Ra bojä 2015 - Secretaría de Finanzas

Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Ra bojä
Pa ge u ya jäi nj´eya
2015
1
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
2
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Ha mä
Ra bojä pa ya jäi
5
Te bi beni pa ndi thoki
6
Ha di ñ´ehe ra bojä
10
Hmända kut´i
11
Boj ä da ñ´ut´I
13
Habu di ueke ra bojä da ts´oni
• Thoka hem´i
• Bojä
• Ha di ñ´o
• Bojä da tsoni ha tsegi
14
15
16
17
19
Hem´i ha mä te beni da thoki pa di nte ra Xeni Hai M´onda
20
nj´eya 2011-2017
21
• Bojä ko ts´aya
24
• Bojä ko di tho ngatho
Bojä da t´uni ya dänga hnini
25
Boja pageu nuse ya hmunts´i ne to mfats´ii
27
Ndau da hu masu
28
Da hnu ha di tsoni ne
Da nu rasa nj´eya 2015
29
Marau ya hem´i pa ngatho ya jäi
30
3
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Ntudi
Ra Ndä Nzaya ra Xeni hai M´onda kohi
kongatho ya jái nuna ra bojä nj´eya 2015
pa da bädi, hingi heti ngu m´ui
ya mfats´i pa ngatho ,
hangu di t´uni ne hangu
di m´ui di ts´ona ra bojä.
Nuä ra nmfats´i käxa ra Ndä Nzáyä
Xeni Hai M´onda geu to mengu
ua ra Xeni M´onda.Jage, mfaxa ts´edi
pa da nu ha hinte kohi ne pa da bädi xaza
nuu ya mämbi ngatho ra Xeni Hai
ne handi pageu ngatho ya jäi.
Njap´u nehe , di hoje da negi xanhio
ha tsoni ra bojä, ngu ya mefi
pa ngatho ya jäi ne di petse ge ga
unhie nguenda digeä ra bojä.
Ko ra hoga thoki nuna ra h´em´
mä tengu xa thoki kongeu ya mämbi
te da thoki pa ngatho ya jäi me M´onda
ra Ndä Nzäya dige ra nj´eya 2015.
4
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Bojä
pa ge u ya jäi
Nuä ra rut´i pa geä ra nj´eya 2015 bi mämbi ne bi gohi
kongeä ya Ndä Nzäya nu ne ñäki te da thoki hmämda ne
bi Boni ja ra Gaceta ra Ndä Nzäya ra 20 ret´a ma n ´a ra
nzäná ra 2014 ne bi huxa ja ya hem´i :
• Hmända nu kut´a ra bojä ja ra Xeni Hai M´onda (LIEM)
Decreto No. 330).
• Bojä pageu ya jäi kut´a ra bojä ja ra Xeni Hai M´onda
(PEGEM) Decreto No. 333.
• Hmända kut´a bojä ja ya Nguu Nzäyä Dänga hnini dige
ja ra Xeni Hai M´onda (Decreto No. 331)
• Mapadi hnu ra bojä*.
Di ndui ra pa n´a ra nzänä ra n´jeya ta ra gäts´i ra pa ra
nzänä 2015, ra Ndä Nzäyä Xeni Hai M´onda pets´i ge da
nu ha di tsona ra bojá ha xa t´epi pageu da thoki.
* Decreto No. 332 kongeä bi mpadi mage te mä digena ra hem´i To t´uni
ra bojä Pge ra Xeni Hai M´onda ne Y dänga hnini.
5
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Ra Bojä pageu ya jäi ra nj´eya 2015 dige ra Ndä Nzäyä ra Xeni
Hai M´onda bi thoki konge ngu bi boni ra gäts´i ra (PbR), kongeä ra hoga ndui pa ge da hn´u da te japar rm´edi page ya
mefi hnini.
Ha
ojä
abi
r
n
u
ng t´u
Te Da
da
tso
ni
i
un
PbR
nu
to
xa
t´
H
Te
di
bo
n
i
Nuä ra Nguu Nzäya ra hu Secretaría de Hacienda y Credito
Público (SHCP) nu tengu nj´eyam´u ya te ngatho da nu pa da
bädi tengu kut´i pa ngatho ya hnini, pageä da nu tengu tsudi
pa ge da ts´oni Tengu bojä da ñut´i di pets´i ra Ndä Nzäya
Ngatho M´onda di ñ´ep´u pa di hn´u.
Ra 5 ra guto zäná ra njeya 2014 Ra Ndä Nzäyä Ngatho M´onda bi dati ra Kongreso de la Union al Presupuesto Económico
2015, hem´i bi dati ra ndui ra Hmanda ra bojä ka ra Federación
di ge ra m´efi pa di thoki ka ra (ilif) kut´a bojä ngatho M´onda
(PPEF) ne ngatho te bi nu ya hmunts´i nu ra bojä 2015 (CGPE).
