio con 41.100
parados menos
y 32.100 nuevos
ocupados, con lo que
la tasa de paro bajó
más de tres puntos,
hasta situarse en el
17,74 %, y la cifra
total de desempleados
queda en 222.700
parados.
trabajadores
autónomos perdió
España entre los
años 2008 y 2014,
lo que deja el mercado
laboral español con
cerca de tres millones de
profesionales trabajando
por cuenta propia frente
a los 3.382.000 que lo
hacían en los primeros
meses de 2008. Según
el informe “Flexibilidad
en El Trabajo” que ha
publicado Randstad, a
pesar del descenso en el
número de profesionales
autónomos, España
cuenta con una tasa de
autoempleo del 17 %,
dos puntos porcentuales
por encima de la media
europea.
Andrés Faíña Pablo Núñez Ivonne Pousa Daniel Lainz
PORTADA JUAN RODRÍGUEZ YUSTE.
50 CARAMELO DEFIENDE LA
SECRETARIO XERAL DE RELACIÓNS
COA UE E ACCIÓN EXTERIOR
PROFESIONALIZACIÓN DE LA
INDUSTRIA GALLEGA DE LA MODA
18 DESCIENDE LA FACTURACIÓN
56 LA SEMANA VERDE
DEL SECTOR CONSERVERO A PESAR
DEL AUMENTO DE LA PRODUCCIÓN
CUMPLE 20 AÑOS
30 LA COLABORACIÓN DE
TIEMPO EL SUSTITUTO DEL COMPACT DISC
TELEFÓNICA Y XUNTA CONVIERTE A
GALICIA EN REFERENTE MUNDIAL
DE LAS TELECOMUNICACIONES
hace
64 EL DIGITAL VIDEO DISK SERÁ EN POCO
70 ENTREVISTA A ADOLFO
SOBRINO, PROPIETARIO DE LA
GALERÍA COMPOSTELANA SCQ
AÑOSpágina4ymedia
El catedrático Jean Monnet
de Economía Industrial
Europea de la Universidad
de A Coruña impartió el
pasado 3 de febrero una
sesión informativa en la sede
de la CEC en la que explicó a
los asistentes cómo se debe
ejecutar el desarrollo de
servicios innovadores y la
búsqueda de alternativas de
modelo de negocio. Según
indicó, para innovar y crear
un nuevo espacio de mercado,
las empresas deben hablar y
escuchar a sus clientes para
conocer sus preferencias,
adaptar el producto a sus
necesidades, ofreciendo
facilidad y flexibilidad en su
uso. “Las empresas están muy
acostumbradas a competir,
pero para mejorar su gestión
deben aplicar la lógica del
valor, porque actualmente la
competencia ya no es anónima”,
señaló.
Este geólogo vigués afincado
desde hace años en A Coruña ha
sido elegido nuevo delegado
en Galicia del Colegio de
Geólogos de España, un
cargo desde el que pretende
fomentar muy especialmente la
puesta en valor de la profesión,
realizando actividades que
acerquen la geología a la sociedad
y que ayuden a conocer las
competencias de la profesión y
del propio colegio, presentándolo
en los ámbitos institucionales,
educativos y sociales. Para
lograr ese objetivo, durante este
año desde esta delegación se
organizarán georrutas abiertas
al público en general y talleres
geológicos, y se trabajará por la
consecución del reconocimiento
de Cabo Ortegal y Comarca de
Quiroga como geoparques.
Banco Mediolanum, entidad de
la que es responsable en Galicia, ha
aumentado en un 23 % el patrimonio
que ha gestionado en esta comunidad
autónoma en 2015, hasta alcanzar
los 260,8 millones de euros.
Además, su número de clientes se ha
incrementado en un 11 % respecto
al año anterior, hasta llegar a los
9.379, y en lo que se refiere a su red
de asesores financieros, ha cerrado
el pasado ejercicio con un total de
67 profesionales. Para 2016, Pousa
se marca como reto continuar
seleccionando buenos profesionales
para dar respuesta a la creciente
demanda de asesoramiento por parte
de los ahorradores gallegos.
Cortizo, empresa de la que es
director general, ha alcanzado en
2015 una facturación récord con 419
millones de euros, lo que supone
un crecimiento de casi un 24 %
respecto al año anterior. Según
ha señalado tras publicarse estas
cifras, los resultados permiten
asegurar que “tenemos sentadas
las bases para un crecimiento
sostenido de dos dígitos también
en 2016”, que va a ser un año en el
que “sigamos apostando por más
innovación, más productos y más
internacionalización, abriéndonos
paso en nuevos países y mercados”.
letraspágina5ymedia
...Y
A fondo
9
As
universidades,
a exame
Dende que en 1989 foi creado o Sistema Universitario de
Galicia, as tres universidades públicas que resultaron desta
planificación –a de Santiago, a de Vigo e a da Coruña–
apenas conseguiron destacar entre as máis cualificadas
do sistema a nivel nacional, e só a compostelá consegue
estar entre os primeiros postos das clasificacións do país.
Sendo a comunidade autónoma na que resulta máis barato
cursar un grao e estando as universidades galegas entre
as que máis invisten por alumno matriculado, Galicia non
consegue sen embargo rebaixar a taxa de paro dos seus
universitarios e mesmo un de cada tres deles que foron
contratados ao longo de 2014 o foron para desempeñar
traballos de menor cualificación. Poderá o Plan Galego de
Financiamento Universitario 2016-2020 mellorar a situación?
Unha reportaxe de Gonzalo Fernández con fotografías de Miguel Muñiz, Moncho Fuentes e Julio Prado
10
A fondo
11
Edificio Miralles da Universidade de Vigo, que
alberga os Servizos de Extensión Universitaria
A pesar de que Galicia conta cunha das
universidades que máis convenios de prácticas
asina con empresas para a formación dos seus
estudantes, como é o caso da de Santiago
de Compostela (USC), outros índices como
a calidade do emprego dos universitarios
ou a súa taxa de paro amosan certas
carencias nas relacións entre o mundo
universitario e o empresarial. Así, se segundo
a “Guía práctica de Universidades” de Eroski
Consumer, a institución compostelá é a cuarta
do país que máis convenios de prácticas
rubricou con empresas o pasado ano, ata un
total de 5.480, o informe “As universidades
españolas. Unha perspectiva autonómica”,
elaborado pola Fundación Conocimiento y
Desarrollo (CYD), expón un escenario no que
un de cada tres graduados universitarios
contratados en 2014 o foron para postos de
menor cualificación e a taxa de paro entre eles
está lixeiramente por riba da media nacional,
cun 14,7 % en Galicia fronte a un 14,3 % no
conxunto de España.
Poucos universitarios.
Segundo este último estudo, Galicia está
entre as comunidades autónomas con
menor porcentaxe de poboación maior de
16 anos con estudos de nivel superior, cun
25,1 % no cuarto trimestre de 2014. Esta
taxa está dous puntos e medio por debaixo da
do conxunto do país e, aínda que mellora en
máis de tres puntos a rexistrada en 2007, está
moi lonxe das comunidades autónomas que
ocupan os primeiros lugares: Comunidade de
Madrid (39,1 %), País Vasco (36,6 %) e Navarra
(33,7 %). Só amosan peores ratios Andalucía
(22,4 %), Baleares (22,3 %), Canarias (22,1 %),
Murcia (21,9 %), Castela-A Mancha (21,2 %) e
Estremadura (20,1 %).
O mesmo estudo reflicte que este grupo
de poboación ten en Galicia un mellor
comportamento no mercado laboral que
o resto dos traballadores, acadando no
período de referencia unha taxa de emprego
do 68 %, preto de 15 puntos porcentuais
por riba da do conxunto da poboación. Sen
embargo, este índice está case dous puntos
por debaixo da media nacional (69,9 %) e
tamén moi afastado dos de comunidades
como Navarra (75,9 %), Cataluña (75,6 %),
Comunidade de Madrid (74,5 %) ou A Rioxa
(73,1 %). Ademais, este foi o segundo territorio
no que máis diminuiu esta taxa ao caer un 0,62
% respecto ao ano anterior, sendo unha das
oito comunidades na que diminuiu o emprego
entre os graduados superiores. Pola súa banda,
en España medrou un 1,09 % e en Madrid
e Navarra o fixo nun 3,29 % e nun 2,42 %,
respectivamente.
Estudos de grao.
O informe
“As universidades españolas. Unha perspectiva
autonómica” indica que as universidades
galegas, cun total de 59.353 alumnos, son
as sextas que máis estudantes matriculados
de grao tiñan no curso 2013-2014. Por riba
delas sitúanse as madrileñas (239.058), as
andaluzas (232.694), as catalanas (178.160), as
valencianas (139.652) e as castelán-leonesas
(80.789). Así as cousas, os matriculados de
grao do sistema galego de universidades
representan o 4,2 % dos 1.416.827 que hai en
España, sendo a Universidade de Santiago de
Compostela a que maior porcentaxe ten (38,5
% sobre o total de Galicia), seguida da de Vigo
(31,1 %) e a da Coruña (30,5 %). En concreto,
na compostelá había 22.836 matriculados
de grao nese curso, na viguesa 18.444 e na
coruñesa 18.073.
En canto aos graduados con esta categoría de
estudos universitarios, a USC volve encabezar
o ranking con 4.051 (o 40,5 % dos titulados nas
universidades galegas), seguida da Uvigo con
3.046 (30,5 %) e a UDC con 2.906 (29,1 %). Así,
Galicia foi a sexta comunidade autónoma
na que máis graduados en estudos de grao
saíron das súas universidades no curso
2013-2014, sumando un total de 10.003, o
4,3 % dos 233.626 que se graduaron en toda
España. Neste capítulo, os primeiros postos a
nivel nacional os ocupan as comunidades de
Madrid (48.192), Andalucía (35.449) e Cataluña
(30.296), e os últimos A Rioxa (990), Cantabria
(1.896) e Baleares (1.990).
Postgraos. Respecto dos masters
oficiais, as universidades galegas volven
ocupar o sexto posto da clasificación
con 5.501 matriculados no curso 20132014, o que representa o 4,5 % dos 122.882
A fondo
12
sinalar que a porcentaxe de universitarias
nesta comunidade autónoma é superior
que a do conxunto do estado en todos os
niveis: o 55, 2 % fronte ao 54,3 % entre os
matriculados en estudos de grao, o 61,6 %
fronte ao 58,5 % entre os graduados neste
nivel, o 58,3 % fronte ao 53,8 % entre os
matriculados en masters oficiais, o 60,4 %
fronte ao 56,2 % entre os graduados nestes
postgraos e o 53,4 % fronte ao 49,2 % nas
teses de doutoramento aprobadas.
Galicia está entre
as comunidades
autónomas con
menor porcentaxe de
poboación maior de
16 anos con estudos de
nivel superior, cun 25,1
% no cuarto trimestre
de 2014. Esta taxa
está dous puntos e
medio por debaixo da
do conxunto do país,
aínda que mellora en
máis de tres puntos a
rexistrada en 2007
Edificio da Reitoría da
Universidade de Vigo
que se matricularon en toda España dentro deste nivel de formación. Por riba de
nós volven estar as universidades madrileñas (23.730), as catalanas (16.942), as
andaluzas (14.188), as valencianas (13.907) e as castelán-leonesas (6.149). E dentro
da nosa comunidade si cambian as posicións, xa que a de Vigo pasa a ser a que
máis matriculados tiña nesta categoría (2.095), seguida da de Santiago (2.046) e da
da Coruña (1.360). Neste sentido, a Uvigo tiña o 38,1 % dos matriculados en masters
oficiais en Galicia, a USC o 37,2 % e a UDC o 24,7 %.
Dentro deste nivel formativo, o maior número de graduados nesta comunidade
autónoma tamén corresponde á institución viguesa con 1.371, o 41,4 % dos que se
graduaron nas universidades galegas, seguida da santiaguesa con 1.155 (34,9 %) e da
coruñesa con 788 (23,8 %). Entre as tres suman 3.314 graduados en masters oficias,
o que sitúa ao sistema galego de universidades como o sexto de España neste
eido, cun 4,9 % sobre o total. En toda España foron 67.530 os alumnos que obtiveron
estes títulos no curso 2013-2014, a maioría deles en Madrid (12.835), Andalucía (9.231)
e Cataluña (9.024).
E chegando ao último nivel das títulos universitarios, o das teses de doutoramento, o
estudo revela que aínda que Galicia segue na sexta posición en canto ás aprobadas
en 2013, aumenta a porcentaxe delas respecto ao total nacional en comparación
cos anteriores niveis da formación universitaria, acadando o 5,2 % de todos os
doutoramentos que foron aprobados ese ano en España, que foron 10.889. En total,
en Galicia aprobáronse entón 562 teses de doutoramento: 293 na Universidade de
Santiago, 139 na de Vigo e 130 na da Coruña.
Por sexos.
Na distribución por sexos dos alumnos que estudan nalgunha
das universidades galegas nos diferentes niveis de formación, aprézase que as mulleres
son maioría en todos eles tanto en Galicia como en España, agás no apartado de teses
de doutoramento a nivel nacional, onde elas representan o 49,2 %. Ademais, cómpre
Entre as universidades galegas, a porcentaxe
de mulleres que hai en elas tamén é superior
en todas elas e en case todos os niveis que
a dos homes. Só os matriculados en estudos
de grao na Universidade da Coruña superan
ás matriculadas nese nivel, que representan
o 49,7 %. Polo que respecta ás outras dúas
universidades, na de Santiago as alumnas
representan o 63,4 % e na de Vigo o 50,2
%. En canto aos graduados neste nivel de
formación, a compostelá volve ser a que ten
unha maior porcentaxe de mulleres, xa que
cun 68 % supera o 57,3 % da coruñesa e o
57,1 % da viguesa.
Saltando ao seguinte nivel de formación,
o de masters oficiais, a USC volve ter a
maior porcentaxe mulleres tanto entre
os matriculados (61,3 %) como entre os
graduados (64,8 %). Pola súa banda, a UDC
acada un 58,9 % e un 60,7 %, e a Uvigo un
55 % e un 56,6 %, respectivamente. Xa por
último, en canto ás teses de doutoramento,
o 56 % das que se aprobaron en Santiago
en 2013 foron defendidas por mulleres,
correspondendo tamén a elas o 51,1 % das
aprobadas en Vigo e o 50 % das da Coruña.
Créditos baratos.
Outro
dato interesante que achega o informe “As
universidades españolas. Unha perspectiva
autonómica” reflicte que Galicia é a
comunidade autónoma na que resulta máis
barato cursar un grao, xa que o prezo medio
dun crédito nas facultades galegas no curso
2014-2015 foi de 11,9 euros, fronte aos 18,6
euros da media estatal. Ademais, este custo
representa case unha terceira parte dos 33,5
euros que custa de media un crédito nas
universidades catalanas ou os 30,3 euros que
acada o prezo nas madrileñas. Non sucede así,
en cambio, coas taxas medias dos créditos
para matricularse nun master habilitante para
o exercicio dunha profesión regulada, onde
os 25 euros que custa en Galicia un destes
créditos sitúa ás universidades galegas como
as décimas máis caras de España neste
13
O comportamento no mercado laboral
dos universitarios galegos é mellor que o
do resto dos traballadores da comunidade
autónoma, cunha taxa de emprego do 68
%, preto de 15 puntos porcentuais por riba
da do conxunto da poboación
A fondo
14
15
Las utopías aplazadas
Pedro
Arias
Veira
Voceiro de
Industria do
Grupo Popular
no Parlamento
de Galicia
Ahora necesitamos
revulsivos –sin
repetir el 68,
que sería una
caricatura–, para
que se planteen
frontalmente
lo que Khun
llamó cambios de
paradigma: mirar
de otra forma,
hacer ciencia y
cultura de otra
manera, reorientar
los espacios
de prioridad
El gran movimiento contemporáneo de cambio
en las visiones sobre la universidad tuvo lugar
en mayo de 1968. Con focos principales en California y París. Se trató de un movimiento antiautoritario, creativo, crítico e imaginativo, impulsado por los estudiantes y enfocado a la provocación de una transformación social general.
En Galicia adquirió también una componente
específica de reivindicación democrática, dado
que España todavía vivía en un modelo político
autoritario, de falta de libertades.
Educación libre para una sociedad democrática, vinculación de los fines de la universidad a
las necesidades de la sociedad y ruptura de los
viejos esquemas de pensamiento. Las utopías
políticas, culturales, económicas y científicas
se tornaron más realistas, útiles y prácticas que
los acartonados sistemas establecidos. Su lema
principal, “la imaginación al poder”, resumía la
actitud de contestación alternativa, no partidista, ni capitalista ni socialista, el transcender los
bloques y las opciones cerradas y homologables.
Se trataba de refundar otra forma de pensar, de
imaginar otras vías de libertad. Que posteriormente mostrarían sus carencias y necesidades
de revisión, pero cuyo impulso subyacente en
todos los ámbitos sociales se advertiría en las
áreas de innovación esenciales en el devenir
histórico. La revolución informática e Internet
fue una de ellas, la renovación del liberalismo,
así como la crisis de socialismo realmente existente, otras, y como denominador común el derecho a la educación para todos, el final
de la ignorancia como meta colectiva, la
reconsideración de los saberes estableci-
sentido. A diferenza coa media española neste eido é só de 1,9
euros, mentres que se eleva aos 18,3 euros se a comparamos
coa madrileña (43,3 euros) e aos 16,2 euros se o facemos coa
catalana (41,2).
Así as cousas, as universidades galegas son as décimas que
máis ingresos teñen por alumno, 6.815 euros, unha cantidade que
está lixeiramente por debaixo da media española (6.856 euros) e
algo afastada dos 9.902 euros das vascas, dos 9.743 euros das
navarras e dos 8.572 das rioxanas. Sen embargo, os centros
do sistema galego de universidades ocupan o cuarto lugar
dos, su contestación sistemática y la revaloración de la importancia de las ideas
frente a las esclerosis establecidas.
En Galicia una de sus consecuencias más evidentes estribó en la creación de universidades
y campus en todos los polos urbanos. Una ganancia en accesibilidad pero una pérdida en la
universalidad, densidad cultural, variedad de
relaciones y altura de miras en los estudiantes, y en menor medida en el profesorado. Que
además encerraba problemas de sostenimiento
infraestructural. Sin embargo, la carencia principal estribó en seguir manteniendo el modelo
del profesorado como personal funcionario. Se
justificaba como la garantía de la libertad formal
de cátedra, ya menos necesaria en un Estado de
Derecho, pero encerraba el riesgo de cierre de la
universidad en sí misma y su separación de las
demandas y necesidades socioeconómicas.
En las últimas décadas han proliferado centros
y títulos, mucha legislación, reglamentos y disposiciones, y una demanda permanente de recursos para atender los objetivos programados.
Sin embargo no se ha conseguido acortar las diferencias de reconocimiento respecto a los rankings de evaluación internacionales. Tampoco
ajustar la composición de las ofertas y calidad
de los titulados a las demandas reales de la sociedad. Y se ha postergado su función de universalidad crítica y de voluntad de vanguardia
ante las grandes cuestiones colectivas. Tampoco
se abordó con la necesaria diligencia la temática
de la Gran Recesión de nuestro tiempo, ni los
grandes problemas civilizatorios que estamos
do ranking en canto a investimentos reais por alumno con
1.573 euros, unha cifra que está bastante por riba da media das
universidades españolas (1.272 euros) e só por debaixo da que
teñen as cántabras (2.211), as navarras (1.695) e as valencianas
(1.629). Non obstante, neste eido habería que diferenciar entre os
distintos centros que hai en Galicia, xa que o investimento real
que realiza a USC por alumno, 2.425 euros, case duplica a media
galega, situándoa como a terceira universidade de España cunha
cantidade máis elevada. Pola súa banda, a Uvigo quédase en
1.189 euros e a UDC en só 890 euros.
atravesando en una era de complejidad, decepción y dilución comunitaria. Existía el presupuesto tácito de que la universidad era
la depositaria de conocimiento pertinente, crucial, desinteresado y
esclarecedor; y no se registra esa agitación científica e intelectual
que correspondería a nuestra latente emergencia, más bien una
gradual y silente decadencia.
la competencia mutua. Porque es un sistema no sólo de control
de poderes mal aprovechados, sino una palanca de estímulo a la
creatividad científico-técnica y al ajuste a las demandas laborales,
culturales y sociales. Lo que conllevaría cambios de estatus, pero
también de más adecuadas retribuciones. Y que revertiría, sobre
todo, en beneficio de los estudiantes.
Los cambios deberían pasar por dar todas las capacidades de elección y fortalecer las posiciones de influencia y
decisión de los estudiantes, porque se juegan su futuro,
emplean su tiempo y recursos, y cada vez saben mejor lo
que quieren y lo que debiera ser la investigación y la enseñanza. Y abrir cauces para una participación activa y significativa
a los postgraduados, que obviamente tienen mucho que aportar y
sugerir. La transmisión del capital científico y cultural que debe
devolver la universidad a la sociedad que la sostiene, se hace fundamentalmente a través de los estudiantes que asisten a ella. Por
lo tanto su evaluación, reconocimiento de legitimidad, relevancia y
competencia, es un proceso de valoración indirecta, a través de los
estudiantes y sus familias. Al igual que lo es la de cualquier institución económica, social, o cultural de la sociedad civil, que tiene en
los votos, las afiliaciones, las compras o cualquier otro indicador de
aquiescencia, la prueba de su adecuación y acierto.
La universidad, como todas las empresas e instituciones que prestan servicios e intangibles y no bienes materiales, presentan una
serie de problemas de evaluación de rendimientos reales, no formales; así como de la calidad de sus productos docentes e investigadores. En estos casos, sólo la competencia y la apertura del ámbito
de prestación de estos servicios a los agentes de la sociedad civil que
quieran arriesgar sus esfuerzos y recursos en esta actividad, puede
garantizar un óptimo social. Porque es la competencia la que
produce la verdadera innovación, la que tiene una demanda social y personal latente, la que permite verificar
aciertos y corregir errores, la que premia el trabajo, el talento y el acierto, y penaliza la inercia, el estancamiento
y la tentación de lo convencional y establecido. La paradoja
es que compitiendo todos ganan, porque todos mejoran, porque
tienen que sacar lo mejor que todos los profesionales llevan dentro.
Desde la caída del Muro de Berlín en 1989 una justificada ola de
escepticismo se cierne sobre todo lo que es sector público sin evaluación directa y capacidad de ratificación o rectificación por parte
de la ciudadanía en su despliegue como usuaria final diversificada. Por su parte, el progresivo desenmascaramiento de los ámbitos
de corrupción, han revelado que las instituciones públicas son los
campos imprescindibles para su viabilidad eficaz. Por lo que hay
que reinventar lo público para que sea cívico y verdaderamente útil
para las personas, los ciudadanos que lo pagan y que con tanta frecuencia y justificación se sienten insatisfechos.
