publicación en formato pdf - Sindicato Nacional de CCOO de Galicia

sindicato nacional
de ccoo de galicia
DOCUMENTOS
O MERCADO LABORAL GALEGO
DESDE UNHA PERSPECTIVA
DE XÉNERO
gabinete económico do s. n. de cc oo de galicia
n.º 141 / marzo de 2011
gabinete técnico económico
1
documento 141
© Documento do Gabinete Económico do S. N. de CC OO de Galicia
N.º 141 / Marzo de 2011
2
o mercado laboral galego desde unha perspectiva de xénero
sindicato nacional
de ccoo de galicia
ÍNDICE
1. Introdución ..........................................................................................................5
2. Evolución da actividade ......................................................................................5
3. Evolución do emprego ........................................................................................8
4. Evolución do paro .............................................................................................18
5. Efectos da reforma laboral na contratación ......................................................21
gabinete técnico económico
3
sindicato nacional
de ccoo de galicia
1. INTRODUCIÓN
Neste informe analizamos a situación do mercado laboral feminino estudando as súas variables básicas: a actividade, o emprego e as súas características, o desemprego e o impacto da crise.
Utilizamos os datos da enquisa de poboación activa (EPA) e iniciamos a
análise no ano 2005 para compararmos a fase expansiva da economía e do
emprego coa etapa de crise económica.
2. EVOLUCIÓN DA ACTIVIDADE
ACTIVIDADE
Analizamos en primeiro lugar a poboación activa, que é «o conxunto de
persoas que, nun período de referencia dado, subministran man de obra
para a produción de bens e servizos económicos ou que están dispoñibles
e fan xestións para incorporarse á produción. Comprende a todas as persoas de 16 ou máis anos que durante a semana de referencia cumpren as
condicións para a súa inclusión entre as persoas ocupadas ou paradas».
Cadro n.º 1. POBOACIÓN ACTIVA SEGUNDO O SEXO
MULLERES
2005
2006
2007
2008
2009
2010
548.200
567.900
572.500
588.400
604.800
597.300
HOMES
706.600
704.200
719.500
726.400
712.500
703.600
TOTAL
1.254.800
1.272.100
1.292.000
1.314.800
1.317.400
1.300.900
Fonte: Elaboración propia sobre datos da EPA
A poboación activa galega medra de xeito continuado entre os anos 2005 e
2009, cunha distribución desigual entre mulleres e homes. Nese período
incorpóranse ao mercado laboral 62.600 persoas e, destas, 56.600 son mulleres; é dicir, o 90 % das novas persoas activas son mulleres.
gabinete técnico económico
5
documento 141
Incluso no ano 2009, cando se estaba a destruír emprego en Galicia, a poboación activa feminina continuaba medrando a unha taxa interanual do
3 %, coma no ano anterior, mentres que a poboación activa masculina retrocedía nun 2 %.
No primeiro trimestre de 2009 acadouse a cifra máis elevada de mulleres
activas, 611.500. A partir dese trimestre, o impacto da crise económica reflíctese na poboación activa feminina e comeza a descender a incorporación da muller ao mercado laboral.
No ano 2010, a poboación activa descende cunha repartición practicamente
homoxénea entre mulleres e homes: diminúe nun 1 % ata situar en 597.300
o número de mulleres activas, e baixa na mesma porcentaxe para os homes, o que implica un volume de 703.600 activos.
O peso da poboación activa feminina no total aumenta ao pé de dous puntos porcentuais nos últimos cinco anos: as mulleres eran preto do 44 % da
poboación activa galega en 2005 e en 2010 aproxímanse ao 46 %, porcentaxe que se sitúa por baixo do seu peso no conxunto da poboación e, tamén, do peso no conxunto de persoas en idade legal de traballar.
A seguir analizamos a evolución da poboación activa feminina con outro
indicador, a taxa de actividade (que é o cociente entre a poboación activa e
a poboación en idade legal de traballar). Os datos recóllense no cadro 2.
Cadro n.º 2. TAXA DE ACTIVIDADE SEGUNDO O SEXO
MULLERES
2005
2006
2007
2008
2009
2010
44,3 %
45,8 %
46,0 %
47,2 %
48,5 %
48,0 %
HOMES
62,6 %
62,2 %
63,3 %
63,7 %
62,5 %
61,8 %
TOTAL
53,0 %
53,6 %
54,3 %
55,1 %
55,2%
54,6 %
Fonte: Elaboración propia sobre datos da EPA
Ao examinar as taxas de actividade en función do sexo, compróbase que
as taxa de actividade masculina é superior á feminina. Non obstante, o diferencial entre unha e outra reduciuse en 4,5 puntos nos últimos cinco anos:
6
o mercado laboral galego desde unha perspectiva de xénero
sindicato nacional
de ccoo de galicia
en 2005 a diferenza situábase nos 18,3 puntos e no ano 2010 esa diferenza
era de 13,8 puntos.
Entre 2005 e o valor máximo, alcanzado no primeiro trimestre de 2009, a
taxa mellorou en 2,8 puntos, fundamentalmente porque a taxa de actividade
feminina aumentou en 4,7 puntos mentres que a masculina só o fixo en 0,5
puntos.
