XXVI Congreso Urnieta

Anuncio
D
o
s
s
4
I
E
'uLl t ri (4,1¿L rr, s /-,
L
/,
-
jt- - .r - r ?-
/?.<¿e
t
\.
HERR] ESKOLAKO },IUGIMENDU KOOPERAIIBOAREN XXVI. KONGRESUA
ESCUELAPOPULAR
MOVIMIENTOCOOPERATIVO
XXVI. CONGRESO
Toda la documentacióncontenidaen estedossier
puede ser fotocopiada,utilizada,etc. aunque rogamosse
cite su procedencia
'1.998
Primeraedición,Diciembre
H E M K/ M C E P
HEMKrenXXVI. Kongresua
U r t n i e t a , ' 1 . 9 9 8 kUoz t a i l a
LegeGordailua:55-1512198
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
XXVI. KONGRESUA
Urnieta,1.998kouztailak4tik - 11ra
XXVI. KONGRESUA
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
AURKEZPENA
Aurten Euskadin antolatu dugun MECEPekoXXVI. Kongresu hau, "etenik gabeko soka" ren lemarekin
izendatu genuen. Elkartu eta denboran loturik mantendu gaituen soka:
Urteetan zehar herrialde ezberdinetako jendeak mantentzen ditugun harremanetan, sortu dugun
adiskidetasunean; gure neska-mutilekiko eta eskolarekíko maitasunean; behar gehiena dutenekiko
elkartasunean; eta pertsona bakoitzaren garapena lortzeko egiten dugun ahaleginean. Atzoko ametsak,
gaurko konpromezuak eta biharko ditugun proiektuak elkartzen dituen soka,hain zuzen ere.
Guzti honen lekuko izan gara, Urnietan ospatu den topagunean eta 26 urte luzez garatzen joan garen
etengabeko lanaren fruituak, gaurkotasunezjantzi ditugu, etenik gabe jarraitzeko asmoa berretsiz; datorren
udaran Leonen elkartzen garen arte:
Eguneroko ikerketa Ianean sortzen zaizkigun arazo berriei elkar-lanean irtenbideak bilatuz; pedagogia
bilakaera berrietan sakonduz; inguruan txertatutako eskolaren ihardueran, aniztasunaren trataeran,
teknologia berrien tratamenduan; hezkidetzarekiko konpromezua zabalduz e.a.
Ondorengo orrialdeetan, egun hauetan egindako hausnarketakjasotzen ahalegindu gara. Guztioi balio
diezaigula orain arte egin dugun bidea etorkizunarekin lotzeko.
XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR
PRESENTACION
Esteaño hemosorganizadoel XXVICongresodel MECEPen Euskadi,con el lema: "etenik gabekosoka",
c u e r d aq u e u n e y m a n t i e n ea l o l a r g o d e l t i e m p o :e l c o m p a ñ e r i s myo l a sr e l a c i o n eqs u e h e m o se s t a b l e c i d o
la gente de los diferentespueblos;nuestroamor a la escuelay a las criaturasque en ella conviven;nuestra
y el
solidaridadcon los y las desposeídas;
la riqueza que nos proporcionael intercambiode experiencias;
los
para
y
querencias.
manera,
que
persona
posibilidades
Dicho
de
otra
cada
esfuerzo
se desarrollesegúnsus
por
de
nuestro
símbolo
proyectos
esta
cuerda,
de
ayer,
los
compromisos
unidos
sueños
de hoyy los
de mañana
q u e h a c ed
r i a r i oq u e a p o y a d oe n e l p a s a d on o s l l e v aa l f u t u r o .
en estetrabajo
De todo esto hemossido testigosen lasjornadasde Urnietay así,los frutos cosechados
i n i n t e r r u m p i d od u r a n t e e s t o s2 6 l a r g o sa ñ o s l o s h e m o s a c t u a l i z a d oc o m p r o m e t i é n d o n oas c o n t i n u a re l
c a m i n oi n a c a b a d oq u e m i r a h a c i aL e ó n ,n u e s t r op r ó x i m ol u g a rd e e n c u e n t r o .
Allívolveremosa intentar buscarsolucionescooperativas
a nuestrosproblemas,profundizaremosen las
nuevascorrientespedagógicas.
en la practicade una escuelainsertadaen su medio,en el desarrollode nuevas
t e c n o l o g í a se,n e l c o m p r o m i s o
con la coeducación....
En las próximaspáginashemosrecogidoel esfuerzoy las reflexioneshechasdurante estosdías.Que el
caminorecorridohastaahora sirvade unión con el futuro que se vislumbra,es nuestrodeseo.
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
XXVI. KONGRESUA
XXVI. KONGRESUARENKARTELA
Kongresua burutu den lekuarekiko lotura estua duen ingurua aukeratu da kartela eratzeko garaian,
Ada rra mend i ko bai lara.
Bailara honek izugarrizko garrantzia izan du betidanik, bai bertan sakabanaturik aurki daitezkeen
monumentu megalitikoengatiketa baita etengabeko bisitariekadieraztenduten interesagatikere.
Adarra mendiko itzaletan eta Eteneta menirra bezalako beste harri ugariren begiradapean, heziketak
suposatzen duen lan amaitezinarekin jarraitzen dugu, hortik dator, "etenik gabeko soka"eta lur hauek
komunikazio eta trukaketara irekiak egon diren bezala urteetan zehar, gu ere, mundura zabaltzen gara.
CARTELDEL XXVI CONGRESO
El parajeelegido para ilustrareste cartel,la vecindaddel Adarra, no es irrelevanteo fortuito sino que
esta muy ligado al lugar donde se ha celebradoel Congreso.
Este monte y sus aledaños han ejercido y siguen ejerciendo una fuerte atracción desde tiempos
inmemoriales.La existenciade multitud de monumentos megalíticosque jalonan estos contornos y la
presenciadiaria de algún camínantepor estoslugares,son pruebasfehacientesde ello.
Al amparo de la sombra, creemosque benefactora,del Adarra y, siendo contempladospor piedras
m i l e n a r i a sc o m o e l m e n h i r E t e n e t a ,s e g u i m o sc o n e l t r a b a j o i n a c a b a b l ed e l a e d u c a c i ó nd, e a h í e l l e m a
"etenik gabeko soka" y nos asomamosy abrimosal mundo; porque estastierrasno han sido mundo cerrado,
s i n ov e h í c u l od e c o m u n i c a c i óen i n t e r c a m b i o .
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA
TAILERRAK/ TALLERES
0-8
8-12
12-16
BAKERAKOHEZIKETA/ EDUCARPARALA PAZ
HEZKIDETZA/ COEDUCACIÓN
TEKNOLOGIA
BERRIAK
/ NUEVASTECNOLOGíAS
AN IZTASU
NA / DIVERSIDAD
HIZKUNTZAI LENGUAJE
M ATEM ATtKA / MATEMÁl cns
ING:JRU- AZTERKETA
/ tNVESTtGnclóru
DELMEDIo
GORPUTZA
/ CUERPO
XXVI. KONGRESUA
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERAIIBOAREN
TAÜLERRA
@=8URTE BÜTARTEK@
TALLER DE @*8AÑ@S
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCL]ELAPOPUI-AR
O-8 URTEBITARTEKOTAILERRA
LAN EGITASMOA
Lau zatitan banatu da lan egitasmoa:Langile ikastolakoHaur Hezkuntzakoikastetxea ikusteaizan zen
lehenpausoa, materiale eta esperientzienaurkezpena egin zen ondoren eta bestalde,Freineten teknikaz,
baloreen heziketaz zein sentimentuez esperientziak eta debatea egin ziren. Azkenik, aurreko tailerraren
balorapena,ondorioen osaketa eta etorkizunerakoproposamenakeratu ziren.
LAN EGITASMOAREN GARAPENA
Langile tkastolakoHaur Hezkuntzazentrua ikusiondoren, esperientziaeta materialeaurkezpenekinhasi
ginen lanean. Lantalde batek, Haur Hezkuntzanzein LehenHezkuntzanjasotako materíalakaurkeztu ziren
"aho-hizkuntza garatzeko joku eta ekintzak"hain zuzen ere. Hauek gerora erabiltzeko sistematizatueta
fitxategi bateanantolatzeko beharra ikusi zen.
3-4 urteko haurrentzako aho eta idatzizko hizkuntza garatzeko iharduerei buruz ere hitzegin zen. Aste
buruetan egindakoari buruz hitzegitea, joku barregarriak erabiltzea, albisteez hitzegitea eta baita
egunkariekin lan egitea ere, dira iharduera ezberdinak.lharduera hauetatik eta inprimaketa teknika anitz
erabiliz, gelako liburuak sortzen dira.
tkerkuntza laneidagokienez,eskolakolehenurtea duten lau urteko haurrek "argiari" buruz eta "herriko
eskolari" buruz egindako lanak aurkeztu dira. "Argiari" buruz eginiko liburuan, ikerkuntza prozesu osoa
azaltzen da, gelako bileran lanaren planteamendua egitetik, hasierakoikerkuntz esperientziak,sendiak
eginiko materiale ekarpenak, ekintzen deskribapenak, haurren arteko elkarrizketak zein ikerkuntzan
izandako jarrera ezberdinak agertzeraino.
Balio eta sentipenak lantzeko ekintzak ere azaldu dira. "tJrtebetetzetako liburuxkan", adibidez, haur
bakoitzari liburuxka bat oparitzen zaio besteek egindako marrazki eta piropoak bertan azalduz. Hau,
akrostikoen bitartez ere lantzen da, izenaren hizki bakoitzean haurraren alde positibo bat jartzen delarik,
honela, hitz berrien bilakuntza bultzatuz. Balio eta sentipenaklantzeko besteereduren bat ere azaldu zen.
Hauen guztien inguruan, eztabaidasortu zen. Askotan,errazagoagertatzen baita gelako haur batzuen alde
positiboak agertzea beste batzuenak baino eta zenbait kasutan, autoestima landu ordez, finkaturiko
helburuarenaurkakoa lortzen da.
Beste zenbait ekintza bideoaren bidez aurkeztu dira. Bata. Pó-ko eskola bateko haurrek herri
nomadekiko tolerantzia lantzeko egin zutena. Haurrek, gaua alberge batean igaro zuten eta gurasoei ere
zabaldu zitzaien ibilaldira joateko gonbitea, horrela, familiak inplikatuz eta familia mailan ere, herri
nomadekiko jarrera aldaketa sustatuz. Ondoren, herri nomada ezberdinei buruzko liburu bat egiten hasi
ziren haurrak eta segituan ohartu ziren herri hauen bizitzaren eta beraiek egindako bidaiaren arteko
parekotasunaz.Gainera,esperientziaaberastuasmoz,Pó-koijitu eskolabatekinbideoen elkartrukaketaegin
zen, hau baitzen ijitoen aho-tradiziozkokultura islatzekoda erarik egokiena.Azkenik eskola ikusteraioan
ziren, oso egoera politak sortu zirelarik bertan eta familietan herri hauekiko jarrera aldaketak nabarmendu
zirelarik.
Bideoazjasotako bigarren ekintza, esku jolasenbilduma bat da. Lehen Hezkuntzakobilduma da, non,
batez ere neskenartean hain espontaneokisortzen diren eta oso anitzak diren eskujolasakageri diren.
Honen helburua, eskujolasak ez galtzea eta heziketa baliabide bezala erabiltzea da, erritmoa eta
koordinazioa, mutil eta nesken integrazioa zein letra batzuen inguruko hausnarketa landuz.
HERRIESKOLAKO
XXVr.KON-G.IESUA
MUGIMENDU
KOOPERATIBOAREN
"Bizitza liburua" FreinetenTeknikaksentimendu eta balioen ikuspuntutik lantzeko era bat da. Liburua
egin baino lehen, Haur Hezkuntzako gelako haurren sentimenduen inguruko ikerkuntza eta hausnarketa
egin zen. Sentimendu eta zirrarak, ipuin egokien bidez lantzen dira eta "Bizitza liburuan" haurrek ekarririko
argazki, gertakizun, gordetako objetu, oroigarriak...agertzen dira. Baina zer gertatzen da gurasorik ez duten
haurrekin, semeorde eta alabaordeekin edo lanean parte hartzen ez duten gurasoekin? Une orotan
egindakoa taldeari eta haur bakoitzari egokitu behar zaio, haurren beharrak kontutan hartuz.
"Eskolarteko elkartrukaketan" marrazkiak, opariak, haurrek egindako liburuak, bideoak, testuak, etab.
elkartrukatzen dira eta oso baliagarri suertatzen den teknika da, komunikazioaren garapenerako,
adierazkortasuna lantzeko, inguru ezberdinak ikertu eta ezagutzeko, motibazioa pizteko edo sentimenduez
hitzegiten ikasteko.
ONDORIOETA BALORAPENAK:
Baikorrak iruditzen zaizkigu ekintza eta esperientzienazalpenak, taldearentzat aberasgarriizateaz gain,
ekarpen eta eztabaidak aurrera eramateko egokiak suertatzen baitira. Hala ere, denbora urria izan denez, ez
da gaia sakontzekoastirik egon. TailerTopaketaizan daiteke unerik egokienagure irakaslepapera zein den,
taldeko azalpenak egitean zein sentimendu bizi ditugun, taldeak gure azalpenari egindako ekarpenak
zei ntzuk d i ren...sakonki aztertzeko.
Sentipeneta balioen alorrean hiru urtez lanean aritu ondoren, ziklo bat itxi dugu, ondorengo urteotan
bestegai batzuk lantzeko aukera dugularik. Hala nola: Musika,antzerkia,mugimendua eta plastika erabiliz
gorputzaren ezagutza, logika matematikoa, ikasgelaren antolaketa eta aurretik landutako gaien
berrikusketa.
ESCUELAPOPULAR
XXVI. CONGRESO
MOVIMIENTOCOOPERATIVO
TALLERDE 0.8 AÑOS
MCEPsASISTENTES:
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Madrid
La Rioja
Cantabria
Málaga
Sevilla
Euskadi
Mancha
Castilla-La
Salamanca
Huelva
Asturias
León
Francia
PaísValenciá.
PLAN DE TRABAJO
. Visitaa la lkastolaLangile:Centrode Infantil.
¡ Presentación
y materiales.
de experiencias
. TécnicasFreinety la Educaciónen Valoresy Sentimientos:
y debate.
experiencias
o Elaboraciónde conclusiones
para el futuro.
y valoracióndel anterior Encuentrodel Taller.Propuestas
DESARROLLODEL TRABAJO
. C o m e n z a m ohsa b l a n d od e l a c a r t av o l a n d e r aq, u e l l e g ad e n u e v oa l T a l l e ry q u e s e v u e l v ea p o n e re n
e u i e n e si n t e g r a nd e l T a l l e r .
m a r c h aE
. s t ae s u n a e x p e r i e n c ifaa v o r e c e d o rdae l a r e l a c i ó np e r s o n a l e n t r q
. A c t i v i d a d eys j u e g o sd e e s t i m u l a c i ódne l a e x p r e s i ó no r a l :
Esun materialpara el uso del profesoradorecogidopor un Grupo de Trabajoa partir de la necesidad
y no perderrecursosexperimentados
de sistematizar
en aulasde Infantily primeroscursosde Primaria
con resultadosgratificantespara lascriaturas.
El fichero estáorganizadoen los siguientesapartados:
- Memoriavisualy situaciónen el espacio.
- P e r c e p c i ó nd,i s c r i m i n a c i óynm e m o r i aa u d i t i v a .
- Pronunciación
y expresión.
- Gestoy voz.
XXVI. KONGRESUA
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERAIIBOAREN
Actividadesen torno al desarrollode la expresiónoral y escritacon tres y cuatro años:
5e favorecela expresiónoral a partir de conversaciones
sobreel fin de semana,juegoscon disparates,
noticias...Evolucionando
hastael trabajo con el periódico,"Cosasde gaviotas".
P a r t i e n d od e e s t o s e l e m e n t o ss e c r e a n l i b r o s d e c l a s e c o n e l s o p o r t e c r e a d o m e d i a n t e l a
experimentación
de diversastécnicasde imprimacióny expresiónplástica.
en
Trabajosde investigación
en una clasede cuatro añosque no ha estadopreviamenteescolarizada
t r e s a ñ o s :" L a l u z " y " E l c o l e g i oe n e l p u e b l o " .
- E l l i b r o s o b r e" L a l u z " :
Recogetodo el procesode la investigación,
desdesu planteamientoen la Asambleade clase,el tanteo
experimentalsobre los diferentesaspectosque se investigan(refracción,reflexión, luz natural y
artificial,fosforescencias...),
la aportaciónde materialespor parte de lasfamilias,fotos...Se muestran
las actividadesque se han llevadoa cabo:con velas,con linternas,la cámaraoscura,descomposición
de la luz, la rueda de color, sombraschinescas,
caja de luz, luz violeta, estrellasmágicas,cámara
fotográfica,expresiónplástica. Además de la descripciónde la actividad,en el libro aparecenlas
conversaciones
de las criaturas,su forma de acercarseal tanteo experimental,el cómo verbalizany
que se producenen su investigación.
expresanlos descubrimientos
- E l c o l e g i oe n e l p u e b l o
El material presentadoes el libro que las criaturasllevarona casauna vez finalizadoel proyectode
trabajo.Estesurgede la asambleade clasey lasmadresparticipansobretodo en lassalidas,en lasque
se iban turnando de manera que todas colaboraron.Así mismo,estassalidassupusieronuna nueva
s i t u a c i ó nd e t r a b a j op a r a l a sn i ñ a sy n i ñ o sd e 4 a ñ o sq u e r e a l i z a r o ne n e l l a st r a b a j o sd e c a m p o :d i b u j o
del natural...En el proyectose trabajó con planos,se realizó una maqueta del pueblo, se trabajó
orientación...
los recorridosy visitas,
El materialrecogetodo esteprocesode trabajo: los objetosde la investigación,
y por último la plasmaciónplástica(maqueta).Ademássirvecomo informacióna las familiassobre
cómo se desarrollael trabajo de clase,hace conscientesa madres y padres de los procesosde
aprendizaje,de los procesosmadurativosde sushijose hijas...
E l l i b r od e c u m p l e a ñ o s
Estaexperienciase establecea partir de una previapresentadaen el EncuentrodelTallel adaptándola
d e u n a c l a s ed e I n f a n t i la u n a d e P r i m a r i aS. e h a c eu n l i b r o d e c u m p l e a ñ ops a r ac a d an i ñ o y n i ñ a d e l a
clase,en el que se le regalancosasbonitas:dibujo con piropos.Previaa la realizacióndel libro se ha
respondidooralmentea la pregunta ¿Quécosasbuenastiene esa persona?.Losdibujosy piroposse
traían de casa,implicandode esta manera a las familias.Con cada criatura la maestradebatía los
p i r o p o sp a r a a c l a r a rs i g n i f i c a c i o n eesx, p l i c á n d o s el u e g o a l c o l e c t i v oy p a s á n d o sfei n a l m e n t ea l l i b r o .
En una segundafase,se introdujo el trabajo con acrósticosa partir del nombre, de forma que cada
l e t r an o m b r a r au n a c u a l i d a dp o s i t i v a .
El uso del acrósticocomplica la expresiónde valoresy sentimientos,pero aporta la necesidadde
búsquedade palabrasnuevas,fomentando la investigación
y la colaboracióncon lasfamilias.En este
trabajo, la maestraaporta directamentelas pastasde los libritosque las criaturaseligen a partir de
diferentesmodelos.
Otra versiónde estaactividaden una clasede Infantil se planteaa partir del azar al sacarun nombre
de la clasede la caja de nombresy tener entoncesque regalarlealgo bonito (dibujo,retrato)con un
texto sobre ella. Estosregalitosse guardan en una carpetade "Dibujos preciosos",explicandocada
c u a le n l a A s a m b l e ac ó m o l o h a h e c h o .
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
Posteriormente
a esta exposiciónse generó un pequeño debate en el que distintaspersonasdel Taller
c o n e x p e r i e n c i assi m i l a r e si n t r o d u c e nm o d i f i c a c i o n eysa p o r t a c i o n e sS.e c o m e n t aq u e a n i v e l e sd e c r i a t u r a s
p e q u e ñ a sc,u a n d os e l e sp i d e q u e h a g a ne l d i b u j o m á sb o n i t o p o s i b l ep a r ae l l i b r o d e c u m p l e a ñ ods e a l g u i e n
s e p u e d e p l a n t e a re l p r o b l e m ad e m a y o r i n t e r é ss e g ú np a r a q u i é n s e r e a l i z ay a s í m i s m oe l n o v a l o r a rl o
a l g u n o sd e l o sr e g a l o sr e c i b i d o sL. a sp e r s o n a as d u l t a sn o s o m o sa j e n a sa e s t et i p o d e s e n t i m i e n t o s ,
suficiente
y a s ío c u r r eq u e e n d e t e r m i n a d o m
s o m e n t o sd e l a v i d a d e l a u l a n o s e s m á sf á c i l d e m o s t r a ra f e c t o s r, e a l z a r
aspectospositivos...
a unascriaturasque a otras.En un esfuerzopor reforzarla autoestima,podemoscaeren
s i t u a c i o n ecso n t r a r i aas l o p r e t e n d i d os i nt e n e r c o n c i e n c idae e l l o :p o r e j e m p l o c, u a n d oa l d e c i rc o s a sp o s i t i v a s
d e c i m o sc o n m á sf l u i d e zo c o n m á sc a n t i d a dd e u n a sc r i a t u r a q
s u e d e o t r a s ,o c u a n d op a r ae v i t a ru n a p é r d i d a
d e a u t o e s t i m af a l s e a m ods e t e r m i n a d assi t u a c i o n eesn t r a n d oe n c o n t r a d i c c i ócno n e l p r i n c i p i od e h o n r a d e z( y
s e n o s n o t a ) .I n c l u s od e n t r od e l a d i n á m i c ad e l T a l l e rl,a e x p e r i e n c idae l a c a r t av o l a n d e r ap o n e e n e v i d e n c i a
como en este procesocon un planteamientobonito, se puedendar sentimientosde frustraciónpor parte de
q u i e n p e r c i b eq u e s e l e r e l e g aa l n o h a b e rl l e g a d oa p a r t i c i p a er n l a a c t i v i d a d .
. Presentación
de experiencias
en formato vídeo:
- Dosdíasen carreta:
E s u n a e x p e r i e n c i ap r e s e n t a d ap o r u n a c o m p a ñ e r af r a n c e s ad e u n a e s c u e l ad e P a u . L a c l a s ee s t á
c o m p u e s t ap o r 1 5 c r i a t u r a se n t r e d o s y s e i sa ñ o s .E n l a a c t u a l i d a df r a n c e s al o s d e r e c h o sh u m a n o sy l o s
proyectoseducativospara la toleranciaestánmuy al día, en este contextose haceun proyectode tolerancia
h a c i al o s p u e b l o sn ó m a d a s g: i t a n o s ,i n d i o s ,t u a r e g , e t c . . . C o n s i set en u n v i a j e e n c a r r e t ad u r a n t e d o s d í a s
p e r m a n e c i e n duon a n o c h ee n u n a l b e r g u eL. a sp e r s o n aas d u l t a sq u e a p o y a ns o nd o sc o n d u c t o r e sl a, a y u d a n t e
d e l a m a e s t r ay t o d a s l a sm a d r e sq u e q u i s i e r a n( p r e s e n t essó l oa l a sh o r a sd e l a c o m i d a ,d o r m i r . . . )d, e f o r m a
q u e s e i m p l i c a r aa l a s f a m i l i a se n e l p r o y e c t ot r a s c e n d i e n d loo s c o n t e n i d o sd e e s t e a l á m b i t o f a m i l i a rd e
m a n e r aq u e l o t r a b a j a d oe n l a e s c u e l as e r e f u e r c ey s i r v ac o m o m o t o r d e c a m b i od e a c t i t u d e s .
A l a v u e l t ad e l v i a j ec u a n d os e e m p i e z a na h a c e rl o s l i b r o ss o b r el o s d i f e r e n t e sp u e b l o se n s e g u i d as o n
capacesde establecerlos paralelismos
entre la vida de estospueblosy su viaje.
C o m o p a r t e d e e s t ae x p e r i e n c i as,e m a n t u v oc o r r e s p o n d e n cci ao n u n a e s c u e l ag i t a n a d e P a u .A l s e r l a
c u l t u r a g i t a n a d e t r a d i c i ó n o r a l , e l s o p o r t e e m p l e a d op a r a e l i n t e r c a m b i op o r s u p a r t e f u e e l v í d e o .
P o s t e r i o r m e n tsee v i s i t ó e s t a e s c u e l at a m b i é n e n c o m p a ñ í ad e l a s m a d r e s ,d e m a n e r aq u e e r a u n b u e n
momento para observarsusactitudesante estacultura.Lasmadresse sorprendieronpositivamenteante dos
h e c h o sp: o r u n l a d o p o r l a s o n r i s ay l a a p a r i e n c i faí s i c ad e l a sn i ñ o sy n i ñ a sg i t a n a sy; p o r o t r o c o m o n i ñ a sy
n i ñ o sd e r a z ag i t a n a m á s m a y o r e se j e r c í a nt a r e a sd e c u i d a d oy a t e n c i ó na l a g e n t e m á s p e q u e ñ ay a q u e e s
a l g o q u e d e n t r o d e s u s o c i a l i z a c i ósne r e a l i z ac o n n a t u r a l i d a dL. a v a l o r a c i ó nd e l a e x p e r i e n c ieas p o s i t i v aS. e
. a d e m á se l v i a j ee n c a r r o ,
h a p r o d u c i d ou n c a m b i od e a c t i t u d e st a n t o d e l a sc r i a t u r a sc o m o d e s u sf a m i l i a sY
a d e m á sd e c o n s t i t u i u
r n m o m e n t od e d i v e r s i ó nm u y n o v e d o s od, i o p i e a s i t u a c i o n edse a f e c t i v i d a dl ,ú d i c a s . . .
f u e r a d e l e s p a c i oy t i e m p o e s c o l a r .
- Recogida
d e j u e g o sd e p a l m a s :
E n u n a u l a d e s e g u n d od e P r i m a r i aa, p a r t i r d e l a o b s e r v a c i ó dn e c o m o p r o l i f e r a nd i s t i n t o sj u e g o sd e
p a l m a sd e m a n e r ae s p o n t a n e a
e n t r e l a sn i ñ a sy a l g u n o sn i ñ o s ,l a m a e s t r as e p l a n t e ar e c o g e r l oes n f o r m a t o
y ademástrabajaren
de video de maneraque se forme un bancode recursosde caraa momentosposteriores
l a c l a s ee s t o sd e m a n e r ag l o b a l :e d u c a c i ó nd e l r i t m o y l a c o o r d i n a c i ó ni n, t e g r a c i ó nd e n i ñ o sy n i ñ a s ,a n á l i s i s
d e a l g u n a sl e t r a s . . .
S ev a l o r ac o m oe s t o sj u e g o sf o r m a n p a r t ed e l a c u l t u r ai n f a n t i l .U n a c u l t u r ae m i n e n t e m e n t de e t r a d i c i ó n
o r a l ,f e m e n i n a q, u e v a r í al e t r a sq, u e c o n s e r v a
o t r a s .Q u e i n c o r p o r aa n u n c i o s",m i t o s " d e ú l t i m ao l a ( l a sS p i c e
, e r o p o c oa p o c os e
G i l r s ) . .L.o sn i ñ o se n u n p r i n c i p i os e i n c o r p o r a nd e m a n e r au n p o c oo b l i g a d a e, n g e n e r a l p
v a n e n c o n t r a n d oa g u s t oe n e l l o s .T a m b i é nc o m e n t a m o sl a sd i f i c u l t a d eds e i n t e g r a c i ó nd e n i ñ a so n i ñ o sc o n
p r o b l e m a sd e d e s c o o r d i n a c i ó nd. e. .m o s t r á n d o seen l a p r á c t i c aq u e s e l e sa c e p t ac o m o s o n .
- E l c h i r i n g u i t od e P s i c o m o t r i c i d a d :
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA
C o l e c c i ód
n e d i a p o s i t i v aqsu e m u e s t r a ne l f u n c i o n a m i e n t o
d e u n a u l a d e p s i c o m o t r i c i d aedn l a q u e v a n
p a s a n d on i ñ a sy n i ñ o sd e s d eI n f a n t i lh a s t as e g u n d od e P r i m a r i a .
S em u e s t r a nd i f e r e n t e sc i r c u i t o ys j u e g o se l a b o r a d o cs o n m a t e r i a l e n
s o e s t r u c t u r a d o ds e
. .e
, d e s h e c h o .D
j u e g o sd e h a b i l i d a dm o t r i zy v i s u a l c, o o r d i n a c i ó ne,q u i l i b r i of,u n c i o n a m i e n t do e
f o r m as e n c i l l a
s ee l a b o r a b a n
m a q u i n a sc, o l a b o r a c i ó n . . .
. S a l i d aa R o c a m u n d o .
E x p e r i e n c idae e d u c a c i ó nd e s e n t i m i e n t oys v a l o r e se n t o r n o a u n a s a l i d ae s c o l a h
r a b i t u a la l f i n a l i z a re l
c i c l oI n f a n t i le n e l C o l e g i o" V e r d e m a r "d e C a n t a b r i a( v e ra n e x o l ) .
¡ E l l i b r od e v i d a :
S ep r e s e n t a n
d o se x p e r i e n c ilal e v a d a as c a b oe n u n a u l a d e i n f a n t i l d e lC o l e g i o" V e r d e m a r "d e C a n t a b r i a
( v e ra n e x o2 ) y e n u n a c l a s ed e I n f a n t i ld e e s c u e l ar u r a le n V i l l a v e r d e
c o n l o st r e s n i v e l e sj u n t o s .
E l l i b r o d e v i d a a p a r e c ec o m o u n a m a n e r ad e a b o r d a r l a s t é c n i c a sF r e i n e t A " r A u l o s s e n t i m i e n t o ys
v a l o r e sP. r e v i oa l a e l a b o r a c i ó d
n e l l i b r o h a y u n a e x p l o r a c i ó en n l a q u e a p a r e c e nl o ss e n t i m i e n t oyse m o c i o n e s
d e l a s n i ñ a sy n i ñ o s d e e s t a c l a s e c: e l o s ,a m i s t a d ,n o v i a z g o s . E
. . s t a se m o c i o n e s e t r a b a j a nc o n d i f e r e n t e s
técnicascon el apoyo de cuentosconcretospara sentimientosconcretos...
En el Libro de vida, las criaturas
aportan fotos, anécdotas,objetosconservados,
recuerdos...
A l h i l o d e e s t a sd o s e x p e r i e n c i asse s u s c i t au n p e q u e ñ od e b a t ee n e l q u e s e p l a n t e a ni n t e r r o g a n t esso b r e
l a sc r i a t u r a sq u e c a r e c e nd e p a d r e sy / o m a d r e ss, o n a d o p t a d @os l a f a m i l i an o c o l a b o r aa p o r t a n d oe l m a t e r i a l
n e c e s a r i oC. o m oc o n c l u s i ó ns,e d e d u c eq u e e n c a d am o m e n t oh a y q u e a d a p t a rl o q u e s e h a c ea l a sd i f e r e n t e s
individualidades
y características
de cada grupo; debiendoel profesoradoestaratento a las actitudesde las
criaturaspara poder recogerpistasque dirijan nuestraactuaciónreforzando,frente a lo que se pueda vivir
por su parte como carencias,
que resultenatractivaspara el restoy que esapersonatenga
otrascaracterísticas
en concreto.
. Correspondencia
escolar:
Dentro del trabajo sobre lasTecnicas
Freinety los sentimientosy valores,se comunicandos experiencias
d e c o r r e s p o n d e n cei as c o l a ru, n a d e u n a u l a d e I n f a n t i lv o t r a e n t r e a u l a sd e 1 on i v e ld e l 1 oc i c l od e P r i m a r i a .
5e intercambianen los envíosdesdetextosa dibujos,regalos,agendasde la clasecon la "ficha" de cada
n i ñ ay n i ñ o ,v i d e o s l, i b r o sh e c h o sp o r l a sc l a s e st .e x t o sl i b r e s . . .i n
, c l u s ou n t r a j e d e f l a m e n c aL. a p l u r a l i d a dd e
e s t o sm a t e r i a l e ys l a p r e t e n s i ó nd e q u e t o d a l a c l a s ep a r t i c i p ee n l a m i s m ao c a s i o n aq u e l a p e r i o d i c i d a d e
estosenvíostenga un ritmo no demasiadorápidoy algo espaciado(del orden de cuatro envíosen el curso).
H a y d o s t i p o s d e c o r r e s p o n d e n c ilaa:c o l e c t i v ay l a i n d i v i d u a lA. p a r t i r d e c i e r t a se d a d e s l,a p r o p i ac l a s e
d e m a n d al a c o r r e s p o n d e n c i na d i v i d u aal l d e s e a rc a d ac u a l e s t a b l e c erre l a c i o n eps e r s o n a l eys r e c i b i re n v í o s
particulares.
E s t at é c n i c as e m u e s t r ac o m o c a r g a d ad e p o s i b i l i d a d ees n e l d e s a r r o l l od e l a c o m u n i c a c i ó nd, e l a
capacidadexpresiva,
del respetopor lo diferente,ganasde conocere investigarrealidadesdistintas,el gusto
p o r h a c e r l a s c o s a sb i e n . . .A d e m á sd e q u e a l g o q u e e n u n p r i n c i p i on o t i e n e p o r q u é i r m á s a l l á d e u n
c o n t e n i d o" e s c o l a r " ,p o s i b i l i t aa v a n z a re n l a e d u c a c i ó ns e n t i m e n t a il n c o r p o r a n d oy h a c i e n d on o r m a l l a
e x p r e s i ó nd e e m o c i o n e sy s e n t i m i e n t o ns o s ó l o e n l a s c a r t a ss i n o q u e p o s t e r i o r m e n tsee g e n e r a l i z aa o t r a s
e l a b o r a c i o n edse l a u l a .C o m oe l e m e n t o si m p o r t a n t e sp a r a q u e l a r e l a c i ó ne n t r e l a sc r i a t u r a s e p r o f u n d i c ey
e n r i q u e z c ae s t á n l a c o n t i n u i d a de n e l t i e m p o y l o s e n c u e n t r o se n t r e c o r r e s p o n s a l eLsa. c o n t i n u i d a ds e
d i f i c u l t ap o r l a n o p e r m a n e n c i ad e l a m i s m a p e r s o n ac o n e l g r u p o y a q u e l a r e l a c i ó ne n t r e t u t o r @ se s
i m p o r t a n t e .E n c u a n t o a l o s e n c u e n t r o sc, o n s t i t u y e nu n m o m e n t o c a r g a d od e i l u s i ó ny d e c o n t e n i d o s
a f e c t i v o ss,o b r et o d o c u a n d os e r e a l i z a nu n a v e z e s t a b l e c i dlaa c o r r e s p o n d e n cyi an o c o m o i n i c i od e l a m i s m a .
E n m u c h a so c a s i o n elsa sf a m i l i a ss e i m p l i c a nf a v o r e c i e n d eo l a c e r c a m i e n tyo l a r i q u e z ad e e s t o si n t e r c a m b i o s .
S e h a p r o d u c i d oi n c l u s oc o r r e s p o n d e n cei an t r e m a d r e sd e l o s d i s t i n t o sg r u p o s .
m
ESCUELAPOPULAR
XXVI. CONGRESO
MOVIMIENTOCOOPERATIVO
Y VALORACION
CONCLUSIONES
que suponenun enriquecimientopara todo el
Se valora positivamentela presentaciónde experiencias
g r u p o y q u e p e r m i t e na v a n z a ra p a r t i rd e l d e b a t ey l a sa p o r t a c i o n e sA. d e m á ss e p o s i b i l i t al a a d q u i s i c i ó nd e
ideas y proyectosnuevos para poner en marcha en las diferentesescuelas.El nivel de las experiencias
presentadas
es alto, pero por parte de algunaspersonasdel Tallerse hechaen falta más profundidaden los
las mismas,de manera que a partir de una críticaconstructivay de forma cooperativa.el
sobre
debates
a
d
e
m
á
sd e v a l o r a r s es a l g ae n r i q u e c i d os: o b r e l o q u e s e e x p o n es e a p o r t a n e x p e r i e n c i assi m i l a r e s ,
trabajo
del Congresodificultaesta profundización;seríael Encuentro
falta de tiempo característica
aclaraciones...La
q
u
e
p
o
s
i
b
i
l
i
t
a
r
a
i
n
c
i
d
i
r
m
á
s
c a l m a .P u d i e n d oa n a l i z a rm á sa l l ád e l o f o r m a l c u a le s n u e s t r o
con
d e l T a l l e rl u g a r
qué sentimientosjuegan en la exposicióndel trabajo al grupo, en lasaportacionesque
papelcomo maestr@,
e l g r u p o n o s h a c es o b r el o p r e s e n t a d o . . .
E l t a l l e r m a n t i e n eu n g r u p o d e g e n t e c o n s t a n t el o q u e p e r m i t e u n a l í n e ad e t r a b a j o c o n t i n u a d oq u e
e s t r u c t u r ap o s i t i v a m e n tael g r u p o .A s ím i s m o ,l a g e n t eq u e s e h a i n c o r p o r a d op o r p r i m e ra ñ o , m a n i f i e s t a snu
bienestaral encontrarun colectivoabierto,acogedory cariñoso.
PLAN DE TRABAJOPARA EL PRÓXIMO CURSO
Despuésde tres cursostrabajandoen torno a Sentimientosy Valoresse ha cerrado un ciclo. En estos
m o m e n t o ss e a b r e u n a b a n i c od e o o s i b i l i d a d ede
s trabajo, de estas se perfilan como posiblesvías de
investigaciónlos siguientestemas:
L a i n v e s t i g a c i ó cn o n e l c u e r p o u t i l i z a n d ola música,el teatro, el movimiento, la plástica...como
i n s t r u m e n t ops a r a l l e v a r l aa c a b o .
La lógicamatemática.
L a o r g a n i z a c i ó dn e l a u l a ,e s p a c i o st i,e m p o s .
T a m b i é ns e a p u n t ae l i n t e r é sd e p e r s o n ads e l T a l l e rp o r t e m a sy a t r a b a j a d o ys c o n d o c u m e n t a c i ópnr o p i a ,
a b r i é n d o s el a v í a d e r e t o m a ra n t i g u a si n v e s t i g a c i o n easd, e m á sd e r e f r e s c aar q u e l l ad o c u m e n t a c i ó qn u e s e
precisa.Entreestostemas,el que más interéssiguedespertandoes el de la lecto-escritura.
COORDINACIÓN
L a c o o r d i n a c i ó cno n t i n u ad u r a n t ee s t ec u r s oa c a r g od e l g r u p o d e E d u c a c i ó Inn f a n t i ld e L a R i o j a .
XXVI. KONGRESUA
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
ANEXO I . TALLER DE 0-8 ANOS
TRESDíAs EN ROCAMUNDO
E s t ae x p e r i e n c isae h a d e s a r r o l l a deon u n a c l a s ed e 3 " d e E . l .c o n n i ñ o sy n i ñ a sd e 5 y 6 a ñ o s .
A l o l a r g od e t o d o e l c i c l od e E . l .h e m o sp a r t i c i p a d oe n m u c h a ss a l i d a sp, e r o e s t at i e n e a l g o d e e s p e c i a l ,
por primeravez vamosa pasardos nochesfuera.
D e s d eh a c e1 2 a ñ o ss e v i e n er e a l i z a n d oe s t aa c t i v i d a de n e l c o l e g i oy a d e m á sm u c h o sn i ñ o sy n i ñ a sd e l a
clasetienen hermanosmayoresque ya estuvieronen Rocamundo,por lo que la mayoríade lascriaturasde la
claseesperabancon ansiedadel momento de partir.
Estasalida,como el restose preparanpreviamenteen la clase,pero hastaesteaño, era yo, la maestra,la
que llevabala voz cantanteen las asambleasde preparación,me anticipabaa todas las dudas que podían
surgir,a los miedosque podían plantear...que por experiencias
anterioressabíaque les podía preocupar.
Peroestavez no ha sido así;motivadapor la líneade trabajo que llevamosen el Tallerde 0-8,me parecía
importante que los niños y las niñas, sin condicionantesprevios por mi parte, plantearan todas sus
preocupaciones,
expectativas,
sentimientosque les provocabaesta salida.Así que un mes antesnos pusimos
a trabajar.
y d a b a m i e d oy e n u n s e g u n d o
E n l a sa s a m b l e avsi m o sl o q u e q u e r Í a m o sh a c e r l, o q u e n o s p r e o c u p a b a
momento decidimosreflejarlos sentimientosque provocabaesta actividadpor escrito.Así surgió el MURAL
de ROCAMUNDO.
Divididoen dos partes:Que queremoshacery Nosda miedo y nos preocupa,cadacriaturaiba expresando
en un papel( con dibujosy palabras) sussentimientos.El mural se fue rellenandoa lo largo de los días,hasta
q u e l l e g óu n m o m e n t oq u e n o q u e d ó u n h u e c ol i b r e .
Estasson algunascosasque dijeron:
N o sp r e o c u p a . . .
Q u e r e m o si r a . . .
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
estarsolosy solas
separarme
d e m a m áy d e p a p á
perder la linterna
la oscuridad
caernosde la cama
tenerpesadillas
h a c e r n o so i s . . .
p a s a r l ob i e n
investigar
hacerhogueras
jugar
d e s c u b r iar n i m a l e s
ir al río...
Con el mural en la claseentre todos y todas intentamosbuscarsalidasa nuestraspreocupaciones
y poner
mediospara realizarlas distintasactividadesy así conseguimosque los niños y niñasfueran los verdaderos
protagonistasde estaactividad.
C o m oh e d i c h oa l p r i n c i p i os, o n m u c h o sa ñ o sl o sq u e v e n i m o sr e a l i z a n d oe s t as a l i d a p, e r o e s t eh a s i d oe l
primeroen el que ningunacriaturase ha sentidomal, se lesveía seguros,con recursos,
sabíanlo que podían
hacersi surgían"problemas"y lo más sorprendente,la mayoríase hubieraquedadoalgún día más.
A la vuelta de Rocamundoel mural seguíaen la clase,y así pudimoscomparartodas las preocupaciones
y expectativas
que teníamospreviamentey lo que había ocurridoen realidad,como habíamossolucionado
cada uno de los problemasque se nos presentaron.
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
q u e l o s n i ñ o sy n i ñ a sm á st í m i d o se i n t r o v e r t i d o sp,u d i e r a ne x p r e s asr u s
E s t ae x p e r i e n c i ha a p o s i b i l i t a d o
s e n t i m i e n t ocso n t o d a n a t u r a l i d a dy, s o b r et o d o u n a g r a n s e g u r i d a da f e c t i v ay l o q u e m á sm e h a s o r p r e n d i d o
e s q u e l a sp r o p i a sc r i a t u r a sh a n a y u d a d oa s u p e r a rl o s m i e d o sq u e t e n í a ns u sf a m i l i a sa n t e l a s a l i d a .
OlgaMeng
M C E Pd e C a n t a b r i a
ANEXO II . TALLERO.8 AÑOS
LIBRODE VIDA
E x p e r i e n c irae a l i z a d ae n u n a u l a d e 3 " d e e . i .
Dentro de los trabajosque tenemosmás o menossistematizados
en el colegioestá el LIBRODE VIDA,a
l o l a r g od e s u e s c o l a r i z a c i ór e
n a l i z a nd o s ,u n o e n 3 " d e E . l .y o t r o e n 3 " d e p r i m a r i a .
E su n t r a b a j od e i n v e s t i g a c i ósno b r es u sp r i m e r o sm o m e n t o sd e v i d a ,l a sp e r s o n a ds e s u e n t o r n o( f a m i l i a ,
a m i g o sy a m i g a s . . . )l ,a s d i s t i n t a sp r o f e s i o n e s .e. .n r e s u m e nu n t r a b a j o d e i n v e s t i g a c i ósno b r e s u h i s t o r i a
individual.
P e r oe s t ea ñ o q u e r í ai r u n p o q u i t o m á sa l l á , m e p a r e c í ai m p o r t a n t eq u e e n l a i n v e s t i g a c i ót nu v i e r a nu n
p a p e l i m p o r t a n t el o s s e n t i m i e n t o sd e c a d a u n o y c a d a u n a , a s í q u e a d e m á sd e t r a b a j a rs o b r e n u e s t r o s
p r i m e r o sm o m e n t o sd e v i d a ,s o b r ep a p áy m a m á ,t r a b a j a m o s o b r en u e s t r o s e n t i m i e n t o sE.si m p o r t a n t eq u e
los niñosy niñaspuedanexpresarsusafectos,miedos,alegríasverbalmentey por escrito.
Pararealizarestetrabajo contamoscon:
.
L a c o l a b o r a c i ódne l a sf a m i l i a sé, s t a sa y u d a r o na l o sn i ñ o sy a l a sn i ñ a sa b u s c a fro t o g r a f í a ys c o n t a b a n
h i s t o r i ad
s e s u sp r i m e r o sm o m e n t o sd e v i d a ,e m b a r a z oi n c l u i d oe n m u c h o sc a s o s .
.
D i a p o s i t i v adse l m a t e r i a lS E X U A L I D AYDC U L T U ReAl a b o r a d op o r e l g r u p o M C E P - U NdCe C a n t a b r i a .
C o nt o d o e s em a t e r i a le l t r a b a i os e r e a l i z óe n c l a s e .
T o d o e m p e z óc o n u n a s e s i ó nd e d i a p o s i t i v a sa, l o s n i ñ o sy n i ñ a sd e m i c l a s el e s e n c a n t ae s t e m e d i o
a u d i o v i s u aal ,s íq u e s i n y o d e c i r l e sn a d a d e l o q u e í b a m o sa v e r ( e n p r i n c i p i os e p e n s a r o nq u e e r a u n c u e n t o )
e m p e c éa p r o y e c t adr i a p o s i t i v adse n i ñ o sy n i ñ a sr e c i é nn a c i d o sd. e u n b e b éc o n s u m a m á ,u n p a p ád a n d od e
c o m e ra u n n i ñ o ,n i ñ o sy n i ñ a sc o n e l o r i n a l . . .
A p a r t i r d e e s t a sd i a p o s i t i v a s u r g i ó e l d e b a t e , e s t u v i m o sh a b l a n d od e c u a n d o e l l o s y e l l a s e r a n
p e q u e ñ o s ,l a s c o s a sq u e l e s h a b í a n c o n t a d o . . . ys u r g i ó l a n e c e s i d a dd e i n v e s t i g a rs o b r e n u e s t r ah i s t o r i a
oersonal
D e c i d i m o hs a c e ru n l i b r o d e v i d a ,d ó n d ec o n t a m o sc o m o é r a m o sd e b e b é sy l o q u e n o s h a p a s a d od e s d e
e n t o n c e sa, d e m á sd e h a b l a rd e n u e s t r af a m i l i a .
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA
E n v i a m ou
s n a c a r t aa l a sf a m i l i a sp i d i e n d ou n a s e r i ed e f o t o g r a f í a sp a r a e l a b o r a re l l i b r o :
. foto de bebé
. foto en la actualidad
. m a m á ,p a p á ,l o s h e r m a n o sy h e r m a n a s .
. Laspersonasque viven en la casa.
. F o t od e l a a c t u a l i d a dh a c i e n d ol o q u e m á s l e g u s t a
C a d an i ñ o y c a d an i ñ a p r e s e n t óa l a c l a s el a sd i s t i n t a fso t o g r a f í a sq u e h a b í a nt r a í d o ,c o m p a r t e nl a h i s t o r i a
q u e l e sh a n c o n t a d oe n l a c a s a , . . .
U n av e z q u e y a t e n í a m o sl a h i s t o r i ad e c a d au n o y c a d au n a ,e m p e z a m o as i n v e s t i g asr o b r ec o m oé r a m o s
e n l a a c t u a l i d a dq, u e c o s a sn o s g u s t a b a n a, q u e t e n í a m o sm i e d o ,q u e n o s p r o d u c í aa l e g r í ay t r i s t e z a .E s t e
t r a b a j ol o r e a l i z a m o s t a m b i écno n a y u d ad e l a sd i a p o s i t i v a ys ,a q u í t u v o u n p a p e lf u n d a m e n t a l a a s a m b l e a .
A l o l a r g o d e t o d o e l p r o c e s od e e l a b o r a c i ó n
d e l l i b r o d e v i d a , l a sf o t o s , l o s d i b u j o s ,l o st e x t o s ,s e i b a n
e x p o n i e n d oe n l a c l a s e .
C o n c l u i m o tso d o e l p r o c e s or e c o g i é n d o l oe n e l L i b r o d e V i d a . E n é l n o e s t á t o d o l o q u e s a l i ó e n l a
investigacióm
n ,u c h o sd e l o sd e s c u b r i m i e n t oc so m p a r t i d ofso r m a n p a r t ed e l a v i d a d e l g r u p o y a u n q u en o l o s
reflejamosen el papel,estánahí, en cada uno de nosotrosy nosotras.
O l g aM e n g
M C E Pd e C a n t a b r i a
XXVI. KONGRESUA
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERAIIBOAREN
TAÜLERRA
8=f,2 URTE BÜTARTEK@
TALLER DE 8=f,2 AÑ@S
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
8-72 URTEBITARTEKOTAILERRA
LAN EGITASMOA
Tailerrabi atal nagusietanbanatu da, batetik, maila zein ikasgelenantolaketari dagokiona eta bestetik,
lantresneizuzendua. Lehenengoan,Langile tkastolaeredutzat hartuko da eta debate bat egingo da honen
inguruan. Bigarrenean, korrespondentzia ikasgelako lanaren oinarri bezala, zein batzarrak, gatazken
konponbide bezala aztertuko dira.
LAN EGITASMOAREN GARAPENA
Maila zein ikasgelenantolaketareninguruan, Langile tkastolakarlo horretan duen antolakuntza aztertu
da, mailen eta ikasgelen antolaketa eta ikastetxean gurasoek duten partehartzeari dagokionean.
Antolakuntzari dagokionean, txoko eta tailerretan banatzen dira eta irakaslego anitza dagoenez, talde
txikiagotan lan egiten da. Tailerretan berriz, gurasoek parte hartzen dute eta honela, ikastetxeko
antolakuntza ren pa rte d i ra.
Lan tresna bezala, korrespondentzia eta batzarra erabiltzen dira. Lehenengoaren kasuan, indibidualki,
kolektibo mailan eta fax moduan egiten dira, korreo elektronikoaz egin zen saiakerakez zuelarik emaitza
onik eman. Korrespondentzia,harreman mailan tresna baliogarria gertatzen bada ere, ikasgelako lan tresna
baliogarria da, izan ere, idazketa lantzen da eta baita espresabideakere. Ortografia zuzenketak egiten dira,
kolektibo mailako eskutitzetan eta baita eskutitzaren intimitatea gordetzea garrantzizkotzat iotzen ez diren
eskutitz pe rtsonaI etan ere.
Batzarrak berriz, egoera gatazkatsuak ekiditzeko edo eta era egoki batean konpontzeko erabiltzen dira.
BALORAPENA
Jende berria sartu da tailerrean eta hortaz, ikuspuntu anitzagoez jokatu da. Bestetik, denboraz urri
geratu da tailerra eta ez dira material zein esperientzia guztiak aztertu. Hau honela, hurrengorako, denbora
kontrolatzea proposatu da gai guztiak aztertzeko aukera egon dadin. Korrespondentzia eta batzarretan lan
egitea erabaki da, hurrengo kongresuanhauek lantzeko.
m
H E R R I E S K O L A K O M U G I M E N D L -K O O P E R , \ T I B O A R E N
XXVI. KONGRESUA
TALLERDE 8.12
MCEPsASISTENTES
.
.
.
.
¡
.
.
.
.
.
.
Asturias
Cantabria
C a s t i l l a - LM
aancha
Euskadi
Francia
La Rioja
León
Madrid
Málaga
Portugal
Salamanca
PLAN DE TRABAJO
En estecongresopretendemosestructurarel taller en dos bloquesque se correspondan
y complementen:
. B l o q u eo r g a n i z a t i v o
d e c l a s ec, i c l o . . .
r B l o q u ed e " h e r r a m i e n t a sc" o n q u e c o n t a m o sp a r a r e a l i z a e
r l trabajo.
E l p r i m e rb l o q u es e v a a t r a b a j a r p
, o r u n a p a r t e ,e n l a l k a s t o l aL a n g i l e m
, e d i a n t eu n a v i s i t ae n l a sq u e ,
l a sr e s p o n s a b l enso s e x p l i c a r á n
c ó m o e s t áo r g a n i z a d oe l c i c l oy e l t r a b a j od e a u l a .
Se completarácon el debate que surja,ante la realidadque nos presenteny la que se presentóen el
pasaoocongreso.
P o ro t r a p a r t es e a n a l i z a r áu n a e x p e r i e n c idae a u t o r r e g u l a c i ódne l a d i s c i p l i n a .
E n e l s e g u n d ob l o q u e s e a b o r d a r á nl a c o r r e s p o n d e n c icao, m o h i l o c o n d u c t o rd e l t r a b a j o d e a u l a y l a
a s a m b l e ac, o m o m e d i od e r e s o l u c i ó d
ne conflictos.
H a y p e n s a d od e j a ru n e s p a c i oe n e l t i e m p o d e l c o n g r e s op a r aq u e ,a q u e l l o sc o m p o n e n t edse l g r u p o q u e
q u i e r a n ,e x p l i q u e ns u se x p e r i e n c i adso c e n t e sp, r o b l e m a sd, u d a s . . d. e m a n e r aq u e , e l p r o p i o g r u p o a p o r t e
s o l u c i o n eos a y u d a a q u i e n l a n e c e s i t e .
C o m oú l t i m o p u n t o t e n d r e m o sl a v a l o r a c i ó nd e l c o n g r e s oy l a sp r o p u e s t ads e t r a b a j op a r ae l c u r s o .
DESARROLLODEL TRABAJO
O r g a n i z a c i ódne l C i c l oy e l A u l a .
V i s i t a m o sl a l k a s t o l aL a n g i l ey a l l í n o s e x p l i c a r o nc ó m o h a n o r E a n i z a d ol o s c i c l o s ,l a s a u l a s y l a
p a r t i c i p a c i ódne l o s p a d r e se n l a g e s t i ó nd e l C e n t r o .
l-.r
f25'l
|
,/l
XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR
E n l o s p r i m e r o sc i c l o sl a sc l a s e fsu n c i o n a np o r r i n c o n e sy a p a r t i rd e 3 " q u e c o m i e n z a nc o n e l e s t u d i od e
Ingles,tiene una estructuraintermedia entre talleresy rincones.Hay profesoradosuficientecomo para
desdoblarla clasecon gruposde trabajosmás pequeños.Tienentallerescon ayuda de los padrescomo es el
casode la huerta.
Laorganizaciód
n e l t r a b a j od e c i c l os e r e a l i z ae n t r e p r o f e s o r eys a l u m n a d o .C a m b i a nc a d at r i m e s t r ee l
alumnadopero no el profesorado.
Elconsejoescolares atípico,estáformado por un padre/ madrepor nivel,un profesor/profesorade cada
ciclo y la dirección.El consejotrabaja por comisionesde trabajo, lascualestienen un representante.
La escuela,antesuna cooperativa,estáahora en la red pública.
escolar,cuyo modo de
Una de las herramientasde trabajo usadaen las lkastolases la correspondencia
u t i l i z a r l ac o m e n z a m oas d e b a t i re n e l c o n g r e s oa n t e r i o ry c o n t i n u a r áe n e s t e .
s u e v a se n e l t a l l e rs e h i z o u n p e q u e ñ or e p a s od e l o h a b l a d oe n e l C o n g r e s op a s a d o
C o m oh a y p e r s o n a n
que se han mantenidodurante el curso.Se
y despuéscomentamoslasdiferentesformasde correspondencia
i a n i v e l i n d i v i d u a l c, o l e c t i v oy f a x . A u n q u e l a m a y o r í ah a s i d o p o r c o r r e o
h a n r e a l i z a d oc o r r e s p o n d e n c a
por correoelectrónicopero no ha dado buen resultado.
ordinario.Hubo un intento de correspondencia
como muy positivay como una buena herramientade trabajo,tanto en el
Se valora la correspondencia
nivel afectivocomo a nivel de trabajo de clase.
E sm u y i m p o r t a n t eq u e s e l l e v eb i e n ,q u e s e c o n t e s t ee n u n t i e m p o p r u d e n c i a lp, o r q u ee l p e r s o n apl u e d e
desanimarse.
Se establecióun debate con la correccióndel texto. Se está de acuerdoen que, sobre todo, el texto
colectivodebe ser legibley entendido en su expresión.Respectoa la ortografía,no pasa nada por que se
a d i v i d u a lt,i e n e e l p r o b l e m ae n c u a n t o a l a
c o r r i j a nl a s f a l t a s p o r l o s c o r r e s p o n s a l eLsa. c o r r e s p o n d e n c i n
. r e e m o sq u e h a y q u e r e s p e t a r l e s
c o r r e c c i ó ny,a q u e h a y n i ñ o sy n i ñ a sq u e n o q u i e r e nq u e s e l e a ns u sc a r t a sC
en suintimidad.
S o n i m p o r t a n t e sl o s e n c u e n t r o d
s e c o n o c i m i e n t yo t a m b i é n s e h a n d a d o a m u y d i f e r e n t e sn i v e l e sd e s d e
los de pasarunashorashastavariosdías.Queda pendienteel debate del tema de la "censura".
(Anexol) mediantela autorregulaciónde la disciplinaabarcados
La experienciasobre la CONVIVENCIA
aspectospropuestosen estetaller para estecongreso:
Por una parte entra el aspectoorganizativodel aula y del centroy por otra presenta la Asambleacomo
h e r r a m i e n t ad e e s aa u t o r r e q u l a c i ó n .