De ahí que ahora necesitemos revulsivos –sin repetir el 68, que sería una caricatura–, para que se planteen frontalmente lo que Khun
llamó cambios de paradigma: mirar de otra forma, hacer ciencia y
cultura de otra manera, reorientar los espacios de prioridad, ajustar
métodos y volcarse al servicio de los estudiantes. Y mirar de frente a una sociedad con tantos vacíos sin llenar, tantas facetas insatisfechas, tanto campo que fecundar. Caracterizada, como señaló
Lipovetsky, como una sociedad en decepción, que percibe que no
se acaban de cumplir las expectativas de lo posible y que se sigue
aplazando lo realizable.
Y como nos muestran los sistemas universitarios más avanzados,
hay que abrir los centros, carreras, titulaciones y universidades a
Debajo de los asfaltos siguen estando las playas. Aunque ahora un
poco más lejos.
Rendemento. No que se refire á taxa de
rendemento académico, unha ratio que mide en porcentaxe
entre os créditos aprobados e os matriculados, as universidates
galegas acadan un índice lixeiramente inferior á media española
en estudos de grao, do 74,5 % fronte ao 76,3 %, sendo as
universidades navarras as mellor clasificadas neste eido cun
85,8 %. Sen embargo, a taxa de abandono galega é case seis
puntos porcentuais inferior á española –15,3 % fronte a 21,2
%–, situándoa como a sexta máis baixa do país, e a nota
media do expediente dos graduados galegos neste nivel
de formación é superior á media –7,41 fronte a 7,26–. A
comunidade galega tamén ocupa a sexta posición neste último
capítulo.
No seguinte nivel, no dos masters oficiais, as universidades
galegas melloran a súa taxa de rendemento ao 91,4 %, unha
ratio que está algo por riba da do conxunto das españolas
(89,1 %) e que sitúa aos nosos centros académicos na
oitava posición do ranking. Neste eido as universidades
navarras volven ser as que saen mellor paradas, cunha taxa
de rendemento do 98,2 %. En canto á taxa de abandono, en
A fondo
16
17
As universidades:
unha aposta de futuro
Xoaquín
Fernández
Leiceaga
Profesor
de Economía
Aplicada (USC)
As universidades
fan ben a súa
función de
formación básica;
pero con menos
éxito a formación
de orientación
profesional
As universidades están en todo o mundo sometidas a unha crecente tensión competitiva.
O seu monopolio tradicional da formación
de alto nivel e da investigación erosiónase,
ao incrementarse a competencia polos efectos das novas tecnoloxías da información e a
comunicación, a globalización do saber e das
opción para profesores e investigadores, así
como a aparición de novas institucións, públicas e privadas, que cumpren algunhas das
súas función.
En España, e Galicia, non acabara de consolidarse a universidade de masas con goberno
democrático colexial cando o sistema universitario experimentou esta intensa agudización da competencia. Con menos tradición e
medios que no conxunto do espazo europeo
–e a situación derivada do axuste dos últimos
anos sitúa as universidades públicas ao borde
da anemia–. Cun clarísimo déficit de gobernanza, pois o modelo colexial, con emprego
Galicia é do 9,5 % neste nivel formativo, o quinto máis baixo
de España e moi por debaixo da media nacional (19,3 %),
e no referente á nota media destes expedientes, aquí é de
8,24 e no conxunto das universidades españolas de 8,14. As
universidades canarias e as andaluzas, ambas cunha nota
media de 8,42, son as mellor clasificadas neste sentido.
PDI.
Dentro do capítulo de persoal, as universidades
galegas son as sétimas que máis persoal docente e
investigador (PDI) teñen, cun total de 5.258 profesionais.
Deles, o 84,2 % teñen un contrato a tempo completo, o 76,4
% son doutores, o 73,3 % ten un contrato estable e o 56,7 %
son funcionarios. Estes indicadores sitúan aos PDI galegos
en mellores condicións que os españois, que acadan unhas
porcentaxes de 71,3 % con contrato a tempo completo, do
69,3 % de doutores, do 58,7 % con contrato estable e do 40,9
% de funcionarios. Ademais, a porcentaxe de mulleres nesta
categoría profesional é igual en Galicia que en España, cun
39,9 % en ambos casos, mentres que a porcentaxe galega
de cadro de persoal novo (menos de 35 anos) é a máis baixa
do país con só o 4,6 % (fronte a unha media nacional do 9,2
%). Polo contrario, o cadro de persoal PDI das universidades
galegas é un dos máis envellecidos do estado, cun 16,1 % de
a vida e financiamento basicamente público
esteriliza boa parte das enerxías de cambio.
Os resultados son desiguais. As universidades fan relativamente ben a súa función de formación básica (os graos);
pero con menos éxito a formación especializada, de orientación profesional. O salto nos resultados da investigación
é notable, pero fragmentario e de intensidade moi desigual. Na transferencia tecnolóxica ou no emprendemento de base científica
hai avances sólidos, mentres outros sectores
viven alleos ás necesidades sociais. Sabemos
que non podemos pedirlle resultados comparables a un profesional do dereito que a un
químico orgánico. Pero, aínda tomando en
consideración as diferenzas, coexisten baixo a
mesma denominación de universidade áreas
de excelencia competitiva con segmentos de
ineficiencia. Sen a plasmación suficiente nas
remuneracións ou no recoñecemento social.
profesionais que teñen máis de 60 anos fronte a unha media do
13,2 % en España. Só as universidades de Canarias (16,8 %) e
as de Cantabria (16,5 %) presentan uns índices máis elevados
neste concepto.
Entre as universidades galegas, a que máis PDI ten é a
de Santiago con 2.158 profesionais, o que a sitúa como a
vixésima que ten un cadro de persoal desta categoría máis
alto sobre un total de 77 centros españois. Pola súa banda,
a Universidade de Vigo ten 1.600 profesionais e ocupa a
29ª posición do ranking, e a da Coruña 1.500 e sitúase na
32ª. A que presenta un cadro de persoal máis rexuvenecido
é a coruñesa, cun 7 % de PDI menor de 35 anos, e o máis
envellecido é o da compostelá, onde o 21,9 % dos seus
profesionais desta categoría ten máis de 65 anos. En canto
ao peso feminino entre estes traballadores, a Uvigo e a
USC presentan uns índices similares, do 41,1 % e do 41 %,
respectivamente, mentres que na UDC hai unha desigualdade
maior cun 37,1 % dos postos de traballo desta categoría
desempeñados por mulleres. A ratio do PDI na que se apreza
unha maior diferenza entre os centros galegos é a que se
refire á porcentaxe de doutores que hai entre eles, xa que
Santiago amosa un índice moito maior (85,7 %) que resto
(72,9 % Vigo e 66,8 % A Coruña). Así mesmo, a institución
Seguramente faise precisa unha reflexión de calado que combine
recursos, rendemento e gobernanza. No marco actual e na perspectiva de actuación dun goberno autonómico adianto cinco suxestións:
1. As taxas universitarias en Galicia son as mais baixas de España.
En principio debería alentar un acceso superior aos estudos universitarios. Non sabemos se é así. Porque a matrícula é ao final
un custo menor no conxunto dos que afrontan os estudantes. Reforzar as bolsas ou fomentar o acceso aos créditos ben
deseñados pode ser máis relevante. Avaliemos os efectos
reais das políticas. Pero si sabemos que esa decisión autonómica
reduce o financiamento das universidades galegas. Unha compensación adecuada debería formar parte das relacións leais entre
administracións.
2. Os desequilibrios entre oferta e demanda de prazas seguen
a existir. Ademais de alumnos que optan por universidades
públicas fóra de Galicia. O primeiro efecto é relevante en titulacións sanitarias. O segundo en áreas como a enxeñaría ou
a formación económica. Actuemos para adecuar mellor oferta e demanda, con máis prazas en medicina ou enfermería;
premiemos as políticas universitarias que favorezan
a captación de alumnos destacados, pois melloran o
rendemento do conxunto.
3. O Plan de Financiamento recentemente aprobado liga progresivamente a captación de recursos co rendemento das universidades –o que é correcto–. Pero non hai reflexión sobre como trasladar ese mecanismo ao interior das universidades: ás titulacións e
aos profesores e investigadores. Ésto último estaría moito mellor.
4. Existe un déficit nos estudos de mestrado (nos masters). Ata agora son o resultado de decisións descentralizadas, en
todo caso con algunha avaliación e control. Saber que demandan
efectivamente os estudantes, a onde van cando poden elixir e por
que renuncian a eles debería ser a base dunha política centralizada
de impulso dunha oferta de estudos que ampliase as prazas e, sobre
todo, vinculase mellor actividades formativas con necesidades do
mercado de traballo (incluíndo aquí á investigación universitaria).
5. Por último, debemos copiar ás comunidades autónomas
que mellor o fixeron en investigación. Cataluña creou o
Icrea (2011) e o País Vasco o Ikerbasque (2007). Podemos impulsar algún instrumento similar, con cooperación interuniversitaria
e utilizando fondos europeos?
santiaguesa tamén está por riba das outras no relativo a persoal estable (76,6 %) e
funcionarios (63,6 %), cando a viguesa acada o 72,9 % e o 52,1 %, e a coruñesa o 69,2
% e o 51,7 %, respectivamente.
Neste capítulo cómpre indicar que as universidades galegas son, despois das de
Baleares, a Comunidade de Madrid e as de Canarias, as que obteñen a peor
proporción en número de alumnos por profesor. A ratio é dun profesor por cada 13,8
alumnos, un índice lixeiramente superior á media nacional (12,4) e mesmo sete décimas
por riba da que tiña en 2010. Neste sentido hai que destacar que o número de alumnos
por docente adquire especial relevancia na aplicación do modelo do Espazo Europeo
de Educación Superior (EEES), no que un dos seus piares é unha ensinanza máis
personalizada.
PAS.
Na outra categoría laboral das universidades, a do persoal de
administración e servizos (PAS), as galegas son as sextas de España con máis
traballadores cun total de 2.726 empregados. Deles, o 98.9 % está a tempo
completo, o 58,7 % son mulleres, o 5,4 % son menores de 35 anos, o 7,7 % maiores
de 60 anos, o 80,7 % teñen contrato estable e o 53,4 % son funcionarios. Todas estas
porcentaxes son similares ás do conxunto das universidades españolas, agás a de
persoal menor de 35 anos, onde a media nacional (10,4 %) case duplica á galega.
Dentro desta comunidade autónoma, a maior cifra de PAS tamén corresponde á
Universidade de Santiago cun total de 1.246 profesionais, o 47,5 % do total dos centros
galegos, seguida da da Coruña con 758 traballadaores (27,8 %) e a de Vigo con 722
Galicia é a
comunidade
autónoma na que
resulta máis barato
cursar un grao, xa
que o prezo medio
dun crédito nas
facultades galegas no
curso 2014-2015 foi
de 11,9 euros, fronte
aos 18,6 euros da
media estatal
A fondo
18
19
A taxa de abandono dos estudantes
de grao en Galicia é case seis puntos
porcentuais inferior á española –15,3 %
fronte a 21,2 %–, situándoa como a sexta
máis baixa do país, e a nota media do
expediente dos graduados galegos neste
nivel de formación é superior á media
–7,41 fronte a 7,26–
Os centros do
sistema galego de
universidades ocupan
o cuarto lugar do
ranking en canto a
investimentos reais
por alumno con 1.573
euros, unha cifra
que está bastante
por riba da media
das universidades
españolas
(1.272 euros)
(26,5 %). Estas cifras sitúan ás nosas
universidades nas posicións medias-altas
do ranking español de persoal desta
categoría, coa USC no posto 17º, a UDC
no 29º e a Uvigo no 33º sobre un total de
79 centros. No referente aos indicadores
laborais (contratados a tempo completo,
proporción de mulleres, persoal novo e
maior, contratos estables e funcionarios)
a Universidade da Coruña lidera todos
eles, excepto o do persoal de máis de
60 anos, onde é a de Santiago a que
ocupa o primeiro posto. Así as cousas,
a totalidade do PAS coruñés está
contratado a tempo completo, o 60,8 %
son mulleres, o 7,8 % ten menos de 35
anos, o 6,7 % máis de 60 anos, o 88,2
% ten contrato estable e o 60,8 % é
funcionario. Pola súa banda, en Santiago
o 97,7 % está contratado a tempo
completo, o 56,3 % son mulleres, o 4,6
% ten menos de 35 anos, o 10,6 % máis
de 60 anos, o 71,7 % ten contrato estable
e o 51,4 % é funcionario. Por último, a
de Vigo ten un 99,8 % do seu persoal de
administración e servicios contratado a
tempo completo, un 60,7 % son mulleres,
un 4,4 % ten menos de 35 anos, un 3,6 %
máis de 60 anos, un 88,2 % ten contrato
estable e un 49,3 % son funcionarios.
En canto á dotación de persoal de
administración e servizos, aprézase
tamén que a media das universidades
galegas (850) supera á do conxunto
do país (760), sendo a proporción
desta categoría profesional nesta
comunidade autónoma dun PAS por
cada dous profesores, profesionais estes
últimos que resultan fundamentais para o
funcionamento das universidades.
Rankings.
Da situación
das universidades galegas e da súa
importancia tanto a nivel nacional como
internacional tamén ofrecen unha idea
algunhas das clasificacións que tanto en
España como en todo o mundo se publican
sobre estas institucións. No ámbito
español, o ranking Issue (Indicadores
Sintéticos do Sistema Universitario
Español), elaborado pola Fundación BBVA
en colaboración co Instituto Valenciano
de Investigacións Económicas (IVIE), sitúa
na súa clasificación V á Universidade
de Santiago no duodécimo lugar entre
59 centros do país. Este listado, que
resulta do volume total de resultados
(docentes, de investigación, de innovación
e de desenvolvemento tecnolóxico)
das universidades españolas, outorga
a USC un índice de 2,0, mentres que
á Uvigo lle dá un 1,1, para situala no
24º posto, e á UDC un 0,8, polo que
lle corresponde o 36º lugar. E outra
clasificación destes indicadores, a que
se basea na produtividade dos centros
e se coñece como Issue-P, coloca
á Universidade de Santiago no 14º
lugar cun índice de 1,1, á de Vigo no
24º (1) e á da Coruña no 47º (0,8).
Polo que respecta ao Ranking Mundial de
Universidades na Web, elaborado polo
Laboratorio de Cibermetría do CSIC e que
se basea en diferentes indicadores sobre a
importancia das universidades en Internet,
a USC volve a ser a que acada a mellor
posición entre as galegas, cun 13º posto a
nivel nacional e un 350º no ranking mundial. A
continuación figura a UDC na 35ª posición en
España e na 725ª en todo o mundo, e despois
vai a Uvigo no 49º lugar entre as españolas
e no 1.200º a nivel mundial. Os indicadores
que mide esta clasificación refírense ao
impacto –proporción entre artigos e citas
que reciben na rede–, presenza –número
total de páxinas web aloxadas no dominio
principal da universidade–, apertura –número
total de ficheiros ricos (pdf, doc, docx, ppt)
publicados no sitio web– e excelencia –
traballos académicos publicados en revistas
internacionais de alto impacto–. Cómpre sinalar
que no primeiro destes eidos, a universidade
compostelá acada a segunda posición a nivel
nacional.
Empresa e
universidade. Máis alá destes
informes,
quixo coñecer de preto a
situación do sistema universitario galego
para o quese dirixiu aos seus tres reitores.
Sen embargo, tanto o da Universidade de
Vigo, Salustiano Mato, como o da Coruña,
Julio Abalde, non quixeron contestar ás
nosas preguntas, polo que só podemos
ofrecer a visión do reitor santiagués, Juan
Viaño Rey. Sendo a USC unha das mellores
universidades de España en canto a convenios
de prácticas asinados con empresas, o máximo
representante desta institución percibe a
relación co tecido empresarial como “unha
alianza estratéxica”, que fundamenta en tres
eixos: “o formativo, onde os nosos estudantes
20
A fondo
2.480 millóns para o próximo quinquenio
complementan a súa formación; o investigador,
onde as empresas buscan solucións aos
seus problemas técnicos, e o do compromiso
social, porque todos somos importantes para
mellorar a nosa calidade de vida”. No caso
da universidade á que representa, asegura ter
unha “relación magnífica” nestes tres piares,
con contratos que superan os 40 millóns de
euros para a investigación e con máis de mil
convenios con empresas para que “os nosos
alumnos fagan prácticas profesionais”.
Acto no que se levou a cabo a sinatura do Plan
Galego de Financiamento Universitario 20162020, celebrado en Santiago o 7 de xaneiro
Esta é a cantidade que contempla o Plan Galego de Financiamento Universitario 2016-2020, que foi asinado o pasado 7
de xaneiro polos tres reitores das universidades galegas durante
o transcurso dun acto ao que asistiron o presidente da Xunta,
Alberto Núñez Feijóo; o conselleiro de Facenda, Valeriano
Martínez; o de Educación e Ordenación Universitaria, Román Rodríguez; e o de Sanidade, Jesús Vázquez, así como
o secretario xeral para o Deporte, José Ramón Lete. O documento, que pretende sentar as bases da universidade do futuro
para facela máis especializada, máis eficinte e poñela en contacto
cos sectores produtivos, establece un incremento do 18 % sobre
a cantidade fixada inicialmente no plan anterior ata chegar aos
2.480 millóns de euros, que serán distribuídos a través de dous
fondos principais: un dedicado ao financiamento estrutural –que inclúe a obra de reforma. acondicionamento e mellora
(RAM) e o custo de persoal docente e administrativo–, e outro
aos resultados –que ao remate do período de vixencia se agarda que chegue ao 40 % do total–. Á súa vez, este fondo por resultados estrutúrase en catro subfondos, que son os complementos
retributivos e compensación por matrículas; os custos asociados
ao ensino universitario; o fomento da I+D+i a través de convocatorias ou convenios vinculados a liñas de investigación, e os
resultados definidos cun panel de 12 indicadores.
Para o reitor da Universidade de Santiago de Compostela,
Juan Viaño, este plan inclúe unha novidade que “debe ser
o camiño para que a educación superior en Galicia continúe
pola senda de crecemento”, grazas a “unha maior vinculación
do financiamento aos resultados obxectivos que acadamos”.
Segundo explicou, recoñecerase de xeito progresivo a calidade
das investigacións que se fan en Galicia, o número de alumnos
que deciden estudar en cada una das universidades galegas e
os recursos que cada unha é quen de captar nas convocatorias
competitivas nacionais e internacionais. Aínda admitindo que
o plan “non coincide” coa proposta que a USC fixo no seu momento, na súa opinión o documento garante ás universidades “boa parte da estabilidade económica dos vindeiros anos e vai permitir estimular aínda máis a nosa capacidade de rendemento e de obter mellores resultados”.
Críticas.
Pola súa banda, o reitor da Universidade
de Vigo, Salustiano Mato, cualificou como “un paso atrás” a
repartción por resultados, xa que a considera “menor” ao arrincar cun 33 % que, en realidade, representa “un 15 % real” en
función dos resultados. “Volvemos un pouco a esa senda
de non repartir por resultados”, insistíu ao tempo que
sinalou que confía en poder mellorar o panel de indicadores
no proceso de seguimento. Como parte “positiva” do documento, destacou que permitirá dispoñer dun escenario económico
“certeiro”, que ofrece “estabilidade” na xestión, e que se “abandona o escenario de descenso” de achegas públicas cara un terreo “de lixeiro incremento”.
Polo que respecta á Universidade da Coruña, Xosé Luís Armesto, que por entón asinou o plan como reitor en funcións,
declarou que o documento é “manifestamente mellorable” e
que “aínda pode cambiar para mellor”, xustificando a sinatura do convenio na “responsabilidade institucional” e en “poñer
por diante a cooperación”. “Penso que faltou tempo negociador, porque aínda que houbo tempo físico, negociación houbo moi pouca”, considerou ao tempo que dixo
confiar en “seguir falando” para “mellorar eses inidicadores” da
repartición por resultados, que na súa opinión deron un xiro
“demasiado brusco” respecto ao plan anterior.
Tras recoñecer que a taxa de paro entre
os universitarios galegos é maior que a
do conxunto de España, pese a ser as
universidades galegas as que máis diñeiro
invisten por alumno matriculado, aclara que
a diferenza entre Galicia e a media nacional
neste aspecto “é mínima”, pero incide en que
“a empregabilidade é unha variable que temos
que ter sempre presente e debe ser algo que
nos debe preocupar moito”. Neste sentido,
apunta que hai varias causas que poden
producir estas altas taxas de paro que se dan
agora, entre as que “a formación tamén é unha
parte de todo este problema”. Así as cousas,
asegura que á hora de deseñar unha mellor
oferta formativa, “cada vez se teñen máis en
conta estes indicadores”.
Menor cualificación.
Ante o dato do informe “As Universidades
Españolas. Unha perspectiva autonómica”,
que indica que un de cada tres universitarios
galegos que foron contratados ao longo de
2014 o foron para desempeñar traballos de
menor cualificación, Viaño expón que existen
21
outros informes que matizan o problema.
A este respecto, apunta que un estudo
da Axencia para a Calidade do Sistema
Universitario Galego (Acsug) revela diferenzas
entre uns titulados e outros. “Hai unha
diferenza importante se falamos de titulados en
Ciencias da Saúde, onde as cotas acadan o 80
%, cos de Humanidades, por exemplo, onde
os números non chegan ao 30%”, aclara. E por
iso sostén que arredor desta situación inflúen
moitos aspectos, como “as necesidades do
mercado, a formación interdisciplinar e a
creación de novos perfís profesionais que
aínda non están definidos na formación
estandarizada e as empresas buscan
modelos parellos”.
Preguntado sobre se en Galicia hai poucos
universitarios, como así o indica o estudo
da Fundación CYD, considera que nesta
comunidade autónoma se chega a “unha
cifra bastante parecida ás recomendacións
internacionais”, xa que “entre as tres
universidades galegas sumamos máis de
60.000 persoas”. Non obstante, fai fincapé en
que este tipo de formación é “imprescindible
nunha sociedade como a nosa”, aínda que o
sistema formativo teña que estar integrado
por varios niveis: “dende o ensino infantil
ata o universitario, pasando pola formación
profesional”. “Todas elas son imprescindibles
e cómpre ter claro que o modelo ideal é o
equilibrado, non o que teña máis dun perfil ou
do outro”, engade. Ademais, entende que en
canto á formación continua na universidade,
“onde os profesionais buscan mellorar os seus
coñecementos específicos”, o problema é
As
universidades
galegas son
as sétimas que
máis persoal
docente e
investigador
(PDI) teñen, cun
total de 5.258
profesionais.