6
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Te bi hn´u pa di
thoki
Ja ra Xeni Hai M´onda, ngujau mara ngatho M´onda, t´uni ya
bojä kongeä te fats´i pa ngatho M´onda nehe (Ramo 28), ä
t´uni dige ngatho M´onda (Ramo 33), T´uni ra bojä pageu ya
mefi xa beni da thoki (PP) neu mara ya mfats´i ba ehe dige
ngatho M´onda. Page ra n´jeya 2015, ya te da hnu pa di nu
ngatho dige ya mämbi hmunts´i nu ra bojä tengu hmunts´i
konge ra SHCP gey´a:
M´ets´i m´ui mbo
(PIB):
3.7%
Tengu ra nziki
Ne ya t´uni:
79.0*
dólares por barril
T´om´i bi mfonts´e:
3.0%
Tegu ya mpadi:
13.4*
pesos
* El H. Congreso de la Unión ajustó el precio del barril del petróleo que originalmente
se contemplaba en 82 dólares por barril, así como el tipo de cambio de 13.0 pesos
por dolar.
7
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
• Nuyu bi hn´u ge bi mä tengu
bojä da ñut´i ne da t´ai dige
ra ndä Nzäyä Ngatho M´onda
kongeu mara ya Xeni Hai M´onda neu ya dänga hnini, ngatho di
mä da t´uni dige ya Ndä Nzäyagetap´ u.
• N´ar ta nte dige ra PIB da
ehe mara ya bojä du ts´iki
nuu to pets´i m´efi ne xangu
ra bojä ne di mpatho kongeu ya
hä, jut´i ko te hoki ra Ndä Nzäyä.
M’ets’i nthi
(PIB):
3.7%
• Kongeä tengu ra Nziki, nuna
xaapa pa da hn´u tengu bojä da
ñut´i ge konge ra m´a da t´uni
ra Ndä Nzäyä Ngatho M´onda,
n´a tengu pa da heke konge ya
Ndä Nzäya gep´u ne ya dänga hnini Xeni hai (M´onda ne ya
Dánga hnini) konge ya nfats´i ne
marau mara njuata bojä, nehe
ne tou pets´i dige hñu digeä ra
bojä t´uni konge ra Ndä Nzäyä
Ngatho M´onda.
• Di gená, ra njut´I raza ra Nziki
ja m´a tai nthi ra hnini M´onda,
ne ra Ndä Nzäyä tom´i da t´uni
n´ar nte di ñut´a ra bojä, ngu ne
ya Ndä Nzäyä gep´u.
8
Tengu ä ra nziki
di tai nthi:
79.0
dólares por barril
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Te di hn´u pa da thoki
Konge te mä m´eto, nuu ya mpadi xa hñets´i ge ngu negi hingi
ngup´u pageu ngatho ya hnin, ngu di ñ´ehe da nbixka tsa da
pets´i mageä ä di nte ra bojä da ñut´i konge ra m´a ko ra barre
ra nziki, kongeä ra njuts´i xa mädi konge ra bojä Mäñá M´onda. Ra njut´i xa nñ´ets´i konge ra barri ra nziki konge ya mpadi ge nte ne kut´I mara bojä ja ra Hacienda Pública Federal.
Tengu mpadi m´ui:
13.4
Bexu
9
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Ha di boni ra bojä
Ya Xeni Hai M´onda pets´i goho ha di ñut´a ra bojä pageu, bojä
ngatho M´onda konbeni habu da ote ne t´uni pa ra nzaki hnini.
Ra Xeni Hai M´onda hoki raza te pädi da hoki, pa ge di m´ui ya
kut´a njut´i, ngu da tsoni ya Xeni Hai M´onda da hoki yoto ya
grabamen.
IBOJÄ KUT´I YA HMUNTSI
RAMO 28
DA NEGI XANHIO NE HINTE
DA TSIFI.
Bojä m´ui
ngotho
RAMO 33
DA NEGI XANHIO NGU TSIFI
M´UI BOJÄ T´UNI KONGEÄ RA
NZIKI
Bojä da t´uni
ya
Ndä Nzäya
Xeni hai
M’onda
DA T´UNI PA DA OTE HA
TS EGI
NDUTHA NGATHO
* Ra njüt´i di ge ra Remuneraciones a ra m´efi ya jäi, di gut´i ge ya Tenencia ne ua
Uso di ge ra ñ´o bojä. Ne impuesyo di ge ra Automotores Usado di ge ya Loteria ne
Impuesto di ge ya Prestaciones yat´üni ra Hospedaje.