Unha vez iniciada a crise, a taxa de actividade masculina comezou a caer
por debaixo dos niveis dun ano antes, no cuarto trimestre de 2008, mentres
que coa taxa de actividade feminina isto acontece no cuarto trimestre de
2009.
Por último, e para completar a análise da poboación activa feminina, imos
estudar a evolución das taxas de actividade feminina en función da idade.
Cadro n.º 3. TAXA DE ACTIVIDADE FEMININA SEGUNDO A IDADE
16 A 19
2005
2006
2007
2008
2009
2010
16,3 %
12,8 %
15,3 %
15,2 %
12,2 %
14,9 %
20 A 24
58,6 %
55,2 %
50,0 %
53,2 %
57,1 %
50,6 %
25 A 54
70,4 %
74,2 %
75,7 %
76,7 %
78,1 %
77,9 %
55 E MÁIS
13,3 %
13,3 %
12,5 %
13,6 %
15,1 %
14,9 %
TOTAL
44,3 %
45,8 %
46,0 %
47,2 %
48,5 %
48,0 %
Fonte: Elaboración propia sobre datos da EPA
Do cadro 3 despréndese que as taxas de actividade femininas máis altas se
rexistran nas mulleres que teñen entre 20 e 54 anos, especialmente no
tramo de entre 25 e 54 anos. Pola contra, as taxas máis baixas danse nos
grupos de idades extremos: entre 55 e máis anos (debido a que as mulleres
abandonan o mercado laboral, fundamentalmente para atenderen as responsabilidades familiares e polo atraso histórico na incorporación da muller
ao traballo fóra do fogar) e entre os 16 e 19 anos (pola prolongación da
etapa formativa).
No ano 2010, a taxa de actividade feminina baixou en todos os tramos de
idade estudados, agás no de 16 a 19 anos que aumentou en 2,7 puntos
porcentuais con respecto ao ano precedente.
gabinete técnico económico
7
documento 141
A taxa de actividade no tramo de entre 25 e 54 anos —que concentra a
maioría das mulleres activas— acada o seu valor máximo no segundo trimestre de 2009 cunha porcentaxe do 79,0 % e, dende entón, cae en 1,1
puntos porcentuais ata se situar no 77,9 % no cuarto trimestre de 2010. No
tramo de 55 e máis anos presenta taxas de variación interanuais negativas
nos tres primeiros trimestres de 2010 pero logo remata o cuarto trimestre
cun balance positivo ao se rexistrar a cifra máis elevada da serie analizada,
15,3 %.
A taxa de actividade no tramo de 20 a 24 anos seguiu unha liña desfavorable ao longo de 2010 e retrocedeu en máis de 6 puntos porcentuais no último ano.
3. EVOLUCIÓN DO EMPREGO
A segunda variable de estudo é a poboación ocupada, que se define como
«aquelas persoas de 16 ou máis anos que durante a semana de referencia
estiveron traballando polo menos unha hora, a cambio dunha retribución
(salario, xornal, beneficio empresarial, etcétera) en diñeiro ou en especie.
Tamén son ocupadas as persoas que, tendo traballo, estiveron temporalmente ausentes por enfermidade, vacacións, etc. pero mantendo un forte
vínculo con aquel».
Cadro n.º 4. POBOACIÓN OCUPADA SEGUNDO O SEXO (DATOS ABSOLUTOS)
2005
2006
2007
2008
2009
2010
MULLERES
HOMES
TOTAL
474.200
502.900
515.000
527.400
522.700
499.900
655.900
661.400
678.300
672.700
628.700
600.800
1.130.100
1.164.200
1.193.400
1.200.100
1.151.400
1.100.700
Fonte: Elaboración propia sobre datos da EPA
O volume total de emprego comeza a verse afectado pola crise na segunda
metade de 2008. De feito, no terceiro trimestre estancouse e no cuarto xa
comezou a destruírse.
8
o mercado laboral galego desde unha perspectiva de xénero
sindicato nacional
de ccoo de galicia
A poboación ocupada galega seguiu unha tendencia ascendente entre os
anos 2005 e 2008. Nese período, o maior incremento corresponde ao emprego feminino, que medra un 11 % fronte a só un 3 % do emprego
masculino.
É dicir, 53.200 dos 70.000 empregos creados entre 2005 e 2008 foron para
mulleres ou, dito doutro xeito, un 76 % do emprego neto creado foi feminino.
Os efectos da crise notáronse antes no emprego masculino que no feminino: a poboación ocupada masculina empezou a diminuír por baixo dos
valores dun ano antes no terceiro trimestre de 2008, mentres que a destrución do emprego feminino se retardou ata o terceiro trimestre de 2009.
Dende o ano 2008 destruíronse 99.400 empregos ata situarse o volume de
emprego total en 1.100.700 persoas, cifra inferior á acada no ano 2005.
Deses 99.400 empregos perdidos, 27.500 eran femininos. É dicir, en só
dous anos pérdese o 52 % do emprego feminino creado no período
2005-2008.
Ao analizar a evolución do emprego feminino trimestre a trimestre compróbase que os maiores descensos da ocupación se concentran na primeira
metade de 2010. En consecuencia, nese ano o número de mulleres ocupadas caeu en 22.800, un 4,4 %, mentres que a poboación ocupada masculina tamén retrocedeu nun 4,4 %, o que supón unha perda de 27.900 empregos masculinos.