Deles, o 84,2
% teñen un
contrato a
tempo completo,
o 76,4 % son
doutores, o
73,3 % ten un
contrato estable
e o 56,7 % son
funcionarios
A fondo
22
O cadro de
persoal PDI
é un dos máis
envellecidos do
estado, cun 16,1
% de profesionais
que teñen máis
de 60 anos fronte
a unha media do
13,2 % en España
23
Facultade de Xeografía e
Historia da Universidade de
Santiago de Compostela
diferente, e asegura que “aí si que temos que
avanzar bastante”.
Financiamento.
Respecto
ao financiamento, o reitor da Universidade
de Compostela sinala que se Galicia é a
comunidade autónoma na que é máis barato
cursar un grao é porque así se decidiu “entre
todos”. Sen embargo, reclama buscar
mecanismos de financiamento que
permitan “compensar a diferenza dos
custos entre formar a un estudante e as
taxas de paro”, se se quere seguir mantendo
a formación e a investigación de calidade.
Segundo explica, é un feito que se produce
tanto na formación de grao como na de
postgrao, unha situación na que se enmarca
o Plan de Financiamento que recentemente
aprobou a Xunta e polo que “cómpre ir
creando instrumentos de medición cualitativa
sobre o traballo feito”.
En canto a este plan en concreto, opina
que se achega máis á realidade galega e
“abre as portas a unha metodoloxía que nós
entendemos máis eficaz”. Aínda que non
coincide coa proposta que defendía a súa
universidade, xa que pretendía “unha maior
presenza do financiamento polos resultados
acadados” e finalmente se acordou facer “un
documento que nos garanta unha mellora
durante os catro anos vindeiros”, recoñece
que o novo plan vai no camiño de “ir xirando
cara modelos máis dinámicos que se adapten
mellor á calidade do servizo que prestamos”.
Calidade. Máis alá do feito
de que a nota media dos titulados
galegos sexa máis alta que o promedio
español, Viaño defende a “boa” calidade
da docencia universitaria en Galicia,
tanto na súa como nas outras dúas
universidades da comunidade autónoma,
polo “éxito que obteñen os nosos
estudantes nos procesos competitivos
postuniversitarios”, como poden ser os
sitemas de formación de postgrao de Médico
Interno Residente (MIR), o de Psicólogo
Interno Residente (PIR), o de Farmacéutico
Interno Residente (FIR) ou incluso a
convocatoria de investigadores excelentes
que todos os anos fai o European Research
Council da Unión Europea.
Pero a pesar diso, as universidades galegas
están entre as que peor proporción de
alumnos por profesor teñen de España, un
problema que o reitor santiagués entende
que se ten que solucionar en función dos
grupos de que se trate. “O Espazo Europeo
de Educación Superior propón unha serie
de ratios para a organización dos grupos
de traballo. Temos grupos expositivos, que
son máis grandes, e grupos interactivos de
laboratorio, que son moito máis pequenos.
Nese escenario temos que optimizar os
nosos recursos para garantir que todos e
cada un dos estudantes teñan a atención
que se merecen”, explica.
E ao revés que cos profesores, en canto
ao persoal de administración e servizos,
en Galicia hai unha dotación que supera
a media española, algo que, segundo el,
terá que se ir adaptando aos tempos.
“O modelo de organización universitario
non é quen de variar tan rápido como os
tempos esixen. Boa parte de noso cadro
de persoal de administración e servizos
creouse nun contexto que nada tiña que ver co actual, coa
chegada, por exemplo, das novas tecnoloxías. Iso obriga a
cada universidade a ir adaptando a súa relación de postos
de traballo ás novas necesidades e iso é, por exemplo, o que
estamos facendo en Santiago”, apunta. Neste sentido, indica
que na USC se está a deseñar unha nova estrutura de
cadro de persoal para mellorar os servizos e ampliar os
recursos só nos sitios nos que é necesario. “Para iso temos
que traballar de xeito moi axustado coas taxas de reposición
que nos permite a lei, evitando sempre os expedientes de
regulación de emprego”, engade.
Bolsas de estudos. No capítulo de bolsas
para estudos, Viaño considéraas como “o instrumento máis
eficaz para evitar que mozos con capacidades intelectuais
suficientes para o estudo non se formen na universidade”.
Neste sentido, as cualifica de “elemento fundamental” das
políticas públicas, polo que as universidades sempre van
defender a súa existencia e a súa mellor dotación. “Galicia
é un exemplo máis dunha situación que levou aos distintos
gobernos a unha redución económica neste apartado, e iso é
malo. Tan malo como a baixa implicación do tecido empresarial
e económico neste modelo de fomento do talento”, sinala.
Preguntado polo orzamento da Universidade de Santiago
de Compostela, o seu reitor non pode ser máis concreto e
responde coa súa cifra exacta: 219.291.991,4 euros. Segundo
explica, esta cantidade supón “unha mellora importante”
respecto dos presupostos anteriores, xa que viñan dunha
situación na que “tivemos unha circunstancia que nos
prexudicou enormemente durante toda esta década”. Así,
explica que dende 2011 ata 2015 “tivemos que gobernarnos
con orzamentos prorrogados”, o que desembocou nunha
“situación de déficit importante”. Nese sentido di que se se
compara o orzamento deste ano co do pasado exercicio,
aprézase unha melloría que se reflicte en dous aspectos
fundamentais. O primeiro deles é, segundo di, “a mellora na
captación de fondos afectados”, de modo especial en canto a
Neste capítulo PDI cómpre indicar
que as universidades galegas
son, despois das de Baleares, a
Comunidade de Madrid e as de
Canarias, as que obteñen a peor
proporción en número de alumnos
por profesor. A ratio é dun
profesor por cada 13,8 alumnos,
un índice lixeiramente superior á
media nacional (12,4)
contratos, convenios e proxectos de investigación, e o segundo,
“un aforro importante en partidas que tradicionalmente
creceran”, como o capítulo I referente ao persoal. “A
estratexia que seguimos neste segundo caso foi a de reducir
sensiblemente a taxa de reposición daqueles profesores e
persoal de administración que por distintas razóns abandonaron
a súa carreira laboral na USC”, aclara. E en canto ás partidas
prioritarias destas contas indica que son as destinadas
á docencia e á investigación, “buscando sempre a maior
eficiencia no gasto e a mellora de ingresos, tanto na parte de
investigación como na de formación”.
Para rematar, o reitor da Universidade de Santiago de
Compostela asegura non detectar ningún gran problema no
sistema galego de universidades, “pero si circunstancias que
debemos asumir con seriedade e colaboración”. Así, considera
como aspectos fundamentais que “necesariamente teñen que
ser abordados” asuntos como “a incorporación de profesores
novos en áreas deficitarias”, a “inserción laboral” dos
titulados galegos, “a mellora de captación de recursos
externos” ou “a mellora da calidade”.
Entrevista
25
Una entrevista de Teresa Rocamonde con fotografías de Miguel Muñiz
Luis
Caramés
cOORDINADOR DEL GRUPO
MANUEL COLMEIRO
“Bruselas no siempre
es la mala de la película”
Catedrático de Economía Aplicada de la USC,
director de la Cátedra Bolívar para las relaciones
con América Latina y académico de la Real Academia Galega de Ciencias, el profesor Luis Caramés (Cerdedo, 1949) suma ahora un nuevo cargo –o responsabilidad– a su dilatada trayectoria
profesional. Desde hace unos meses coordina el
Grupo de Análisis y Debate Manuel Colmeiro,
“un grupo de ciudadanos preocupados por construir un futuro mejor que invitan, a todos aquellos
que quieran, a sumarse a esta iniciativa”.
Tal como se presenta el grupo, parece un
movimiento de intelectuales “indignados” ¿Hay
algo de esto detrás? ¿Cómo y por qué surge el
Grupo Colmeiro?
Está de moda la indignación, muy justificada en relación con
los sucesivos hechos que muestran una clase política bastante
contaminada por la corrupción. A mí me da la impresión de
que, en todo caso, por ser menos pesimista, en nuestro país
ese fenómeno está muy ligado a la contratación pública y a la
financiación de partidos. En otras latitudes está infectado todo
el cuerpo del Estado. No es un consuelo, creo es un hecho
objetivo. Y el Grupo Colmeiro, inserto en la sociedad, toma nota
de este pasivo para la democracia y lo tendrá en cuenta en
sus debates, pero no nace ligado a ninguna indignación. Surge
para aglutinar a un conjunto de personas, mayoritariamente
docentes e investigadoras, que ponen en común sus inquietudes
y deciden organizar debates, llevar a cabo estudios y divulgar
sus proposiciones y reflexiones entre la sociedad más inmediata,
pero también más allá de Galicia.
La elección del nombre es toda una declaración
de intenciones, pese a que no es un gallego muy
conocido fuera de ciertos ámbitos, ni siquiera en su
ciudad natal. ¿Por qué eligen a Manuel Colmeiro?
Porque es un intelectual situado ya en la historia, catedrático
en Compostela y en Madrid, académico, dedicado a la
economía política y al derecho político, perteneciente a
Entrevista
26
“Los políticos son
indispensables […]
Queremos invitarles a
compartir discusiones
en nuestros foros. Y
también son unos de
los destinatarios más
relevantes de nuestras
conclusiones”
27
“Hemos hecho
infraestructuras
muy útiles y otras
bastante menos.
Tuvimos el sarampión
de los nuevos ricos,
como tantos otros,
y ahora tendremos
que comernos la
deuda pública”
El catedrático de Economía cree que podría haberse
atajado la crisis transfiriendo “gasto improductivo a
otras prioridades” aunque reconoce limitaciones en la
“libertad” del gobierno Rajoy los dos primeros años
prestigiosas sociedades internacionales,
parlamentario y unas cuantas cosas más,
muy relevantes en su tiempo.
La función del grupo es
ejercer como “instrumento
de intermediación entre los
especialistas y la sociedad, al
tiempo que de transmisor de
inquietudes y propuestas”.
¿Cómo se va a efectuar este
trabajo?
El Grupo, que está dando sus primeros
pasos, funciona por áreas, que
proponen temas, y también en plenario,
suscitándose una jerarquía de prioridades
en los asuntos a debatir o a estudiar.
Por ejemplo, hemos discutido ya de
un problema tan importante –y más en
este momento– como la reforma de la
financiación autonómica, y muy pronto
debatiremos en torno a los problemas
demográficos. También iniciaremos
reuniones en distintos lugares de la
geografía de Galicia, con los empresarios
de esas zonas y con los ciudadanos
en general, debatiendo en torno a
problemas sectoriales y territoriales.
Empezaremos por la provincia de
Lugo, con sesiones en la costa, Vilalba,
Monforte Lemos y Lugo capital. Después
del verano celebraremos una reunión
internacional, con expertos europeos y
americanos, sobre la financiación de los
entes locales.
En estos últimos años ha sido
muy evidente la ruptura entre
política y sociedad, pero también
se lleva denunciando mucho
tiempo la pérdida de conexión
de la Universidad con la
sociedad ¿Es esto una forma de
comenzar a “reconectarlas”?
Como en tantas cosas de la vida, hay
muchas desconexiones. Y también
tópicos. No es cierto que la Universidad
esté desconectada de la sociedad como
tal institución. En el mundo casi todas las
investigaciones que han dado fruto, en
las ciencias básicas y en las aplicadas,
han salido de entornos universitarios.
La universidad española en general, y la
gallega en particular, adolece de defectos
organizacionales sistémicos, que la crisis
financiera ha agudizado, si bien también
va a obligar a tomar algunas medidas que
habrán de pasar por encima de rutinas y
excesos en la oferta formativa, con sus
redundancias incomprensibles para una
mente racional, así como reformas en
la propia planta universitaria. El Grupo
Colmeiro sale mayoritariamente de la
Universidad, pero busca más flexibilidad
y una mayor agilidad en las respuestas.
No hacemos ciencia básica, somos
mucho más modestos, simplemente
actuamos a favor de la racionalidad y del
buen uso de los recursos.
¿Y qué papel jugarán los
políticos que son, al fin y al
cabo, los responsables de gestar
las medidas que cambian el
mundo? ¿Tienen cabida en el
grupo de algún modo?
Los políticos son indispensables. Para
nosotros juegan un doble papel: como
gestores de la cosa pública, queremos
invitarles a compartir discusiones en
nuestros foros. Y también son unos
de los destinatarios más relevantes de
nuestras conclusiones.
¿Cuál considera que es, ahora
mismo, el mayor problema que
debería afrontar Galicia?
Galicia tiene que impulsar con mayor
decisión, aun reconociendo que se
hicieron progresos no despreciables, en
la concienciación de los jóvenes hacia
el compromiso con la innovación y la
superación de atávicas limitaciones.
Galicia es un gran país para los gallegos
y un territorio bastante pequeño
para los grandes flujos de capital
internacionales. Hay que apostar por
mejorar la educación, pero también la
organización de la oferta educativa,
insistiendo en una auténtica formación
profesional lo más parecida a la dual. Nuestra fachada costera
y portuaria no está suficientemente explotada, la oferta
aeroportuaria es infumable… Hemos hecho infraestructuras
muy útiles y otras bastante menos. Tuvimos el sarampión
de los nuevos ricos, como tantos otros, y ahora tendremos
que comernos la deuda pública. Pero si conseguimos crecer
razonablemente, hay un buen futuro. Incluso la crisis entrenó
a muchos de nuestros empresarios en el comercio exterior, lo
que es un activo ya permanente. Trabajar mejor, coordinarse
más y pensar las cosas, al menos, dos veces antes de tirarse
al foso del gasto público improductivo. Y como escribía la
economista y profesora de la USC, María Cadaval, miembro del
Grupo, hace unos días en la prensa, “la economía es, más que
nunca, poliédrica y multipolar”. Galicia tiene que aprovechar las
fortalezas que posee en ese escenario.
¿Hay posibilidades reales para resolver los grandes
problemas de esta comunidad: demográfico,
territorial, industrial…?
En lo demográfico estamos a la cola del crecimiento, en lo
territorial hace falta imaginación y superar resistencias seculares
y en el terreno industrial, poseemos islotes de actividad
puntera, pero con baja densidad espacial. Las soluciones son
complicadas y responden también a presupuestos de ideología
política y económica potencialmente diferentes. Precisamente
el Grupo Colmeiro quiere profundizar en estas cuestiones,
que son vitales no solo para el crecimiento, sino para la propia
supervivencia de Galicia como país moderno.
¿Estamos verdaderamente saliendo de la crisis o
esto es un impasse?
La peor crisis en decenios nos abandona lentamente, dejando
muchos destrozos. Pero también oportunidades. El gobierno
eligió un modelo de superación del problema por la vía de la
deflación salarial, lo que indujo unos costes sociales fuertes y,
actualmente, una demanda interna muy endeble. No es cierto
que Europa impusiese este modelo de modo literal, aunque
fue firme con aquello que tenía que serlo, a mi juicio. Podían
haberse hecho otras cosas, por ejemplo transferir gasto
improductivo a otras prioridades, si bien hay que reconocer que
los grados de libertad en los primeros dos años del gobierno
Rajoy eran muy reducidos. Y el estropicio de una parte de la
banca ha sido de aurora boreal.
La “hucha de las pensiones” perdió en cuatro años
la mitad de sus reservas. Solo en 2015 se sacaron
13.250 millones y a ese ritmo en 2018 no habrá
Fondo de Reserva. Estamos hablando de dos
años… ¿cómo se va a afrontar eso?
Solo se afrontará, con garantía de éxito, con crecimiento
económico y una población más rejuvenecida. Se podrán hacer
reformas indispensables en el detalle, pero la cuestión de fondo
es de extraordinaria gravedad. Otro tema para los debates del
Colmeiro.
La situación política actual, ¿cómo afecta a la
economía?
La relativa parálisis política, resultado de unas elecciones que
arrojaron un mapa enrevesado, hace que el dinero, siempre
con querencia a lo seguro, abandone el país o no venga en las
cantidades adecuadas. Eso pasa aquí y en cualquier país que
esté en puertas de un gobierno de coalición en el que pueden
entrar fuerzas políticas todavía no testadas o con programas
aparentemente incompatibles con las políticas europeas. Pero
esa es la expresión de la voluntad democrática del país, así
que todas las partes habrán de abandonar sus programas de
máximos, a mi parecer.
Opinión
28
29
CAPITÁN, MANDE FIRMES
“Los mapas nacionales no han sido
inmutables a lo largo de la historia,
pero a mí me parece más razonable
llegar a acuerdos de convivencia con
una suma positiva para el conjunto”
¿Cuál es, a su modo de ver, la mejor
solución a la situación en que nos
encontramos?
A mi juicio, un gobierno que trate de conducir una
negociación con Bruselas –que para mí no siempre
es la mala de la película– y que, manteniendo los
objetivos de consolidación presupuestaria, dé un
cierto margen a su consecución.
Pese a todo lo que ha pasado, continúan
saliendo casos de corrupción y cada vez
parecen alcanzar mayores dimensiones.
Más allá del reproche ético y legal, ¿cómo
afecta esta práctica a la economía de
un territorio? ¿Se puede acabar con la
corrupción?
La corrupción, en primer lugar, no se genera sobre
un terreno social baldío. Tiene que haber una sanción
ética explícita por parte de los ciudadanos. La
financiación de los partidos no está tampoco bien
resuelta. Debe haber un sistema judicial competente y
dotado de los medios precisos para juzgar los casos
en un tiempo adecuado, no como está ocurriendo
ahora, y las reformas legales correspondientes para
que los condenados resarzan efectivamente lo que se
llevaron de las arcas públicas, sean quienes sean.
Pasemos a otro de los grandes temas del
momento ¿Es necesario cerrar el debate
a posibles escisiones territoriales? ¿Cómo
nos afectaría una hipotética independencia
de Cataluña?
Los mapas nacionales no han sido inmutables a
lo largo de la historia, pero a mí me parece más
razonable llegar a acuerdos de convivencia con una
suma positiva para el conjunto. Cataluña sobreviviría,
pero el coste de la secesión va a depender de
muchos factores, no solo para los catalanes. De
llegar a producirse, habría un período de ajuste a la
nueva realidad institucional que, dependiendo de su
duración, infligiría costes mayores o menores. Además
está el asunto de Bruselas, a donde no se puede llegar
cualquier madrugada pidiendo pensión.
¿Es capaz de dibujar la Galicia de 2050?
Pues la verdad es que Einstein en sus cosas,
incluidas las ondas gravitacionales, y Julio Verne en
las suyas, por citar casos emblemáticos, tuvieron
gran visión de futuro. Quizá ellos… pero tampoco.
Se pueden constatar corrientes profundas de la
historia pero no están libres de sufrir algún salto en
su secuencia. Lo que sí me atrevo a decir es que
Europa o se integra más eficazmente o no será y, por
ende, a nosotros nos iría mal. Los flujos migratorios
están ahora perturbados por fenómenos bélicos
regionales. ¿Cómo va a evolucionar la gobernanza
del mundo? Los problemas son cada vez más
globales, necesitarán respuestas globales.
Galicia no está,
ni se la espera
Puede que, como dice Xosé Manuel Beiras,
exista “un problema de coordinación” y que “una
cosa es lo que sale en los medios y otra lo que
está sucediendo”. Pero lo que sale en los medios
coincide bastante con lo que sucede, a juzgar por
las declaraciones de los propios protagonistas.
Y lo que sucede es que Galicia no existe en las
negociaciones que se llevan a cabo para la formación de un nuevo Gobierno porque ninguno
de sus problemas, ni de sus reivindicaciones, ni
de sus necesidades, están presentes en las condiciones impuestas por Podemos, de la que forma
parte En Marea, para apoyar o no la investidura
del socialista Pedro Sánchez.
Primero se descartó la formación de un grupo
parlamentario de En Marea, pese a las tensas
negociaciones llevadas a cabo. Pero es que ya
meses antes la gallega Carolina Bescansa había
advertido de que no era posible la constitución
de ese grupo. Más tarde fue el sonrojo de ver
como los valencianos de Compromís, negociaban por su cuenta mejoras para la comunidad
que representan, con posibles nuevas infraestructuras y financiaciones especiales. Después
fue asistir a la presentación de casi un centenar
de folios donde se recogen las líneas básicas de
Podemos para un acuerdo con los socialistas
y comprobar que ni se cita el término Galicia.
No ya sus reivindicaciones, ni los sectores pesquero, lácteo o naval, que viven inmersos en un
pozo; ni la finalización de la construcción del
AVE, que vuelve a ser cuestionada por Ciudadanos. Galicia no aparece, como sí lo hacen
Euskadi y Cataluña, ni por asomo.
“En Marea hizo un informe, que tiene Podemos. Otra cosa es que, si en En Marea no hay
agilidad suficiente con el funcionamiento del
grupo, puede haber este tipo de desfases”, se
justificó Beiras ante el aluvión de preguntas
que fueron planteadas por la “desaparición” de
las negociaciones de Galicia. Pero es que ese informe, en el que, según parece, figuraban asuntos como la reforma de la ley de financiación
local, la derogación de la prórroga de 60 años
a la ubicación de Ence en la ría de Pontevedra
o un nuevo contrato lácteo, no se está teniendo
en cuenta y por lo tanto es como si no existiera.
Sí existen en cambio y así se recogen en el documento de Podemos, disolver todas las diputaciones provinciales con la única excepción de
Euskadi y los territorios forales. Y existe sobre todo Cataluña, comunidad que es citada
en trece ocasiones para reconocer, entre otras
cosas, su “derecho a decidir” en un referendo si
se independiza de España.
Por no aparecer no aparece ni citado el río Miño,
que tampoco tendría que aparecer, sino fuera
porque se citan el Ebro, Guadiana, Guadalquivir, Júcar y Segura. Y no figura la riera de Marlés, ni la Font de la Llúdriga, de puro milagro,
porque Cataluña parece ser la columna vertebral
del posible futuro gobierno a juzgar por la propuesta de Iglesias y los suyos. Para eso tienen a
Ada Colau empujando cada mañana.
Pablo Iglesias presume con frecuencia de que
la formación que lidera es segunda fuerza en
Galicia, por delante del PSdG-PSOE. Y cita con
más frecuencia todavía, la consecución de los
alcaldías de Ferrol, Santiago y A Coruña. Son
escasas las intervenciones públicas en las que
no se jacta de estos logros. Es más, dice estar
orgulloso de que el proyecto de Podemos haya
nacido precisamente en Galicia a donde acudió
como asesor de Beiras y su Anova.