VALORACION
Estetaller,que llevapocosañosde andadura,ha recibidonuevo personalen esteCongresoque, además
d e s e n t i r s eb i e n a c o g i d o ,p o s i b i l i t ap l a n t e a m i e n t onsu e v o s l,o q u e c o n s i d e r a m oesn r i q u e c e d opr a r ae l t a l l e r .
L a i d e ad e g l o b a l i z a c i óqnu e p r e t e n d ed a r e l t a l l e r ,p a r e c eb i e n a t o d o e l m u n d o .
, o h a h a b i d ot i e m p o p a r a e x p o n e rl a se x p e r i e n c i aysl o s m a t e r i a l e sP. a r ae l
H e m o st e n i d o u n p r o b l e m a n
próximo congresose acuerdacontrolary repartir el tiempo entre los debatesy las experienciaspara dar
cabidaa todo.
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERAIIBOAREN XXVI. KONGRESUA
PROPUESTAS
DE TRABAJO
Como proyecto de trabajo tenemos que continuar este curso, de manera más formal y amplia, la
correspondencia.
5e ha creadouna Comisiónde trabajo que se encargaráde redactarun borradorde documentosobrela
correspondencia.
Dichoborradorserárevisadoy completadopor todos y todas.
Tambiénnos hemos propuesto,como tema de trabajo, elaborar nuestrasexperiencias
en materia de
c o n v i v e n c iya A s a m b l e ay t r a e r l a se x p e r i e n c i apsa r a d e b a t i rd u r a n t ee l p r ó x i m oC o n g r e s o .
Comotemasmenores,pero que nos interesana todos y todas,trabajaremossobrela LiteraturaInfantily
e l h u e r t oe s c o l ayr c u a l q u i e o
r t r o t e m a q u e c a d ac u a lt e n g a a b i e n t r a b a j a r .
H e m o sp e n s a d ot e n e r u n e n c u e n t r oe l ú l t i m o f i n d e s e m a n ad e F e b r e r oE
. l e s q u e m ad e t r a b a j os e r í a E
: l
d o c u m e n t od e l a c o r r e s p o n d e n cyi ae l i n t e r c a m b i o
! i s f r u t a vr i é n d o n o s .
d e m a t e r i a l eys i p o r s u p u e s t oD
COORDINACION
J e a n - D e n iSso o e n a .
PasajeLuisBarceló8.
MALAGA
XXVI. CONGRESOMOVI\{IE\TO COOPER,{TIVOESCUELA POPULAR
ANEXO I . TALLER 8-12 AÑOS
APRENDEMOSA CONVIVIR
DELA DrscrplrNA
LA AUToREREGULncTóru
L a e x p e r i e n c itai e n e c o m o o b j e t i v oq u e e l p r o p i o a l u m n a d os e ae l a r t í f i c ed e l a a u t o r r e g u l a c i ódne l a
discipline
a n l o s d i s t i n t o se s p a c i oos l u g a r e sd o n d e s e d e s e n v u e l v e .
dentro
P a r ae l l o , h e m o sp a r t i d od e u n d o c u m e n t ob a s eq u e h e m o sr e f l e x i o n a d yo q u e e s t áe n c u a d r a d o
del Modelo Educativoque defendemos.
y v e m o sq u e m u c h a sv e c e sn o sv i e n e n
H e m o sr e fl e x i o n a d oc ó m os eo r g a n i z al a c o n v i v e n c iean l a s o c i e d a d
c o m o i m p o s i c i o n eysq u e t r a s l a d a m oas l a C o m u n i d a de s c o l a (r h e t e r ó n o m a ) . S ol onsq u e l l a m a m o sN O R M A S .
E s t ar e f l e x i ó nn o sh a l l e v a d oa p e n s a rq u e t e n e m o sq u e c a m b i a re s t af o r m a d e o r g a n i z a rl a s o c i e d a dp o r o t r a
d o n d es e i m p l i q u em á s l a p e r s o n ap, a r aq u e l o t o m e c o m o c o m p r o m i s op e r s o n a lE. sd e c i l s e r i ao r g a n i z a rl a
En el documentoentregado
de forma autónoma,donde lasNORMASse cambiaríanpor PAUTAS.
convivencia
s e p o n e q u e c o n l l e v ae s t af o r m a d e o r g a n i z a rl a c o n v i v e n c i a .
EnSeptiembre
d e d i c a m o su n t i e m p o a o b s e r v a lra s a c t i t u d e sp o s i t i v a ys n e g a t i v a sq u e s e d a b a ne n l o s
d i s t i n t o se s p a c i oos l u g a r e sd o n d es e d e s e n v o l v íeal a l u m n a d o .
t a n t o a n i v e l i n d i v i d u a cl o m o
S e i n s i s t e q u e h a y q u e e m p e z a ra o b s e r v a rl a s A C T I T U D EPSO S I T I V A S
colectivoy se escribenen el cartelpreparadopara ello.
Seguimosreflexionadoy en otro momento pasamosa preguntarnos: ¿Quépasacuandoestasactitudes
no son positivas?¿Cómonos sentimos?5e pasaa la observaciónde estasactitudes y se pasanal cartely se
reflexionapor qué ocurrey qué pasa.Despuésestasactitudesse reciclan y pasana reformularsede forma
positiva.
S e r e c o g e nt o d a sl a s p a u t a sq u e h a n s u r g i d o y e n l a a s a m b l e as e p o n e ne n c o m ú n .D e s p u é s e p o n e n
en común con los demás ciclos en una Asamblea oeneral donde se confeccionanlas PAUTASDE
C O N V I V E N C IdAe t o d o e l C e n t r o .
LA COMISIÓNDE CONVIVENCIA
S u o b j e t i v oe s a y u d a ra l a a u t o r r e g u l a c i ó d
n e l a c o n v i v e n c i ad e n t r o d e l g r u p o c l a s ey g r a n g r u p o
medianteel respetoy cumplimientode la pautaspropuestas.
E n l a a s a m b l e as e n o m b r a a l g r u p o q u e s e e n c a r g a d u r a n t e q u i n c ed í a sd e s e r e l r e s p o n s a b ldee l a
Convivencia
durante este periodo.Su función será:
Observarlasactitudespositivasy felicitar.
Observarlasactitudesnegativasy mediar en la resolucióndel conflicto.
I n t e r v e n ip
r o s i t i v a m e n t ec u a n d oh a y a l g ú n c o n f l i c t oq u e n o l o h a n s o l u c i o n a d yo s o l u c i o n a r lcoo n e s a
personamedianteuna reunióncon la ficha de auto-observación
de actitudesy donde hay un compromiso.
E se n l a a s a m b l e ad o n d e s e r e g u l a ,s e r e f l e x i o n as, e c u e n t a y s e p o n e e n c o m ú n t o d o a q u e l l oq u e v a
surgiendoen el procesode estaforma de entenderla CONVIVENCIA.
f,2*f,6 URTE BTTARTEK@
TAÜLERRA
TALLERDE f,2*f,6 AÑ@S
m
ESCUELAPOPULAR
XXVI. CONGRESO
MOVIMIENTOCOOPERATIVO
72-16 URTEBITARTEKOTAILERRA
LAN EGITASMOA
DBHaren ezarpenean sortzen diren arazoak, DBHko antolakuntza, baloreen hezkuntza, tutoritza eta
familiaren arteko harremana.
LAN EGITASMOAREN GARAPENA
Lana bost zatitan banatu da:
Lehenengoa, DBHaren ezarpena dela eta sortzen diren arazoak: Aurrekontu urria, DBHaren ezarpen
getdia, ikasleenaniztasunari (etorkin, marginal, integrazio arazodun, etab...) erantzun beharra, nola gainditu
gogo eza edo bigarren zikloko zentroetan handituz doan bortxakeria zein aukerakoekin sortzen diren
arazoak. Zentruetako irakaslekopurua handituz gero, aukerako gehiago erakusteko eta taldeak hauen
arabera antolatzeko aukera izango lukete. Bestalde,irakasleguztiek ados jarri behar dute gai guztietan
zenbait gauza amankomun lantzeko, hala nola, ulermen eta azkartasuna irakurketan, aho eta idatzizko
hizkuntza, hiztegia, etab. gero eta denbora gutxiago baitago oinarrizko gaiak lantzeko. Azkenik, LOGSEak
zentruei autonomia maila altua izateko aukera ematen badie ere, hau lortzea ez da hain erraza eta
Administrazioarekin lehian ibili behar da, zentruaren ibilbidearekin bat datozen irakasletaldeak lortzeko.
Bigarrena,zentruen antolakuntza: LANGTLE
tKASTOLAkoDBHko zentrua ikusi zen lehenengo. lkastolako
antolaketarenoinarria gestio demokratikoa delarik, guztiek hartzen dute parte, guraso, ikasle,irakasleek...
Ordutegiari dagokionez, gtatik 16'30ak artekoa da, jangela zerbitzua eskeintzen delarik. Arratsaldeetan
tailerrak, aukerakoak egiten dira, non gurasoek ere laguntzen baituten hauetan eta eskeintza nahikoa
zabala lortu da horrela. Metodologikoki, lan-tratoekin, tailerrekin, ingurugiro azterketarekin, asanbleekin...
jarraitzen da, ikasketapartehartzailea bideratzen den ehinean. Beharrezkoak diren instalakuntzak daude,
halanola, gimnasio itxia, aretoa, irakasleeta ikaslegelak...eraikinari giro gozoa emanez,gogo eta elkarlan
handia ipiniz proiektuan parte hartzen duten guztien aldetik.
Michael Fullán eta Andy Hargreaves-ek MCEP-ek argitaraturiko liburuan dioten bezala, eskola
kooperatiboetako irakasleek eraginkortasun sentimendu handiagoa izaten dute, ikasleen bizitzetan
aportazio garrantzitsuak egin ditzaketelakoan daude, guztion artean hartutako erabakiek eraginkortasun
sentimendua areagotzen dute eta elkarlana da eskola hauetako ezaugarririk nabarmenena. Eskola
kooperatiboen ildoari jarraiki, lnmaculada Serrano kideak "MODELO EDUCATIVO:DESARROLLODE LA
IDENTIDADPERSONAL"
liburua aurkeztu zuen. Zentruko Hezkuntza Eredua gizakion garapen osoa kontutan
gida
hartuz egiteko
da hau. Gure zatiak, burua, gorputza, sentipenak, izate-identitatea, gizakia gizarteko
partaide denaren sentimendua, e.a. landu eta errespetatuko dituen etapako helburu orokorrak zehazten
dira, baita gelako programaketarako adibide zehatzak ere. Metodologikoki, lan-tratoak iotzen dira
egokientzat, ikasketaautonomoa ahalbidetzen dutelako eta ikasteestrategia ugarien erabilera dakartelako.
Norbanakoen identitatea eta elkarlana garatzen lagunduko duten zentruen antolakuntza nolakoa
izango den, aniztasunari erantzungo dion hezkuntza eredua nolakoa den, taldearen ongizaterako kontutan
hartu beharreko alderdiak zeintzuk diren, Jerez de la Fronterako Ágora Kooperatibako antolamendu eredu
bat eta azkenik, Málagako Platero EskolakoNatur-Zientzietako programaketa eredu bat ageri dira liburuan.
Hirugarrena, baloreen hezkuntza: Bigarren Hezkuntzan tutoretza ordua edukinez betetzea dela eta,
XXVI. KONGRESUA
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
lnmaculadak eta Begoña Salasekidatzitako "APRENDEMOS
liburuak, norbanakoaren
A SERPERSONAS"
identitate, talde identitate, ahalmen pertsonal eta giza ahalmenaren kontzeptuak zabaldu eta
autoerantzunkizun gizarte ekimen erantzule batera garamatza unitate didaktiko batzuen laguntzaz.
Laugarrena, tutoretza eta familien arteko erlazioa: Estruktura kooperatiboko eskoletan, garrantzitsua
da oso familia eta irakasleen arteko harremana. Horregatik, bileretan zentruetako gestioetatik hasi eta
ikasturteko ekintzen zerrenda, irteerak e.a. lantzen dira, guztion proposamenak kontutan hartuz. Bestalde,
"Familien eskola" deiturikoan, garapen pertsonaleko atalak lantzen dira, egoera gatazkatsuen ebazpenerako
erlajazio teknikak, emakumeenarazoak...e.a.
BALORAPENA
H u r r e n g ot o p a k e t a r a k ol a n a z e h a z t ud a . E t a p a h o n e t a k o i k a s l e e ne z a u g a r r ip s i k o l o g i k o a ki k e r t z e n
jarraitu baharra agertu da, zentruetako irakasletaldeak dinamizatzekolanarekin batera, tutoritzaren
gaiarekinjarraituzeta gutxienekoedukinenzein ebaluaketarenarazoa aztertuz.
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
TALLERDE 12.16 ANOS
MCEPS. ASISTENTES
.
.
¡
.
.
.
.
Euskadi
Madrid
Málaga
5alamanca
Cantabria
Huelva
C a s t i l l a - LM
aancha
PLAN DE TRABAJO
¡ D i f i c u l t a d eesn l a a p l i c a c i ó nd e l a E S O .
. O r g a n i z a c i ódne l a E S O .
. E d u c a c i ó en n v a l o r e s .
. L a t u t o r í ad e s d ee l o u n t o d e v i s t ad e l a r e l a c i ó nc o n l a sf a m i l i a s .
DESARROLLODEL TRABAJO
DIFICULTADES
EN LA APLICACIONDE LA ESO
S e g u i m o tse n i e n d o s e r i o sp r o b l e m a sd e b i d oa l a f a l t a d e p r e s u p u e s t oysl a l e n t i t u de n l a i m p l a n t a c i ó n
d e l a E S Oa, c e n t u a d oes n e l t e r r i t o r i oM E Cq u e n o c u e n t a a u n c o n l a r e d d e c e n t r o sy d o n d e n o s e h a h e c h o
l a a d s c r i p c i ódne l p r o f e s o r a d o
c o n l o q u e s u p o n ed e p r o v i s i o n a l i d a idn, e s t a b i l i d a d .
L a d i v e r s i d a de n l a c o m p o s i c i ó n
d e l a l u m n a d od e n u e s t r a sa u l a s :i n m i g r a n t e si,n t e g r a c i ó np, o b l a c i ó n
marginae
l t c .a l a q u e h a y q u e d a r r e s p u e s t ae,v i t a n d ol a ss e g r e g a c i o n edse c u a l q u i e tri p o .
C o m oa f r o n t a rl a a p a t í a ,d e s i n t e r éos a u m e n t od e l a v i o l e n c i ae n l o sc e n t r o sd e S e c u n d a r i a .
Problemascon las optativas,que no se ofertan o se conviertenen obligatorias como en el casodel
francés.
H a y q u e s e g u i rl u c h a n d o p o r a m p l i a rl a s p l a n t i l l a sd e l o s c e n t r o sc o n l o q u e s e c o n s e g u i r áe,n t r e o t r a s
c o s a su, n a m a y o ro f e r t ad e a s i g n a t u r aosp t a t i v a sy l a p o s i b i l i d a d e o r g a n i z a rl a sa g r u p a c i o n edse l a l u m n a d o
e n f u n c i ó nd e e l l a s .
A n t e l a p r e o c u p a c i ódne q u e c o n l o s n u e v o sh o r a r i o sc a d av e z q u e d a m e n o st i e m p o p a r a l a s l l a m a d a s
" m a t e r i a sf u n d a m e n t a l e s "h,a y q u e t e n e r e n c u e n t a ,q u e a u n q u el a L O G S Es.e au n a l e y p r o g r e s i s t am, u c h o s
e n s e ñ a n t e s e g u i m o sc o n l o sc o n c e p t otsr a d i c i o n a l edse l a e n s e ñ a n z aD. e b e n c o n s e n s u a r speo r p a r t ed e l o s
equiposdocenteslos puntos básicosa trabajar en todas las áreas:comprensióny rapidezlectora,expresión
oral y escrita,vocabularioetc.
g
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA
P a r a i r c o n q u i s t a n deol g r a d od e a u t o n o m í ad e l o sc e n t r o s : g e s t i ó nc,u r r i c u l u mh, o r a r i o s .q. .u e p o s i b i l i t a
l a L O G S Et e n e m o sq u e s e g u i rp e l e a n d oc o n l a s A d m i n i s t r a c i o n edse t u r n o e i r c o n s i g u i e n d e
o q u i p o sd e
e n s e ñ a n t e sl o, m á sa m p l i o sp o s i b l e ,i m p l i c a d oes n l a m a r c h ad e l o sc o l e g i o s .
oRGANTZAC|ONDE LOS CENTROS(ESO)
E m p e z a m oesl d e b a t ed e l a o r g a n i z a c i ódne l o sc e n t r o sc o n l a v i s i t aa l a I K A S T O L AL A N G I L d
Ee H e r n a n i
( M o d u l od e E S O ) .
L a c o m p a ñ e r aM a r i a n n o s h i z o u n a i n t r o d u c c i ó sn o b r es u o r i g e n ,c o m p o s i c i óyn f u n c i o n a m i e n t o .
H a b í a np a s a d oa l e d i f i c i od o n d e s e i m p a r t í al a E S O u n g r u p o d e n u e v e p e r s o n a sq u e y a v e n í a n
t r a b a j a n d oe n l a l k a s t o l al,l e g a n d op r o f e s o r a d on u e v op a r a i m p a r t i re l s e g u n d oc i c l o ,q u e g e n e r a l m e n t se e
i n t e g r ab i e n e n l a m a r c h ad e l a e s c u e l a .
T e n i e n d oe n c u e n t ae l o r i g e nd e l a sl k a s t o l a sl a
, g e s t i ó nd e m o c r á t i c ea s l a b a s ed e l a o r g a n i z a c i ó ne,n l a
q u e p a r t i c i p a nt o d o s l o ss e c t o r e ism p l i c a d o sa:l u m n a d o p
, a d r e sy m a d r e sy p r o f e s o r a d o .
E l h o r a r i oe s d e m a ñ a n ay t a r d e d e t h . a l 6 ' 3 0 h . y s e r v i c i od e c o m e d o rE
. n l a sh o r a sd e d i c a d aas t a l l e r e s
y optativascolaboranpadresy madres,por lo que la oferta es bastanteelevada.
M e t o d o l ó g i c a m e n tceo n t i n ú a nc o n e l m i s m o p l a n t e a m i e n t op e d a g ó g i c oq u e t e n í a n e n l a E . P r i m a r i a :
c o n t r a t o sd e t r a b a j o ,t a l l e r e si,n v e s t i g a c i ódne l m e d i o ,a s a m b l e a . . .
N o ss o r p r e n d i óa g r a d a b l e m e n t e :
- L a o r g a n i z a c i ó dn e l o se s p a c i o s .
- L a sa u l a sc o m ot a l l e rp o r l a sq u e r o t a nl o sa l u m n o se, q u i p a d a cs o n g r a n c a n t i d a dd e m a t e r i a l em
s anip u l a t i v o s ,f i c h e r o sb, i b l i o t e c ad e a u l a ,a u d i o v i s u a l eest c .q u e p o s i b i l i t a nu n a e n s e ñ a n z a c t i v a .
- E l b u e n e q u i p a m i e n t od e l o st a l l e r e sd e t e c n o l o g í ay l a b o r a t o r i o s .
- I n s t a l a c i o n ei m
s p r e s c i n d i b l ce os m og i m n a s i oc u b i e r t o s, a l ó nd e a c t o s s, a l ap a r ae l p r o f e s o r a d yo p a r a
el alumnado.
- E l a m b i e n t ec á l i d o ,h u m a n oq u e h a b í a nc o n s e g u i d o
dar al edificio.
- La ilusión y alto nivel de colaboraciónde todos los sectoresimplicadosen un proyectoque consideran suyo.
Y e s q u e c o m o e x p l i c a nM i c h a e lF u l l á ny A n d y H a r g r e a v eesn e l l i b r o e d i t a d op o r P u b l i c a c i o n eM
s CEP.
" ¿ H a y a l g o p o r l o q u e m e r e z c al a p e n a l u c h a re n l a sE s c u e l a s ? "
"Los profesoresy profesorasde las escuelascooperativas,
tienen una sensaciónde eficaciamás fuerte:
E s t á nc o n v e n c i d odse q u e p u e d e nh a c e ru n a a p o r t a c i ó ns i g n i f i c a t i vaa l a v i d a d e s u sa l u m n @ ys e s t á np ú b l i c a
y p e r s o n a l m e n tceo m p r o m e t i d oesn e l l o . . . L cao l a b o r a c i ó ne n t r ee n s e ñ a n t e sd ,o c e n c i ae n e q u i p oy d e c i s i o n e s
compartidasconstituyenuna característica
de la organizaciónde estasescuelas.
Secompartenlos recursosy
m a t e r i a l e sL. a p l a n i f i c a c i ósne h a c ee n c o m ú n . . S
. e h a b l ay d i s c u t ed e t o d o h a s t al l e g a ra p o s t u r a sc o m u n e s .
T o d oe l l o c o n t r i b u y ea d a r u n a s e n s a c i ócno m ú n d e r e a l i z a c i ó nd,e c o n f i a n z ae n s u e f i c a c i a . . .
L o q u e c a r a c t e r i z a l a s c u l t u r a sc o o p e r a t i v a sn,o s o n l a o r g a n i z a c i ó nf o r m a l , l a s r e u n i o n e sn i l o s
p r o c e d i m i e n t o bs u r o c r á t i c o ss,i n o q u e c o n s i s t ee n c u a l i d a d e sa, c t i t u d e sy c o n d u c t a sg e n e r a l i z a d aqsu e
a b a r c a nt o d o s l o s m o m e n t o s d e l a s r e l a c i o n e es n t r e l o s d o c e n t e s . .L. a a y u d a ,e l a p o y o ,l a c o n f i a n z ay l a
a p e r t u r as e s i t ú a ne n e l c e n t r od e e s t a sr e l a c i o n e sv ,a l o r a n d oa l a sp e r s o n a cs o m o i n d i v i d u o sy l o s g r u p o sa
los que pertenecenlaspersonas.
XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR
contextos:comunidadlocal,
Lasescuelascooperativasestándecididamenteinmersasen sus respectivos
r e g i o n a lo n a c i o n a l ,e i n c l u s oi n t e r n a c i o n a lN. o s e p u e d e n m a n t e n e rl a s e s c u e l a cs o o p e r a t i v assi n u n a
de
participaciónactivaen el medio y sin el apoyo de este...No tendrán éxito si no establecenunasrelaciones
padres
y
la
muy
estrechas
con
los
con
comunidad.
trabajo
cooperativas"'
La enseñanzaen un paísirá avanzandoen la medidaque existancadavez más escuelas
Siguiendocon la organizaciónde los centros, en la línea de las escuelascooperativas,la compañera
I n m a c u l a d aS e r r a n op r e s e n t óe l l i b r o e s c r i t oc o n B e g o ñ a S a l a sy e n c o l a b o r a c i ó nc o n u n e q u i p o d e
investigaciónde la Federaciónde CooperativasAndaluzasde Enseñanza(FECAE)"MODELOEDUCATIVO:
( E" U B )q u e t r a t a d e s e ru n a g u í a p a r al a c o n s t r u c c i ódne l M o d e l o
EL A I D E N T I D AP
DE R S O N A L
D E S A R R O L LDO
Educativode Centro,teniendo como eje el desarrollointegral de la persona,basadoen la pentacidad:
m e n t e ,c u e r p o ,e m o c i o n a l ,e s e n c i a - i d e n t i d asdo,c i a l .
Trasdefinir estos puntos,se establecenlos objetivosgenerales para cada una de las etapas:infantil,
p r i m a r i a s, e c u n d a r iya e j e m p l o sc o n c r e t o d
s e p r o g r a m a c i o n eesn e l a u l a .
Se defienden los contratos de trabajo para lograr una metodologíaque favorezcael aprendizaje
a u t ó n o m o ,m e d i a n t el a t o m a d e d e c i s i o n erse a l e sy e l d e s a r r o l l od e e s t r a t e g i aps a r a a p r e n d e ra a p r e n d e r
t a l e sc o m o :b ú s q u e d ad e i n f o r m a c i ó n
, p l a n t e a m i e n t do e l o sp r o b l e m a ys e x p l i c a c i ódne l o sm i s m o se, l t r a b a j o
la comprensióndel entorno.
compartido,la comunicacióna travésde conferencias,
Sobrecómo debe ser la organización de los centrospara que favorezcael desarrollode la identidad
personaly el trabajo cooperativo.Como montar un modelo educativocon gente diversay lasclavesdel éxito
de todo grupo de personas: el reparto de tareas,la direccióncompartida,dando protagonismoa todos, un
d e l a r e s p o n s a b i l i d ay dc o r r e s p o n s a b i l i d aCdo. n u n e j e m p l o
m o d e l oe d u c a t i v os i e m p r ea b i e r t o , e l d e s a r r o l l o
concretode modelo de organizaciónde la CooperativaAgora de Jerezde la Frontera.
( S e c u n d a r i)ad e l C o l e g i o
F i n a l i z ae l l i b r o c o n u n e j e m p l od e p r o g r a m a c i ó dn e C i e n c i adse l a N a t u r a l e z a
P l a t e r od e M á l a g a .
EDUCACION EN VALORES
C o n t i n u a m o si n v e s t i g a n d os o b r e c ó m o l l e n a r d e c o n t e n i d o sl a h o r a s e m a n a lq u e e n S e c u n d a r i a
d e d i c a m o as t u t o r í a .
y B e g o ñ aS a l a s :
E n e s t es e n t i d o e
, l s e g u n d ol i b r o e s c r i t ot a m b i é np o r l n m a c u l a d a
" A P R E N D E M OASS E RP E R S O N A" S( E U B )A, b r e n u e v a sd i m e n s i o n easl e n t e n d i m i e n t od e l o s c o n c e p t o s
d e i d e n t i d a d p e r s o n a l , c o l e c t i v a ,p o d e r p e r s o n a l , s o c i a l . . .e j e r c i c i o d e l a a u t o r r e s p o n s a b i l i d a dl a,
de los propios procesosvitalesy de nuestraintervenciónen el medio. A una participación
autoconsciencia
socialresponsable.
C o n s t ad e u n a s e r i ed e u n i d a d e sd i d á c t i c aqsu e a y u d a n a n u e s t r a sc r i a t u r a sa :
Conocersemejor desarrollandola confianzaen ell@smism@s.
- A p r e n d e ra c o n v i v i r: A u t o r r e g u l a c i ó na,p r e n d i z a j autónomo,
relajación,proyectos
introspección,
e
n r, g a n i z a c i ó na,u t o e v a l u a c i ó n . . .
de investigacióo
- Aprendera resolverconflictos.
- De adaotarsea los cambios.
- A l t r a b a j oe n g r u p o .
- Al respetohaciaotras personasy el entorno.
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERAIIBOAREN
XXVI. KONGRESUA
- A p r e n d e ra t e n e r a m i g o sy a m i g a s .
- A desarrollarla confianza en compañer@s,
madresy padresy profesoradoy ser capazde expresar
los sentimientospositivoso negativos.
- Trabajarsobre la mente:el conocimiento,la sabiduría,la consciencia.
- Q u e l l e g u e na s e rc a p a c eds e e l a b o r a ru n p r o y e c t od e v i d a l o q u e t i e n e nq u e d e c i d i rl,o q u e v a l o r a n ,
e l d e r e c h od e s e r u n @m i s m @t,e n e r i n i c i a t i v a sp,l a n p a r at o m a r d e c i s i o n e sl o, q u e t e n g o q u e e s t u diar...
LA TUTORíNOCSOCEL PUNTODE VISTA DE LA RELACIÓNCON LAS FAMIL¡AS
Si bien, por ley, se establecenuna serie de reunionescon los padres de alumnos para explicarel
funcionamientode centros,niveles,cursos...
y una hora de atencióna lasfamiliasen horario extraescolar,
es
en los colegios con una estructuracooperativa,donde se produce una relación mas estrechaentre
p r o f e s o r a d yo f a m i l i a sq, u e c o n s i d e r a m ovsi t a l p a r ae l f u n c i o n a m i e n t d
o e n u e s t r a se s c u e l a s .
En la lkastolaLangile,La asambleade padres,madres y docentesllevanla gestióndel centro,junto con
l @ sa l u m n @ s .S e c o n v o c a nr e u n i o n e sm e n s u a l e p
s a r a e x p l i c a rl a m a r c h ad e l c u r s o ,a s p e c t o sd e g e s t i ó n ,
materiales...tratándoselos casosparticularespor parte de l@stutoras. Hay reunionesespeciales
con los
p a d r e sy m a d r e sd e a l u m n @ sc o n a l g ú nt i p o d e d i f i c u l t a d.
E n e l C o l e g i oP l a t e r od e M á l a g a ,a d e m á sd e l a s a s a m b l e a d
s e s o c i @ sq, u e l l e v a n l a g e s t i ó nd e l a
cooperativa,al principiode cadacurso,se reúnea los padresy madres para exponerlesel programade todas
las actividadesescolaresy extraescolares.
una vez discutidasy analizadasse pasa un cuestionariocon los
s i g u i e n t eps u n t o s :
- Lascosasque máste gustan.
- L a sq u e m e n o st e g u s t a n .
- L a sc o s a so u e a ñ a d i r í a s .
Una vez hechastodas lasaportacionesse redactael plan definitivo.
L a sn o t a sq u e l @ sa l u m n @ sl l e v a na s u sc a s a sd e s p u é sd e c a d a p l a n o p l a n e sd e t r a b a j o ,n o s o n m e r o s
i n f o r m e sc u a n t i t a t i v o s ,i n om o d e l o si n d i v i d u a l i z a d opso r á r e a sq u e a b a r c a nu n a g r a n c a n t i d a dd e a s p e c t oys
donde se recogenlassugerencias
y propuestasde padres,madres,alumnadoy profesorado.
5e convocan reunionestrimestrales,de una forma especial:ese día no hay clasesy cada familia viene
acompañadade sushijase hijos. Lostutores presentanun informe pormenorizadoy los padres,madres y
criaturasdan suspuntos de vista.Llevantres años con este procedimientoque ha contribuidoa mejorar el
c l i m aa f e c t i v oy r e l a c i o n ael s c u e l a - f a m i l i a .
Otro aspectointeresantees LA ESCUELA
DE FAMlLIAS.Se trabajan fundamentalmenteel desarrollo
p e r s o n a:lt é c n i c a sd e r e l a j a c i ó nd e r e s o l u c i ó d
n e c o n f l i c t o sl ,o s p r o b l e m a sd e l a sm u j e r e s : t r a b a jdoo m e s t i c o
d e e d u c a c i ó nd e l @ sh i j @ sp, r o b l e m a sd e a n g u s t i ay s o l e d a d . . .
PLAN DE TRABAJO PARA EL PRÓXIMO CURSO
- Seguirinvestigandolascaracterísticas
psicológicas
de los alumnosy alumnasde esta etapa.
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
- O r g a n i z a c i ódne l o sc e n t r o s¿: C ó m od i n a m i z a rl o s E q u i p o sD o c e n t e s ?
- Continuarcon el trabajo de lastutorías,desdeel punto de vistadel desarrollode la identidadpreson a l ( P u e d es e r v i r n o ds e a y u d a ,e l l i b r o m e n c i o n a d o" A p r e n d e ra s e r P e r s o n a"s) .
- I n v e s t i g a c i ósno b r ee l p r o b l e m ad e l o sc o n t e n i d o sm í n i m o sy l a e v a l u a c i ó n .
- Aportar al próximocongreso,materialesconcretos:
trabajos,fotos,videos...sobrela organizaciónde
l a c l a s ey p a r t i c i p a c i ódne l o s a l u m n o sy a l u m n a s .
COORDINACIÓNDEL TALLER
Elenade la Torre Rodríguez
P ' E r m i t ad e l S a n t o3 4 . 2 8
2 8 0 1 1M A D R I D
Tlf. 91-4644359
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA
BAKEF¡AK@HEZÜTZETAÜLERRA
TALLER DE EDU@R PARA M
PAZ
XXVI, CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
BAKERAKO HEZITZETAILERRA
LAN EGITASMOA
tgandea.-Dantza eta jolasak: Minue dantza, kataluiniar dantza eta aurkezpen iolasa. Esperientziak:
Aurkezpenen bira. Debateak: Asteko lan egitasmoa.
Astelehena.-Dantza eta jolasak: tJkimen dantza eta harremanen aurkezpen iolasa. Esperientziak:
o/olalankidetza
Hirugarren mundua eta bakea (Euskadi)eta Sahararekikoelkartasunproiektua. Debateak:
internazionalerako.
Asteartea.-Dantza eta jolasak:Dantzak. Esperiantziak:Truke eta korrespondentzifranko-espainiarra eta
penareki
ko heziketa (Frantzia). Debateak: BakeaEuskaI Herrian.
eroa
Osteguna.- Dantza eta jolasak: tJkimen jolasak eta bizitzaren dantza. Esperientziak: Esposaketa
ikasturterakoiharduera
interaktiboa.Debateak:Giza eskubideeiburuzko lanarenproposamena 1998-1999ko
bezala.
Ostirala.- Dantza eta jolasak: Dantzen errepasoa. Esperientziak: Balorapena, ondorioak eta
proposamenak
LAN EGITASMOAREN GARAPENA
Egitasmoaren haseran,egitasmoa aurrera eramateko lan eskema azalduko da, dantza eta iolasak
lehenik,esperientziakondoren eta debateak amaieran.
Esperientzien barruan aipagarri Sahararen inguruan jorraturikoa. Proiektu honen sorrerak, Poteseko
kongresuanizan zuen haseraeta MECEPekoirakasleekmamitu zuten, Saharaneginiko eskuhartzean.Honen
inguruan, Sahararadiru laguntzak bidaltzeko ekimenaaurrera eramango da.
Saharaezagutzeko esperientziamartxan jarri dute Barrutia ikastolak,Abendaño ikastolak eta Dulantziko
herri eskolak, bakea eta hirugarren mundua izeneko ONGarekin eta baita Gasteizko udaletxearekin.
Sahara ezagutzeko esperientzia praktikan ipini da iharduera ezberdinak aurrera eramanez: Sahara
mendebaleko maparen eraketa, arabiar idazkera eta ahozkerara gerturapena, kartelen eraketa... azken
iharduera bezala esposaketabat antolatu zen, saharako historia eta kulturaren inguruan.
Debateeidagokienean, EuskalHerriko egoera gatazkatsuariirtenbidea eman asmoz,dokumentu baten
eraketa debatitzen da non alderdi ezberdinen arteko elkarrizketa sustatzen den.
ESPERIENTZIAK
Eroapenarekiko heziketaren barruan, bidaia bat ijituen karreta batean. Bideo baten bidez ezagutzera
ematen zaigu proiektu hau eta zati ezberdinetan banatzen da: karreta bateko bidaiaren bizipena, espresio
plastikoaren erabilpena, gaiari loturiko dokumentu anitzen azterketa eta desberdintasunean dibertsitatea
ezagutzea. Balora pen positiboa eta pentsamolde eramankorraren garapena.
DBHko lgo eta 2. mailako ikasleen(Toledo)eta 13-14 urteko gazteen (Frantzia)arteko korrespondentzi
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOAREN XXVI. KONGRESUA
trukaketa. Gazteen topaketa prestatzen da Toledon, eskutitzen bidez eginiko haserako kontaktuaren
ondoren. Balorapena positiboa izan da, garapenak eman direlarik, eramankortasunean, hizkuntzan,
Iag u ntasu nean...o rai n, Frantz i ako topa ketaren zai n gertzen da p ro i ektu a.
Giza eskubideen inguruan, 50. urtehurrena gogoan, lan iharduera multzoa zehaztu eta hauen inguruan
lan egitea proposatzen da: Gaur egungo bizitzaren errealitatearen azterketa, zer dira giza eskubideak, giza
eskubideninguruan zer egiten den eta zer egin daitekeen.Laneremuak:lkasgelaeta ikastetxea.Balorapena
positiboa, jendearen arteko harremana ona izan da eta giro egokian, debate ugari egon da eta koordinazioa
egokia izan da.
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
TALLERDE EDUCARPARA LA PAZ
MCEPsASISTENTES
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Salamanca
La Rioja
León
Euskadi
Málaga
Asturias
C a s t i l l a - LM
aancha
Valéncia
C a m o od e G i b r a l t a r
(Francia)
ICEMSO
Huelva
PLAN DE TRABAJO
Domingo
y
Danzas
Juegos
(10')
D a n z aM i n u é .
B a i l eC a t a l á n .
. J u e g od e
presentación
Lunes
. D a n z ad e
contacto.
. J u e g od e
presentación
afectiva
Martes
Jueves
. Danzas.
. J u e g od e
contacto.
D a n z ad e l a
vida.
. Correspondencia
. Exposición
. TercerMundo y
Experiencias . R u e d ad e
e intercambio
(3s-40)
presentación
interactiva.
P a z( E u s k a d i ) franco-espa
ñola.
. Proyectode . Educación
por la
S o l i d a r i d a cdo n
tolerancia
el Sahara.
(Francia).
Debates
(4s')
. P l a nd e t r a b a j o
semanal
Viernes
R e p a s od e l a s
danzas.
. Valoración,
c o n c l u s i o n eys
propuesras.
. 1o/oPara
. P a ze n E u s k a d i . Propuestapara
el trabajo sobre
cooperación
. omo
l o sD D . H HC
i n t e r n a c i o nl a
.
t a r e a p a r ae l
c u r s o1 9 9 8 - 1 9 9 9
DESARROLLO
1" SES|ÓN.
D e s p u é ds e l a sd a n z a se n e l p a t i o ,e l c o o r d i n a d odr e l t a l l e r e x p l i c al a e s t r u c t u r a
d e l t a l l e r a l a sp e r s o n a s
s d e c i d i re l p l a n d e t r a b a j o .D e c a d as e s i ó ns e r e a l i z a r áu n a d a n z ao j u e g o .
n u e v a sP
. o s t e r i o r m e n tpea s a m o a
Despuésse contaránexperiencias
y se abrirá un debatecon lostemas propuestos.
2" SESIÓN.
D a n z ay j u e g o .
Exoeriencias.
. E x p e r i e n c idae c o o p e r a c i ó cno n e s c u e l aesn e l S a h a r a .
Breve historia:surgió el proyectode cooperacióncon el Saharaen el Congresode Potes.Despuésse
s u c e d i e r o nd o s v i s i t a sd e m a e s t r @ d
s e l M C E Pa l o s c a m p a m e n t o sd e r e e f u g i a d @ssa h a r a u i sr e a l i z a n d o
ae l
e n l a e s c u e l ad e v e r a n od e e n s e ñ a n z d
a c t i v i d a d edse d i v u l g a c i ó nd e l a p e d a g o g í aF r e i n e yt p a r t i c i p a n d o
e s p a ñ o lS. ec o n c r e t éu n p r o y e c t oc o n j u n t od e c o o p e r a c i óenn t r ee l ( G E S )g r u p o e d u c a t i v os a h a r a u i ye l M C E P .
En lo referentea los fondos recaudadosse acuerdael destinode los mismos: El dinero restantede lo
aportado al proyecto,más el 1o/ode los presupuestos
anualesdel MCEP,se enviarápara apoyar la Campaña
P r o - R e f e r é n d uemn e l S á h a r aO c c i d e n t a l .
por la Diputación
l g u a l m e n t es et o m a e l a c u e r d od e d e s t i n a lra s u b v e n c i ódne 5 0 0 . 0 0 0p e s e t a sc,o n c e d i d a
d e C i u d a dR e a lp a r ae l m i s m of i n .
S ea c u e r d at a m b i é nd i r i g i r n o sa l G r u p oE d u c a t i v o
S a h a r a uyi a l a sa u t o r i d a d e es d u c a t i v assa h a r a u ips a r a
c o m u ni c a r l e sn u e s t r ar e s oul c i ó n .
. "shertat ikastetxezikastetxekontu-kontari,elkartasunagoldatuz, pakea garatuz" (Shertatcontando
y a r a n d ol a p a z ) . E s teax p e r i e n c i ha a s i d o e l a b o r a d a
c u e n t o sd e e s c u e l ae n e s c u e l al,a b o r a n d ol a s o l i d a r i d a d
oor tres escuelas:
a e D u l a n t z ji u n t o c o n l a O N G P a zy
l k a s t o l aB a r r u t i ae l k a s t o l aA b e n d a ñ od e V i t o r i ay l a H e r r ie e E s k o l d
T e r c e rM u n d o y l a c o l a b o r a c i ódne l A y u n t a m i e n t od e V i t o r i a - G a s t e i z .
S ep l a n t e a ne n d o s p a r t e s :l m a g i n e m o se l S a h a r a .
C o n o z c a m oesl S a h a r a .
T o d oe s t os e c a n a l i z aa t r a v é sd e u n p e r s o n a j ep o p u l a rd e l a c u l t u r as a h a r a ulil a m a d o" S h e r t a t " .
l ;p r o x i m a c i ó an l a e s c r i t u r a
S er e a l i z a nd i v e r s aas c t i v i d a d e sc :o n s t r u c c i ódne l m a p ad e l S a h a r ao c c i d e n t a a
y vocabulario
n e d i a p o s i t i v a cs u
s ;n d i b u j a n t e , ; . . .
á r a b e ;c o n f e c c i ó n
; e n t a c u e n t ou
d e c a r t e l e sp; r o y e c c i ó d
C o m oa c t i v i d a df i n a l ,s e m o n t ó u n a h a i m ay u n a e x p o s i c i ó dn e p a n e l e sm u e s t r ad e l a h i s t o r i ay l a c u l t u r a
d e l p u e b l os a h a r a u i .
L a v a l o r a c i ó nh a s i d o p o s i t i v ay a q u e h a s u p u e s t oe n t e r a r s ed e l o q u e l e p a s aa u n p u e b l o h e r m a n o .
l g u a l m e n t e h a s i d o p o s i t i v a l a i m p l i c a c i ó nd e l a s f a m i l i a s a s í c o m o l a c o o p e r a c i ó ne n t r e c o l e g i o s ,
o r g a n i z a c i o n eysa y u n t a m i e n t o .
3" SES|ÓN
DANZAS
Estavez empezamoscon lasdanzasElsniytosy Quiero más amor.
DEBATE
S e a b r e u n d e b a t e s o b r e l a p o s i b i l i d a dd e e l a b o r a ru n d o c u m e n t od e a p o y o a l d i á l o g od e l a s p a r t e s
i m p l i c a d aps a r as o l u c i o n aar s íe l c o n f l i c t ov a s c o .
m
XXVI. CONGRESO
MOVIMIENTOCOOPERAIIVOESCUELAPOPULAR
EXPERIENCIAS.
. "De un viaje en carretahastael encuentrocon la escuelade gitan@s:Educaciónen la tolerancia."
A travésde la proyecciónde un vídeo se nos da a conocereste proyecto,que se estructuraasí:
- Vivir la experienciade un viajeen carretade dos días,paraabrirseal mundo comprometiendola afectividad.
- D e l t i e m p o v i v i d o a l r e l a t od e l v i a j e : c r e a c i ó n
d e l i b r o s ,e x p r e s i ó np l á s t i c ac, o n s t r u c c i ó dn e o b j e t o s
(carretas,
tipi).
- Del relato del viaje al conocimientode los pueblosnómadas(investigación
de documentos,diaposide librosdocumentales).
tivas,testimoniosde experiencias,
creaciones
- De conocera reconoceral otro en su diferencia(correspondencia
escolary visitaa la escuelade gitan o sd e P a u ) .
una evolución mástolerante en la mentalidad
La valoraciónha sido altamentepositiva,constatándose
d e l a sf a m i l i a sa c e r c ad e l n o m a d i s m o .
. Correspondencia
interescolarentre alumnasde 1" y 2" de ESO(12-13años) en Villasequilla(Toledo)y
a l u m n a sd e s e c u n d a r idae 1 3 - 1 4a ñ o s ,d e A s p e t( F r a n c i a ) .
l r i n c i p a l m e n t(eC o na l g o d e f r a n c é sd e v e z e n c u a n d o ) .
S e r e a l i z ae n e s p a ñ o p
Mediantela proyecciónde un vídeo se explicala experiencia.
fotos,dibujos,casetesde cancionesgrabadaspor
Se intercambiaroncartasindividualesde presentación,
l a sa l u m n a se, n c u e s t a s , . . .
En febrero se formaron las "parejas".
D e l 5 a l 9 d e m a y o d e e s t ec u r s os e c e l e b r óe l e n c u e n t r oe n V i l l a s e q u i l l(ap a r t i c i p a r o 3n 8 a d o l e s c e n t e s
fra nceses).
La acogidade l@sde ESOfue entusiasta,
a pesarde algunasinhibiciones(por amboslados)al encontrarse
las parejas.
Visitamosrápidamenteel colegio, provocandobullicio y ruido bien aceptadospor l@smaestr@sde
primaria.
La salida a Aranjuez y Toledo en tren muy bien preparadafue el momento de más convivenciay
les.
relacionesinterpersona
su acogiday les invitamosa una
El último día convocamosa los padresy las madrespara agradecerles
c o m i d ac o o p e r a t i v au t i l i z á n d o s ue n a p a r r i l l ag i g a n t ee n p r e s e n c i da e l s e ñ o ra l c a l d ed e u n c o n c e j ayl d e c a s i
todo el claustro.
La despedidafue entrañable.
La valoraciónha sido muy positiva,destacando:
- L at o l e r a n c i a .
- Losavances,aunque modestos,en el idioma.
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
XXVI. KONGRESUA
- La aproximaciónmuy vivenciada(amistades
y flechazos).
- La colaboración,
en amboscentros,de los directoresy miembrosdel claustro.
- L a p a r t i c i p a c i ódne l a sf a m i l i a s .
- Hubo poco turismo pero muchaconvivencia,
que es lo que los organizadorespretendíamos
conseguir.
Por último hay que resaltarla esperanzade futuro del proyecto,esperandoansiososla llegadaa Francia
de nuestroscorresponsales
españoles.
4" SES|ÓN
J u e g oy d a n z a : J u e g od e c o n t a c t o" E p o i t a i i t a i i e " y d a n z ad e l a v i d a .
EXPERIENCIA
. LosDerechosHumanosen su cincuentaaniversario.
A partir de la exposiciónde los contenidosde una conferenciasobre los DerechosHumanosse plantea
a l T a l l e rd e E d u c a rp a r a l a P a z l a c o n v e n i e n c idae t r a b a j a re l t e m a a p r o v e c h a n d e
o l c i n c u e n t e n a r idoe l a
proclamación.
El trabajo se estructuraen tres partes:
- La realidaden que vivimos.Datosde la desigualdadentre paísesy en el propio país.
- L o sD e r e c h o H
s u m a n o s5. u c u m p l i m i e n t o .
- ¿Quése puede hacer?.Accionesy alternativa.
Se plantea la tarea a realizardurante el primer trimestredel cursopróximo como un tema transversal
siendoun trabajo cooperativoasumidopor el taller.
Se podría realizarestetrabajo a dos niveles:
- A nivel de centro,implicandoa la comunidadeducativay a instituciones
y asociaciones.
- A nivel de aula, con el tratamientodel conflicto.
Estetrabajo se lo plantea el Tallercomo una tarea cooperativa,siendo la propuestalo suficientemente
abiertacomo para que todas las personasde Tallerpuedan participar.
Acordamostambién dar coherenciay cierta homogeneidadal trabajo que realicemos,haciendo un
esquemade presentacióndel proyecto.
l g u a l m e n t er e c o r d a m o sl a c o n v e n i e n c idae m a n d a r i n f o r m a c i ó na l " T e c h od e L a t a " y e n e l p r ó x i m o
congresotraer los materialesrealizados.
5" SES!óN
DanzaRecordatorio
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
Propuesta de trabajo para el curso 1998-99:
LOS DERECHOSHUMANOS.
A p r o v e c h a n d ol a c e l e b r a c i ó nd e l 5 0 a n i v e r s a r i od e l a p r o c l a m a c i ó nd e l o s D e r e c h o sH u m a n o s
p r o p o n e m o cs o m ot a r e ad e l T a l l e rd e E d u c a p
r a r al a P a z ,p a r ae l c u r s op r ó x i m o :" L O SD E R E C H OHSU M A N O S " .
H e m o se l a b o r a d oe l s i g u i e n t eg u i ó n d e t r a b a j o :
Esquema para trabajar los Derechos Humanos:
. L a r e a l i d a d L: a sd e s i g u a l d a d eesn t r e p a í s e ys e n e l m i s m op a í s
. ¿ Q u és o n l o s D e r e c h o H
s u m a n o s ?C a r a c t e r í s t i cdaes l o s D D . H H .
. A n á l i s i sc r í t i c ad e l o s D e r e c h o H
s u m a n o s( E lc o n f l i c t o )
. 5 u c u m p l i m i e n t o :e n l o c e r c a n o
en lo lejano
. ¿ Q u és e p u e d eh a c e r ?l d e a sy a c c i o n e s .
. Ámbitos de trabajo a nivel de centroy de aula
A tener en cuenta:
. L a i m p l i c a c i ód
n e l a C o m u n i d a dE d u c a t i v ya d e l a S o c i e d a d .
. La relaciónde los derechoshumanoscon los objetivosy contenidosdel currículo
. L a g l o b a l i d a dy t r a n s v e r s a l i d adde l t e m a
r P r e p a r a ur n a i n f o r m a c i ó nb á s i c a .
. L a i m p o r t a n c i ad e l o sc o n t e n i d o sA C T I T U D I N A L E S .
. Elegirestrategias(cadapersonasegún lascaracterísticas
de su centro)para hacerla propuesta.
Sobre el desarrollo de la experiencia cooperativa:
o H a c e ru n m o d e l op a r a l a p r e s e n t a c i ódne l a se x p e r i e n c i ads e, f o r m a q u e s e h a g a e n r a z ó na q u e
estamoshaciendoun trabajo cooperativo(duranteel curso).
. Traerlos materialesal próximoconqreso.
. LosDerechosHumanosseránel tema centralde la tarea del taller en el próximocongresode León.
. 5e puede sugeriresteesquemade trabajo a otras personasajenasal taller o al MCEP.
OTROSACUERDOS:
" T e c h od e L a t a " ,ó r g a n od e c o m u n i c a c i ódne l t a l l e r :s e a c u e r d ar e a l i z a r ' u n vae z p o r t r i m e s t r eT. a m b i é n
se intentaráentrar en la páginaWEB del MCEP.
N o s c o m p r o m e t e m oas m a n d a r a l a c o o r d i n a c i ó nd e l t a l l e r r e s e ñ a sd e m a t e r i a l e s o b r e l o s D e r e c n o s
Humanos.
A c o r d a m o sq u e l a C o m i s i ó nd e C o o p e r a c i ócno n l a sE s c u e l adse l 5 á h a r as i g af u n c i o n a n d o .
m-
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA
5 e a c u e r d aq u e l a c o o r d i n a c i ó sni g aa c a r g od e L u i sB l a n c o .
VALORACIONDEL TALLER
S e h a e s t a b l e c i d ou n a b u e n a r e l a c i ó ne n t r e l a s p e r s o n a sa s i s t e n t e es n u n a m b i e n t ed e l i b e r t a dd e
e x p r e s i ó ny m a d u r e z .
H a h a b i d o d e b a t e , r e s a l t a n d ol a s d i s c r e p a n c i assi e n d o e l d i á l o g o e l m e d i o p a r a l a r e s o l u c i ó nd e
conflictos.
E sn e c e s a r itor a e r l o st r a b a j o sy m a t e r i a l e es l a b o r a d o e
s n e l c o l e g i od u r a n t ee l c u r s o .
Hemostrabajadobastanteordenad@s,
respetandolos horariosy lasexposiciones.
por haber sido capacesde elegir un tema de trabajo en común.
Estamossatisfechos
de la gente y el
la colaboración
E l t a l l e r f e l i c i t aa l c o o r d i n a d o ry é 1 ,a s í m i s m ov a l o r a p o s i t i v a m e n t e
c o m p r o m i s oc o n t r a i d o .
COORDINACIÓN
L u i sB l a n c o
L aV i ñ u e l a
3 7 7 2 7M o n t e m a y o rd e l R í o( S a l a m a n c a )
ffno. 923-431334y 43 1010 (escuela)
XXVI. KONGRESUA
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
HEZKTD
TATLERRA
TALLER DE C@EDU@Cü@0V
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
HEZKIDETZA TAILERRA
LAN EGITASMOA
Egunak abestiedo joku hezitzaileekinhastendira.
Hezkidetzarekin zer ikusia duten liburu, filme eta abestienbibliografiaren aukezpena egin da.
Martxoak Sari buruzko esperientzia.
Sentimenduenheziketareninguruko proiektua.
Emakumezein neskeieginiko tratu txarrei buruzko debatea.
MarcelaSerranorenliburuko zenbait testuren inquruko taldekako debatea.
Tailerrarenbatzarra.
LAN EGITASMOAREN GARAPENA
Martxoak Baren inguruko esperientziei buruz, era aski ezberdinetan ospatzen dela argi gelditu da,
ospakizun berezirik ez egitetik, edo gelan ospatzetik, ikastetxe mailan ospatzeraino. Egun honen
berreskurapena eta hau edukinez betetzea garrantzitsua iruditzen zaigu, eta lkastetxeko Proiektu
Kurrikularrean zein praktikari zuzenduriko Araudian hezkidetzarekin zer ikusia duten atalak sartuak izan
daitezen eta hauek zentruko urteko ekintza zehatzetan gauzatu daitezen lortu behar da.
Lau urteko haurrekin, etxeko zereginen banaketari buruz egindako eztabaida aurkeztu da eta gure
artean ere eztabaida sortu da: Etxeko zereginen banaketa era berdinean egin behar da edota etxe
bakoitzeko egoeraren arabera? Etxeko zereginak era zabalean harturik (gizakien ardurak, afektu
erlazioak...),banaketa, era bereanegin behar dela, usteda.
"Prevención de la violencia de género: Educar en valores" artikulua abiapuntutzat harturik, sexu
bortxakeriaz eztabaidatzen da: Sexu bortxakeria, gizarte patriarkaleko generoaren sorrerarekin etorri zen,
gizon eta emakumeen identitateen arteko harremana iherarkikoa izanik, emakumearenabestearenpean
zegoen. Hala ere, gure gizartean badaude elkarlan eta errespetuan oinarrituriko harremanak, hauek dira
bultzatu behar direnak. Eskolatik hauez gain, errespetua zein solidaritatea bezalako harremanak bultzatu
behar dira. Estereotipoakgainditu behar dira, haurrei sentimenduak eta maitasuna adierazten ikasten
lagundu behar zaie eta baita orokortasunetik at geratzen diren haurrak onartuak izan daitezen bultzatu
behar da. Beraz, "zuk irabazten baduzu nik galtzen dut" leloa, "zuk irabazten baduzu, nik irabazten dut"
leloagatik aldatu beharra dago.
Hizkuntza idatzian @-renerabilera, onuragarria iruditzen zaigu genero bien presentziaren islada delako,
baina hau ez da puntako aldaketatxobat baino: lortu behar dena, sexistaez den hizkuntza bat da, ideologia
patriarkal batetako pentsamenduarenegitura sustraitikaldatuko duena, alegia.
BALORAPENA
Taldeakongi funtzionatu du eta sentimenduen inguruan egin den lana baliogarria izan da. Edukinei
zegokien helburua bete egin da, sentimendueninguruko lan aurreratu egin baita.
Hurrengo urtean, Sentimendu eta Balioetan lanean jarraituko dugu, identitate eta sentimendu rolen
ikuspegitik eta beste ikerkuntza batzuei haseraemango zaie. Hala nola, MCEPHezkidetza Tailerrari buruz,
erantzunkizun mailaz (zein paper barneratzen ditugu ama, ikasle, neska, mutil... garen heinean), eta
estereotipo sexistakga i nd itzera zuzenduri ko esperientziei bu ruz.
HERRI ESKOLAKO MI.JGIMENDUKOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA
TALLERDE COEDUCACION
MCEPs ASISTENTES:
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Madrid
La Rioja
Cantabria
Málaga
Sevilla
Euskadi
C a s t i l l a - LM
aancha
Salamanca
Huelva
Asturias
León.
PLAN DE TRABAJO
.
L a ss e s i o n ecso m i e n z a nc o n j u e g o so c a n c i o n ecso e d u c a t i v a s . ( A n el lx)o
'
P r e s e n t a c i ódne r e s e ñ a b
s i b l i o g r á f i c asso b r el i b r o s ,p e l í c u l ays c a n c i o n e(sA n e x ol ) .
'
E x p e r i e n c i aesn t o r n o a l 8 d e M a r z o :" R e p a r t od e t a r e a sd o m é s t i c a s("A n e x ol l l )
.
Proyectode EducaciónSentimental.(AnexolV)
'
D e b a t es o b r ea g r e s i o n eas n i ñ a sy m u j e r e sy e d u c a c i ó n
e n v a l o r e sy s e n t i m i e n t o sa, p a r t i rd e l a r t í c u l o
" P r e v e n c i ó dn e l a v i o l e n c i ad e g é n e r o :e d u c a re n v a l o r e s " ( C h a r oD í a z .M i r a d a sJ. u n i od e l 9 8 ) .
(AnexoV)
'
D e b a t ee n g r u p o ss o b r eu n a s e l e c c i ó dn e t e x t o sd e l l i b r o d e M a r c e l aS e r r a n o" E l a l b e r g u ed e l a s
m u j e r e st r i s t e s "p r o p u e s t ap o r l a C o o r d i n a c i ó n( A
. n e x oV l )
. A s a m b l e ad e l T a l l e rd, o n d e h a b l a m o sd e :
- Propuestas
de trabajo para el próximocurso.
- Coordinación.