10
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Hmaända kut´i ra bojä
Ra bojä m´ui ne xa t´uni page ra Xeni hai M´onda njeyam´u
ya xa t´epi ja ra hmända dige ra bojä kut´i pa di hn´u ra bixka
m´upia ne tsa dige rangutho pageä ra bojä kut´i ja ra Xeni Hai
M´onda, kongena ge mä hinda ts´oni xangu dige xa t´epi ne
tengu kut´i.
Hmända
bojä kut´a
ja ra Xeni
hai M´onda.
Temeu
Mnp*
Tengu da ñut´i
211,944.1
Kut´a bojä pa honseä
Te pets´i pageu
Tengu da unii pa di thoki raza
Temeu
Xi da tsiptho
Mfats´i ne njut´i pa di m´ui raza
Bojä
40,537.2
14,182.9
5,668.1
282.7
45.8
4,261.3
16,096.5
kut´i ngatho Mónda
Nfats´I ngatho M´onda
Tengu m´i neu mara bojä da
t´uni
159,153.2
75,602.4
83,550.7
Bojä kut´i ha ote mfats´i
To hm´ipa ra bojä
Bojä k´ut´i hm´ihi
* m´o ya m´o ya bexu.
2,898.6
8,860.7
494.4
11
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Hmända Kut´abojä
Ra bojä da ñut´i page ra nj´eya 2015 ge ya ngujaya*.
Temeu da ñut´i pa ngatho ra nj´eya 2015.
(Tengu ra nthebe )
Bojä da ñut´i pa honseu
Bojä da ñut´i ngatho M´ohda
Bojä da ñut´I to ate nfats´i
Bojä to da hm´ipi
Bojä da ñut´I to hm´ihi
*Konge di xint´i ra bojä tsa hinda hogi raza.
•Bojä da ñut´I pa honseu: Geu kut´I kongeu jot´i to jut´i. Pets´i. Nfatts´i ne m´ui xanhio. M´ets´i tsiptho ne te mp´a
•Bojä da ñut´i ngatho M´onda: Geu uni pa ngatho M´onda page ya
Xeni hai M´onda (Nfats´i ngatho M´onda, te m´ui ne uni ra Ramo 33
neu mara ya nfats´I Ngatho M´onda.
•Bojä da ñut´i to ote nfats´i: Geu poni kongeu ya mfeni bi thoki page
ra Ndä Nzäyä Xeni Hai M´onda.
•Bojä to da hm´ipi : Geu poni ja ra Xeni hai digeu pa di zote apageu ya
m´efi thoki pageu ya jäi.
•Bojä da ñut´i to hm´ihi.: Ge ra bojä poni page ra Xeni Hai M´onda
digeu japi da nte nhm´ihi neu tengu.
12
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Bojä da boni
Geä ra thoka ts´utbi ge
nu ja di heni ra bojä tom´i ne
xa t´epi ja ra Hmanda page da
hogi raza ya m´ui ja ya
Xeni hai ya me M´onda.
Tengu ra bojä da ts´oni bi hn´u
pa da hoki ya m´efi konge ra bojä
ra bojä pageu ya jäi ya hnini
Dige ra m´efi thoki bixka njeya
2015, gena:
211,944.1
Mdp
13
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Ha di ueke ra bojä da ts´oni
Konge te da japa ra bojä ha xa t´epi page ngatho ya hnini ua
ra Ndä Nzäyä, ngu mä ra hem´i di ueke da ts´oni konge hñ´u
m´ui di heke ra bojä:
• Tou da nu ra bojä: Ra bojä da nu ya Ndä Nzäya ngu jaya:
Ra Secretaria una ra bojä, Ra Secretaria hnu raza ya jäi, Ra
Secretaria nu ra nt´othe neu mara m´ui.
• Bojä: Bojä m´ui ha di t´epi kongeä ra ndä Nzäyä, konge na
mä , pa di ts´oni ngu jaya : hangu pa ra bojä di ts´oni pia,
bojä di ts´oni japi da nte , ne marau.
• Hangu m´ui: Bojä pageu ya te xa beni da thoki neu ya m´efi
ngu jaya : Nuxanhio ya jäi, Nguu Nt´othe, pa ra nxadi neu
mara.
Tou da nu ra
bojä
¿To bi ts´oni?
Ra bojä
da ts´oni
pa geu
ngatho ya
jäi
Hä bojä
¿Te bi tai ?
14
Hangu m´ui
¿ Pa te bi
ts´oni ?