Y, sin embargo, a la hora de la verdad Galicia no
existe. Ni está, ni se la espera. Y eso lo justifica
el profesor Beiras señalando una deficiente conexión de los integrantes del “ménage à trois”,
así lo llamó, que forman los tres socios de En
Marea (Podemos, Esquerda Unida y Anova),
pero insistió en que la coalición galaica elaboró un informe para dejar claras sus propuestas
ante la constitución de un Gobierno de izquierdas, a la vez que certificó que dicho informe “téñeno en Podemos”.
Pues lo mismo es que con la preocupación de
formar gobierno y adjudicarse los ministerios
no tuvieron mucho tiempo de leerlo. O lo mismo que Galicia no entra en sus prioridades. Que es lo más posible.
Ernesto
S. Pombo
periodista
A la hora de la
verdad Galicia no
existe. Ni está, ni
se la espera. Y
eso lo justifica
el profesor
Beiras señalando
una deficiente
conexión de los
integrantes del
“ménage à trois”,
así lo llamó,
que forman los
tres socios
de En Marea
Reportaxe
30
A Axenda da Competitividade GaliciaIndustria 4.0 destinará 120 millóns
de euros en dous anos para facilitar a
modernización da industria
A Axenda da Competitividade Galicia - Industria 4.0
impulsa sectores emerxentes como o aeronáutico
A fábrica intelixente. O
A industria
galega,
panca da
recuperación
económica
Galicia pechou 2015 cun crecemento do 4,1 %
no Índice de Produción Industrial (IPI), un dato
que coloca á comunidade como a cuarta de España con maior crecemento, nove décimas por
riba da media nacional. Incrementos en sectores
estratéxicos como o téxtil do 15,9 %, no naval
do 14,9 % ou do 8,5 % na automoción parecen
demostrar que estamos na boa dirección.
Hai diversos indicadores que deixan constancia de que o
tecido industrial está a ter un magnífico comportamento, como
o índice de entrada de pedidos na industria, que medrou
un 8,6 % en Galicia en novembro, ou a cifra de negocios
na industria, que o fixo nun 2,7 % nese mesmo mes. Neste
contexto, o obxectivo do Goberno galego é “certificar a
recuperación consolidando o crecemento industrial”. Para
iso está en marcha a Axenda da Competitividade GaliciaIndustria 4.0, destinada a coordinar e facilitar a modernización
da industria para o que se destinarán, no período 2015-2016,
120 millóns de euros, un investimento co que a Xunta aspira a
“promover un modelo máis competitivo orientado cara a fábrica
intelixente”.
Deste xeito, impulsaranse distintas iniciativas que mobilizarán
arredor de 500 millóns de euros ata finais deste ano
na procura dunha industria “competitiva, intelixente e
diferenciada”, co obxectivo de fixar tecido industrial con
capacidade para recuperar o emprego e xerar novos postos de
traballo. Para isto, ponse o foco nas necesidades das pemes,
parte fundamental do tecido produtivo galego, sen esquecer ás
grandes empresas polo seu efecto tractor na economía e pola
súa contribución á imaxe de Galicia.
31
obxectivo é consolidar a denominada Industria
4.0, composta por fábricas intelixentes,
automatizadas, flexibles, interconectadas,
sostibles e sociais, que contan con espazos
compartidos entre humanos e máquinas, e
outorgan máis responsabilidades ás persoas,
máis cualificadas e ben formadas. Cómpre
salientar que a aposta pola fábrica intelixente
ocupa un lugar prioritario, con 40 millóns de
euros destinados á súa promoción, o 33 %
nestes dous anos.
A Axenda, elaborada conxuntamente con 120
axentes e aprobada polo Consello Galego de
Economía e Competitividade, desenvólvese
a través de cinco eixos: factores territoriais
de competitividade, persoas e organizacións,
crecemento, innovación e mercados. Entre
as medidas xa activadas está unha da
Consellería de Economía, Emprego e
Industria, a través do Igape, para impulsar
catro proxectos demostrativos no ámbito da
fábrica intelixente, con actuacións concretas
que se implementarán nos procesos produtivos
de 50 empresas. A convocatoria está dotada
con catro millóns de euros, para que os
consorcios formados por pemes galegas
e un organismo intermedio –clúster, centro
tecnolóxico ou unha asociación empresarial–
desenvolvan proxectos conxuntos para
aplicar tecnoloxías desta Industria 4.0. Entre
as primeiras medidas postas en marcha está
tamén a rebaixa de ata o 50 % no custo do
metro cadrado do chan industrial dependente
da Xunta, que leva asociada o financiamento
de ata o 40 % do custo dos proxectos por
parte do Igape.
Ademais, vén de activarse unha oficina Doing
Business, unha canle de comunicación directa
a través de internet para que cidadáns e
empresarios consulten a tramitación dos seus
A automoción, clave na
implantación da fábrica intelixente
Proba do vehículo autónomo
deseñado por PSA Peugeot Citroën
Un dos piares da economía galega é a automoción, que supón o 12 %
do emprego industrial, o 14 % do PIB e o 31 % das exportacións. Un sector
que compoñen 107 empresas, con Citroën á cabeza –que pechou 2015 con
407.000 unidades producidas, un 7 % máis que en 2014–, e para o que se
abren grandes perspectivas co novo modelo polo que competirá a planta de
Balaídos, que se sumaría á adxudicación do K9, e que suporía unha oportunidade para consolidar a posición da planta viguesa no grupo.
O futuro da automoción galega vén marcado pola diversificación e a internacionalización; a aposta polo talento; a innovación colaborativa entre
empresas, centros tecnolóxicos e clústers, así como polos factores tecnolóxicos, como os novos materiais; eficiencia ambiental; a entrada no sector de
empresas tecnolóxicas e, por riba de todo, a incorporación das tecnoloxías
asociadas á Industria 4.0.
Máis alá do proxecto que a propia PSA está desenvolver para implantar a
fábrica intelixente en Balaídos, tamén está colaborando co CTAG nunha
unidade mixta de investigación da Xunta. Ademais, está aberta a convocatoria do concurso de ideas Industria 4.0, polo que este sector amosou
interese e co que se apoiarán catro proxectos demostrativos de tecnoloxías
da fábrica intelixente.
Reportaxe
32
Máis de 2.000 millóns en novos contratos para o naval
33
Unha aplicación
galega facilita o
adestramento deportivo
Train2Go.com é unha ferramenta web, deseñada por tres emprendedores galegos ligados ao mundo do deporte, que permite xestionar adestramentos online. A aplicación que xa usan deportistas
como Pedro Nimo, José Rioseco ou Gustavo Rodríguez, presentouse no marco da I Xuntanza de
adestradores e deportistas de Galicia.
Colocación de quilla do buque
escola que o estaleiro Freire
constrúe para a Armada indonesia
É outro dos sectores que está a tirar da recuperación da industria
galega; a carga de traballo dos estaleiros aumentou en 2015 case
un 50 % respecto a 2014, sumando máis de 2.000 millóns de
euros en contratos. Os últimos informes, que aínda non inclúen
algúns contratos anunciados, suman 19 buques na carteira de
pedidos galega, un 30 % de toda a carga de traballo estatal.
A Xunta considera clave a mellora no acceso ao crédito por
parte do sector nos últimos meses, apoiado desde a administración cunha liña de avais da industria auxiliar, coa súa presenza
en Pymar e con instrumentos como os Préstamos Jeremie,
os respaldos do BEI ou o papel de XesGalicia. Ademais, pro-
proxectos e propoñan solucións que simplifiquen a normativa
e supriman barreiras burocráticas para a posta en marcha de
novos negocios. Ambas iniciativas súmanse a outras en ámbitos
nos que Galicia destaca, como o naval ou o aeronáutico,
activando as bases tecnolóxicas para impulsar o Naval 4.0
e traballando na creación, da man do Instituto Nacional de
Técnica Aeroespacial, dun polo tecnolóxico e industrial de
avións non tripulados, que busca contar con socios industriais
europeos de primeiro nivel.
A Axenda pretende tanto reforzar sectores estratéxicos da
economía galega –agroalimentario, automoción, naval, forestal
ou téxtil–, com impulsar outros emerxentes e de maior valor
engadido, como o aeronáutico, o biotecnolóxico ou as TIC.
Neste contexto, aposta polo equilibrio entre o reforzo dos
sectores tradicionais e o impulso dos emerxentes así como
pola diversificación de produtos, ao tempo que se facilita
a hibridación multisectorial, que supón a interconexión de
sectores distintos na procura de aproveitar as sinerxías entre
eles para mellorar a súa competitividade no mercado global.
Novo récord de exportacións.
A Axenda da Competitividade Galicia-Industria 4.0, péchase
gramas como o Interconecta e o Conecta Pemes –que vén
de pechar unha nova convocatoria de 25 millóns de euros–, ou
proxectos como o Atempo, teñen mobilizando máis de 33 millóns de euros desde 2009 no sector.
Unha forza innovadora que agora vai á Industria 4.0, na que
se centran as tres unidades mixtas de investigación no naval
asociadas a novos procesos industriais que impulsa a Axencia
Galega de Innovación; o convenio con Aclunaga e Aimen
para o impulso do Naval 4.0 desde o CIS Galicia, que está a
desenvolver novas tecnoloxías e prototipos; e o xa mencionado
concurso de ideas Industria 4.0.
cunha clara visión: Galicia ten que estar aberta ao mundo, e
estar preparada para competir con el. De aí que o quinto eixe
da Axenda se centre nos mercados exteriores, aliñado coa
Estratexia de Internacionalización da Empresa Galega 2020
que busca que o peso das exportacións no PIB galego acade
o 40 % no ano 2020, e incrementar nun 25 % as exportacións,
o investimento estranxeiro en Galicia, e o número de empresas
exportadoras, nese mesmo prazo. Dentro desta estratexia,
no que vai de ano activáronse xa 9,5 millóns para apoiar a
cooperación empresarial e a contratación de xestores que
incrementen as exportacións.
A comunidade está a marcar o seu mellor ciclo exportador, tras
pechar 2015 cun novo récord histórico. Segundo o Ministerio
de Economía e Competitividade, as vendas ao exterior da
comunidade sumaron o ano pasado 18.831 millóns de euros, un
5,6 % máis que o ano anterior e un 0,4 % máis que en 2013, no
que xa se lograra a mellor marca histórica. Ademais superamos
en 1,3 puntos o incremento estatal, cun crecemento do 4,3 %
en 2015. Por outra banda, o saldo comercial galego superou
os 3.710 millóns, un 11,4 % máis que en 2014, mentres que no
conxunto do Estado a balanza comercial foi negativa en case
24.174 millóns, reducíndose o déficit comercial nun 1,2 %.
David Iglesias e Antón Ruanova con Pedro Nimo durante a Xuntanza
celebrada no establecemento deportivo que este ten en Santiago
Santiago acolleu a I Xuntanza de adestradores e deportistas
de Galicia que reuniu a nomes tan destacados como os do
maratoniamo Pedro Nimo; os triatletas Gustavo e Rubén
Rodríguez ou José Rioseco, adestrador de campións do
mundo como Gómez Noya e Iván Raña. A cita serviu ademais
para presentar Train2Go.com, unha ferramenta online de
xestión deportiva que conta con máis de dous mil usuarios
e que foi desenvolvida por un equipo encabezado por tres
emprendedores moi novos e ligados ao mundo do deporte
como son o triatleta Antón Ruanova –desenvolvemento
funcional, Marketing&Vendas–, Luis Fraga –desenvolvemento
funcional e técnico–, e David Iglesias, informático e
coordinador do proxecto.
Trátase, pois, dunha aplicación “cen por cen galega” e “cen
por cen eficaz”, xa que se trata dunha “ferramenta viva” que
se modifica e actualiza practicamente cada mes co fin de dar
resposta ás necesidades e demandas dos seus usuarios, facendo
a xestión dos adestramentos moito máis sinxela e rápida, tanto
para os adestradores como para os propios deportistas.
O mundo empresarial levado
ao deporte. David Iglesias asegura que a
ferramenta permite ao adestrador unha “comunicación rápida
Todos os responsables de
Train2Go.com co campión de
España de Maratón Pedro Nimo
e directa cos atletas, afórralle tempo e permítelle gañar máis
diñeiro xestionando eficazmente os seus deportistas”. O
coordinador do proxecto explica que a xestión offline “limita
ao adestrador, que debe lidar con diversas ferramentas de
comunicación, moitos ficheiros e un excel que, co tempo,
vólvese complicado e inmanexable”. Train2Go.com reúne todos
os recursos que necesita o adestrador nunha única plataforma,
“o que facilita enormemente o seu labor e, sobre todo, a eficacia
do seu traballo”.
Por iso considera que é especilmente interesante para os
“profesionais do deporte”, que poden facer “unha xestión
máis eficaz e diferenciarse da competencia feroz do sector
achegando valor aos seus deportistas”. Só é necesario unha
conexión a internet para que adestrador e deportista “estean
conectados as 24 horas do día, os 365 días do ano desde
calquera parte do mundo”, subliña Antón Ruanova. O terceiro
piar do equipo de Train2Go.com, Luis Fraga, insiste en que
para eles o deporte é “unha forma de vida”, e esta aplicación
busca “mellorar esa vida”.
Para coñecer todo sobre Train2Go.com só hai que entrar na web,
onde se pode consultar todo o referente á aplicación e ao equipo
de creadores capaces de poñer a Galicia no mapa das novas
tecnoloxías ao servizo do deporte e do desenvolvemento.
Reportaxe
34
A casa, ese seguro
35
Parecido, non igual
1
2
Prezo de taxación
Prezo de saída
Con el fanse as
estatísticas de Fomento
e depende directa ou
indirectamente dos
bancos. Serve de pauta
pero con limitacións.
O que pide un
vendedor. É fácil de
analizar a través dos
índices de portais
inmobiliarios como
Fotocasa ou Idealista.
3
Prezo de
transacción real
O realmente importante.
Pero non existe en
ningunha cidade de
Galicia estatística
que o recolla.
O sector industrial e o do automóbil está tirando
do emprego en Vigo, vivendas que estaban a 350
euros agora non baixan de 450
O sector acusado de ser un dos principais causantes da recente
apocalipse económica rexorde das súas cinzas. Aínda que a
outro ritmo, o ciclo inmobiliario recupera pulso en toda Galicia
excepto en Lugo, onde as promocións costeiras lastran o
proceso. Comprar vivenda volve ser rendible para o pequeno
investidor porque duplica, no peor dos casos, o rendemento dos
cartos metidos en débeda pública. Por Esther Garrido
“É certo que está a haber unha reactivación aínda que vai por zonas: A Coruña está
a tirar bastante, en Vigo estamos a expensas do que pase co PXOM aínda que segue
xerando negocio o aluguer de vivenda; en canto a Ourense está tamén a expensas do
Plan Xeral pero que se fixo un labor interesante de rehabilitación, e Lugo é o territorio
que máis vai tardar en repuntar por culpa das promocións costeiras paradas”. Este
resumo fáinolo o delegado en Galicia da empresa de valoración de activos Gesvalt,
Diego Esquer que confirma que pisamos a mesma senda de reactivación que
vive boa parte de España “pola entrada de fondos de investimento estranxeiros e
Socimis, polos baixos tipos de interese, pola reactivación do emprego e porque os
bancos, presionados polo BCE, están obrigados a prestar”. Basicamente a demanda
está medrando e por riba o cociente de crédito dubidoso baixou un punto dende 2014
situándose no 5,1 % o ano pasado. Mesmo albíscase certa “guerra” de hipotecas entre
entidades, sinal de que as cousas empezan a moverse.
Pódese confiar?
“O sector inmobiliario volve presentar oportunidades
de investimento”, conclúe Bankinter no seu último informe, no que constata que
soben compravendas e un tímido repunte de prezos. Como sempre, o máis seguro
é comprar activos (sexan pisos, garaxes,
locais ou rochos) en zonas céntricas
e turísticas en zona de costa. “Estase
reactivando o mercado de segunda residencia
en zonas de praia de Pontevedra e A Coruña”,
confirma Esquer, cuxa firma veñen de
presentar o estudo Evolución do mercado
inmobiliario en 2015 e perspectivas 2016
que realiza en función dos prezos que taxan
e que apunta que, ao despedir 2015, houbo
unha aceleración importante en Pontevedra,
que creceu un 6 %, e na Coruña, cun 11 %.
O INE confirma tendencias: Pontevedra é a
máis dinámica cun incremento das vendas do
9,5 %, moi preto da media estatal aínda que,
en termos absolutos, a provincia que rexistrou
máis operacións foi A Coruña, con 5.250.
Maior é a alza de Ourense onde repuntaron un
8,3 %. Só en Lugo baixaron un 5,9 %. En cifras
redondas: o ano pasado vendéronse nesta
terra 12.431 inmobles, un 3,9 % máis e o
primeiro incremento dende 2010.
O que máis funciona segue sendo a vivenda
de segunda man coa excepción da Coruña,
grazas entre outras cousas a promocións
como as de Abeconsa, que entende que
existe demanda en boas zonas e que, asegura,
escapa “do típico enfoque de grandes
proxectos que só teñen como destinatario
ao grande investidor”. Un exemplo é a súa
promoción na contorna de Riazor.
Paga a pena. Calquera activo
inmobiliario duplica o rendemento de poñer
o noso diñeiro en débeda pública. Fronte
ao 2 % dos bonos do Estado a dez anos,
a un garaxe –o produto menos atractivo–
mercado para logo alugar sacóuselle
no segundo trimestre de 2015 un 4,6 %.
A vivenda acumula unha rendibilidade do
5,5 %, o 6,3 % as oficinas e o 7,6 % os locais
comerciais, segundo idealista.com. O que
explica que sexan os activos que acaparan o
groso do investimento nos últimos meses. En
Un produto
apto para
aforros
modestos son os
trasteiros: cun
investimento
de entre 4.000
a 6.000 euros
pódense obter
rendibilidades
dun 6%
Opinión
36
37
Como se calcula a
rendibilidade anual dun activo inmobiliario?
“Cóllese o prezo de compra do activo e se teñen en conta os gastos: IBI, se se mercou con ou sen financiamento, os custos de comunidade e de seguro, e se detrae do prezo do aluguer pactado”, explica Diego Esquer de Gesvant Galicia. En España, a media de
tempo que se tarda en rendibilizalo está en 19,4 anos aínda que a cifra sobe no caso galego: aquí fannos falta 24,8.
O idealista.com engade que as rendibilidades máis baixas de España son as que obteñen os propietarios de vivendas en aluguer en
Ourense (3,4 %), San Sebastián e A Coruña (3,6 %) e Lugo (3,8 %). “Tamén hai que ter en conta que canto menos fondos propios
poñas e máis apalancados esteas dentro duns límites coherentes, máis alta é a rendibilidade, porque esa parte do teu diñeiro que non
destinas ao investimento podes metela noutro activo”.
Recaudar para repartir
A mediados de enero, pocos días después de la
constitución de las Cortes Generales, Pedro
Sánchez y Pablo Iglesias compitieron para
dilucidar cuál de los dos presentaba antes en el
Registro del Congreso las primeras proposiciones de ley y no de ley, aún sabiendo que tales
iniciativas no se pueden tramitar hasta que la
sesión de investidura dé un gobierno al país.
as prazas de aparcadoiro son unha opción moi económica, de xestión sinxela,
Cada vez hai máis canto
custo de mantemento moi baixo e con rarísimos problemas de morosidade. Se é en zona
grande, preto da porta e en soto un, duraralle pouco entre as mans. Un produto
galegos que meten céntrica,
aínda máis apto para aforros modestos son os trasteiros, cun investimento de entre
de novo os aforros en 4.000 a 6.000 euros pódense obter rendibilidades dun 6 %.
vivendas de segunda
Unha pensión “enladrillada”. Se ten ata 100.000 euros
man a bo prezo para hai boas oportunidades, a Sociedade de Taxación asegura que se a rendibilidade que
busca é financeira o mellor é un piso urbano duns 80.000 a 90.000 euros e para
alugalas e asegurar se
reformar. O noso experto consultado engade que “o pequeno investidor que teña un
os riles na vellez piso de 100.000 ou 120.000 euros con dúas ou tres habitacións pode conseguir unha
rendibilidade interesante en Vigo, por exemplo, onde o sector industrial está tirando
do emprego en estaleiros e automóbil e está vindo xente que necesita vivir na cidade.
Así que vivendas que estaban a 350 euros agora non baixan de 450 ou 500, hai moita
demanda e pouca oferta”.
Aínda que non é unha realidade estendida por igual en todo o país, si que asistimos á
incipiente recuperación dun sector no que investir xa é unha opción para o pequeno
aforrador, pero nada de pensar en liquidez en breve, sabendo o terreo que se pisa e
mellor optando por vivenda usada. Como asegura Diego Esquer, cada vez hai máis xente
que “deriva parte de recursos ociosos en entidades cara activos inmobiliarios que lles
aseguren rendas futuras”. Moitos pagan a “tocatexa”, sinxelamente deixan os aforros no
ladrillo segundo a Federación Galega de Empresas Inmobiliarias. A maioría son persoas
maiores de 50 anos que mercan de segunda por menos de 120.000 euros para poñelas no
mercado de aluguer na procura de rendibilidades sen tentar á sorte. Ante un horizonte de
pensións minguadas, nada como o vello valor.
Además de coincidir en el paquete de derogaciones y contrarreformas, el denominador común de ambos es la “agenda social”, que después incluyeron en sus respectivas líneas programáticas de gobierno, que abarcan un amplio
programa social de lucha contra la pobreza y la
desigualdad con muchas acciones, cuya estrella
es el Ingreso Mínimo Vital de los socialistas y la
Renta Básica Universal de Podemos. El objetivo, muy encomiable y necesario, es “acabar con
la austeridad y rescatar a las personas”.
Hay una propuesta más, común a los dos partidos: el blindaje de la sanidad y educación como
derechos ciudadanos en la Constitución cuando se reforme. La pregunta es elemental y obligada: ¿tienen esas propuestas, tan ambiciosas como justas, una base económica? ¿De verdad, creen Sánchez e Iglesias
que la sanidad y educación están garantizadas por el hecho de que, como dice el
bolero, lo “dicte un papel”, aunque sea el
papel noble de la Carta Magna?
Son preguntas pertinentes porque la agenda
social va a disparar el gasto público, como se
concluye al leer los avances de programa de
ambos partidos para negociar la investidura,
que sólo incluyen propuestas débiles para re-
activar la economía, generar empleo e ingresos
que es donde está la garantía de la fortaleza de
las cuentas públicas y la sostenibilidad de esos
servicios del ambicioso programa social.
Por tanto, que no se engañen ni intenten engañarnos. La sanidad y la educación, igual que
todas las demás prestaciones de la agenda social, se sostienen con euros que salen del Presupuesto y, gobierne quien gobierne –escribo
a mediados de febrero–, si se desploman los
ingresos del Estado, como está ocurriendo ahora por las secuelas de la crisis, y se mantiene
–o aumenta– el nivel de gasto, el sistema es
insostenible. Con esta situación, no hay
más alternativa que recortar gastos y
prestaciones o seguir acudiendo al mercado hipotecando más al país con deuda
pública, que ya ronda el cien por cien de
cuanto producimos.