- V a l o r a c i ó nd e l C o n g r e s o
y d e " M e n t ay C a n e l a "
DESARROLLODEL TRABAJO
' L a p r i m e r as e s i ó nl a u t i l i z a m o sp a r ao r g a n i z a e
r l t i e m p oy e l t r a b a j oa d e s a r r o l l adr u r a n t ee l C o n g r e s o
( y c o n l a p r e t e n s i ó nd e d e j a rm a r c a d a lsa sl í n e a sp a r ae l t r a b a j od e l c u r s o )F. i j a m o sq u e l a ss e s i o n edse l T a l l e r
c o m e n z a r a nc o n u n a s e s i ó nd e j u e g o sp r e p a r a d o sp o r d i f e r e n t e sc o m i s i o n e(sv e r A n e x o l l : J u e g o s )E. n e s t a
p r i m e r as e s i ó na, d e m á ss e p r e s e n t a r o m
n a t e r i a l e bs i b l i o q r á f i c o s .
i--.1
i49
t_
' ,I]
.,,,-...1
o "Experienciasy reflexiones en torno a las actividadesdel 8 de Marzo".
e n u n a u l a d e c u a t r o a ñ o s s o b r e e l r e p a r t od e t a r e a s
S e p a r t i ó d e l a e x p o s i c i ó nd e u n a e x p e r i e n c i a
domésticas(ver Anexo lll). 5e constataentre las personasdel grupo que hay diferentesnivelesde trabajo en
t o r n o a l 8 d e M a r z o ,d e s d eq u i e n e sn o r e a l i z aa c t i v i d a d eess p e c í f i c ahsa, s t aq u i e nl o c e l e b r aa n i v e ld e C e n t r o ,
o s ó l o d e a u l a , c o m o r e s u l t a d od e u n a l í n e ad e t r a b a j o d u r a n t e e l c u r s oq u e c u l m i n ae n u n a s e m a n ad e
a c t i v i d a d e s ,ó l oa n i v e lf o r m a l ( C a r t e l e s . .c. )o, o r d i n a d oc o n e l r e s t od e l C l a u s t r op e r o e n t o r n o a l 1 d e m a y o
c o n u n a o r i e n t a c i ó nn o s e x i s t a . . .
E l 8 d e M a r z oe s u n r e f e r e n t ec o n s t a n t ee n e l t r a b a j oc o e d u c a t i v do e l a u l a .A l o l a r g od e v a r i o sa ñ o sd e
e x p e r i e n c i rae s a l t a na l g u n a sd i f i c u l t a d e se:n c o n t r a re n f o q u e st,e m á t i c a sa, c t i v i d a d e s . . . q uree s u l t e nn u e v a s ;
y cuestionan
el cansanciofrente a los obstáculosde otras maestrasy maestrosdel Centro que desvalorizan
e s t et i p o d e c e l e b r a c i óynq u e s i ne m b a r g oa s u m e nd e f o r m a n a t u r a ly g u s t o s ao t r a sf e c h a sc o n m e m o r a t i v a s . . .
Seguimos,a pesarde esto,creyendoque es precisocontinuarcon el esfuerzoencaminadoa la recuperación
. o m o e s t r a t e g i a sp a r a e l t r a b a j o d e c a r a a l C e n t r o ,d e b e m o s
d e e s t a f e c h a y a d o t a r l a d e s i g n i f i c a d oC
q
u
e
d
e
e
l
P
r
o
y
e
c
t
o
E
d
u
c
a
t
i
v
o
d
e l C e n t r o ,t a n t o e n R e g l a m e n t odse f u n c i o n a m i e n t oc,o m o e n
asegurarnos
y así mismo,que estosse traduzcanen
relevantes,
contemplenaspectoscoeducativos
ProyectosCurriculares,
d
e
l Centro.
p
l
a
n
e
s
d
e
a
c
t
u
a
c
i
ó
n
r
e
c
o
g
i
d
a
s
l
o
s
a
n
u
a
l
e
s
c
o
n
c
r
e
t
a
s
e
n
actividades
en el debate previo con criaturasde
Respectoa las actividadessobre el reparto de tareasdomésticas,
cuatro años se percibendos ideas previas:por una parte la identificaciónde trabajo sólo como actividad
p r o d u c t i v ay n o r m a l m e n t ea s a l a r i a d a( p o r t a n t o l a s t a r e a sd o m é s t i c a sn o s e r í a nc o n s i d e r a d acso m o u n
trabajo)y por otro la dificultadde niñasy niñosde estasedadespara reconocerlasdiferentestareas.
i g u a l i t a r i ao e n f u n c i ó nd e l a ss i t u a c i o n epsa r t i c u l a r eys
E n e l g r u p o ,s u r g el a p o l é m i c ad e s u d i s t r i b u c i ó n
. n e s t al í n e ad e d i s c u s i ó sne i n t e n t a n
d e l a sn e g o c i a c i o n eqsu e e n e l l a ss e p r o d u c e nd, e c a d aá m b i t of a m i l i a r E
d e f i n i r l a st a r e a sd o m é s t i c acso m o a q u e l l a sq u e a b a r c a ne l á m b i t o d e l a r e p r o d u c c i ó ne,s d e c i r n o s ó l o l a s
referidaa
s l t r a b a j od e l a c a s as, i n ot a m b i é nl a sd e c u i d a d od e p e r s o n a sr ,e l a c i o n edse a f e c t o . .a. p o s t a n d op o r
e l l o p o r u n r e p a r t oi g u a l i t a r i oa l m a r g e nd e l a ss i t u a c i o n edse t r a b a j op r o d u c t i v of u e r a d e l a c a s a .
T a m b i é ns e c u e s t i o n aq u i e n e sa p o r t a nm á sd a t o ss o b r el a i d e n t i f i c a c i ódne t a r e a sd o m é s t i c a sl o: s n i ñ o s
e a r a o b s e r v asr i s t e m á t i c a m e nyt en o d e j a r n o sl l e v a r
o l a sn i ñ a s .C o n s i d e r a m oqsu e e s u n a s p e c t oi n t e r e s a n t p
p o r p r e j u i c i o sD. e f o r m a i n t u i t i v a ,p a r e c eq u e e n e d a d e st e m p r a n a se s s i m i l a rn o e x i s t i e n d od i f e r e n c i a c i ó n ;
p a r ac r i a t u r a sm a y o r e sp a r e c eq u e s e r Í a nl a sn i ñ a sp o r s u m a y o ri m p l i c a c i ó en n e l l a s ,p e r o n o s e t i e n e c l a r o .
L a s a d o l e s c e n t ensi e g a n s u p a r t i c i p a c i ó n
e n l o s t r a b a j o sd e c a s ac o n a r g u m e n t o sd e s u p e r a c i ó nd e
p
e
r
o
m o d e l o se s t e r e o t i p a d o s , n o c u e s t i o n a nl a s i t u a c i ó nd e m a n e r ag e n e r a yl a q u e s e r í a nl a sm a d r e sl a sq u e
s u p l e ns u n o a p o r t a c i ó nP. o r u n a p a r t es e a u t o a f i r m a nc o n u n a p o s t u r ae n f r e n t a d aa l m o d e l od e m u j e rq u e
s u m a d r e l e s o f e r t a , p e r o s i n c u e s t i o n aer l p a p e l g e n é r i c od e l a s m u j e r e s s, i n a n a l i z a rl a e s t r u c t u r as o c i a l
p a t r i a r c adl o n d ee s o sp a p e l e s e r e p r o d u c e no, e m a n e r aq u e l u e g oe n s u sr e l a c i o n edse m á s" a d u l t a s "c o n s u
p a r e j ar e p r o d u c e ns i n c a m b i o se l m o d e l oa n t e r i o r m e n t e
contestado.
. Violencia de género:
T o m a n d oc o m o p u n t o d e p a r t i d ae l a r t í c u l o" P r e v e n c i ódne l a v i o l e n c i ad e g é n e r o :e d u c a re n v a l o r e s "
s e i n i c i au n d e b a t es o b r ea g r e s i o n esse x i s t a sN. o e s u n t e m a n u e v o e n e l m o v i m i e n t of e m i n i s t a s, i n o u n a
preocupaciónconstante.
H a b l a m o sd e u n p r o b l e m ad e v i o l e n c i ae s t r u c t u r a cl ,u y a sr a i c e ss e e n c u e n t r a ne n l a p r o p i af o r m a c i ó n
d e l g é n e r oe n u n a s o c i e d a dp a t r i a r c ayl l o s r o l e sq u e d e e s t as u r g e n .
L a si d e n t i d a d efse m e n i n a ys m a s c u l i n aqsu e e n e s t em o d e l os ec o n f o r m a ns, e m a n t i e n e ne n b a s ea u n a
. p e s a rd e e l l o ,e n n u e s t r ar e a l i d a dc o t i d i a n a
r e l a c i ó nd e j e r a r q u i z a c i óyns o m e t i m i e n t d
o e l g é n e r of e m e n i n o A
constatamosla existenciade relacionesde género diferentes basadasen la cooperacióny el respeto,
r e l a c i o n em
s á se q u i p o t e n t e sD. e s d eu n a p e r s p e c t i vsau p e r a d o r d
a e l a d i s c r i m i n a c i ócno, m o e n s e ñ a n t e se ,s t a s
r e l a c i o n enso s d a n l a p a u t aa s e g u i rp a r a d e s d el a e s c u e l am o d i f i c a yr p o t e n c i a cr o n s t r u c t odse i d e n t i d a dn o
patriarcales.
La educaciónen la solidaridady el respetoa lasdiferenciasse haceprecisa,no sólo se establecen
HERRI ESKO[,AKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA
r e l a c i o n edse v i o l e n c i ac o n t r al a sn i ñ a so m u j e r e st,a m b i é ne n t é r m i n o sg e n e r a l e a
s l " O T R O "a l o " D i s t i n t o " .
P e r o l a d i s c r i m i n a c i ósne x i s t aa d i f e r e n c i ad e l a s o t r a s a t r a v i e s at o d o e l e n t r a m a d os o c i a l t, o d o e l
m u n d o e s h o m b r eo m u j e r ,p o r t a n t o t i e n e u n m o d e l os o c i a m
l arcado.
Ademásestemodelo es basede organizaciónsocialy económicaya que estableceel repartode tareas
d e á m b i t op r o d u c t i v oy r e p r o d u c t i v e
o n f u n c i ó nd e l s e x o .P a r an i ñ a sy n i ñ o se l c o r s éd e l e s t e r e o t i p fou n c i o n a ,
es necesarioadoptar medidaspositivasdiferentespara unosy otras.Laschicastienen másriquezade modelos
m i e n t r a sq u e l o sc h i c o st i e n e nm e n o sy d e m a n e r am á se s q u e m á t i c aE.lt r a b a j od e s u p e r a c i ó p
no r t a n t o t i e n e
q u e i r d i r i g i d oa a m b o ss e x o sp, o t e n c i a n d oe n e l l o sl a a f e c t i v i d a d
y l a e x p r e s i ó nd e s e n t i m i e n t oys t e n i e n d o
p r e s e n t eq u e t a m b i é nl o s n i ñ o sq u e s e s a l e nd e l a n o r m as o n m a l t r a t a d o p
s o r l o sd e m á s .
D u r a n t ee s t ea ñ o , a d i f e r e n c i ad e m o m e n t o sa n t e r i o r e ss,u r e p e r c u s i óenn l o s m e d i o sd e i n f o r m a c i ó n
h a s i d o m a y o r .E s t os u p o n eu n c a m b i oe n l a o p i n i ó n p ú b l i c a ,p e r o e s s ó l o l a p u n t a d e l i c e b e r g s, e s i g u e
o c u l t a n d om a l o st r a t o s ,c a r g o sp ú b l i c o sd e d i f e r e n t e tse n d e n c i a p
s a n t i e n e ns u sr e s p o n s a b i l i d a dae s
solíticam
p e s a rd e e x i s t i rc o n t r ae l l o sd e n u n c i a p
s o r m a l o st r a t o s :s i g u eh a b i e n d ou n a d o b l e m o r a l .L o sm a l o st r a t o sa
l a sm u j e r e sn o s o ne x c l u s i v odse u n a c l a s es o c i a l od e m u j e r e sn o p r o f e s i o n a l eps e, r os i s e h a c e nm á se v i d e n t e s
e n e s t et i p o d e m u j e r e sp o r q u es o n l a sq u e t i e n e nq u e a c u d i ra l a si n s t i t u c i o n eysa s o c i a c i o n ep si d i e n d oa y u d a
por faltarlesrecursos.
E s t ec a m b i od e o r i e n t a c i ó n
d e l a o p i n i ó np ú b l i c at i e n e u n a d o b l el e c t u r ap: o r u n a p a r t e ,d e s c u l p a b i l i z a
para
a l a sm u j e r e sa g r e d i d a ys l e sf a c i l i t ae l c a m i n oa l a d e n u n c i aa, s íc o m o s u p o n eu n m o d e l od e r e f e r e n c i a
l a g e n t e p e q u e ñ ae n e l q u e l a a g r e s i ó ns e c a r g ad e c o n n o t a c i o n ense g a t i v a sP. e r op o r o t r a p a r t e ,n o s e h a n
a n a l i z a d ol a s c a u s a sd e e s t a v i o l e n c i an i s e h a n p l a n t e a d os o l u c i o n e e
s n c a m i n a d aas r e s o l v e r l a s ,ó l o s e
a p u e s t ap o r l a a p l i c a c i ó n
m á se s t r i c t ad e l C ó d i g oP e n a l p
, e n s a n d oq u e a s í c a m b i a r á nl a sc o s a s .
A d e m á ss e c r e au n a s e n s a c i ódne m i e d o q u e p u e d ed a r p a s oa u n a m o r a l m á s r e s t r i c t i v q
au e e n v e z
de fomentar el crecimientoy la autonomíade las mujeres(sobretodo lasjóvenes)las recluyabajo la excusa
de la protección.
E s l a i d e n t i d a dd e g é n e r o l a q u e c o n f i g u r ae l m a p a e n e l q u e s e d e s a r r o l l al a v i o l e n c i as e x i s t aE
.l
g é n e r om a s c u l i n o
e s e l o m n i p r e s e n t ee,l f e m e n i n oe l e x c l u i d oE
de
. n e s t ec o n t e x t os o c i a l a e d u c a c i ó n
c h i c o sd e n t r o d e l a f a m i l i as e c o n v i e r t ee n u n c o n f l i c t op a r a m u c h a sm a d r e sy p a d r e sq, u e v e n c o m o
sushijostraen a casaunos modelosmuy estereotipados
de comportamientoa pesardel marco coeducativo
f a m i l i a rd
, e b i e n d or e a l i z a r sdee f o r m a c o n s t a n t em o v i m i e n t o d
s e a j u s t ep a r as u p e r a re s t a s i t u a c i ó n . A s í
m i s m o ,e n e l á m b i t o e s c o l a lra sa g r e s i o n ecso n t r an i ñ a sr e p r o d u c e ne s q u e m a ds e v i o l e n c i ad e g é n e r oc o n l a
c u l p a b i l i z a c i ódne l a v í c t i m a ,l a f a l t a d e a p o y o p o r p a r t e d e l a g e n t e a d u l t a ,l a d i f i c u l t a d p
, or tanto, para
d e n u n c i a yr r e c u p e r aur n a s i t u a c i ó nd e a u t o e s t i m a .
E n l a b ú s q u e d ay p r o p u e s t ad e a l t e r n a t i v asse e n c u e n t r al a i d e ad e l a n u e v ai d e n t i d a dd e g é n e r o .H a y
q u e p a r t i rd e u n a é t i c ad i f e r e n t ed e l p a c t o :s u p e r a e
r l p a c t ot ú g a n a sy o p i e r d o ,p o r e l d e s i t u g a n a sy o g a n o .
E s t en u e v op l a n t e a m i e n t o
d e p a c t os e r e a l i z ae n t r e s n i v e l e sc o m p l e m e n t a r i oesn: u n p r i m e r
n i v e l s e e n c u e n t r ae l p a c t o c o n s i g o m i s m a , q u e e n e l t r a b a j o d e a u l a s e i d e n t i f i c a r í ac o n e l
autoconocim¡ento
y la autoestima.Ademáses necesarioel pacto intragénero,es decir el pacto entre
igualese
, l r e f o r z a ra c t i t u d e sd e s o l i d a r i d a ds, o b r et o d o e n e l c a s od e l g é n e r o f e m e n i n o q u e s u p e r e ne l
a i s l a m i e n t yo l a c o m p e t i t i v i d a ed n t r e m u j e r e sa l a b ú s q u e d ad e s u i d e n t i d a de x c l u s i v a m e n et en l a p r e s e n c i a
a t r a v é sd e l h o m b r e .P o r ú l t i m o , s e r í ap r e c i s oe s t a b l e c elra s b a s e sd e l p a c t o i n t e r g é n e r o e, n e l q u e l a s
r e l a c i o n eesn e l g r u p o d e d i f e r e n t e s e e s t a b l e z c acno n o t r a sp a u t a s v, a l o r e s . .d.e s d el a e q u i p o t e n c i a( .E l e n a
Simón)
o Debate sobre el uso de la arroba en el lenguaje escr¡to:
E n p r i n c i p i os e v a l o r aq u e t o d a b ú s q u e d ad e a l t e r n a t i v aes i n v e s t i g a c i o n seos b r ee l u s od e u n l e n g u a j e
pero en el casoconcretodel la utilizaciónde la arrobasevaloraque existenelementos
no sexistason positivas,
p
o
s
i
t
i
v
o
s
q
u
e
más
o t r o s .N o s p a r e c ei m p o r t a n t el a a p o r t a c i ó nd e n o a s u m i rs i n m á s l a s " s o l u c i o n e s "s,i n o
p a s a r l a(ss eu s e no n o ) a t r a v é sd e u n f i l t r o d e a n á l i s i cs r í t i c o .
n
X X V I . C O N G R E S OM O V I M I E N T O C O O P E R A T I V OE S C U E L AP O P U L A R
P a r aa l g u n a sp e r s o n a se,n e l M C E Pl a u t i l i z a c i ó nd e e s t es i g n oe s u n p a s oa t r á s ,y a q u e s e h a h e c h ou n
s l t e r n a t i v o sd,e b ú s q u e d ad e e x p r e s i o n e se. .n. l a q u e l a sa c t i t u d e sd e
e s f u e r z oe n i n v e s t i g a c i ódne l e n g u a j e a
s u e l o h a n u t i l i z a d ot a m b i é nh a n c a m b i a d o r, e a l i z á n d o suen p r o c e s od e i n t e r i o r i z a c i ó n y
a q u e l l a sp e r s o n a q
la @ se convierteen
creaciónde pensamientoa travésdel lenguaje.Por otra parte,de caraa otros colectivos,
u n a s e ñ ai d e n t i f i c a t i vdae u n a r e f l e x i ó n( a l n i v e lq u e s e a )s o b r el a p r e s e n c i da e a m b o sg é n e r o s .
A l a h o r a d e p a s a rd e l l e n g u a j ee s c r i t oa l o r a l , l a @ t a m b i é n p r e s e n t ad i s t i n t a sv a l o r a c i o n e sP. a r a
a l g u n a sp e r s o n a as l l e e r l os e p r o d u c eu n s a l t os e m á n t i c oe n e l q u e l a @ s e t r a d u c ea l m a s c u l i n yo n o s e h a c e
p r e s e n t ee l g é n e r of e m e n i n oe n e l l e n g u a j ea, s p e c t oq u e a p a r e c ec l a r a m e n t ec u a n d oa l a d j e t í v a re l u s o d e l
s ó l o q u e c o n l o s f i n a l e se n
m a s c u l i n os e i m p o n ey c u a n d oe l r e s u l t a d od e l d i s c u r s o
e s u n d i s c u r s om a s c u l i n o
p
a
r
a
p
e
r
s
o
n
a
s
,
c o m o u n a a , s i e n d op u e s
o acabadoe
s n @ .S i ne m b a r g o ,
l a @ s e t r a d u c í ad i r e c t a m e n t e
otras
g
é
n
e
r
o
imperante.
e l f e m e n i n oe l
que implique
E n r e s u m i d acsu e n t a sv, a l o r a m o e
s l c o n t i n u a re n l a c o n s t r u c c i ódne u n l e n g u a j en o s e x i s t a
p
a
t
r
i
a
r
c
a
lP. e r on o n o s
p
e
n
s
a
m
i
e
n
t
q
o
u
e
l a m o d i f i c a c i ó dn e e s t r u c t u r adse
e s t á ni n c a r d i n a d aesn l a i d e o l o g í a
q
u
e
p
u
n
t
u
a
l
.
s e i n c o r p o r e no t r a sa l t e r n a t i v am
c e r r a m o sa
s á sf á c i l e sd e m a n e r a
. "Aprender a ser personas" Material
Secundaria.
para e¡ trabajo
de Tutorías en
Inmaculada
S e r r a n oH e r n á n d e zn o s p r e s e n t as u l i b r o e l a b o r a d oa p a r t i r d e l a n e c e s i d a d e d o t a r d e
t i e m p o y c o n t e n i d o sl a s t u t o r í a s e ns e c u n d a r i ac ,o n c r e t a m e n t eS.eh a n e l a b o r a d o1 3 U n i d a d e sD i d á c t i c apsa r a
l o sc u a t r on i v e l e sd e E S Oe, n e l l a ss e p a r t ed e l t r a b a j os o b r el a i d e n t i d a dd e g é n e r op a r a i r a v a n z a n d os o b r e
e l d e s a r r o l l op e r s o n a lN. o sp r e s e n t a c t i v i d a d edse i d e n t i d a dd e g é n e r o ,d e d e s a r r o l ldoe p e n s a m i e n tcoi r c u l a r
c o n c é n t r i c od,e p e n s a m i e n t go l o b a ld e i n t e l i g e n c i ad,e a u t o r r e g u l a c i ó nd ,e i n t r o s p e c c i ó n . . .
T a m b i é nh i z o c o m e n t a r i osso b r el a e l a b o r a c i ó d
n e p a u t a sd e c o n v i v e n c iean e l C e n t r o .
o "Proy€cto de Educación Sentimental" (ver anexo lV)
5 e p a r t e d e l a n e c e s i d a d e s a c a rl a E d u c a c i ó n
s e n t i m e n t adl e l c u r r i c u l u mo c u l t o p a s a n d oa l v i s u a l ,
y
d o t á n d o l ad e u n t i e m p o u n e s p a c i oe n l a sa c t i v i d a d edse a u l a .P a r ae l l o s e p l a n t e ae s t ep r o y e c t oe n e l c u a l
s a t e r i a l eys t é c n i c a sc:a r i ñ o g r a m a sp ,a n e ld e s e n t i m i e n t o sf i,c h e r o sy d i a p o s i t i v adse
s et r a b a j a nc o n d i v e r s o m
S e x u a l i d a d .E. .n l a s e n t r e v i s t acso n l a s f a m i l i a s s, e a p r o v e c h ap a r a e x p l i c i t a re l p r o y e c t o s, u d e s a r r o l l ol,a s
c a r a c t e r í s t i cdaes l a m a d u r a c i ó nd e c a d ac r i a t u r a . . .
¡ D e b a t e e n g ru p o s so b re u n a selecc¡ ónde textos del libr o de M ar celaSer rano
" E l a l b e r g u ed e l a sm u j e r e st r i s t e s "
" A p a r t i rd e c u a t r of r a g m e n t o sd e e s t el i b r o ,e n p e q u e ñ o sg r u p o ss e i n i c i au n d e b a t es o b r el a c o n d i c i ó n
f e m e n i n ay m a s c u l i n ya l o s r o l e ss e n t i m e n t a l e(sv e rA n e x oV l ) .
E n u n a b r e v ep u e s t ae n c o m ú ns e a p u n t a ne s t o st e m a s :l a e x p r e s i ó nd e s e n t i m i e n t ovse r b a ly g e s t u a l ,
m a s c u l i n ol o
, sc ó d i g o sd e
l a c o m u n i c a c i óenn t r em u j e r e sl,a c o m p e t i t i v i d a m
d a s c u l i n al a, c r i s i sd e l e s t e r e o t i p o
l a s r e l a c i ó ns e n t i m e n t ael n t r e h o m b r ey m u j e r e n e l p a s a d oy e n l a a c t u a l i d a ds, a t i s f a c c i óon i n s a t i s f a c c i ó n
p e r s o n adl e l a sm u j e r e sa n t e l o s l o g r o sc o l e c t i v ocso n s e g u i d o lso, ss e n t i m i e n t ocso m oc o n s t r u c c i ócnu l t u r a l l, a
e n t r e h o m b r e sy
c l a s es o c i a lc o m o e l e m e n t od i f e r e n c i a d o er n l a i d e n t i d a dd e g é n e r o , e l d e s e n c u e n t r o
mujeres,la necesidaddel pacto intergénero...
H E R R I E S K O L A K OM U G I M E N D U K O O P E R A T I B O A R E N
XXVI. KC)NGRESUA
CONCLUSIONES
V a l o r a m o sp o s i t i v a m e n t lea m a r c h ad e l T a l l e r ;e l g r u p o h a f u n c i o n a d ob i e n y l a g e n t e q u e h a v e n i d o
n u e v as e h a s e n t i d oa c o o i d a .
En cuanto al contenido hemos conseguidoel objetivo propuesto que era avanzar en Educación
S e n t i m e n t a cl ;o n s i d e r a m oqsu e h a h a b i d ou n e q u i l i b r i oe n t r e l a p r e s e n t a c i ódne e x p e r i e n c i aysl a r e f l e x i ó ny
e l d e b a t e .L a se x p e r i e n c i ahsa n s i d o m u y r i c a s ,p e r o e l d e b a t ey l a r e f l e x i ó ns o b r en u e s t r o ss e n t i m i e n t oys
n u e s t r ai d e n t i d a dn o h a t e n i d ot o d o e l t i e m p oq u e h u b i é r a m o n
s e c e s i t a d oC. o m om e d i d ad e o p t i m i z a c i ó sn e
p l a n t e aq u e l o a n t e sp o s i b l e( c o m om u y t a r d ee l p r i m e rd í a s e s e p a nq u é e x p e r i e n c i asse v a n a p r e s e n t apr a r a
r e g u l a rm e j o re l t i e m p o .
C o n s i d e r a m oqsu e l a p r o y e c c i ó nd e l T a l l e ra l r e s t o d e l C o n g r e s os e h a r e a l i z a d op o r l a p r e s e n c i ad e
n u e s t r o sd e b a t e se n l o s T a l l e r e sd e " A r e a " . N o o b s t a n t e ,q u e d a p e n d i e n t ee l r e a l i z a ra l g u n a a c t i v i d a d
concretaque afecteal conjunto de las personasque asistenal Congreso.
PLAN DE TRABAJOPARA EL PRÓXIMO CURSO
. S ec o n t i n u a r át r a b a j a n d os o b r eS e n t i m i e n t oys V a l o r e sd e s d el a p e r s p e c t i vdae l a i d e n t i d a dy l o s r o l e s
s e n t i m e n t a l ea
s ,p o r t á n d o s teo d a sl a se x p e r i e n c i adsi d á c t i c aqsu e s e r e a l i c e n .
¡ A d e m á ss e p l a n t e a ni n i c i a ro t r a si n v e s t i g a c i o n e s :
- S o b r ee l p r o p i oT a l l e rd e C o e d u c a c i ódne l M C E Ps: u h i s t o r i ac, o n t e n i d o tsr a b a j a d o sl ,í n e a sd e d e b a t e
a b i e r t a se, x p e r i e n c i ayst é c n i c a sp r e s e n t a d a s . . .
- S o b r el o s i n d i c a d o r eds e r e s p o n s a b i l i d aqdu: é p a p e l e ss e a s u m e nd e s d el a f u n c i ó n d e m a d r e ,o e
maestra,laschicas,los chicos...
y como ser protagonistasde su proyectode vida.
- E x p e r i e n c i aesn c a m i n a d a sa s u p e r a re l c o r s é d e l o s e s t e r e o t i p o s e x i s t a sy q u e c o l a b o r e ne n
c o n f o r m a ru n a n u e v ar e a l i d a d .
COORDINACIÓN
P a r ae l p r o x i m oc u r s o ,l a c o o r d i n a c i ó sne r ác o m p a r t i d ae n t r e :
R O S AP E R E D AS E R R A N O
P l a z aA u t o n o m í a s1, - 6 "A
3 9 3 16 T A N O S( C a n t a b r i a )
A S U NV A L B U E N AP A C H O
C / E l e u t e r i oQ u i n t a n i l l a5, 6 - 4 "D
33208cl.JON(Astures)
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
ANEXO I . TALLERDE COEDUCACION
RESEÑAsY MATERIALESBIBLIOGRÁFICOS
'
r l d e b a t e .E n e s t et r a b a j o ,a d e m á sd e l a f i c h at é c n i c a
L i s t a d od e p e l í c u l a isn t e r e s a n t epsa r a p r o p i c i a e
p
e
l
í
c
u
l
a
de cada
s e a ñ a d eu n r e s u m e na r g u m e n t a lE
. l m a t e r i a lp o r s u e x t e n s i ó ns a l d r áe n c a p í t u l o se n
" M e n t ay C a n e l a " .
'
R e s e ñ absi b l i o g r á f i c adse l a F u n d a c i ó n" G e r m á n5 á n c h e zR u i p e r e z " :
.
" 7 d e c o r a z o n e s "s:e l e c c i ó dn e l i t e r a t u r ac, i n ey m ú s i c ar e l a c i o n a d acso n e l a m o r .D i s t r i b u í d e
an los
s i g u i e n t eas p a r t a d o s :
- N a c e ra l a m o r
- P a s i ó ny t o r m e n t a .
- P a l a b r ads e a m o r .
- U n i o n e sd i f í c i l e s .
- Sensacione
y ss e n t i m i e n t o s .
- Y c o m i e r o np e r d i c e s .
- Acercadel amor.
para mayoresde 'l4 años.
Recomendadas
. " H i s t o r i a sf a m i l i a r e s " r: e c o m e n d a c i ó b
n i b l i o g r á f i c ap a r a n i ñ a s y n i ñ o s y p e r s o n a sj ó v e n e ss o b r e
d i f e r e n t e sa s p e c t o d
s e l a s r e l a c i o n efsa m i l i a r e sy l o s c o n f l i c t o sq u e e n e l l a ss e g e n e r a n .E s t ar e l a c i ó n
e s t áo r g a n i z a d ap o r e d a d e sy p o r t e m a s .
. S e l e c c i ódne " L i b r o sp a r a l a t o l e r a n c i a "t,a m b i é no r g a n i z a d ap o r t e m a sy p o r e d a d e s .
Puedensolicitarse
estoscatálogosa:
F U N D A C I ÓGNE R M Á N
S Á N C H ERZU I P E R E Z .
C / P e ñ aP r i m e r a1, 4 y 1 6 .
3 7 0 0 2 -S a l a m a n c a .
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA
ANEXO II OTALLERDE COEDUCACIÓN
JUEGOS.
.
" C o n t a c t os e g u r o " :
E l g r u p o s e v a p a s a n d ou n p a p e ld e c e l o f á na b s o r b i e n d e
o l a i r e d e b o c aa b o c as i n q u e s e c a i g a .
r
" L at o r t i l l a " :
U n a p e r s o n as et u m b a e n e l s u e l o ' p r o c u r a n dm
o a n t e n e r s reí g i d ay o t r a p e r s o n ai n t e n t ad a r l el a v u e l ta introduciendo
l a sm a n o sb a j o s u c u e r p oe n l a z o n a d o r s a ly l u m b a r c, o n t a n d oc o n l a r e s i s t e n c idae
l a p e r s o n at u m b a d a .
O t r a v a r i a n t ee s i n t e n t a rd a r l el a v u e l t aa g a r r a n d os ó l o l o s p i e sp o r l o st o b i l l o s .
¡ D a n z ag r i e g a :
C o n u n e s q u e m as i m p l ed e t r e s p a s o sy e l ú l t i m o s e a r r a s t r as e c o m i e n z ae l b a i l ee n e l q u e l a g e n t es e
v a e n g a n c h a n ddoe u n a e n u n a a g a r r a n d o
e l p u l g a rd e l a m a n oq u e q u e d el i b r e .
ANEXO lll o TALLERDE COEDUCACION
¿Quiéntrabaja en casa?
( A n á l i s irse a l i z a d oe n u n a c l a s ed e E . 1 . 4a ñ o ss o b r ee l r e p a r t od e l t r a b a j od o m é s t i c o )
E s t et r a b a j os e r e a l i z óe n l a c l a s ee n t o r n o a l 8 d e m a r z o .
C o n e s t e m o t i v o l e í m o s" e l l i b r o d e l o s c e r d o s "( A . B R O W N EF o n d od e C u l t u r aE . M é x i c o1 9 9 3 )y l o
comentamoscolectivamente.
E s t o n o s l l e v ó a a n a l i z a rc o m o s e r e p a r t í ae l t r a b a j o d o m é s t i c oe n c a d a u n a d e n u e s t r a sf a m i l i a sy
d e c i d i m o sh a c e rn u e s t r op r o p i o l i b r o .
De este primer debate merecela pena destacarque:
- E n p r i n c i p i os, o l a m e n t et e n í av a l o r a c i ó n
f u e r ad e l a c a s a( m a y o r i c o m o " t r a b a j o "e l q u e s e r e a l i z a b a
t a r i a m e n t ed e s a r r o l l a dpoo r l o s p a d r e s ) .
- E lt r a b a j od o m é s t i c op a s a b ai n a d v e r t i d op a r a l a sc r i a t u r a sp u e sl e sr e s u l t ód i f í c i le l a b o r a rl a r e l a c i ó n
d e l a st a r e a so u e s e r e a l i z a b a n .
PROCESO
Empezamop
s o r c o n s e n s u acru á l e se r a n l a s t a r e a sd o m é s t i c a m
s á s i m p o r t a n t e sq u e s e r e a l i z a b a ne n
nuestrascasas.
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUEI-APOPULAR
C o n s e g u i m oess t ar e l a c i ó n :
- L i m o i a rl a c a s a
- Lavarla ropa
- Cocinar
- P o n e ry q u i t a r l a m e s a
- R e c o g e lro sj u g u e t e s
- R e g a rl a sp l a n t a s
- Contarcuentos
- S a c a rl a b a s u r a
- Jugarcon nosotr@s
MATERIAL
T e n i e n d oe n c u e n t aq u e e s t a sc r i a t u r a sa ú n n o l e e n ,y o p r e p a r él a sv i ñ e t a sq u e i l u s t r a b a nc a d at a r e a y
s u e c o m p o n e nl q sf a m i l i a s[ a p o y a d o sc o n e l c o l o r :" m a m á " ( m o r a d o ) ," p a p á "
l o s n o m b r e sd e l a s p e r s o n a q
( n a r a n j a )",y o " v e r d e ," h e r m a n oy h e r m a n a "( a m a r i l l o ) 1 .
D e l a s v i ñ e t a sh i c i m o sv a r i o se j e m p l a r e sp u e s h a y t a r e a sq u e s e c o m p a r t e ny d e n o m b r e se l m i s m o
n ú m e r oc l a s i f i c a d oesn c a j i t a s .
DESARROLLO
E l t r a b a j oc o n s i s t íean i r p e g a n d oa l l a d o d e c a d av i ñ e t al a t a r j e t i t ac o n e l n o m b r ed e l a o l a sp e r s o n ao
p e r s o n a qs u e l a r e a l i z a b a n .
P a r ah a c e re l r e c u e n t od e l a st a r e a sq u e r e a l i z a b ac a d a m i e m b r od e l a f a m i l i a p e g á b a m o se n s u h o j a
" m a m át r a b a j ae n c a s a " ." p a p át r a b a j ae n c a s a " ," y o t r a b a j oe n c a s a "t a n t a sv i ñ e t a sc o m o l e c o r r e s p o n d í a n .
VALORACIÓN
l a m a y o rp a r t e
C o n s e g u i m odse u n a f o r m a m u y g r á f i c ad e m o s t r aqr u e l a sm a d r e se r a n l a sq u e r e a l i z a b a n
d e l a st a r e a sd o m é s t i c a s :
F u en e c e s a r i roe p o n e rv a r i a sv e c e se l c o n t e n i d od e l a c a j aq u e c o n t e n í al a p a l a b r a" m a m á " .
L a sv i ñ e t a sd e l a st a r e a sq u e r e a l i z a b al a m a m á n o c u p i e r o ne n u n a h o j a y h u b o q u e a ñ a d i r l eo t r a ( a s í ,
r e s u l t ós e r l a m á sg r a n d ed e l l i b r o ) .
L a r e p e r c u s i óqnu e e s t et r a b a j ot u v o e n l a sf a m i l i a sf u e g r a n d e :
¡ E n t r el o s p a d r e sh u b o o p i n i o n e sp a r at o d o s l o sg u s t o s .
. L a sm a d r e sl o v a l o r a r o np o s i t i v a m e n tpeu e sh a b í as e r v i d op a r a d e b a t i re l t e m a c o n s u sp a r e j a s .
. E n l a sc r i a t u r a s e c o n s i g u i óu n c a m b i od e a c t i t u d :
-
Empezaron
a v a l o r a rc o m ot a m b i é ni m p o r t a n t e sl a st a r e a sd o m é s t i c a s .
5 e r e c o n o c i óe l t r a b a j or e a l i z a d op o r l a sm a d r e se n c a s a .
M e j o r óe l c o m p r o m i s od e l a sc r i a t u r a se n e l r e p a r t od e t a r e a sd o m é s t i c a s .
S ec r i t i c óc o n f u e r z al a a c t i t u dp a s i v ad e m u c h o sp a d r e s
d e. S a l a m a n c a )
H o r t e n s i aR a m o s( M . C . E . P
T-t
l-^l
[-.:-,.]
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERAIIBOAREN XXVI. KONGRESUA
ANEXO lV . TALLERDE COEDUCACION
PROYECTODE EDUCACIÓNSENTIMENTAL
LUGAR:CooperativaVerdemar.Cantabria.58 niñasy niñosde 4" de Primaria
JUSTIFICACIÓN
C u a l q u i etrr a t a d o p e d a g ó g i c oi n c l u y e l a n e c e s i d a d e l a u n a e d u c a c i ó ni n t e g r a l y, p o r e n d e , s o b r el a
i m p o r t a n c i ad e l a a f e c t i v i d a de n e l d e s a r r o l l od e l a p e r s o n a l i d a di n f a n t i l . P e r o e s a i m p o r t a n c i as e v a
diluyendo a la hora de vertebrar ese contenido afectivo en el proyecto educativoy curriculal en las
p r o g r a m a c i o n eyse n l a st a r e a sc o t i d i a n a s .
Estaparcelahumana está siemprepresenteen el currículooculto, se trata pues con este proyectode
d o t a r l ed e u n h o r a r i o ,a c t i v i d a d eys o r g a n i z a c i ó dn e l a u l a q u e l o h a g a ne x p l í c i t o .
L aa f e c t i v i d a d
t i e n e q u e v e r c o n l a i g u a l d a de n t r e l o ss e x o sl,a a u t o e s t i m al,a c o m u n i c a c i ó ne,l p l a c e rl,a
r e s p o n s a b i l i d acdo m p a r t i d ay c o n o t r o sv a l o r e sy h a b i l i d a d eqs u e h a c e nn e c e s a r i soi s t e m a t i z ar re f l e x i o n eys
r á ss o l i d a r i oy t o l e r a n t e
a c o m p a ñ a r l acso n e s t r a t e g i acso n c r e t ads e i n t e r v e n c i ó pn a r a l o g r a ru n c l i m ae s c o l am
y p a r a i m p r i m i rm a y o rc o n t e n i d oé t i c oy e m o t i v oa l a p r e n d i z a j e .
E l o b j e t i v op r i n c i p ael s e l d e i n c l u i re s t o sc o n t e n i d o se n e l c u r r í c u l od e f o r m a s i s t e m á t i cya c o n t i n u a d a .
Paraello lo primero que hicimosfue dotar al proyectode dos horassemanalesen el horario lectivoy
presentara lasfamiliaslos objetivosque pretendíamoscon ello.
OBJETIVOSPRESENTADOS
A LAS FAMILIAS
Pretendemospromover una formación integral de la persona,atendiendo tanto a aspectosde su
i n d i v i d u a l i d a dc ,o m o d e s u s e rs o c i a l .
Intentamoscrear un ambiente motivadorpara despertarel deseode aprendery crezcanen autonomía
p e r s o n ael n c o l a b o r a c i ócno n l o sy l a sd e m á s n
, o en competencia.
P r o p o n e m oas c t i v i d a d edso n d e p u e d a n :
. D e s a r r o l l al ra c r e a t i v i d a e
d s c r i t ap, l á s t i c ac, o r p o r a l . .
. Observal analizar,recogerdatos de la realidadcotidianay del medio que les rodea.
. E x p r e s aor p i n i o n e ss, e n s a c i o n ey ss e n t i m i e n t o s .
. T r a b a j a er n e q u i p o ,a p r e n d e rd e o t r a sn i ñ a sy n i ñ o s p a r ae n t e n d e rl a d i v e r s i d a d
humana.
. V a l o r a re l e s f u e r z op e r s o n apl a r as u p e r a rl a sd i f i c u l t a d e s .
. C o n o c e yr a s u m i rs u sc a p a c i d a d eysl í m i t e s .
. A d q u i r i rh á b i t o sd e t r a b a j oy r e s p o n s a b i l i d a d
. Practicarel diálogo para resolverconflictos.
. A p r e n d e ra e s c u c h ayr p a r t i c i p a er n l a v i d a d e l a u l a ,c o l e g i o .
XXVI, CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
. Valorara las personasde distintaedad,sexo,situacióneconómica,etc.
. E d u c a r seen e l r e s p e t oa l a n a t u r a l e z av a l m e d i oa m b i e n t e .
ACTIVIDADES
de pequeño
como colectivas,
individuales,
Paraconseguirestosobjetivoshemosprogramadoactividades
y gran grupo, así como técnicasy estrategiasde trabajo que posibiliten el desarrollode todas estas
capacidades.
. A c t i v i d a d eds e a n á l i s i s o c i a a
, nuncios.
l p a r t i r d e i m á g e n e sd, i a p o s i t i v a sl i,b r o s a
. Actividadesde expresiónoral y escritade los sentimientos,
opiniones,etc.
. A c t i v i d a d edse j u e g o sy e x p r e s i ó nc o r p o r a l .
. Actividadesde lecturay debate colectivo.
. Actividadesde e*prásiónescritacreativa.
MEDIOSY RECURSOS
n e n t i m e n t asle u t i l i z al a h o r a
A d e m á sd e l a sd o s h o r a ss e m a n a l eqsu e e s t á np r o g r a m a d apsa r aE d u c a c i óS
q
u
e
s e r e a l i z a r o ne n e l h o r a r i o d e o t r a s
d e A s a m b l e aq, u e t a m b i é ne s s e m a n a lA
. ú n a s íh a y a c t i v i d a d e s
(
L
e
n
g
u
a
,
materias
C o n o c i m i e n t od e l M e d i o y E d u c a c i ó nf í s i c a )f a c i l i t a d o p o r c o n t a r e l C o l e g i oc o n u n a
m e t o d o l o g í ag l o b a il z a d a .
MATERIALA UTILIZAR
.
F i c h e r od e t r a b a j oi n d i v i d u a le, l a b o r a d op o r e l g r u p o M C E P - U NdCe C a n t a b r i at i t u l a d oS e x u a l i d ayd
c ul t ur a .
.
Carpetade diapositivas,del mismocolectivo,elaboradaspara trabajo en gran grupo.
.
Librosinfantilesque trabajan los sentimientos.
¡
E n c u e s t asso b r ev i o l e n c i ae i d e n t i d a dp e r s o n a l .
¡ Propuestas
puntualesrelacionadas
con distintasáreas.
REPERCURSIÓNEN LA ASAMBLEA
Durante el curso pasadoestosgrupos que eran de tercero de Primaria,llevabanla Asambleacon tres
e l e m e n t o so r g a n i z a d o s :
. Lecturadel Felicito.
r Lecturay discusiónde propuestas.
o Presentación
de trabajoslibresaportadosa la clase.
pero algunaseran una forma de
Laspropuestaseran sobrealgún trabajo de plástica,de investigación,
quejarsede algún comportamientoque había molestado.
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERAIIBOAREN XXVI. KONGRESUA
Reflexionandocomo intentar encauzaresasquejas,como integrar en la Asamblealos sentimientos,
elaboramou
s n p a n e lt i t u l a d oS E N T I M OcSo n c u a t r os o b r e sq u e r e c o g i e r a n :
ALEGRíAS
TRISTEZAS
DISCULPAS
QUEJAS
H a s i d ou n a e x p e r i e n c im
a u y b o n i t ae n c u a n t oa l a r e f l e x i ó nd e l g r u p o y e n c u a n t oa i r t o m a n d op o s t u r a s
i n d i v i d u a l edse s o l u c i o n alro sc o n f l i c t o s .
E n u n p r i n c i p i om u c h a sv e c e sl a s d i s c u l p a s u r g í a na p r o p u e s t ad e l g r u p o c o m o r e p a r a c i ó nl,u e g o l o
realizaban
c r u z á n d o sm
e u c h a sv e c e se n e l m i s m od í a , l a q u e j ay l a d i s c u l p a .
, u i t a n d od o s p e r s o n a sf u
E n c u a n t oa l a sq u e j a s q
, e r o n e l i m i n a n d oa, q u e l l a sq u e p o d í a nr e s o l v edr e t ú a
t ú s i n i m p l i c a ra l g r u p o , d e a q u e l l a sq u e d a b a n l u g a r a d e b a t e c o l e c t i v or, e f l e x i ó nd e c o m p o r t a m i e n t o s ,
a y u d a .M u c h a sv e c e sa n t i c i p a b a na n t e sd e l e e r l a q u e j a q u e y a l o h a b í a nr e s u e l t oo, q u e e s ed í a h a b í au n
g r a n e n f a d o p e r o q u e y a s e l e sh a b í ap a s a d o (. E s t oh a s i d o p o r q u ee n u n m o m e n t od a d o q u e a l g u i e nq u i s o
q u i t a r u n a q u e j a ,p r o p u s i m o qs u e s e c o n s e r v a r a ne n e l s o b r ea u n q u ee n e l m o m e n t od e l a A s a m b l e av i e r a n
l a n e c e s i d a d e l e e r l ao n o ) .
L o sd o sa l u m n o sq u e h a n e n v i a d om á sq u e j a ss o n p e r s o n acso n p r o b l e m a sa f e c t i v o fsa m i l i a r e sd, e l o sm á s
p e q u e ñ o sd e l a u l a ,c o n p o c am a d u r e zy u n o d e e l l o sn u e v oe n e l c e n t r o .
O t r a i n n o v a c i ó nd e c a r aa l c u r s op a s a d of u e e l c a m b i od e l F E L I C I TpOo r e l e n v í od e C A R I Ñ O G R A M A S .
P u s i m o se l t o p e d e e n v i a r i n d i v i d u a l m e n t ed o s c o m o m á x i m o a l a s e m a n a ,h a n i d o a p u n t a n d o e n e l
t e r m ó m e t r ot a n t o l o s r e c i b i d o cs o m o l o se n v i a d o sy e s u n b u e n e l e m e n t od e a n á l i s i s o c i a d
l e l g r u p o ,a y u d a
t a m b i é n a q u e s e a n l a s p r o p i a sn i ñ a sy n i ñ o s q u i e n e so b s e r v e nq u i e n r e c i b ep o c o s .L o s c a r i ñ o g r a m asse
r e p a r t e na l i n i c i od e l a A s a m b l e ay q u i é n q u i e r el o l e e a l g r u p o .
En cuanto al sobrede TRABAJOS
LIBRES
m e l l a m a l a a t e n c i ó nl a c a n t i d a dd e e l l o s q u e t r a e n , l a
variabilidad,desdedibujos,poemasinventadoso copiados,investigaciones,
cuentas,adivinanzas,
etc. Creo
q u e t e n g o q u e b u s c a r l eu n e s p a c i od i s t i n t oa l a A s a m b l e ay d a r l o o t r o p r o t a g o n i s m op, u e sa l s e r 2 9 n i ñ o sy
n i ñ a se n n u e s t r a sa u l a sh a y t r a b a j o sq u e q u e d a nm u y i n d i v i d u a l i z a d opso r s u s i s t e m a t i z a c i óynb u s c a nc o n
estoslibresel reconocimientodel grupo. Le daré vueltaspara el próximocurso.
VALORACIÓruOEI FICHEROY DIAPOSITIVASDE SEXUALIDAD
L a sd o s h o r a ss e m a n a l edse E .S e n t i m e n t al la sd e d i c a m o as l a p r o y e c c i ó d
n e d i a p o s i t i v aysa l a r e a l i z a c i ó n
d e l a sf i c h a s .
L a s f i c h a sd e t r a b a j o i n d i v i d u a lf u e r o n p r e s e n t a d a p
s o r e l M C E Pd e C a n t a b r i ae n e l C o n g r e s od e
S a l a m a n cya e s t ár e c o g i d oe n e l D o s s i edr e d i c h oC o n g r e s o( ' 1 9 9 1 ) .
Lasdiapositivas
fueron elaboradasdurante estosdos últimosañosy éste es el primero en llevarlasa las
a u l a s .L a s e r i e c o n s t a d e u n a s 2 0 0 d i a p o s i t i v a cs l a s i f i c a d aesn c i n c o b l o q u e s: I n f o r m a c i ó n R
, elaciones
p e r s o n a l e sR,e l a c i o n ei sn t e r p e r s o n a l eLsa, s e x u a l i d a yd l a v i d a ,E m o c i o n eys s e n t i m i e n t o s .
E n l a v a l o r a c i ó nf i n a l l a s n i ñ a sy n i ñ o s s e d e c a n t a nm á sf a v o r a b l e sh a c i a l a sd i a p o s i t i v aqsu e h a c i al a s
f i c h a sd e t r a b a j oi n d i v i d u apl o r m o t i v o sc o m o :
"Lasfotos son bonitasy puedesdescribirlas
como quieres,puedesopinar por ti misma,nosenseñancosas,
s e p u e d e nd a r d i s t i n t a so p i n i o n e se, r a sl i b r e d e d e c i r l o q u e q u e r í a sy e r a n m u y i n t e r e s a n t e sn,o h a y q u e
escribir,se aprendenmuchascosas",
E n c u a n t o a l a s f i c h a sg u s t a n m e n o sp r i n c i p a l m e n t e
p o r s e r u n t r a b a j o e s c r i t oo p o r q u e a l g u n a sl e s
o b l i g a b aa b u s c a ri n f o r m a c i ó nS. i d i c e nq u e l e sh a n g u s t a d ol a m a y o r í ad e l a sf o t o s ,l a sp r e g u n t a s e n c i l l ays
l i b r e s e, l t e n e r q u e d i b u j a r d
, ar opinión.
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERAIIVO ESCUELA POPULAR
E l t r a b a j o d e g r u p o c o n l a s d i a p o s i t i v a ys t o d o l o q u e h e m o s r e a l i z a d oy r e f l e x i o n a d os o b r e l o s
l o han
s e n t i m i e n t oes n l a s p e r s o n a sl ,o h e v i s t ov a l o r i z a d oc u a n d oe n l a s r e s p u e s t adse l f i c h e r oi n d i v i d u a n
peyorativasante fotos de besos,caricias,viéndoloalgo natural,expresiónde ternura,
habido clasificaciones
a m o r .E s t oh a s i d od i s t i n t o a o t r o g r u p o c o n e l q u e l o i n i c i éh a c ed o sa ñ o sq u e m o s t r a r o nm á sr e c h a z op o r q u e
l a s c o n s i d e r a b afno t o s " s e x u a l e s y" c o n d u c t a sm á s p r o p i a sd e h a c e rs ó l o e n l a i n t i m i d a d ,n o e n l a c a l l e ,
parques,etc.
OTROSMOMENTOS
corporal
p a r aj u e g o sd e c o n t a c t o d, e d e s i n h i b i c i óynd e e x p r e s i ó n
H e m o su t i l i z a d oe l h o r a r i od e E . F í s i c a
j u n t o a d a n z a st,e a t r o . . .
E lá r e ad e L e n g u at a m b i é nh a s i d ou n c a m i n op a r ae x p r e s asr e n t i m i e n t oe n m o m e n t o sp u n t u a l e sH. e m o s
h e c h o p r o p u e s t a sp a r a q u e d e n o p i n i o n e s ,c o n t e s t a r e n c u e s t a sj,u g a r c o n p a l a b r a sq u e e x p r e s a n
r i e d o sy t e m o r e sa n t e l a s a l i d aa u n
n e i m á g e n e se, s c r i b i m
s e n t i m i e n t o sc,o n t r a s t aor p i n i o n e sc o n s e l e c c i ó d
Medio-ambiental
varias
más.
Centro
v
cosucas
nm
, p a t í ay c r e a c i ó ns, u r g i óc o n l a M a r c h aG l o b a lC o n t r aL a E x p l o t a c i ó n
U n t q m a n u e v od e i n v e s t i g a c i ó e
Infanti l.
A l f i n a l d e l c u r s oh e m o se l a b o r a d ou n l i b r o d e p o e m a st i t u l a d o " S a b o rp o é t i c o "d o n d e s e r e c o g e nu n a
c r e a c i ó ni n d i v i d u a l yu n a p o e s í ad e d i c a d aa c a d an i ñ ay n i ñ o p o r o t r a p e r s o n ad e l a c l a s em e d i a n t eu n s o r t e o .
s n l a e v o l u c i ó ns o c i o L a se n t r e v i s t aisn d i v i d u a l edse f i n a l d e c u r s oh a n e s t a d op r i n c i p a l m e n tcee n t r a d a e
que
a f e c t i v aq u e y o h e o b s e r v a d oe n c a d an i ñ o y n i ñ a d u r a n t ee s t o sd o s c u r s o sy l a sf a m i l i a sh a n a g r a d e c i d o
h a y a d a d o i m p o r t a n c i aa e s t e a s p e c t od e l a f o r m a c i ó ny l e s h a p a r e c i d om u y e n r i q u e c e d o rp, o r l o q u e
e a r t ed e n u e s t r ot r a b a j o
c o n t i n u a r e m oisn v e s t i g a n dyo t r a b a j a n d op a r aq u e l a E d u c a c i ó S
n e n t i m e n t a l f o r mp
d i a r i o.
RosaPeredaSerrano
M C E P CC. a n t a b r i a .
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA
ANEXOV . TALLERDE COEDUCACIÓN
PREVENcIóru
DE LA VIOLENCIA DE GENERO: EDUCAR EN
VALORES
( C h a r oD í a z .M i r a d a sJ. u n i o 1 9 9 8 )
L a v i o l e n c i ad e G é n e r o p r e o c u p aa l M o v i m i e n t o F e m i n i s t ad e s d e s u i n i c i o , p o r t a n t o t a m b i é n a
"Miradas"D
. e s d el o sp r i m e r o sn ú m e r o sh a n i d o s u c e d i é n d o saer t í c u l o q
s u e a n a l i z a b a nl a v i o l e n c i ad e g é n e r o
d e s d ed i s t i n t o sp u n t o sd e v i s t a ,e i n c l u s os e h a e d i t a d ou n m o n o g r á f i c o- M i r a d a sn " 1 5 - e n e l q u e a d e m á s ,
a p a r e c e nl o s p a s o sa s e g u i re n e l s u p u e s t od e h a b e rs u f r i d od i c h av i o l e n c i a .
Pero,¿porqué se da?,¿quéfactoresla provocan?.Sabemosque no sólo intervienenfactoresindividuales:
l o c u r au
, n m a l m o m e n t o ,a l g u n a sc o p a s . .p. o r q u el u e g oe s t a sp e r s o n atsi e n e nu n c o m p o r t a m i e n t do i s t i n t oe n
o t r a ss i t u a c i o n e s .
Lascausasson fruto de factoresideológicos
y sociales,
es decir,de la educaciónque se da en estasociedad
patriarcal donde tanto hombres como mujeres cumplen con los estereotiposimpuestosque se van
transmitiendd
o e g e n e r a c i ó ne n g e n e r a c i ó n .
U n a d e l a sc a u s a e
s s l a c o n s i d e r a c i óqnu e s et i e n e d e l a m u j e r ,d e l m a t r i m o n i oy d e l p a p e ld e l a m u j e re n
é s t e .E l ú n i c oc o m ú nd e n o m i n a d o er s q u e t o d a sl a sv í c t i m a s o n m u j e r e sp; u e d e nt e n e r d i s t i n t on i v e lc u l t u r a l
o e c o n ó m i c op, e r o l a v i o l e n c i as e e n c a r g ad e h a c e rt a b l a r a s a .L a sm u j e r e ss u f r e nl a v i o l e n c i ap o r s e rm u j e r e s
y l o s h o m b r e sl a u t i l i z a np o r q u ep u e d e no s i m p l e m e n t e
p o r q u el e sd a l a g a n a y l a s o c i e d a dl e sa m p a r a .
Se trata, efectivamente,de una cuestiónde poder y éste tienen sus raícesen factoreseconómicos,
p o l í t i c o so s o c i a l e ys e n u n a e d u c a c i ó ne n d e t e r m i n a d a isd e a sy v a l o r e sd o n d e q u e d a n e s t a b l e c i d ausn a s
r e l a c i o n ebsa s a d a es n l a d e s i g u a l d a de,n e l d o m i n i od e u n o ss o b r eo t r a s ,e n l a s u b o r d i n a c i óyne n d e j a rc l a r o
q u i é nm a n d a .
Perono todas lasrelaciones,
afortunadamente,son desiguales.
Estonos hacepensarque lascosaspueden
c a m b i a rs i c a m b i a nl a s p e r s o n a ys s e p o d r á n i r e s t a b l e c i e n doot r o t i p o d e r e l a c i o n eds o n d e e s t ép r e s e n t ey
p r i m ee l r e s p e t oy l a i g u a l d a d .