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Hangu bi heke pa di nu ya bojä
Hangu di ueke pageu to da nu, ngatho ra bojä da tsoni ra ra
Ndä Nzäyä ra Xeni Hai M´ond´a bi beni bi nu page ra njeya
2015 njaua di heke:
Presupuesto
del Poder Ejecutivo
y organismos autónomos.
207,50
mdp
1,535.2
mdp
Bojä xa thoki page
ra Nguu Hoka T´utbi
7.0
Bojä page ya mboho
hmunts´i.
2,901.8
mdp
15
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Ha di heke ra bojä
Ra bojä digeä ra Ndä Nzayä ge nu ha di ueke ra bojä pa konge
ya heke ra bojä da ts´oni pageu xa t´epi ya jäi, habu negi ge da
te da thoki konge ra bojä (Heke 6000) ne ra bojä da ts´oni ngu
di ma raza (Da zote ya heke 1000, 2000 ne 3000).
Nupia ge negi ua tengu ra bojä xa t´epi ngu mä ya thuhu ha xa
t´epi:
Thuhu
¿Te ma hñä peui?
Mdp
1000
Da otese ya jäi
Tähä,.tengu, ts´oni page da hn´u raza neu mara
di pets´i ua da t´uni
43,936.3
2000
M´ets´i ne ha di nu
Te japarm´edi pa da ¿hoki ya m´efi ha nu
ngatho ya hem´i di tsixa ra bojá
3000
Da otese ya jäi
Ote ya metise ua ya Nguu Ndä Nzäya pa
ngatho ya jäi neu pa da ote raza ya jäi ngatho
ya hnini.
4000
Pati,uni, hingi jut´i ne mara ya
mfats´i.
Tengu bojä xa t ´uni pageu to nfats´ineu
to hokse ya hmunt´s, mara hungi njut´I ne
nfats´I t´uni.i
5000
Ya nguu ne te pets´i ne negi
Nguu ha di thoki ya mefi ne ya me´eysi pa di
hoki
6000
Ra bojä da ts´oni page ya
hnini
Mara ya m´efi te beni da thoki
3,207.7
5,323.1
96.4
21,702.5
2,201.7
Bojä m´ui ngatho da dähä to
mpefi ne ra bojä .
Bojä m´ui pa ngatho pa da
njut´i ne thäki nuyu ya m´efi
mpefi konge ra Xeni hai
M´onda.
1,896.2
KONGATHO
16
1,377.7
79,741.6
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Heke pa di m´ui raza
Page da thoki te ne ya hnini ra Ndä Nzäya, ra Xeni Hai M´onda
heke ra bojä da ts´oni kongey´a pa di m´ui raza:
1,493.5 Mdp
Mboho ñäki te da thoki
7,324.5 Mdp
To hoka ts´utbi
4,862.8 Mdp
To nu ha di hoki ya mefi
ya Ndä Nzäyä
35.3 Mdp
To pets´i ne da nu konge
n´año hnini
5,237.6 Mdp
To nu konge ra bpjä ne to
da njut´i.
9,617.8 Mdp
To nu ngatho ya hnini di m´ui raza
ne to nu mbo ra dä hnini
1,680.4 Mdp
Marau to ote ya m´ui pa
ngatho ya jäi ya hnini
3,080.7 Mdp
To nu ra ximhai
6,103.4 Mdp
To nu ha da m´ui ne da
nñ´ogu pageu ya hnini
30,717.7 Mdp
Ngu nt´ othe
Hingi peui nuya kohi:
Ngatho un te thogi pa dinu tengu ra njut: 2,201.7 mdp.
Ngatho ra bojä m´ui: pa di njut´I neu da thäkbi ya mefi pa di ote ra Xeni Hai M´onda:
1,896.2 mdp.
17
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
2,660.2 Mdp
Te hoki pageu ya m´ui
neu mara negi ja ya hnini
70,534 Mdp
Nxadi
13,675.6 Mdp
To nu ngatho ya hnini
736.8 Mdp
To nu ra bojä, ya tai mefi
ne ngatho ya mefi.
1,666.6 Mdp
18
To nu xändi ya meti , ya mbozaa,
njuxahuä ne tho ya zue
m´ui ja ra ximhai.