Hay otra pregunta también pertinente, aunque
puede no ser políticamente correcta: ¿por qué
entre las propuestas de socialistas y podemitas
–y también de populares y Ciudadanos– no figura adelgazar las administraciones públicas,
cargos políticos incluidos, y tantas empresas
e instituciones inútiles, para aplicar los recursos ahorrados a inversiones productivas, a la
agenda social y a otros servicios del Estado de
Bienestar?
Lamentablemente, ese adelgazamiento de las
administraciones ni está, ni se le espera en
ningún programa de los partidos llamados a
gobernar al país. Aunque todos saben que la
actual estructura burocrático-administrativa
del Estado es insostenible.
José
Castro
PERIODISTA
La sanidad y
la educación,
igual que todas
las demás
prestaciones de
la agenda social,
se sostienen con
euros que salen
del Presupuesto
y, gobierne quien
gobierne, si se
desploman los
ingresos del
Estado, como
está ocurriendo
ahora por las
secuelas de la
crisis, y se mantiene
–o aumenta– el
nivel de gasto,
el sistema es
insostenible
Reportaxe
38
Ata 2076
As razóns económicas pouco importan
a quen defende cuestións ambientais,
pero o son case todo para os 800
traballadores de Ence, boa parte dos
do Porto de Marín e para ás 75.000
persoas que lle venden madeira
Nin en pintura. A
plataforma Ence Fóra da Ría para
Sempre define á pasteira de Lourizán
como “delincuente ecolóxico” e o
presidente da Federación de Asociacións
de Veciños Castelao, Juan Loureiro,
cualifícaa de “tumor” polo seu “cheiro
a ovos podrecidos” e a súa “paisaxe de
fumes e ferros”. “O cheiro é o impacto
que máis se nota, pero os maiores focos
de contaminación son as ignicións ao
aire e as verteduras á ría, ademais da
gran captación de auga que necesitan
as papeleiras e que colle do Lérez, aínda
que tente aplicar tecnoloxías para a súa
redución”, matiza esta experta. “E cómpre
tamén facer un estudo en profundidade da
incidencia en bancos marisqueiros e na
calidade das augas de baño”.
As súas melloras ambientais e a promesa de investimentos millonarios non convencen a quen quere vela o máis lonxe posible.
A pasteira debeu situarse noutro sitio pero en 1957 as cuestións
ambientais non marcaban ningunha axenda. A prórroga da concesión a Ence dada o pasado xaneiro polo Ministerio de Medio
Ambiente garante a súa permanencia 60 anos máis na ría de
Pontevedra. Por Esther Garrido
“O maior problema de Ence e doutras industrias é que son relativamente antigas
e situáronse en zonas nefastas”, explica a
unha enxeñeira ambiental
pontevedresa que nos pide que non apareza o seu nome. “Está pegada a núcleos de
poboación importantes e a espazos naturais, e por moito que minimicen ao máximo a
contaminación sempre recibirán impactos. Se produce cheiros pero a tes nun sitio con
espazo para dispersalos tes moito avanzado. Pero onde está Ence calquera escape,
aínda que sexa puntual, vaise notar moito”. Pero alí está e cumpre a lei, “o que pasa
é que a normativa ambiental europea, aínda que é esixente, non o pode cubrir todo.
Hai aspectos non suficientemente definidos, ou non se sabe aínda se o valor límite é o
axeitado porque non hai estudos da súa incidencia con suficiente antigüidade”.
39
Ence prometeu preto de 12 millóns de
euros máis para eliminar cheiros, ruídos
e vapores, e 4 millóns para a integración
paisaxística, para fundirse mellor coa
contorna. Xa convocaron un concurso de
ideas. En total 60 millóns para aforrar auga,
mellora estética e de cheiros. Pero pouco
importan estes esforzos aos centos de
persoas que tras o anuncio da prórroga,
botábanse á rúa o 29 de xaneiro xunto co
voceiro nacional do BNG, os deputados
de En Marea no Congreso, Greenpeace,
a Asociación pola Defensa Ecolóxica de
Galicia (ADEGA) e o alcalde de Pontevedra,
Fernández Lores, que asegura que “Ence
ten fío directo co PP”.
Que ofreces a
cambio. Feijóo di que negociará
coa pasteira investimentos no sector forestal
e novos proxectos industriais. O máis
zumento, se tocase, son os 74 millóns
para unha planta de biomasa de 40 MW
que xeraría 750 postos de traballo, pero
Ence conta con outros dous emprazamentos
posibles: Villaturiel (León) e Huelva. Ademais, as razóns económicas e laborais
nunca convencen a quen defende cuestións ambientais, pero o son case todo
para os 800 operarios de Ence -moitos saben que, salvo catástrofe, poderán
xubilarse na celulosa– para boa parte dos traballadores do Porto de Marín e
para ás 75.000 persoas que lle venden a súa madeira. Así que case todo o
tecido produtivo comparte alegría cos sindicatos por unha vez.
A Plataforma de apoio á Industria da Comarca Pontevedra –fundada por
oito empresas de sectores como metal, enxeñería e loxística– confía en que
a prórroga sirva “para mellorar a mala imaxe da comarca e que as empresas
pensen en vir no canto de irse”. O presidente da Cámara de Comercio,
Eduardo Barros, dicía tras a xuntanza que Ence convocaba o pasado outono
cos empresarios: “Do tema fálase moito pero sábese pouco. Esta reunión
serviunos para coñecer proxectos de mellora ambiental, de competitividade
e a súa repercusión para empresarios e autónomos. Diso deben falar as
empresas. E diso falamos. Estamos a xogarnos ou futuro económico da
comarca”. O alcalde Lores, non obstante, prefire menos postos vía Ence e
máis “relacionados con sectores como o primario ou o turismo”.
O que é evidente é que se a localización fose outra non habería estas tensións.
“É normal que a pasteira non queira gastar millóns nun traslado; non
estaría mal que a administración pública contribuíse a financialo”,
coméntanos a enxeñeira. Cara onde? “A zonas onde no teña incidencia en
núcleos importantes de poboación, zonas sen especial valor ambiental e que,
ademais, estean acondicionadas para situala”.
Licencias
Autorización
Resolución
Licencia de actividade
Permiso de captación de auga do Río Lérez
Autorización de emisión do GEI 2008-2012
Autorización Ambiental Integrada
Renovación Autorización Ambiental Integrada
Actualización Autorización Ambiental Integrada
29/09/1965
30/12/1968
31/12/2007
30/04/2008
21/12/2011
09/12/2013
Entrevista
40
Isaac
Hernández
COUNTRY MANAGER DE GOOGLE FOR
WORK PARA ESPAÑA E PORTUGAL
41
“CONTRATAMOS A BOS
PROFESIONAIS NON PARA
DICIRLLES O QUE TEÑEN
QUE FACER, SENÓN PARA
QUE NOS DIGAN O QUE
TEMOS QUE FACER NÓS”
Cando Isaac recollía o seu título de licenciado en
Telecomunicacións na Politécnica de Madrid, en
1990, aínda quedaban cinco anos para que Larry
Page e Sergey Brin deran un co outro na Universidade de Stanford. Tardarían dous máis en rexistrar o dominio. Hoxe, o noso entrevistado lidera
a división Google for Work no noso país, con
cuxas aplicacións traballan en todo o mundo o
64 % das empresas da lista Fortune 500, pero
tamén milleiros de pemes e autónomos. Por Esther
Garrido con fotografías de Miguel Muñiz
A película Os bolseiros conta as hilarantes
vicisitudes de dous “corentañeiros” na loita por un
posto na sede da empresa en California. Realmente
Google é tan aberta como parece?
A película rodouse nas instalacións de California e,
efectivamente, cando os actores chancean sobre se a comida
é gratis en realidade é que é así, é gratis para os traballadores.
E tamén é certo que se favorece moito a diversidade e a
interacción, dános igual como veñas vestido, o importante é que
sexas un profesional que poida achegar, que pense de forma
distinta. Os procesos de contratación son sofisticados porque
contratamos a bos profesionais non para dicirlles o que teñen
que facer senón para que nos digan o que temos que facer nós.
E se este sistema semella funcionar ben, por que
lles custa tanto a outras empresas tentar trasladalo?
Tiven a sorte de traballar en compañías nas cales as
organizacións eran moi transparentes, pouco xerárquicas, onde
a información e a comunicación era natural e iso probablemente
nótase cando traballamos. O certo é que cando preguntas nun
foro cantos pensan que as persoas son o activo principal dunha
compañía case todo o mundo levanta a man, pero despois non
se actúa consecuentemente. Temos que crer firmemente que o
talento humano é o que vai facer que a nosa empresa teña éxito.
Hai que crear unha contorna na cal as persoas sexan felices,
dar ferramentas, recoñecer o traballo e
deixar espazo. Sinxelamente porque un
empregado feliz é máis produtivo. Así que
se son máis felices, as nosas empresas
serán tamén mellores empresas.
Se alguén sabe sobre tendencias
tecnolóxicas que cambian
o mundo es ti. Que é o que
estamos a vivir?
Un fenómeno precioso, único, moi
distinto aos antigos cambios e
revolucións que tivemos na historia
da humanidade: estamos a ter unha
irrupción tecnolóxica moi rápida que
afecta a moitísimas persoas, de feito, á
maior parte de todos nós.
E en que se traduce esa ruptura?
Pois na mobilidade, na nube, no Big Data
e nas redes sociais. Xuntos configuran
unha especie de tormenta perfecta
que fan que todo estea a suceder con
moitísima velocidade e impacto.
Todos vemos que xa está en
marcha un novo xeito de
traballar e de vivir. O cambio
sempre será para mellor?
Supoño que dirás que si…
Si, si, é que son optimista por natureza e
claramente véxoo así.
Mudanzas sempre houbo pero
o ritmo de agora é outro. Como
perderlle o medo ou a preguiza
ao cambio?
Hai que ter moita curiosidade e estar
aberto ao que está a acontecer, porque
acontece moi rápido. Tamén vivimos
outro fenómeno curioso: temos mellor
tecnoloxía na casa que nas empresas.
Antes, as tecnoloxías adoitaban nacer
no mundo do militar, logo pasaban ás
empresas e acababan chegando aos
consumidores anos máis tarde. E agora,
polo volume de consumidores que hai
e pola democratización da tecnoloxía,
isto mudou, o que supón un reto para as
compañías, que teñen que axudar a que
os seus empregados poidan traballar
coa tecnoloxía coas que viven pero que
tamén lles permite ser máis eficientes na
contorna profesional.
Son unha peme de, poñamos,
30 traballadores. Que me vai a
ofrecer Google for Work que
realmente sexa útil? E sobre
todo, poderei pagalo?
No exemplo que me pos o normal é que
o departamento de informática sexa
inexistente ou moi pequeno, e que non
poida permitirse ter os mecanismos de
control e seguridade. As solucións de
Google for Work son como unha capa
ao redor das aplicacións de consumo
que as fan ideais para ser utilizadas pola
empresa. Ofrecemos un paquete que
se chama “Google Apps” que dá todas
as ferramentas ofimáticas que necesita:
correo electrónico, almacenamento de
información na nube –unha especie
Dropbox corporativo–, videoconferencia
Entrevista
42
Malia que recoñece que “estamos a ter unha
irrupción tecnolóxica moi rápida e que afecta a
moitísimas persoas”, o último que hai que facer é
ter medo. A curiosidade será máis útil
“Por pouco máis de tres euros ao mes por
empregado”, Isaac explica que “Google Apps”
achega todas as ferramentas ofimáticas que
necesita unha peme dispoñibles dende a nube, “o
que significa que funcionan todo o ano”
e mensaxería instantánea –equivalente a
WhatsApp e Skype pero profesional–, e un
paquete de tratamento de textos, folla de
cálculo e presentacións. Todas dispoñibles
dende a nube, o que significa que non caen,
que funcionan todo o ano, e cunha capacidade
de almacenamento ilimitada, fronte aos
sistemas de correo convencionais nos que tes
que estar a borrar ficheiros porque non che
caben. E por pouco máis de tres euros ao mes
por empregado.
Por exemplo Google Drive, sería
unha das ferramenta de Google
Apps, a nube a nivel usuario?
Efectivamente, existe un Google Drive
a nivel persoal que che ofrece 15 xigas,
pero no caso do dunha empresa ten unha
capacidade de almacenamento ilimitada
dos documentos que queiras. Ademais,
dámoslle o dominio da empresa, poñamos
por caso @ferreteriagonzalez.com. As contas
créaas a empresa que é quen decide a que
empregados darllas, e se un deles marcha
os seus documentos non se perden, é unha
información que segue sendo da empresa.
Ten todas as vantaxes de ser ferramentas do
mundo persoal fáciles de utilizar e coas que
os traballadores en xeral están familiarizados,
pero tendo control sobre elas. Ademais de que
ofrecen máis posibilidades e funcións.
Cuantos usuarios tedes en España?
Centos de miles de empresas traballan con
Google for Work, dende autónomos ata
corporacións como o BBVA, que utiliza para
todos os seus empregados en todos os países
estas solucións na nube que lle axudan no
proceso de converterse nun banco dixital
punteiro.
A empresa ourensá de mercadotecnia
dixital Redegal foi premiada por
vós o pasado verán como a mellor
axencia de España en retorno de
investimento publicitario. Coidades
moito as relacións cos vosos partners?
Si, si. O modelo de Google é un modelo no que
tratamos de xerar boa tecnoloxía e establecer
alianzas con empresas locais que nos axuden
a levar as solucións á peme. Compañías como Redegal ou outras empresas coas que
traballamos en Google for Work collen estas solucións e instálanas nas empresas,
axúdanos a escalar e permítennos que se poidan personalizar.
Como acreditades a unha empresa, como lle poñedes o selo que di “é
partner de Google”?
Temos distintos mecanismos dependendo da área da que esteamos a falar. Existen
partners que son fotógrafos oficiais de Google Maps, hai acreditacións que determinan
que podes poñer información dunha empresa en Google my Business. E en AdWords
o mesmo. Na miña área, Google for Work, lle pedimos á empresa unha serie de
compromisos de certificación, que nos demostren que coñecen as nosas tecnoloxías. E
a partir de aí dámoslles ferramentas nas que teñen toda a información e o soporte para
representar ben os intereses de Google.
O teu é o sector TIC, Microsoft e Vodafone foron pasos previos antes
de Google. O caso é que os directivos das empresas tecnolóxicas
transmitides proximidade e afabilidade, ese estilo digamos Gates e
Jobs. Pero ao tempo, o noso día a día depende moito do que facedes.
Sodes conscientes desta dualidade?
As tres son empresas que, efectivamente, teñen moita relevancia a nivel mundial, así
que temos a sorte pero tamén a responsabilidade de tocar a vida de moitas persoas.
No caso de Google xa temos cinco negocios no cal cada un suma máis de mil millóns
de usuarios. E somos conscientes da importancia de servilos correctamente a todos,
coidamos moito os mecanismos que se refiren á legalidade, á protección de datos e
á privacidade, xestiónanse de forma escrupulosa. Contrólanse quen pode ter acceso
a que tipo de información. É fundamental, porque no momento en que perdamos a
confianza do usuario probablemente perderemos o noso papel.
43
“Hai que dar
ferramentas,
recoñecer o traballo
e deixar espazo.
Sinxelamente porque
un empregado feliz é
máis produtivo”
Reportaxe
44
45
Decidiuse establecer regras comúns,
optimizar recursos, homoxeneizar servizos
e ter un único secretario e sede. Pero
mantendo persoal e puntos de atención
O pasado xaneiro ultimábanse cuestións
xurídicas e o día 18 dese mes o Diario Oficial
de Galicia facía oficial o nacemento da Cámara
Oficial de Comercio, Industria, Servizos e
Navegación de Pontevedra, Vigo e Vilagarcía
de Arousa. Veremos se a alguén se lle ocorre
unha fórmula para acurtar o nome.
Miguel Falcón, José García Costas,
Francisco Conde e Eduardo Barros,
tras asinar o acordo de fusión que se
está facer realidade estes días
Tres
por unha
Tras un proceso de fusión que levou un ano, das
cinco cámaras pontevedresas quedan dúas. Só
resta que a Xunta decida día e data para o pleno do que sairá o presidente da nova Cámara
de Comercio de Pontevedra, Vigo e Vilagarcía
de Arousa. É a primeira fusión das cámaras
españolas e, dada a situación que vivían, non
semella decisión errada. Malia as críticas ao
proceso, que as hai. Por Esther Garrido
Os famosos –e polémicos– cambios lexislativos de decembro
de 2010 que trouxeron baixo o brazo a nova Lei Básica de
Cámaras e a adaptación da Lei galega, desencadearon un
maremoto en todas, tras verse sen axudas públicas. Recortaron
gastos para ser máis sustentables e melloraron servizos para
resultar máis atractivas. Outra das saídas máis obvias era a
fusión: por motivos económicos, funcionais e técnicos. Máis
aínda cando se barallou a desaparición dalgunha das catro
pontevedresas. Por iso o 25 de marzo de 2015 acordouse que
mellor todas xuntas, acordo que, segundo comunicado oficial,
adoptouse por maioría absoluta dos plenos.
Basicamente decidiuse establecer regras comúns, optimizar
recursos, homoxeneizar respostas e servizos e ter un único
secretario. Pero mantendo persoal e os puntos de atención.
Nunca chove a gusto de todos
Cara adiante.
Xa se está
unificando web (www.camarapvv.com),
contas de correo e perfís en redes sociais
(Facebook:camaracomerciopvv e Twitter:
@camarapvv), só queda coñecer a nova
directiva. “O 9 de febreiro terminou o prazo de
presentación de candidaturas dos membros
do pleno das extintas Cámaras para formar
parte do novo, que dará lugar ao goberno
corporativo” indícannos fontes da Cámara
de Vigo. “Unha vez recibidas, a Xunta
é quen ten que fixar un día para que se
celebre o pleno. Nós, de momento, non
sabemos máis. Pero suponse que non van
tardar moito”. Como é unha decisión que
debe tomar a Dirección Xeral de Comercio a
ela remítome só para confirmar que, a peche
deste número, non había data fixada. O que
é seguro é que desa xuntanza sairá novo
presidente (ou presidenta), comité executivo
e Regulamento de Réxime Interno.
Por certo, Miguel Falcón, –que encabeza a
lista de vogais de Vilagarcía– defende unha
única Cámara para toda Galicia. Un canto, o
das fusións, ao que se resiste Tui pola súa
“situación económica saneada”. Mentres, na
Cámara de Lugo –que o pasou realmente mal–
Xabier Díez trata de paralizar o aumento dunha
débeda que rolda os cinco millóns e vender a
antiga sede para pagar a traballadores e extraballadores soldos e liquidacións. No mapa
cameral galego cada un ten a súa loita.
A cámara pontevedresa ten tres
procesos xudiciais abertos polos que
están imputados dous expresidentes
e sete vogais do comité executivo
Como en toda fusión, algo se perde polo camiño, e aínda que se conservan todas as oficinas das tres cámaras sede haberá unha, a
de Vigo. O cal non gustou moito pola cidade do Lérez, polo menos entre algúns dos seus empresarios que tamén temen o desequilibrio
de poder que supón que a maioría de representantes no novo pleno, 32,
sexan de Vigo; fronte os 17 de Pontevedra e os 11 de Vilagarcía. Pero un
novo comezo impoñíase: en Pontevedra levaban tres anos sen aprobar
o orzamento e as irregularidades en contabilidade e subvencións eran habituais, como revela o Consello de Contas de Galicia. E a xunta directiva de
Vilagarcía levaba dous anos operando en funcións. Así que Miguel Falcón
será o último presidente dunha entidade que chegou a ter 13.500
socios e que quedou sen eles.
Reportaxe
46
Novo fronte xudicial
para Abanca
47
Como sumarse á demanda?
A demanda da Asociación Galega de Consumidores e Usuarios
pretende ofrecerlles ás persoas afectadas por cláusulas solo
“unha canle rápida, barata e moi operativa para que todos os
consumidores galegos que subscribiran préstamos hipotecarios
antes de marzo de 2011 poidan resolver a súa reclamación nun
único procedemento”.
Xoán Antón Pérez-Lema (esqda.) co presidente de
Acouga, Pérez Ares, Quinteiro e Paula Gómez
Tal como confirmou Abanca, todos os clientes que
contrataron a súa hipoteca a partir de 1998 con Caixa
Galicia, Caixanova ou Novacaixagalicia –as entidades
afectadas– recibirán antes de mediados de mes unha comunicación informándolles da demanda e da posibilidade de acudir
a ela. Para iso só é necesario asociarse a Acouga, o que supón
pagar unha cota de 10 euros mensuais (120 euros ao ano).
O secretario xeral de Acouga, Pérez-Lema, advirte de que
tamén se poden adherir as persoas que xa pagaron
toda a súa hipoteca “sempre que acabaran de pagar nos últimos catro anos”, data que se considera de resolución de contrato.
A asociación estima que en maio ou xuño “haberá xa unha audiencia previa no Xulgado número 11 de Primeira Instancia da
Coruña e, pouco despois de que decida o Tribunal europeo, ditarase sentenza nesa liña”.
e obrigaba a devolver o cobrado, pero só
a partir do 10 de maio de 2013, data da
primeira sentenza, alegando que a aplicación
con carácter retroactivo á duración total dos
contratos hipotecarios causaría un “gran
prexuízo á estabilidade do sistema financeiro”.
Miles de galegos poderían recuperar os cartos das cláusulas
solo no que sería un dos maiores procesos xudiciais da historia de Galicia por contía e número de implicados –probablemente
maior que o das preferentes–. O primeiro paso, a admisión a trámite da demanda colectiva presentada pola Asociación Galega
de Consumidores e Usuarios (Acouga) xa está dado. Todos os
afectados deberán ter recibido antes do 15 de marzo un aviso do
banco por se queren adherirse á reclamación.