P a r aq u e e s t os u c e d al o p r i m e r oq u e s et i e n e q u e d a r e s u n c a m b i oe n l a e d u c a c i ó nH. a yv a r i o se l e m e n t o s
que intervienenen esto:uno es la familia,otro la escuela,
y otro que se ha incorporadoen los últimostiempos
y q u e t i e n e u n p a p e ly u n a i n f l u e n c i ai m p o r t a n t í s i m al a: t e l e v i s i ó n .
Respectoa la Escuela
y a susprofesionales,
el debate ha sido muy intenso;estabaclaro que no se quería
a d o c t r i n a cr o m o h a b í as u c e d i d oe n l a E s c u e l aNs a c i o n a l eys R e l i g i o s a p
s ,e r o s e l l e g óa a l g u n a sc o n c l u s i o n e s :
n o e r a l o m i s m oa d o c t r i n a qr u e e d u c a re n v a l o r e sP. o ro t r o l a d os e v i o o u e l a e d u c a c i ó n o e s n e u t r a :c o n u n
s i m p l eg e s t o ,c o n u n a m i r a d a ,s e p u e d e nt r a n s m i t i rv a l o r e s .
O t r o p u n t o d e r e f l e x i ó ne r a ¿ " e d u c a rp a r a q u é " ? . L a e s c u e l an o p u e d e n i d e b e l i m i t a r s ea d e s a r r o l l a r
solamentelascapacidades
intelectuales,
si no que debe interveniractivay conscientemente
en la construcción
d e l a i d e n t i d a de, n e l p r o c e s od e s o c i a l i z a c i ódne l a sc r i a t u r a se,n e l c r e c i m i e n t é
o t i c oy m o r a l ,e n e l d e s a r r o l l o
de losvaloresbásicospara la vida y la convivencia
que librey progresivamente
interiorizadoslesvan a permitir
haceruna lecturamás críticade la realidady van a constituirel fundamentosobreel que poder construiry
diseñarsusproyectosde vida.
Los valores no existen por sí mismos,sólo valen en la medida en que encuentran depositarioso
depositarias.
Esun conceptoque expresaun idealcon el cual nossentimosafectivamentevinculados.
Seposee
u n v a l o rc u a n d os e c r e ee n é 1 ,c u a n d on o ss i r v ed e c r i t e r i op a r aj u z g a r l a r e a l i d a dy l a p r o p i ac o n d u c t a .
XXVI, CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
E x i s t e nv a l o r e sa m p l i a m e n t ec o m p a r t i d o sc, a s i u n i v e r s a l e sa,u n q u e a l a h o r a d e a p l i c a r l o sp u e d e n
s u p o n e rc o n t r o v e r s i aU. n a p o s i b l ec l a s i f i c a c i ósne r í a :
. L o sq u e c u m p l e nu n a f u n c i ó ns o c i a l i z a d o r p
ao
, r l a c u a ls e a d q u i e r e nl a sp a u t a sd e c o n v i v e n c i a .
. L o sq u e c u m p l e nu n a f u n c i ó np e r s o n a l i z a d o rpao, r l a c u a l p u e d ei r s et r a n s f o r m a n d ol a s o c i e d a d .
Entre los valorescompartidospuedenestar los siguientes:
. S o l i d a r i d a da,f e c t i v i d a d
y ternura.
. E x p r e s i ódne s e n t i m i e n t oys e m o c i o n e s .
. Respetoa normasde convivenciabásicas.
o A u t o n o m í ae i n d e p e n d e n c i a .
. Amistad,autoestimapositiva.
. Cooperación,responsabi
Iidad.
. Respetoa la diversidad.
. Disfrute,creatividad.
. Valentía,libertad.
. C a l i d a dd e v i d a :s a l u d ,c o n s u m oh, i g i e n e ,a l i m e n t a c i ó nm, e d i oa m b i e n t e . . .
. A c t l t u dc r í t i c ac, a p a c i d a d e a n á l i s i sd,e s a r r o l l oi n t e l e c t u a l .
. Generosidad,
esfuerzoy superación.
. C o h e r e n c i pa e r s o n a li:n t e g r i d a ds, i n c e r i d a d .
. A c e p t a c i ó nd e u n a m i s m ay d e u n o m i s m o .
. O p t i m i s m oe, m p a t í a .
S o b r ee s t o sv a l o r e su o t r o sq u e p u e d a ns e rc o m p a r t i d o ds e b e r í a m o isn c i d i ry t r a b a j a rt o d a l a c o m u n i d a d
áreaso tutorías;para ello se deberíacontar con un tiempo
educativa,tanto en clasecomo en lasasambleas,
r e a l ,d e p e n d i e n d od e l a se d a d e sd e l a l u m n a d o .
Esto supone un modelo y un método de trabajo, tiene que apareceren los proyectoseducativosy
curricularesde los centros,pero sobre todo se tiene que llevar a la prácticacon el consensode toda la
c o m u n i d a de d u c a t i v aE. n l a m e d i d ae n q u e e l p r o f e s o r a d yo l a sf a m i l i a sc a m b i e np o d r ác a m b i a rl a s o c i e d a d .
por todas las
La contradicciónque se da es que todos estosvaloresque pueden estar consensuados
personasno son los que realmentetriunfan en la sociedad,ésosson otros:éxito, dinero,competitividad....
P e r oe s i m p o r t a n t ea n a l i z a r l oy d a r s ec u e n t ad e e l l o p a r a p o d e rc a m b i a rS. i n o s a j u s t á r a m otso t a l m e n t e
a la realidadno seríanecesarioreivindicarla ética,la educaciónen valores,losderechosde laspersonascomo
d e l a V i o l e n c i ad e G é n e r o .
a l g o a c o n q u i s t a rn,o e s t a r í a m ohsa b l a n d od e l a p r e v e n c i ó n
g
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
XXVI. KONCRESUA
ANEXO VI o TALLERDE COEDUCACIÓN
Sgl¡CClÓN
D E T E X T O S d e l l i b r o d e M a r c e l aS e r r a n o" E l a l b e r g u ed e l a sm u j e r e st r i s t e s " .
- E s t o yd e a c u e r d o- r e p l i c aF l o r e a n a -L. a sm u j e r e ss i e m p r eq u e r e m o sp a l a b r a ss, o n l a sq u e d a n f o r m a a l
s e n t i m i e n t ol ,a sq u e l o h a c e nr e a l .P a r au s t e d e se, n c a m b i o r, e s u l t a ni n n e c e s a r i a
y sp o r e s os o nt a n m e z q u i n o s
conellas.
- N o s ó l o i n n e c e s a r i aFsl,o r e a n ae, s m á sq u e e s o :l a sp a l a b r a sd e f o r m a ne l s e n t i m i e n t o .
-Lasmujerespiensan,y lo que es peor,discutensusemocionesinfatigablemente.
Nosotrosno lo hacemos,
bías?
¿sa
-Ustedesse lo pierden.
- E sq u e l o s h o m b r e sn o t e n e m o sa m i g o s c, o m o l a sm u j e r e sT. e n e m o sc o m p e t i d o r e s .
-A vecesustedesme dan pena...honestamente-murmuraFloreana-.
- A m í t a m b i é n .C r e oq u e l o s h o m b r e se s t a m o sa t r a v e s a n d po o r a l g u n o sp r o b l e m a s .
-No es que lo sienta;lo sé. Lo veo todos los días.Creo que la desconfianzay la incomprensiónentre
h o m b r e sy m u j e r e sv a a g i g a n t á n d o s eL.o sv i e j o sc ó d i g o sd e l a m o r y a n o s i r v e ny, l o sh o m b r e sn o h a n d a d o ,o
n o s o t r a sm i s m a sn o h e m o sd a d o ,c o n l o s n u e v o s . . .
E l e n as e v u e l v eh a c i ae l m a r ,v e r i f i c ae l p e r s i s t e n tter o n a r d e l a so l a s .
- E l s u e ñ o - c o n t i n ú a -e r a q u e , e n l a m e d i d a e n q u e a b a r c á r a m o sm á s e s p a c i oy t u v i é r a m o sm á s
reconocimiento,
seríamosmás felices.Perono me da la impresiónde que estésiendoasí.
"Las vidas de todos nosotrosson iguales,por eso no es entretenidoconversarentre hombres.Somos
i n c a p a c e sd e s a l i r n o sd e l a b a l a n z ad e p a g o s ,d e l r e c a l e n t a m i e n t d
o e l a e c o n o m í a ,d e l o s s e n a d o r e s
d e s i g n a d o os , a l o m á s ,d e n u e s t r o st r a b a j o s . .o. d e l u l t i m o l i b r o q u e l e í m o s N
. o s g u s t a nl a s m i s m a sc o s a s ,
b u s c a m o sl a s m i s m a sm e t a sy d e l a s m i s m a sm a n e r a s L
. a sm u j e r e ss e l a s a r r e g l a np a r a q u e s u sv i d a ss e a n
diferenteso, si no, lasinventan.Poresosejuntan tanto entre ustedesy lo pasanmucho mejor que nosotros."
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERAIIBOAREN XXVI. KONGRESUA
TEKOV@L@@ÜA
BERRTEOV
TATL
TALLEFTDE IVUEVAS
TECrtT@L@@TAS
-*--rlAE\
fz\t
l\""//l
L____\Z_l
TEKNOLOGIABERRIENTAILERRA
LAN EG'TASMOA
Madrilen esku geratzen da honen moderapena, honek eraman baitu tailerraren koordinaketa
ikasturteanzehar. Tailer honek zenbait beharreierantzun behar die, esperientzietatikabiatuz, teknologien
inguruan debatitu eta hausnarketa egiteraino.
Esperientziak:trudi digitalaren trataera eta informatika haur hezkuntzan eta 2. zikloan.
MECEPekokudeaketa-informazioa: MECEPekokomunikabide sistemak, MECEPekoweb orrialdea eta
web orrialdeak nola eratu.
TCIlan tresnen debatea.
Hurrengo ikasturterakolan egitasmoa.
LAN EGITASMOAREN GARAPENA
I
Debateagatdegai batzuetan oinarritzen da: tkasleeknola bizi ote dute informatikaren sarrera?, eskolan
teknologia berrien txertatzea beharrezkoa gertatzen at da?, hezitzaileon egitekoak zeintzuk dira arlo honi
dagokionean?...
Gatdegai hauen inguruan hizketatdia egiten da eta ondorio batzuk ateratzen dira, non teknologia
berrien inguruan jakin behar den guztia ez dakiguta ondorioztatzen den, formazioa urria dela,
ordenagailuek beste komunikabideei garrantzia kendu dietela, ez dagoela heziketa programatu bat arlo
honi dagokionean, baliabide garrantzitsua den arren erabiltzen ez dakigula...
Eta behin ondorioak aterata, hauen atzean beste galdegai ugari planteatu zaizkigu: Zer dago
ordenagailuaren erabilerarenatzean?, irakaslegoarenformazioa zer?, teknologiaren ezinbestekotasuna
noraino?...
BALORAPENA
Positiboaizan da guztiz tailerraren balorapena.Teknotogiaberriek eskolanduten erabileraplanteatu da
eta honekin batera, beste komunikabideetaz hitzegin da, ikus entzunezkoetaz batez ere. Hurrengo
ikasturterako, ikus entzunezko baliabideen gaia landuko da eta baita ordenagailuaren aurrean dugun
jarreraz hitzegingo ere. Bestalde, Madrilen teknologia berrien tailerren 2. Jardunaldiak 1998koazaroaren 14
eta lSean burutuko dira.
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
XXVI. KONGRESUA
TALLERDE NUEVASTECNOLOGIAS
MCEPsASISTENTES
.
.
.
¡
¡
.
.
.
.
Madrid
Euskadi
Málaga
C a s t i l l a - LM
aancha
Salamanca
Asturias
Cantabria
León
U n a e s t u d i a n t ed e l a U n i v e r s i d adde V a l e n c i a .
PLAN DE TRABAJO
M a d r i d ,q u e h a l l e v a d ol a c o o r d i n a c i ó d
n e l t a l l e r d u r a n t ee l c u r s o ,a s u m el a m o d e r a c i ó nd e l m i s m o .S e
constataque el taller debe dar respuestaa necesidades
de diversaíndole,que van, desdelasexperiencias,
a
la necesidadde reflexionary debatir ante la progresivageneralizaciónde las llamadasTecnologías
de la
I n f o r m a c i ó n y C o m u n i c a c i ó ne n l o s c e n t r o s d a d a s l a s c r e c i e n t e si n v e r s i o n e sq u e l a s d i f e r e n t e s
administraciones
hacen en este tema. Tambiénse asumenen este taller asuntosreferidosa la gestión e
i n f o r m a c i ó nd e l M C E Pa, s í c o m oe l s i s t e m ad e c o m u n i c a c i óqnu e l a o r g a n i z a c i ó h
na i n i c i a d o .
E l t r a b a j od e l a s e m a n aq u e d ao r g a n i z a d od, e a c u e r d oc o n l o a n t e r i o Ld e l a s i g u i e n t em a n e r a :
¡ Exoeriencias:
- Tratamiento
d e i m a g e nd i g i t a l( G r u p od e M a d r i d )
- Informática
e n i n f a n t i ly s e c u n d a r i aC. PJ o h n L e n n o n( M a r g a )
- Polvode tiza
. Gestión-informació
MnC E P :
- S i s t e m ad e c o m u n i c a c i o n eMsC E P
- P á g i n aw e b d e l M C E P
- C ó m oe l a b o r a rp á g i n a s" w e b "
. D e b a t es o b r e" l a s h e r r a m i e n t a sT" C l .
. P l a nd e t r a b a j op a r ae l c u r s os i g u i e n t e .
DESARROLLODEL TRABAJO
DEBATE
E l d e b a t es e i n i c i ac o n a l g u n a sc u e s t i o n eqsu e s e p l a n t e a ns o b r ee l u s o d e l o r d e n a d o re n e l a u l a :
o ¿ C ó m ov i v e nn u e s t r o sa l u m n o sy a l u m n a sl a i n f o r m á t i c a ?
XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR
. ¿ E sn e c e s a r i laa i n c o r p o r a c i ódne l a sn u e v a st e c n o l o g í aes n l a e s c u e l a ?
r ¿ Y n u e s t r oc o m p r o m i s o
d e f o r m a c i ó na n t e a l g o t a n i n e v i t a b l e ?
. ¿ O r d e n a d odr e n t r o d e l a u l a o s a l ad e i n f o r m á t í c a ?
5 e h a c eu n a r o n d a i n f o r m a t i v as o b r el o s m e d i o so u e l a sd i s t i n t a sa d m i n i s t r a c i o n ed se d i c a na i n t r o d u c i r
n e q u e s e e s t ái n v i r t i e n d om u c h o ,
o r d e n a d o r e se i n t e r n e te n l o s c e n t r o se s c o l a r e sl l,e g a n d oa l a c o n c l u s i ó d
sobre todo de cara a interesesestadísticos-¡cuántosordenadoresy qué conectadosestán los centros
e d u c a t i v oesn t o d o e l E s t a d o !S- o b r ee l p r o g r a m a" A l d e aD i g i t a l "d e l M E C ,a l q u e s e h a p u e s t op o r l a sn u b e s :
¿ l o v a l o r ai g u a l m e n t ee l p e r s o n a-l d o c e n t ep o r e j e m p l o -i m p l i c a d o ?¿. C u á l e ss o n l a sc u e s t i o n epsr i o r i t a r i a s ,
l a st é c n i c a o
s l a so r g a n i z a t i v adse l p r o p i oc e n t r oe d u c a t i v o ? .
I n t e r n e ty t o d o l o r e l a c i o n a d oc o n l a i n f o r m á t i c as u p o n eu n a h e r r a m i e n t am á s d e l a s q u e p o d e m o s
i n t r o d u c i re n e l a u l a .S i ne m b a r g o ,¿ h e m o sd e a s u m i rc o m p r o m i s odsi f e r e n t e sd e l o s q u e a s u m i m o sr e s p e c t o
Generalmenteel esfuerzose dedicaa
de otros materiales,recursose inclusoactitudesy modeloseducativos?.
d e l a sN N T Te n
p l a n t e a rs o l u c i o n etsé c n i c a ys n o sp a r a m o sm e n o sa r e p l a n t e a r n oqsu é s i g n i f i c al a i n t e g r a c i ó n
l a e s c u e l aq, u é o r g a n i z a c i ó nq,u é e s p a c i o sq,u é t i e m p o sh a y q u e c a m b i a rL. a h e r r a m i e n t ai n f o r m á t i c ac, o m o
; na
t o d a s l a s d e m á sq u e i n t e g r a m o se n l a s a u l a s ,d e b e p o n e r s ea l s e r v i c i od e l a e s c u e l aq u e q u e r e m o s u
o r g a n i z a c i ó nu,n o so b j e t i v o su, n a o r i e n t a c i ó nm e t o d o l ó g i c ad i s e ñ a d ap r e v i a m e n t ea, u n q u ee l a v a n c ed e l a
tecnologíanos demandesubirnosa esecarro.Quizánosarrastrapor la presiónde la oferta. Estábien que sea
una herramientaespectacular
en cierto modo, puestoque ello la hace atractiva,pero hacefalta plantearse
funcionalidades
concretasen cada momento según las necesidades.
S ed e m a n d al a a ¡ t i c u l a c i ódne u n n u e v od i s c u r s o
e n e l t a l l e r s o b r ee l u s od e l a sN N T TS. eh a d e i n v e s t i g a r
p a r ae l a b o r a re s t ed i s c u r s o
m c e pe x p e r i m e n t a n dnou e v a so r g a n i z a c i o n e- os r d e n a d oar l a u l a -y r e f l e x i o n a n d o
s o b r es u u s o .L a i n f o r m á t i c ah a l l e g a d oa u n c a l l e j ó ns i n s a l i d ae n e l c a m p od e l a e d u c a c i ó ne; s t a m o se n e l
m i s m os i t i oq u e h a c ec i n c oo s e i sa ñ o s :n o h a y u n a o f e r t a e d u c a t i v an, o h a y i n v e s t i g a c i ópna r a l a e d u c a c i ó n
. e m o sa b a n d o n a d oc o m ot a l l e r o t r o t i p o d e p r o b l e m á t i c cao m o e s e l t r a b a j oc o n o t r a s
d e s d el a t e c n o l o g í aH
h e r r a m i e n t a-sl a t e l e . . .- n o so c u o a m o sm e n o sd e l o s m e d i o sd e c o m u n i c a c i ósno c i a l .
¿ E se l o r d e n a d o ru n a h e r r a m i e n t ac a p a zd e m o d i f i c a rt o d o ? ,¿ h e m o sd e m o d i f i c a rl a e s c u e l ae n f u n c i ó n
l
a
i n t r o d u c c i ó nd e l o s o r d e n a d o r e s S
de
? e p u e d e c o m p a r a re l t e m a d e l a i n f o r m á t i c ac o n e l i n g l é s ;l a
p
o
r u n a f u e r t e d e m a n d ad e s d ee l e x t e r i o rd e l m e d i o e d u c a t i v oS. i n
l
o
s
i n t r o d u c c i ó ne n
c e n t r o sv i e n ed a d a
p
e
r
d
e
r
n
o
embargo, seha de
d e v i s t al a f u n c i o n a l i d a d e l o s a p r e n d i z a j e s¿:p a r a q u é a p r e n d e m o si n g l é so
i n f o r m á t i c a ?E n e s t es e n t i d o s, e c o n s i d e r a
u n a n e c e s i d afdu n d a m e n t aql u e l a sf a m i l i a sp u e d a nc o m p a r t i rl a s
preocupaciones
y los valorescon el centro educativo.Esta entrada vertiginosaen la era digital produce
desconcierto.Nuestra resoonsabilidaddesde la escuela es dar un contenido adecuado para intentar
c o m p r e n d e re s t e c a m b i o e s t r u c t u r a lq, u e s e c o n o z c al a t e c n o l o g í a l, o s m e d i o sd e c o m u n i c a c i ó nq,u e s e
c o n t r o l e ne n l a m e d i d a d e l o p o s i b l ep a r a n o q u e d a r n o se n u n u s o c o m o c o n s u m i d o r e ps a s i v o s¿. N o s
c u e s t i o n a m oqsu é e s l o q u e h a y d e t r á s ,p o r e j e m p l o d e M i c r o s o f ty e l p e n s a m i e n t oú n i c o ? .H e m o sd e
d e m o c r a t i z alra st e c n o l o g í a sc,o n t r i b u i ra g e n e r a l i z a r l aesn l a e s c u e l ac o m o e l e m e n t od e l i b e r a c i ó np, u e s t o
q u e d e t r á sd e e l l a sh a y u n p l a n t e a m i e n t oe l i t ¡ s t a n: o t o d a s l a s p e r s o n a tse n e m o so r d e n a d o r e e
s n c a s a ,n i
t o d a sl a sf a m i l i a ss e p r e o c u p a np o r e l t e m a .
Se constatanmuchasdificultadespara abordar el tema. Losordenadoresgeneralmentese encuentran
f u e r a d e l a u l a ,d o m i n a m o sp o c oe s t a st e c n o l o g í a s .
generalesde la reflexiónse establecenen torno a otros interrogantes:
Lasconclusiones
. ¿ l n e v i t a b i l i d adde l a t e c n o l o g í a ?
o ¿ Q u éh a y d e t r á sd e l u s od e l o r d e n a d o r ?
. La formacióndel profesorado...
VALORACION
Ha sido positiva,pesea que en este Congresonos hayamosvuelto a centrarcasiexclusivamente
en las
l l a m a d a sT I C ( T e c n o l o g í adse l a I n f o r m a c i ó ny l a C o m u n i c a c i ó ns) u
, ss o p o r t e sb á s i c a m e n t ien f o r m á t i c o sy,
obviamente,su implicacióncon nuestrotrabajo en la escuela.5e replanteael trabajo y debate en otros
c a m p o sc, o m o e l a u d i o v i s u ayl , e n e s t es e n t i d oe l c o n t e n i d of u n d a m e n t a d
l e l p r ó x i m oE n c u e n t r ov a a e s t a r
c e n t r a d oe n e x p e r i e n c i adse a n á l i s i d
s e i m á g e n e sy l e n g u a j ed e g r a f i t i s .
Finalmente
s e l l e g aa p l a n t e a rl a p o s i b i l i d a d e q u e e l p r o p i ot a l l e rd e s p a r e z c a .
PROPUESTAS
DE TRABAJOPARA EL CURSO98.99.
r R e t o m a re l t e m a d e l o s M A V ( M e d i o sA u d i o V i s u a l e st)r:a b a j oc o n d i a p o s i t i v a g
s ,r a f i t i s ,l a p r e n s ay
otros.
¡ Retomarel debatesobre la actitud ante el ordenador.
. C e l e b r aer l l l E n c u e n t r od e l T a l l e rd e N N . T Te. n M a d r i d .e l f i n d e s e m a n ad e l 1 4 v 1 5 d e N o v i e m b r ed e l
98.
COORDINACION
J U A NJ O S EV I C E N TC
EU E S T A
C / L a L a t i n a ,1 2 , 1 " A
37008SALAMANCA
6. 923 267297
E - m al i: j v i c e n t e @ p n t i c . m e c . e s
M I G U E LG A R C Í AG R A S S O T
Pza.Castillejos,
5, 3" C
29009MÁLAGA
a 952 804433
E - m a i lm
: [email protected]
XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR
ANEXO I . TALLERDE NNTT
EXPERIENCIA
CON LA ¡NFORMATICAEN EL C.P.JOHN LENNON
(Fuenlabrada-Madrid)
EN E. INFANTIL
EXPERIENCIA
. E l o r d e n a d o re n e l a u l a :u n r i n c ó nm á s :
Trabajamosde esta maneradurante 4 añosy, pasandoel momento inicialde sorpresa,el restodel curso
r s t u v os i e m p r ee n e l m i s m o
e s t u v oi n t e g r a d oc o m ou n e l e m e n t om á sd e t r a b a j od e n t r od e l a u l a .E lo r d e n a d o e
a ul a .
. S a l ad e o r d e n a d o r e sH: a f u n c i o n a d oc o m ot a l l e rd e n t r o d e l a s6 a u l a sd e E . I n f a n t i l .
Se ha puestoen prácticaestetaller en el cursopasado97198porque habíaque comenzarcon el Proyecto
Atenea.
L a sa l u m n a s / ohsa n s u b i d oa l a S a l a1 v e z c a d ad o ss e m a n a sA. s i s t í a n1 0 - 1 2c r i a t u r a s( 5 0 % ) d e p e n d i e n d o
. e m o st r a b a j a d oc o n e l p r o g r a m aA D I B U ,r e s u l t a n d os e r b a s t a n t e
d e l n ú m e r od e a l u r n n o s / adse c a d ac l a s e H
interesanteporque lascriaturasde 5 añosse manejabansolascon bastantesolturadentro del programa.
Al tiempo se trabajabacon el procesadorde textosy siempreteniendo en cuentael Proyectode trabajo
pequeñoscuentos...
que en esemomento se llevabaen el aula, haciendotarjetas,dibujoscon frasesalusivas,
A estetaller han asistidocon la profesorade Apoyo a Infantil.
que es más provechosoel ordenadordentro del aula que teniendo
Trasesta experierfcia
consideramos
q u e s a l i rd e e s t a .
EXPERIENCIA
EN 1" DE E.S.O.
. Procesador
de textos:Elaboramosun periódico:
La primera parte del trabajo la hacen por parejas,dependiendode la secciónque les haya tocado
t r a b a j a r s, e e l i g e n u n o s c o o r d i n a d o r edse g r u p o sy c u a n d oe s t á l i s t o e l p e r i ó d i c oe m p i e z a na " t e c l e a r " .E l
trabajo con el ordenador se centra, sobre todo, en experimentarcon diferentestipos de letra (tamaño,
f o r m a ) ,e n c a m b i a rm a y ú s c u l a s - m i n ú s c unl a
e sg ,r i t a ,s u b r a y a d oy g u a r d a ry a b r i r e n d i s k e t t e s .
Llegamoa
s p u b l i c a rd o s p e r i ó d i c oas l o l a r g od e l c u r s o .
o Tanteamoscon el programa"CreativeWriter":
A p a r t i rd e u n a sp e q u e ñ a sp a u t a sq u e s e l e sd i o a l c o m i e n z oe, l l o sy e l l a sh a n i d o " m o v i é n d o s ed" e n t r o
del programahastaconseguirelaboraruna tarjeta de felicitación.
OTRASEXPERIENCIAS
Primer ciclo de primaria:
H a n u t i l i z a d ol a S a l ad e I n f o r m á t i c ap a r a l a r e c u p e r a c i ó dn e a l u m n o s / a cs o n d i f i c u l t a d e sS. u b í a ne n
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOAREN XXVI. KONGRESUA
g r u p o sd e 1 0 a p r o x i m a d a m e n t e
L .o h a l l e v a d oa c a b os i e m p r el a m i s m ap r o f e s o r a .
Segundo ciclo de primaria:
L o h a n u t i l i z a d oc o m o t a l l e r e n e l 3 " t r i m e s t r e ,c a d a a u l a h a a s i s t i d od u r a n t e 4 s e s i o n e sc,o n s u s
respectivas
tutoras y con lassiguientespautasde trabajo:
. C o n o c i m i e n tyo u s o d e l o r d e n a d o r( A D I B U )U
. n as e s i ó n .
. R e f u e r z oe n m a t e m á t i c a sc ,o n e l p r o g r a m aC L I C( m u y r e c o m e n d a b l eU
) .n a s e s i ó n .
. Procesador
de textos.En dos sesiones.
Tercer ciclo de primaria:
5 e h a u t i l i z a d od e l a s i g u i e n t em a n e r a :
. Como recuperación
de alumnos/as
con necesidades.
En gruposde 10-15 personas(5" curso)
. Parala elaboraciónde cuentos:Trashaber capturadofotos hechaspor los propiosalumnos/ascon
el skanner,se escribentextosdebajo de las mismas(6"curso).
. I n i c i a c i óan l a c o r r e s p o n d e n cei as c o l acr o n a l u m n o s / adse 6 " d e l a i k a s t o l a( H e r n a n ia) t r a v é sd e i n t e r net (6" curso).
De los 6 profesores/as
que han trabajadoen esteciclo,3 son los que han subidocon susalumnas/os
a los
ordenadores.
Aula de Apoyo
La profesoraencargadadel aula de Apoyo también ha hecho uso de esta Salacon los niños/asque le
correspondía
tratar, desdeInfantilhasta5ocursode primaria.UtilizandoADIBU,CLIC,CREATIVE
y el
WRITER
procesadorde textos.
ANEXO ll o TALLERNNTT
PRESENTACIÓN
DE UN CD.ROM PARA LA ELABORAC¡ÓNDE
PÁGINASWEB.
El CD-ROMque se presentaen el Tallerde NNTTes un productomultimediaque pretende,a travésde un
interfacesencillo,facilitartanto el conocimientode conceptostelemáticoscomo la instalaciónde distintos
p r o g r a m a fsr e e w a r ey s h a r e w a r ep a r al a r e a l i z a c i ódne p á g i n a sW E B .l g u a l m e n t ec o n t i e n el a p á g i n aW E Bd e l
M C E Pe n s u ú l t i m av e r s i ó n( j u n i o1 . 9 9 8 ) .
Estádivididoen cuatrosecciones:
. Telemática:
Aplicaciónrealizadacon power point
XIV|99IGRE|................oMo...Vly,l.E'rTo.9o.'o-|!RATlY9.!
. H e r r a m i e n t aA
s :p l i c a c i ó nr e a l i z a d ac o n N e o b o o k
. P á g i n aW E Bd e l M C E P
. Varios:Contienecoleccionesde objetos y diversosprogramaspara la realizaciónde páginasWEB.
l g u a l m e n t ev a r i o sp r o g r a m sp a r a l a r e a l i z a c i ódne F T BC h a t . . .
TELEMÁTICA:
Contieneuna oresentaciónrealizadacon Power Point sobre distintossistemasde comunicaciónentre
ordenadores.
. Conexióndirectaoor cableentre dos ordenadores.
. Conexióna travésde la líneatelefónicabásicausandomódem.
. Conexiónde ordenadoresa travésde líneatelefónicacon un servidorcomo intermediario.
. Conexióna travésde RTB(Redde TelefoníaBásica)con enlacea Red Digital (lnfovía)y con un servidor
comointermediario.
. Conexióna travésde RTBv de Infovíacon Internetcon un servidorcomo intermediario.
. Conexióna travésde RDSI(RedDigitalde Servicios
lntegrados).
I
. R e d e sd e A r e ' a ' L o c ae l I n t e r n e t .U n a ú n i c ac u e n t an o s p e r m i t en a v e g a rp o r I n t e r n e td e s d ec u a l q u i e r
puestode la red de área localatravésde una tarjeta RDSI,o un módem,y un programaproxyinstalados
e n u n o d e l o so r d e n a d o r e s .
. Redesde Area Locale Internet.Soluciónde conexióna travésde un Hardwareespecífico:
ROUTER
HERRAMIENTAS:
de fácil manejo,freewarey shareware,bajadasde la red y con las
Sedescribenuna seriede herramientas
q u e p u e d e nc o n s t r u i r ssee n c i l l apsá g i n a se n I n t e r n e t .
PAGINA WEB DEL MCEP
) n e l n a v e g a d o rp o r d e f e c t o
A p l i c a c i ó nq u e l a n z al a p á g i n aW E Bd e l M C E P( v e r s i ó nd e j u n i o d e 1 . 9 9 8 e
q u e s e t e n g a i n s t a l a d oe n e l e q u i p oc o n e l q u e s e e s t ét r a b a j a n d o .
P e r m i t es u e d i c i ó np a r as e r v i rd e m o d e l oe n l a c o n s t r u c c i ódne n u e v a sp á g i n a s .
VARIOS:
E n e l s u b d i r e c t o r i oo b j e t o s d e l C D - R O Ms e c o n t i e n e n i n f i n i d a d d e e l e m e n t o sp a r a u t i l i z a r e n l a
fondos,sonido...
de páginas:gifs animados,bolas,botones,separadores,
construcción
l g u a l m e n t es e h a n c o p i a d oe n e l C D - R O Md i v e r s o p
s r o g r a m a sa d i c i o n a l epsa r a l a r e a l i z a c i ódne p á 9 i n a s ,
Chat,FTP...
EsteCD-ROMha sido grabado para el Tallerde NNTTcon fines didácticospara facilitarel conocimiento
de Interneten susaspectosmás básicos.
de lasaplicaciones
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA
SUNSTAÜLERRA
TALLERDE M DÜVERSTDAD
XXV]. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR
ANIZTASUN TAILERRA
LAN EGITASMOA
Lehenik,integrazio esperientzia bat landu zen eta honi erantzuteko ereduez. Bigarrenez, aniztasunari
buruzko arretaz hitzegin zen, zein erantzun ematen zaion. Hirugarrenez, Aniztasun kulturalaz aritu ziren.
Laugarrenez, Aniztasunaren antolaketaz eta ebaluaketaz eta bostgarrenez, f amilien elkarte bateko
esperientzia aurkeztu zen eta ondoren, balorapena eta lanak zehaztu ziren.
LAN EGITASMOARENGARAPENA
Aniztasunaren gaia, gaitasun intelektuala, gizarteratzea, interesek eta norberaren kultura-erliiioa
bezalako elementu anitzek osatzen dute.
Gizartaratze gelak landu dira lehenik: Orain dela hamairu bat urte, sortu zirenean, behin-betiko
irtenbidetzat jo baziren ere, errealitatea bestelakoada: Bi motetako esperientziak azaldu dira, gizarte gela
arazo zehatzetarako soilik erabiltzen dutenen gizartaratzea eta gizartaratze gelan denbora luzeagoa ematen
dutenena, non ezberdintasunak areagotu besterik ez diren egiten, gero eta zailagoa gertatzen delarik
gizataratzea. Hala ere, gure artean galderak sortzen dira: Norentzat gertatzen da onuragarri gizartaratzea?
Benetan behar dutqna eskeintzenzaie gizarteratzerakoan? Ona da "berdinentzat" baina, zer lortzen dute
ezberdinekhonekin?
Aniztasunari erantzutea izan da bigarren gaia: "Aniztasuna arauaren barne dagoela, guztiei dagokiona
dela eta guztiok garela anitzak" izango da gure abiapuntu, eta eskolakez du aniztasunhau apurtu behaC
berdindu behaf baizik eta errespetatu. Beraz, eskolak ez ditu bere helburuak ezagutzan oinarritu behan
gizakien hezkuntza osoan baizik, beraienbizitza planteamendu eta nahiak kontutan hartuz. Eskolakeredu
anitzak eskeinibehar ditu, bakoitzari egokitu ahal izateko.
Kultur aniztasuna,gai korapilotsua dela argi geratzen da: Aniztasunaren onarpenak hasiera batean
unibertsaltzat jotzen diren balioen ezeztapena ez baldin badakar ere, zer egin familiak balio hauen aurka
doazen balioak inposatzendituenean? Hau zenbait talde etniko edo erlijiosoekingertatzen da. Nola landu
beraien planteamenduak gizabanakoen eskubideen aurka doazenean? Noiz eta nola da zilegi gure
eskuhartzea?Hezitzaileek,balio unibertsalaketa eskubide mugiezinak erakutsi eta hauen alde egin behar
dute, taldeekin lan egin behar da, kultura ezberdinakezagutu eta gizabanakoeneskubideakerrespetatueta
beraien printzipioen aurka joango ez diren ereduak bateratuz Haurraren garapenerako edo eta bere
integraziorako egoera kaltegarritzat jotzen den guztietan eskuhartzea zilegia da eta familiekin lan egin
behar da, beharrezko iruditzen zaizkigun gaietan jarrera aldaketak bultzatzeko. Eskolan,eredu argi eta
adeitsu batekin,ikuspegiazabaltzen lagundu behar zaie.
Aniztasunarierantzuteak,homogeneizazioruntz,berdintasuneruntzjotzen duen elementuekinhaustea
eskatzendu. Horretarako, besteera batetara antolatu beharko díra taldeak, hauek txikiagotuz, bakarka zein
talde txikietan lan eginez, ebaluaketak berriz, helburuak anitzak izan beharko dute, ez guztientzako
berdinak, materialak anitzak, ikasleariedukina era ezberdinetara lantzea ahalbideratuko diotenak.
BALORAPENA
Balorapena oso positiboa izan da, izan ere, heziketan lan egiten duen edonorentzat da interesgarria gai
hau. Aniztasuna ikuspuntu ezberdinatik landu da eta guztiak izan dira argigarri eta baliogarriak.
Aurkezturiko esperientziak ere oso baloratuak izan dira.
Koordinaketa oso egokia izan da eta honezgain, tailer barruko boletin bat eratzeko proposamena egin
da.
XXVI. KONGRESUA
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
TALLERDE LA DIVERSIDAD
MECEPSASISTENTES
. Almería
r Cantabria
. Gipuzkoa
. C a s t i l l a - LM
aancha
. La Rioja
o León
. Madrid
. Navarra
. Portugal
¡ Bizkaia
PLAN DE TRABAJO
A modode introducción
Puestoque estees un taller nuevo,el primer día se dedicóa prepararel entramadosobreel que se va
construie
r l taller.
H a c i e n d oh o n o r a l n o m b r e d e l m i s m o ,l o s i n t e r e s e q
s u e m u e v e na l a s p e r s o n a sq u e e n é l n o s h e m o s
reunido son también diversos,así como nuestrascircunstancias
y planteamientos.Atendiendo a estos
interesesse preparael siguienteesquemade trabajo:
Lunes:Experiencia
de integraciónpresentadapor Enrique.Modelosde respuesta:Aulasde P.T.
Martes:Atencióna la Diversidad:
¿Cómola atendemos?¿Cómodamosrespuestas?
J u e v e sD: i v e r s i d a cdu l t u r a l ¿
: H a s t ad ó n d ee l " r e s p e t o " ?¿ D ó n d ep o n e r l o s l í m i t e s ?
Organizaciónde la Diversidad:Limitacionesde tiempos, espacios,recursos.La evaluación,elemento
homogeneizador.
V i e r n e sP: r e s e n t a c i ódne u n a e x p e r i e n c idae u n a a s o c i a c i ódne f a m i l i a sA, t z e g i ,d e G i p u z k o aV. a l o r a c i ó n
y plan de trabajo para el curso.
DESARROLLODEL TRABAJO
o Haciendo historia
Si hacemosun poco de historia,podemosver que estetaller ya tuvo su precedenteen el año 85, en el
C o n g r e s od e H e r n a n i ,d o n d e s e e m p e z a b aa h a b l a rd e i n t e g r a c i ó nP. a r e c í aq u e n o s e n f r e n t á b a m oas u n a
forma distintade tratar el tema de la Diversidad.La Administración,
siemprevelandopor nuestrosintereses,
h a b í ae n c o n t r a d ou n a f ó r m u l a m á sv a n g u a r d i s tya e f i c a zp a r at r a t a r e l t e m a d e l a s" d i f e r e n c i a s "l a
; llamada
i n t e g r a c i ó nd e n t r o d e l a s a u l a s" n o r m a l e s " c, a s ia t i e m p o c o m p l e t o ,d e j a n d ol a s ,h a s t ae n t o n c e sa, u l a sd e
E d u c a c i óE
n s p e c i aclo m o u n m e r o r e f e r e n t ed o n d e l o s a l u m n o sy a l u m n a sp a s a r í a n
e n a l g ú n m o m e n t op a r a
aquellasmateriasque necesitaran
reforzar.Ahora mismo,despuésde trece años,nos encontramoscon que el
ESCUELAPOPULAR
XXVI. CONGRESO
MOVIMIENTOCOOPERATIVO
t e m a d e l a D i v e r s i d aeds m u c h om á sa m p l i oy c o n o t r a sc o n n o t a c i o n eqsu e e n t o n c e sa p e n a ss e v i s l u m b r a b a n .
. Concepto de Diversidad
D e b a t i re l t e m a d e l a D i v e r s i d a de,s d e b a t i r l a e s c u e l am i s m a .E m p e z a m o ps o r b u s c a rq u é e l e m e n t o s
l o, s i n t e r e s e ys e l
c o n f o r m a nl o q u e e n t e n d e m o sp o r D i v e r s i d a dL: a c a p a c i d a di n t e l e c t u a ll,a s o c i a l i z a c i ó n
aspectocultural-religioso.
. Temas
Aulas de P.T.o de Integración:
C o m o d e c i m o sa n t e r i o r m e n t ec, u a n d os e c r e a r o nh a c ea ñ o ss e p u d o p e n s a rq u e e r a n l a s o l u c i ó ni d e a l
p a r a l a i n t e g r a c i ó nA. h o r a m i s m op o d e m o sv a l o r a rs i e l l o h a s i d o r e a lo s ó l oe n t e o r í a .
se
Q u i e n e sl l e v a m o st r a b a j a n d oe n e s t et e m a , b i e n d e s d eu n a t u t o r í a ,b i e n c o m o m a e s t r o so m a e s t r a d
p
a
r
t
i
e
n
do
y
d
i
v
e
r
s
a
s
a p o y o ,a p o r t a m o sd i s t i n t a si d e a sy e x p e r i e n c i asso b r ee l t e m a , q u e s i e m p r es o n v á l i d a s
q
u
e
an
s las
sedan.
d e l a sd i s t i n t a sr e a l i d a d evs c i r c u n s t a n c i e
S e p r e s e n t a ne x p e r i e n c i aesn l a s q u e s e v a l o r a l a s o c i a l i z a c i ódne l a s d i f e r e n c i a sd e s d e s u a u l a d e
r e f e r e n c i ap, a s a n d oa l a u l a d e a p o y o a t i e m p o sp a r c i a l e so, r e c i b i e n d oa y u d ad e l e s p e c i a l i s tdae n t r o d e s u
a u l a n o r m a l . E n o t r o s c a s o ss e v a l o r a e l t r a b a j o m á s c o n t i n u a d oe n e l a u l a d e a p o y o ,y a q u e l a p o s i b l e
s o c i a l i z a c i óenn e l g r u p o n o r m a l n o p a s ad e s e r u n d e s e om á sq u e u n a r e a l i d a da, c e n t u á n d o scea d av e z m á s
l a sd i f e r e n c i acso n s u r e f e r e n t ey a i s l á n d o seen l u g a rd e l l e g a ra s e r u n o m á s .C o m os i e m p r ee, n e s t o sc a s o s ,
j u e g a u n p a p e l i m p p r t a n t el a a c t i t u d d e l a f a m i l i a y l a d e l C l a u s t r oi m p l i c a d oe n l a i n t e g r a c i ó ny, c o m o
s i e m p r et a m b i é n , l a ' A d m i n i s t r a c i óhna c e d e j a c i ó nd e s u s o b l i g a c i o n e es n p r o d e l a v o l u n t a r i e d a dd e l o s
educadoresy educadoras.
S e p l a n t e a nl a ss i g u i e n t e ps r e g u n t a s¿: A q u i é n b e n e f i c i al a s o c i a l i z a c i ó nE?su n a b u e n ae x p e r i e n c ipaa r a
l o s " i g u a l e s " ,p e r o ¿ q u éa p o r t a a l o s " d i f e r e n t e s " ?E n a r a sd e l a s o c i a l i z a c i ó¿ns el e s e s t áo f r e c i e n d ot o d o
n e s t a m o s" i d e a l i z a n d o e" l t e m a y e l t r a b a j oc o n l o sd i f e r e n t e s e d i l u y ee n
a q u e l l oq u e e n v e r d a dn e c e s i t a o
que poco lesaporta a ellos?
experiencias
Atención a Ia Diversidad
P a r aa b o r d a re l t e m a d e a t e n c i ó na l o sd i v e r s o d
s e b e m o sd e p a r t i rd e u n a p r e m i s a :
L a D i v e r s i d a ed s a l g o q u e f o r m a p a r t ed e l a n o r m a ,q u e e s c o n s u s t a n c ia lt o d o s l o s i n d i v i d u o sp, o r q u e
todos somosdiversos.
H a y q u e d e s t a c aqr u e l a D i v e r s i d a sde d e b e d e e n t e n d e rc o m o a t e n c i ó na l o q u e e s n a t u r a ly p r o p i od e
l a p e r s o n as, i n q u e e l l o s u p o n g au n a s e g r e g a c i ódne l i n d i v i d u oc o n r e s p e c t oa l g r u p o .
Ante esta realidadque se da en cualquiercolectivonos preguntamoscómo damosrespuestay con qué
que nos encontramos.
recursoscontamospara apoyaren la escuelaa lasdiversidades
L o i m p o r t a n t en o e s q u e t o d o s l l e g u e na c o n s e g u i rl o m i s m o ,s i n oq u e s e d e s a r r o l l e lna sc a p a c i d a d edse
s .s t o d, i c h oa s í ,p a r e c ea l g o o b v i o ,p e r o ¿ c ó m oh a c e r l o ?
c a d ai n d i v i d u oe n l a m e d i d ad e s u sp o s i b i l i d a d eE
¿con
qué recursoscontamosdesdenuestraprácticacomo MCEP?.
Recursos
Diversidadde modelos.-Una forma de dar respuestaconsisteen la adopción de modelos diversos,
p u d i e n d od a r c a u c ea l d e s a r r o l l od e a q u e l l a sh a b i l i d a d ees n l a sq u e c a d ai n d i v i d u op u e d ad e s t a c a ra,u n q u e
en otras oresentecarencias.
C o n s i d e r a m oqsu e l a E s c u e l n
a o d e b e d e c e n t r a rs u so b j e t i v o ss ó l o e n l o sc o n o c i m i e n t o s ,i n oq u e t i e n e
HERRI ESKOI-AKO MUGIMENDU KOOPERAIIBOAREN XXVI. KONGRESUA
que dar respuestaa una formaciónintegralde las personas,
a susdiversosplanteamientosante la vida, a sus
i ntereses.
LaAsamblea.-En nuestraprácticaescolarcontamoscon un elementomuy valioso;la Asamblea.Esen esta
p r á c t i c ad o n d et o d o sy c a d au n o d e s u sc o m p o n e n t esse e n c u e n t r a ne n i g u a l d a dd e c o n d i c i o n e sd ,e d e r e c h o s
y deberes,donde el individuose sienteparte importantey necesaria
de un colectivoal que pertenece,donde
s u sp r o p u e s t a ss,u sa f i r m a c i o n eos s u si d e a ss o nt e n i d a se n c u e n t ap o r e l g r u p o y d o n d et e n d r áq u e a s u m i re l
papel de moderar,tomar nota para el acta,dar la palabra,etc.
Educarlosvalores.-Porquenuestroobjetivoes la formaciónintegralde laspersonas,
es importantecrear
u n c l i m a p r o p i c i od o n d e m e d i a n t ej u e g o sy a c t i t u d e ss e p o t e n c i el a a u t o e s t i m al,a c o l a b o r a c i ó nl a
, ayuda
m u t u a ,l a a m i s t a de, l c o m p a ñ e r i s m ol a, c o m p r e n s i ó ne,t c .
M o d e l o d e l M o v i m i e n t oP o r t u g u é s .P- r e s e n t ad i v e r s a fso r m a sd e t r a b a j o :C o l e c t i v op, e q u e ñ og r u p o e
i n d i v i d u a lU
. n a f o r m a d e a p o y oe s m e d i a n t el a e l a b o r a c i ó n
d e m a t e r i a l e sf i,c h e r o se, t c .
H a yu n c o m p r o m i s o
i n d i v i d u adl e t r a b a j oe n d e t e r m i n a d atsa r e a sy u n a e x p o s i c i ó pn o s t e r i o ar l g r u p o q u e
l e a y u d ay l e o b l i g aa p e r f e c c i o n adri c h ot r a b a j o .
Diversidad cultural
E s t ee s u n t e m a d i f í c i ld e a b o r d a r A
. d m i t i r l a D i v e r s i d a de,n p r i n c i p i on, o s u p o n eh a c e rd e j a c i ó nd e u n o s
v a l o r e sq u e s e c o n s i d e r a nu n i v e r s a l e sp ,e r o ¿ q u é h a c e rc u a n d ol a f a m i l i a i m p o n e u n o s v a l o r e sq u e v a n e n
c o n t r ad e e l l o s ?E
. n e s t o sc a s o sn o se n c o n t r a m ocso n p l a n t e a m i e n t ossi n g u l a r edse r i v a d o d
s e u n g r u p oé t n i c o
o d e u n a r e l i g i ó n .¿ C ó m oa b o r d a r l oc u a n d os u sp l a n t e a m i e n t oesn t r a n e n c o l i s i ó nc o n l o s d e r e c h o sd e l o s
i n di v i d u o s ?
C u l t u r ag i t a n a . -¿ C ó m oa b o r d a re l l l a m a t i v os e x i s m oe, l a b s e n t i s m (oe s p e c i a l m e n dt ee l a sn i ñ a sa p a r t i r
d e l a p u b e r t a d )l a p r i m a c í ad e l o sv a r o n e ss o b r el a sm u j e r e s ? .
R e l i g i o n e s¿. -Q u éh a c e ra n t e l a a c t i t u dd e l o st e s t i g o sd e J e o v áq u e n o s e i n t e g r a ne n l a sc e l e b r a c i o n e s
d e l a u l a q u e c o n s i d e r a m ousn a f o r m a d e s o c i a l i z a c i ói n
m p o r t a n t ep a r a l o s n i ñ o sy n i ñ a s ?¿ C ó m oa b o r d a re l
t e m a d e n o a d m i t i rl a z u r d e r ae n t r e l o s i s l a m i t a ps o r c o n s i d e r a r ldae o r i g e ns a t á n i c o e l d e l a d i s c r i m i n a c i ó n
de las mujeresen cuanto a derechosy deberes?.
- u c h a sv e c e sl a D i v e r s i d a n
M a r g i n a c i ó ny p o b r e z a . M
d o e s t a l , s i n o q u e b a j o l a c a p ad e " d i f e r e n t e s "s e
e s c o n d el a d e s i g u a l d a dl a
, marginación
s o c i ad
l e r i v a d ad e s i t u a c i o n edse p o b r e z ay , p o r t a n t o , d e i n j u s t i c i a .
Por desgraciaestees un grupo no infrecuenteen la escuelay con grandesbarreraspara ser aceptadospor el
r e s t od e l a sf a m i l i a s¿. C ó m oi n t e r v e n icr o n e l l o sa n t e l o sm u c h o sp r o b l e m a d
s e m a l n u t r i c i ó na.b s e n t i s m of a, l t a
d e " v a l o r e s "e s t a b l e c i d oqsu e s e s u e l e nd a r e n t r e e s t a sm i n o r í a s ?¿ E s t ál a e s c u e l ap r e p a r a d ap a r a d a r
r e s p u e s ta u n o sp r o b l e m a sq u e s e e s c a p a nd e s u á m b i t o ?¿ C ó m oi n t e r v e n i yr d ó n d e ?
A modo de "soluci ó11".N o t e n e m o sa h o r a m i s m o l a s o l u c i ó na t a n t a sp r e g u n t a sc o m o s e n o s p l a n t e a n ,p e r o s í p e n s a m o q
s ue
d e s d ee l T a l l e rd e l a D i v e r s i d a d e b e m o sd e p a r t i rd e u n a si d e a sc l a r a s :
- L o se d u c a d o r eys e d u c a d o r atse n e m o sq u e m o s t r a ry d e f e n d e ru n o sv a l o r e su n i v e r s a l eysu n o sd e r e c h o s
i n a m o v i b l eps a r a l o s i n d i v i d u o s .
- H a yq u e t r a b a j a rc o n l o s g r u p o sp a r a c o n o c e rs u sc u l t u r a sy c o m p a g i n a u
r n o s m o d e l o sq u e n o v a y a n
s i d e l o sd e r e c h o sf u n d a m e n t a l edse l a p e r s o n a .
e n c o n t r ad e s u sp r i n c i p i o n
- H a yq u e i n t e r v e n i er n t o d o a q u e l l oq u e e n t e n d a m o q
s u e s u p o n eu n a v e j a c i ó no q u e e s t áp e r j u d i c a n d o
a l n i ñ o o n i ñ a e n s u d e s a r r o l l oy e n s u i n t e g r a c i ó ny t r a b a j a rc o n l a sf a m i l i a sp o s i t i v a m e n t e l c a m b i od e
actitudesen los temas que consideremos
necesarios.
Un modelo claro y respetuosoen la escuelales puede
a y u d a ra a m p l i a rs u c r i t e r i o .
XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR
. Organización de la Diversidad
5 i p a r t i m o sd e l a i d e ad e q u e t o d o sa q u e l l o se l e m e n t o sq u e t i e n d e na l a h o m o g e n e i z a c i óvna n e n c o n t r a
de la Diversidad,nos encontramoscon que la escuela(la sociedad)no está preparadapara dar respuestaa
este hecho,sino todo lo contrario.En la sociedad(en la escuela)lo "diferente" se penaliza, se rechaza.
Horarios,espaciosy recursosestán pensados"para todos igual". He ahí nuestro reto; romper con unos
que chocancon nuestrosobjetivos.
presupuestos
A u n q u e p u e d a p a r e c e ru n a a f i r m a c i ó nd r á s t i c ac, o n s i d e r a m oqsu e e s n e c e s a r i o" r o m p e r " e l m o d e l o
h o m o g e i n i z a d odre e s c u e l aq u e c o n l l e v ei g n o r a rt o d o l o q u e h e m o sp l a n t e a d oa n t e r i o r m e n t e .
R u p t u r a d e g r u p o s . -E s n e c e s a r i or o m p e r e l g r a n g r u p o p a r a t r a b a j a r c o n o t r o s m á s p e q u e ñ o so
, i e n t r a sl o s d e m á st r a b a j a na u t ó n o m a m e n t eu, n p e q u e ñ og r u p o
i n d i v i d u a l m e n teen m o m e n t o sp u n t u a l e sm
trabaja con el profesoro profesora.
R u p t u r ad e l a e v a l u a c i ó n .H- a y q u e i d e a r u n s i s t e m ac o m p e n s a t o r i qo u e r o m p a c o n e l c o n c e p t od e
evaluaciónactualque penalizalo diversoy potencialo homogéneo.Debemosde partir de puntosdiferentes
y plantearobjetivosacordecon lasdiversidades
para evaluaradecuadamente.
Diversificación
de materiales.-No es algo nuevo para nosotrosponer en tela de juicio el libro de texto.
Sin entrar en la valoracióndel mísmocomo un recursomás,sí pensamosque es un elemento negativopara
el trabajo con la Diversidad, por lo que representaen contra de los principiosque hemos establecido.
C r e e m o sq u e l a e l a b o r a c i ó nd e m a t e r i a l e sd i v e r s i f i c a d oqsu e p e r m i t a nd a r d i f e r e n t e sp o s i b i l i d a d eas l o s
alumnos,lesfacilitael trabajo y permiteque todos se sientanpartícipesde é1.
I
Y VALORACIÓN
CONCLUSIONES
C o m oe r a d e e s p e r a re, l t a l l e rs e h a v a l o r a d om u y p o s i t i v a m e n t ed ,a d o e l i n t e r é sq u e d e s p i e r t a nl o st e m a s
s u e t r a b a j a m o se n l a
q u e e n é l s e h a n t r a t a d o p o r t r a t a r s ed e p r o b l e m a sq u e i n c i d e ne n t o d a s l a sp e r s o n a q
enseñanza.Losdiversospuntosde vistadesdelos que se ha abordadola Diversidadhan sido enriquecedores
para todos los integrantesdel taller. También se han valorado muy positivamentelas
y exclarecedores
presentadas.
experiencias
no dejando
La coordinaciónse ha llevadoa cabo con eficacia,por lo que felicitamosa lascoordinadoras,
d e v a l o r a rl o q u e s u p o n ee l h e c h od e q u e s e au n t a l l e r n u e v o .
5 e p r o p o n el a p o s i b l ee l a b o r a c i ó d
n e u n b o l e t í ni n t e r n od e l t a l l e r .
COORDINACION
GurutzneBasterretxea
Gojenola
Eskolape
48382 M ENDATA (Bizkaia)
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
XXVI. KONGRESUA
HÜZKUOU
TATLERRA
TALLERTDE LEOV@UATE
XXV]. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR
HIZKUNTZA TAILERRA
LAN EGITASMOA
Testu pedagogiari buruz aurreko batzarrean bildutako dokumentazioa hartu dugu eztabaidaren
abiapuntutzat.
lgandea
Astelehena
Asteartea
. Tailerraren
antolakuntza.
. Testuaren
pedagogiaren
inguruko arlo
teoriokoak.
. Sekuentzia
adibideak.
. Sormenezko
idatzien ariketak.
Aurreko dosierren
datuak aztertu.
Sormenezko
idatziak.
Osteguna
Ahozko hizkuntza.
. Hizkuntz
unitateen
globaltasunaarlo
desberdinekin.
Ostirala
. Sekuentzia
didaktiko baten
eskema.
. Testubaten
osaketa.
. Balorapenaeta
proposamenak.
LAN EGITASMOARENGARAPENA
Langile lkastolanegindako esperientziabat azaldu da. Testupedagogiak testu mota ezberdinaklantzeko
aukera ematen du eta testu mota ezberdinaksortzen ikastekoosagaiakeskeintzendira. Testupedagogia hiru
hizkuntzetan lantzen da, egitura linguistikoalanduz eta hizkuntza batean ikasitakoakbesterakobalio duela
kontutan hartuz. Lan prozesuan eredu ezberdinak aztertuko dira eta kontrol zerrenda bat egingo da testuan
agertu behar duten elementuekin (testuaren helburua, hartzailea zein den, zein testu mota den, eredu
ezberdinak ikusi, elkarkariak,aurrekoa indartzeko ariketak, maketazioa...)eta honen arabera bakoitzak
testua berrikusi eta gaizki dagoena zein falta dena bete beharko du behin-betiko testua entregatu baino
lehen.
Testu pedagogian, hizkuntza idatzia zein ahozkoa lantzen dira, baina aho hizkuntzaren atala garatu
beharrean dagoenez, horretarako trebakuntzarako jokuak eginez jarraitu behar dela deritzogu.