182.6 Mdp
Nziki ne ha di ñ´ehe ra tsibi
574.6 Mdp
Ha njuki ko te di thoki ya
thongu
4,492.2 Mdp
Pa di duxa ya m´ets´i
693.8 Mdp
To mpa ja tai
236 Mdp
Ya hai habu ngatho tsoni ya jäi
723.5 Mdp
Nu ya ray´o m´ui , pa di
mpefi ne di mpadi
38.3 Mdp
Marau habu te thoki ya
m´ets´i
7,909.7 Mdp
Ra ndutha pa ngatho
31,015.6 Mdp
Da negi xanhio , mfats´i ne ne
tengu di mfats´i ko ra bojä
2,553.1 Mdp
ADEFAS
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Ha di tsoni ra bojä pa ya nguu nzayo
Ra Nzayo ka ya hnini Xeni M´onda, 68 di ge n´a ngu n´a 100 bexu di ge
ra bojä xa mboni pa ra j´eya 2015, xa boni pa di tsoni ka ya nguu nzayo,
pa di thoki u te jar m´edi di ge ra nxadi, ra nt´othe, ra te di thändi pa dä
m´ui ra nhio ra hnini ne hinte dä thopu ne pa hinte dä nja ra thogi ne xi
xa m´eni ä.
Bojä pa ya nguu Nzayo
Ge nu ngu ta hense pa ra nxadi n era nt´othe ge xi t´üni xo ma de ra bojä
pa ge ra Ndä Nzayo k ara Xeni Hnini M´onda, (54.3% nu ngatho), kuat´i
ra 34.3% ra nxadi ne ra 20.0 % pa ra nt´othe.
Nu pa ra, ra bojä t´üni pa ya thini ge t´üdi ra 14.4% ge pa ngatho ( xa
hmuntsi di ge ra xa t´odi ne xa t´üni)
Ngu hmä, n´u pa ra bojä pa ya nguu nzayo (nxadi ne t´othe, ne ma ra.) ge
t´üni 68 bexu n´a ngu n´a 100 ne pa ya Ta hnini 14 bexu, pa ra Ndä Nzayo
k ara Xeni Hnini M´onda, ne ya ta nguu nzayo u to xa thuni ne un u pongi
di ge ya nzayo (ra Nda Tsutbi) ge nguu hense kohi 18 bexu pa di mpefi,
ne nuä pongi (82 bexu) ge xi t´egi pa ya te jar m´edi ngu xa hmä ma ñä.
Ha gä nzotse ra bojä ka ya nguu nzayo pa ngatho 2015
(Nthebe kongatho)
Ne ma ra ya hñä
Ya hñä ko ya boja ne
yañ´obojä
Ha gä n´u ne ha gä
Thä ngatho ra bojä pa
ya Hnini
Hingi thegi da boni
Bojä pa ya Ta Hnini
Nte ra hnini
Nxadi
Nt´othe
Nfadi nzayo
Nte ka ya
Ta Hnini
Di n´u u te
Xi jar m´edi
N´u ra Ximha
34.3%
20.0%
7.7%
3.4%
1.8%
0.6%
*Ha gä njapi, di nxothop, pe ge numu dä hmä tengu ge ndä theui.
19
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
M´efi pa di Te ya Hnini 2011-2017
Nu’ä ra thändi pa da te ya hnini ka ra xeni hnini M’onda ge’ä xi
majuani ra thändi ra xeni hai M’onda ngeä bi hmää ne njabu bi
t’en’ä, bi thändi ya njamasu pa hanjapi da t’otue ya befi nu ka
ya bojä, de hmunts’i jäi, nu ka ya te ma nzaki jäi, gatho nuya pa
da mui xa hño ya jäi ne njabu da hneki da fädi te pefi ra ndä
tsutbi.
Xa thoki ne xa thändi ya feni ngeä njabuu xa hneki ge otu’ä bi
ra bedi ya jäi ha ya ko ya mfäts’i ne ya hmunts’i xa feni nun’a
befi.
Ra thändi ne ra feni pa da te ra hnini ka ra xeni hnihni M’onda
2011-2017 xa feni ko hñu thändi befi: ra befi Ra tsutbi beni da
matsi nxoge ya jäi, ra te ne Ra hogä mui ra xeni hai ne habuu
Da njamasu pa da n’yo ne da ñä’ni xa hño ya jäi.
20
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
M’efi pa di Te ya Hnini 2011-2017
HA DI TSOTSE
GOBIERNO
SOLIDARIO
ESTADO
PROGRESISTA
Di nfädi ge ra nzayo nu ra nxadi
Di thoni ha di
m´ui ra bojä pa xi
di tsotse
Di hnu pa hindi nja
ra m´edi
Di hnu ra nhio pa
di m´ui r aza ya
nzaki ya mengu ka
Xeni Hnini M´onda
Di tsotse n´a r
ahoga hnini pa
rangutho; di
thändi ya hmuntsi
m´ui hñätho
Di thoni xi dar
ngu ne da t´uni ya
m´efi pa xi di nja
ra bojä
Di hioni ha di
njapi pa xi di nte
ya nguu nzayo
Di thoni ha di nte
ne ha di nja bojä
ka ya tsegi hnini
Xi di tsotse ra nte
ra Ximha
SOCIEDAD
PROTEGIDA
Xi di hnu ra nzayo
ya jäi ne xi di
thuni tsutbi
Di hnu pa hinte di
nja ra mfe ge ngu
xi zämu di thändi
Xi tsotse di hnu
pa di hä ra bojä ne
di n´u ngatho ya
nguu nzayo
Di thändi pa hinte
di ja ya jäi di ge
ya ntsedi thogi
ñ´ote.