A admisión a trámite por parte do xulgado de Primeira Instancia número 9 da Coruña
da demanda colectiva contra Abanca interposta por Acouga abre unha nova
fronte á corporación bancaria presidida por Javier Etcheverría. A Asociación Galega
de Consumidores e Usuarios decidiu interpor esta demanda despois de que varias
audiencias provinciais abriran unha cuestión prexudicial sobre a sentenza emitida hai
un ano polo Supremo que anulaba as cláusulas solo por consideralas “abusivas”
Esta resolución dividiu os xuristas, xa que
moitos consideran que vai contra as vítimas
–os consumidores–, algo que comparte o
avogado e secretario xeral de Acouga, Xoán
Antón Pérez-Lema, quen se refire ao feito
de que “os cidadáns, os pobres, teñan que
soportar as consecuencias dun posible fracaso
do sistema financeiro: os ricos” como “doutrina
de patacón”. Pérez-Lema recorda que a
propia Comisión Europea “deixou claro que
hai que devolver desde o mesmo momento
da subscrición do préstamo” hipotecario
e o Tribunal de Xustiza de Luxemburgo
abriu causa por este asunto, o que levou á
Acouga a interpoñer esta demanda, que estará
condicionada á resolución do tribunal europeo.
Decenas de miles de
afectados. A demanda contra os
contratos subscritos coas entidades que
conforman agora Abanca –a excepción do
Etchevarría–, persegue restituír o diñeiro
cobrado de máis aos afectados polas
cláusulas solo desde o ano 1998 ata o 2011,
cando Novagalicia deixou de comercializalas.
“Pode haber tres xeracións afectadas”, afirma
Pérez-Lema, que non se atreve a calcular o
número de afectados pero estima que son
“decenas de miles”.
Trátase de persoas que pagaban un tipo
superior ao que determinaba o Euríbor
por culpa desas cláusulas coas que a
entidade se blindaba das caídas de prezos
e aseguraba a súa rendibilidade. Era unha
“práctica habitual”, por iso o avogado non
cre que na historia xurídica de Galicia “haxa
un procedemento xudicial do número de
afectados e quizais da transcendencia
económica desta demanda colectiva”.
, só
Desde Abanca, a preguntas de
responderon que cumprirían “coa petición do
xulgado” e enviarían a comunicación aos seus
clientes “a pesar de que consideramos que
non é procedente e que é unha cuestión xa
xulgada”.
A demanda
persegue
restituír o
diñeiro cobrado
de máis aos
afectados polas
cláusulas solo
desde o ano
1998 ata 2011
Reportaxe
48
49
Galicia aposta
polo smart
commerce, un
novo modelo
de comercio
intelixente que
sitúe o cliente
no centro da
súa estratexia
O conselleiro de Economía, Emprego e Industria nun
encontro con comerciantes da provincia de Lugo
A cifra de firmas galegas de menos de dez empregados que venden na rede ascendeu en 2015
a un 10,6%, máis do dobre que no ano anterior
Novas
tecnoloxías
para
impulsar a
competitividade
Os últimos datos do comercio galego reflicten
os esforzos realizados polos comerciantes nos
últimos anos. En 2015, as vendas do sector subiron en Galicia un 4,5 %, fronte ao 3,6 % do
conxunto do Estado, o nos sitúa como como a
cuarta comunidade cun maior crecemento. As
novas tecnoloxías, que están a configurar un
novo modelo de actividade comercial, parecen ter un papel clave neste impulso do comercio local.
que combinen o comercio online e offline ou que empreguen
as redes sociais para a venta e tamén para ferramentas
que melloren a xestión e o deseño dos seus produtos e
o desenvolvemento e implantación de novos sistemas de
packaging e etiquetaxe.
En España o comercio electrónico moveu o ano pasado
unha cifra de negocio récord de 20.000 millóns de euros. E
o comercio galego non é alleo a esta realidade: segundo os
últimos datos, as empresas galegas superaron en 2015 a media
estatal en vendas online, e foron as pequenas empresas as que
experimentaron un maior incremento. Así, en 2014 só o 4,2 %
das firmas galegas de menos de dez empregados vendían na
rede, cifra que ascendeu a máis do dobre en 2015 (10,6 %).
No que vai de ano, a Consellería de Economía, Emprego e
Industria leva activados programas de apoio específicos para o
sector comercial que suman preto de seis millóns de euros, nos
que se inclúen, ademais da convocatoria para impulsar o smart
commerce, axudas para apoiar o asociacionismo comercial, e
unha convocatoria para fomentar a transmisión comercial, co
obxectivo de impulsar o emprendemento e a continuidade da
calidade do sector en Galicia.
Para seguir avanzando neste camiño, a Consellería de
Economía, Emprego e Industria destina este ano máis de
tres millóns de euros ao programa de impulso ao smart
commerce e ao comercio online, mediante o cal en 2015
obtiveron apoios preto de 1.000 comerciantes e artesáns
galegos.
O programa inclúe apoios para a modernización dos
establecementos, para páxinas webs comerciais, para a
posta en marcha de novos sistemas de comercialización
Tamén se poden beneficiar da iniciativa os obradoiros
artesáns e as federacións de comerciantes, con apoios para
o desenvolvemento de sistemas de m-commerce (comercio
a través do móbil), aplicacións e webs móbiles, así como
as asociacións profesionais de artesáns, que poden optar
a axudas para proxectos de deseño e creación de novos
produtos a partir da colaboración de dous ou máis artesáns e
un deseñador.
Plan estratéxico.
A activación destes
programas forma parte do Plan estratéxico de impulso ao
Comercio de Galicia, que destina 70 millóns de euros ata 2020
a modernizar e incrementar a competitividade do comercio
de proximidade galego, con 55 accións específicas articuladas
arredor de tres grandes retos: afianzar un sector comercial
renovado; impulsar o smart commerce e o comercio electrónico,
e potenciar o comercio excelente, traballando na dinamización
e a mellora continua.
Entre os obxectivos que se fixan nesta folla de ruta está
incrementar nun 15 % os emprendedores que traballan no
sector, ata chegar aos 60.800 en 2020; triplicar a porcentaxe
de empresas de menos de 10 traballadores que venden na
internet ata alcanzar o 14 %; e incrementar nun 10 % o número
de comercios que se asocian para competir, ata chegar aos
20.000.
O primeiro dos eixes deste plan, que conta coas achegas do
sector, céntrase na mellora da competitividade, afianzando
un comercio actual e xerador de riqueza. Impulsarase a
consolidación do sector comercial galego mellorando a
regulación, eliminando trabas ao emprendemento, impulsando a
profesionalización e facilitando o acceso ao financiamento para
a activación e a mellora dos negocios.
Máis do 40 % dos recursos do novo plan destinaranse ao
segundo dos retos, con actuacións concretas para establecer
o smart commerce, un novo modelo de comercio intelixente
que sitúe o cliente no centro da súa estratexia. Apóstase
por incrementar a innovación no comercio galego como un
dos factores clave para mellorar a súa posición competitiva,
impulsando o comercio electrónico e novas fórmulas de
comercialización dos produtos, así como de mellora do seu
deseño e presentación.
O terceiro dos grandes retos, a potenciación do comercio
excelente, incidirá na dinamización comercial e a mellora
continua do servizo. Neste ámbito, promoveranse novas
estratexias para incentivar a demanda, con actuacións que
dinamicen os centros urbanos, permitan a atracción de
visitantes e compradores e incrementen as vendas.
Opinión
50
Xulio
Ríos
Director do
Instituto Galego
de Análise e
Documentación
Internacional
(IGADI)
O dólar como
moeda soberana
e como moeda
internacional
non sempre son
compatibles
Esperando a
gobernanza
A recente axitación nos mercados financeiros subliña a natureza extremadamente fráxil da actual
recuperación económica global e amosa a necesidade de impulsar unha auténtica coordinación
política capaz de acelerar as reformas da gobernanza económica global. Tense falado moito delas nos últimos anos, pero con escasos avances
prácticos, tanto que todo fai temer unha repetición, agravada, de escenarios pasados.
O ministro de finanzas xaponés, Taro Aso,
dixo recentemente que as repentinas oscilacións nos mercados de divisas non eran
desexadas, dando a entender que a súa carteira
interviría no mercado para contrarrestar a rápida apreciación do yen en caso de ser necesario. E
non só é Xapón. Todos os países con capacidade
para iso, en maior ou menor medida vense tentados nun momento de desafío económico a adoptar políticas que poidan conter potencialmente
un efecto de propagación. Xapón adoptara xa a
acción infrecuente de taxas de interese negativas
que, sen embargo, só fixo caer temporalmente o
tipo de cambio do yen. Os mercados especulan
sobre posibles accións semellantes por parte do
Banco Central Europeo e tamén suxírese a posibilidade de que o Sistema da Reserva Federal de
EUA podería ter que reverter as súas alzas nos
tipos de interese. As consultoras din que os
mercados están perdendo a confianza na
habilidade dos bancos centrais para perpetuar a levitación dos activos de risco. E os cidadáns hai tempo que perdemos a confianza na
vontade reguladora dos poderes públicos.
Toda esta situación salienta a necesidade de coordinación política e de esforzos globais que eviten
depreciacións monetarias competitivas. As volatilidades reflicten as debilidades fundamentais
no sistema monetario e financeiro internacional
actual. As políticas enfocadas ao plano estatal son
claramente insuficientes para condicionar a evolución nun mundo de compañías, divisas e fluxos
de capitais globais. É un mantra que se repite ata
a saciedade… A necesidade de abordar esta situación xa quedou de manifesto ao inicio da crise de
2008 e cada día que pasa é mais urxente
establecer respostas políticas que teñan
en conta o feito de que os mercados están
cada vez mais entrelazados e as economías
son cada vez mais interdependentes.
Moitos dos desafíos recentes conducen ao desaliñamento dos ciclos monetarios globais ditados
polo dólar e as condicións económicas dos mercados emerxentes. As reformas deben ter en conta
ambos aspectos. O dólar como moeda soberana
e como moeda internacional non sempre son
compatibles. Por outra banda, a gobernanza
económica global debe reflectir mellor o
peso crecente das economías en desenvolvemento. Son dous escollos importantes para
que as reformas avancen.
Os fundamentos económicos dinse sólidos e as
oscilacións do mercado obedecen mais a nerviosismo que a feitos concretos, asegúrase. Non obstante, varios economistas consideran que a seria
situación das institucións financeiras en Europa,
sumado á posibilidade de que a Reserva Federal
de Estados Unidos pospoña unha subida das taxas, desemboque nunha recesión económica
global e un posible derrube bursátil similar
ao de 2008.
SOCIEDADE
56
PAZO DE XERLIS
62
receiTAS de tempada
71
RAFAEL LÓPEZ LÓPEZ
50
O GALEGO NA ECONOMÍA 58
SOMOS O QUE FACEMOS
REPORTAXE
REPORTAXE
mesa e mantel
ENTREVISTA
reportaxe
52 ////
entrevista
//// 53
Rafael
López
López
“De aquí a 10
años se van a
tener resultados
muy importantes.
Evidentemente lo
que se entiende por
curación al cien
por cien no va a
existir, pero vamos
a estar ya en cifras
interesantes”
jefe de Oncología
Médica del CHUS:
“Los próximos años van
a ser decisivos y eso es
muy esperanzador”.
El Dr. López asegura que una
“bajada tan brusca de fondos”
para la investigación supone un
retraso de “doce o dieciséis años
para recuperar el nivel”, tanto de
dinero como de conocimiento
Por Teresa Rocamonde con fotografías de Miguel Muñiz
Nacido en un pequeño pueblo
de Ourense, Rafael López se
trasladó a estudiar COU a Madrid
con la firme intención de hacer
Ingeniería, carrera que no había
en Galicia. Pero ese año cambió
de idea, lo que justifica que su
título de Medicina provenga
de la Universidad Autónoma
de Madrid. Después vendría
la especialidad en Oviedo,
beca en Holanda y diversos
trabajos hasta que, a finales de
los noventa, recala en Santiago.
Su sueño, curar el cáncer,
podría no estar tan lejos…
El Dr. Díaz-Rubio nos dijo el pasado mes de mayo que en
15 años “la mayoría de los tumores” se curarían o serían
enfermedades crónicas”. ¿Es igual de optimista?
Yo incluso soy más. Yo creo que de aquí a 10 años se van a tener
resultados muy importantes. Evidentemente lo que se entiende
por curación al cien por cien no va a existir, pero vamos a estar
ya en cifras interesantes en la mayoría de los tumores. Quedará
alguno por ahí descolgado pero estamos en un momento de optimismo.
¿Pese a las predicciones de que un tercio de la población
sufrirá algún tumor durante su vida?
Cada vez habrá más cáncer, sin duda, porque el principal factor
responsable del cáncer es la edad y porque no somos capaces
de erradicar malos hábitos que afectan de un modo determinante, como es el tabaco, cuyo consumo ha bajado algo en hombres pero continúa aumentando en mujeres.
Siempre ha sido muy crítico con el tabaco ¿Es tan relevante su consumo para el cáncer?
Si no se hubiese fumado nunca habría un 30 % menos de cáncer.
Bajaría muchísimo el de pulmón, pero también el de cabeza y
cuello, páncreas y otros. Por tanto, es el peso más importante que
deberíamos quitarnos de encima.
Y la carne roja, que ha causado tanta alarma últimamente, ¿es cancerígena?
Es muy poco cancerígena. Desde hace años sabemos que aumenta ligeramente el riesgo de los tumores digestivos, sobre todo
las carnes preparadas –salchichas, chorizo…–, pero no se puede
precisar más. Desde el punto de vista de la nutrición y hábitos
saludables se sigue recomendando el consumo de dos raciones
semanales. Es cierto que nuestra sociedad consume más carne
de la que debiera, pero vuelvo a lo anterior: por cada tumor cuyo
causante principal ha sido la carne hay diez mil provocados por
el tabaco.
¿Qué hábitos influyen de forma decisiva en el cáncer?
Además del tabaco está el sobrepeso, que también tiene una
gran importancia, y es un un problema cada vez mayor. Y el ejercicio físico. Son los tres grandes pilares en los que hay que insistir
mucho porque, corrigiendo esto, solucionaríamos el 40 o 45 % de
los tumores –siendo el tabaco el 30 %–.
¿Qué importancia tiene el componente hereditario del
cáncer?
Pequeña; el componente hereditario es entre un 5 y un 10 % de
todos los tumores. La mayoría de los cánceres ocurren por azar
favorecidos por los malos hábitos o el ambiente.
En casos como el tan mediático de Angelina Jolie, que ha
suscitado gran polémica ¿es la extirpación la mejor solución?
Por lo que leí de su caso sí. Ella era portadora de una mutación
que le daba un riesgo de hasta un 80 % de sufrir un cáncer a lo
largo de su vida. Eso es una de las opciones que damos en casos
muy concretos, y es una decisión que debe tomar cada persona.
Aunque no garantiza al cien por cien que no se vaya a sufrir cáncer, sí reduce muchísimo las posibilidades. Lo que no reduce es la
mortalidad en caso de sufrir el tumor.
Vamos a pasar al campo de la investigación, que conoce
muy bien. Llevamos varios años hablando de reducción de
fondos, ¿ha afectado la crisis a la investigación y, por tanto,
a retrasar una posible cura?
En el ámbito nacional nosotros hemos bajado la captación de
fondos, sobre todo del Instituto Carlos III, que es el centralizador
de toda la investigación biomédica. Lo hemos compensado con
los fondos europeos y con los de la Consellería de Industria y la
agencia GAIN, que han estado trabajando conjuntamente con
la Consellería de Sanidade y, por ahí, se han conseguido fondos.
Eso ha permitido al IDIS, con mucho esfuerzo, mantenernos. Pero
los fondos centrales, que eran los más importantes, han bajado
mucho, se han quedado en un 25 % y eso ha complicado las cosas. La bajada ha sido tan brusca que retrasará muchos años la
recuperación. Cuatro años, con una bajada tan brusca, no representa cuatro años de retraso sino doce o dieciséis para recuperar
el nivel, porque no solo es dinero, también conocimiento. Y eso es
un grave problema.
¿Cuáles son las vías de investigación actuales más esperanzadoras?
Hay una, que ya se está trasladando a la clínica, que son tratamientos relacionados con la inmunidad, desde intentar recuperar
la inmunidad perdida hasta modificar con ingeniería genética las
propias defensas para que vuelvan a ser activas y eliminen el tumor.
También se está trabajando mucho en biomarcadores y medicina
de precisión: intentar dar a cada paciente lo más adecuado con
el menor efecto tóxico. Y una tercera línea, no tan conocida pero
muy importante, es el diseño de estudios clínicos nuevos para aplicar los fármacos en fase experimental, un problema que tenemos.
¿Por qué sigue siendo tan lenta la incorporación de nuevos medicamentos que muchas veces reclaman médicos
y pacientes y no es posible acceder a ellos?
Se está intentando acortar, precisamente con la medicina de precisión, pero aún es muy largo, excesivamente largo. Hay un tema
regulatorio, relacionado con los ministerios y las agencias, que
exigen los mismos controles para tratar un tumor con muy pocas
esperanzas que para tratamientos adyuvantes –que son los que se
54 ////
ENTREVISTA
Los oncólogos achacan a la
falta de sensibilidad política la
falta de un registro nacional
de tumores que llevan años
reclamando, una medida de
escaso impacto económico
pero gran utilidad científica
//// 55
“Por cada tumor cuyo causante
principal ha sido la carne hay diez mil
provocados por el tabaco”
como diagnósticos o terapéuticos, y ver los resultados
que tenemos comparándolos con los ingleses, franceses o los americanos. Ahora mismo no tenemos ese
registro y no sé por qué. No tiene un gran impacto
económico pero no parece haber sensibilidad en
el Ministerio o las consejerías de salud; supongo que
para ellos no es una prioridad, a pesar de que ya en
el primer plan del cáncer en 2005 se decía que debería haberlo y en todos los planes de las consejerías
se incluye también. Pero no lo hay y sería lo que nos
permitiría planificar bien las cosas.
Un paciente oncológico con poca esperanza
de vida… ¿debe someterse a tratamiento o es
partidario de evitarlo, en determinados casos?
aplican a pacientes ya casi curados para aumentar el índice de
curación–. Esto no tiene sentido porque tardas muchísimo en tener
resultados y, cuanto más tardas, más caro es. Esto hay que modificarlo pero va a ser difícil porque la sociedad actual exige mucha
seguridad y la seguridad absoluta no existe y las compañías y las
agencias tienen pánico a tener que retirar un medicamento. Y yo
creo que no pasa nada por retirar medicamentos. Que haya medicamentos tan seguros –y esto sé que va a crear polémica– retrasa la incorporación de tratamientos eficaces. Habría que balancear riesgo y beneficio y poner el tiempo en cuestión.
El CHUS será uno de los primeros hospitales de España en
aplicar la biopsia líquida. ¿En qué consiste?
Son varias técnicas que estudian lo que pasa por la sangre para
predecir los tumores. Hace años que sabemos que las células metastásicas van por la sangre y las muertes en cáncer son por metástasis, no por tumores primarios. Hoy la tecnología permite aislar
esas células, estudiarlas y, en un futuro, tener tratamientos. Otra
técnica es estudiar en el plasma el DNA que se desprende de las
células tumorales. Al morir una célula suelta el DNA a la sangre,
donde está hora y media. Ahora podemos coger ese DNA, separarlo del bueno y estudiarlo. Esto se va a aplicar ya en la clínica –en
colon este mismo mes– para determinar qué tratamiento aplicar
a cada caso. Antes del verano esperamos aplicarlo al cáncer de
pulmón y a partir de ahí a más.
Lleva años reclamando un registro español de tumores.
¿Para qué serviría y por qué no se ha logrado?
Ese registro nos permitiría saber con seguridad cuántos tumores tenemos, dónde tenemos que invertir, tanto en medios preventivos
“Que haya medicamentos
tan seguros –y esto sé
que va a crear polémica–
retrasa la incorporación de
tratamientos eficaces”
En un cáncer avanzado el mejor tratamiento siempre
es un ensayo clínico, con las limitaciones de que el
paciente lo acepte y que esté en condiciones de recibirlo. A un paciente en una etapa terminal no se
le pone un tratamiento agresivo… Es un tema muy
controvertido y hay que cambiar esta percepción
porque, si estamos hablando de cronificar y de tratamientos mucho mejor tolerados, vamos a tener que
cambiar el chip y no asociar tratamientos oncológicos con agresividad.
¿Ha encontrado muchos pacientes que optan
por terapias alternativas a la medicina convencional?
No, muy pocos. Yo creo que no llegan a cinco o diez
de los 2.000 que tratamos anualmente. Lo que sí hay
es muchísima gente que usa terapias alternativas junto con la convencional. No sabemos cuánta, porque
hay un ocultismo del paciente, pero creo que es un
porcentaje mucho mayor de lo que pensamos y nos
preocupa mucho, porque los nuevos fármacos tienen muchas más interacciones que la quimio clásica.
Hay que dejar bien claro que este tipo de alternativas, para bien, no sirven para nada y, para mal, nos
han dado algún susto importante, con problemas hepáticos que no permiten después recibir tratamiento,
o neurológicos, que no nos explicamos y que nos hacen perder tiempo, suspender tratamientos…
La SEOM lleva tiempo denunciando desigualdades entre pacientes de distintas comunidades tanto en el acceso a algunos fármacos
oncológicos como en la aplicación de determinados cribados…
Es así, y hasta lo ha reconocido el ministro. Cómo está
Galicia no lo sé, porque no hay datos oficiales; cada
autonomía funciona diferente y no hay transparen-
Cuestionario
• Un hobby: antes correr, ahora caminar
• Un lugar especial: Valdeorras
• Música (grupo, canción): fados, Bruce
• Un defecto imperdonable: pocas palabras
• Un defecto perdonable: el
trabajo como prioridad
• La mejor cualidad de una persona: honestidad
• Un talento que le gustaría tener: oído musical
• Si pudiera elegir un superpoder, ¿cuál
sería? rodillas que no se gasten
• ¿Qué le hace reír? mis hijos
• ¿Que le hace llorar? la impotencia
ante la enfermedad
• Cuál es su posesión más preciada: mis plumas
56 ////
opinión
El arpista estrepitoso
“Si estamos hablando de
cronificar y de tratamientos
mucho mejor tolerados, vamos
a tener que cambiar el chip
y no asociar tratamientos
oncológicos con agresividad”
Irmandades da Fala,
punto de partida
Ya se ha recordado, por activa y por pasiva,
que este año en el que andamos es el del centenario de las Irmandades da Fala, tanto de su
creación como de sus primeras asambleas fundacionales. Y en la una como en las otras Lugo
desempeñó un papel determinante. Porque, en
efecto, son gentes nacidas en esta provincia
quienes promueven y ponen en marcha un proyecto que acabará arraigando en toda Galicia
y que constituye el verdadero punto de partida
de todo los movimientos galleguistas modernos,
tanto culturales como políticos, sin excluir los que
puedan representar, con mejor o peor derecho,
el declinante BNG o los turulatos podemitas de
las mareas.
cia. Sabemos por rumores pero… Yo creo que tiene que haber una
cartera básica para todo el Estado y, de hecho, para toda Europa,
porque ya está muy bien definido y nos estamos saltando muchas
normativas europeas. Y, después, que cada autonomía añada lo
que considere.