Bestalde, beharrezkoa da hizkuntzan lantzen diren gutxieneko edukin batzuk gai guztietan lantzea,
erizpide amankomunak izatea eta helburu amankomunak ezartzea.
ldazketa sortzailea lantzeko teknikak ere tartekatu dira tailerrean.
BALORAPENA
Lan eskema interesgarri bat finkatu da. Honetan, hiru arlo banatu dira, testu pedagogian sakondu,
sekuentzia didaktiko ezberdinak eginez, baina metodologiak sujetua gainditu ez dezan kontutan hartuz.
Aho hizkuntzan, ditugun jokuak garatzen jarraitu, materiala sistematizatu eta alde teorikoan sakondu.
Unitate linguistikoen orokortasuna landu.
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERAIIBOAREN XXVI. KONGRESUA
TALLERDE LENGUAJE
MCEPSASISTENTES
. Madrid.
. La Rioja.
¡ Cantabria.
. C a s t i l l al a M a n c h a .
. Huelva.
. Málaga.
. Salamanca.
. Euskadi.
o Portugal.
PLAN DE TRABAJO
Retomamoscomo documentobasede discusióny de debate la documentaciónsobrepedagogíatextual
elaboradaen los dos anteriores congresos.
Para los días de congreso hemos planificado los siguientesapartados:experienciasde lenguaje,
actividadesde escrituracreativa,debate de las basesteóricasde la pedagogíatextual, realizaciónde un
esquema de los pasos a realizar en una secuenciadidáctica,el lenguaje oral, globalidad de aspectos
l i n g ü í s t i c oesn l a sd i s t i n t a sá r e a s e, n l o sd i s t i n t o sl e n g u a j e s .
Domingo
. P l a n i f i c a c i ódne l
ta ller.
. Aspectosteóricos
d e l a p e d a g o g í ad e l
texto.
Lunes
Martes
Jueves
Viernes
. E j e m p l i f i c a c i o n e s . A n a l i z a rl a
. L e n g u a j eo r a l .
. Esquema
de una
.
d e s e c u e n c i a s . d o c u m e n t a c i ódne
G l o b a l i d adde
secuencia
didáctica.
. Ejercicios
de
los dos dossieres u n i d a d e sl i n g ü í s t i c a s. E l a b o r a c i ódne u n
escrituracreativa.
en distintasáreas.
texto.
anteriores.
. Escrituracreativa.
. Valoracióny
propuestas.
DESARROLLODEL TRABAJO
Se presentauna experienciade tratamientode pedagogíade texto llevadaa cabo en la ikastola Langile
(Anexol). Despuésde la presentación
llevadaa cabo por profesorasimplicadasen esaexperiencia,
en eltaller
se debateny se profundizandistintosaspectosde la misma.
Esta pedagogía garantiza que vamos a trabajar distintos tipos de textos, no solamente unos
determinadosa los que podíamostener mayor apego: el narrativo,el expresivo.Tambiénvemos una gran
v e n t a j aa l p o s i b i l i t aar t o d o e l a l u m n a d ou n a sh e r r a m i e n t adse t r a b a j o ,s e c r e au n a n d a m i a j ed e f o r m a q u e
los chicosy chicastienen más recursospara la creaciónde textos distintos,se garantizaun recorridocomún
s i nm e n o s c a bd
o e u n a e x p r e s i ó np e r s o n a l .
XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERAIIVO ESCUELA POPULAR
En la experienciacomentadase trabaja la pedagogíatextual en las tres lenguasque se estudianen el
a la vez que una economíade esfuerzo,
centro,esto reporta un reforzamientode las estructuraslingüísticas
p u e ss u p o n i e n d oq u e t e n e m o su n a m i s m ac a p a c i d a ldi n g ü í s t i c al o, q u e a p r e n d e m oes n u n a l e n g u as et r a s v a s a
a otra.
El peligro de que esta forma de trabajo, al partir de una secuenciaya elaborada,sea un mero libro de
texto con todos sus inconvenientes,
se puede obviar en las sesionesiniciales,cuando se marcael guión de
trabajo, se constatanlos conocimientospreviosy se consensúanlos aspectosa evaluarque tendremosen
cuentay se realizauna listade control.
El procesode trabajo es muy importantey a lo largo del mismo se analizarándistintosmodelos,este
a p a r t a d oe s d e g r a n i m p o r t a n c i ap u e sn o s e p u e d ee x i g i ru n a p r o d u c c i ó np r o p i ac u a n d on o s e h a n d a d o l a s
herramientas,los recursosnecesarios.
La lista de control será un recursode ayuda y los alumnos y alumnas la tendrán presentepara la
elaboraciónde su texto, que puedey debe tener modificaciones.
Hoy en día la escuelalingüísticaque se está implantandoes la ginebrina,la pedagogíatextual está hoy
presenteen la generalidadde los librosde texto de lengua,pero nuestroenfoque se tiene que manifestary
n o l i m i t a r n o sa u n m e r o c a l c o .
LENGUAJEORAL.
Mediantela pedagogíadel texto se trabajatanto la expresiónescritacomo la oral, pero a estaúltima no
s o l e m o sd e d i c a r l e
t o d o e l t i e m p o q u e s e r í an e c e s a r i oU. n a c o m p a ñ e r aq u e h a p a r t i c i p a d oe n u n s e m i n a r i od e
trabajo de desarrollode la competenciadel lenguajeoral (Anexoll ) nos habla de lasactividadesrealizadas.
E n e l t a l l e r d e b a t i m o sl a i m p o r t a n c i ad e d e s a r r o l l aer s t ea p a r t a d oy d e s e g u i re l a b o r a n d oy m e j o r a n d o
ficheros
los
de juegosde expresiónoral.
GLOBALIDADDE UNIDADESLINGÜíSTICAS.
en lasaulases una realidadpresentedesde
Actualmentecuando la presenciade profesoresespecialistas
que intervienenen el procesoeducativoes
profesores
edadestempranas,la coordinaciónentre los distintos
u n a r e a l i d a di n n e g a b l eV. e m o si m p r e s c i n d i b cl eo n s e n s u aern e l á r e ad e L e n g u a j eu n o sc o n t e n i d o sm í n i m o sa
trabajar en las distintas áreas y estableceren equipo unos criterios comunes a tener en cuenta. La
coordinaciónentre profesoreses vital, crearmetasconjuntas,marcoscomunes.
A modo de ejemplo se citó la coordinaciónllevadaa cabo en algunosCentrosde Secundariadonde
para todas lasáreas:Organizacióninterna del texto (idea
fijaron algunosapartadosde unidadeslingüísticas
principal,secundarias,
coherenciainterna),formato externo adecuadoal contenido,vocabularioespecífico
para cada área.Al detectaruna deficientelecturay compresión,para el próximo cursose han planteadoen
todas las áreastrabajar la lecturaen voz alta y la comprensiónlectora.
ESQUEMA DE UNA SECUENCIADIDÁCTICA
Determinarel último objetivo del texto que queremoselaborar.
Conocerel receptordel texto.
divertil ...
dar una opinión, informar.convencer,
¿Quése quiere conseguir?:
Evaluarlos conocimientosprevios.Paraconocerlos conocimientospreviospodemosutilizardistintas
vías:elaborarun mapa conceptual,elaborarun texto previoque despuésse compararácon el último,
etc.
. Ver modelosdistintos.Evidentementepara la realizaciónde los modeloses necesariotener informa-
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERAIIBOAREN
XXVI. KONGRESUA
ción sobreel tema que se va a trabajar.
.
Elementosde conexión:conectores.
d e c o h e s i ó ne: l i p s i sp, r o n o m b r e ss,i n ó n i m o s .
morfosintácticos.
.
para reforzarlos anterioresaspectos.
Ejercicios
.
E l a b o r a ur n a l i s t ad e c o n t r o l .U n a l i s t aq u e r e c u e r d ea l o sa l u m n o sy a l u m n a sl o s a p a r t a d o sq u e s e
deben de tener en cuentapara elaborarel texto. Estalistaes una ayuda individualque tendrán a
mano.
.
Maquetación,apartadomuy importante.Antes de entregarel texto tienen que confirmarque se dan
l o sa s p e c t ods e l a l i s t ad e c o n t r o l ,s e g u i d a m e n teel t e x t o s e p u e d er e e l a b o r aar t e n d i e n d oa l a sl a g u n a s
detectadas.
ESCRITURACREATIVA.
D u r a n t el o s d í a sd e l t a l l e r f u i m o s i n t e r c a l a n d toé c n i c a sd e e s c r i t u r ac r e a t i v a( a n e x ol l l ) . M e d i a n t ee s t a s
t é c n i c a sq u e r e m o sq u e e n e l t a l l e r n o d e s a r r o l l e m osso l a m e n t ea s p e c t o st e ó r i c o ss i n o t a m b i é n d e j a r u n
espacioa la práctica.
VALORACIONY PROPUESTAS
PARA EL PROXIMO CURSO.
Hemosencontradounaslíneasde trabajo interesante.Definimostres grandescamposa desarrollar:
. Pedagogíadel texto.
. L ao r a l i d a d .
. G l o b a l i d a d e u n i d a d e sl i n g ü í s t i c aesn l a sd i s t i n t a sá r e a s .
didacticas,
Queremosseguir profundizandoen la pedagogíadel texto y realizardistintassecuencias
teniendosiemprepresenteque la metodologíano coma al sujeto. Si apostamospor esta pedagogíade texto
e s p o r q u eh e m o sv i s t oq u e e s u n a b u e n aa y u d ap a r a l o sa l u m n o sy a l u m n a s .
T o d o st e n e m o sd i s t i n t o sj u e g o so r a l e sp a r ad e s a r r o l l alra e x p r e s i ó ny c o m p r e n s i ó o
n r a l ,d e b e m o ss e g u i r
ampliandoel materialque tenemos,sistematizarlo
y profundizaren aspectosteóricos.
Otra propuestaque hacemoses que circulenlos materialesque tenemos,hay muchotrabajo hechopero
p o c oc o n o c i m i e n t so o b r ee l l o ;d e b e r Í a m oas p r o v e c h alro s m e d i o sq u e t e n e m o s :" A l V u e l o " ,E x p o s i c i ó n ed se l
Congreso,etc.
E l p r ó x i m oC o n g r e s oc o n t i n u a r e m ocso n e l a p a r t a d oq u e n o s h a q u e d a d oi n c o n c l u s ol a, e j e m p l i f i c a c i ó n
de distintassecuencias
didácticas,iniciaremosel taller con la realizaciónde distintostextos.
El coordinadorenviarábibliografíasobrelos aspectosque hemosestadotrabajandoen el taller.
ESCUELAPOPULAR
XXVI. CONGRESO
MOVIMIENTOCOOPERATIVO
COORDINACION
JoseLuísBardón
Lore etxea, 13
ARTEAGA
48314GAUTEGIZ
BIZKAIA
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
XXVI. KONGRESUA
ANEXO I . TALLERDE LENGUAJE
PLURILINGüISMOEN LA ESCUELA
P a r t i e n d od e l a r e a l i d a db i l i n g ü ed e l a c o m u n i d a dv a s c ay t e n i e n d oe n c u e n t a l a i m p l a n t a c i ó nd e l a
t e r c e r al e n g u a ,e n e s t e c a s oe l i n g l é s ,e n e l 2 " c i c l od e P r i m a r i av, i m o s l a n e c e s i d a d e p r o f u n d i z a re n l a
m e t o d o l o g í aP. a r ae l l o , l a s p e r s o n a sd e l t a l l e r d e l e n g u a j ed e c i d i m o sr e a l i z a ru n s e m i n a r i op a r a i n v e s t i g a r
n u e v a sm e t o d o l o g í a e
s n l a e n s e ñ a n z ad e l a l e n g u a ,y a d e m á s ,t u v i m o s l a o p o r t u n i d a dd e a s i s t i ra u n a s
j o r n a d a ss o b r ep l u r i l i n g ü i s m oA. r a i z d e e s t a s p
, a r t i c i p a m ods u r a n t e2 s e m a n a se n u n p r o y e c t od e e s c u e l a
t u t o r i z a d ae n l a l k a s t o l aT x i n g u d d
i e l r u n ,q u e i n c l u í af o r m a c i ó nt e ó r i c ay p r á c t i c ad e u n a e x p e r i e n c ibaa s a d a
e n l a e n s e ñ a n z ad e l a s t r e s l e n g u a s( e u s k a r ac, a s t e l l a n o e i n g l é s) c o n l a m i s m a m e t o d o l o g í a l,a d e I a
Pedagogíadel Texto.
D e s p u é sd e a n a l i z a rd i c h a e x p e r i e n c i a
e n e l t a l l e r d e l e n g u a ,d e c i d i m o st r a s l a d a ra l c l a u s t r on u e s t r a s
y la propuestade aplicaresta metodologíaen nuestraescuela.
conclusiones
Si bien esta metodologíase ha extendidoa todas las etapasescolares,
es en el 2" y 3" ciclode primaria
d o n d es et r a b a j ae n b a s ea u n a p r o g r a m a c i ócno n j u n t ad e l a st r e s l e n g u a su, t i l i z a n d op a r ae l l o l a ss e c u e n c i a s
d i d á c t i c aesl a b o r a d aesn l a l k a s t o l aT x i n g u d iq, u e a n u e s t r a v e za d a p t a m o tse n i e n d oe n c u e n t ae l t r a t a m i e n t o
d e l a d i v e r s i d a dn, u e s t r oe n t o r n oy e s t i l od e e s c u e l a .
E n e s t a ss e c u e n c i adsi d á c t i c asse c o m b i n a n a
, u n q u en o s i m u l t á n e a m e n tdei s t i n t o st i p o s d e t e x t o e n l a s
t r e sl e n g u a sm
, a n t e n i e n d ou n a p r o g r e s i ó n
d e c o n t e n i d o ds e f o r m a q u e s e p u e d a nt r a n s f e r i cr o n c e p t ods e u n a
l e n g u aa o t r a .
D e s p u é sd e d o s a ñ o s d e a p l i c a re s t a m e t o d o l o g í ay t r a b a j a r c o n e l m a t e r i a lc i t a d o , h a c e m o su n a
v a l o r a c i ó nm u y p o s i t i v ay a q u e :
S e p r o p i c i ae l a p r e n d i z a j se i g n i f i c a t i v o .
E l p r o g r e s os e g e n e r a l i z ah a c i é n d o spea t e n t ee n t o d o s l o s n i ñ o sy n i ñ a sq u e l o h a n t r a b a j a d o .
La concreciónde los contenidosde cadasecuencia
didácticafacilitala evaluacióndel proceso.
Posibilita
l a a p r e c i a c i óen i n t e r v e n c i ó en n l o sd i v e r s o rsi t m o sd e a p r e n d i z a j e .
IKASTOLA
LANGILE
HERNANI
XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR
ANEXO II . TALLERDE LENGUAJE
EL LENGUAJEORAL . MECANISMOSFUNCIONALES
mediante la manipulación
Es precisocrear en nuestrasaulas verdaderoscontextoscomunicacionales
neurolingüísticos;
disparanmecanismos
interactivadel lenguajeoral y escrito.Talesvivenciassociolingüísticas
nuevasen la combinatoriacerebralque permiten
es decir,vías neuronales,de conexionesintersinápticas
g e n e r a ru n l e n g u a j ed e c a l i d a da l s e r v i c i od e t o d a sl a sá r e a s P
. o re l l o h a n d e t r a b a j a r s e :
.
'10
D I A R I A M E N T E , m i n u t o sd i a r i o se s m á se f i c a zq u e u n a h o r a a l a s e m a n a .
.
CAÓTICAMENTE:
El cerebrono puede ordenarel orden, ha de partir del caospara poner en marcha
susestrategiaslingüísticas.
.
L Ú D I C A M E N TpEo,r q u ee l j u e g o e s u n a e s t r u c t u r a
d i d á c t i c ad o n d e n o h a y c u l p a b i l i z a c i ódne l e r r o r .E l
l e n g u a j es e c o n s t r u y e
t a n t e a n d o c, o m b i n a n d om
, e t i e n d ol a p a t a h a s t ac o n s o l i d arre g l a sg r a m a t i c a l e s
i nternas.
.
po
INTERLOCUTIVAMEN
T rEq u ee l l e n g u a j ee s c o m u n i c a c i ó n .
.
C O N V E N C I D A M E N Ts E
a b: i e n d op o r q u el o h a c e st,e n i e n d oc l a r oe l s e n t i d o .
.
DEJANDOLEF
CONGANAS.No convienesaturar.
.
DEJANDO
H U E L L AE S C R I T p
Aa, r af a c i l i t a rl a d e m a n d aa u t o r r e g u l a d d
ae l g r u p o .
o C O M E N T Á r u o O s r lAO L A SF A M I L I A e
Sx p l i c á n d o l eesl s e n t i d od e l o sj u e g o s .
. A B I E R T A M E N TsE
i n, m e n t a l i d a dd e m é t o d oc e r r a d os, i n od e s d ee l c o n v e n c i m i e n tdoe q u e é s t a ss o n
primeras
propuestas
unas
de arranque.
.
CURRICULARMEN
TE
de
f o r m a q u e t e n g ac o n t i n u i d a d .
PROGRAMAVERTICALDE MECANISMOSDE LENGUAJEORAL.
. D o m i n i or e s p i r a t o r i o
Exploración
Ventilación
Oxigenación
Relajación
. D o m i n i oa u d i t i v o
Silencio
Discriminación
Atención
Escucha
Representación
Memoria
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
XXVI. KONGRESUA
o D o m i n i ov o c a l
Articulación
Fonación
. C o n s t r u c c i ódne v o c a b u l a r i o .
. O r g a n i z a c i ódne l r e l a t o .
. Claridadde conceptos.
. C o n o c i m i e n t do e l m e n s a j e .
BIBLIOGRAFIA
R I U SM
, D : T é c n i c adse L e n g u a j e , 8a ñ o s .S E C OO L E A .M a d r i d ,1 9 8 3
R I U SM
, D : T é c n i c adse L e n g u a j e , 9a ñ o s .S E C OO L E A .M a d r i d ,1 9 8 3
R I U SM
, D : T é c n i c adse L e n g u a j e1, 0 a ñ o s .S E C OO L E A .M a d r i d ,1 9 8 3
'1986
D E L G A D OF,: E l j u e g o c o n s c i e n t eI N
. T E G R AM
L .a d r i d ,
R E C A S E NM
S:, C ó m oj u g a r c o n e l l e n g u a j eC
. E A CB
. a r c e l o n a1, 9 8 9
BAQUÉ5,M: Juegospreviosa la lecto-escritura.
CEAC.Barcelona,1984
984
B I G A SM
, / C A M P SA, / M I L I A N , MJ: u e g o sd e l e n g u a j eT. E I D EB. a r c e l o n a' 1
,
B A D I A , D / V l L ÁM, : J o c sd ' e x p r e s s ioór a l i e s c r i t a .E U M O .B a r c e l o n a1, 9 8 4
GUILLERMO
M,/ P A L A C I O A
S :, E l t a l l e r d e l a sp a l a b r a sS. E C OO L E A .M a d r i d ,1 9 8 9
F R A B E T TCI :, M a n u a ld e l i n g e n i o s oE. LP A P A G A Y O
M. a d r i d ,1 9 8 9
L O D E SH, : A p r e n d e ra r e s p i r a rI.N T E G R A B
L .a r c e l o n a1, 9 9 0
B R A V O - V I L L S A N T E l,lCi b: r o d l o st r a b a l e n g u a sM. O N T E N AM
. a d r i d ,1 9 8 7
BRUNET,
JJlNEGRO,
JL.Tutoríacon adolescentes.
SPX.Madrid, 1982
ORDOÑEZ,
P.Surtidode juegosy actividades.
SPX.Madrid, 1985
F E R N Á N D EJZA, :C r e a t i v i d a d i n á m i c aB
. RUñOM
. a d r i d ,1 9 8 9
C E R V E R iA: ,C ó m op r a c t i c a lra d r a m a t i z a c i ó nC. I N C E LK-A P E L U S M
Z .a d r i d ,1 9 8 2
F A U R EG, / L A S C A RS,: E l j u e g od r a m á t i c oe n l a e s c u e l aC. I N C E L - K A P E L UMSaZd.r i d ,1 9 8 1
CAÑAs,J: Actuar para ser.FUNDACTÓN
PACONATERA.
Córdoba,1988
E I N E SJ,/ M A N T O V A N A
I , : T e o r í ad e l j u e g o d r a m á t i c oM
. E C .M a d r i d .
MOTOS,T/ TEJEDO,
F: Prácticas
Barcelona,1987
de dramatización.HUMANITAS.
XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR
ANEXO lll . TALLERDE LENGUAJE
TECNICASDE ESCRITURACREATIVA
El únicoy principalobjetivode estastécnicases producirtextoscreativospara poner a nuestroalumnado
sentimientos,emocionesy experiencias.
en situaciónde expresarpor escritosuspensamientos,
Todasestastécnicasse llevandentro de un ambiente de respetoy libertad que caracterizanpara que
ademásun
tengan éxito y pueda haber una total participación. A través de la escrituraconseguiremos
y
conocimientd
o e u n o m i s m oo u n a m i s m ay u n a c e r c a m i e n tao l o sc o m p a ñ e r o s c o m p a ñ e r a s .
Todaslastécnicasse realizanen tiemposcortos,se trata de que expresenlo que en ese momento se les
p a s ap o r s u m e n t e .C o n l a p r á c t i c ac a s id i a r i ay d e s p u é sd e v a r i o sc u r s o sh a y p o s i b i l i d a d e l l e g a ra q u e c a d a
niña y niño encuentresu voz interior.
En estetaller practicamos
dos técnicasde escrituracreativa.
PRIMERATÉCNICA.
Se pasaun folio donde hay escritoun verso.
Cada niña y niño escribeañadiendo un verso nuevo, repitiendo dos versosque están escritosen el
primero.
r
Al final se ha creadoun poema colectivoque se lee en clasecon una músicade fondo entre variasniñas
y niños.
E l t r a b a j oú l t i m o e s l a p l a s m a c i ó pn l á s t i c ay e s c r i t ad e l p o e m ap o r u n g r u p o .
SEGUNDATÉCNICA.
Se buscanrecortesde revistasy fotografías.Hay que tener cuidadoy analizarlosal escogerlasimágenes.
S e v a n p a s a n d ou n a a u n a y c a d a n i ñ a y n i ñ o e s c r i b eu n v e r s oo u n p e n s a m i e n t os e g ú n l e v e n g a e n e s e
momento.
S et r a t a d e q u e p a s e nr á p i d a sy q u e h a y au n a e s c r i t u r af l u i d a .
Antes de dar lecturaa su escrito,la niña o niño preparasu presentaciónpara presentarlaa clase.
Vicky Fernández
M C E PM á l a g a
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
XXVI. KONCRESUA
TWAT,ETWA TATLERRA
TALLER DE TWATEIWATÜ@S
XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR
MATEMATIKA TAILERRA
LAN EGITASMOA
Tatdeko kideen esperientzia eta materialetatik abiatzen gara Iana aurrera eramateko garaian,
esposaketaketa ondoren debateak eginez. Lehenengosaioan,zatiketen jokuen gida amaitu gabeaz aritu
ginen, bigarrenean,matematikak lenguaia moduan aztertu genituen, hirugarrenean,osoekin lanean aritu
ginen, laugarrenean, 2. ziklorako metodologiaz hitzegin genuen eta azkenik, bostgarren saioan,
geom etri arako m ater i aIeak azte rtu g en itue n.
LAN EGITASMOAREN GARAPENA
Matematikakojokuekin abiatuz,jokuek ezaugarribat bete behar dute, ongi pasatzekobalio behar dute
heziketabat bideratzen duten ehinean.Hau honelaizan dadin, jokuak ikasleenmailara egokitu behar dira,
zailtasun egoki bat eskeiniz eta era berean, emozioa izan behar dute.
Jokuak materiale arruntekin daude eratuak eta hortaz, hauen eraketa erraza gertatzen da.
Matematikak.lenguaia moduan aztertuz, ikuspunpuntu bat landu zen, non lau atal bereizten diren:
Sinbolora sarrera, batuketa eragiketak, biderketa eragiketak eta algebrara sarrera. Heziketa prozesua,
sinbolo ezberdinen erabilpenarenbitartez gertatzen den kontzeptualizapenaurrerakoia da non, ikasketa
prozesuhonek,joku, debate,azalpen, ikerketa,e.a.akaurrera eramaten dituen, azken batean, matematikak
errealitatetikkanpo ateraz eta barruko logikan oinarrituz.
Osoekin laneanaritu ginenean berriz,zenbaki zuzena oinarri hartuz, sekuentzianezberdintasunakegon
daitezkeela ikusigenuen eta noski,baita hori ulertzeko moduan ere.
2. ziklorako metodologiari dagokionean, debateabi puntuetara mugatu zen, lan egitasmoetarabatetik
eta testu liburuetara bestetik. Lan egitasmoetan, ikasleenzein irakasleenautonomiaz hitzegin zen eta
urteetako lanek zein planteamendu zehatz batek, honen inguruan arazoak murriztu egiten zituztela
ondorioztatu zen. Testu libuRlJei dagokienez, 2. zikloan liburuen beharraren inguruan galdegaiak azaldu
ziren.
Azkenik, geometriarako materialen inguruan lan egin zen. Material ezberdinak aurkeztu ziren eta baita
hauen erabilerarenatzean zeuden planteamenduak.Materiale hauek erabiltzeko errazak behar dute izan
eta baita materiale arruntez eginak ere.
Gaiak lantzeko garaian, lehenik, Iandu behar diren elementuak identifikatu behar dira, ondoren,
definizio labur bat osatzen da eta azkenik, materialen bidez ikerketa egin behar da, honek analisi eta
klasifikapen bat egitera eramango gaituelarik, definizio zehatzagoetara hurbilduz.
BALORAPENA
Parte hartzaileak ugariak izan ziren eta honek, saio guztietan taldea iraunkorra izatea lortu
Orokorrean, lehenhezkuntzarenamaieran eta 2. zikloko haserankokaturik egon da gaia.
Hurrengo ikasturteari begira, praktikan ipinitako esperientziak bildu egingo dira, ondoren guztiak
aztertu, debatitu eta tailerrean agertu diren planteamenduekin alderatzeko.
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOAREN XXVI. KONGRESUA
TALLERDE MATEMATICAS
MCEPsASISTENTES:
o Málaga
. Salamanca
. Euskadi
. Almería
. León
. Madrid
. U n c o m p a ñ e r oa l e m á n .
PLAN DE TRABAJO
Dedicamoscada sesióna la exposicióny debate de los diversosmaterialesy experiencias
aportadospor
diversaspersonasdel grupo.
'l'
s e s i ó nG
: u í a" i n c o m p l e t a "d e j u e g o sp a r af r a c c i o n e(sA n e x ol )
2 ' s e s i ó n :L a m a t e m á t i c ac o m o l e n g u a j e
3 ' s e s i ó n :t r a b a j a n d oc o n l o se n t e r o s
4o sesión:metodologíapara secundaria(Anexoll)
5" sesión:materialespara geometría(Anexolll)
DESARROLLODEL TRABAJO
1" sesión
Eljuego en la enseñanzade lasmatemáticases uno de los recursosmás potentesde los que disponemos.
E s p o r e l l o q u e c a d av e z m á s v a n f o r m a n d o p a r t e d e l a v i d a d e l a s a u l a s .A h o r a b i e n , p a r a q u e u n j u e g o
determinadocumpla el doble objetivo que se le pide a todo juego escolar,esto es, que divierta al mismo
t i e m p o q u e i n s t r u y eh, a d e c u m p l i ru n o sr e q u i s i t o sq:u e s u sc o n t e n i d os e a d e c u e na l n i v e ld e l a l u m n a d o q, u e
of rezcaun grado de dif icultadasequible,que tenga algo de suspense
y emoción,etc.
Vimosy practicamosuna bateríade juegos secuenciados
que abarcanla escolaridadobligatoriay van
referidosal campo de lasfracciones:
fracciones,númeroscon coma y porcentajes.
La bateríase componede
l a ss i g u i e n t ecsl a s e d
s e juegos:
. Juegosde cartaso serie"el comodín".Lascartasde la barajallevanel número unasvecesy otras llevan
alguna imagen para relacionarcon una fracciónya seacomo parte de un objeto, ya como parte de
una cantidaddiscreta.
. Juegosde dominó. Son reproducciones
del tradicionaldominó, pero en nuestrocasose trata de
asociarvaloresfraccionarios
gráficao numéricamente,
mediante
o bien expresados
expresados
operacionesde suma o de resta.
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
. J u e g o sd e c o m p l e t a rV. a n d e s d el o ss i m p l e" j u e g o sd e l c u a d r a d o "o " j u e g o d e l c í r c u l o "h a s t ae l m á s
c o m p l i c a d od e l " j u e g o d e l d o s " , d e l t e r c e rc i c l od e p r i m a r i a .
. J u e g o sd e d a d o s .S et r a t a c o n e l l o sd e p r a c t i c aer s t r a t e g i apse r s o n a l edse c á l c u l oe n f r a c c i o n eds e u n
natural o porcentajes,
etc.
Todoslosjuegosson fácilesde construiren diversostipos de materiales:cartón,plástico,madera..., bien
p a r t i e n d od e l o sp r o p i o sr e c u r s oos a p r o v e c h a n daol g u n a sd e l a si d e a sy p r o d u c t o sq u e e x i s t e ne n e l m e r c a d o .
E n c u a l q u i e cr a s ol a d i f i c u l t a de s t áe n c o n s e g u iur n a s e c u e n c i a c i óand e c u a d aq: u e a n i m ea j u g a r , s u p e r a n d o
a l g u n a sd i f i c u l t a d e sp,e r o s i e m p r ea l a l c a n c ed e q u i e n e sl o s u t i l i z a n .
E n e l a r c h i v od e l t a l l e rq u e d ar e c o g i d al a p r o p u e s t ac o m p l e t ay c o p i ad e l o sj u e g o sp r e s e n t a d o s .
2" sesión.
M a n o l o e x p u s oa l g u n a sd e l a s i d e a sf u n d a m e n t a l e d
s e s u p l a n t e a m i e n t oe n e l á r e a d e m a t e m á t i c a s ,
i n t e r p r e t a d acso m o u n l e n g u a j e(, U n a i n t r o d u c c i ó a
n e s t a si d e a sa p a r e c i óe n e l d o s s i e dr e l X X V c o n g r e s od e
M á l a g ad e l p a s a d oa ñ o )y c o m oa p a r t i rd e e s t ai d e ae s p o s i b l eh a c e ru n e n f o q u ec o m p l e t od e s d ee l i n i c i od e
l a e s c o l a r i d ahda s t ae l f i n a l d e l a e t a p ao b l i g a t o r i ad, i s t i n g u i e n d cou a t r on i v e l e so f a s e s :
I n t r o d u c c i óa
nl s í m b o l o
Operaciones
aditivas
multiplicativas
Operacionés
.
E n t r a d ae n e l á l g e b r a
E n e s t er e c o r r i d of u i m o se n c o n t r a n d oa l g u n a sd e l a si d e a sc e n t r a l e d
seltaller:
C o n c e b i m oesl a p r e n d i z a j ce o m o u n p r o c e s oc o n t i n u od e c o n s t r u c c i ódne s i g n i f i c a d o se ,s d e c i rc o m o u n
procesode conceptualización
progresivaque se produce,entre otras cosas,graciasa la creacióny uso de
s i s t e m assi m b ó l i c o sY. e l p e n s a rb a s á n d o seen e s t o ss í m b o l o se s l o q u e n o s p e r m i t eh a c e rm a t e m á t i c a s .
d e v a r i o sm o A u n q u ee l p r o c e s od e a p r e n d i z a j sei g u es i e n d oi n e x p l i c a b l el a, a c t i v i d a de s c o l anr e c e s i t a
juegos,explicaciones,
mentoso actividades:
debates,investigaciones...
- A partir de cierto momento,la construcción
matemáticase despegade la realidady respondea la lógic a i n t e r n ad e l a p r o p i ad i s c i p l i n a .
P o r ú l t i m o , u n a c u e s t i ó na c o n s i d e r adr e n t r o d e l e s q u e m ap l a n t e a d oe s l a f u n c i ó n q u e c u m p l e ny l o s
p r o c e s o es n l o s q u e s e d e s a r r o l l a n
a l g u n a sn o c i o n e sg e n e r a l e sa, u n q u en o o p e r a t o r i a sc,o m o p u e d e ns e r l a
e q u i v a l e n c i al a, r e l a t i v i d a d . . .
3" sesión.
de la regla
Estasesiónestuvocentradaen el enfoque para trabajarlos númerosenterosy la construcción
d e s i g n o sE
. n u n p r i m e rm o m e n t o ,n o s r e m i t i óa u n a d e l a sc u e s t i o n edse l a s e s i ó na n t e r i o r :l a r e l a c i ó ne n t r e
realidady matemáticas.
Y como el intentar explicarciertasexpresiones
con situacionesreales(máso menos)
se va complicandohastael punto de necesitarmás esfuerzola comprensiónde la explicaciónque la propia
expresiónmatemática.
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA
Paralos primerospasospartimosde la rectanuméricay los desplazamientos
que en ella se producen.En
unasclasesen sentidohorizontal,en otras en vertical.Perodespuésse plantearondos opciones:
- Seguircon situaciones
diversasen la mismarectaque nos permitanver lasdistintasoperaciones.
-
I n c i d i re n l a sp r o p i e d a d edse l a so p e r a c i o n eys d e l s i s t e m ap a r ae l a b o r a rl a sn o r m a sd e t o d a se l l a s .
S e g ú nl a o p c i ó ne l e g i d a ,l a s e c u e n c i p
a u e d ev a r i a re n a l g u n o sm o m e n t o s Y
. l ó g i c a m e n t el a f o r m a d e
interiorizarestascuestiones.
4'sesión.
Estedía estuvodedicadoa la exposicióny debate de la propuestametodológicaque recogeen el área
d e l a sm a t e m á t i c aesl p r o y e c t oc u r r i c u l adr e l c e n t r od e N e k a n ey M a r i a n( L a n g i l e )
A l s e r c o i n c i d e n t ebsa s t a n t e d
s e l o s p r i n c i p i o ys p l a n t e a m i e n t ogse n e r a l e sc o n l a s i d e a sq u e s e h a n i d o
desarrollando
en el taller a lo largo de losañosel debatese centróen algunosaspectosconcretosde su puesta
en práctica,como son los planesde trabajo y la función de los librosde texto.
E n e s t al í n e as e c u e s t i o n ól a a u t o n o m í ad e l t r a b a j od e l a l u m n a d o yl a d e l p r o f e s o r a d oL. a n e c e s i d a dp,o r
p a r t e d e e s t e , d e d e d i c a ra l g u n a sh o r a se x t r a sa l a p l a n i f i c a c i óyn e l a b o r a c i ó n
d e m a t e r i a l e ys e l r i e s g od e
g e n e r a re, n e l a l u m n a d o ,u n a d e p e n d e n c i ea x c e s i vean e l d í a a d í a p a r ae l d e s a r r o l l o
de la actividad.
En este sentido, constatamosque en la medida que existe un trabajo de años, o respondea un
planteamientode centro estosriesgosdisminuyen.Laspropuestasde actividady los recursosdel propio aula
s o n m á s a m p l i o sy p e r m i t e na b a r c a rm a y o r p a r t e d e l o s c o n t e n i d o sa l m a r g e n d e l p a p e l c o n c r e t oq u e
desarrolleen ese momento el profesor/a.
E nc u a n t oa l u s od e l l i b r od e t e x t o ,m i e n t r a sq u e e n p r i m a r i as u a u s e n c i n
a o g e n e r an i n g ú nt i p o d e d u d a s
y su utilidadse ve escasa,
en secundariase plantearoninterrogantessobrela conveniencia
de su existenciao
n o . Y e n c u a l q u i e cr a s os e h a d e t e n e re n c u e n t aq u e a t r a v é sd e l o sm a t e r i a l essed e b e no f r e c e rp o s i b i l i d a d e s
p a r a q u e e l a l u m n a d op u e d a i r m a n e j a n d oe l l e n g u a j e ,l a s e x p l i c a c i o n e lso, s e s q u e m a sy l a s p a u t a sp a r a
d e s e n v o l v e r seen m a t e r i a l e ds e c a r á c t e qr e n e r a l .
5'sesión.
Estaúltima sesiónestuvodedicaa la presentaciónde los materialesde geometríaque habíamostenido
a n u e s t r ad i s p o s i c i ó e
n n e l a u l a a l o l a r g o d e t o d o e l c o n g r e s oK
. o l d o ,e l a u t o r , n o s f u e p r e s e n t a n d ol o s
d i v e r s o sm a t e r i a l e ys e l p l a n t e a m i e n t o
q u e e x i s t ed e t r á s . 5 et r a t a d e o r g a n i z a ru n l a b o r a t o r i od e g e o m e t r í a
c o n m a t e r i a l e sm a n i p u l a b l e ys d e f á c i l e l a b o r a c i ó np a r a q u e c o n a y u d a d e u n a s f i c h a sg u í a p u e d a n i r
d e s c u b r i e n dtoo d o e l t e m a r i o d e g e o m e t r í ad, e s d ee l p u n t o y l a l í n e ah a s t al o sv o l ú m e n e s .
C u a l q u i e rt e m a s e i n i c i a c o n u n a b ú s q u e d ae n e l e n t o r n o d e l o s e l e m e n t o sa t r a t a r . P a r a s e g u i r
e l a b o r a n d ou n a b r e v ed e f i n i c i ó nq u e a s e g u r eu n m í n i m oe n t e n d i m i e n t oe n t r e t o d o e l c o l e c t i v oD. e s p u é s e
p a s a a l a f a s e d e e x p e r i m e n t a c i ó cno n l o s m a t e r i a l e sc, o m o p a s o p r e v i o p a r a u n a f a s e d e a n á l i s i sy
c l a s i f i c a c i óqnu, e p e r m i t al l e g a ra u n a sd e f i n i c i o n eesx a c t a sd e l a sc u e s t i o n eess t u d i a d a s .
L a i d e a d e l o s m a t e r i a l e se s q u e s e a n s e n c i l l o sd e e l a b o r a r ,n o m u y s o f i s t i c a d o sq,u e p e r m i t a n l a
e x p e r i m e n t a c i óynl a m a n i p u l a c i ó na, l a v e z q u e s u v a l o re s t é t i c op e r m i t aq u e f o r m e n p a r t ed e l a d e c o r a c i ó n
h a b i t u a ld e l a u l a y e s t é np r e s e n t eds e f o r m a c o n t i n u a .E n c u a l q u i e cr a s o s, u u s o n o d e b e s i g n i f i c aar u m e n t o
d e l t i e m p o d e d i c a d oa l a g e o m e t r í a .
ElAnexo lV recogeuna reflexióna la hora de realizaruna programaciónde matemáticas
en el tercerciclo
de primaria.
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
Y VALORACIONES
CONCLUSIONES
N o s f e l i c i t a m o sp o r q u e e l c a m b i o d e b l o q u e d e l t a l l e r n o s h a p e r m i t i d of o r m a r u n g r u p o b a s t a n t e
numerosoy reunirnosde forma continuada a lo largo de todo el congreso.
El contenidodeltaller, por su trayectoriade los últimosaños,está máscentradoen los últimoscursosde
s u e s e h a n i n c o r p o r a d oe s t ea ñ o q u e
p r i m a r i ay e l i n i c i od e s e c u n d a r i aP. o r l o c u a l ,a l g u n a sd e l a sp e r s o n a q
p
r
i
m
e
r
p
a
r
a
i
m
p
l
i c a r seen l a t e m á t i c a .
e
n
i
n
f
a
n
t
i
l
o
e
n
e
l
c
i
c
l
o
,
h
a
n
t
e
n
i
d
o
d
i
f
i
c
u
l
t
a
d
e
s
están
De cara al próximo curso,ademásde los trabajosde profundizaciónde cada cual, seríainteresanteir
recogiendoaportacionespor escritode prácticasen los distintosciclos,que nos permita revisar,debatir y
s x t e n s i v oasl r e s t od e l M C E P
c o n t r a s t a rl o s p l a n t e a m i e n t ot sr a d i c i o n a l edse l t a l l e ry v e r l a f o r m a d e h a c e r l o e
COORDINACION
JoséLuisAlonsoSánchez
A l b i n o n i6 3 , 2 8 9 0 5G e t a f e( M a d r i d ) .
Tf no: 916.82.52.67.
Correoelectrónico:[email protected]
K94)
t\,'t
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
XXVI. KONGRESUA
ANEXO I . TALLERDE MATEMATICAS
y JUEGOS(GUín ITCOMPLETA)
FRACCTONES
E l j u e g oe n l a e n s e ñ a n z da e l a sm a t e m á t i c aess u n o d e l o sr e c u r s om
s á sp o t e n t e sd e l o sq u e d i s p o n e m o s .
E sp o r e l l o p o r l o q u e c a d av e z m á s v a n f o r m a n d op a r t e d e l a v i d a d e l a s a u l a st a n t o l o s j u e g o sc o m o l o s
p r o b l e m a sc u r i o s o s .
A h o r a b i e n ,p a r aq u e u n j u e g o d e t e r m i n a d oc u m p l ae l d o b l eo b j e t i v oq u e s e l e p i d e a t o d o j u e g o e s c o l a ;
e s t o e s , q u e d i v i e r t aa l m i s m ot i e m p o q u e i n s t r u y e h
, a d e c u m p l i ru n o s r e q u i s i t o sq: u e s u sc o n t e n i d o ss e
a d e c u e na l n i v e ld e l o sa l u m n o sq, u e o f r e z c au n g r a d o d e d i f i c u l t a da s e q u i b l eq, u e t e n g a a l g o d e s u s p e n sye
e m o c i ó ne
, tc.
Estasson las características
pretendidasde la cadenade juegos que vamosa describir.Se trata de una
b a t e r í ad e j u e g o s s e c u e n c i a d oqsu e a b a r c a nl a e s c o l a r i d a d
o b l i g a t o r i ay v a n r e f e r i d o sa l c a m p o d e l a s
f racciones:
fracciones,númeroscon coma y porcentajes.
L a b a t e r í as e c o m p o n ed e l a sc u a t r oc l a s e d
s e j u e g o ss i g u i e n t e s :
j u e g o sd e c a r t a so s e r i e" e l c o m o d í n " .L a sc a r t a sd e l a b a r a j al l e v a ne l n ú m e r o( f r a c c i ó nu) n a sv e c e sy o t r a s
l l e v a na l g u n ai m a g e np a r ar e l a c i o n acr o n u n a f r a c c i ó ny a s e ac o m o p a r t ed e u n o b j e t o ,y a c o m o p a r t ed e u n a
c a n t i d a dd i s c r e t a .
J u e g o sd e d o m i n ó .S o n r e p r o d u c c i ó d
n e l t r a d i c i o n adl o m i n ó , p e r o e n n u e s t r oc a s os e t r a t a d e a s o c i a r
v a l o r e sf r a c c i o n a r i oesx p r e s a d ogsr á f i c ao n u m é r i c a m e n t eo, b i e n e x p r e s a d om
s e d i a n t eo p e r a c i o n edse s u m a
o de resta.
J u e g o sd e c o m p l e t a rV
. a n d e s d el o s s i m p l e s" j u e g o d e l c u a d r a d o "o " j u e g o d e l c í r c u l o "h a s t ae l m á s
c o m p l i c a d od e l " j u e g o d e l d o s " ,d e l t e r c e rc i c l od e p r i m a r i a .
Juegosde dados.Se trata con ellos de practicarestrategiaspersonalesde cálculoen fraccionesde un
naturalo porcentajes,
etc.
L a s e c u e n c i a c i ódne d i c h o sj u e g o ss e h a h e c h ot e n i e n d oe n c u e n t as i m u l t á n e a m e n tleo s c o n t e n i d o sd e
c a d ac i c l oy e l d e s a r r o l l od e d i f i c u l t a dc r e c i e n t ed e c a d a u n o d e l o s c a m p o sq u e s e q u i e r et r a b a j a r A
. sílos
j u e g o sd e e q u i v a l e n c i adse f r a c c i o n e cs o m i e n z a ne n e l c u r s ot e r c e r od e P r i m a r i ay v a n a v a n z a n d oh a s t al a
S e c u n d a r i aL.o m i s m os u c e d ec o n l o sd o m i n ó sd e o p e r a c i o n eos c o n l o sj u e g o sd e c o m p l e t a rS. e i n t e n t ac o n
e l l o p r a c t i c aer l j u e g o a d e c u a n d oe n t o d o m o m e n t om e t a sy c o n t e n i d o a
s l n i v e ld e l o sj u g a d o r e s .
S E R I E"EL C OMOD íN "
Esun conjuntode juegosde cartasideadospara favorecerla prácticade equivalencias
entre fraccionesy
entre distintoscódigos expresivos.Se pretende con ellos, sobretodo,favorecerque cada uno busque y
practiqueestrategiaspersonalespara resolverlos lancesdel juego, que no consistiránen otra cosaque en
a s o c i a dr o s v a l o r e sf r a c c i o n a r i oeso u i v a l e n t e s .
E l d e s a r r o l l od e l j u e g o e s m u y s i m p l e G
. r u p o sd e 3 , 4 o 5 j u g a d o r e sL. a b a r a j as e c o m p o n ed e 3 4 c a r t a s :
t r e i n t a n u m é r i c a sy c u a t r o c o m o d i n e sE
. l r e p a r t i d o rb a r a j ay d a c i n c o c a r t a sa c a d a j u g a d o r ,d e j a n d o l a s
restantessobre la mesay boca abajo para que pueda "robar" quien lo necesitedurante el desarrollode la
o ar t i d a .
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
. e a ,p o r e j e m p l o2 / 4 : e l s i g u i e n t eh a b r á d e
E l p r i m e rj u g a d o r l a n z as o b r e l a m e s ac u a l q u i e rf r a c c i ó n S
No se
echartambién 2/4 o equivalente,es decir,1/2, 418,..El siguientehará lo mismo y así sucesivamente.
p o d r á e c h a r d o s c a r t a sj u n t a s ( s u m a d a s )A. h o r a b i e n , s i , l l e g a d o s u t u r n o , u n j u g a d o r n o p o s e e 2 / 4 o
d i s p o n ed e d o s o p c i o n e s :
equivalente
L a n z a ru n c o m o d í ns, i t u v i e r a .E l c o m o d í np o s e ec u a l q u i evr a l o r ,p o r l o q u e v a l e p a r ac u a l q u i e sr i t u a c i ó n .
Y a d e m á st,i e n e e l p o d e rd e c a m b i a re l j u e g o ;e n t o n c e se, l j u g a d o rq u e l a n z óe l c o m o d í np u e d ec a m b i a ra l a
f r a c c i ó nq u e l e i n t e r e s el ,o q u e h a b r ád e d e c i re n v o z a l t a .P o re j e m p l o ," c a m b i oa 1 / 4 " ,e n e s ec a s o e, l j u g a d o r
s i g u i e n t eh a b r ád e e c h a r1 / 4o e q u i v a l e n t e( .Q u i e ne c h ae l c o m o d í ny c a m b i ae l j u e g o n o e c h ao t r a c a r t ah a s t a
q u e l e l l e g u es u t u r n o ) .
, c o m o m á x i m od o s .S ic o n l a s e g u n d ar o b a d a
S i n o t i e n e c o m o d í nh a b r ád e r o b a ru n a c a r t ad e l a b a r a j a o
n o p u e d ee s t a b l e c eur n a e q u i v a l e n c iean t o n c e s" p a s a r á " .
G a n ae l j u e g o q u i e n a n t e ss e q u e d es i n c a r t a s .
lmportante,terminado el grupo de cartas"para robar" no se roba más;en casode que no haya más
c a r t a sp a r a r o b a r ,n i n i n g ú nj u g a d o rp u e d ae c h a rs u c a r t a ,s e d i c eq u e e l j u e g o e s t á " c e r r a d o "y g a n a q u i e n
menoscartastenga.
L a s e r i es e c o m p o n ed e j u e g o so r g a n i z a d oes n f a m i l i a sy o r d e n a d o sd e n t r o d e c a d af a m i l i ad e m e n o r
m a y o rd i f i c u l t a dS
. o n l a ss i g u i e n t e s :
F a m i l i ad e m e d i o s - c u a r t o s
Familia de tercios-sextoS
.
F a m i l i ad e c i m a l m
: edios-quintos-décimos
.
D o sc ó d i g o sf:r a c c i o n a r i yo d e c i m a l
¡ Trescódigos:fraccionario,decimaly porcentual.
S ER I E- D O M I N ÓE l d o m i n ó p o p u l a re s e l j u e g o q u e s i r v ed e f u e n t ed e i n s p i r a c i óan l a sm u y d i v e r s avse r s i o n edse d o m i n ó s
s l a b a n i c os e o r d e n ae n t o r n o a l a s e c u e n c i qa u e a q u í s e i n t e n t a
e s c o l a r e sE. n e l á m b i t o d e l a s f r a c c i o n e e
describir.
d o m i n ó si n i c i a l e sS.et r a t a d e q u e l o sa l u m n o sp r a c t i q u e nl a a s o c i a c i ódne i m a g e ng r á f i c ac o n s u r e p r e s e n t a c i ó n u m é r i c aA. m e d i d aq u e v a n p r o g r e s a n d soe p i d e q u e a s o c i e ni m a g e ng r á f i c ao n o t r a d i s t i n t a p e r oe q u i v a l e n t e .
D o m i n ó sd e s u m a sy r e s t a sS. e r e q u i e r eq u e e l e s t u d i a n t er e a l i c em e n t a l m e n t el a o p e r a c i ó ni n d i c a d a .
f r a c c i o n a r iya c o n o p e r a c i ó ni n d i c a d a .
S es u e l ec o m b i n a rr e p r e s e n t a c i ógnr á f i c ac o n e x p r e s i ó n
Trabajadala fraccióncomo parte o partesde un todo continuo y la fraccióncomo parte o partesde
de los ámbitos.
una cantidaddiscretaes convenientepracticarla convergencia
numéricase une
Dominósde fraccionesdecimales(quintos,décimos,veinteavos)A la representación
, e un
l a g r á f i c a .C a d au n a d e l a sf r a c c i o n e se s e x p r e s a d ad e t r e s f o r m a s :p a r t i c i ó nd e u n c u a d r a d o d
pentágonoregulary particiónde una cantidaddiscretade círculos.
D o m i n ód e o p e r a c i o n e sD.e m a y o rd i f i c u l t a d i,n t e g r af r a c c i ó nd e c i m a yl s u m a s y r e s t a sc o n f r a c c i o n e s
d e d i s t i n t od e n o m i n a d o r .
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA
Dominó de porcentajes
D o m i n ó" d o s c ó d i g o s " E
. n e s t ej u e g o s e c o m b i n a nr e p r e s e n t a c i o ngersá f i c a sd i f e r e n t e sc o n l a
e x p r e s i ó nf r a c c i o n a r ioar d i n a r i ay l a e x p r e s i ó nc o n c o m a s .
JUEGOSDE COMPLETAR
L o sj u e g o sd e c o m p l e t a rt i e n e n p o r o b j e t o p r a c t i c a lra r e c o m p o s i c i ódne l a u n i d a do d e c u a l q u i e ro t r a
c a n t i d a d .A d i f e r e n c i ad e l o s d e e q u i v a l e n c i a cs o
, m o " e l c o m o d í n " ,q u e s e c e n t r a ns o b r e e l c á l c u l oy l a
s i m b o l o g í ay; a d i f e r e n c i ad e l o s d o m i n ó sq u e , p r i n c i p a l m e n t ei ,n s i s t e ne n l a s i m b o l o g í a l,o s j u e g o s d e
c o m p l e t a tr i e n d e na t r a b a j a re l c á l c u l oa d i t i v o .
L a p r o g r e s i ó nh a c eq u e e n l o sp r i m e r o sn i v e l e se l c á l c u l os e r e a l i c ed e m o d o e x p e r i m e n t avl ,a l i é n d o s d
ee
l a m a n i p u l a c i ó nf í s i c a .P e r o , p a u l a t i n a m e n t ee, s e c á l c u l os e v a t o r n a n d o c a d a v e z m á s a b s t r a c t oh a s t a
a p o y a r s es ó l oe n s i m b o l o g í a
f r a c c i o n a r i ac,o m o e s e l c a s od e l " j u e g o d e l d o s " .
¡ El cuadrado
E s t ej u e g o v i e n ed e s p u é sd e e x p e r i e n c i adse p a r t i c i ó nl.m p o r t a n t ee s ,a d e m á sq, u e s e p r a c t i q u e nc u a n d o
y a l o s n i ñ o s h a n t r a b a j a d oa l g o l a f r a c c i ó nc o m o p a r t e / sd e u n a c a n t i d a dd i s c r e t a p, u e s a l g u n a sd e l a s
e s t r a t e g i adse c á l c u l oa e m p l e a re n e s t ej u e g o p r o c e d e nd e e s t es e g u n d oc a r n p o .
. a r i a sp l a n c h a sc u a d r a d a sd e c a r t ó n ,c a r t u l i n ao m a d e r a :e s e l
G r u p o sd e t r e s o c u a t r o j u g a d o r e s V
c u a d r a d oa c o m p l e t a rC. a d aj u g a d o rt i e n e l a s u p e r f i c i e
d e u n c u a d r a d op e r o s u b d i v i d i d a
e n d i e c i s e i s a v oess,
d e c i r c, a d aj u g a d o rd i s p o n ed e d i e c i s é ipsi e z a sq u e c o l o c a d acso m p o n d r á ne l c u a d r a d oA. d e m á sh a y u n d a d o
con lasfracciones1/2,1/4,1/8,2t16,1lj6, 2/8 y 1/4.
S ee m p i e z ac o l o c a n d os o b r ee l c e n t r oe l c u a d r a d oa p a v i m e n t a rE. l p r i m e rj u g a d o rl a n z ae l d a d o y h a d e
colocarsobre él la fracciónobtenida.AsÍ, si obtuvo 2/8 por ejemplo,habrá de averiguarcuántaspiececitas
e q u i v a l e na e s a c a n t i d a d y c o l o c a r l a ss o b r e e l c u a d r a d o .E l s i g u i e n t ej u g a d o r h a r á l o m i s m o , y a s í
s u c e s i v a m e n tSei.u n j u g a d o rn o p u e d ec o l o c a le n t o n c e s" p a s a " .
E l j u g a d o r q u e c o m p l e t ae l c u a d r a d os e l o q u e d a ,y s e c o l o c ao t r o n u e v o y v a c í os o b r el a m e s ap a r a
r e i n i c i a er l j u e g o . E l g a n a d o re s q u i e n l o g r ac o m p l e t a rd o s c u a d r a d o s .
E s t ej u e g o a d m i t eo t r a v e r s i ó nq u e ,p a r aa l g u n o sr e s u l t am á sf á c i l .E ne l l a ,e n l u g a rd e q u e t o d a sl a sp i e z a
s e a ni g u a l e sh, a y v a r i a d a se, s d e c i r ,h a y p i e z a sd e 1 1 4 ,d e 1 / 8 ,y 1 / 1 6 .E l d a d o e s i g u a l .C a d aj u g a d o re m p i e z a
c o n u n a c a n t i d a ds u r t i d ae q u i v a l e n t e
a d o sc u a d r a d o s .
o El círculo
L a p r á c t i c ad e e s t e j u e g o v a a c o m p a ñ a d ad e l a s a c t i v i d a d e gs e o m é t r i c a q
s u e s u e l e ns e r p r o p i a sd e l
s e g u n d oc i c l od e p r i m a r i a .E l c í r c u l os e s u b d i v i d ee n p o r c i o n e st :e r c i o s c, a d at e r c i oe n s e x t o sy, c a d a n u e v a
piezaen doceavos.En definitiva,su objeto es trabajar la familia tercios- sextos- doceavosde modo distinto
a c o m o s e h a c ec o n l a s e r i e" e l c o m o d í n "
E l d e s a r r o l l od e l j u e g o e s c o m o e l d e " e l c u a d r a d o " .
o El dos
E l j u e g o d e l " d o s " u t i l i z al a b a r a j ad e " e l c o m o d í n " p e r o s a c a n d od e e l l a l o s c o m o d i n e sE. s ,p o r t a n t o ,
u n j u e g o p a r a p r a c t i c alra se s t r a t e g i adse c á l c u l o .
De tres a cincojugadores.Se repartencincocartasa cadajugador y se echansobre la mesatantas cartas
c o m oj u g a d o r e sh a y a ;e l r e s t od e l a b a r a j aq u e d ap a r a u n s e g u n d or e p a r t o .5 e t r a t a d e r e u n i re l v a l o rd e d o s
u n i d a d e sE. l p r i m e rj u g a d o rt r a t a r ád e r e u n i rd o s e n t e r o ss u m a n d ou n a d e s u sc a r t a sc o n u n a o v a r i a sd e l a s
XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR
p a r as u m a ro t r o d o s .
q u e h a y s o b r el a m e s a .S i l o l o g r as e l a sl l e v a .Y p u e d ep r o s e g u isr i t u v i e r ac o m b i n a c i ó n
. eeste
E ls i g u i e n t eh a r ál o m i s m o ,p e r os i n o t i e n e nc o m b i n a c i ó e
n c h as o b r el a m e s aa l g u n ad e l a ss u y a sD
modo siemprehaya cartassobrela mesa.
Cuandoya todos han quedado sin cartasse procedeal segundoreparto. Gana quien más cartashaya
reunido.