21
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Bojä pa n´a ngu n´a ya mfeni
Pa ra nj´eya ra 2015, ja nun´a bojä pa da thoki yá m´efi ra ngu
hmuntsi ents’i ra tsedi 207,507 mdp, thändi ne feni pa nu’u to’o
di hmuntsi ne di mpefi ma hyegi, nga nun’a befi ra maa ra betsa bojä pa da thoki ne da nja ya befi to’o ya mengu Xeni Hnini
M’onda 2011-2017.
Njapu nun´a feni da t´umbi ra bojä pa da thoki ne njabu da te
ya hnini ngeä njabu xa hmä da t’uni nun’a bojä:
Ra tsutbi beni da matsi
nxoge ya jäi
119,049.0 mdp
Ra hogä mui ra xeni hai
pa da te xa hño
17,706.9 mdp
Da njamasu xa hño ya jäi
17,259.3 mdp
22
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Bojä pa n´a ngu n´a ya mfeni
Gatho nuya xa mää xi ma hyoni ne njabu xa feni da thoki hñu ya
thändi: Gatho nu’u ya hmuntsa jäi ge ’yo ha n’a ra ngu ne honi
ra hño ya jäi, Da feni xa n’yo ha njäpi da thoki ya befi pa njabu
da te ya hnini ne Nun’a tsutbi mpefi ne ungä ra nhño pa ya jäi.
Gobierno
Municipalista
Financiamiento
para el
desarrollo
Gobierno de
Resultados
Xi di hnu nguu
Di hiadi ya
nzayo ha thoki
m´efi hoki ya
ya hem´i pa
ndä nzayo
ngatho ya Ta
Hnini
Ra tsutbi xi di
mpefi ne xi di
ungä n´a ra
nhio ntsu
Xi di m´ui ra
ngu ra bojä
pa ya hnini
Xi di n´u pa
Di hnu ha di
di nte ya bojä
njapi pa xi di
u kut´i ka ya nte ya m´efi ya
hnini
m´o
Di nja masu pa
da nsedi ra bojä
nu’ä da thä
Di nja nzatho ne
di hiandi pa di
m´äpu
Xi di m´ui n´a
ra nzayo xi dar
nzedi
Xi di thoni
pa xi dar
nzedi di nte
ra Ximha
Da hmää pa da
fädi ha gä t´ot´u
ueda ra bojä
23
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Ra bojä ha ga thoki ko
ngatho nuya
Ndä nzayo ka ya Ta hnini
31,291.1 mdp
Ya Nzayo nu ha gä nte nuya
14,716.9 mdp
Nzayo xi nfädi te hoki
3,386.0 mdp
*Hingi kut’i nuya mangua ngati:
Fondo General de Previsiones Salariales y Económicas: 2,201.7 mdp.
Fondo General de Pago del Impuesto Sobre Erogaciones de los Trabajadores al
Servicio del Estado: 1,896.2 mdp.
24
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Ra bojä ha gä tehke pa
ya Ta Hnini
Nu´ä ra böja ha gä theke ya Ta Hnini, ra bojä da t’umbi ya xeni
hnini ka ra Xeni Hnini M’onda nu ra jeya 2015 potse nu ka ya
bojä 30,564.6 mdp, ngeä ngu xa hneki ge potse yoho m’o mdp
ngu nu’ä xa feni njabu nu ra jeya 2014. Nuya ya bojä xa thängi
pa gatho ya hmuntsi t’i xeni hai (19,088.3 mdp) ne ngä njabuu
nuya ngu 331 (11,476.4 mdp).
1 Incluye los siguientes fondos:
Fondo de Infraestructura Social Municipal (FISM).
Fondo de Aportaciones para el Fortalecimiento de
los Municipios y Demarcaciones Territoriales del
Distrito Federal (FORTAMUN-DF).
25
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Xa ngatsi ne, pa di t´uni ya Ta Hnini di gehia ya bojä m´etho xa
thuxkua de te di thoki k ora m´efi:
2,100
mdp
125.3
mdp
Ra bojä uni ra nzayo
ka ra Ta Hnini pa di
nte
(FEFOM)
Bojä t´uni ra tsutbi
gä fadi ngatho ya
hnini
(FASP)
Tsa da hmää ge gatho nu ya mfatsi pa ya t’i hnini, ne gatho
nu’u ya befi feni da hoyki ra FEFOM tsa da hña nubu da hyot’ä
ra bedi tsa da hña ngu 50% t’embabi ge nun’a ngu hmuntsi jäi
mpefi pa ra hño ya jäi ne t’umbi ya njut’i ya jäi to’o mpefi ha ra
FEFOM.