Á vista dos datos, podemos concluír que o emprego feminino medrou máis
que o masculino na fase expansiva, resistiu mellor na fase inicial da crise,
pero nos últimos trimestres este diferencial positivo estase acurtando.
Como veremos máis adiante, a destrución do emprego afectou máis aos
homes que ás mulleres, debido á diferente incidencia da crise nas distintas
ramas de actividade.
gabinete técnico económico
9
documento 141
Cadro n.º 5. POBOACIÓN OCUPADA SEGUNDO O SEXO (DATOS PORCENTUAIS)
MULLERES
2005
2006
2007
2008
2009
2010
42 %
43 %
43 %
44 %
45 %
45 %
HOMES
TOTAL
58 %
57 %
57 %
56 %
55 %
55 %
100 %
100 %
100 %
100 %
100 %
100 %
Fonte: Elaboración propia sobre datos da EPA
Os datos do cadro 5 reflicten que o emprego masculino ten maior peso que
o feminino, aínda que esta diferenza foise acurtando nos últimos anos. O
peso do emprego feminino sobre o total incrementouse en tres puntos porcentuais nos últimos cinco anos: as mulleres representaban en 2005 o 42 %
da poboación ocupada e en 2010 eran o 45 %. Destaca, tamén, que no segundo trimestre de 2009 e no cuarto de 2010 se acada o valor máximo de
participación, o 46 %, motivado pola destrución do emprego masculino.
A seguir, analizamos a evolución do emprego feminino nos distintos sectores de actividade. No cadro 6 plásmase a variación nos catro grandes sectores de actividade.
Cadro n.º 6. EMPREGO FEMININO SEGUNDO O SECTOR
2005
2006
2007
2008
2009
2010
PRIMARIO
INDUSTRIA
CONSTRUCIÓN
SERVIZOS
TOTAL
53.200
50.200
42.900
37.200
37.400
35.800
65.000
61.800
62.800
62.500
52.800
46.600
6.700
9.200
11.300
10.500
8.800
8.200
349.300
381.700
397.900
417.200
423.600
409.200
474.200
502.900
515.000
527.400
522.700
499.900
Fonte: Elaboración propia sobre datos da EPA
A poboación ocupada feminina aumentou deseguido entre os anos 2005 e
2008 pero a dinámica do emprego feminino nos catro sectores de actividade era moi diferente. O sector dos servizos é o primeiro por volume de
emprego feminino, e evoluciona en sentido positivo entre os anos 2005 e
2008 cunha medra do emprego do 19 %. Un 76 % dos 90.000 empregos
10
o mercado laboral galego desde unha perspectiva de xénero
sindicato nacional
de ccoo de galicia
creados neste sector foron ocupados por mulleres. No sector da construción tamén medra de maneira considerable o emprego feminino, alcanzándose o volume máximo de ocupación no ano 2007 con 11.300 mulleres
ocupadas.
Pola contra, a evolución do sector industrial é negativa, ao diminuír o emprego un 4 % (o que non impide que siga sendo o segundo sector en importancia no emprego das mulleres); o mesmo acontece no sector primario,
no que se mantén o proceso de axuste secular.
Entre os anos 2008 e 2010 perdeuse emprego feminino en todos os sectores de actividade. O máis afectado pola destrución de emprego é o industrial, cunha perda de 15.900 empregos femininos, o 25 % dos existentes en
2008. O volume mínimo de emprego acadouse no primeiro trimestre de
2010 con 45.300 mulleres ocupadas, a cifra máis baixa dende o ano 1999.
A poboación ocupada feminina no sector da construción tamén segue unha
liña desfavorable pois diminúe nun 22 % no período sinalado. O emprego
feminino no sector da construción acada o seu volume mínimo de ocupación no cuarto trimestre de 2010 con 7.900 mulleres ocupadas.
O sector dos servizos foi o que sufriu menos o impacto da crise; aínda así,
no último ano a poboación ocupada feminina baixa en 14.400 empregos, o
que supón un ritmo de caída do 3 % con respecto á cifra existente en 2009.
Os datos do cadro 7 amosan a estrutura porcentual do emprego feminino
segundo o sector.
Cadro n.º 7. EMPREGO FEMININO SEGUNDO O SECTOR. ESTRUTURA PORCENTUAL
PRIMARIO
2005
2006
2007
2008
2009
2010
11 %
10 %
8%
7%
7%
7%
INDUSTRIA
CONSTRUCIÓN
SERVIZOS
TOTAL
14 %
12 %
12 %
12 %
10 %
9%
1%
2%
2%
2%
2%
2%
74 %
76 %
77 %
79 %
81 %
82 %
100 %
100 %
100 %
100 %
100 %
100 %
Fonte: Elaboración propia sobre datos da EPA
gabinete técnico económico
11
documento 141
Dos datos do cadro 7 tiramos dúas conclusións: a primeira, que as mulleres
ocupadas se concentran maioritariamente no sector dos servizos, e a segunda, que este sector é o único que gaña peso porcentual no emprego
feminino antes e durante a crise.