JUEGOSDE DADOS
en lasque han
Losjuegosde dadosestánpensadospara que losjugadoresse encuentrenen situaciones
r s t r a t e g i adse c á l c u l oy , t a m b i é n , p a r aq u e s e e j e r c i t e ne n l a m e c a n i z a c i órnu t i n a r i ad e p e q u e ñ o s
d e b u s c ae
cálculos.
l g u a l q u e e n l a s o t r a s s e r i e s l,a s e c u e n c i a c i óvna d e m e n o r a m a y o r d i f i c u l t a ds i g u i e n d oe l c u r r í c u l o
e s c o l a rC. o m i e n z ae n s i t u a c i o n eesn o u e l a f r a c c i ó ne s c o n c e b i d ac o m o o p e r a c i ó nd o b l e s o b r eu n a c a n t i d a d
d i s c r e t ay l l e g aa l c á l c u l od e p o r c e n t a j edse u n a c a n t i d a dd a d a .
El desarrollodel juego es como sigue:Cuatrojugadores.Dos dados:uno para lasfraccionesy otro para
r a p e lu n a
l a sc a n t i d a d e sU. n o d e l o sj u g a d o r e sa c t ú ad e á r b i t r od e l a p a r t i d a .E l á r b i t r oe l a b o r ae n c u a l q u i e p
. o re j e m p l o :
t a b l a c o n l o s n o m b r e sd e l o sj u g a d o r e sy l a sp a r t i d a sP
E l p r i m e rj u g a d o r l a n z al o s d a d o sy h a d e c a l c u l a re l v a l o r d e l a f r a c c i ó ns o b r el a c a n t i d a dd a d a .S i l a
respuestaes correcta,el árbitro le anota un punto en su casilla.Luego lanzaráel siguientejugador y así
(un margen
s u c e s i v a m e n tE
e l. á r b i t r o c o n t r o l ae l t i e m p o c o n c e d i d oa l j u g a d o r p a r a q u e h a l l e l a r e s p u e s t a
s s l o m á sa c o n s e j a b l eE) .l j u g a d o rp u e d e ,e n p r i n c i p i ou, s a rp a p e ly l á p i z ,m á sa d e l a n t e
e n t r e2 0 y 4 0 s e g u n d o e
no es aconsejable.
E l á r b i t r ot i e n e p a r a u s oe x c l u s i v o
u n a t a b l a e n l a q u e v i e n e nl o s r e s u l t a d o s .
M a n o l oA l c a l á
M C E Pd e M á l a g a
XXVI. KONGRESUA
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
ANEXO II OTALLERDE MATEMÁTICNS
MATEMATICA EN EL PRIMER CICLO DE LA E.s.O.
METoDor-ocín
L ae n s e ñ a n zd
a e l a m a t e m á t i c al a b a s a m o sf ,u n d a m e n t a l m e n t ee,n d o s p r i n c i p i o s :
.
t e m a sy t r a b a j o s
L a a c t i v i d a di n v e s t i g a d o rsai g u i e n d ou n e s q u e m ag e n e r a la l c u a ls e l e v a n a d e c u a n d o
concretos.
E l e s q u e m ae s e l s i o u i e n t e :
- P a r t i rd e u n p r o b l e m a s, i t u a c i ó no s u c e s o .
- Búsqueda
d e s o l u c i o n e(si n d i v i d u aol e n g r u p o ) .
- D i s c u s i óyn c o n v e n c i ó n .
- Generalización.
- A p l i c a c i ó na n u e v a ss i t u a c i o n e sM. e c a n i z a c i ó n .
.
L a i m p o r t a n c i ad e l a i n t e r a c c i ó cno n e l m e d i o .
CRITERIOS
GENERALES
. El significado
ae
d e l a s o l u c i ó nd e p r o b l e m a sE. n t e n d e m oes l p r o b l e m ac o m o s i t u a c i ó np r o b l e m á t i c d
l a c u a l ,e n p r i n c i p i o d, e s c o n o c e m oesl m o d o d e s o l u c i o n a r lya q u e r e q u i e r ed e u n t r a b a j o d e i n v e s t i g a c i ó n
para encontrarlo.Estetipo de problemase sitúaen contextosdiferentes(numéricos,
geométricos,de azar...).
H a yq u e d i s t i n g u i rc l a r a m e n t e n t r e p r o b l e m a sy e j e r c i c i o s .
. S ed e b et e n e r e n c u e n t ae l n i v e ld e c o n o c i m i e n t opsr e v i o sd e l a l u m n a d o .
A menudo ocurreque todos los esquemasque poseenno son correctos.En estoscasos,el error reflejael
nivel de conocimiento.Estoserrorespodemosutilizarloscomo punto de partiday, de este modo, debatiendo
y c o n t r a p o n i e n d loa a l u m n ay e l a l u m n o i r á n c a m b i a n d ol o s e s q u e m aas n t e r i o r e sp o r o t r o sm á sc o r r e c t o s .
. E l a u t e n t i c op r o t a g o n i s t ad e l a e n s e ñ a n z ae s e l a l u m n a d o .E sq u i e n c r e a s u s p r o p i o se s q u e m a sd e
pensamientoy no únicamenteun mero receptorde los de otra persona.Paraque esto sea una realidades
indispensable
de
adecuarlostrabajos,teniendo en cuenta lascaracterísticas,
los intereses,las motivaciones...
c a d aa l u m n ay a l u m n o .
. E si m p r e s c i n d i btl a
e m b i é no r g a n i z a yr p l a n i fi c a rb i e n l a sa c t i v i d a d eesd u c a t i v adse u n a m a n e r af l e x i b l e .
T o m a n d oc o m o p u n t o d e p a r t i d ae l n i v e ld e l a a l u m n ay d e l a l u m n op r o p o n d r e m oesx p e r i e n c i aysa c t i v i d a d e s
c a d av e z m á sc o m p l e j a ys b i e n o r g a n i z a d adse a n t e m a n o .
. D a d a l a i m p o r t a n c i aq u e t i e n e t a n t o l a m e m o r i z a c i ó nd e a l g u n o sd a t o s c o m o e l d o m i n i o d e l o s
algoritmosdispondremosde un tiempo y un tratamientoespecíficopara ello.
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
. T r a b a j a n d oe n g r u p o e l a l u m n a d ot i e n e l a o p o r t u n i d a dd e i n t e r a c t u a Ip r e s e n t a n d os u s p r o p i o s
planteamientos,
colectivas...Por lo tanto,
contraponiendolos suyosa los de l@sdemás,tomando decisiones
p
a
r
a
p
e
r
s
o
n
a
y
l
p
a
r
a
g
r
u
p
o
.
h a b r áe s p a c i o
el trabajo
e l t r a b a j oe n
. C o n s i d e r a m onse c e s a r i yo v á l i d oe l a p r o v e c h a m i e n tdoe l a ss i t u a c i o n em
s a t e m á t i c aqsu e n o s o f r e c ee l
prensa,
etc. Por lo tanto utilizaremosestos
entorno. Por ejemplo: facturas, rebajas,etiquetas,deportes,
que
posible.
recursossiempre
sea
RECURSOS
. O r i g e nd e l o st e m a s :
En Matemáticaslostemassuroende diversasfuentes:
- C u a n d os u r g ee n o t r a sá r e a s( s o b r et o d o e n S o c i a l eos N a t u r a l e sa)l g u n an e c e s i d a od d e m a n d a
concreta.
- D e l a sn o t i c i a sp, r e g u n t a sd, u d a s ,e t c .q u e a p o r t a nl a sp r o p i a sa l u m n a sy a l u m n o s .
- De las propuestasque hace la profesorao el profesorsiguiendola programación.
. O r g a n i z a c i ódne l t i e m p o :
D i s t i n g u i m odso st i e m p o se s p e c í f i c oesn l a o r g a n i z a c i ó d
n e l h o r a r i oe s c o l a r .
- E l t i e m p o . o r r " r p o n ) i e n t ea l t a l l e r p r o p i a m e n t ed i c h o ,d o n d e e s t áp r e s e n t et o d o e l a l u m n a d o .
se presentan
Esel momento de presentarel contrato de trabajo, se proponen modificaciones,
c o n c e p t o sn u e v o s ,d e a c l a r a n d u d a s g e n e r a l e s ,s e t o m a n a c u e r d o s ,s e r e a l i z a n a l g u n a s
correcciones...
- E l t i e m p od e l t a l l e rl i b r e ,d o n d ee l a l u m n a d oi n d i v i d u a l m e n toe e n g r u p o sp e q u e ñ o s ,s i g u i e n d o
l o a c o r d a d oe n e l c o n t r a t o ,e l i g e nq u é t r a b a j ov a n a r e a l i z a r .
. O r g a n i z a c i ódne l t r a b a j o ;
La basees el contrato de trabajo. Entendemosel contrato cono una plan de trabajo a realizaren un
plazo de tiempo concretoy que ha sido acordadocon anterioridadentre la profesorao el profesory el
a l u m n a d od e e s aa u l a .
. Estructura:
- Habitualmenteintroducimosbloquesde contenidosdiferentes(aritmética,medidas,geometría,
l ó g i c a . . .p) o r q u ea l t r a b a j a ru n t e m a s e r e l a c i o n a n
d i f e r e n t e sb l o q u e sy a l m i s m ot i e m p o n o s d a
l a o p o r t u n i d a dd e p r o f u n d i z a sr o b r ea l g o t r a b a j a d oa n t e r i o r m e n t eD. e c u a l q u i e m
r anera,
s i e m p r eh a y u n t e m a o t e m a sq u e t i e n e n m á s i m p o r t a n c i aq u e o t r o s .
- En los contratosplanteamosactividades
diferentes.Lasque son para trabajar individualmenteo
utien grupo,trabajosque exigeninvestigación
o razonamiento,trabajosprácticos(mediciones,
, egos...
l i z a c i ó nd e i n s t r u m e n t o s . .p. )r,o b l e m a sj u
- Siguiendocon lo citado en los dos puntos anteriores,en todos los contratos,y de forma
continuada,vamos trabajando tres tipos de contenidos:conceptuales,procedimentalesy
I E R R I E S K O I - A K OM U G I M E N D U K O O P E R A T I B O A R E N
XXVI. KONGRESUA
actitudinales.
- Referentea la correccióndel trabajo, lo realizamosde diferentesmanerasy en función de las
características
de los trabaios:
. E n e l m i s m om o m e n t od e l a r e a l i z a c i ódne l t r a b a i oc o n l a a l u m n ao a l u m n o .
. C o nt o d o e l g r u p o .
. E n g r u p o sp e q u e ñ o s( 4 - 5 a l u m n @ s ) .
. L a p r o p i aa l u m n ao a l u m n oc o r r i g el o s t r a b a j o su, t i l i z a n d ol a c a r p e t ad e e j e r c i c i oasu tocorrectivos.
. L a u b i c a c i ó nd e l m a t e r i a l
Consideramos el material manipulativo como un recurso didáctico importante. Por este motivo,
intentamostener el aula provistode materialdiferente:
- Materialde dibujo: reglas,escuadras,
graduadores,hojasdiferentes...
cartabones,compases,
- M a t e r i a lg e o m é t r i c od: a d o s ,g e o p l a n o sp, o l i e d r o sc, u b o s f, i g u r a sy c u e r p o sg e o m é t r i c o s . . .
- M a t e r i a lp a r a e l c á l c u l od: a d o s ,r u l e t a sc, a l c u l a d o r ajsu,e g o s . . .
- Materialde medida:metrosdiferentes,botes...
- Otro tipo de material:cartulinas,hojasdiversas,pinturas,tijeras,cola,cero...
. Loslibrosde texto.
N o u t i l i z a m o su n l i b r o d e t e x t o c o n c r e t os, i n e m b a r g o t, e n e m o se n l a b i b l i o t e c ad e l t a l l e r ( c l a s el)i b r o sy
m a t e r i a le s c r i t oc o r r e s p o n d i e n tael n i v e l y c i c l o p a r a q u e e l a l u m n a d op u e d a u t i l i z a r l o sc o m o l i b r o sd e
consulta.
Elprofesorado
u t i l i z al o s l i b r o sd e t e x t o c o m o r e f e r e n c i sa i n l i m i t a r s ea u n ú n i c ol i b r o .
. E v a l u a c i ó nc :r i t e r i o sy m e d i o s .
E l o b j e t i v od e l a e v a l u a c i ó ne s v a l o r a re l p r o c e s od e a p r e n d i z a j ed e l a l u m n a d oy o r i e n t a r l o a
, s íc o m o
a n a l i z a re l f u n c i o n a m i e n t d
o e l p r o y e c t op a r a m e j o r a r l o .
A la hora de realizarla evaluación,en nuestrocentro escolartenemosen cuenta los siguientescriterios:
- T e n i e n d oe n c u e n t aq u e e l p u n t o d e p a r t i d ad e c a d aa l u m n ao a l u m n oe sd i f e r e n t e n, o p o d e m o s
p l a n t e a ru n a e v a l u a c i ó n
ú n i c ap a r at o d @ s.
- Elobjetivode la evaluaciónno debeser clasificar
al alumnado,sinotener criteriosconcretossobre
su situaciónpara poderleayudaren su proceso.
- E l p r o c e s ot i e n et a n t a i m p o r t a n c i ca o m o l o sr e s u l t a d o sl a: s i t u a c i ó ni n i c i a ll,a sa c t i v i d a d erse a l i z a d a s ,l a sh a b i l i d a d ecso n s e g u i d a s . . .
- H a yq u e e v a l u a rq u é e s l o q u e l a a l u m n ao a l u m n oh a a p r e n d i d od e m o d o s i g n i f i c a t i v oT.e n e m o s
q u e v a l o r a rl a sc a p a c i d a d edse s a r r o l l a d aysn o ú n i c a m e n t el o s d a t o sa c u m u l a d o s
- Nospareceimportantecomunicaral alumnado loscriteriosque tenemospara la evaluación,
para
XXV]. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR
que conozcanen que basamosésta.
E n e l t a l l e r d e M a t e m á t i c ad
s e e s t e c i c l o ,l o s m e d i o sq u e u t i l i z a m o sp a r a h a c e rl a e v a l u a c i ó ns o n l o s
siguientes:
l n i c i a lA
: l i n i c i od e u n t e m a p a r a d e t e c t a rl a si d e a sp r e v i a s :
- A travésde conversaciones...
- Por medio de preguntasconcretasque formula la profesorao profesor.
- A n a l i z a n d ot r a b a j o sr e a l i z a d oas n t e r i o r m e n t e .
l : i e n t r a se s t a m o st r a b a j a n d os o b r eu n t e m a :
I n t e r m e d i ao p r o c e s u a m
- Viendo y corrigiendolostrabajosdel contrato.
- A travésde los debatesque se dan en al aula entre la profesorao profesory el alumnadodel
aula.
- Medianteel trabajo de observaciónque haceel profesorado.
- Por medio de las respuestas
que el alumnadoda a las preguntasformuladaspor la profesorao
profesor,antesde seguiradelante,con el objeto de conocerel nivel de asimilaciónque tienen
sobreel tema.
- U t i l i z a n d ol a i o f o r m a c i ó nq u e s e t r a n s m i t ee n l a sr e u n i o n e sd e l e q u i p od e p r o f e s o r @ s .
- T e n i e n d oe n c u e n t al a i n f o r m a c i ó nq u e s e r e c i b ee n l a sr e u n i o n e cs o n l a sf a m i l i a sd e l a l u m n a d o .
. Final:
- A l f i n a l i z a rc a d ac o n t r a t o ,l a a l u m n ao a l u m n ov a l o r al a sa c t i t u d e sp r e v i a m e n t e l e g i d a s(.V e r
e l m o d e l od e f i c h aq u e s e h a u t i l i z a d o )
- Al acabarel trimestreel alumnadopreparauna carpetacon todos lostrabajosrealizados.Para
e l l o l o sc l a s i f i c a pn o r t e m a sy c o m p l e t a nu n e s q u e m a( m a p ac o n c e p t u a l )d e l o st r a b a j o s
realizados.
- C o n l a sf a m i l i a s( m a d r e ,p a d r e ,p e r s o n aq u e e j e r c ed e t u t o r a . . . )a, d e m á sd e l a sr e u n i o n e d
s e aula
quehacemou
s n a v e za l m e s ,s o l e m o sr e a l i z a r e u n i o n e ds e e v a l u a c i óunn a v e za l a ñ o p o r l o g e n e ral o lasvecesque seaconveniente.En estasreunionestransmitimosverbalmente la valoración
e e m o sp r e p a r a d oc o n e l e q u i p od e p r o f e s o d e l c u r s od e c a d aa l u m n ao a l u m n oq u e p r e v i a m e n t h
preparadapara ella.
r@sy recogidoen una ficha de evaluaciónespecíficamente
XXVI. KONGRESUA
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
EJEMPLO
Fichapara recogerlasvaloraciones.
Nombre
Fecha
Present.
Profund.
Otros aspectosdel contrato
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
ANEXO III OTALLERDE MATEMÁTICNS
TRABAJARLA GEOMETRIA
DIFERENTESTRABAJOSA REALIZAR EN CADA APARTADO
TRABAJO
INDIVIDUAL
GRUPO
preurño
G R U P OG R A N D E
(Aula)
. Part¡clpar
en lostrabajos . A n a l i z a rd i f e r e n t e s
grupo
pequeño.
del
s i t u a c i o n egse o m é t r i c a s
MEDIO-ENTORNO
. D i b u j a ry e x p o n e rl a
d e l a sd i a p o s i t i b a s .
s i t u a c i ó ng e o m é t r i c ae n l a . E l e c c i ó d
ne u n a d e e l l a s .
g u Í ad e t r a b a j o .
a
REFLEXIÓN
P a r t i c i p aer n e l g r u p o
g r a n d e( a u l a ) .
a D i b u j a ry e x p o n e rl o
e l e g i d op o r e l a u l a .
. Ante el grupogrande
presentary defenderlo
e l e g i d oe n e l g r u p o
pequeño.
. P a r t i c i p aer n l a s
construcciones.
EXPERIMENTACIÓN
r l a g u í ad e
* . Pasaa
t r a b a j ol o r e a l i z a d op o r e l
grupo.
REFLEXION
cLASTFtCACTON
REFLEXIÓN
. D e b a t i rs o b r el a s
s i t u a c i o n egse o m é t r i c a s
presentadas.
. E l e g i ru n a d e l a s
situaciones.
. D i n a m i z alra
de
construcción
materiales.
. P a r t i c i p aer n e l d e b a t e . A n t e e l a u l a p r e s e n t ayr
. Exponerlos trabajos
de aula.
d e f e n d e rl o st r a b a j o s r e a l i z a d ops o r l o sg r u p o s .
¡ P a s aa
r l a g u í ad e
r e a l i z a d ops o r e l g r u p o . . E l e g i ru n ú n i c om o d e l o
p a r al a g u í ad e t r a b a j o .
t r a b a j oi n d i v i d u ael l
m o d e l od e t r a b a j o .
. P a r t i c i p aer n e l d e b a t e . F o r m u l a ru n a p r o p u e s t a
de grupo.
d e c l a s i f i c a c i ócno n
. Pasaa
r l a g u í ad e
criterios,modelosde
trabajo el trabajo
d i a g r a m a sm
, o d e l o sd e
r e a l i z a d oe n e l g r u p o .
f i g u r a sy n o m b r e s .
. P a r t i c i p aer n e l d e b a t e . Presentary defender . Exponerlostrabajosde
l o sg r u p o s .
delaula.
anteel grupode aulalos
.
o P a s aa
p
o
r
P
r
e
s e n t aur n a ú n i c a
r l a g u í ad e
e
l
r
e
a
l
i
z
a
d
o
s
trabajos
p r o p u e s t ad e c l a s iifc a c i ó n
trabajo la propuesta
grupo.
p a r a l a g u í ad e t r a b a j o .
presentada.
r P a r t i c i p aer n e l d e b a t e
. Proponernombre,
de grupo.
d e f i n i c i ó ny f i g u r a p a r a
CONCEPTUALIZACION . P a s a a
r l a g u í ad e
c a d af o r m a o e l e m e n t o .
t r a b a j ol a sd e f i n i c i o n e s
e l e g i d a se n e l g r u p o .
REFLEXION
RECURSIÓN
. Debatirsobrelos
r P a r t i c i p aer n e l d e b a t e . Presentary defender
trabajosde los grupos.
delaula.
anteel aulalo propuesto
. H a c e ru n a ú n i c a
. Pasaa
por el grupo.
r l a g u í ad e
propuestade nombres,
t r a b a j ol a sd e f i n i c i o n e s
d e f i n i c i ó ny f i g u r a sp a r a
l a g u í ad e t r a b a j o .
e l e g i d a es n e l a u l a .
@
ANEXO lV . TALLERDE MATEMATICAS
UNA VISIÓN DE LAs MATEMÁTICNSA LA HORA DE PROGRA.
MAR EN EL TERCERCICLODE PRIMARIA.
T r a su n o s a ñ o s e n e l p r i m e r c i c l o m e h a t o c a d o o o r l a s c i r c u n s t a n c i adse l c e n t r o s e r e l p r o f e s o rd e
. l e s t a rd e d i c a d oa o t r a st a r e a se n e l c o l ed e c a r á c t e ar d m i n i s t r a t i voo o e
m a t e m á t i c aesn u n 5 " d e p r i m a r i aA
a p o y o ,e s a sh o r a sv i e n e na s e r l a sú n i c a sq u e d e d i c os e m a n a l m e n tae t r a b a j od o c e n t ec o n l o sc h a v a l e s / a s .
T a l v e z p o r e s t a sr a z o n e sh e p o d i d o d e d i c a ra l g o m á s d e t i e m p o a r e f l e x i o n a sr o b r e l a m a t e r i a ,l o s
c o n t e n i d o sq u e s e s u e l e nd a r e n e s t e c u r s o( e s p e c i a l m e n teen l a e d i t o r i a lq u e s e u t i l i z ae n e l c e n t r o )y e l
e n f o q u eq u e p o d r í ad e s a r r o l l a r .
Y ¡ s o r p r e s aT! r a s u n a p r i m e r a m i r a d a t e n g o l a i m p r e s i ó nq u e e n e s t e c u r s o n o a p a r e c e na p e n a s
contenidosnuevos:
'
E n c u a r t oy a l e s p r e s e n t a r o n
l a sf r a c c i o n eys l o s d e c i m a l e ys p a r a e s t ea ñ o d e b e nr e a l i z a ra l g u n a s
o p e r a c i o n e sn,o t o d a s ,c o n e l l o s .
'
E n g e o m e t r í a s i g u e nv i e n d ol o s p o l í g o n o sy s e e n t r a u n p o c oe n e l t e m a d e l o sá n g u l o s .
.
E n m e d i d ac o n t i n ú a ne s t u d i a n d oe l s i s t e m am é t r i c o a
, d e m á sd e l a sd e t i e m p o ,m o n e d a s . .Y. c o m o
novedadse esbozala idea de medir superficies.
'
A d e m á sd e l o sc l á s i c ocso n t e n i d o sd e r a z o n a m i e n t om a t e m á t i c op, r o b l e m a sg, r á f i c o s . . .
Y a u n q u e e s t e a n á l i s i sd e l t e m a r i o s e a e x c e s i v a m e n tsei m p l i s t an o d e j o d e e x t r a ñ a r m eq u e n o h a y a
c o n c e p t o sn u e v o sq u e a y u d e ne n e l d e s a r r o l l om e n t a ld e l o s a l u m n o s ¿
. c ó m oe s p o s i b l eq u e t o d o e l a ñ o s e
dediquea repetir cuestiones
ya sabidaso a mejoraraspectostécnicosde los algoritmos?
M i r e s p u e s t fau e e l o r g a n i z a r m ee l a ñ o a l r e d e d o rd e u n a s e r i ed e i d e a s ,c o n c e p t o sq, u e a y u d e ny d e n
s e n t i d oa l a a c t i v i d a dL. a p r i m e r a ,e l e m e n t a le, s s i m i l a ra l a d e l p r i m e rc i c l o :e n m a t e m á t i c a(sc o m oe n c a s i
t o d o ) n o s et r a t a d e s a b e rh a c e rf,u n d a m e n t a l m e n tseet r a t a d e s a b e rp e n s a rd, e s a b e ra n a l i z a rl a ss i t u a c i o n e s ,
de estar dispuestoa buscar respuestasy soluciones,de ser capaz de tanteal probar....y de entrar en
c o m u n i c a c i ó nc o n l o s d e m á s ,d e v e r s u s r e s p u e s t a ss,u s c a m i n o s s, u s i n t e n t o sy m e d i a n t ee l d i á l o g o i r
elaborandoestrategias.
C o m o c o n s e c u e n c idae e s t o , s e d e r i v a q u e l o s m e c a n i s m o sl o
, s a l g o r i t m o sn o s o n a l g o c e r r a d oe
i n m u t a b l es, i n oc o n s e c u e n cdi ae u n a t r a d i c i ó nc u l t u r a lq u e n o ss i r v ep a r ac i e r t a so c a s i o n e sp,e r o q u e e n o t r a s
nos puedetender trampaso retrasos.Ver ejemplo
¿ C ó m or e s o l v e m oess t ad i v i s i ó n1 2 5: 0 ' 2 5 ?
L a r e g l ad i c eq u e s e m u l t i p l i c ae l d i v i d e n d oy e l d i v i s o rp o r l a u n i d a ds e g u i d ad e t a n t o c e r o sc o m o . . . . . .
¿ N os e r í am á sf á c i l m u l t i p l i c a rp o r 4 , q u e n o s a h o r r a r í al a n e c e s i d a d e h a c e ri n c l u s ol a d i v i s i ó n ?
En efecto,es una soluciónparcial,solo sirve para casosconcretos..Pero lo que refleja es qué actitud
p r e s i d en u e s t r aa c c i ó n l: a n o r m ac i e g ao e l r a z o n a m i e n t o .
f-7\t
. . . . .K
10s)
I \:',1
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUEI-APOPULAR
Y con esta perspectiva,
me planteétrabajarcasitodo el temario de numeracióny medidaa partir de dos
c o n c e p t o se:q u i v a l e n c iya r e l a t i v i d a d .
La primera de ellas aparececomo novedad en el panorama de bastantesalumnos al trabajar con
f r a c c i o n e s :e b u s c al a f r a c c i ó ne q u i v a l e n t e
. . . .( a c o m p a ñ a ddae u n a sn o r m a sp a r ac o n s t r u i r l a sN) .o d e j ad e s e r
sorprendenteque se presentecomo nuevo, algo que está en la basede todos nuestrosalgoritmos:En las
ml o s o= ! r r € l l e v o = e s e lr e s u m e n d e c o m o l 0 u n i d a d e s e q u i v a l e n a u n a d e c e n a ,
s u m a s y m u l t i p l i c a c i o n ef a
se
p o r n o h a b l a rd e l m e c a n i s m d
o e l a r e s t ac o n l l e v a d a e
s n l a q u e c a m b i a m o se,n m u c h a so c a s i o n essi n s a b e r l o ,
p
o
r
p
o
r
q
u
e
o
t
r
a
e
q
u
i
v
a
l
e
n
t
e
u
la cuenta
a ñ a d i e n d o ' 1 0 n i d a d e se n e l m i n u e n d oy ' l d e c e n ae n e l s u s t r a e n deol
no
varía.
resultado
E n c u a n t oa l c o n c e p t od e r e l a t i v i d a dq u e a p a r e c ee n e s t r e c h ar e l a c i ó nc o n e l a n t e r i o rp e r s i g u eq u e e l
de que todas lascosaspuedenservistas,definidasdesdemuchospuntosde vista,y que
alumnoseaconsciente
s e g ú nn u e s t r ai n t e n c i ó np o d e m o se l e g i ro c e n t r a r n o e
sn uno o en otro.
c l a r a :l o s c h a v a l e s a b e nq u e a l h a b l a rd e
E n u n a p r i m e r aa p r o x i m a c i ó n
e s t ai d e a e s t am e d i a n a m e n t e
como objetosde
árbolessi estamosen lengua los tratamos como objetos de vocabulario,en experiencias
que
dentro de las
conscientes
conocimientoy en matemáticascomo cantidadespara operar.Pero no son
1
.
0
0
0
m
i
l
l
a
r
e
so 1 0 0b i l l e t e s
p
u
e
d
e
m
i
l
l
ó
n
o
y que 1.000.000
ser1
m a t e m á t i c atsa m b i é ne x i s t ee s ar e l a t i v i d a d
y
t
a
m
p
o
c
o
s
o
n
c
o
n
s
c
i e n t eqsu e l o s
q
u
e
d e d i e z m i l ;y
3 0 m i n u t o sp u e d e ns e rm e d i ah o r a o 1 8 0 0s e g u n d o s . . . . .
y
q
u
e
r
e
l
a
t
i
v
i
d
a
d
e
s
c
o
g eer l p u n t o
e
s
a
r u c h a ss i t u a c i o n ecso n f l i c t i v also
hacemoe
s sa p l i c a r
a d u l t o sa l r e s o l v em
que
podemos
insolubles.
nos resulta másadecuado.Y así
resolvercosas
de vista
¿ Q u i é nn o r e c u e r d al a n o r m aq u e n o sd a b a np o r l a c u a l n o s e p o d í a ns u m a ro b j e t o sd e
diferentecategoría?
¿Acasonosumamoshoñsyminutos,ometrosycentímetros,operasymanzanas,osillasymesas...?
B a s t ac o n c a m b i a rd e e n f o q u ey o p e r a m o su n i f i c a n d ot o d o e n m i n u t o s ,m e t r o s f, r u t a so m u e b l e s . . .
C i e r t a m e n t ea, u n q u ea a l g u n a sp e r s o n a sl e s p u e d ac a u s a rs o r p r e s ae s t a si d e a s ,n o e s t o y d e s c u b r i e n d o
nada.Solamentecomentolo que estáen la basede nuestrosistemade numeracióny por lo tanto en todo el
y de relatividadseríaimposibleoperary manejarnos
sistemade medidas.5in estosconceptosde equivalencia
p a r ac r e a rc e g u e r ah a c o n s e g u i d o
d e f o r m a c o t i d i a n ac o n e l l o s .P e r o ,l a e n s e ñ a n z p
aor artede sucapacidad
q
q u e u n a si d e a ss i m p l e s e c o n v i e r t a ne n i n f i n i d a dd e n o r m a sm e m o r í s t i c a su e e s n e c e s a r i roe c o r d a yr a p l i c a r
para cada una de lascasuísticas.
Parapasarde unidadesa centenasse divide por...,para convertirlos metros
e n m i l í m e t r o s e m u l t i p l i c ap o r . . . P a r ac o n v e r t i ru n e n t e r oe n u n a f r a c c i ó ns e m u l t i p l i c a . . . .soe d i v i d e . . .o. s e
s u m a . . .o. s e r e s t a .
acaba perdiendola
Y entre este complicadoentramadode normas,el chaval,en bastantesocasiones,
s u e h a b l a nd e u n n i ñ o q u e t i e n e u n m i l l ó nd e c r o m o so, d e u n a u t o b ú s
n o c i ó nd e l a r e a l i d a de: s o sp r o b l e m a q
con 300 pasajeros
son de verdad porque se pueden hacer.
Y e l c h a v a l y ai d e n t i f i c ap r o b l e m ac o n c u e n t a y, s a b eq u e l a sc u e n t a ss o n c u a t r o ,y s i n o s a l ec o n a l g u n a
d e e l l a se l p r o b l e m a e, s q u e e n t o n c e sn o p u e d eh a c e r s e .
S i u n a m a n z a n as e a s ae n 1 0 m i n u t o s ,a q u é h o r a d e b e r áp o n e r s ee l c o c i n e r on o v a t oa p r e p a r a r l a s
p a r a p o d e r l l e v a r l a as l a m e s aa l a s2 . O l o q u e e s l o m i s m o ¿ c u á n t ot a r d a n6 m a n z a n a s ?
(Ojo el cocineroes novato,pero no tonto)
Y en esta línea de i n c i d i re n l o e l e m e n t a lp l a n t e a m o sq u e m e d i r e s u n a f o r m a de contar.Si bien el
resultado es difícil de estimar porque no podemos manejar elementos sueltos.Y e n l a b ú s q u e d ad e
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA
ha ido
m e c a n i s m ovsa m o sd e s c u b r i e n d o
e l s e n t i d od e l a u n i d a d ,y v a m o sv i e n d o c o m o c a d a c i v i l i z a c i ó n
queel
h
a
s
t
a
q
u
e
p
r
e
s
e
n
t
a
b
a
n
r
e
l
a
c
i
o
n
e
e
s
n
t
r
e
e
l
l
a
s
,
l
a
s
e s t a b l e c i e n duon i d a d e sd e r e f e r e n c i al ,a sd i f i c u l t a d e s
m u n d o m o d e r n oi m p u l s ós u h o m o g e n e i z a c i ó n .
Y nosotrosa nuestronivel tendemosa colaboraren estatendenciade igualarnos,dando por hechoque
lascosasrespondensiemprea losmismoscriteriosy damospor sobreentendidoque el chicoal ser interrogado
sobrecuánto mide una cosa,por ejemplo una mesa, sabea qué aspectoconcretonos referimos,como si la
: n s ut a m a ñ o ,
m e d i d af u e s ea l g o ú n i c oy n a t u r a l O
. b v i a n d oq u e u n a m e s as e p u e d em e d i rd e m u c h a sf o r m a s e
p
e
s
o
,
p
a
t
a
s
,
e n l a c a n t i d a dd e m a d e r a ,e n l a
en su
e n s u v o l u m e n ,e n l a c a n t i d a dd e m e t a l q u e l l e v ae n l a s
resistencia
a los golpes,al rayado,en cuánto al coste.....Y que para cada una de estosaspectoshemosido
i n v e n t a n d ou n i d a d e sd e r e f e r e n c i aq, u e a s u v e z r e l a c i o n a m ocso n o t r a sm á sg r a n d e so m á sp e q u e ñ a sc o n l a
q u e g u a r d a nu n a se q u i v a l e n c i a s . . . . .
Y al hablarde números,de operaciones,
de problemasponiendoespecialatenc¡óna estosconceptosnos
encontramoscon la historiade las matemáticas,de los diferentessistemasde numeración(ademásde los
r o m a n o sl,o sa n t i g u o st a m b i é ns a b í a nc o n t a ry t e n í a nn ú m e r o s )d, e l o sd i f e r e n t e sa l g o r i t m o sp a r ar e s o l v elro s
'1....
Y l a sm a t e m á t i c adse j a nd e
y d e p o r q u é C r i s t on o n a c i óe n e l a ñ o
c á l c u l o sd,e l a h i s t o r i ad e l c a l e n d a r i o
explicamos,
ser eserato para hacercuentas,y pasana ser unos momentosen loscualeshablamos,pensamos,
e n t e n d e m o sn, o s i n t e r r o g a m osso b r el a r e a l i d a d l,a h i s t o r i al,a l ó g i c a ,l a p u b l i c i d a d . . .t .r .a t a n d od e e n t e n d e r
a l g o m á sd e l o q u e n o s r o d e ac o n l a a y u d ad e l o s n ú m e r o s .
Y con estavisiónestoyplanteandoactividades,
discutiendo,informando,contandohistoriasy cuentos...
a n t e u n a c i e r t ai n c o m p r e s i ó d
n e l a l u m n a d oq u e s e p i e r d ee n l a m a y o r í ad e l a s p r o p u e s t a ys e s p e r ac o n
i m p a c i e n c ilaa st r a n q u i l i z a d o r af isc h a sd e c u e n t a sy p r o b l e m a sd e m a t e m á t i c acso m o l a sd e l a ñ o p a s a d op, a r a
ponerseen serioa aprendermatemáticas.
. ¿tal
E lt i e m p ot i e n e l a r e s p u e s t aA.u n q u en o d e b e s e rl a m i s m as i l a m e d i m o se n s e g u n d o so e n m e s e sO
vez sí?
J o s éL u i sA l o n s o
MECEP
de Madrid
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA
AAZTERTZEK@
JOV@URU
TAÜLEF¡RA
TALLER DE ÜRIVESTÜ@ACT@N
DEL
MEDÜ@
***m
XXVI. CONCRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
I N GURU-AZTERTZEKO TAI LERRA
LAN EGITASMOA
Hasteko,urte hauetan egindakoarenerrepasu bat egin da, jende berria barneratu dela eta. Erabili den
lan tresnaegunkaria izan da, baina bestekomunikabideetara zabaltzea pentsatu da. Esperientziaezberdinak
esposatueta debatitu dira: Telebistakoberri baten azterketa, hiria ikasgela irekia, komunikabideak ingurune
azterketaren inguruan, historian barneraketa, Cantabriari buruzko materiale didaktikoen eraketa eta
azkenik, argia.
LAN EGITASMOAREN GARAPENA
Aurkezturiko esperientzia ezberdinen esposaketak aurrera eraman dira. Telebistako berriari
dagokionean, irakasleakez zituen lortu aldez aurretik zehazturik zituen helburuak, gazteek iharduera beste
era batetara ulertu baitzuten.
Hiria ikasgelairekiari dagokionean, praktikan,datorren ikasturtehonetan ipiniko da.
Cantabriariburuzko materialedidaktikoareneraketan,ikasleeierabilgarriakzaizkienmaterialeakeskura
ipintzeko saiakeraegin zen.
lngurune azterketarenheziketanberriz, bideoenerabilpenareninguruan, telebistangaur egun dauden
dokumental anitzak jaso zituzten eta bideo hauek gordetzean, ikasleenjarrera sustatu eta ikerketa
bultzatzea lortu zen. Azken ekintza honetan, hilabetero lan egitasmo bat eraman zuten aurrera: lkasgai
bakoitzaren fitxen eraketa, ikusitako bideoen laburpenak, egunkarietan ikerketak, muralean orniduren
ezarketa, ikerketa teorikoak eta irteerak.
Azkenik, Pilar Benejamen "Enseñary aprender CienciasSocialesen la secundaria" liburua irakurriz,
bertan azaltzen dituen lan proposamenak aztertu ditugu, ikasleeigizarte zientziak ikastea zaila zergaitik
gertatzen zaien p Ianteatuz.
BALORAPENA
Hiru tailerretanantolatuz,jende gehiagoren parte hartzea bultzatu da. Burutu den lana baliogarriaizan
parte
hartzaileek beren testuinguruan praktikan jartzeko.
da
tkasturte honetarako bi bide jarraitzea proposatu da: Batetik, gizarte zientzien ikaskuntzaren debatea
sustatuko da, honi formazio etapa batekin haseraemango zaiolarik eta bestetik,komunikabideekin modu
praktiko batean lan egingo da, bere erabilera kritikoa zein ingurune azterketaren materiale gisa landuz.
XXVI. KONGRESUA
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
DEL MEDIO
TALLERDE INVESTIGACION
MECEPS.ASISTENTES
.
.
.
.
.
.
Almería
Cantabria
C a s t i l l aL- a M a n c h a
Euskadi
León
Madrid
PLAN DE TRABAJO
E s t ea ñ o s e h a n i n c o r p o r a d ob a s t a n t e sp e r s o n a sn u e v a sa l t a l l e r ,p o r l o q u e h a h a b i d o q u e c o m e n z a r
h a c i e n d ou n p e q u e ñ or e p a s od e l a t r a y e c t o r i ad e l m i s m oe n e s t o sú l t i m o sa ñ o s .
r l C o n o c i m i e n t do e l
E l t a l l e r h a e s t a d ot r a b a j a n d oc o n l a sn o t i c i a sd e p r e n s ac, o m o m e d i o p a r a e n s e ñ a e
M e d i o , p e r o c r e e m o sq u e h a l l e g a d oe l m o m e n t o d e a m p l i a re l d e b a t ea l o s M e d i o sd e c o m u n i c a c i óenn
g e n e r al .
Comopareceque hay variasexperiencias,
se dedicarála mayor parte del tiempo a exponerlasy debatirlas
y d e j a rt a m b i é nu n e s p a c i op a r a i n i c i a re l d e b a t es o b r el a e n s e ñ a n z da e l a sl l a m a d a sS o c i a l e s .
Lasexperiencias
oresentadas
son:
. Trabajoa partir de una noticiade T.V.
. L a c i u d a d ,a u l a a b i e r t a
. M e d i o sd e c o m u n i c a c i óenn e l e s t u d i od e l a sC i e n c i aN
s aturales.
. Laluz
r Entramosen la Historia(Anexol)
. C r e a c i ó nd e m a t e r i a l e ds i d á c t i c osso b r eC a n t a b r i a . ( A n e xl lo)
5 e p r o p o n et a m b i é ni n i c i a ru n d e b a t es o b r el a e n s e ñ a n z d
a e l a sS o c i a l e s .
DESARROLLODEL TRABAJO
La primera experienciapresentadaha sido sobre una noticia del telediario de la 2' cadenasobre los
residuosy su tratamiento.La noticiaestabagrabaday pretendíaque la grabaciónfuera un mero elemento
introductordel tema. Pasóla grabacióny comprobóque el alumnadono hacíacasoal vídeo.Pasóla noticia
v a r i a sv e c e sh a s t aq u e c o n s i g u i óq u e a t e n d i e r a n .
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
A l v i s i o n a rv a r i a sv e c e sl a g r a b a c i ó nc, o m p r o b óq u e e l t r a t a m i e n t od e l a n o t i c i ae r a m u y p a r c i a l o q u e
h i z oq u e v a r i a r ae l p r o p ó s i t od e l a e x p e r i e n c i ap,a s a n d oa s e re l e s t u d i oc r í t i c od e l o sm e d i o sd e c o m u n i c a c i ó n ,
q u e s e h a c ed e l a s n o t i c i a sS
e l p l a n t e a m i e n t oy m a n i p u l a c i ó n
. e t r a b a j ó e n s e i ss e s i o n e sd,e A b r i l a J u n i o .
U t i l i z a r o nl a p r e n s ay l a l e g i s l a c i óvni g e n t es o b r ee l t e m a .
q u e h a c ed e l t r a b a j oe s p o s i t i v aF
. u e i n t e r e s a n t ep, e r o e l a l u m n a d on o d e s c u b r i óp, o r s í
Laevaluación
sólo,lo que pretendíala profesora.
au e
L as i g u i e n t ee x p e r i e n c i am, á sq u e u n a e x p e r i e n c icao m ot a l , e s l a p r o p u e s t ad e u n a U n i d a dD i d á c t i c q
forma parte del proyectoLa ciudad,aula abierta.
los valores y los contravalores
Trabajael conocimientode los mediosde comunicación,
los estereotipos,
q u e i n c u l c a nl,a sm a n i p u l a c i o n easl a sq u e s o n s o m e t i d a sl a si m á g e n e sl ,o sf o t o m o n t a j e s . . .
E l t r a b a j op r e t e n d ee n s e ñ a a
r v e r i m á g e n e sa, s e rc o n s u m i d o r ecsr í t i c o sy a c t i v o sd e l a i n f o r m a c i ó nq u e
r e c i b i m o sN. o e s t áe x p e r i m e n t a d eo n e l a u l a ,s e h a r á e s t ec u r s op r ó x i m oe n e l n i v e ld e 4 " d e P r i m a r i ac, o m o
u n a t r a n s v e r s ael ,n t o d a sl a sá r e a sd e l c u r r í c u l u m .
S e a b r i ó u n d e b a t e s o b r es i n o e s t a m o sm a n i p u l a n d ot a m b i é n n o s o t r o sa, l i n t e n t a rq u e v e a n l o q u e
. o n c l u i m oqsu e , e l l e n g u a j ed e l a si m á g e n e se s e n e l q u e h a b i t u a l m e n t e s t á ni n m e r s o s
n o s o t r o sq u e r e m o sC
y h a y q u e e n s e ñ a ra l e e r l o ,a d e s c i f r a r l oA. d e m á s ,n u e s t r op o d e r d e m a n i p u l a c i ó ne i n f l u e n c i an o e s t a n
g r a n d e ,d e s d el u e g o ,n u n c as e r ác o m o e l d e l o s m e d i o sd e c o m u n i c a c i ódne m a s a s .
Otra experienciapresentadaha sido un trabajo sobre la luz y otro de conocimientodel entorno,
r e a l i z a d oc o n n i ñ a sy n i ñ o sd e c u a t r oa ñ o s .L a e x p e r i e n c isae d e t a l l ae n e l T a l l e rd e 0 - 8 .
L a e x p e r i e n c iE
a n t r a m o se n l a H i s t o r i ae s t ái n c l u i d ad e n t r od e l p r o y e c t od e t r a b a j oc o n l a p r e n s aq u e s e
había propuestoen el Cori'greso
anterior.(VerAnexo l).
La experienciade creaciónde materialesdidácticossobreCantabria,también estádentro de un proyecto
m á s a m p l i o ,l l a m a d oP A P E L U C OCSo. n e s t et r a b a j o ,s e h a q u e r i d or e a l i z a ru n P r o y e c t oe n p r i n c i p i os i m p l e :
l l e v a ra n u e s t r oa l u m n a d ou n o s m a t e r i a l e ds e t r a b a j oq u e l e ss e a nd e u t i l i d a d t, a n t o p o r l a m a t e r i aa t r a t a r
( C a n t a b r i a c) ,o m o p o r s u s e n c i l l e zp,a s a n d op o r u n a p r e s e n t a c i óang r a d a b l e(.A n e x ol l ) .
C o m oú l t i m ot r a b a j op r e s e n t a d so e e n c u e n t r al a e x p e r i e n c idae u t i l i z a c i ó n
d e v í d e o se n l a e n s e ñ a n z da e
l a sC i e n c i a N
s a t u r a l e sA. p r o v e c h a n d o
l o s p r o g r a m a s o b r eN a t u r a l e z aq u e h a y e n l a sd i f e r e n t e sc a d e n a sd e
T . V .s, e u t i l i z a nl a sg r a b a c i o n erse a l i z a d acso m o m o t i v a c i ó nV. a c r e a n d ou n a b i b l i o t e c ad e a u l a q u e a u m e n t a
y r e n u e v ac a d aa ñ o ,e l i m i n a n d oa r t í c u l o p
s d o c u m e n t oe
s a s a d oo
s s t r o p e a d o sE.n l a b i b l i o t e c ae n t r at o d o t i p o
de materiales:videos,revistas,libros,enciclopedias,
documentalesde T.V.,...
P r e t e n d ec r e a r e n e l a l u m n a d o u n a a c t i t u d p o s i t i v aa s e g u i r i n v e s t i g a n d oy a p r e n d i e n d o ,q u e
c o m p r e n d a nq u e , l a C i e n c i an, o e s a l g o q u e e s t éa h í y p u n t o .
E n f o c ae l t r a b a j od e l a sC . N a t u r a l eds e s d ee l p u n t o d e v i s t ad e l a E c o l o g í aL.a sc o s a se s t á np a s a n d oa h o r a
y eso los librosde texto no lo recogen.
5 e h a o b s e r v a d oq u e ,c o m o e n e l c a s od e l a p r i m e r ae x p e r i e n c irae l a t a d ae, l a l u m n a d on o a t i e n d e ,n o l e
i n t e r e s ap
, o r l o q u e , l a v i s u a l i z a c i ódne l v í d e o ,s e h a c e c o n u n p l a n d e a c t i v i d a d e qs u e d e b e c o m p l e t a r
y que se
m i e n t r a so b s e r v aA
. s í s e h a c o n s e g u i d oq u e m a n t e n g a nl a a t e n c i ó nd u r a n t ee l t i e m p o n e c e s a r i o
centrenen el tema. Losmedios,así utilizados,sí que sirvenpara trabajar.Ver vídeossin más,no les interesa
en absoluto.
L l e v a nu n p l a n d e t r a b a j om e n s u ael n e l q u e e n t r a n :
- Fichasde trabajo sobreel tema a estudiar.Suelenser elaboradaspor el profesor.
- Resumende los vídeosvistos.
HERRIESKOLAKO
MUGIMENDU
KoolERArlBol.llN xxvl: Kolc.tpf.yA.
.
- I n v e s t i g a c i o ne ns l a p r e n s a .
- A p o r t a c i o n easl m u r a l .
- I n v e s t i g a c i o nteesó r i c a ss o b r ec u a l q u i e tre m a p a r a d a r u n a c o n f e r e n c i a .
- L a ss a l i d a sr e a l i z a d a s .
L o st r a b a j o sd e b e nc u i d a rl a p r e s e n t a c i ó n .
P a s a m oas t r a t a re l ú l t i m o p u n t o d e l t r a b a j op r o p u e s t oC. o n s i d e r a m oqsu e ,e l d e b a t es o b r el a e n s e ñ a n z a
d e l a sS o c i a l e se,s u n t e m a d e m a s i a d o
a m p l i oc o m o p a r ar e a l i z a r l oe n e l t i e m p o q u e n o sq u e d a ,p o r l o q u e s e
d e c i d eh a c e re l g u i ó n y d e b a t i r l od u r a n t ee l c u r s o .
C o m o p r i n c i p i ov a m o sa l e e r e l l i b r o E n s e ñ a yr a p r e n d e rC i e n c i a sS o c i a l e e
sn la Secundarid
ae Pilar
Benejam y otros. Ed. Horsori y, después,cuestionarnoslas propuestasde trabajo que hace e intentar
r e s p o n d ear l a p r e g u n t ad e ¿ P o rq u é l e c u e s t aa l a l u m n a d ol a ss o c i a l e s ? .
D a d o q u e a h o r ae x i s t e nm e d i o ss u f i c i e n t epsa r a l a c o m u n i c a c i órná p i d a ,c r e e m o sq u e n o v a a s e r d i f í c i l
m a n t e n e re l d e b a t e.
VALORACIÓNDEL CURSO
E lt a l l e rh a r e c u p e r a d o
s u a n d a d u r at r a s d o s a ñ o sd e p a r a d a .L a n u e v ao r g a n i z a c i ó e
n n t r e st a l l e r e sh, a
p e r m i t i d ol a i n c o r p o r a c i ódne o t r a sp e r s o n a qs u e e s t a b a ni n t e r e s a d a s .
V a l o r a m o sq u e e l t r a b a j o d e s a r r o l l a d d
o u r a n t e e s t e C o n g r e s oh a s i d o v a l i o s op a r a t o d o s y t o d a s l o s
c o m p o n e n t eqs u e h e m o se n c o n t r a d oi d e a sn u e v a sp a r aa p l i c a re n n u e s t r ot r a b a j od i a r i oe n e l a u l a .
PROPUESTAS
DE TRABAJO
Comoya se ha dicho anteriormente,durante estecursovamosa trabajaren dos vertientes:
P o r u n a p a r t e i n i c i a r e m oes l d e b a t es o b r el a e n s e ñ a n z a
d e l a ss o c i a l e sd,e b a t eq u e i n i c i a r e m ocso n u n
p e r í o d od e f o r m a c i ó n P
. o r o t r a p e n s a m o tsr a b a j a rd e f o r m a p r á c t i c ac o n l o s m e d i o sd e c o m u n i c a c i ó nt a, n t o
e n e l p l a n od e s u u t i l i z a c i ó nc r í t i c ac, o m o e n e l d e m e d i o sd e t r a b a j op a r a l a I n v e s t i g a c i ódne l M e d i o .
COORDINACIÓN
E m i l i a n oP a d i l l aM o l i n a .
C/ Onicen" 43
04008Almería.
XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR
DEL MEDIO
ANEXO I . TALLERDE INVESTIGACIÓN
ENTRAMOSEN LA HISTORIA
5 e h a r e a l i z a d oc o n n i ñ o sy n i ñ a sd e 3 " d e P r i m a r i a .
P a r t i e n d od e l a ñ o d e s u n a c i m i e n t o1, 9 8 9 ,h a n i d o v i e n d o l o s h e c h o sm á s i m p o r t a n t e so c u r r i d o se n e l
m u n d o ,e n E s p a ñ ay e n s u v i d a .E l p r o c e s od e t r a b a j oh a s i d oc o m o s i g u e :
A y u d a d o p o r l a m a e s t r a ,b u s c a r o ne n l o s a n u a r i o sy s e i b a n s e l e c c i o n a n dloa s q u e p a r e c í a nm á s
se redactaba un titular que,
interesantes,al final, sólo se dejaban dos o tres. Una vez seleccionadas
pared.
pegaba
pasaba
y
posteriormente,
la
en
se
al ordenador se
propia
Una vez terminadaestaparte con todos los añosvividos,se ha pasadoa la labor de investigación
t
i
t
u
l
a
r
e
l
egido.
d
e
l
m
á
s
i
n
f
o
r
m
a
c
i
ó
n
g
r
u
p
o
s
b
u
s
c
a
n
d
o
l
a
s
n
o
t
i
c
i
a
s
,
h a n i n v e s t i g a du
on a d e
del alumnadoP
. or
y
q
u
i
e
n
I
n
t
e
r
n
e
t
.
q
u
i
e
n
d
e
ha tirado
h a c o n s u l t a d oc o n f a m i l i a r e s
Hay
Lo investigadose ha leído al resto de la clase para despuéspasarlo al ordenador, resumido si la
i n f o r m a c i ó ne r a m u y l a r g a .
F i n a l m e n t es,e h a r e c o g i d ot o d o e n u n l i b r o q u e s e t i t u l a b a" E n t r a m o se n l a h i s t o r i a" .
El trabajo se valora como muy positivo,les ha gustadomucho verseen los diferentesmomentosde sus
o c h oa ñ o sc o m p a r a d ocso n l o sa c o n t e c i m i e n t odse l m u n d oy d e E s p a ñ ay c r e oq u e ,a s u n i v e l ,s i h a n c a p t a d o
la idea que presidíael trabajo:que Ia Historia la vamos haciendo nosotros y nosotras.
A p a r t e d e e s t et r a b a j o ,h e m o sc o m e n z a d oa e l a b o r a ru n á l b u m d e p r e n s a r, e c o g i e n d ol a s n o t i c i a sd e l
. sí
p e r i ó d i c oP
. o r s u p u e s t oq u e l a sn o t i c i a se r a n l a sm á s i n t e r e s a n t edse s d ee l p u n t o d e v i s t ad e l a l u m n a d o A
e
n
la
y
l
a
s
b
a
l
l
e
n
a
s
d
e
m
u
e
r
t
e
q
u
e
p
a
r
a
l
a
a
p
a
r
i
c
i
ó
n
ir a la escuela,
d e b e a n d a r7 k m s .
h a y n o t i c i a sd e u n n i ñ o
i
n
f
a
n
t
i
l
.
c o s t aC a n t á b r i cya l a M a r c h ad e n u n c i ad e l a e x p l o t a c i ó nl a b o r a l
Estetrabajose continuaráen el cursopróximo,completandola noticiacon un comentariosobrela misma,
vocabulario
aprendido,...
M a r i a s u nA r a b a o l a z a
CANTABRIA
XXVI, KONGRESUA
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
DEL MEDIO
ANEXO II OTALLERDE INVESTIGAC¡ÓN
PROYECTOCANTABRIA
Losobjetivosque se pretendencon la realizaciónde estetipo de material,son los mismosque en el resto
d e l t r a b a j o e l a b o r a d op o r e l E q u i p o P a p e l u c o sy, q u e b á s i c a m e n t ce o n s i s t e ne n h a c e r l l e g a r a n u e s t r o
alumnado las ideasbásicasde comprensiónde la historia,geografía,arte, deportes,etc. de nuestraregión,
d e C a n t a b r i aP
. r e t e n d e m oqsu e d e u n a m a n e r af á c i l y r á p i d as e p o n g a ne n c o n t a c t oc o n e s t ar e a l i d a dp, o n e r
e n s u sm a n o sm a t e r i a l efsá c i l e sc, ó m o d o sq, u e l e ss i r v a nd e u n p r i m e rp a s o ,d e u n a c e r c a m i e n taoe s ar e a l i d a d :
No pretendemosrealizarunasmonografíaso trabajosexhaustivos
sobrecadatema, nada máslejosde nuestro
o b j e t i v o . A l c o n t r a r i o ,q u e r e m o sc o n s e g u i re n u n a s p o c o sf o l i o s u n a v i s i ó n g e n e r a l d e c a d a t e m a , l o
s u f i c i e n t e m e n tm
e o t l v a d o ro a r ae l a l u m n a d o .
Ademáspretendemosque nuestrotrabajo sirvade guía o de orientacióna otros enseñantesque estén
en situacionessimilaresa las nuestras,por eso los temas han sido tratadosdesde una perspectivageneral,
g l o b a l ,p a r aq u e p u e d a ne n t r a re n c u a l q u i e sr a c o .
Estoshan sido los objetivosque nos marcamos;para poder realizarlonos hemosservidoy aprovechado
principalmentede dos situaciones;por un lado las monografíasde trabajos concretos,y por otra la
p r e p a r a c i ód
n e l a ss a l i d a sd e T r a b a j o .
La idea consisteen lo siguiente:
sás
R e a l i z au
r n a p e q u e ñ am o n o g r a f í a B
, i b l i o t e c ad e T r a b a j o d
, e c a d a u n a d e l a s p a r t e so s e c u e n c i am
importantesde nuestrahistoria;de cada uno de los elementosgeográficosmás relevantesde nuestratierra;
de cada uno de los acontecimientos
de Cantabriá.
históricos-culturales-folklóricos-deportivos-etc.
E s ae s u n a d e l a si d e a s .
R e a l i z a ru n p e q u e ñ o p r o g r a m a ,P r o g r a m ad e S a l i d ad e T r a b a j o ,d e c a d a u n a d e l a s s a l i d a sq u e
realizamos,
especificando
másque el itinerario,que algunasveceses importante,los lugares,losobjetivos,las
a c t i v i d a d eqsu e e l p e r s o n atli e n e q u e r e a l i z a r .
T o d oe l l o p r e s e n t a d o
d e l a m a n e r am á sg r a t a p o s i b l e .
Esaes otra de las ideas.
ELABORACIÓNDE FOLLETOS
Comoconsecuencia
como de salidas.
de todo lo expuesto,se elaboranlosfolletos,tanto de monografías,
E n p r i m e rl u g a rd e c i d i m o sd a r u n i f o r m i d a da t o d o e l p r o y e c t oy a s í ,e l t a m a ñ od e l p a p e le n , A 5y e l t i p o
de letra,grande y claro,son los utilizadosen todos lostrabajos.