26
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Ra nguu ka ra hmuntsise ya
jäi ne to nfatsi
Nu ya hña ya ha di negi ra nhio, gi tini ra ha di njut´i ra bojä di
ge ya hmuntsise m´ui ne rase ne to nfatsi tsots´e 5,440.7 mdp
ne 81,987.3 mdp.
Mhä nu ra 2015 di ge t´u ra Nguu nxadi Autonoma di ge ra xeni
hnini m´onda tsots´e 3,112.1 mdp, (di ge ngatho ya dängi hnini
ne ta hnini).
27
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Ha gä n´u ü xi xa thän´i di ge
ra bojä 2015
M´a ra, ra presupuesto ga yut´i ra nzaya ra Xeni Hnini M´onda
pa te da thoki ne da un ra bixka 2015, maa heni ra boj¨m´ui ma
hyoni di ge ya kjä´i, ngu:
• Ra presupuesto bi t´uni ra nte ya hnini hüts´i ngatho 11 mil
mdp ra 2014 lo ke te me ä bi mhaa ra 2014, bi guki ngu ra
nxadi ne pa da m´ui xe za 5.0 y 4.2 m´o mdp ma n´a di ge
bi t´u ma nj´eya.
• Pa da thoki nu ra thändi ya jä´i ne ra Ndä tsutbi bi t´u ra
bojä 16,305.6 mdp, di ge 1,546 mdp ma n´a ma kjeya.
• Ra bojä xa t´epi pa ra nthandi di ge ra ximhai tsots´e 69.1
mdp di ge ra 2014, di ge bi ma ra nfeni di ge ra nzaya ra Xeni
Hnini M´onda.
28
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
• Pa da bots´e ya ngatho te ja di ge ya m´efi jar hnini bi t´uni
21,702.5 mdp, di ge 3,3% ma n´a di ge 2014.
• Di ge ra mfatsi ra ha di thoki ra m´efo konge ra “Cruzada Nacional Contra el Hambre” bi t´uni 3,792.0 mdp pa da
thoki te me ä bi mhaa di ge ra nzaya M´onda jar Xeni hnini
M´onda.
• Ra heke rangutho te bi t´uni 3,296 mdp; 139.1 mdp ma n´a
di ge bi t´u ra kj´eya na.
• 15 mdp pa da thoki ya ngu pa ya jä´i hingi m´ui xe za.
• Di ge ñ´a, da mfeni ya rekurso pa ra Instituto Electoral di
ge ra Xeni Hnini M´onda 1,995.2 mdp, ne 105.0 mdp pa ra
Tribunal Electoral di ge ra Xeni Hnini M´onda pa da thoki ra
t´ets´i di ge ra 2015.
29
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Plan de Ajuste
al Gasto Público
Komo ya nj´eya bi thogi ra politika fiskal di ge kja ra hnini bi
thoki xe za konge nesta di ge ya kjä´i, mfeni ya rekurso ya kjä´i.
Ra ta nzaya ra Xeni Hnini M´onda bi mhaa ra 5 yoho nzänä 2015
lo ke te me ä da thoki, da gäi ngatho te me ä nkjut´i.
Combustibles
y lubricantes
Energía
Eléctrica
Mantenimiento
de inmuebles
Telefonía
y datos
30
Reducción
de costos
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Plan de Ajuste
al Gasto Público
Di ge ra ta nzaya ra Xeni Hnini M´onda mhaa mbeni da hñaki 2,320
mdp di ge ra njut´i ra Poder Ejecutivo di ge ra 2015.
Di ge te me ä bi thoki hinte haki proyekto di ge ra nguu m´ui , ni häki
programa ya hnini hoki xe za kjar nxadi, nzaya ya jä´i di ge ra hoka
tsutbi.
Di ge te me ä bi mhaa bi thuts´i 10 ya hñä pa da thoki xe za:
1.
Da gäi 10% lo ke da njot´i ra ta nzaya, ra dängi nzaya ne ra ch´ilo nzaya.
2.
Da nkjuts´i di ge ya njut´i jar kongreso, pa da ñä,
da ñuni ne da ma.
3.
Da bojä lo ke da hñä ra ñäzgu ne da thäki lo ke da
n´u ma n´agi di ge ra radiokomunikasio. Hense di
ge da thoki ra thändi nzaya ya jäi, Protección civil
y ya karro di ge ya nzaya ke di tsani da ma y da
hyandi ya m´efiyajäi.