A distribución do emprego feminino difire da do masculino: o peso relativo
do emprego feminino nos servizos (onde se concentra o emprego) é superior ao masculino, mentres que na industria e na construción sucede o contrario.
Diciamos ao principio deste apartado que o emprego feminino medrou nun
11 % entre 2005 e 2008. Atendendo á súa evolución por ocupacións, nas
que máis medra é nas de carácter técnico e profesional de apoio e nas de
dirección das empresas e das Administracións públicas (un 31 %, en ambas), nas de empregos non cualificados (nun 22 %), nas de carácter técnico
e profesional científico e intelectual (nun 17 %) e nas ocupacións relacionadas cos servizos de restauración, persoais, protección e vendas dos comercios (14 %). Pola contra, o emprego descende nas ocupacións cualificadas da agricultura e da pesca (31 %) e nas que teñen unha maior
presenza masculina, é dicir, en empregos cualificados das industrias manufactureiras, a construción e a minería (nun 6 %), e na ocupación de instalacións e maquinaria, e montaxe (nun 1 %).
Cadro n.º 8. EMPREGO FEMININO POR OCUPACIÓN
2005
2006
2007
2008
2009
2010
1
32.800
37.100
38.400
43.000
43.800
38.800
2
69.000
75.200
79.500
81.000
80.700
81.000
3
46.200
55.100
59.500
60.400
69.600
66.800
4
58.700
59.100
64.900
62.100
60.300
52.800
5
106.200
116.300
118.600
121.500
119.400
124.100
6
48.400
45.300
37.900
33.200
32.500
30.500
7
23.300
21.600
18.300
22.000
18.100
12.900
8
22.200
22.200
24.200
22.000
17.800
16.700
9
67.400
71.000
73.800
82.000
80.400
76.200
Fonte: Elaboración propia sobre datos da EPA
1.
2.
3.
4.
5.
12
Dirección das empresas e das Administracións públicas
Persoal técnico e profesional científico e intelectual
Persoal técnico e profesional de apoio
Persoal en emprego de tipo administrativo
Persoas traballadoras de servizos de restauración, persoais,
protección e vendas dos comercios
6. Persoas traballadoras cualificadas na agricultura e na pesca
7. Artesáns e persoal cualificado das industrias manufactureiras, a
construción e a minería
8. Persoas traballadoras de instalacións e maquinaria, e montaxe
9. Persoas traballadoras non cualificadas e Forzas Armadas
o mercado laboral galego desde unha perspectiva de xénero
sindicato nacional
de ccoo de galicia
Entre o ano 2008 —cando se alcanzou a cifra máis alta de mulleres ocupadas— e o 2010, o emprego feminino só medrou en dúas ocupacións: nas
de carácter técnico e profesional de apoio e mais nas relacionadas cos servizos de restauración, persoais, protección e vendas de comercios —que
concentran o maior número de mulleres ocupadas— que medra un 2 % ata
alcanzar os 124.100 empregos, a cifra máis elevada dos últimos cinco
anos. Onde máis cae o emprego feminino é nas ocupacións cualificadas
das industrias manufactureiras, a construción e a minería (descende nun
41 %), nas de instalacións e maquinaria e montaxe (nun 24 %), nas de tipo
administrativo (nun 15 %) e nas relacionadas coa dirección de empresas e
das Administracións públicas cun descenso do 10 %.
Para completar as características do emprego feminino, debemos afondar
agora na situación profesional das ocupadas. No cadro 9 recóllese a distribución do emprego segundo a situación profesional.
Cadro n.º 9. EMPREGO FEMININO POR SITUACIÓN PROFESIONAL
2005
2006
2007
2008
2009
2010
EMPREGO
ASALARIADO
EMPRESARIADO/
COOPERATIVISMO
354.200
384.900
401.000
413.700
417.700
402.400
97.700
103.700
101.700
103.700
98.600
91.500
AXUDAS FAMILIARES E
OUTRAS SITUACIÓNS
22.300
14.200
12.400
10.000
6.400
6.100
TOTAL
474.200
502.900
515.000
527.400
522.700
499.900
Fonte: Elaboración propia sobre datos da EPA
O emprego galego é maioritariamente asalariado, pois 8 de cada 10 persoas ocupadas están nesta situación profesional. Este significativo número
de asalariados (863.200 en 2010) responde ao maior peso das actividades
produtivas ligadas ao traballo asalariado, como os empregos administrativos, a industria, os servizos ás persoas ou a construción, no conxunto da
ocupación galega.
O emprego feminino medra entre 2005 e 2008 nas categorías de asalariadas e de empresarias con ou sen persoal asalariado, e diminúe nas de
axudas familiares (mulleres que traballan na empresa dun familiar co que
gabinete técnico económico
13
documento 141
conviven e non teñen unha remuneración regulada) e outras situacións. O
emprego asalariado feminino experimenta unha medra moi superior á do
conxunto do emprego feminino, ao se situar no 17 %, acadándose unha
cifra de case 414.000 mulleres asalariadas.
O avance do emprego feminino tradúcese nunha medra da taxa de salarización (porcentaxe de mulleres asalariadas sobre o total de ocupadas):
75 % en 2005 e 78 % en 2008.