L a si l u s t r a c i o n esse h a n e s c a n e a ddoe l i b r o s f, o l l e t o s t u r í s t i c oosc u a l q u i e pr a p e l q u en o sh a p a r e c i d ob i e n
o h a a o o r t a d oe l a l u m n a d o .
que, por economíay para que tengan la estructurade un libro, deben hacersea doble cara,
Pensamos
p e r o c a r e c e m odse u n s i s t e m ad e e d i c i ó na p r o p i a d oy , l a s m o n o g r a f í a qs u e s e e n t r e g a no r i g i n a l e se n c o l o 1
van a una cara.Losfolletosde salidas,como se fotocopian,recortamosy pegamosy así lo hacemosa doble
c ar a .
El procesode "fabricación"ha tenido dos oartes:
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPUT-AR
E n p r i n c i p i ol,a c l a s eh a i n v e s t i g a d e
o n l o s l i b r o sy d o c u m e n t o q
s u e h a e n c o n t r a d oe n l a b i b l i o t e c aE. s t a
investigaciónha necesitadonuestra ayuda para seleccionarla información adecuada,comprender el
s i g n i ifc a d od e p a l a b r a sy c o n c e p t o sp, a r a e l e g i ri l u s t r a c i o n e s , . .
A q u í i n t e r v i e n el a i n t e r d i s c i p l i n a r i d apdu, e s ,e n t o d o e s t e t r a b a j o , e s n e c e s a r i ou t i l i z a rt é c n i c a sd e
comprensiónlectora,manejode diccionarios
y enciclopedias,
expresiónescrita,gusto artístico,...
U n a v e z q u e s e d e c i d eq u e y a e s t ác o m p l e t al a i n v e s t i g a c i óyn s e g u r o sd e q u e s e e n t i e n d e nt o d o s l o s
conceptos,ha sido labor nuestrarevisar,retocar,aclarar,dar forma al texto, de maneraque quede realmente
q u e l o u s ep o s t e r i o r m e n t e .
u n d o c u m e n t ov á l i d op a r ae l g r u p o q u e l o h a t r a b a j a d oy p a r a c u a l q u i e r a
Porquees nuestropropósitoque, cuandootro grupo tenga que estudiarel mismotema, no partade cero,
s i n oq u e , e l d o c u m e n t oe l a b o r a d os i r v ad e e s t u d i oy s e a m p l í eo t r o a s p e c t od e l m i s m ot e m a . E j . :N o v o l v e r á
a i n v e s t i g a sr o b r e e l S a n t a n d e ra n t i g u o , s i n o q u e , s e i n v e s t i g a r ál a c i u d a d a c t u a l , l o s m o n u m e n t o s ,l a
y, lo referentea la historiaantigua,se estudiarádirectamentede la monografíaexistente.
vivienda,...
Losfolletosde salidasestánelaboradostotalmente oor el orofesorado.
A m o d o d e g u í at u r í s t i c ai ,n f o r m a n c, o n d a t o sp r e c i s osso b r ee l r e c o r r i d oy l o q u e s ev a a v i s i t a ry p l a n t e a n
r u r a n t el a s a l i d a .
t r a b a j o sa r e a l i z a d
UTILIZACION
Partimosdel principiode que, cada profesoro profesol pondrá en uso los folletos de la manera que
m e j o r l e c o n v e n g ad, a d a l a e s t r u c t u r ad e s u c l a s e P
. e r o ,e n g e n e r a l ,c r e e m o sq u e u n b u e n f u n c i o n a m i e n t o
sería:
U t i l i z a rl a sm o n o g r a f í acso m o l i b r o i n f o r m a t i v od, e t e x t o ,d e a h í q u e l a sh a y a m o sd e n o m i n a d oB i b l i o t e c a
. ed e b e r ád i s p o n e rd e u n n ú m e r os u f i c i e n t e
T
d e r a b a j a( B T ) S
d e o r i g i n a l e sp a r aq u e c i r c u l e np o r l a c l a s e .
S is e v e c o n v e n i e n t o
e n e c e s a r i oe,l a l u m n a d od i s p o n d r ád e c o p i a .
Losfolletos de las Salidasde Trabajo,se entreganfotocopiadosal alumnado,previo a la saliday serán
u n a h e r r a m i e n t ad e i n f o r m a c i ó ny t r a b a j od u r a n t el a m i s m a .
PROYECTO
PAPELUCOS
M a r i a s u nA r a b a o l a z a& E n r i q u eP é r e z
CANTABRIA
HERRI ESKOLAKO MUGIN4ENDUKOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA
@@RPUTZTATLIERRA
TALLER DEL GUERP@
XXVI, CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR
GORPUTZTAILERRA
LAN EGITASMOA
Igandea:Haserakoharremanakafrikar mugimenduekin landu.
Astelehena: Haserako harremanak mugimenduak sustatuko dituen abesti batekin landu. Debatea,
tailerraren inguruko ideologia proposamena. Esperientzia, argi zein soinuekin landutako poesia.
Monografikoa, dantzak. Esperientziak,zentzuak landu.
Asteartea:Haserakoharremanak,mugimenduak sustatuko dituen abestibatekin landu. Teknika,testu
bat oinarri harturik dramatizazioa landu. Esperientzia, irakurketara sustapena eta material ez ohikoekin
eginiko jokuak landu.
Osteguna: Monografikoa, dantzak. Teknika, poema bat oinarri harturik dramatizazioa landu.
Esperi entzi a, espresio ta i Ierra.
Ostirala: Batzarra.
LAN EGITASMOAREN GARAPENA
Tailerrekolana atal e<berdinetanbanatu da. Hau horrela, eguna ekintza mugitu batekin hastenzen,
afrikar erritmo, rap edo abesti eta dantzekin.
Tailerreko ideologiari buruzko dokumentua eztabaidatu eta dagoen bezala uztea erabaki zen.
Teknikarenatalean, testu eta olerki bat antzeztu zen taldeka, 3 taldeek oso antzezpen ezberdinak egin
zituztelarik, leku eta baliabide ezberdinen bitartez eta hau, beti ere, aberasgarri gertatzen da.
Esperientzieidagokienez, "lkus-entzunezko olerki"en bidez, olerkiekiko zaletasuna bultzatu nahi izan
zen ikus-entzunezko baliabideen laguntzaz. "Bidai bat zentzuen lurraldera" esperientziaren bidez,
ikastetxeanpartaide direnei, ikastetxeandituzten gauzez ohartarazi nahi zaie. "Abentura bat Iiburutegian"
esperientzian, antzerkiaren bidez irakurketarako gogoa piztu nahi zaie haurrei. "Ez ohikoak diren
materialekin jolasean" Haur eta Lehen Hezkuntzarako esperientzia diapositibetan aurkeztu da eta
"Adierazpen tailerrean" gorputzaren bidez jarrera eta balioen barneraketa landu nahi da. "Verdiales" eta
"Los Titos" (León) dantzak ikasi dira eta dantza hauek eta beste zenbait, Herri Dantzei buruz argitaratuko
den zinta batean grabatuko dira. Lan hau Tailerreko Topaketan egingo da eta zintaz gain, dantza bakoitzari
buruzko informazioa (historia, dantzaren jatorria, partitura...) bilduko duen liburuxka bat ere egingo da.
BALORAPENA
Aurrera eraman den dinamika positibotzat jo da. Proposaturiko edukin guztiak landu dira nahiz eta
hauek lantzeko denbora gehiago beharko litzatekeelaikusiden, gaiak zein helburuak sakonkiagolantzeko.
Tailerralortzen ari den heldutasuna da aipagarri.
XXVI. KONGRESUA
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
TALLERDEL CUERPO
MECEPSASISTENTES
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Asturias
C a m D od e G i b r a l t a r
Cantabria
C a s t i l l a - LM
aancha
Euskadi
León
Madrid
Málaga
Salamanca
( i.n s t i t u tc o o p e r a t i df ' E c o l eM o d e r n eS u r o e s t e )
T a m b i é np a r t i c i p a nd o s c o m p a ñ e r adse l l C E M . S . O
A s í c o m ou n a c o m p a ñ e r ae s t u d i a n t ed e l a F a c u l t a dd e P e d a g o g í d
a e l a U n i v e r s i d adde V a l e n c i a .
PLAN DE TRABAJO
El plan de trabajo se elaboraen la primerasesióncon las propuestasde todos los asistentes.
Estasse van
d i s t r i b u y e n d oe n l a s d i s t i n t a ss e s i o n e ds e t r a b a j o t e n i e n d oe n c u e n t a ,t a n t o l a d u r a c i ó nc o m o e l t i p o d e
propuesta(experiencia,
técnica,debate...)
DOMINGO
(5 - Julio)
LUNES
(6 - Julio)
Toma de contacto: Toma de contacto:
M o v i m i e n t o sc o n
La cancióncomo
r i t m o sa f r i c a n o s . e s t í m u l op a r ae l
m o v i m i e n t o ": E l R a p
Vitaminado".
Presentación:
MARTES
(7 - Julio)
JUEVES
( 9- J u l i o )
Asamblea:
MonográficoToma de contacto:
. Valoracióny
L a c a n c i ó nc o m o danzas"LosTitos"
(León)
conclusiones.
e s t í m u l op a r ae l
. B l o q u et e m á t i c o .
m o v i m i e n t o" L o s
. P l a nd e t r a b a j o
Cordones".
p a r aE n c u e n t r o .
. Coordinación.
. Economía.
Debate:"Propuesta
Técnica:
documentosobre la " D r a m a t i z a c i óan
partir de un texto"
i d e o l o g í ad e l
t al l e r " .
Técnica:
" D r a m a t i z a c i óan
p a r t i rd e u n
poema".
E l a b o r a c i ódne l p l a r Experiencia:
Poesía E x p e r i e n c i a" U
: n d í a E x p e r i e n c i a" T: a l l e r
de trabajo.
lumino-sonora. en la biblioteca"
de expresión".
( A n i m a c i ó na l a
lectura).
M o n o g r á ifc o :
E x p e r i e n c i a" J: u e g o :
D a n z a s" V e r d i a l e s " c o n m a t e r i a l e n
so
les".
convenciona
E x p e r i e n c i a" V
: iaje
a l p a í sd e l o s
sentidos".
VIERNES
( 1 0- J u l i o )
PoPy
xIVl c_9
!11
f 9 t!.9 Mo-vI\1IFlro-c ooPERArl
YoES.C_UPLA
DESARROLLO
DEL PLAN DE TRABAJO
I 'SES|ON
.
De maneraespontáneauno de los participantesproponela toma de contactocon el grupo, partiendo
del movimientocolectivocon ritmosafricanos.A partir de esta propuestase decidecomenzarcadases i ó nc o n u n a s i m i l a rq u e s e l l a m a r á" T o m ad e c o n t a c t o " .
. A c o n t i n u a c i ó sne h a c eu n a r o n d ad e o r e s e n t a c i ódne l o s2 8 a s i s t e n t e s .
. Seelaborael Plande Trabajoa partir de laspropuestasaportadaspor losdistintosparticipantes.
Estas
sedistribuyenen lasdistintassesiones
de trabajo,teniendoen cuentael tipo de propuesta(experiencia,
(separaesteCongreso
y loscompromisos
adquiridos
debate,monográfico...)
asícomoel tiempodisponibles
guir recopilando
d a n z a sy d e b a t i re l d o c u m e n t o" l d e o l o g í ad e l T a l l e rd e l C u e r p o " ) .
2" 5E5tON
. S e c o m i e n z al a s e s i ó ne n m o v i m i e n t oc o m o t o m a d e c o n t a c t os e p r e s e n t au n a c a n c i ó n" E l R a p
V i t a m i n a d o "q u e s e u t i l i z ac o m o e s t í m u l op a r ae l m o v i m i e n t o .
. T r a su n b r e v ed e b a t es o b r ee l d o c u m e n t o - p r o p u e sst e
a d e c i d i ód e j a r l oc o m o e s t a b ai n i c i a l m e n t e .
. Sepresentala experiencia"Poesíalumino-sonora".
A partir de los poemasde F.G. Lorca,pretendeesta
a c t i v i d a di m p u l s a e
r l g u s t op o r l a p o e s í ac o n e l a p o y ov i s u a yl s o n o r o .
. S et r a b a j as o b r eu n a n u e v ad a n z a " L o sV e r d i a l e d
s e A l o r a " ( M á l a g á )c o n t i n u a n d oe l c o m p r o m i s od e
recopilación
. S e p r e s e n t ae n v i d e o l a e x p e r i e n c i a" V i a j e a l p a í s d e l o s s e n t i d o s " ,p r e t e n d e h a c e r s e n t i r a l a
a e r oq u e e n l o c o t i d i a n o
c o m u n i d a de d u c a t i v ad e u n C e n t r ot o d o a q u e l l oq u e e s t áe n n u e s t r aE s c u e l p
esinvisible.
3" SESTON
. S ei n i c i ae s t as e s i ó nc o n " L o sC o r d o n e s "c, a n c i ó nc o m oe s t í m u l op a r ae l m o v i m i e n t oq u e s i r v e a
, demás
como toma de contactopara el trabajo de estedía.
. D e n t r od e l o sq u e l l a m a m o s t é c n i c sae, p r e s e n t aa l g r u p o u n a p r o p u e s t ad e d r a m a t i z a c i ó"ni n s i t u " ,a
partir de un texto. Los participantesse reparten en tres grupos, cada grupo dramatiza el texto
s e l e c c i o n a d oe,l i g i e n d ol o s r e c u r s o sq u e c o n s i d e r eo p o r t u n o s .A c o n t i n u a c i ó ns e e x p o n e nl a s t r e s
propuestas.Se comentan los distintostrabajos recogiéndosecomo significativola variedad de la
i n t e r p r e t a c i óyn d e l o s r e c u r s oes l e g i d o sp o r c a d ag r u p o .
. A continuaciónse presentaen vídeo la experiencia"Una aventuraen la biblioteca"cuyo objetivo es
a n i m a ra l a l e c t u r ac o n t é c n i c a tse a t r a l e s .
. 5 e c i e r r al a s e s i ó nc o n l a e x p e r i e n c i a
" J u e g o sc o n m a t e r i a l e sn o c o n v e n c i o n a l e sp" r, o p u e s t ap a r a E .
y
p
r
i
m
e
r
Infantil
c i c l o ,q u e s e e x p o n em e d i a n t ed i a p o s i t i v a s .
4" SESION
. S e i n i c i ac o n u n a n u e v ad a n z a" L o sT i t o s "( L e ó n )A
. c o m p a ñ a d ap o r l a d u l z a i n at,o c a d ap o r u n o d e l o s
participantes.
¡ E s t ad a n z a d i o l u g a r a l a t o m a d e d e c i s i o n e s o b r e c u e s t i o n e sr e l a c i o n a d acso n l a g r a b a c i ó ny
publicación
d e l m o n o g r á f i c o" D a n z a sP o p u l a r e s "L: a g r a b a c i ó nd e l a sd a n z a ss e l l e v a r áa c a b o e n e l
p r ó x i m oE n c u e n t r o
d e l T a l l e rd e l C u e r p o A
. c o r d a m o sl l e v a re l m i s m oa t u e n d op a r ab u s c ad e n t r od e l o
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA
p o s ¡ b l el a e s t é t i c aa d e c u a d aE. n f u n c i ó nd e l a sd i s t i n t a sd a n z a se l a t u e n d os e c o m p l e m e n t a rcáo n l o s
d i s t i n t o se l e m e n t o s( l a z o sc, i n t a s . . . ) .
. A c o n t i n u a c i ó sn e p r o p o n ed e n t r od e t é c n i c a su n t r a b a j od e d r a m a t i z a c i óan p a r t i rd e u n p o e m a .L o s
p a r t i c i p a n t esse r e p a r t e ne n t r e s g r u p o s .C a d a u n o d e s a r r o l l ad e d i s t i n t af o r m a e l m i s m o p o e m a
"Arbolé, arbolé" de F.G. Lorca.Trasla exposiciónde los 3 trabajosse observacomo las 3 versiones
r e s u l t a na b s o l u t a m e n t d
e i s t i n t a st a n t o e n e l e s t i l od e l a r e o r e s e n t a c i ócno m o e n l a u t i l i z a c i ó nd e
espaciosy recursos.
. La sesiónconcluyócon la exposicióna travésdel video con la experiencia"Tallerde expresión"cuyo
objetivoes la interiorizaciónde actitudesy valoresa travésdel trabajo corporal.
CONCLUSIONES
5" SESTON
A s a m b l e af i n a l :
. S o b r ee l d e s a r r o l l o
delTaller:
-
S ed e d i c aa h a c e ru n a v a l o r a c i ó n
s o b r ee l t r a b a j od e s a r r o l l a deon l a sa n t e r i o r e s e s i o n e s .
-
S e v a l o r am u y p o s i t i v a m e n t e
l a d i n á m i c ac r e a d aa l o l a r g o d e l C o n g r e s oS. e h a n d e s a r r o l l a d o
t o d o sl o sc o n t e n i d o p
s r o p u e s t orse s u l t a n d o
s i g n i ifc a t i v al a p u n t u a l i d a dy a s i s t e n c icao n t i n u a d ad e
todos los participantes,
respetándose
en todo momento lostiemposestablecidos.
-
S e c o m e n t al a n e c e s i d a dd e d e d i c a rm a y o r t i e m p o a l a n á l i s i sd e c a d a p r o p u e s t ap r e s e n t a d a ,
haciendouna reflexiónmás profundatanto de los objetivoscomo del proceso.
-
5 e r e s a l t al a m a d u r e zq u e e l t a l l e rv a a l c a n z a n d o .
. Sobreel congreso:
-
L a o r g a n i z a c i ó en n 3 b l o q u e ss e v a l o r ac o m o a g o b i a n t ee n c u a n t oa l t i e m p o p e r o e n r i q u e c e d o r a
y s e d e j a l a a d a p t a c i ó nd e l h o r a r i oe n f u n c i ó nd e l a c l i m a t o l o g í a l o s o r g a n i z a d o r edse f u t u r o s
Congresos.
-
Sevio muy positivala propuestaplanteadadel "periódicono escrito",porque facilitaun tiempo
d e c o m u n i c a c i óenn t r e l o sd i f e r e n t e st a l l e r e s .
. Sobrelos Encuentros:
-
S ea c u e r d ad e s t i n a re l d i n e r oa d j u d i c a d op a r ae l 1 4 " E n c u e n t r o( C a n d e l a r i op)a r a l a e d i c i ó nd e l a
c i n t ad e " D a n z a sP o p u l a r e s " .
-
S e d e c i d ec e l e b r a re l p r ó x i m o E n c u e n t r ol o s d í a s 5 , 6 , 7d e F e b r e r od e 1 . 9 9 9e n M a d r i d c u y o
c o n t e n i d o s e r á l a g r a b a c i ó n d e l a s D a n z a s P o p u l a r e sr e c o p i l a d a sS
. e acuerda llevar
d o c u m e n t a c i ó no:r i g e nd e l a d a n z a ,u b i c a c i ó nh, i s t o r i ay p a r t i t u r as i l a h a y .E l v e s t u a r i op a r a l a
g r a b a c i ó ns e r áf a l d a n e g r ap a r al a sc h i c a sy c h a l e c oy p a n t a l ó nn e g r op a r al o sc h i c o sc o n f a j í n ,c o n
d i s t i n t o se l e m e n t o s e g ú nl a d a n z a .
. S o b r ee l b l o q u et e ó r i c o :
-
Se concretaen darle forma de librillo a todo lo escrito:metodología,historia,técnicas,filosofíai d e o l o g í aS. ed e c i d i r áe l f o r m a t oe n e l E n c u e n t r o
s e g ú nl a sp r o p u e s t aqsu e s e l l e v e na l E n c u e n t r o .
ESCUELAPOPULAR
XXVI. CONGRESO
MOVIMIENTOCOOPERATIVO
COORDINACION
C e s aT
r r a p i e l l oG o n z á l e z
Sanfélix. 27-2"8
33210clJÓN (Asturias)
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOAREN XXVI. KONGRESUA
ANEXO I . TALLERDEL CUERPO
"RAP VITAMINADO"
RAPLACTEO
Estees el Rap,el Rapvitaminado
para crecer,fuerte y sano
estees el Rap,el Rapcalcificado
pega tu oreja,que va de moraleja
l a l e c h ec o n d e n s a d ae,s u n a p a s a d a
l a l e c h ea l n a t u r a l ,e s f e n o m e n a l
p o r l a m a ñ a n a ,l e c h em e r e n g a d a
para comer,lecheen puré,
l e c h ee n b o t e l l a ,l e c h ee n b r i c k
t o m a l e c h e ," p a " q u e n o e n t r e u n t i c .
S ec a n t ay s e b a i l aa r i t m o d e R a p .
Anímatey monta tu propia coreografía
ANEXO II o ALLER DEL CUERPO
"POESIA LUMINO-SONORA"
. Objetivos:
o Aproximacióna la vida y obra de F.G. Lorca.
. lmpulsarel gusto por la poesíacon apoyo visualy sonoro.
¡ Proceso:
. E l e g i ru n a p o e s í a .
. Dibujarde forma abstractalo que sugieresobreun papel de acetatotamaño diapositiva.Montar los
distintosdibujosen marcosde diapositivas.
. E l e g i ru n a m ú s i c ay h a c e ru n m o n t a j ed e p o e s í ay m ú s i c ae n u n a s a l ao s c u r ac o n p a r e d e sp a r ap o d e r
proyectar.
. Montaje:
¡ 5 e i n s t a l a r á2
n p r o y e c t o r eesn d i a g o n a lc, o n e l f i n d e q u e a l g i r a r l o ss ev e a np o r t o d o e l e s p a c i oE. s t o
proyectoresse montan sobreuna plataformagiratoria(tablaencimade un taburete giratoriosobre
una mesa).
POPULAR
ES
Mo..v
lMlENro cooPERArIVo CUELA
.,, YYl. 9,oN91E.s-o
. Durante la proyecciónse alterna la músicay la recitaciónde la poesía.
. Valoración:
M u y p o s i t i v ap o r q u en i ñ o sy n i ñ a se x p e r i m e n t a lna sp o s i b i l i d a d epsl á s t i c adse e s t o sm a t e r i a l e sy p o r q u e
s u p o n ee l d e s c u b r i m i e n tdoe l m u n d o m á g i c od e L o r c ay s u p o e s í ay p o r q u e h a n d e s p e r t a d oi n t e r é sp o r l a s
propias.
lecturaspoéticas,asícomo el descubrimientode lascreaciones
ANEXO lll o TALLERDEL CUERPO
-DRAMATIZACIÓN DE POEMAS. Justificación
E l p l a n t e a m i e n t on a c e a p a r t i r d e c o n o c e rd i f e r e n t e ss o p o r t e sn a r r a t i v o sq u e p o d r e m o su t i l i z a rp a r a
t r a b a j a rl a d r a m a t i z a c i ó nh:i s t o r i e t a sc,u e n t o sp, o e m a. . . . .
L a a c t i v i d a dv a d i r i g i d aa a l u m n o sd e l t e r c e rc i c l od e p r i m a r i a .
Poemapropuesto:
. "Arbolé, arbolé " de FedericoGarcíaLorca.
Textospropuestos:
r N i ñ o q u e m o d e l au n a m a s ad e a r c i l l a .
. Estatuapara la tolerancia.
. E l m i m o d e l o sm a s i f i c a d o s .
. Desarrollo
Al tiempo que el/lamaestrava recitandolosversosdel poema,lascriaturasvan expresandocon su cuerpo
a q u e l l oq u e l e ss u g i e r e .
. Valoración
Se hacen tres grupos y cada uno expresade forma diferente la dramatizacióndel poema o texto
resultandotres versionesdistintas en amboscasos.
seleccionado,
Dramatizacióna partir de un texto.
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA
ANEXO lV o TALLERDEL CUERPO
"VIAJE AL PAIS DE LO SENTIDOS"
(Málaga).
E su n a e x p e r i e n c icao l e c t i v ar e a l i z a d ae n e l C PN uS "d e l a C a n d e l a r i da e B e n a g a l b ó n
E n e l l a ,m a e s t r a sm, a e s t r o sc,o c i n e r a sc,o n s e r j em
, a d r e sp, a d r e sn, i ñ a s ,n i ñ o s ,a m i g a sa, m i g o s y f a m i l i a r e s
p a r t i c i p a ne n e l p r o c e s oc, r e a c i ó ny r e a l i z a c i ódne u n i t i n e r a r i ol ú d i c o - p e d a g ó g i ccoo, m o u n a a c t i v i d a dm á s ,
d e n t r o d e l a S e m a n aC u l t u r a l .
E l c o l e g i os e t r a n s f o r m ad u r a n t ed i c h as e m a n ae n u n e s p a c i ot o t a l m e n t ed i f e r e n t e .
E la l u m n a d od
, e s d ei n f a n t i lh a s t as e c u n d a r i ae,n h o r a r i op r e v i a m e n t e s t a b l e c i d po a r ac a d ag r u p o - c i c l o ,
i n i c i ae l r e c o r r i d od e l a m a n o d e d o s h a d a s .
A p a r t i r d e l c u e n t o " E l r e y L u s t r e "( q u e s i r v ec o m o h i l o c o n d u c t o r ) p
, u e d e n n a v e g a rp o r u n m a r
(
s
o
n
i
d
o
e m b r a v e c i d yo c o n t a m i n a d oc o n l o so j o st a p a d o s
d e o l a se n l a m e g a f o n í ay d i f u s o r e cs o n a g u a ) .
E l p r i m e r d e s t i n od e d i c h o v i a j e e s e l C a s t i l l od e l R e y ( p o r c h ed e l c e n t r o t r a n s f o r m a d oe n c a s t i l l o :
b a n d e r a sa, l m e n a sa, l r e d e d o r e s. .,. )e n e l q u e a t r a v e s a n duon t o r t u o s ot ú n e l ( e s c a l e rian t e r i o ra b o v e d a d ac o n
tela de color negro) llegarána lascincosalas;en lasque está recogidoy ordenadosegún los cincosentidos,
l o c o t i d i a n od e l a e s c u e l aq u e . n o r m a l m e n t en, o p e r c i b i m o s .
En la Salade la Vista,se puedenobservar:fotografías
y calificaciones
escolares
del profesorado,pequeños
objetos en el microscopio,fotografías en contrapicadode cómo ven los niños y niñas al profesorado,
perspectiva
de una bandejadel comedorvista por los pequeños,...
Trasencontrarel objeto al que se refiereuna adivinanza,pasamosa la Saladel Olfato. En ella se entra
con losojostapadosy seránecesarioidentificarolorespropiosdel cole:plastilina,goma, detergente,especias
d e c o c i n ap
, l a n t a sa r o m á t i c a s , . . .
H a yq u e e n c o n t r a e
r l o b j e t o a l q u e s e r e f i e r el a s i g u i e n t ea d i v i n a n z ap a r as a l i rd e l a s a l a .
A la Saladel tacto, se entra con los ojos vendados-opcional-,y hay que quitarseel calzado.En cajasde
todos los tamaños hay objetos para descubriry palpar: lápices,tizas,tijeras,pelotas,... y en el suelo telas,
plásticos,
goma-espuma,papeles,cartón,piedras,...
N u e v a a d i v i n a n z ap a r a s a l i r ,p o n e r s ee l c a l z a d oy l l e g a r a l o í d o p a r a p e r c i b i r s o n i d o sg r a b a d o s
p r e v i a m e n t ei n: s t r u m e n t om
s u s i c a l e sp ,a s a rl a sh o j a s d eu n l i b r o ,c r e m a l l e r da e u n a m o c h i l av, a c i a d o yl l e n a d o
de una cisterna,motor del autobús,fotocopiadora,batido de huevosen la cocina,...
Ú l t i m a a d i v i n a n z ay e l g u s t o .C o n l o s o j o s c e r r a d o sh, a y q u e s a b o r e a rt o d o t i p o d e m a n j a r e sd, e s d e
bacalaohastachocolate,pasandopor lasalmendrasy el pan con aceite.
S ee s t a b l e c u
e n h o r a r i op o r l a t a r d e q u e p o s i b i l i t el a r e a l i z a c i ódne l i t i n e r a r i oa l a sf a m i l i a sy a m i s t a d e s .
El procesopara la realizaciónde estetrabajo ha sido:
. Se propone la idea paralelamenteal profesoradoy a la Junta Directivadel Asociaciónde Padresy
Madres.La mayoríase entusiasmacon la idea, lesgustay hacenmuchasy nuevasaportaciones.
. S ee l i g e ny d i s t r i b u y e nl a st a r e a sa r e a l i z a rp a r a " c r e a r "e l i t i n e r a r i oy r e a l i z a r l o .
. 5e establecenlos gruposy horariospara el recorrido.
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
. Visitaal Paísde los Sentidos.
. Valoración:
Hemosvivido, sentido y disfrutado la escuelade una forma diferente, graciasa la participacióny el
esfuerzocolectivos.
Lasfotografíasy el vídeo realizadonos ha permitido mostrar nuestrotrabajo, apreciarlos errores,e
ilusionarnos
con proyectosfuturos.
ANEXO V . TALLERDEL CUERPO
"UNA AVENTURAEN LA BIBLIOTECA"
En el C.P.SantísimoCristode la Saludde Hervás,durante el curso97198yen el marcode la Semanadel
L i b r o ,h e m o sr e a l i z a d ol a e x p e r i e n c iqau e a c o n t i n u a c i ó sn e r e l a t a .
S e t r a t a d e u n a s e s i ó nd e a n i m a c i ó na l a l e c t u r a ,c o n e l o b j e t i v oa ñ a d i d od e d o t a r e l e s p a c i od e l a
b i b l i o t e c ad e u n c a r i s m aq u e l o p u d i e r ah a c e rm á sa t r a c t i v o .
H e m o su t i l i z a d oe l e s q u e m ad e a n i m a c i ó nq u e e n l o sú l t i m o st i e m p o sv e n i m o st r a b a j a n d oe n e l T a l l e rd e l
C u e r p od e l M . C . E . P .
A saber:
. Teatralización
(objetivoa conseguir,convenciones
teatrales,juego dramático...)
. Recorridosurcadode etapas/espacios
donde ocurrencosas.
. Transformación
de espacioscotidianos.
. Utilización
d e v a r i e d a dd e t é c n i c a sq u e s o r p r e n d e ny m o t i v a n .
. Usode objetosestimuladores
de la fantasía.
. Participación.
L o sn i ñ o sy n i ñ a si b a nd e s d el a e x p o s i c i ódne l i b r o sa u n a u l a( l a d e P i l a rl a P . T .e)n l a q u e ,m e d i a n t et e a t r o
negro,se les proponíauna adivinanzacuyasoluciónera necesariapara llegaral lugar secretode la aventura
( l a b i b l i o t e c a )U. n av e za l l í ,u n p e r s o n a j (eg r a nd i b u j oe n p a p e lc o n t i n u oy v o z e n o f f ) l e si b a e n s e ñ a n d o
libros
mediante diversastécnicas:diapositivas,
vídeo, teatrillo magnético,
teatro, retroproyector,cuentacuentos,
"telecasera"...
L ae x p e r i e n c isae h a r e a l i z a d oc o n a l u m n o sd e 3 a 1 ' l a ñ o se n s e s i o n edse h o r ay m e d i a .S eh a n e l a b o r a d o
d o s g u i o n e sp a r aa d a p t a r l oa l a sd i s t i n t a se d a d e s .
Han pasadopor la experiencia,por tanto, los 18 cursosdel centro, lo cual nos ha permitidocomprobar
las reacciones.
Losresultadoshan sido satisfactorios
ya que los alumnosen ningún momento de la actividad
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
XXV]. KONGRESUA
p e r d í a ni n t e r é sA. s í s ec o n s t a t aq u e e l e s q u e m ad e a n i m a c i ó ne s m u y ú t i l . H a y q u e r e s a l t a rd o s a s p e c t o s
q u e p u e d e ns e r p a r t ef u n d a m e n t a dl e l é x i t o d e l a e x p e r i e n c i aP.o r u n l a d o ,q u e l o s c e n t r o sd e i n t e r é se, n e l
transcursodel relato/aventura,eran muy cortos y variados,por otro, que en muchos de ellos había
p a r t i c i p a c i ó nl o, c u a lg e n e r a b ae l i n t e r é sd e l " m e p u e d et o c a r " .
P a r ac o n o c e re l d e s a r r o l l op o r m e n o r i z a d do e l a e x p e r i e n c ihaa y p o s i b i l i d a d e u t i l i z a re l v í d e oq u e d e l a
m i s m as e h a g r a b a d o ,d i r i g i é n d o s ae l M . C .E . Pd. e S a l a m a n c a .
ANEXO Vl o TALLERDEL CUERPO
"JUEGOSCON MATERIALESNO CONVENCIONALES"
Durante el presentecurso,en el C.P.SantísimoCristode la Saludhe dado clasede EducaciónFÍsicaa
l n f a n t i l3 , 4 y 5 a ñ o s y a p r i m e r o y s e g u n d o d e p r i m a r i a . T e n í a u n a u l a b a s t a n t e a i s l a d a , a l a q u e
t r a s l a d á b a m o (sl a t u t o r a y y o ) a l o s a l u m n o s / a sa, u l a q u e l l a m á b a m o so f i c i a l m e n t e" C h i r i n g u i t od e
Psicomotricidad"
y que ha sido muy importantecomo lugar de referenciaafectivo(materiales,decoración,
recuerdos...).
H e i d o a c u m u l a n d om u c h o y v a r i a d o m a t e r i a lq u e l u e g o ( n o a l e n c o n t r a r l o a
) d q u i r í au n a u t i l i d a d
c o n c r e t aE
. s t e" e x t r a ñ o "m a t e r i a lh a s i d og e n e r a d o rd e m u c h a si d e a sp a r aj u e g o s .
. saber,
O t r o a s p e c t oq u e e s t ec u r s om e h a o c u p a d om u c h oh a s i d ol a o r g a n i z a c i óens p a c i a l d e
l o sj u e g o s A
circuitoscon recorridos"en fila" y etapas;cuatro espaciosy cambio pasadocierto tiempo; máquinascon
m o v i m i e n t oc, r o q u i se n l a p i z a r r ad e l o sj u e g o sy l o se s p a c i o se,s p a c i o lsi b r e s. . .
M e d o y c u e n t a d e q u e e s t a s o r g a n i z a c i o n e sd a n o c a s i ó n p a r a e l t r a b a j o a u t ó n o m o , p a r a l a
representaciónmental del espacio,para la observaciónpor parte del maestro/a;para la integraciónde
a l u m n o sc o n m e n o sc a p a c i d a d eps a
, r a s u p e r a ra l g u n o sa s p e c t o n
s o d e s e a b l edse l a c o m p e t i t i v i d a d . . .
Se han presentadodiapositivas
que captanmomentos,organizaciones
y muestranmateriales.
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
ANEXO Vll . TALLERDEL CUERPO
CANCIONMOTRIZ
En estascancioneslas melodías,textosy susmovimientosson fijos.
L a c a n c i ó ne s t i m u l ay a p o y ae l m o v i m i e n t oy l a se v o l u c i o n e s .
E l a p r e n d i z a j se e r e a l i z ap o r i m i t a c i ó n .
S e p r e t e n d e :D i n a m i z a re l c u e r p oy a l g r u p o , a m p l i a re l v o c a b u l a r i oc o r p o r a l ,f a v o r e c e rl a m e m o r i a
m o t r i zy a u d i t i v a d
, e s a r r o l l aer l r i t m o . . .
H i p ó t e s i sL: a l e t r a d e l a c a n c i ó na y u d a a r e t e n e re l m o v i m i e n t o .L a m e l o d í ae s t i m u l ae l m o v i m i e n t o
" a d o r m e c i e n d oe" l e s f u e r z oq u e s e r e a l i z a .
Y s o b r et o d o q u e r e m o sr e c u p e r acr a n c i o n edse l a sq u e j u g á b a m o sc u a n d oé r a m o sp e q u e ñ a s .
LOS CORDONES
L o sc o r d o n e sq u e t ú m e d a b a s
n i e r a n d e s e d an i e r a n d e l a n a
n i e r a n d e s e d an i e r a n d e l a n a
t o d o s m e d i c e nq u e n o t e q u i e r a .
E r e sb u e n am o z as í
c u a n d op o r l a c a l l ev a s
eresbuena moza sí
pero no te casarás.
Perono te casarás
p o r q u em e l o h a n d i c h oa m í
eresbuena moza sí
c u a n d op o r l a c a l l ev a s .
E l g r u p o s e s i t ú ap o r p a r e j a s( d e f r e n t e ) ,f o r m a n d ou n c í r c u l o .
B a i l a m o sl o q u e s e c o n o c ep o r l o s C o r d o n e ys l a sC a d e n a s .
Cada componente de la pareja se desplazaen sentido contrario, entrelazándosepor las manos. 5e
c o m i e n z ac o n l a m a n o d e r e c h as, e a v a n z as o b r e p a s a n dloa p a r e j ay d a n d o l a m a n o i z q u i e r d aa l a p e r s o n a
s i g u i e n t eS
. o n 2 c í r c u l o sq u e s e d e s p l a z a ne n s e n t i d oc o n t r a r i o E
. l p a s os e c o n o c ec o m o " p a s os a l t i c a d o "o
e l e v a c i o n edse r o d i l l ac o n r e b o t e .
L a p r i m e r ap a r t ed e l a c a n c i ó ne s l e n t ay l a s e g u n d am á sr á p i d a .
E sl a f o r m a e l e m e n t adl e l b a i l ed e l o s L a z o s .
H
HERRI ESKOLAKO MUCIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA
ANEXO Vlll o TALLERDEL CUERPO
"LOs TITOSDE CORBILLOS"
D e l o s T i t o sd e C o r b i l l o sh a y m á s d e 2 0 v a r i a c i o n e sl a, l e t r a y m ú s i c an o s u e l ec a m b i a rp e r o l o s p a s o sy
f o r m a c i o n es í ,p o r e l t i p o t r a n s m i s i ó n .
Originalmente
l a d a n z ar e p r e s e n t a
l a r e c o g i d ad e l o sT i t o s .
E l T i t o e s u n a l e g u m b r ec o n s a b o ra l e n t e j a se, s u n a e s p e c i ed e g u i s a n t eq u e s e c o m ev e r d eo s e c o .E s
blando cuandoestáverde y duro de cocercuandoestáseco.
S eb a i l af u n d a m e n t a l m e n teen l a V e g ad e l E s l a( L e ó n ) .
PASOS
Y FORMACIONES
La cancióntiene dos partes:estrofay estribillo.
La canciónse reDitetres veces.
PRIMERAVEZ
1" oarte:
" L o sT i t o sd e C o r b i l l o s o n d u r o sd e c o c e r ;
c o n a g u a d e g o t e r a ss e s u e l e nc o c e rb i e n " :
(bis)
AAAAA
ccccc
(FILADECHICOS)
(F|LADECH|CAS)
Lasparejas(A C) se colocanenfrente.Sedesplazanhaciala derecha(A C) dando tres pasosy pecandocon
e l p i e i z q u i e r d o( $ t i e m p o s ) ,l o s b r a z o se n f o r m a d e V s e b a l a n c e a na c o m p a ñ a n d ol o s p a s o s R
. e p e t i ra l a
i z q u i e r d a( 4 t i e m p o s ) .
(bis)
2" oarte:
"Airecito,aire,aire de León,
a i r e q u e t e l l e v oe n m i c o r a z ó n ,
p o r v e r a m i a m a n t e ,p o r v e r a m i a m o l
p o r v e r a l a p r e n d ad e m i c o r a z ó n " .
Lasfilas se cruzanhastaformar una sola en el centro del espaciocreado(hombro derechocon hombro
d e r e c h o )H
. acemoe
s l d e s p l a z a m i e n teon 4 t i e m p o s .
ACACACACAC
C o n t i n ú a nd e s p l a z á n d o sdee f r e n t e h a s t al l e g a r aa l s i t o d e l a p a r e j a( 4 t i e m p o s ) .
S e r e p i t ee l d e s p l a z a m i e n tdoe e s p a l d ah a s t al l e g a ra l l u g a r i n i c i a fl i n a l i z a n d oc o n u n g i r o d e 3 6 0 "a l a
i z q u i e r d au n a v e z q u e e s t a m o se n e l l u g a rd e p a r t i d a .
CCCCCAAAAA
AAAAACCCCC
f7-a
v 1)a 'j
t\-- l
ESCUELAPOPULAR
XXVI. CONGRESO
MOVIMIENTOCOOPERATIVO
SEGUNDAVEZ
1' parte:
.
" L o sT i t o sd e C o r b i l l o s
son duros de cocer,
los echanen el pote
y e c h a na c o r r e r " .
(bis)
Lasparejasse aproximancon pasode Titos(recogidade la legumbre)y hacentres rebotesen el suelocon
(8 tiemposen total). Losbrazosse mantienenen V y no se
los talonesfrente a la parejasin desplazamiento.
b al a n c e a n .
AAAAA
ccccc
R e t r o c e d ear l l u g a r i n i c i a lc o n e l m i s m op a s o ,d e e s p a l d ay m o v i e n d ol a s c a d e r a sL. a sm a n o si m i t a n e l
(8 tiemposen total).
movimientode recogertitos. Setermina con tres rebotes,sin desplazamiento.
AAAAA
ccccc
2' parte:
"Airecitoa
, i r e . . . ( e s t r Iilboi)
Lasfilas se cruzanhast?formar una sola en el centro del espaciocreado(hombro derechocon hombro
derecho).Hacemosdesplazamiento
en 4 tiempos.
ACACACACAC
C o n t i n ú a nd e s p l a z á n d o sdee f r e n t e h a s t al l e g a ra l s i t i od e l a p a r e j a( 4 t i e m p o s ) .
S e r e p i t ee l d e s p l a z a m i e n tdoe e s p a l d ah a s t al l e g a ra l l u g a r i n i c i a lf i n a l i z a n d oc o n u n g i r o d e 3 6 0 "a l a
i z q u i e r d au n a v e z q u e e s t a m o se n e l l u g a rd e p a r t i d a .L o sb r a z o sn o s e m u e v e n .
ccccc
AAAAA
AAAAA
ccccc
TERCERAVEZ
1' parte:
"LosTitosde Corbillos
son duros de cocer:
los echana las nueve
y l o ss a c a na l a sd i e z " .
(bis)
L o sn ú m e r o si m p a r e sd e l a f i l a d e c h i c a sg i r a n a l a i z q u i e r d a( 9 0 " ) ,l o s n ú m e r o sp a r e sg i r a n a s u d e r e c h a
(90').
Losnúmerosimparesde la fila de chicosgiran a su derecha(90"),los númerosparesgiran a su izquierda
(90").
y 3 rebotesen el suelocon los talonesfrente al chico
El giro se realizacon 3 pasitossin dosplazamiento,
XXVI. KONGRESUA
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
("LosTitosde Corbillos").
o chicaque corresponda.
G i r o a l l a d o c o n t r a r i od e 1 8 0 "( i g u a lp a r a l a sd o sf i l a s ) .( " 5 o n d u r o sd e c o c e r " ) .
Se repite lo mismoel restodel estribillo.Losbrazosse balanceande un lado a otro. En los rebotesde los
taloneslos brazosno se mueven.
2' parte:
"Airecito,aire, aire de León
a i r e q u e t e l l e v oe n m i c o r a z ó n " .
S ef o r m a u n c í r c u l oc o n l a s2 f i l a sg i r a n d oe n s e n t i d ocontrarioa las agujasdel reloj,con doble pasitoy
balanceode los brazos.
V u e l t aa l a i z q u i e r d ad e 1 8 0 "y d e s d e" . . p o r v e r a m i a m a n t e . . . "h a s t ae l f i n a l , d o b l e p a s i t oe n s e n t i d o
contrario.
T e r m i n al a d a n z ac o n l o s c h i c o sy l a sc h i c a se n e l p u n t o d e p a r t i d a r e a l i z a n d ou n a v u e l t aa l a i z q u i e r d a
de 360".
Lospasosy lostiemposde toda la danza han de ajustarsea la letra y al ritmo de la canción.
ANEXO lX . TALLERDEL CUERPO
"TALLERDE EXPRESION"
(BUSCANDOUN MODELO ALTERNATIVODE VALORESA TRAVESDEL CUERPO)
. L a e x p e r i e n c isae r e a l i z óc o n n i ñ a s / o ds e 1 " y 2 " d e p r i m a r i ae n s e s i o n edse ' l h . y m e d i a .C a d as e s i ó n
e s t a b ad i v i d i d ae n d o s p a r t e se: n l a p r i m e r ap a r t e t r a b a j a m olsa e x p r e s i ó n
c o r p o r a l y s e g u i d a m e n tl a
e
expresión plástica estando ésta relacionadacon lo que habían trabajado corporalmente.Así
y el color,la orientacióny la línea...
trabajamoscombinaciones
como: El ritmo y el punto, loscontrastes
. Estetaller hay que enmarcarlodentro de un Proyectode talleresabiertos,donde se ofertaban 5
t a l l e r e sa 4 g r u p o s .C a d an i ñ a / oe l e g í al o s 3 t a l l e r e sq u e p r e f e r í ay r e a l i z a b au n t a l l e rc a d at r i m e s t r e .
. E l t a l l e r t e n í a c o m o o b j e t i v oc e n t r a ll a c a n a l i z a c i ódne v a l o r e sc o m o l a s e n s i b i l i d a di n, d e p e n d e n c i a ,
autonomía, dinamismo,confianzay autoestima,a través del cuerpo. Al ser éste, el instrumento
determinantedel modo en que la personase relacionaconsigomisma,con lasdemáspersonasy....con
el mundo. Estosvaloresconstituiríanun modelo alternativoa los modelosestereotipados
existentes.
que
Buscamosel desarrollopersonaltrabajando corporalmentevalores,sentimientos,emociones...
y
comunicamos
gestos,relaciones
a travésde nuestroscomportamientos,
con el espacio,losobjetos las
demáspersonas.
. El eje central del Taller ha sido la expresiónlibre partiendo de la vivenciacorporal a través de
situaciones
y a travésde la búsquedadel poder en el espacio.
espontáneas
V i v e n c i anr o e s s o l o a c t u a rs i n oq u e c o n l l e v au n a i m p l i c a c i ó p
de la acción.
nlacentera
R
f GRElo Mov lMIENro 99o-lPlAr Iv9 EscuEI--AP!r-PULA
....II Y-1..9-o
E l o b j e t i v od e l " J u e g oc o r p o r a l "s e r í ae l d e s c u b r i m i e n tdoe l a sp o s i b i l i d a d edse m o v i m i e n t od e c u a l q u i e r
p a r t ed e n u e s t r oc u e r p os i n f i n a l i d a da l g u n a .Y a t r a v é sd e e s t o s" J u e g o sc o r p o r a l e sc" o n s e g u ier l d o m i n i oy
o e l c u e r p oq u e p r e c e d ea l a o r g a n i z a c i ó dn e l e s q u e m ac o r p o r a l .
e l c o n o c i m i e n td
RECURSOS
.
y músicasvariadas.
Losrecursosmaterialesutilizadosen la parte de movimientofueron cassettes
Y en la parte de plástica:soportesde coloresy tamañosdiferentes,témperas,materialde deshecno...
o
Losrecursosdidácticos:
- Juegos:De presentación,
de distensión.
energizantes,
movimiento,autoestima,cooperativos,
- D a n z al i b r e
- Dramatización.
- Relajación.
- Expresión
visualibre de movimientosy gestos,provocados
a travésde estímulossonoros(música),
(juegosde contacto).
les (formasy colores),sensoriales
- J u e g o sd e e x p r e s i ó nq, u e f u n c i o n a na t r a v é sd e f ó r m u l a sc o m o " i m a g i n aq u e " , " h a z c o m os i " .
- E lc Í r c u l oP
: e r m i t el a c o m u n i c a c i óenn t o d a sl a sd i r e c c i o n eysq u e l o sc o m p o n e n t e sp a r t i c i p e nd e l
mismoestatus.- Estímulos:
Sonoros,visuales,objetos,imágenesevocadas.
.
Otros recursos:
- L a m a n e r ad e d a r l a si n s t r u c c i o n e s .
- E l t í t u l od e l j u e g o :P u e d ec o n d i c i o n asru d e s a r r o l l o
e i n f l u i re n l a a c t i t u dp r e v i ad e l a s / o sp a r t i c i pantes.
- E lt o n o d e v o z u t i l i z a d o .
- La demostraciónno verbal:La actitud del profesor/aes importanteal ser un modelo muchas
v e c e sm á se f i c a zq u e c u a l q u i e tré c n i c a .
CO NT E N I D O S
. De movimiento:
o Elritmo.
. E l e s q u e m ac o r p o r a g
l l o b a ly s e g m e n t a d o .
¡ Contrastes
y opuestos.
. E ls o n i d o .
. E s t a d o ds e á n i m o .
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA
. De plástica:
. Elpunto.
. Lalínea.
. La forma.
. E lv o l u m e n .
. El color.
VALORACION
A l e v a l u a rl a a c t i v i d a dv, i s u a l i z a n deol v í d e oq u e s e p r e s t óa g r a b a ru n p a d r ed e l c e n t r o ,p u d i m o sd a r n o s
cuentacomo en las primerassesiones,
ante la inseguridadque producíanlas propuestasnuevas,tanto ellos
que ya conocían.Así, los niños recurríanmás
como ellas,recurríana actitudesy movimientosestereotipados
.
a l a sc a r r e r a sp, a t a d a sa l a i r e y m o v i m i e n t o sr á p i d o s m
, o s t r a n d oe n g e n e r a l ,u n a m a y o rr i g i d e zc o r p o r a l Y
l a sn i ñ a ss e a p o y a b a ne n m o v i m i e n t o e
s s t e r e o t i p a d odse b a i l e .
, n l o s3 g r u p o se l e s p a c i oe r a " i n v a d i d o "p o r l o s m á sa c t i v o sd, u r a n t el a sp r i m e r a s e s i o n e s .
E n g e n e r a le
E ne l m o m e n t od e l a d a n z al i b r e ,a l g u n o sn i ñ o sp e d í a ns e n t a r s e" p o r q u ee s t a b a nc a n s a d o s "P. o c oa p o c o
f u e r o n p e r d i e n d ol a v e r g ü e n z aa m o v e rl i b r e m e n t ee l c u e r p o ,s i e n d oc a p a c e d
s e s e g u i rl o sd i f e r e n t e sr i t m o s
c o n m o v i m i e n t o sm á sf l e x i b l e sy a r m ó n i c o s .
Respecto a los juegos en los que el objetivo no era ganar mostrabanextrañezay algunosfalta de
motivación.Cuandolosjuegoseran de acción,laspropuestasde juegosno competitivoseran mejor aceptadas
y poco a poco se fueron sumergiendoen el objetivo propuesto:"La diversión"
XXVI. KONGRESUA
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
MAHAÜ TOV@URUAKG
LDTAK
ETA ESPERTENTZTAK
TWESASRED@R]DAS,
Y
C@MUNJÜ@GÜ@NES
EXPERÜENCÜAS
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
MAHAI INGURUA:
EUSKALHERRIKO EGUNGOEGOERASOZIO.POLITIKOA
BAKEA, ELKARRIZKETAETA DEMOKRAZIARENBITARTEZ
LORTZEKOALDARRIA
EuskalHerria, begiratzen zaion aldetik begiratzen zaiola, bidegurutzean dago: Alde batetik, Estatutaren
eta Foru-Hobekuntzarengarapenakbere mugak dituela bistan dago, norbanako nahiz gizataldeeneskubide
eta askatasunetanhutsune handiak daudelarik.Ekonomian, krisiaeta langabeziadira nagusi. Geure burua
komunitate gisa hautemateko moduko kultura identitate oinarrizko bat eraikitzen ari bagara ere, badirudi
badagoela herri hau bi puska eginik ikusteko irrikitan dagoenik. Azkenik, biolentzia politikoa betiereko
bilakatu eta gizartea aztoratzen badu ere, gizarte bereko zati txiki baina kontuan hartu beharreko batek,
ezin besteko erreferentziatzat d u ETA.
Guk biolentzia politikoaren arazoarenaurrean honako hau aldarrikatu nahi dugu:
1. ETArenbortxakeriak eta kale borrokak gehiengoaren iritzien aurka dihardutela.
2. Espainiakogobernuaren politika ez dela beti demokraziaren ered.u.
3. Oker daude bortxakeria polizia-neurri hutsez konpontzekotan daudenak.
4. tnkestatangehienlo handiz elkarrizketaren,su-etenaren,negoziaketareneta herriak gehiengoz
erabakitzeko duen eskubidearen alde azaltzen da herria.
5. Elkarrizketarakoproposamen guztiak dira aintzat hartzekoak. Dena dela, azken hitza euskal gizarteari
dagokio.
Aldarri hau sinatzen dugun tJnibertsitatekoirakasle,intelektual, profesional eta artistok geure gain
hartzen dugu gure komunitatearenarazoak era eraginkorreankonpontzen laguntzeko erantzunkizuna.
EUSKAL HERRIKOBAKEAREAIALDEKO KOORDINAKUNDEA
plataforma bakezale, baterakoi, anitz eta
Euskal Herriko BAKEARENALDEKO KOORDINAKUNDEA
independientea dela diogu. lzena, 80 hamarkada erdialdean gure herrian bizi dugun bortxakeria dela eta
gertatutako hilketa baten ondorioz egiten ziren isilekobilkuretatik datorkio. Keinu edo gesto hauek bizia
aldarrikatzeko egiten ziren, era berean egiten zirelarik egileaz (ETA, GAL, Ziurtasun indarrak...) zein
hildakoaz gain (Guardia zibil, polizia, ertzaina, ETAkojarraitzailea, militar, zibila, etab.).
86 urtean sortu zen Koordinadora, sortzen ari ziren bilkura guztiak koordinatzeko.
Bestalde,herriaren adierazpenerako ekintzez gain (giza-kateak, ekintza sinbolikoak, ibilaldiak, etab...),
bakerako lana egiten diharduten lan taldeak ditugu:
Bakerako Heziketarena, Bortxakeriaren Kaltetuenganako Solidaritatearen Komisioa, Giza Eskubideen
Komisioa, Unibertstitate eta lkastetxeetakoKomisioa, BakeHitzak aldizkariko Komisioa...
Guzti hauen bidez, gure organizazioaren aniztasunetik hausnarketa eta posizionamendu ugari sortu
dira: Presoenhurbilketa, hauen gizarteratzea.......,
GAL-enkaltetuen aintzat hartzea eskatu,elkarrizketaren
H E R R IE S K O L A K O M U G I M E N D U K O O P E R A T I B O A R E N
XXVI. KONGRESUA
aldeko jarrera eta alderdi politikoei euren arteko normaIizaziorako eskaria, etab...
Beraz,hamabi urte hauetan gizarte baketsu,elkartu, tolerante, solidario bategatik egin dugu lan, non
bere oinarrian gizakion duintasuna, elkarrizketa, ezberdin pentsatzeari errespetua, aniztasuna, bortxakeria
eza eta bizi eskubideaegongo liratekeen.
ELKARRITenERAIKI PROIEKTUA
(bi urtetik behineko eskuhartze programa)
Elkarriren ustez fase garrantzitsu batetako hasierako unean gaude; ezberdinen arteko lankidetza
indartzen ari da, baita gatazkari irtenbidea emateko proposamenen debatea ere. Hauek, bake prozesu
hasiera batetara gerturatzen gaituzte eta testuinguru honetan egin behar du Elkarrik bere analisi eta
eskuhartzea: Orain arte nagusi izan diren polarizazio eta enfrentamendua alde batera utzi eta proposamen
eraikitzaileak aurre hartu behar dute, komunikazioa eta distentsioa sustatuz, elkarlanez (gure
berdintasunetatik abiatuz guztiontzako baliogarri izango diren irtenbideak bilatzeko asmoz), ez inor
baztertuz (bake prozesuak soziologikoki eta politikoki guztiak hartu behar ditu bere barne), demokrazian
sakonduz.
Gatazkasortarazten duten arazoak bertan jarraitzen badute ere, euskal gizartetik, ekonomiatik, elizatik
eta nazioarteko testuingurutik, Elkarrik proposatzen duen irtenbide modeluarekiko onarpen handiago bat
nabari da, ez baita ahaztu behar lrlandako bakeprozesuadugula nahi dugunaren adibiderik garbiena.
Beraz, Elkarriri dagokio bake prozesuaren hasierasustatuko duen eskuhartze egitasmo konkretu eta oso
bat garatzeaeta egitasmohau, hasierabateanbi urtetatik behinekoaizango da; Eraikiizenez,eraikitzaileak
diren (hots, komunikazioa, elkarlana, baztertze eza eta demokrazian sakontzea dakartenak) ideia eta
ekintzak garatu, sustatu, proposatu, defendatu eta bermatuko ditu.
Elkarrik bere funtzio dinamizatzailea betetzeko, gizarte onarpena behar du proiektua eraginkorra izan
dadin, mugimendu zabala izango da eta bere filosofia nazioarte, nazio eta herri mailan zabaldu nahi du,
hamar eskuhartze programetan oinarrituko delarik: Hastapen Programa, Nazioarteko EskuhartzePrograma,
98199Mobilizazio Programa, etab.
XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR
MESA REDONDA:
struAqórusoqo-políncA DELpnísvAsco
MANIFIESTOPOR LA PAZ MEDIANTE EL DIALOGO Y LA DEMO.
CRACIA
EuskalHerriase encuentraen una situacióncrucialen variosaspectos.
Han transcurridoveinte años de experienciaautonómica y, junto a institucionesy competencias
consolidadas,se constatan limitacionesen el marco estatutario y en el Amejoramiento del Fuero y
significativos
déficitsen los derechosy libertadesindividualesy colectivos.
La reactivacióneconómicaactual se da en el marco de una crisisdel modelo económicovasco,con un
a l t í s i m on i v e ld e p a r o ,e s p e c i a l m e n jt ue v e n i l .