En clave personal, ¿cuándo supo que quería ser médico y
dedicarse a la Oncología?
Estaba haciendo COU en Madrid porque quería ser ingeniero –y
aquí no había facultad–, y en el colegio mayor había varios médicos, conocí la disciplina y me gustó. Como entonces no se podía cambiar de Universidad tuve que hacer Medicina en Madrid.
Oncología lo decido haciendo la carrera porque era un reto; la
situación era mucho peor y había una capacidad de progreso
enorme, y acerté. Tuve muchas dudas con Cirugía, porque me formé en la Fundación Jiménez Díaz y tenía una buena Oncología y
una muy buena Cirugía.
¿No es una especialidad muy dura para el día a día del
profesional?
Uno se curte… cuando peor se pasa es en la residencia. Y es de las
especialidades con más quemados, por la dureza clínica. Pero los
que llevamos unos años, y vemos la evolución y los progresos, po-
//// 57
demos ver la esperanza. Estamos en un momento muy ilusionante,
los próximos años van a ser decisivos y eso es muy esperanzador.
¿Cuál es la faceta más satisfactoria de las que desarrolla
en el día a día: la clínica, la investigación, la docencia…?
Todo complementa a todo y todo debe ir de la mano. Evidentemente lo que más satisfacción da es la clínica: hace unos días me
encontré a una paciente con su segundo embarazo después de
un cáncer de mama… eso es una alegría enorme.
¿Qué le diría a alguien que quiere dedicarse a la Oncología a día de hoy?
Que es una especialidad muy interesante pero que no se gana
nada de dinero. Si quiere ganar dinero tendrá que buscar otra en
la que pueda ejercer en la privada porque en la pública no se
gana nada… ¡y lo sufriremos! Como esto no cambie, como país, lo
sufriremos en su momento.
¿Cuál sería su mayor satisfacción profesional una vez jubilado?
¡Tener una cura para el cáncer! Pero bueno, me conformaría con
dejar este hospital entre los punteros de España y de Europa.
Luis Porteiro Garea, lugués capitalino, y Ramón
Villar Ponte, lugués de Viveiro, fueron la fuerza
motriz que puso en marcha las Irmandades, en
cuyo objetivo se comprometieron otros muchos
comprovincianos nuestros, desde Evaristo Correa
a Luis Tobío y desde Peña Novo a Jesús Carracedo, hijo del músico José María Carracedo, sucesor de Montes en la dirección del Orfeón Gallego
y, puestos ya a tirar del hilo, otro de los muchos
nombres ingratamente ignorado por los obligados a guardar memoria agradecida y por los aficionados a bautizar y rebautizar calles. La evolución de cada uno de ellos fue por donde Dios
quiso. Hubo quien se arrojó en los protectores
brazos de Falange y hubo quien se vio forzado
a tomar el rumbo del exilio. Ramón Villar Ponte
es pieza fundamental en la creación las Irmandades. En una trayectoria de creciente moderación (que algunos han calificado de “evidente
derechización”) irá evolucionando a posiciones
cada vez más conservadoras hasta aterrizar en
un ferviente catolicismo.
Luis Porteiro Garea es, ante todo, una personalidad malograda. Jurista de extraordinaria formación, orador brillante, catedrático de Facultad
de Derecho en Compostela, tanto por su preparación como por sus condiciones personales y la
claridad de su pensamiento estaba llamado a
ser el verdadero conductor del movimento galleguista. Lo impidió su muerte prematura. “Non
morreches! Estás con nosco!”, le cantó el gran
Cabanillas en una de las él llamó, con sentido un
tanto paradójico, “Poesías ventureiras”.
En cuanto a Evaristo Correa y Luis Tobío digamos
que representan respectivamente el acomodo y
la discrepancia. Sin ningún asomo de radicalismo
en ambos casos, pero tales fueron las actitudes
de uno y otro respecto al régimen derivado del
golpe franquista. Correa Calderón, catedrático,
poeta, narador, crítico literario cuyo agudo y
eruditísimo trabajo sobre “Los costumbristas españoles”, todavía es hoy referencia inexcusable
para los especialistas, optó por la pacífica convivencia con una situación quizá muy alejada de
sus ideales juveniles. Por el contrario, Luis Tobío, a
quien el estallido de la guerra sorprendió en su
destino diplomático de Bulgaria, optó por el exilio: primero Estados Unidos, luego Cuba, después
México y finalmente Uruguay. Está por reconocer el papel decisivo de Tobío en la redacción
del texto del Estatuto de Galicia de 1936. Al decir decisivo queremos expresar la condición de
esencial y determimante. Sin las aportaciones y
la orientación de Tobío, el Estatuto no habría sido
el que fue. Y tal vez no habría sido.
A finales del pasado mes de septiembre, los grupos representados en la Diputación Provincial de
Lugo acordaron, por unanimidad y a propuesta
del Grupo Popular, hacer de la capital lucense
el eje central, para toda Galicia, de los actos
conmemorativos del centenario de las Irmandades. Esperemos que el hecho de que la iniciativa
haya partido de los diputados del PP no acabe
siendo pretexto para dejar en nada el compromiso adquirido. Y confiemos también en que,
llegado el momento, se rectifique el estúpido
error de mantener donde ahora está la placa
conmemorativa de la fundacional asamblea nacionalista luguesa y se la traslade al lugar que le
corresponde.
JUAN SOTO
PERIODISTA
Los grupos
representados
en la Diputación
de Lugo
acordaron,
por unanimidad
y a propuesta
del Grupo
Popular, hacer
de la capital
lucense el eje
central, para
toda Galicia,
de los actos
conmemorativos
del centenario
de las
Irmandades
58 ////
reportaxe
Somos
o que
facemos…
A vicerreitora de Estudantes,
Cultura e Responsabilidade Social
da USC, Dolores Álvarez, (esqda.)
é a responsable do proxecto
Mentoring, presentado nun acto
presidido polo reitor Juan Viaño e
polo titular da Xunta de Galicia,
Alberto Núñez Feijóo
Proxecto Mentoring USC
Mentores
Poden ser mentores ou mentoras calquera directivo, profesional ou emprendedor con
preparación que estea disposto a dedicar unha parte do seu tempo a escoitar as inquedanzas dos estudantes, aconsellalos e compartir coñecementos e experiencias.
O mentor ou mentora comprométese a asistir á sesión de presentación do proxecto, que
lles permitirá coñecer o seu “mentorizado”, e á sesión de clausura, na que os participantes
compartirán as súas experiencias e os resultados. Ademais manterán un mínimo de catro
reunións coas persoas “mentorizadas” no seu lugar de traballo ou por medios telemáticos
durante os catro meses posteriores á presentación.
A sabia frase de Eduardo Galeano,
“somos o que facemos para cambiar o
que somos”, podería describir a filosofía
do proxecto Mentoring USC co que a
Universidade de Santiago quere axudar
os seus estudantes a encarar a vida
profesional tras rematar os estudos.
Máis dun centenar de profesionais
e directivos axudarán a outros
tantos estudantes a integrarse no
sempre difícil mercado laboral.
Alumnos
Poden acceder o proxecto estudantes de último curso (de grado e máster) e titulados
recentes da USC. A cada estudante asignaráselle un mentor ou mentora tendo en conta os
perfiles académicos e profesionais de ambos participantes.
As alumnas e alumnos, ademais de asistir ás sesións presenciais de presentación e clausura
do proxecto, deberán tomar a iniciativa para contactar cos mentores, planificar con eles
os obxectivos deste período e, finalmente, valorar o desenvolvemento do programa e os
resultados obtidos.
Obxectivos
A principal finalidade do programa é poñer en contacto os estudantes con profesionais
e directivos de empresas que poidan orientalos e apoialos na busca de emprego e no
desenvolvemento da súa carreira profesional. O obxectivo é que as alumnas e alumnos
poidan aproveitar mellor o seu potencial e os recursos e oportunidades profesionais do
seu entorno, para orientar axeitadamente o seu perfil ao mercado laboral.
Por Teresa Rocamonde
En efecto, todos os informes reflicten que
a maior nivel de estudos, menor taxa de
paro. Os últimos datos do INE indican que
a taxa de paro entre os universitarios é do
12,4 %, do 22 % para os que teñen educación secundaria e similar, do 35 % para os
que teñen primaria e do 38 % para os que
non remataron a primaria.
Mentoring USC é unha iniciativa da Vicerreitoría de Estudantes, Cultura e Responsabilidade Social, que pon en contacto a “estudantes de máster, grao ou graduado no curso 2014-2015 con empresarios, directivos, executivas e profesionais
de empresas con ampla experiencia co fin de que poidan orientalos na busca de
emprego e no desenvolvemento profesional”, tal como explica a súa responsable,
Dolores Álvarez.
O primeiro encontro mantivérono o pasado mes no Hostal dos Reis Católicos cunha
xornada presidida polo reitor Juan Viaño e polo titular da Xunta de Galicia, Alberto Núñez Feijóo, na que participaron tamén a propia vicerreitora, o conselleiro de
Cultura, Educación e Ordenación Universitaria, Román Rodríguez; a concelleira de
Igualdade e Desenvolvemento Económico de Santiago, Marta Lois, e o adxunto ao
reitor para Transferencia, Innovación e Emprendemento, José Manuel Cotos.
//// 59
“A preocupación pola
formación dos nosos
estudantes non debe
rematar nin na aula
nin nos laboratorios”,
asegura o reitor
compostelán
Non obstante o paro dos españois con estudos superiores case triplica a media dos
países da OCDE (5 %), o que indica que
os estudos superiores en España no protexen tanto do desemprego coma noutros
países. Por iso a USC decidiu botar man
dunha metodoloxía “perfectamente coñecida en moitos países”, como recordou
o reitor, e que pon de manifesto que “a
preocupación pola formación dos nosos
estudantes non debe rematar nin na aula
nin nos laboratorios”.
De feito unha das grandes eivas do sistema
universitario español é que os estudantes
rematan sen saber ren de inserción laboral ou sobre as perspectivas de emprego
ou salarios. Por iso o reitor considera este
tema “unha autoesixencia” da institución:
“Temos que facer máis esforzos para lograr
que os mozos e mozas entren na dinámica do emprego, do autoemprego ou do
emprendemento, sabendo todo o posible
para aumentar as posibilidades de éxito”.
Inserción laboral
desde a Universidade
O último estudo de inserción laboral dos
titulados do sistema universitario galego,
realizado pola Axencia para a Calidade
do Sistema Universitario de Galicia (ACSUG), mostra que o 84,5 % dos estudantes
que remataron no curso 2010-11 busca-
ron emprego nos dous anos seguintes e
atopárono o 53,3 %. Destes, a maioría (un
82,5 %) en Galicia. O informe indica tamén
que a vía máis efectiva para atopar emprego en todas as ramas de coñecemento
foi a de familiares e amizades –un 20,2 %
dixo atopar emprego mediante esta vía
fronte a un 14,7 % de internet e un 18,65 %
por candidatura espontánea–.
Por iso resalta Dolores Álvarez a importancia de “incidir na vía relacional, axudando especialmente aos que proceden de
contornas nas que este capital é escaso”.
A vicerreitora subliña que o proxecto “fomenta a relación co mundo empresarial
mediante o seu coñecemento directo”
e permite aos mentorizados “aumentar o
nivel competencial ao tempo que incrementan as relacións socio-económicas e
persoais” e completan o ciclo iniciado nas
aulas co proceso formativo.
60 ////
reportaxe
//// 61
A lingua, un valor engadido
O espírito deste plan responde á idea de que a lingua galega, ademais de ser un valor como denominación de orixe e de implicar un
extra de confianza, calidade e proximidade nos consumidores, fai posible a vía da comunicación internacional en mercados emerxentes
do mundo lusófono, como o brasileiro ou o angolano, o que pode
reportar tamén beneficios económicos.
Nesta liña, a administración autonómica puxo en marcha nos últimos anos campañas como “Exportar en galego”, con importantes
resultados empresariais no marco da lusofonía –que computa a día
de hoxe máis de 250 millóns de falantes– e dalgunhas das economías máis emerxentes do mundo.
O secretario xeral de
Política Lingüística,
no seu despacho de
traballo en San Roque
Cara á
implantación
definitiva do
galego na
economía
Tras varias xuntanzas de
traballo cos axentes implicados
e a presentación da proposta
inicial no Parlamento, a
Secretaría Xeral de Política
Lingüística afronta a última
fase de elaboración do texto
que marcará a folla de ruta da
promoción do uso do idioma
galego na economía ata 2020.
A Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria
levou ao Parlamento de Galicia a final de ano, a través da Secretaría Xeral de Política Lingüística, o documento consensuado
do Plan de dinamización da lingua galega no tecido económico 2015/2020. Seguindo o calendario previsto, o documento está
arestora na fase previa á súa aprobación polo Consello da Xunta,
órgano encargado de sancionalo, unha vez que o Consello da
Cultura Galega –entidade á que xa foi enviado para o seu estudo
e análise– emita o correspondente informe de validación.
O secretario xeral de Política Lingüística, Valentín García, asegurou
que o documento “desenvolve as directrices emanadas do Plan
xeral de normalización da lingua galega, aprobado por unanimidade no Parlamento en 2004, e articula un total de 84 medidas
que incidirán no incremento do uso do galego e na súa visibilidade desde as dez áreas que contempla o sector”. Tras indicar que
o texto “marca un período de desenvolvemento de cinco anos,
que debemos considerar realista desde o punto de vista da súa
materialización”, García Gómez pediu “unha aposta conxunta e
decidida pola implantación do idioma na economía, como valor
económico, como sinal identitario e como patrimonio de todos os
galegos e galegas”.
O secretario xeral asegurou na comparecencia parlamentaria
–por petición expresa– que o documento “constitúe un amplo
abano de medidas e accións realizables e susceptibles de seren
asumidas polos actores, cos que debemos contar para a súa posta
en marcha e consolidación no tempo”. De aí a inclusión no Plan
das achegas realizadas polos axentes implicados nas xuntanzas de
traballo celebradas tras a presentación na Cámara galega do borrador inicial.
Primeiro plan destinado
ao tecido económico
O que será o primeiro plan de dinamización lingüística no sector
económico fundaméntase nas directrices establecidas polo Plan
xeral de normalización da lingua galega (2004), que para o sector
cuarto (economía) establece como obxectivos específicos crear
conciencia de que o uso do galego pode favorecer as relacións
laborais, comerciais e bancarias; estender o uso da lingua galega
nas relacións laborais, comerciais e empresariais, e fomentar nos
consumidores o hábito de usaren e reclamaren a atención comercial en galego.
O texto articúlase en 84 medidas –algunhas específicas e outras
de carácter transversal– coas que incidir na promoción social da
lingua desde a economía por medio das dez áreas nas que se estrutura esta: hostalaría, comercio, alimentación, TIC, construción
e inmobles, banca, asesoramento e intermediación, axencias de
publicidade, área de traballo e cooperativismo. O obxectivo co-
mún a todas pasa por reforzar a presenza do galego non só para
ampliar os lazos comerciais das empresas galegas, senón tamén
para xerar un efecto multiplicador no resto da sociedade, tendo
en conta o importante papel que xogan as empresas á hora de
crearen comportamentos.
Galego na etiquetaxe, na RSE, nas TIC etc.
De entre as accións que prevé a súa posta en marcha, cómpre destacar aquelas centradas na promoción do galego no ámbito da
responsabilidade social empresarial (RSE); a formación lingüística de
profesionais; a creación dun punto de información en materia de lingua destinado ás empresas; o pulo á etiquetaxe en galego; as campañas de promoción, con atención destacada ao galego nas TIC e
os medios dixitais; e a posibilidade de que as empresas obteñan a
certificación das normas ISO na lingua propia de Galicia.
No relativo aos tempos de implantación, contémplase un desenvolvemento paulatino en cinco anos, período no que se implementará de xeito progresivo nas diferentes áreas, en colaboración cos
axentes implicados, con maior actividade durante 2016 e 2017. O
documento presentado establece un orzamento total de 6.339.699
euros no seu desenvolvemento.
O programa inclúe apoios para a modernización dos establecementos, para páxinas web comerciais e para a posta en marcha
de novos sistemas de comercialización, entre outros.
opinión
//// 63
El futuro de la política
de aviación europea
Desde mediados de los años 80 la Unión Europea ha ido ampliando su ámbito de actuación
en materia de aviación adoptando una serie
medidas que se han traducido, en la práctica.
en la irrupción de las aerolíneas de bajo coste y
el establecimiento de precios más competitivos,
nuevas rutas aéreas, una mayor protección de
los derechos de los pasajeros y unos estándares
de seguridad más elevados. Las instituciones de
la UE son cada vez más conscientes de que la
aviación no es solamente un componente más
dentro de la política de transportes sino que genera un impacto considerable en ámbitos, como
puede ser el turismo, el medio ambiente y el
comercio. Por todo ello, y en vista de que cada
vez el sector tiene mayor relevancia de cara al
crecimiento económico de la Unión, la Comisión
Europea ha adoptado recientemente una Estrategia de Aviación para Europa.
Por primera vez la aviación pasa a abordarse de
forma integral mediante un completo plan de acción sustentado sobre una serie de líneas maestras
entre los que se incluyen el impulso del papel de la
UE como actor principal en la escena de la aviación internacional, el aumento de la capacidad,
eficiencia y conectividad en aire y en tierra, una
mayor inversión en I+D y una normativa de mayor
precisión y rigor en todos los aspectos que rodean
al sector (seguridad, medio ambiente, derechos
de los pasajeros, etc.). Sobre la base de estos objetivos, la Comisión programará su actividad en
materia de aviación de cara a los próximos años
de modo que el grado de cumplimiento de la
Estrategia dependerá finalmente de las medidas
concretas que poco a poco se vayan adoptando
en los distintos ámbitos.
Aunque perfectamente realizables, algunos de
los objetivos de la Estrategia no dejan de resultar
excesivamente ambiciosos. Es probable que se
consigan avances de relevancia en algunos de
ellos pero en otros todo indica que los resultados
no serán tan visibles como lo esperado. El ejemplo más destacable lo constituye el Cielo Único
Europeo (CUE), un proyecto de la Comisión lanzado en 2004 para poner fin a las ineficiencias
en la gestión del tránsito aéreo y hacer frente
a la demanda futura de transporte aéreo, que
debería de haberse finalizado en 2012 y que a
día de hoy todavía no ha logrado implementarse
plenamente. La nueva Estrategia vuelve a considerar el CUE como un eje prioritario en la política
de transportes de la UE pero en la práctica aún
no se han resuelto los problemas que llevaron a
su estancamiento y que, básicamente, son compartidos por otros proyectos del sector.
En este sentido, se puede afirmar con claridad que
la principal causa de bloqueo de las iniciativas más
ambiciosas en materia de aviación se debe a que
existen demasiados actores involucrados en su elaboración y puesta en marcha. El hecho de contar
con tantas voces distintas y, a la vez, tan divergentes hace que sea muy complicado avanzar en la
consecución de unos objetivos comunes. Consecuentemente, si bien el impulso de la Comisión
tiene un papel crucial, el éxito de la Estrategia dependerá también en gran medida del apoyo que
reciba del resto de actores del sector (aerolíneas,
asociaciones profesionales, fabricantes de aeronaves y equipamientos, etc.), sin cuya colaboración
difícilmente podrá salir adelante.
Solo el tiempo dirá si esta nueva Estrategia alcanza los resultados esperados o, por el contrario, se
queda en una mera declaración de intenciones.
Anxo
García
Ferreiro
Equipo da
Fundación Galicia
Europa
La principal
causa de
bloqueo de
las iniciativas
más ambiciosas
se debe a
que existen
demasiados
actores
involucrados en
su elaboración
(…) aerolíneas,
asociaciones
profesionales,
fabricantes de
aeronaves y
equipamientos
64 ////
reportaxe
Pazo
de Xerlis
//// 65
O Pazo de Xerlis está situado no concello
da Estrada, a vinte minutos de Santiago, e
xestionado pola coñecida Sala Gradín
Pazo de Xerliz
e Casa de Badía
O pazo e casa de Xerliz,
propiedade da familia de
Alonso de Castro no século
XVII, é un magnífico exemplo
de casa grande galega.
Situado na parroquia de
Guimarei, na Estrada,
desde 2012 funciona como
establecemento hostaleiro
do grupo Gradín que o
converteu nun referente
para calquera celebración.
Por Redacción con fotografías de Bernabé
O abandono do rural e dos sectores primarios para dar paso a
una economía de servizos está a ter no ámbito rural un modelo ben entendido, e non suficientemente recoñecido, que non
só está a servir para recuperar e manter un patrimonio histórico
de incalculable valor patrimonial e emocional, senón para obter
rendemento del, a mellor forma de asegurar a súa supervivencia.
No fermoso e inigualable rural galego, cada día máis despoboado e esquecido, perduran marabillosos vestixios da nosa
milenaria historia: desde mámoas e castros ata calzadas,
pontes, murallas, mosteiros… e pazos: casas grandes que durante séculos acolleron as familias nobres, que foron obxecto
de interese literario por parte de todos os grandes autores
galegos e que a reconversión económica dos últimos anos
permitiu recuperar.
Unha das comarcas que antes e mellor soubo desenvolver as súas
posibilidades turísticas foi a de Tabeirós-Terra de Montes. Alí, en pleno corazón da Estrada, atopamos un dos mellores exemplos dese
bo facer: o Pazo de Xerlis. Situado no lugar do mesmo nome, na
parroquia de Guimarei, a vinte minutos de Santiago, trátase dunha fermosísima construción do século XVII rodeada por unha gran
finca con todos os elementos propios da paisaxe e da vida rural
galega perfectamente integrados nunhas instalacións tan vistosas
como confortables.
O establecemento actual inaugurouse en 2012 tras unha completa remodelación a cargo do grupo empresarial estradense adicado á hostalería desde hai máis de 50 anos e que soubo adecuar
as edificacións e todos os elementos da contorna ás necesidades
de calquera celebración, convertendo o Pazo de Xerlis nun referente á hora de buscar un lugar especial para un acontecemento
importante. Por iso en apenas catro anos tense convertido nunha
O actual establecemento hosteleiro comprende dúas propiedades que os expertos en xenealoxía heráldica e nobiliaria
Luis Ferro e José Manuel Bértolo sitúan a principios do
século XVII en mans dunha familia de escribáns adiñeirados
vinculados a Fernando Alonso de Castro e á súa muller,
Inés Rodríguez de Castro. Os autores do artigo “Pazo de
Xerliz y Casa Badía en Guimarei”, publicado no ano 2012 en
Estudios de genealogía, heráldica y nobiliaria de Galicia, aseguran que foi o xenro da parella, Andrés Gómez del
Villar, quen levantou o pazo en 1664 co aspecto que
presenta actualmente.