O emprego asalariado feminino mantivo unha progresión positiva ata a primeira metade de 2009; nese ano alcanzouse a cifra máis alta de mulleres
asalariadas, 417.700. Non obstante, no último ano descende un 4 % ata se
situar en 402.400 mulleres asalariadas. A taxa de salarización nos dous
últimos anos foi do 80 %.
A evolución da poboación ocupada feminina nas restantes categorías segue unha tendencia negativa no período de crise, especialmente a de empresarias con ou sen persoal asalariado, que acada o seu volume mínimo
de ocupación no primeiro trimestre de 2010 con 89.500 ocupadas.
Para completarmos os trazos do emprego feminino galego, queda por coñecer o tipo de xornada e a modalidade de contrato. Comezaremos pola
evolución do emprego segundo a xornada, seguindo o cadro 10.
Cadro n.º 10. EMPREGO SEGUNDO A XORNADA E O SEXO
MULLERES
2005
2006
2007
2008
2009
2010
PARCIAL
COMPLETA
101.200
97.900
90.100
101.700
101.000
100.000
372.900
405.000
424.900
425.700
421.700
399.800
HOMES
PARCIAL
32.300
28.900
26.600
29.800
26.700
28.400
COMPLETA
623.600
632.400
651.800
643.000
602.000
572.400
AMBOS
PARCIAL
133.500
126.800
116.600
131.500
127.700
128.400
COMPLETA
996.500
1.037.400
1.076.700
1.068.600
1.023.700
972.200
Fonte: Elaboración propia sobre datos da EPA
O emprego galego é a xornada completa; reflícteo o dato de que só doce
de cada cen persoas ocupadas teñen xornada parcial. A maior parte dos
homes e mulleres galegos traballan a xornada completa, o 80 % das mulle-
14
o mercado laboral galego desde unha perspectiva de xénero
sindicato nacional
de ccoo de galicia
res e o 95 % dos homes. Teñen contrato a tempo parcial un 20 % de mulleres fronte a un 5 % de homes.
Daquela, o emprego a tempo parcial en Galicia é maioritariamente feminino, pois o 78 % das persoas ocupadas neste tipo de xornada son mulleres
(100.000).
Dende o ano 2005 ata o ano 2007, o emprego neto creado foi a xornada
completa. Nese período, o emprego a xornada completa aumenta nun 8 %
(entre as mulleres, nun 14 %), mentres que o de xornada parcial descende
nun 13 % (no caso das mulleres baixa nun 11 %).
Mención á parte merece o ano 2008, porque nese ano o emprego neto
creado foi entre mulleres. Dos 12.400 empregos femininos creados, 11.600
eran a xornada parcial e os restantes 800 a xornada completa.
Entre os anos 2008 e 2010, destrúese máis emprego a xornada completa
que a xornada parcial: a poboación ocupada a xornada completa baixa un
9 % (entre a poboación feminina baixa un 6 %), mentres que a poboación
ocupada a xornada parcial faino nun 2 % (entre as mulleres tamén cae nun
2 %).
Por último, e para completar a análise das características do emprego feminino, estudaremos a distribución do emprego asalariado, diferenciando
entre sector privado e sector público, e en función do tipo de contrato e do
sexo.
Cadro n.º 11. EMPREGO ASALARIADO NO SECTOR PRIVADO
MULLERES
INDEFINIDO
2005
2006
2007
2008
2009
2010
158.500
167.300
199.000
205.700
225.200
211.100
TEMPORAL
HOMES
AMBOS
INDEFINIDO
TEMPORAL
INDEFINIDO
253.800
274.200
290.300
292.800
294.000
286.200
145.300
144.800
141.800
128.000
100.400
88.100
412.300
441.400
489.300
498.500
519.300
497.300
100.500
115.900
99.600
101.100
87.700
81.500
TEMPORAL
245.800
260.700
241.400
229.200
188.100
169.600
Fonte: Elaboración propia sobre datos da EPA
gabinete técnico económico
15
documento 141
O cadro 11 permítenos analizar a evolución do emprego polo tipos de contrato e o sexo no sector privado. O emprego asalariado indefinido no sector
privado medrou de forma sostida ata o ano 2009. Pola contra, a cifra máis
alta de persoas asalariadas con contratos temporais acadouse en 2006, e
de aí en diante comezou a descender o emprego temporal.
O número de mulleres asalariadas con contrato indefinido no sector privado
tamén medrou decontino ata situarse nas 225.200 en 2009, cifra que supera nun 42 % a de 2005. Nese período, o emprego asalariado feminino
temporal baixou un 13 %.
Na fase inicial da crise, a destrución do emprego asalariado no sector privado centrouse no emprego temporal, e o emprego indefinido continuou
medrando ata alcanzar as 519.300 persoas no 2009, a cifra máis alta dos
últimos cinco anos. No primeiro trimestre de 2010 é cando se comeza a
perder emprego asalariado indefinido no sector privado.
No último ano, o número de mulleres asalariadas no sector privado que teñen un contrato indefinido baixou en 14.100, un 6 %, e o número de mulleres que teñen un contrato temporal baixa en 6.200, o que supón un descenso do 7 %.
No cadro 12 plásmase a evolución do emprego segundo o tipo de contrato
e o sexo no sector público.