31
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
4.
Hinda tu ra dehe ñ´o bojä pa ge hingi hoki konge
xa thuts´i ma hem´u.
5.
Da njuts´i pa da t´uni ne da m´ihi ya ñó bojä ke
hingi hoki ke te me ä mhä.
6.
Da gäi 10% ngatho lo ke te me ä t´uni di ge ra n´tudi net o poni mä pa da bädi ya jäi di ge ra ta nzaya.
7.
Da gäi 90% di ge da thoki ne da nthandi ya meti ne
hense ra thegi lo ke te me ä xa thuts´i ja ra Coordinación General de Protección Civil jar ta hnini y la
Dirección General de Nnnovación ameno ke nesta
ya m´efiyngatho ya jä´i.
8.
Mä ngatho te me ä da thoki pa da gäi te me ä njut´i
ja ya nguu Nzäya.
9.
Da gäi ra 50% lo ke te me ä nkjut´i di ge ya ch´ilo
serbisio y hyandi ngatho ya meti xa m´ihi po ra ta
nzaya.
10. Di ge ra m´efijarchulo ne ta hnini da hhoki ra t´eni
pa hinda gut´i 20% di ge ra tsibi.
32
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Ciudadanización
de las finanzas públicas
• Ra Xeni Hnini M´onda ge ra ta
hnini m´uixanguyajä´i,xifinjap´u m´u ya bi hmunts´i pa da
ts´oni ngatho ya bojä xa t´epi.
• Digemp´ia na, m´ui ra porta bixka
pa ge üti te pefirasekretaria,xifi
xe za lo ke hoki ra ta nzaya y te
me ä t´uni ja ra hnini ra bokja ne
te meä pefipageyajä´idabädi.
http://transparencia.edomex.gob.
mx/transparencia-fiscal/index.htm
•Nepi´a ra boja di ge ya jä´i ra
nj´eya 2015 ne da thandi m´a ra
ya hñä ya kjä´i:
33
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Información adicional
Sistema penal acusatorio
Ra ta nzaya di ge ra Xeni Hnini M´onda bi ma ra 9 yoho nzänä di ge ra
2009 jar gaseta di ger ta nzaya ra kodigo lo ke te me ä da thoki penal
kjar Xeni Hnini M´onda.
Nunar kodigo hoki xaza ra Sistema Penal Acusatorio Oral.
Mä ja ra xeni rato ra gäts´i ra pa, pa da thoki, ra j´eya ra 2015 hinte
m´ui ya bojä xa t´epi pa di genda´a, ya xa thoki nxogo dige 18 ya
Distrito Judicial jar Xeni Hnini M´onda ra 1 hñäto nzänä di ge ra 2011.
Ra gäi ra mpadi
ra ximhai
Ra ta nzaya di ge ra Xeni Hnini M´onda pa da mats´i da gäi ra mpadi
ra ximhai ma tengu boja da uni pa da hoki xaza ra ximhai ne da t´uni ra bojä n´a ra fideikomiso to pets´i ya mboxiza ge ra Xeni Hnini
M´onda.
Criterios para aprobar
fideicomisos
Pa geu to tsixa ra hnini da mfats´i di ge ra fideikomiso gendu´u di ge
mä ra ya hnini pa da üti mara ya jä´i da t´ets´i ra tou da un ha di thoki.
Jar Xeni Hnini M´onda, ya fideikomiso da ñhetuwi ko temeä Mä ra
nthuts´i digempi´a, di ge ra lhmända ra Coordinación y Control de
Organismos Auxiliares jar Xeni Hnini M´onda.
34
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Mayor información en:
http://finanzas.edomex.gob.mx/inicio
Síguenos en:
@FinanzasEdomex
Secretaría de Finanzas
Escribenos a:
[email protected]
Traducción:
Universidad Intercultural del Estado de México
Ra bojä
Pa ge u ya jäi nj´eya
2015
Pa gi pädi mara xaza konge ra hmända ddige ra bojä da ñut´i ne da ts´oni
ra bojä xa t´epi di ge ra ta nzaya Xeni Hnini M´onda, xaza ya jä´i da bädi
ke pets´i pageu di ge ra hñä genda´ä da ñä ne da hñuts´i ja ra modulo di ge
ra mpadi ne de Gobierno, con dirección en avenid Lerdo poniente No. 300,
colonia Centro, Toluca, Estado de Mexico, ne ua ka ra m´ehni hem´i yapu,
konge ra Sistema di ge Gi kut´i k ara nfädi Mexiquenses (SAIMEX)
35
Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015
Ra bojä
Pa ge u ya jäi nj´eya
2015
36