Construído en cantería e con planta en forma de L, aínda conserva na fachada o escudo familiar. Unhas fermosas escaleiras,
tamén en cantería, conducen cara á cociña, mentres que na
parte posterior hai outras que levan a unha solaina desde a
que se poden contemplar os xardíns. Hai unha construción
contigua que daba acubillo aos caseiros e tamén un pozo e
un hórreo de granito. E toda a propiedade está circundada
por un muro de cantería con portal almenado, con solaina,
que deixa ver o río.
reportaxe
66 ////
//// 67
Sala Gradín
Casar en Xerlis
Sala Gradín dispón de catro salóns polivalentes con múltiples servizos, desde confección de protocolo e ornamentación floral ata minutas impresas, menús personalizados,
discoteca con barra libre. Tamén posibilitan a xestión do desprazamento e aloxamento dos invitados e a organización de
espectáculos con participación da tuna, mariachis, orquestras,
DJ etc.
O Pazo de Xerlis está especialmente preparado para celebrar
vodas, comuñóns e grandes celebracións que requiren de diversos servizos. Aquí os clientes teñen á súa disposición un gran
aparcadoiro privado, varios espazos para fotos exclusivas, e amplos
comedores entre os que destaca o comedor exterior con capacidade para 400 comensais e un enorme xardín con ambientes diferenciados para gozar dos aperitivos, ofrecer xogos infantís etc. Conta
tamén con espazos para discoteca e con capela propia, e todo nun
fermosísimo entorno con marabillosas vistas á serra.
das opcións preferidas polos noivos galegos á hora de planificar o
momento máis importante das súas vidas.
Un recoñecido grupo hostaleiro
Case desde a mesma apertura Sala Gradín converteuse nun referente gastronómico na provincia de Pontevedra, unha sona que
traspasou fronteiras grazas á dedicación e ao bo facer duns profesionais que non descoidan ningún detalle á hora de ofrecer o
mellor servizo aos seus clientes. Hoxe é xa a terceira xeración a que
dirixe con mestría un grupo empresarial hostaleiro adaptado aos
tempos e necesidades actuais.
Adriana e Antonio Abelleiro antepoñen a calidade dos produtos
–sempre de tempada e cun marcado carácter galego–, mais non
esquecen que a experiencia gastronómica vai hoxe moito máis
alá do prato. Por iso poñen especial atención na maridaxe, na decoración, no ambiente e, por suposto, na atención.
Todo isto é o que trasladaron en 2012 ao Pazo de Xerlis, totalmente
reacondicionado para ofrecer unha ampla variedade de espazos
ben diferenciados que permitan a cada cliente elixir o que mellor
A isto engádese o a garantía de Sala Gradín, “unha empresa
contrastada no sector”, explican os irmáns Abelleiro. “É unha aposta sen risco, xa que ofrece os seus servizos desde o ano 1959”.
Ademais, o equipo de profesionais do pazo está “especialmente
dedicado ao cliente para que goce de todas as comodidades que
precise nun día especial”. Pola experiencia nestes máis de catro
anos, Adriana e Antonio saben que “quen pasa polo Pazo de Xerlis
unha vez repite” e iso é porque nos ocupamos de todo para que os
nosos clientes gocen da experiencia “sen máis preocupacións que
saborear a felicidade do momento”.
En apenas catro anos o Pazo
de Xerlis converteuse nunha
das opcións preferidas polos
noivos galegos á hora de
planificar o momento máis
importante das súas vidas
Desde a súa apertura converteuse
nun dos lugares de referencia para
celebrar vodas e grandes eventos
se adapte ao evento que desexa celebrar e aos seus propios gustos,
algo esencial para as persoas que xestionan este lugar.
“Queremos consentir cada detalle e garantir a satisfacción de todos
os clientes que, a todos os niveis, confían nos servizos que ofrecemos”, explican os irmáns Abelleiro. Para iso contan cun “amplo potencial, tanto de profesionais como de medios” que “fan posibles os
desexos máis esixentes”.
Grandes eventos ou pequenas reunións
A gran amplitude das instalacións, con capacidade para 400 comensais, permite celebrar grandes eventos, como vodas, comuñóns,
mitins etc., pero a diversidade de espazos fai posible tamén gozar
dunha comida familiar nun ambiente extremadamente acolledor,
organizar cómodas reunións de empresa ou utilizalo mesmo para
desfiles de moda, como xa ten acontecido.
E se ao escenario inmellorable lle sumamos a profesionalidade do
catering Sala Gradín pouco máis se lle pode pedir a este exclusivo
espazo no que tradición e modernidade van da man da historia, a
cultura e a paisaxe galegas máis auténticas.
Ademais de celebrar as comidas de empresa, reunións de
traballo, congresos, cursos, presentacións etc. dispoñen, para
comuñóns e bautizos, de pallasos, animadores e obras de
teatro, entre outras moitas actividades, “para que os nenos
nunca esquezan un día tan máxico para eles”. E para os momentos máis especiais –ceas de namorados, despedidas
de solteiro/a, festas de fin de ano, aniversarios...– contan cunha ampla oferta tanto gastronómica como festiva capaz de
cumprir as expectativas máis esixentes.
Un salón exterior para 300
convidados, un fermoso
xardín con hórreo e capela
ou a piscina son algúns
dos seus atractivos
68 ////
IGNACIO
SÁNCHEZASIAÍN
CONSELLEIRO
INDEPENDENTE DE
ABANCA
A maior parte da súa
traxectoria desempeñouna
no grupo BBVA, no que
ocupou distintos cargos
dende 1995. En 2012
convértese en director
xeral corporativo de
Kutxabank. Tamén suma
moita experiencia como
membro dos consellos de
administración de Euskaltel
(2009-2012); Kutxabank vida e
pensións (2009-2012); Banco
Provincial de Venezuela (20062007); BBVA Chile (2006-2007);
Banco Continental de Perú
(2006-2007); BBVA Colombia
(2006-2007); e Direct Seguros
e Reaseguros (2003-2004).
Ademais foi convidado ás
reunións do “High-Level
Meeting for Single European
Payments Area (SAIBA)”.
Tras esta incorporación, o
máximo órgano de goberno
do banco está composto
por dous conselleiros
dominicais, un executivo e
seis independentes. 
nomes propios
XOSÉ DÍAZ
MEMBRO DA
ACADEMIA GALEGA
DE BELAS ARTES
O fillo de Díaz Pardo ingresou
oficialmente hai escasas
semanas despois de que a
súa entrada fose aprobada
por maioría absoluta na
sesión do 30 de maio de
2015. Foi o primeiro director
da Fundación Luis Seoane,
onde ocupa o cargo de
vicepresidente, e tamén é
presidente da Fundación
Sargadelos e director do
Laboratorio de Formas de
Galicia. Naceu na Coruña en
1949, iniciou Filosofía e Letras
na USC, que abandonou
para conseguir o título de
deseñador gráfico profesional
polo Bureau of European
Designers Association da
Unión Europea. Foi alumno do
pintor galego Luís Seoane e
un dos mellores deseñadores
gráficos de Galicia. En
1995 fundou a empresa de
deseño editorial, identidade
corporativa e espazos
expositivos Imago Mundi
Deseño.
//// 69
JUAN MANUEL JULIO ABALDE
VIEITES
FELICÍSIMO
PEREIRA
XABIER
BASÁÑEZ
REELIXIDO
PRESIDENTE DE
ATIGA
PRESIDENTE Do
CRDO RIBEIRO
NOVO PRESIDENTE
DE AFE
O ate o pasado 4 de febreiro
vicepresidente da Denominación
de Orixe máis antiga de Galicia
–e presidente en funcións
trala marcha de Miguel Ángel
Viso, que dimitiu debido a
súa incompatibilidade co seu
recente cargo de deputado no
Congreso–, foi elixido no pleno
do Consello Regulador. Nado
en Ribadavia, leva vinculado
ao sector do viño por tradición
familiar máis de 25 anos. É
director técnico e copropietario
de Adegas El Paraguas e un
dos mellores coñecedores
do patrimonio vitícola desta
denominación, ademais de
autor dalgún dos viños galegos
máis importantes. Tamén dirixe
unha das asesorías vitivinícolas
máis destacadas do panorama
nacional. Nomeado en 2011 coa
distinción Gallaecia como Mellor
Enólogo de Galicia, asesora ás
máis coñecidas adegas de Rías
Baixas, Ribeiro e Ribeira Sacra.
O director xeral de Bilbao
Exhibition Centre foi elixido
presidente da Asociación
de Feiras Españolas –á que
pertencen Expourense e
Fundación Semana Verde
de Galicia– o 20 de xaneiro
na Asemblea Xeral que
celebraron en Ifema; a
súa presidencia durará
dous anos. Licenciado en
Económicas pola Euskal
Herrik0 Unibertsitatea, foi
xerente de auditorías en
Price Witerhouse Coopers
e tamén director xeral da
Editorial Iparraguirre, editoria
do xornal Deia. A AFE ten 21
asociados que fomentan a
actividade feiral, intercambian
información e promoven a
internacionalización. Durante a
asemblea tamén se aprobaron
os orzamentos para 2016 e
verificáronse as accións máis
inmediatas, como acordos
coa Cámara de Comercio de
España para promover feiras
do Estado en China.
REITOR DA UDC
O secretario xeral de AnfacoCecopesca segue á cabeza
da alianza dos seis centros
tecnolóxicos de carácter
estatal de Galicia durante
os próximos catro anos.
A directiva tamén reelixiu
como vicepresidentes a Luís
Moreno, director de CTAG;
e a Jesús Lago, xerente de
AIMEN. A Alianza Tecnolóxica
Intersectorial de Galicia,
composta por AnfacoCecopesca, Aimen, CTAG,
Gradiant, Energyla B e ITG
une esforzos para unha maior
cooperación tecnolóxica
que lles permita participar
conxuntamente en grandes
proxectos consorciados,
en plataformas e foros
tecnolóxicos. Durante 2014, os
seus membros executaron 275
proxectos de I+D+i, 54 foron
de carácter internacional;
e son titulares dun total de
68 patentes propias ou en
colaboración con empresas.
O pasado 12 de xaneiro Núñez
Feijóo presidía o acto de
investidura deste profesor xunto ao
dos cargos do seu novo equipo
de goberno. O bastón de mando
e a medalla están nas mans deste
catedrático de Microbioloxía, que
viña sendo vicerreitor de Títulos,
Calidade e Novas Tecnoloxías da
Universidade coruñesa. Doutor
no ano 1986 pola USC, comezou
a súa actividade docente no
Colexio Universitario da Coruña.
En 1988 Julio obtivo a praza de
profesor titular de Microbioloxía
e en 1991 a de profesor titular de
Microbioloxía na Facultade de
Ciencias. Foi investigador principal
en 18 proxectos autonómicos,
nacionais e internacionais, e é
autor de máis de 80 artigos e de
5 libros. Tamén dirixiu a Axencia
para a Calidade do Sistema
Universitario de Galicia (Acsug)
entre 2005 e 2009.
MARÍA
ERHARDT
YBARRA
DIRECTORA DE
MARKETING DE
MIRABAUD & CIE
ESPAÑA
A entidade especializada
en banca privada e xestión
patrimonial do grupo suízo
Mirabaud, vén de facer
varias incorporacións á súa
sucursal en España, entre
elas a dos banqueiros Diego
Pérez, Javier Puig e Mercé
Cuesta como directores de
Xestión Patrimonial. A área de
Márketing e Desenvolvemento
de Produtos e Servizos será
responsabilidade de María
Erhardt Ybarra, licenciada
en Comunicación por New
York University cum laude.
Antes estivo na dirección de
Márketing de Banco Madrid,
na de Contas en NoHo
Comunicación no sector
Premium e na coordinación de
Relacións Externas de Bulgari
en Nova York. Mirabaud conta
con sedes en Barcelona,
Madrid, Sevilla e Valencia.
ALBERTO
REDONDO
MEMBRO DO
COMITÉ EXECUTIVO
DA EESPA
A Asociación Europea de
Provedores de Servizos
de Factura Electrónica
escolleu ao actual director
da Unidade de Márketing
para Iberia e Latinoamérica
da multinacional Seres.
Alberto Redondo é membro
do equipo fundador da
Eespa dende 2011 e agora
continuará liderando o
proxecto sobre a factura
electrónica en España e
Europa, participando en
iniciativas como Ametic,
onde é presidente da
Comisión de Factura
Electrónica, e nos foros de
factura electrónica liderados
polo Minhap e o Minetur.
Anteriormente, Alberto
Redondo ocupou diferentes
posicións en empresas
como director da internet en
Iber-X. Entre os seus logros
destaca o premio da primeira
edición de “Os favoritos
de Expansión directo” á
Mellor Web de Comercio
Electrónico B2B en 2002.
noticias de empresa
70 ////
Talento
emprendedor
Máis dun cento de universidades de 20 países participarán en Santiago no Spin2016, o
maior evento iberoamericano no eido do
emprendemento
Máis de 2.000 emprendedores, estudantes, investigadores, empresarios, investidores e académicos daranse cita neste encontro, que
se celebrará entre o 29 de setembro e o 1 de outubro na Cidade
da Cultura de Galicia e que inclúe un completo programa para es-
//// 71
timular a iniciativa emprendedora dos universitarios de España, Portugal e América Latina. Impulsado por RedEmprendia, a principal
rede universitaria en innovación e emprendemento de Iberoamérica, Spin2016 conta ademais co apoio das consellerías de Educación e Industria, as universidades de Santiago, Vigo, A Coruña e
Porto, así como do Banco Santander.
Baixo o lema “Creando Cultura Emprendedora”, o evento ofrecerá
apoio aos universitarios con iniciativa emprendedora para desenvolver con éxito os seus proxectos de empresa, para o que se deseñou un programa que inclúe charlas, conferencias, marketplace,
talleres, seminarios e premios por valor de 100.000 euros. Para os
emprendedores que aínda non deron o salto ao mercado, RedEmprendia lanzará dentro deste encontro unha nova edición de “Model2Market”, un programa para fortalecer modelos de negocio
nados na universidade que destaquen polo seu elevado grao de
innovación e potencial de impacto social e económico.
Foto de familia das
autoridades presentes
na entrega dos premios
e os galardonados
Novos
emprendedores
A empresa ferrolana Social Drive e a ourensá Redegal reciben os máximos galardóns
na gala Premio Novo Empresario de Galicia
A presentación oficial de Spin2016 tivo lugar o pasado 16 de
febreiro na Cidade da Cultura, que será a sede do encontro
entre o 29 de setembro e o 1 de outubro
Indución
electromagnética
Aimen Centro Tecnolóxico celebrou o
pasado 28 de xaneiro o seminario “Tecnoloxía de indución aplicada ao sector
da construción naval”, que tivo como
obxectivo ofrecer solucións tecnolóxicas
innovadoras para o rectificado de estruturas navais e que se enmarcou dentro do proxecto Shipbuilding 4.0 para
dinamizar a capacidade innovadora
da industria naval galega mediante o
desenvolvemento de tecnoloxías de fabricación avanzada. Máis dunha vintena de empresarios e técnicos do sector
naval participaron no seminario, no que
se salientou a importancia da tecnoloxía
de indución electromagnética para mellorar a produtividade e a calidade das
estruturas navais. Trátase dunha técnica
novidosa para a rectificación das distorsións das pezas soldadas que xa se está
empregando nalgúns estaleiros da ría de
Vigo e que substitúe ao método tradicional por chama.
Social Drive, empresa ferrolana adicada ao deseño dunha aplicación web sobre o tráfico a tempo real, e Redegal, que dende
Ourense se dedica ao marketing oline, convertéronse na noite do
4 de febreiro nos grandes trunfadores da gala Premio Novo Empresario de Galicia 2015, unha cerimonia que tivo lugar no Museo
Interactivo da Historia de Lugo e na que estiveron presentes o presidente da Xunta, Alberto Núñez Feijóo; o conselleiro de Economía
e Industria Francisco Conde; o presidente da Deputación Provincial
de Lugo, Darío Campos, e a alcaldesa desta cidade, Lara Méndez.
Cun total de 23 candidaturas a quinta edición destes galardóns
outorgou ademais tres accésit á internacionalización, á innovación
e a creación de emprego, que recaeron na viguesa Micaron, na
coruñesa Avansig e na luguesa 2 punto zero, respectivamente.
Durante a súa intervención, o xefe do executivo galego asegurou
que as políticas do goberno que preside se encamiñan “a reducir
trabas burocráticas e achegar asesoramento e financiamento” ao
emprendemento.
Medio século
Xogo educativo
A empresa cárnica luguesa Torre
de Núñez celebra este ano o seu
50 aniversario, nun momento no
que, grazas aos seus produtos de
raza Duroc, supera os 20 millóns
de euros de facturación e acada un cadro de persoal de preto de 100 traballadores. Tras este
medio século de vida, a sociedade inaugurará este ano unha
nova planta que se sumará ás
dúas que xa ten na actualidade:
20.000 metros cadrados en total
nas súas instalacións de Lugo e
Corgo. As dúas están adicadas á
elaboración de embutidos e a secadoiros de xamóns, cunha capacidade produtiva de 450.000
xamóns anuais e 5.000 toneladas
de embutidos. Para celebrar o
seu aniversario, a compañía vai
desenvolver actividades e accións promocionais baixo o lema
“Volveriámolo facer”.
Un equipo de emprendedores lugueses vén de lanzar un xogo educativo para dispositivos móbiles, que introduce aos pequenos nun mundo de conto á vez que pedagóxico. Kekotukos Origins, como así se denomina esta aplicación, é só o primeiro dunha serie de xogos que a empresa luguesa Kekotukos SL ten previsto lanzar dentro do seu proxecto de “Universo Infantil Dixital
Kekotukos”, un programa de ocio educativo para nenos de entre 2 e 12 anos. Os emprendedores promotores desta idea, Pablo Encabo e Eduardo Veiga, levan traballando dende principios
de 2015 co seu equipo de colaboradores nesta proposta, que xa foi premiada na primeira
edición do concurso de iniciativas empresariais “Semente de Monforte” e seleccionada para
formar parte do grupo de startups da segunda edición de Galicia Open Future de Telefónica.
Xantar 2016
Os emprendedores
promotores deste
proxecto levan
traballando dende
principios de 2015
nesta proposta
O Salón Internacional de Gastronomía e Turismo Xantar 2016 pechou
o pasado 3 de febreiro as portas da
súa decimosétima edición –a terceira
con carácter internacional– logo de
cinco días de intensa actividade que
estiveron dirixidos a estreitar a cooperación transfronteiriza entre Galicia,
Portugal e Iberoamérica a través da
participación de México, país convidado e que estivo representado na
feira polo estado de Morelos. Tras
contar coa presenza de dez países
e recibir arredor das 20.000 visitas,
o acto de clausura estivo presidido
pola conselleira de Medio Rural, Ángeles Vázquez, quen amosou o apoio
do Goberno galego a esta cita que
“representa unha magnífica oportunidade para dar a coñecer a nivel
nacional e internacional o mellor dos
produtos da nosa terra, elaborados e
cociñados con mimo polos mellores
profesionais da cociña galega”.
72 ////
opinión
mesa e mantel
XAQUÍN
MARÍN
//// 73
SOPA DE TOMATES ASADOS
QUE LEVA:
1 kg de tomates maduros, 2 dentes de allo, 750 ml de caldo de verduras ou de pito, 1 culleradiña de tomiño (mellor fresco), 1 culleradiña rasa de pemento doce ou picante, 1 ou 2
rebandas de pan de centeo, 1 cullerada de albáfega picada, aceite de oliva, sal e pementa
negra.
COMO SE FAI:
Prequecer o forno a 170 graos. Cortar os tomates en toros grosos e repartilos en bandexas de
forno lixeiramente aceitadas. Salpimentalos, botar o tomiño e asalos 1 hora, ou ata que queden ben feitos e reduzan tamaño. Á metade do enfornado, engadir os allos. Pasar o tomate
a unha cazola, engadir os allos asados pelados, o pemento e medio litro de caldo, e poñelo
ao lume ata que ferva. Triturar e corrixir de sal. Engadir máis caldo se quedou espesa. Cortar
o pan en dados e fritilos pero sen que torren moito, serán a nosa gornición cun pouco de
albáfega picada.
HUMORISTA
GRÁFICO
LAMPREA Á CAZOLA
QUE LEVA:
1 lamprea, 1 rebanda de pan frito, 1 dente de allo, 1 cebola, 1 cravo
1 rama de canela, aceite de oliva, 1 vaso de viño tinto, 1/2 vaso de vinagre e sal.
COMO SE FAI:
Lavar ben a lamprea en auga quente, raspar cun coitelo e pasarlle un pano limpo. Extraer o
fel de debaixo da boca (ou que a limpen no mercado). Gardaremos sangue e fígado. Poñemos a lamprea enteira nunha cazola facéndolle pequenos cortes. Logo picamos a cebola en
cadriños e o allo en láminas e colocámolos noutra cazola cun pouco de aceite para sofritilos.
Logo duns minutos, engadimos o viño, o vinagre e as especias. Esperamos que a mestura
ferva e cando o faga botarémola onde temos a lamprea. Completaremos con auga ata
cubrir e deixamos cocer a lume lento 30 minutos. Destapamos e engadimos a mestura de pan
frito, machucado co fígado e o sangue, e deixamos cocer 10 minutos máis. E lista para servir
acompañada de arroz branco.
GALLETAS DE GARABATOS
QUE LEVAN:
2 xemas de ovo, 125 gr de azucre glass, 250 gr de manteiga, 375 gr de fariña e chocolate
con vainilla.
COMO SE FAN:
Poñer os ingredientes –menos o chocolate– na batedora para facer a masa das galletas.
Deixar arrefriar a masa 30 minutos. Dividila á metade, estender ata que estea delgada e cortar en círculos. Nunha charola de galletas enfornar 10 minutos a 200 graos ata que as beiras
estean lixeiramente douradas. Derreter o chocolate e poñer un pouco entre dúas galletas.
Poñelas nunha charola e cun garfo facer liñas (ou garabatos) co resto do chocolate para
decorar.
Rúa San Roque, 13
Santiago de Compostela
T. 981 564 379
Carnes y pescados gallegos, parrilladas de
Ibéricos, verduras y ensaladas de la huerta,
Rúa San Lázaro, 104
Santiago de Compostela
T. 981 566 607
ademas de nuestras especiales
“tixolas” de pulpo y setas.
Todo ello regado con más de 450 referencias de
vinos gallegos, nacionales e internacionales.
Avda. da Liberdade, 11
Santiago de Compostela
T. 981 813 520
74 ////
opinión
Nordés
luz pozo
garza
académica da rag