Cadro n.º 12. EMPREGO ASALARIADO NO SECTOR PÚBLICO
MULLERES
INDEFINIDO
2005
2006
2007
2008
2009
2010
65.300
68.800
72.100
71.500
70.600
77.800
TEMPORAL
HOMES
AMBOS
INDEFINIDO
TEMPORAL
INDEFINIDO
TEMPORAL
69.800
70.000
71.500
70.100
68.600
71.500
17.700
16.900
17.500
18.300
18.000
15.100
135.100
138.800
143.600
141.600
139.200
149.200
47.600
49.800
47.700
53.700
52.200
47.200
29.900
32.900
30.200
35.400
34.200
32.100
Fonte: Elaboración propia sobre datos da EPA
Ao contrario do que acontece no sector privado, no público hai máis mulleres asalariadas ca homes.
16
o mercado laboral galego desde unha perspectiva de xénero
sindicato nacional
de ccoo de galicia
En 2010 acadouse o maior volume de emprego feminino asalariado no
sector público, 109.800 mulleres. Nese ano, o emprego asalariado indefinido no sector público aumenta un 7 % (o feminino medra un 10 %) mentres
que o temporal cae nun 10 % (6 % no caso das mulleres).
A seguir, recollemos no cadro 13 a evolución da taxa de temporalidade por
sexo e para os sectores público e privado.
Cadro n.º 13. EVOLUCIÓN DA TAXA DE TEMPORALIDADE
SECTOR PRIVADO
MULLERES
2005
2006
2007
2008
2009
2010
39 %
41 %
33 %
33 %
28 %
28 %
HOMES
SECTOR PÚBLICO
MULLERES
HOMES
31 %
32 %
30 %
33 %
33 %
29 %
20 %
19 %
20 %
21 %
21 %
17 %
36 %
35 %
33 %
30 %
25 %
24 %
TOTAL
MULLERES
37 %
39 %
32 %
33 %
29 %
28 %
HOMES
33 %
32 %
31 %
29 %
25 %
22 %
Fonte: Elaboración propia sobre datos da EPA
A taxa de temporalidade das mulleres supera a dos homes tanto no sector
privado coma no público. A maior diferenza entre ambas dáse no sector
público.
No sector privado, a taxa de temporalidade segue unha tendencia á baixa
nos últimos cinco anos; nese período caeu en 12 puntos, seguindo unha
distribución desigual entre mulleres e homes: a taxa de temporalidade das
mulleres baixa 11 puntos e a dos homes, case 13 puntos. O resultado é
que a diferenza entre ambas pasa de 2,4 puntos en 2005 a 4,3 puntos en
2010.
No sector público tamén se rexistra a taxa de temporalidade máis baixa en
2010 tanto entre os homes coma entre as mulleres: a das mulleres é do
29,2 % e a dos homes é do 17,4 %, o que implica que a diferenza entre ambas é de 12 puntos.
Ata o ano 2007 a taxa de temporalidade das mulleres era máis alta no
sector privado que no público, de aí en diante é ao contrario.
gabinete técnico económico
17
documento 141
Podemos concluír, polo tanto, que as mulleres soportan unha maior eventualidade no emprego que os homes, tanto no sector privado coma no
público.
4. EVOLUCIÓN DO PARO
A última variable de estudo é a poboación parada, que se define como
«aquelas persoas de 16 ou máis anos que durante a semana de referencia
(a anterior a aquela en que se realiza a entrevista) estiveron sen traballo,
están dispoñibles para traballar no prazo das dúas semanas seguintes á
semana de referencia e estiveron buscando activamente emprego durante
as catro semanas precedentes (período de catro semanas que remata ao
final da semana de referencia). Considéranse tamén persoas paradas as
que atoparon un traballo e empecen a traballar nun período de tres meses
como máximo».
No cadro 14 recollemos a evolución da poboación parada segundo o sexo.
Cadro n.º 14. POBOACIÓN PARADA SEGUNDO O SEXO
MULLERES
2005
2006
2007
2008
2009
2010
74.100
65.000
57.500
61.000
82.100
97.400
HOMES
50.700
42.800
41.200
53.700
83.800
102.900
TOTAL
124.800
107.800
98.700
114.700
165.900
200.300
Fonte: Elaboración propia sobre datos da EPA
Segundo os datos do cadro 14, o desemprego baixou en Galicia entre os
anos 2005 e 2007 nun 21 %, correspondendo o maior descenso ao paro
feminino, que se reduce nun 22 % fronte ao 19 % do paro masculino. Nese
período, o paro feminino é superior ao masculino.
O paro comeza a medrar en Galicia no segundo trimestre de 2008 ata situarse nas 203.500 persoas no cuarto trimestre de 2010. O maior incre-
18
o mercado laboral galego desde unha perspectiva de xénero
sindicato nacional
de ccoo de galicia
mento do paro concentrouse no primeiro trimestre de 2009, ao aumentar en
33.700 persoas en só tres meses.
O paro feminino tamén leva aumentando dende comezos de 2008, e a
maior suba tamén se concentra no primeiro trimestre de 2009, ao sumar
15.000 paradas máis, o 23 % das existentes no trimestre anterior. A cifra
máis elevada de paro feminino acádase no segundo trimestre de 2010 con
98.700 desempregadas.
O aumento do paro afectou máis aos homes que ás mulleres; de feito, nos
tres primeiros trimestres de 2009 e ao longo de 2010 hai máis homes parados que mulleres. No último ano, o paro en Galicia aumentou nun 21 %
pero cunha intensidade distinta entre homes e mulleres: o paro feminino
sobe nun 19 % e o masculino faino nun 23 %.
A taxa de paro —cociente entre o número de persoas paradas e o de persoas activas— ten unha evolución semellante á das cifras absolutas, cunha
diferenza: ao ser menor a poboación activa feminina (o divisor para calcular
a taxa), o paro feminino expresado en porcentaxe é superior ao masculino.
Os datos recóllense no cadro 15.
Cadro n.º 15. TAXA DE PARO SEGUNDO O SEXO
MULLERES
2005
2006
2007
2008
2009
2010
13,5
11,4
10,0
10,4
13,6
16,3
HOMES
7,2
6,1
5,7
7,4
11,8
14,6
TOTAL
9,9
8,5
7,6
8,7
12,6
15,4
Fonte: Elaboración propia sobre datos da EPA
A taxa de paro caeu de forma sostida na fase expansiva ata alcanzar un
mínimo do 7,6 % en 2007. A partir dese momento, a taxa de paro non deixou de medrar cun perfil moi similar á evolución das cifras absolutas de
paro.
gabinete técnico económico
19
documento 141
Como xa comentamos, a taxa de paro feminina é e foi sempre superior á
dos homes, mesmo nos trimestres en que hai menos mulleres en paro ca
homes.
A diferenza entre a taxa de paro feminina e masculina é máis alta na fase
expansiva da economía que na etapa da crise. En 2007, cando a taxa de
paro chegou ao seu mínimo, a diferenza entre a taxa de paro feminina e
masculina era de 4,3 puntos e en 2010 esa diferenza baixa ata os 1,7
puntos.
A continuación analizamos a evolución da taxa de paro feminina segundo a
idade, datos que recollemos no cadro 16.
Cadro n.º 16. EVOLUCIÓN DA TAXA DE PARO FEMININA SEGUNDO A IDADE
16 A 24
2005
2006
2007
2008
2009
2010
26,7
23,3
20,5
24,0
30,1
36,7
25 A 54
12,5
10,9
9,5
9,4
12,9
15,7
55 E MÁIS
TOTAL
8,1
6,1
6,0
7,3
7,6
9,1
13,5
11,4
10,0
10,4
13,6
16,3
Fonte: Elaboración propia sobre datos da EPA
A taxa de paro distribúese de xeito moi desigual entre os diferentes grupos
de idade. A taxa de paro das mulleres de entre 16 e 24 anos en 2010 era
do 36,7 %, cifra que duplica a das mulleres de entre 25 e 54 anos e multiplica por catro a das que teñen 55 ou máis anos.
Entre o ano 2007, cando a taxa de paro está no seu nivel máis baixo, e
2010, a taxa de paro feminina aumentou para todos os grupos de idade,
sobre todo no de entre 16 e 24 anos. En só tres anos, a taxa de paro aumenta en 16,2 puntos para as mulleres que teñen 16 e 24 anos; en 6,2
puntos para as de 25 a 54 anos e en 3,1 puntos entre as mulleres de 55 ou
máis anos.
Para rematar, analizamos a evolución do paro feminino segundo o nivel de
formación. Os datos tomámolos do cadro 17.
20
o mercado laboral galego desde unha perspectiva de xénero
sindicato nacional
de ccoo de galicia
Cadro n.º 17. EVOLUCIÓN DO PARO FEMININO SEGUNDO O NIVEL DE FORMACIÓN
2005
2006
2007
2008
2009
2010
1
8.200
7.900
8.900
7.500
8.200
10.200
2
21.500
19.500
17.600
21.700
33.900
35.800
3
18.400
16.400
15.300
13.300
17.900
21.200
4
25.900
21.300
15.800
18.400
22.100
30.200
TOTAL
74.100
65.000
57.500
61.000
82.100
97.400
Fonte: Elaboración propia sobre datos da EPA
1.
2.
3.
4.
Persoas sen estudos e educación primaria
Educación secundaria. Primeira etapa
Educación secundaria. Segunda etapa
Educación superior
Segundo os datos do cadro 17, a medida que avanza a crise o aumento do
paro afecta a todas as mulleres, independentemente do seu nivel académico.
Ao comparar os datos de 2010 cos de 2007, compróbase que o número de
mulleres paradas que teñen educación secundaria de primeira etapa duplicouse e o das que teñen educación superior aumentou nun 91 %. Nese período, o paro entre as mulleres que teñen educación secundaria de segunda etapa increméntase nun 39 % e entre as mulleres que teñen estudos
primarios, un 15 %.
5. EFECTOS DA REFORMA
REFORMA LABORAL NA CONTRATACIÓN
CONTRATACIÓN
Os datos da enquisa de poboación activa (EPA) do cuarto trimestre de 2010
confirman que a destrución do emprego continua. Galicia é a comunidade
autónoma que máis emprego perdeu no último ano, 45.800 empregos
menos.
O número de mulleres ocupadas caeu en 14.600, un 2,8 %. É dicir, un de
cada catro empregos destruídos estaban ocupados por mulleres.
Para coñecer o impacto que está tendo a reforma laboral na contratación
feminina, analizamos a evolución da taxa de temporalidade (porcentaxe de
gabinete técnico económico
21
documento 141
persoas asalariadas con contrato temporal sobre o total das asalariadas),
distinguindo entre o sector privado e o público.
No cadro 18 recollemos a evolución do emprego asalariado feminino no
sector privado segundo o tipo de contrato.
Cadro n.º 18. EMPREGO ASALARIADO FEMININO NO SECTOR PRIVADO
INDEFINIDO
2009 II T.
2009 III T.
2009 IV T.
2010 I T.
2010 II T.
2010 III T.
2010 IV T.
228.900
220.500
223.500
215.100
212.100
210.900
206.400
TEMPORAL
85.700
88.500
83.500
79.800
78.100
83.800
84.100
TOTAL
314.600
309.000
307.000
294.900
290.200
294.600
290.400
Fonte: Elaboración propia sobre datos da EPA
Entre o cuarto trimestre de 2010 e o mesmo trimestre do ano anterior, o
emprego asalariado feminino no sector privado experimenta un descenso
superior á do conxunto do emprego feminino, ao rexistrar unha caída do
5,4 %.
Os datos do terceiro e cuarto trimestre de 2010, os primeiros dende a aplicación da reforma laboral, evidencian a ineficacia desta para fomentar a
contratación indefinida: a poboación feminina asalariada con contrato indefinido segue unha tendencia á baixa, mentres que o emprego temporal aumenta. Na segunda metade de 2010, o número de contratos indefinidos
entre as asalariadas do sector privado baixou en 5.700, o que supón unha
caída do 3 % sobre a cifra do segundo trimestre de 2010 e o número de
contratos temporais sobe en 6.000, o que supón un incremento do 8 %.
En consecuencia, a taxa de temporalidade das mulleres no sector privado
aumentou en 2,1 puntos nese período: era do 26,9 % no segundo trimestre
de 2010 e sobe ata o 29,0 % no cuarto trimestre de 2010. No mesmo tramo
temporal do ano anterior, a taxa de temporalidade mantense no 27,2 %.
A seguir, recollemos no cadro 19 a evolución do emprego feminino no sector público segundo o tipo de contrato.
22
o mercado laboral galego desde unha perspectiva de xénero
sindicato nacional
de ccoo de galicia
Cadro n.º 19. EMPREGO ASALARIADO FEMININO NO SECTOR PÚBLICO
INDEFINIDO
2009 II T.
2009 III T.
2009 IV T.
2010 I T.
2010 II T.
2010 III T.
2010 IV T.
68.000
71.700
71.900
77.600
77.800
76.500
79.100
TEMPORAL
36.000
37.100
33.000
29.700
31.700
35.600
31.200
TOTAL
104.000
108.800
104.900
107.300
109.600
112.200
110.300
Fonte: Elaboración propia sobre datos da EPA
Ao contrario do que acontece no sector privado, no cuarto trimestre de
2010 acadouse o maior volume de emprego feminino con contrato indefinido, 79.100 mulleres. Nos últimos seis meses, o número de contratos indefinidos aumenta en 1.300, e os temporais baixan en 500. Como resultado
disto, a taxa de temporalidade descende en 0,6 puntos porcentuais, ao pasar do 28,9 % no segundo trimestre de 2010 ao 28,3 % no cuarto trimestre
dese ano.
gabinete técnico económico
23
sindicato nacional
de ccoo de galicia
ÚLTIMAS PUBLICACIÓNS DO GABINETE ECONÓMICO
ECONÓMICO
DO SINDICATO NACIONAL
NACIONAL DE CC OO DE GALICIA
124. Os orzamentos xerais do estado 2009 e a súa repercusión en Galicia. Outubro de 2008
125. Muller: emprego e salario. Marzo de 2009
126. Os orzamentos xerais do estado 2010 e a súa repercusión en Galicia. Novembro de 2009
127. Orzamentos autonómicos 2010. Novembro de 2009
128. As propostas de CCOO ante a crise económica. Xaneiro de 2010
129. As repercusións da crise económica no mercado laboral. Xaneiro de 2010
130. As repercusións da crise económica no mercado laboral feminino. Marzo de
2010
131. O sistema público de pensións en Galicia. Marzo de 2010
132. Impacto das enfermidades profesionais en Galicia. Abril de 2010
133. Aproximación dos custos económicos da sinistralidade laboral en Galicia.
Maio de 2010
134. As repercusións da crise económica no mercado laboral II. Maio de 2010
135. O despedimento en Galicia: unha análise da serie histórica 200/2009. Xuño
de 2010
136. As repercusións da crise económica no mercado laboral III. Agosto de 2010
137. O déficit público español en perspectiva europea: un problema de ingresos.
Novembro de 2010
138. Os orzamentos xerais do estado 2011 e a súa repercusión en Galicia. Novembro de 2010
139. As pensións contributivas en Galicia. Febreiro de 2011
140. As repercusións da crise económica no mercado laboral IV. Febreiro de 2011
gabinete técnico económico
25