, n a i d e n t i d a dc u l t u r a l b á s i c ac o m p a r t i d ac o m o
5 e e s t á c o n s t r u y e n d oa, u n q u e m u y g r a d u a l m e n t e u
p
e
r
o
p
r
o
c
l
i
v eas u n a d i v i s i ó ne n d o sc o m u n i d a d e sp,o r p e r f i l e s
n o e s t a m o sa s a l v od e l a sa c t i t u d e s
comunidad,
y
EM este tema en el de la vertebraciónterritorial hay una presión mediática
étnicoso socio-políticos.
c e n t r a l i s t sao b r el a o p i n i ó np ú b l i c a .
, ientras
F i n a l m e n t el ,a v i o l e n c i ap o l í t i c as e h a c o n v e r t i d oe n e n d é m i c ay t r a u m a t i z an u e s t r as o c i e d a dm
p
e
r
o
E
T
A
.
i
d
e
n
t
i
d
a
d
a
l inoritario
u n s e c t o rs o c i a m
s i g n i f i c a t i vtoi e n e c o m o s e ñ ad e
T o d o e l l o c o n f i g u r a ü n c u a d r o g e n e r a l q u e t i e n d e a p e r p e t u a r s ee n s u s r a s g o sm á s n e g a t i v o s ,
amenazando
e l p o r v e n i ri n m e d i a t oy, e n c o n s e c u e n c li a E u s k aH
l e r r i ad e n u e s t r @hsi j @ s
p
r
o
b
l
e
m
a
p
o
l
í
t
i
c
a
q
u
e
r
e
m
o
s
F r e n t ea
m a n i f e s t aqr u e :
de la violencia
1. La persistenteacciónviolenta de ETAcontra la vida de las personas-hastael extremo de asesinara
chocanfrontalmentecon las
cargoselectos-así como la llamadakale borroka contra bienese instituciones,
p
a
c o n v i c c i o n emsa y o r i t a r i a sc ,u e s t i o n a n
l o s i m p r e s c i n d i b l ve as l o r e sc o m p a r t i d o s r a l a c o n v i v e n c iya b l o q u e a n
p
r
o
b
l
e
m
a
s
l a s a l i d aa l o s
de fondo.
a u e d am i r a r s eA.
2 . L a p o l í t i c ad e l G o b i e r n od e l E s t a d on o e s s i e m p r eu n e s p e j oe n e l q u e l a d e m o c r a c i p
y en el reconocimientodel derechocolectivode decisiónde la
a avanzaren la democratización
su resistencia
, ñ a d e l a c o n c u l c a c i ódne a l g u n o sd e r e c h o sh u m a n o s ,p o r e j e m p l o ,l o s d e l a s p e r s o n a s
c i u d a d a n í av a s c a a
encarceladas.
3 . S ee q u i v o c a nq u i e n e sp i e n s a ne n e r r a d i c a lra v i o l e n c i as ó l op o l i c i a l m e n t eE.n u n E s t a d od e D e r e c h on o
s ed e b e np r o p u g n a rn i l a ss o l u c i o n easu t o r i t a r i a sy,a e n s a y a d aasd e m á se n t o d a ss u sv e r s i o n e si n, c l u i d oe l G a l ,
ni la demonización
d e s e c t o r e s o c i a l e es n t e r o s .E s a si d e a ss o n p r o p i a sd e u n a c o n c e p c i ó nr e a c c i o n a r idae l
m u n d o o b i e n e l p r o d u c t od e u n a o f u s c a c i ó an n t i n a c i o n a l i s -t fao r m u l a d ad e s d eu n i m p l í c i t on a c i o n a l i s mdoe
Estado-a la que se sacrificauna visiónprogresista.
4 . E l m i s m o P u e b l oV a s c oq u e e n j u l i o d e 1 9 9 7d e n u n c i óm a s i v a m e n t e l a s e s i n a t od e M i g u e l A n g e l
B l a n c oc o n s i d e r ac,o m o l o m u e s t r a nt a m b i é nl a se n c u e s t apso r a b r u m a d o r am a y o r í aq, u e n o h a y m á ss a l i d a
de nuestro
a l a f r a c t u r aa c t u a lq u e e l d í á l o g o ,l a t r e g u a ,l a n e g o c i a c i óyn l a d e c i s i ó nd e m o c r á t i c m
a ayoritaria
pueblo.
5 . L a sm ú l t i p l e si n i c i a t i v aps a r a e l d i á l o g oq u e h a y e n l a a r e n a p o l í t i c aa p o r t a nv í a sd i s t i n t a sd e s a l i d a .
Todaslas propuestassensatasy abiertas,vengan de donde vengan,son bienvenidasporque son caminosa
e x p l o r a rp a r a l a p a z . H o y s e r e q u i e r e nf ó r m u l a sa u d a c e se i m a g i n a t i v acso m o l a sq u e s e e s t á np r o d u c i e n d o
e n a l g u n o s p a í s e sc o n f e n ó m e n o s d e v i o l e n c i a p o l í t i c a e n q u i s t a d a . N e c e s i t a m o sp a s o s e f e c t i v o s ,
e s p e c i a l m e n teen e l p l a n o d e l a s s a l i d a sp o l í t i c a sE. n c u a l q u i e rc a s o ,l a s o c i e d a dv a s c a d, e m o c r á t i c a m e n t e ,
XXVI. KONGRESUA
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
d e b et e n e r l a ú l t i m a p a l a b r a .
Como parte de la ciudadanía,l@suniversitari@s,
intelectuales,profesionalesy artistasfirmantes nos
comprometemosdesde la pluralidad, la tolerancia, el rigor y las perspectiva,a contribuir a resolver
p o s i t i v a m e n tleo s p r o b l e m a sd e n u e s t r ac o m u n i d a dE
. n c o n s e c u e n c i lal a, m a m o sa l o s a g e n t e sp r o t a g o n i s t a s
a q u e m e d i a n t el a d i s t e n s i ó ne,l d i á l o g oy l a d e m o c r a c i a v a n c e nd e f o r m a d e c i d i d ah a c i al a p a c i f i c a c i óyn l a
n o r m a l i z a c i ódne E u s k aH
l erria.
COORDINADORAGESTOPOR LA PAZ DE EUSKAL HERRIA
La CoordinadoraGesto por la Paz de EuskalHerria se define como una plataforma pacifista,cívica,
u n i t a r i a ,p l u r a l i s t ae i n d e p e n d i e n t e .
A m e d i a d o sd e l o s a ñ o s 8 0 , s u r g e ne n n u e s t r oe n t o r n ov a r i o sg r u p o sq u e l l e v a b a na c a b o u n a a c c i ó n
c o m ú n :c o n c e n t r a c i o n e
s isl e n c i o s adse 1 5 m i n u t o sa l d í a s i g u i e n t ed e l a m u e r t ed e u n a p e r s o n aa c a u s ad e l a
v i o l e n c i aq u e p a d e c e m oes n n u e s t r op u e b l o ,i n d e p e n d i e n t e m e n d
t ee s u c o n d i c i ó nA. e s t aa c c i ó ns e l a l l a m ó
G e s t op o r l a P a z .L o sg e s t o ss e r e a l i z a np a r a r e i v i n d i c alra v i d a ,y s e l l e v a na c a b od e i g u a lf o r m a a l m a r g e n
del autor (por atentadosde ETA o del GAL en su momento, por una muerte producidapor fuerzas de
seguridad,etc.),y al margende la persona(Guardiacivil,policía,ertzaina,miembrode ETA,militar,civil,etc.).
A l o l a r g o d e l a ñ o 8 6 , y a n t e l a n e c e s i d a d e c o o r d i n a ra t o d o s l o s g r u p o sq u e i b a n s u r g i e n d oe n t o r n o
a esta acciónse constituyóla CoordinadoraGestopor la Paz.Eran por entoncesapenas6 grupos.En otros
puntos de EuskalHerriasurgieronen las mismasfechasotras asociaciones
con el mismo carácterque esta
o r g a n i z a c i ó nC. o n e l t i e m p o t e r m i n a r o ni n t e g r á n d o s ee n u n p r o y e c t oc o m ú n y l a c o o r d i n a d o r ap a s ó a
l l a m a r s eC o o r d i n a d o r G
a e s t op o r l a P a zd e E u s k aH
l erria.
L o sG e s t o sf u e r o n e x t e n d i é n d o sye e n l a a c t u a l i d a ds o n a l r e d e d o rd e 1 0 l a s c o n c e n t r a c i o n es si l e n c i o s a s
que se realizanen pueblos,barrios,institutos,colegios,universidades
y centroslaboralesdistribuidosa lo
l a r g od e B i z k a i aG
y
, i p u z k o aA, r a b a N a v a r r a .
Pero no son los gestospor la paz la única actividadque realizamos.Cabe destacarsetambién, en el
á m b i t od e l a m o v i l i z a c i ó n , lm
a a n i f e s t a c i óann u a lq u e c e l e b r a m oes n t o r n o a l 3 0 d e e n e r o ,a n i v e r s a r idoe l a
y
q
u
e
m u e r t ed e G a n d h i ,
c u e n t as i e m p r ec o n u n a a m p l i ap a r t i c i p a c i ó n .
Pero ademásde toda clasede actividadesde este tipo, encaminadasa ser caucede expresiónpara la
ciudadanía(cadenashumanas, actos simbólicos,marchas,etc.), en la Coordinadoraexisten diferentes
comisiones
de trabajo,que tratan de abordardiferentesámbitosdel trabajo por la paz:
L a C o m i s i ó nd e E d u c a rp a r a l a P a z ,q u e t r a t a d e f o m e n t a ru n a e d u c a c i ó ne n l o sv a l o r e sd e u n a c u l t u r a
de paz,tan necesariaen nuestropueblo.
L a C o m i s i ó nd e s o l i d a r i d a cd o n l a sv í c t i m a sd e l a v i o l e n c i aq, u e t r a b a j ap a r ac o n s e g u ier l r e c o n o c i m i e n t o
socialy la atencióna las personasdirectamenteafectadaspor la violencia.
L a C o m i s i ó nd e D e r e c h o H
s u m a n o sq, u e t r a b a j ap r i n c i p a l m e n teen e l c a m p od e l a d e n u n c i ad e l o sc a s o s
de vulneración
d e l o sd e r e c h o sh u m a n o sc, o m o l a e x i g e n c i ad e e s c l a r e c i m i e ndt oe l a t r a m a G A L ,l a d e n u n c i a
públicade loscasosde tortura y malostratos,la defensade losderechosde laspersonaspresas(acercamiento,
eliminación
d e l a l e g i s l a c i óann t i t e r r o r i s t ar e
, i n s e r c i ó n . .e. )t ,c .
La Comisiónde Universidades
que trabajapara que losjóvenestomen conciencia
y Centrosde Enseñanza,
de la situaciónde la violenciay se comprometancon sus actitudespacifistas,así como los profesoresy
profesoras.
La Comisiónde la RevistaBAKEHITZAK,a travésde la cual se genera opinión, y se suscitandebatesy
reflexiones.
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERMIVO ESCUEI-APOPULAR
y sr e f l e x i o n essu r g i d o sd e s d e
A t r a v é sd e t o d a se l l a s ,l a C o o r d i n a d o r ha a i d o r e a l i z a n d op o s i c i o n a m i e n t o
l a g r a n p l u r a l i d a dd e n u e s t r ao r g a n i z a c i ó np:e t i c i ó nd e l a c e r c a m i e n tdoe l o s p r e s o sy p r e s a sa s u sl u g a r e sd e
o r i g e n ,a p o y oa l a r e i n s e r c i ódne l o sm i s m o sp, e t i c i ó nd e c o n s i d e r a c i ódne l a sv í c t i m a sd e l G A Lc o m ov í c t i m a s
d e l t e r r o r i s m op, o s i c i ó nf a v o r a b l ea l d i á l o g oy p e t i c i ó na l o s p a r t i d o sp o l í t i c o sp a r a n o r m a l i z a r l o
e n t r ee l l o s ,
etc.
E n d e f i n i t i v a ,h a n s i d o d o c e a ñ o s d e t r a b a j o v o l u n t a r i oi n t e n t a n d oc o n c i e n c i ayr a v a n z a rh a c i a u n a
s o c i e d a de n p a z y r e c o n c i l i a d ab,a s a d ae n v a l o r e sc o m o l a t o l e r a n c i al,a s o l i d a r i d a dl a
, d i g n i d a dd e t o d o s e r
h u m a n o ,e l d i á l o g o ,e l r e s p e t oa l q u e p i e n s ad i s t i n t o ,l a p l u r a l i d a dl,a n o v i o l e n c i ay e l d e r e c h oa l a v i d a .
ELKARRI:PROYECTOERAIKI
(Propuesta de intervenc¡ón bianual)
E l r e c i e n t ep r o c e s oa s a m b l e a r i o
d e E l k a r r ih a s u g e r i d o ,d e c a r a a s u f u t u r o i n m e d i a t oy a m o d o d e
o r i e n t a c i ó nl ,a c o n v e n i e n c idae :
( 1 ) A d o p t a rc o m o c r i t e r i og e n e r a l a i d e a d e c o n c e n t r a r seen l a so p o r t u n i d a d eys p o t e n c i a rl o p o s i t i v o
( 2 ) m a n t e n i e n d ou n a l í n e ad e c o n t i n u i d a de n s u sp r i n c i p a l easc t u a c i o n eys
( 3 ) a p o r t a n d ou n p l u se n r i q u e c e d o r yd e c a r á c t e cr o n s t r u c t i veon s u i n t e r v e n c i ó sno c i a l .
Elanálisid
s e s i t u a c i ó nd e E l k a r r si e b a s a r áe n l o q u e p o d r í a m o sd e n o m i n a rc o m o e l m é t o d o d e l . R . P . D .
(ldentificarcon Rigor lo Positivo,Destacarloy Potenciarlo).
A p l i c a n d oe s t e m é t o d o , c o n s i d e r a m oqsu e n o s e n c o n t r a m o se n e l m o m e n t o i n i c i a ld e u n a f a s e q u e
t i e n d e a p o t e n c i a rl a c o o p e r a c i ó ne n t r e d i f e r e n t e sy e l d e b a t e d e p r o p u e s t a sc o n c r e t a sd e s o l u c i ó na l
c o n f l i c t oI.n d i c a d o r easm b o sd e e v o l u c i ó np o s i t i v ay d e a c e r c a m i e n thoa c i ae l i n i c i od e u n p r o c e s od e p a z .É s t e
e s p a r a e l p r o y e c t od e p a z ' e n E u s k a lH e r r i ae l f a c t o r p o s i t i v oy e l c a m p o c e n t r a ld e o p o r t u n i d a d e sq u e
p r e s e n t ae l e s c e n a r i d
o e l c o n f l i c t ov a s c oe n e l ú l t i m o b i e n i od e l s i g l oX X . E sa q u í d ó n d eE l k a r r d
i e b ec e n t r a r
s u a n á l i s i ys l a l ó g i c ad e s u i n t e r v e n c i ó yn d e s u e s t r a t e g i a .
En este contexto es necesariopotenciar lo constructivocon preferenciasobre el protagonismocasi
h e g e m ó n i c oq u e h a n t e n i d o l a p o l a r i z a c i óyn e l e n f r e n t a m i e n t oE. s t ec r i t e r i og e n e r a ls e p u e d ea p l i c a re n l o
concretodesarrollandoy aprovechandocuatro oportunidadesque se nos presentanen este bienio:
¡ L a o p o r t u n i d a dd e f a c i l i t a r( a p o r t a ry r e i v i n d i c acro m u n i c a c i óyn d i s t e n s i ó n ) .
.
L a o p o r t u n i d a dd e c o o p e r a r( p o t e n c i a lro q u e n o s u n e p o r e n c i m ad e l o sq u e n o s d i v i d ep a r a l a
b ú s q u e d ad e s o l u c i o n ecso m p a r t i d a s ) .
.
L a o p o r t u n i d a dd e n o e x c l u i r( d i s e ñ a pr r o c e s ops e n s a d o p
s a r a i n c l u i rs o c i o l ó g i cya p o l í t i c a m e n tae
y
todos),
.
r n l a d e m o c r a c i (aa p l i c a n d or a z o n a m i e n t o sp,r i n c i p i o s ,
L a o p o r t u n i d a dd e p r o f u n d i z a e
procedimientos
y objetivosdemocráticos).
Invertiren lo constructivoy aplicarestoscuatro criteriosofrece,en la fase actualdel conflicto,un marco
de intervenciónclaro, coherentey útil para los diferentesámbitos de trabajo de este movimiento social:
i n t e r v e n c i ó pn o l í t i c ag e n e r a la, c t i v i d a dd e l o s t a l l e r e lso c a l e sr,e l a c i ó nc o n o t r o sa g e n t e sa, c c i ó ni n t e r n a c i o n a l ,
presenciaen los medios de comunicación,valoraciónpolítica de los hechosviolentosy acontecimientos
relacionados
con el conflicto,etc.
Por otro lado, debe prestarseatención,también a otros factoresde evoluciónincierta.Lasconstantes
negativasdel conflictotienden por el momento a mantenerse.Hayenrocamientoen el mantenimientode las
estrategiasmásopuestas.No pareceprobablesu modificaciónpor iniciativaunilateral.No obstante,desdela
sociedadvasca,desdela economía,desdela iglesiay también desdeel contextointernacionalmáscercanose
p e r c i b eu n m e n s a j em á sf a v o r a b l ea l o s m o d e l o sd e s o l u c i ó ns i m i l a r e as l p r o p u g n a d op o r E l k a r ryi q u e t i e n e
XXVI:.KONGRE.I.UA
KOOPERATIBOAREN
HEllr EStgLA KOMUGIMENDU
e l p r o c e s od e p a z i r l a n d é s u m á x i m oe x p o n e n t e .
C o r r e s p o n d ep,o r t a n t o a E l k a r rdi e s a r r o l l aur n p l a n c o n c r e t oy d e t a l l a d od e i n t e r v e n c i ó qn u e , d e s d es u s
. omoes normaen el
p o s i b i l i d a d e cs o
, n t r i b u y aa a c t i v a re l i n i c i od e l p r o c e s od e p a z e n e l c o n f l i c t ov a s c o C
m é t o d od e t r a b a j od e e s t em o v i m i e n t os o c i a le, s t o l o d e b e m o sh a c e r n, o d e m a n e r ai n d e f i n i d ae n e l t i e m p o ,
s i n o c o n c a l e n d a r i oy m e c a n i s m odse a u t o e v a l u a c i ó nE.s t a b l e c e m opso r e l l o u n p r i m e r p l a z od e e v a l u a c i ó n
p a r a l a p r i m a v e r ad e l 2 . 0 0 0 .E n c o n s e c u e n c ieas, t ep l a n d e i n t e r v e n c i ó e
n s ,i n i c i a l m e n t eu,n p l a n b i a n u a l .
Hemosdado a este plan el carácterde proyectoporque su contenido mereceun soportecoherentey
c o m p a c t o .L o d e n o m i n a m o sE r a l k ip o r q u e l o c o n s t r u c t i v oe s l a c l a v e f u n d a m e n t a ld e e s t e p r o y e c t o .Y
precisamente,
por eso mismo,introducimosla idea de contribuir.El conceptode contribuciónes un referente
i n t e r n op a r a E l k a r r i e
, s t a m b i é n i n v i t a c i ó n p, r o p u e s t ao r e i v i n d i c a c i óyn e s f i n a l m e n t eg u í a c e n t r a ld e l a
d e f a c i l i t a rc, o o p e r a r ,
a c c i ó np o r l a p a z .C o n t r i b u i re s u n a m a n e r ad e e n g l o b a rc o n j u n t a m e n t e l s i g n i f i c a d o
r n la democracia.
n o e x c l u i ry, p r o f u n d i z a e
P o r ú l t i m o , u t i l i z a m o se l v e r b o f u n d a r p o r q u eé s t ee s e l c o n c e p t o p, o r a t í p i c oq u e p u e d a p a r e c e rq, u e
m e j o rd e f i n el a r a z ó nd e s e rd e e s t ep r o y e c t oL. a a c c i ó nd e f u n d a r a g r u p at r e st i p o sd e s i g n i f i c a d o cs i:m e n t a r
. o re s od e c i m o sq u e E l k a r rdi e b e c o n t r i b u i ra
o f u n d a m e n t a ri,n a u g u r a ro a b r i r ,y a c t i v a ro p o n e re n m a r c h a P
f u n d a re l p r o c e s od e p a zv a s c oo q u e e l p r o y e c t oE r a i k e
i s t áh e c h op a r ac o n t r i b u i ra f u n d a re l p r o c e s od e p a z
vasco"
La estrategíaconsistiráen desarrollar.
impulsar,proponer,defendery apoyar,en todos los ámbitos,ideas
y a c c i o n e sq u e s e f u n d a m e n t e ne n l a c l a v e p o l í t i c ad e l o s c o n s t r u c t i v oy q u e a p l i q u e n l o s c r i t e r i o sd e
f a c i l i t a c i ó nc,o o p e r a c i ó nn,o e x c l u s i ó yn p r o f u n d i z a c i óenn l a d e m o c r a c i a .
L o sc r i t e r i o sc o m p l e m e n t a r i osso n l o ss i g u i e n t e s :
.
, ero
E l k a r rdi e s a r r o l l a rsáu f u n c i ó nd i n a m i z a d o r cao n r i g o ry d i s c r e c i ó nc ,o n a c t i t u de x i g e n t ey a c t i v a p
a s u m i e n t ol o s r i t m o sd e u n o r o c e s od e m a d u r a c i ó nc o l e c t i v a .
.
Elkarritiene que dotarsey dotar a este proyectode la fuerza y de la adhesiónsocialnecesariapara
h a c e r l oe f i c a z .
.
de este
r e l a i m a g e nc o r p o r a t i v a
E l p r o y e c t oE r a i k si e v e r á a c o m p a ñ a d o
d e u n c a m b i or e n o v a d o d
m o v i m i e n t os o c i a l .
.
D e s p l e g a rsáu f i l o s o f í am e d i a n t el a i n t e r v e n c i ó dn e l o s á m b i t o si n t e r n a c i o n allo, c a ly n a c i o n a ly, s e
e s t r u c t u r a reán b a s ea d i e z p r o g r a m a sd e i n t e r v e n c i ó n .
Estosdiez programasde intervenciónabarcan tanto programasde intervenciónpuntual como de
a c t i v i d a dp r o l o n g a d a .
Programaprólogo:Setrata de una campañamediantela que contrastarsocialmenteel proyecto
E r a i k i r, e c o g e ri d e a sy a p o r t a c i o n epsa r a e l m i s m oy c a p t a rn u e v a se n e r g i a sy n u e v o sa p o y o s .
P r o g r a m ad e A c c i ó n I n t e r n a c i o n a l .
Programade movilizacióncurso98/99
P r o g r a m aE r a i k i k a sE
i :l p r o g r a m a E r a i k i k a seis t ác e n t r a d oe n l a e x t e n s i ó ns o c i a yl d i v u l g a c i ó n
didácticade la clavede lo constructivo.
Programade cooperacióncon otros agentes:Planteados líneasde desarrollo:
La defensae implicaciónconstanteen lasexperiencias
de cooperacióncon los cuatro criterios
conocidos.
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERAIIVO ESCUELA POPULAR
La toma de iniciativaen la búsquedade una cooperaciónmás estrechacon Gestopor la Paz.Esta
a c t u a c i ó nr e q u e r i r áu n d o c u m e n t oe s p e c í f i cqou e f o r m u l ec o n d e t a l l es u sr a z o n e ss, u sp o s i b i l i d a d eyss u s
obietivos.
.
ProgramaConferenciade Paz(SegundoEncuentro)
.
P r o g r a m ad e I n t e r v e n c i óG
n eneral
.
P r o g r a m ad e F i n a n c i a c i ó n
.
P r o g r a m ad e O r g a n i z a c i ó n
Programalzan: El programa lzan dentro del proyectoEraikirepresentatres camposde trabajo: (a) la
p r e p a r a c i ó nd e l a s c o n d i c i o n e q
d e l a P r o p u e s t al z a n , ( b ) e l p l a n d e
s u e h a g a n p o s i b l el a p r e s e n t a c i ó n
presentación
de la Propuestalzan.
de la Propuestalzany (c)el desarrollode los contenidosy potencíalidades
ANIZTASUNA / D¡VERSIDAD
S i t u a c i ó nd e P a r t i d a :
I Contexto: SituacióñGenérica
R e a l i d a dc o n s t r u i d aP: a r a d i g m á t i c a
LógicaFormal l/ Lógicatrivalente
Modos de Pensamiento
SituaciónConcreta:
lll Contexto: La interaccióneducativa.
Complejidade la Relación.
Sistemaabierto/ Proceso
M u t u a l i d a d/ C o m o l e m e n t a r i e d a d
E l T é c n i c o: C a m b i od e R o l : E . C . R . O .
N u e s t r o sE n i g m a s
y funcionesde Objetivación
Operaciones
Red de Posibles
S e g u n d oC i r c u i t oC o m u n i c a t i v o
Aperturade recursos:
ReferentesOperativos
lzatxulok
XXVI. KONGRESUA
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERAT]BOAREN
ESPERTENTZIA: ATZEGI.ATEA BETIZABALIK
(Adimen urriko pertsonen aldeko gipuzkoako gurasoen elkartea)
ADIMEN URRITASUNA
Funtzionamenduan mugapenak daudenean, inteligentzi maila erd¡tik beherakoa denean zein
komunikazio, gorputzaren garbitasuna, etxeko bizitza, gizarte íharduera, komunitatearen erabilera,
autozuzenketa, osasunaeta lana bezalako iharduera batean edo besteanmugapenak daudenean,pertsona
batadimen urritua dela kontsideradaiteke.Mugapen hauek 18 urte baino lehen ageri dira.
BEHARRAK
Egoera honetan dauden gizabanakoek, behar batzuk ageri dituzte. Behar hauek, aldizkakoak,
mugatuak, hedatsuak edota orrokorrak izan daitezke.
INGURUNEA
Familian, mugapenak identifikatzen direnean, egoera negatibo bat sortzen da. Familiak laguntza behar
izaten du egoera bera onartu eta bertara egokitzeko.
Gizartean berriz, ezberdintasunak dituen edozer baztertu eta marginatzen da.
BALIABIDEAK
ATZEGI (adimen urriko pertsonen aldeko Gipuzkoako gurasoen elkartea). Bertan, familiei laguntza
eskeintzenzaie egoera berria onartu eta ulertzeko. Hau, lan egitasmo ezberdinen bidez egiten da:
- Guraso berrientzako familia arteko laquntza.
- Gizarte laguntza.
- Eskualdekolana.
- Etorkizunerako ahol ku laritza.
- Hedapena eta gizartea jabetaraztea.
Honez gain, hainbat zerbitzu bultzatu eta sortu ditu adimen urriko pertsonei etengabeko laguntza
eskaintzeko:
Aisialdi eta gizarte partaidetzarako zerbitzuak: Txolarte elkarteak, Gipuzkoako eskualde guztietan
kokatuak; eta gizarte harremanak, kirolak, oporrak eta aisialdia bultzatzeko iharduerak.
Etxebizitza zerbitzua: Gipuzkoako zenbait herritan dituen etxebizitzak, adimen urritasun ertain edo
txikikoak diren eta etxebizitzarik ez duten pertsona helduentzat.
Ikastetxeak:Gaur egun eskola sistemansarturik.
Tailerbabestuak:Gureak S.A.eta taldeko enpresenbidez kudeaturik.
Egoitza-guneak: Adimen urritasun sakoneko pertsonentzat, gaur egun Gipuzkoako Foru Aldundiaren
erakunde autonomoa den Uliazpi Fundazioak kudeaturik.
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
EXPERIENCIA: ArzEGr,
ABTERTA
srEMpRE
uNApuERrA
(Asociación de padres en favor de las personas con deficiencia
mental de Gipuzkoa)
DEFICIENCIA
MENTAL:
D i s t i n t a sd e n o m i n a c i o n e os a r a u n a m i s m a s i t u a c i ó n :S U B N O R M A L R
. - E T R A S A D OO. -l - l C O f R É r u l C O . -
vrruusvÁt-tDo
ETc.
D e f i n i c i ó n ": E l r e t r a s om e n t a l s e r e f i e r ea l i m i t a c i o n e s u s t a n c i a l eesn e l f u n c i o n a m i e n t ba c t u a l .S e
c a r a c t e r i zp
a o r u n f u n c i o n a m i e n t oi n t e l e c t u asl i g n i f i c a t i v a m e n it ne f e r i o ra l a m e d i a ,q u e c o e x i s t ej u n t o a
l i m i t a c i o n e es n d o s o m á s d e l a s s i g u i e n t e sá r e a sd e h a b i l i d a d e sd e a d a p t a c i ó nC
: o m u n i c a c i ó nC, u i d a d o
p r o p i o , v i d a e n e l h o g a r , h a b i l i d a d e s o c i a l e su, s o d e l a c o m u n i d a d ,a u t o d i r e c c i ó ns, a l u d y s e g u r i d a d ,
contenidoe
s s c o l a r ef su n c i o n a l eos c i ov t r a b a i o .E l r e t r a s om e n t a ls e h a d e m a n i f e s t aar n t e sd e l o s 1 8 a ñ o sd e
edad."
E x p l i c a c i o n edse l a d e f i n i c i ó n :F u n c i o n a m i e n t o
sn las diferentes
i n f e r i o r a l a m e d i a . L i m i t a c i o n ee
h a b i l i d a d esso c i a l e s .
NECESIDADES:
C o m o c u a l q u i e rp e r s o n ah u m a n a ,l a s q u e p r e s e n t a nd e f i c i e n c i am e n t a l ,m a n i f i e s t a nu n a s n e c e s i d a d e s
q u e r e q u i e r e ns e rs a t i s f e c [ a s ,u d i f e r e n c i ae s q u e p a r as a t i s f a c earl g u n a sd e e l l a s a
, c a u s ad e s u sl i m i t a c i o n e s
constatadas,
requierenapoyosque puedenser:
. Intermitentes.
. Limitados.
¡ Extensos.
. Generalizados.
ENTORNO:
N o r m a l m e n t ea n t e e s t ap r o b l e m á t i c sai g u eo f r e c i e n d or e s p u e s t adsi s t o r s i o n a d a s .
r F A M I L I A .P- r i m e rc e n t r od e a c o g i d ad e l s e r h u m a n o r e c i b eu n i m p a c t on e g a t ¡ v oa l c o n o c e rl a n o t i c i a
de la deficienciadetectada en su hijo/a. Sus respuestasprimerassuelen ser habitualmentenegativasy
d i s t o r s i o n a d aR
s .e q u i e r e nu n a p o y oa n i v e le m o c i o n a m
l u y f u e r t e p a r a e s t a b l e c erre l a c i o n eps o s i t i v a cs o n e l
nuevo ser al que tienen que aprendera reconocery aceptarcomo hijo/a,parte de su entorno familiar.
. S O C I E D A DE. n
- u n a p r i m e r ae t a p ar e c h a z al o d i f e r e n t ey l o q u e n o r e s p o n d ea l o sv a l o r e sq u e s ec o t i z a n
s o c i a l m e n t eA. c t ú a c o n u n a c u l t u r ah i s t ó r i c ad e r e c h a z oa l o m a r g i n a lp o r c o n s i d e r a r l p
o o c o v a l i o s oy s i n
p o s i b i l i d a d edse p a r t i c i p a c i ósno c i a l .
¡ RECURSOS
A.T- Z E G I s e o f r e c e a l a s f a m i l i a sp a r a a y u d a r l e sa m o d i f i c a rs u s p r i m e r a sr e s p u e s t a s
negativasy a seguirdando pasospositivosen el apoyo a susfamiliares.Lo hacea travésde los programasde
t r a b a j od e :
Apoyo a padresnuevos:Promueveintercambiode sentimientosy experiencias
entre "Padresde apoyo"
que anteriormente
p a s a r o np o r u n a e x p e r i e n c isai m i l a rA. c o m p a ñ aa l a sf a m i l i a se n e s o sp r i m e r o sp a s o sq u e
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
XXVI. KONCRESUA
c o n l l e v a nd e s o r i e n t a c i ó n
P.o s i b i l i t a l a sf a m i l i a se l a b r i r s ea l a s o l i d a r i d a d
c o n o t r a sf a m i l i a se n s u sm i s m a s
circunstancias.
Apoyo social:Trata de acogery orientar a las familiasy a los tutores, encauzandosus solicitudesde
a t e n c i ó np r o m o v i e n d or e s p u e s t ads e e m e r g e n c i aH
. a c e u n s e g u i m i e n t od e l o s c a s o sa s o c i a d o ys d e l o s
d e p e n d i e n t eds e l a F u n d a c i ó nT u t e l a rA T Z E G IO. f r e c ei n f o r m a c i ó ny o r i e n t a c i ó na q u i e n l o d e m a n d e ,s o b r e
t e m a se n r e l a c i ó na l a d e f i c i e n c i m
a ental.
A c c i ó nc o m a r c a lT: r a t a d e i n s e r t a rl a p r o b l e m á t i c ad e l o s c i u d a d a n o sc o n d e f i c i e n c i am e n t a l , e n l a
l o c a l i d a de n l a q u e r e s i d e ny e n l a q u e t i e n e nq u e e n c o n t r a lro sa p o y o sq u e r e q u i e r e nP. r o m u e v el a c o n c i e n c i a
de grupo solidarioentre los afectados,a travésdel trabajo de los voluntariosrepresentantes
de ATZEGIen la
z o n a y d e c o m i s i o n edse t r a b a j oz o n a l .
Asesoramiento
de futuro: Intentaconcienciar
a los padressobrela necesidadde prepararlos apoyosque
va a requerirla personacon deficienciamental,al desaparecer
susapoyosnaturales:Lospadres.Orientasobre
e l p l a n t e a m i e n t od e l t e m a e n f a m i l i ay o f r e c ei n f o r m a c i ó na l o s p o s i b l e st u t o r e s .L l e v aa c a b o l o s t r á m i t e s
j u r í d i c o sn e c e s a r i opsa r a a s e g u r a ur n f u t u r o l e g a l .
D i f u s i ó ny m e n t a l i z a c i ósno c i a l S
: e d i r i g e a l a s o c i e d a de n g e n e r a l ,a l a p o b l a c i ó ng u i p u z c o a n ac,o n e l
objetivo de mantenery mejorar,en lo posible,su nivel de aceptacióny apoyo,al colectivode personascon
deficiencim
a e n t a l .L l e v aa c a b oC a m p a ñ a ds e c o n c i e n c i a c i óyna c t i v i d a d edse d i f u s i ó nq u e l o g r e nm o d i f i c a r
l a c u l t u r ad e r e c h a z os o c i a q
l u e t o d a v í ai m p e r ae n a l g u n o se s t a m e n t o s .
A T Z E GoI f r e c e a l a s f a m i l i a s ,e n s u s o f i c i n a sc e n t r a l e sd e O q u e n d o4 , b a j o e n S a n S e b a s t i á nt ,l f n o .
9 4 3 4 2 3 9 4 2 , lp
ao s i b i l i d a d e p a r t i c i p ae
r n e l c a m b i os o c i a q
l u e n e c e s i t ae l e n t o r n oq u e r o d e aa s u sf a m i l i a s
c o n d e f i c i e n c im
a e n t a l ,t o m a n d oe l r e l e v od e a q u e l l o sq u e h a c e3 8 a ñ o ss e a t r e v i e r o na m o s t r a rl a i m a g e nd e
s u sh i j o sE N P O S I T I V O
a n, t e u n a s o c i e d a d
t o t a l m e n t en e g a t i v ay m a r g i n a d o r a .
Además ATZEGIa lo largo de su historia ha creado serviciosde atención que han demostrado la
capacidadde estaspersonaspara participaren la sociedad,asícomo la necesidad
de que éstapermitay acepte
su participación.
A c t u a l m e n t eA T Z E G l g e s t i o ncao n s u b v e n c i o n edse l a A d m i n i s t r a c i óynl a a y u d ad e s u sc o l a b o r a d o r elso,s
s i g u i e n t eS
s ERVICIOS:
D e o c i o y p a r t i c i p a c i ósno c i a lA
: T Z E GsI i g u em a n t e n i e n d o1 0 c l u b e sd e o c i o c o n e l o b j e t i v od e f a v o r e c e r
l a sr e l a c i o n esso c i a l eds e l a sp e r s o n a cs o n d e f i c i e n c i m
a e n t a ly s u p a r t i c i p a c i óenn s u c o m u n i d a da t r a v é sd e
a c t i v i d a d edse t i e m p o l i b r e .D e s d ee l m i s m os e p o t e n c i a nv a c a c i o n e sc ,o l o n i a si n t e g r a d a sy, l a p a r t i c i p a c i ó n
e n C a m p o sd e t r a b a j o .l g u a l m e n t eo f r e c el a p o s i b i l i d a dd e r e a l i z a ra c t i v i d a d eds e p o r t i v a se n l o s s e r v i c i o s
comunitarios,a travésde gruposcoordinadospor ATZEGIKIROLELKARTEA.
Todo el movimientoa favor de esta participaciónsocial,implicael apoyo efectivoy real de más de 200
jóvenesvoluntarios,que compartensu tiempo libre con personascon deficienciamental ofreciéndoleslos
a p o y o sc o n v e n i e n t epsa r a l o g r a rs u p a r t i c i p a c i ósno c i a l .
D e v i v i e n d a sP: r o p o r c i o n a l a s p e r s o n a sc o n d e f i c i e n c i am e n t a l q u e c a r e c e nd e f a m i l i a o n o p u e d e n
c o n v i v i cr o n e l l a ,u n h o g a 4u n a f o r m a d e v i d a q u e l e so f r e z c ab i e n e s t a rp,o s i b i l i d a d edse p a r t i c i p a c i ósno c i a l ,
i n t i m i d a dy s e g u r i d a da, t r a v é sd e l a v i d a c o m p a r t i d ae n l a s 1 2 u n i d a d e sd e v i v i e n d ar e p a r t i d a sp o r t o d a l a
comaraca.A través de un concierto económicocon la Diputación Foral, ATZEGIgestiona este servicio
o f r e c i e n d of o r m a sd e v i d a n o r m a l i z a d a .
AdemásATZEGIcreó en su momento los SERV|C|OS:
Educativos.En un comienzoa travésde las escuelas
que crecieroncon la colaboraciónde la
especiales
C a j ad e A h o r r o sM u n i c i p a la, t r a v é sd e l a e n t i d a dP A T R O N A TSOA NM I G U E LE. n l a a c t u a l i d a da p o y a n d oa l a s
familiaspara que logrenuna respuestapositivaen lasescuelas
que debende estarpreparadaspara responder
a las personascon necesidades
especiales.
XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERAIIVO ESCUELA POPULAR
Laborales.Ya en 1975ATZEGI
creó la empresaGUREAKS.A.con la únicafinalidadde ofreceralternativas
de trabajo a las personascon deficienciamental. En la actualidadesta empresaofrece trabajo a 2.000
personascon deficienciamentalATZEGIforma parte de su Consejode Administraciónytrata de mantenerla
f i n a l i d a dp a r a l a q u e f u e c r e a d a .
R e s i d e n c i a l eE
s .l C
- e n t r oS a nP a b l oc r e a d op o r A T Z E G e
I n 1 9 6 7f u e l a b a s ed e l o q u e e n l a a c t u a l i d a ds e
N L I A Z PyI q u e s i e n d ou n o r g a n i s m oa u t ó n o m od e l a D i p u t a c i ó nF o r a ld e G i p u z k o a ,
d e n o m i n aF U N D A C I Ó U
trata de dar respuestaa la necesidadde apoyo generalizadode personascon deficienciamental. ATZEGI
permanecetambién en susórganosde decisiónpara velar por que su objetivo de creaciónno se distorsione.
XXVI. KONGRESUA
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
LTURAMK
EKÜAUTZALUDTK@=KU
AGT@SLUDTC@=CULTURALES
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
DENONARTEKOAFARIA
Gure kongresuetan ohikoa den bezala, lehenengo gauean, jatorri ezberdinetako ianariz ornituriko
mahaien inguruan elkartu ginen. I-Jrtero, kalitate zein kopurua gainditzen direlarik, agapea busti zuten
saldakahaztu gabe.
CENA COOPERATIVA
La primeranoche,como ya es habitualen nuestroscongresos,
nos reunimosalrededorde mesasrepletas
de manjaresde procedencias
diferentes.Cadaaño, se superala calidady cantidad,sin olvidar los caldosque
acompañaroe
nl ágape.
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA
EUSKAL FESTA
Hernaniko "Ttarla" dantza taldeak eta "Kantuz" koruak herrialdeko folklore erakusgarria osatu zuten,
bertan bildu zen jendetza hunkitzea lortuz.
FIESTAVASCA
No falto una muestrad e l f o l k l o r e d e l o a i s c o n l a a c t u a c i ó ndel grupo de danzas"Ttarla" y del coro
" K a n t u z "d e H e r n a n iq, u e c o n s i g u i e r o ne m o c i o n a a
r l público.
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
SAGARDOTEGIA
Sagardo berria dastatzeko garai egokia ez zen arren, hau urtarriletik martxora bitartekoa baita,
sagardotegi batean afaltzeko aukera izan genuen, bertako ohiko menua janez: Bakailu tortila, bakailua
piperrekin, txuletoia, gazta, menbriloa eta intxaurrak, hori guztia sagardoz bustia eta trikitixa soinuez
alaitua. Afari honetan, "Tolare" kofradiako 4 ordezkariren presentzia izan genuen.
SIDRERIA
Aunque no era la épocapropiade catar la nuevasidra,ya que éstaes de Eneroa Marzo,tuvimosocasión
d e c e n a re n u n a s i d r e r í ad e g u s t a n d oe l m e n út í p i c oc o n s i s t e n teen : t o r t i l l ad e b a c a l a ob, a c a l a oc o n p i m i e n t o s ,
c h u l e t ó n q, u e s o ,m e m b r i l l oy n u e c e st,o d o e l l o b a ñ a d oc o n l a t í p i c as i d r ay a m e n i z a d op o r l a " t r i k i t i x a " .N o s
acompañaronen estacena4 representantes
de la cofradíade la sidra "Tolare".
XXVI. KONGRESUA
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERAIIBOAREN
"LOS VIRTUOSOS"EN EMANALDIA
Gure gaubeletan berriz ere, "Virtuosos"en partehartzearekin gozatu dugu. Oraingo honetan gainera,
balore berriekin eginiko kontzertuaz gain, MECEPekohaurren languntzaz musika pieza bat prestatzera
ausartu ziren, izugarrizko arrakasta izanez. Ondoren, espontaneoak egon ziren, beren egitekoekin gure
gozamena sustatuz.
CONCIERTODE "LOS VIRTUOSOS"
Una vez mas, hemos contado con la participaciónde "Los Virtuosos"en nuestrasveladas.Estavez,
ademásdel conciertoestelarque como es costumbreincluyónuevosvalores,se atrevierona prepararuna
pieza musical con la colaboraciónde los niños y niñas cantores del MCEP,cosechandogran éxito. A
continuación,hubo expontaneosde gran calidadque nos deleitaroncon su buen hacer.
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
DENON ARTEKO EMANKIZUNA
Azken eguneko lankidetza ikuskizunak ipini zuen azken ukitua. Taldebat bestearenatzetik, kongresura
etorritako pertsonaorok parte hartu zuen, farreak eraginez, atseginemanez eta ikusle harkor eta aukeratua
hunkituz. Agerraldi bakoitza, gustu haundiz eta koreografia bikainez lagundurik egon zen.
ESPECTACULO COOPERATI VO
E l b r o c h ef i n a l l o p u s oe l e s p e c t a c u lcoo o p e r a t i v o
d e l a ú l t i m an o c h e .G r u p ot r a sg r u p o ,f u e r o na c t u a n d o
en el escenariolos MCEPs
asistentes
al congreso,haciendoreir,deleitandoy emocionandoa un públicoselecto
y receptivo.La puestaen escenade todos los espectáculos
se hizo con gusto exquisitoy coreografíasdignas
de profesionales.
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA
IRTEERAKIEXCURSIONES
ZUGARRAMU RDIRA I RTEERA
Zugarramurdiko kobek gure ikusmenak gozatu arazi zituen eta koba haietan murgildu ginen, sorginen
kantu eta oihuak entzunez, suaren inguruan akelarreak burutuz, Akerren presentzia irmoaz.
Donibane Loitzune eta bertako hondartza bisitatu genituen, jende gehiegi zegoen ordea bertako paraje
ederrez gozatzeko.
EXCURSIONA ZUGARRAMURDI
Lavisitaa lascuevasnos impresionógratamente.Nossentimosatrapadospor susespíritusy por su magia.
E n s u sp a r e d e s" r e s o n a b a n "l o s c a n t o sy g r i t o sd e l a s b r u j a sd a n z a n d oa l r e d e d o rd e l f u e g o c e l e b r a n d os u s
"akelarres",con la presenciadel "Aker" (chivo)personajecentralde estasceremonias.
E l v i a j e ,a l a v e r a d e l B i d a s o an, o s d e p a r óu n p a i s a j eq u e r e l a j ae l c u e r p oy t r a n q u i l i z ae l a l m a .M e r e c i ó
l a p e n a d i s f r u t a r l oa, u n q u ef a l t ó t i e m p o p a r ae l d e l e i t e .
D e s p u é 5s . J u a nd e L u zy l a p l a y a .D e m a s i a d ga e n t es e g ú nl a o p i n i ó nd e a l g u n a sy a l g u n o s .
L o se n c l a v e tsu r í s t i c o tsi e n e n e l p e l i g r od e l a m a s i f i c a c i ó ny l a v i s i ó nd e m i l e sd e p e r s o n a sl l e n á n d o l o
t o d o n o sd e j ó s i n g a n a sd e d e s c u b r iur n a c i u d a dq u e ,s i nd u d a ,e n o t r a s i t u a c i ó ny m o m e n t oh a b r í ar e s u l t a d o
por demásinteresante.
XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR
ONDDITIKOINEZ
JoseMari Zalduak gidaturik, bailarako gune ezberdinak ikusi eta gozatzeko aukera izan genuen. Mari
Zuloko koba, karobia, bailarako paisaiazoragarriak,muniskoa...
Pasio hura gutxik gozatu genuen arren, gozamena haundia izan zen oso, haizearen leuntasuna,
begiztaturiko bailara hartako aberastasunak,magia...egunalainotua izan bazen ere, Jose Mari Zalduak
bidean zehar emaniko hizketaldi goxo eta interesgarriekeguna ezin hobeagoa bihurtu zuten.
PASEOPOR EL ONDDI
F u eu n a d e l i c i ad e p r i n c i p i oa f i n . F u i m o sp o c o sp e r o b i e n a c o m p a ñ a d opso r J o s eM a r i Z a l d u aq u e g u i ó
e ilustrónuestropaseo.
La primera paradafrente a "Mari Lulo", cuevaen la que se encontraronrestosde una mujer y su perro
. e r c ad e e l l ae l h o r n od e c a l( k a r o b i a r) e c i e n t e m e n tree c u p e r a d oY. s i n m á sp a u s a s
a m o d o d e a j u a rf u n e r a r i o C
s a l i m o sh a c i aM u n i s k o .
N o sa c o m p a ñ óu n d í a n u b l a d oy h ú m e d od e e s o s t a nd e " a q u í " ,s i n c a l o r y m u y a d e c u a d op a r aa n d a r y
q u e a d e m á sn o s p e r m i t i ód i s f r u t a rd e u n a p a n o r á m i c a
d i f í c i ld e d e s c r i b i r .
El camino nos dio oportunidad de hablar de casi todo: botas, viajes,modos de pastoreo,e incluso,
sistemasde tenenciade tierras.
P a u s a d a m e n tl lee g a m o sh a s t aM u n i s k o q
, u i z áu n p o q u i t oc a n s a d oys a l l í c o m i m o sl o sf a m o s o sb o c a d i l l o s
d e t o r t i l l ay e s c u c h a m ocso n g r a n a t e n c i ó nl o s r e l a t o sd e l g u í a .S a c i a d ae l h a m b r ep u d i m o sa p r e c i a yr s e n t i r
e l a c i e r t od e q u i e n e se l i g i e r o ne l l u g a r :l a s u a v i d a dd e l a b r i s a ,l a a m p l i t u dd e l p a n o r a m as, u o r i e n t a c i ó na l
s u r ,l a m a g i aq u e e m a n a b a . . . . .sye n o s h i c i e r o nm á sc l a r o sl o sp e r f i l e sd e t o d o sy t o d a sl a sq u e a l l í e s t á b a m o s .
L l e g a d o sa l p u n t o d e p a r t i d a ,l o s v i n o sy l a d e s p e d i d ad e Z a l d u aq u i e n n o s r e g a l ós u l i b r o s o b r e l o s
Xarobes.
N o t a . -D e e s t as a l i d ae, s d e s e ñ a l a yr a g r a d e c eer l t r a b a j od e J . M . Z a l d u aq u i e nd i o s e n t i d o d
, i m e n s i ó ny
bellezaa este paseo.Así mismo,resaltarlo a gusto que estuvimostodas y todos. Pararepetir,vamos.
XXVI. KONGRESUA
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
GUREEGUNKARIA
NUESTROPERIODICO
XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR
"XIRIMIRI" KONGRESUKOEGUNKARIA
Egunkaria kongresuaren garapenean, baliabide baliogarria izan zen informazio bide gisa, tailerrei zein
irteerei buruzko informazioa zabaltzeaz gain, zenbait pertsonentxiste, esameseta literatur lanez gozatu ahal
izan baikenuen. Honez gain, euskera ikasteko bide interesgarria izan zen.
Aurten egunkarian beste komunikazio ereduak erabili direla da aipagarri. Esperientziak pena merezi
izan zuela esan behar da, papera aurrezteazgain, komunikazio ezberdin bat suposatu baitzuen, kolore
anitzduna, bizia eta txalotua. Hurrengo kongresuetanjarraipena izango duelakoan gaude.
DE
FORMASNO ESCRITAS
COMUNICACIÓN
C o m ov e h í c u l od e i n f o r m a c i ó nf u e u n e l e m e n t oi m p r e s c i n d i b leen e l d e s a r r o l l o
d e l c o n g r e s oy, a q u e n o
solo sirviópar informar de los talleres,actividades...
sino que nos hizo disfrutarcon los chistes,comentarios
y el buen hacer literario de algunaspersonas.Además los no iniciadosrecibieronen sus páginasun curso
aceleradode euskeraque resultóde lo másefectivoa tenor de lasmuchasanotacionesque se hicieronusando
el vocabulario
a p r e n d i d oy l a " m i n t z a - p r a k t i k a "q u e s e r e a l i z óp o r l o s p a s i l l o s .
Hemosde reseñarque esteaño se ha estrenadouna nuevamodalidadde periódicocon la utilizaciónde
otrasformas de comunicación.
La experienciamerecióla pena,ya que ademásde ahorrar papel se convirtió
en una comunicacióndiferente, colorista,viva y muy aplaudida. Esperemosque tenga continuaciónen
próximoscongresos.
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOAREN XXVI. KONGRESUA
BATZAFTRAKETA ERABAKÜAK
ASAMBLEAS Y REs@LUCÜ@NSE5
XXVI. KONGRESUA
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
BATZARRA ETA ERABAKIAK
Aurreko akten irakurketaeta onarpena ahobatekotasunezonartzen da.
Aurreko Kongresukotxostenean,Malagako Kongresukokontuen egoera onartzen da.
ldazkaritza konfederaleko txostena, debate baten ondoren ahobatez onartzen da.
lJrnietako Kongresuaren aurkezpena egiten da, talde antolatzaileak funtzionamenduari buruzko
informazioa emanez: Ordutegia, tailerren antolakuntza, Kongresuko ekitaldi ezberdinen garapena, egoera
ekonomikoa zein etxeko arautegia.
Kongresuko erabakiei dagokienean, EuskalHerriko gatazkari irtenbidea bilatu asmoz, gehiengoak
manifestu bat egitea erabakitzen du. % 1a Sahararentzatahobatez onartzen da. Estatutoenaldaketa zein
ordezkari kopurua zabaltzearen proposamenak onartzen dira.
IJrnietako Kongresuko txostenean, tailer ezberdinek burutu den lanari buruzko informazioa ematen
dute, tailerren balorapena, proiektuak eta hurrengo ikasturterako koordinazio lanak. Honezgain, Euskadiko
MECEPakKongresura etorri eta bertako lanetan parte hartu duen orori bere eskerrona adierazten dio eta
kontuen behínbehinekobalantzeaaukezten du.
Hurrengo Kongresukoantolakuntza Leóngo MECEPakhartzen du beregain.
Hurrengo urterako idazkaritza konfederalaSalamancakoMECEPakhartzen du beregain.
Azkenik, galdera eta eskarien tartean, Kongresu amaierako karpetak entregatzen dira, bertan
dokumentu zein edukinak bilduz.
XXVI. KONGRESUKOERABAKIA EUSKAL HERRIKO
GATAZKAREN INGURUAN
H.E.M.K.lM.C.E.P(Herri EskolenMugimendu Kooperatiboa/Movimiento Cooperativo de EscuelaPopular),
uztailaren 4tik 14ra Urnietan egin duen XXVI. Kongresuan barruan adierazten du:
Mugimendu soziopolitikoa eta pedagogikoa garenez, sentiberakor gara Euskal Herriak pairatzen duen
gatazkarekiko, eta Eskola Modernoaren Mugimenduarekin dugun identitate orokorraren barnean, gai
sozialen erabilera zuzenki dagokigula ulertzen dugu eta hala sentitzen dugu, gatazka edozein lekutan
ematen dela ere.
Gure filosofoarekineta gure pedagogiarenoinarriekin koherenteizanik, gatazkenkonponbideakbertan
inplikatuta dauden aldeen arteko elkar ulertze eta elkarrizketatik etorri behar du.
Elkarrizketa hau esandakoaldeen baitatik bultzatu behar da, hori posible izan dadin bitarteko guztiak
jarriz.
Hezitzaile garen aldetik, gizarte honek, zeinentzat lan egiten dugun, elkarbizitza baketsua izan behar
duela aitortzen dugu, aniztasinak errespetatuz, eta giro honek justiziazko egoeratik etorri behar duela.
Salatu egiten dugu Hedabideek gatazka honi ematen dioten trataera oker eta interesatua.
Urnietan, 1998kouztailaren l lean
XXVI. CONGRESO
ESCUELAPOPULAR
MOVIMIENTOCOOPERATIVO
ASAMBLEA XVI CONGRESO
Orden del día.
1. Lecturay aprobación,si procede,de lasactasanteriores
2 . I n f o r m ed e l C o n g r e s oa n t e r i o r .
3. lnforme de la Secretaría
Confederal.
4. Presentación
del Congresode Urnieta.
5 . R e s o l u c i o n ed se l C o n g r e s o .
6 . I n f o r m ed e l C o n g r e s od e U r n i e t a .
7. Organizacióndel próximo Congreso.
8. Secretaria
Confederalpara el próximo año.
9. Ruegosy preguntas.
Lectura y aprobación de las actas anteriores.
S ea p r u e b a np o r u n a n i m i d a d .
Informe del Congreso anter¡or.
Seapruebael estadode cuentasdel Congresode Malaga.
lnforme de la Secretaría Confederal.
L o sM C E P St r,a s u n d e b a t ep r e v i o , l o a p r u e b a np o r u n a n i m i d a d .
Presentacióndel Congreso de Urnieta.
E l g r u p o o r g a n i z a d o ri n f o r m a s o b r e e l f u n c i o n a m i e n t od e e s t e C o n g r e s o H
: o r a r i o ,o r g a n i z a c i ó nd e
talleresy desarrollode lasdiversassesiones
del Congreso.Estadoeconómicoy normasde la casa.
Resolucionesdel Congreso.
Se apruebapor mayoríala redacciónde un manifiestoa favor de la resolucióndel conflictoque se vive
en Euskadi.
S ea p r u e b ap o r u n a n i m i d a de l 1 o Ap a r ae l S a h a r a .
HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOAREN XXVI. KONGRESUA
S e a p r u e b a nl a s p r o p u e s t a ds e I n t e r n a c i o n adle m o d i f i c a c i ó d
nel número
n e e s t a t u t o sy l a a m p l i c a c i ó d
representantes.
de
I n f o r m ed e l C o n q r e s od e U r n i e t a .
Losdiversost"ll""r", informan sobreel trabajo que han desarrollado,
valoración del mismo,proyectosy
p
a
r
a
coordinación
e l p r ó x i m oc u r s o .
El MCEPde Euskadi,como grupo organizadorde esteCongreso,agradecea todas laspersonasasistentes
y participantesel trabajo realizadoy presentael balanceprovisionalde cuentas.
Organizac¡óndel próximo Congreso.
El MCEPde León presentael deseode organizarel próximo Congreso.
SecretaríaConfederal para el próximo año.
Seexplicacomo queda configuradala Secretaría
Confederalpara el próximoaño. En estepunto el MCEP
de Salamanca
se ofreceepara hacersecargo de la próximaSecretaría
Confederal.
Ruegosy preguntas.
Se haceentregade lascarpetasfinal de Congresocon los contenidosy documentossurgidos.
COMUNICADO DEL XXVI CONGRESOPOR UNA
SOLUCIONDIALOGADA DEL CONFLICTODEL PAIS
VASCO
El MECEP(MovimientoCooperativode EscuelaPopular),en el contextode su XXVI Congresocelebrado
e n U r n i e t a( G i p u z k o ad) e l 4 a l 1 1 d e j u l i o , m a n i f i e s t aq u e :
Como movimientosociopedagógico
y cooperativosomossensibles
al conflictoque vive EuskalHerriay
que por nuestraidentificaciónmás global dentro del Movimientode EscuelaModerna,entendemosque el
tratamientode los temassocialeses algo que nos atañe directamentey como tal lo sentimos,seacual fuere
e l l u g a rd o n d e s e d é e l c o n f l i c t o .
En coherenciacon nuestrafilosofíay los pilaresen que se basanuestraprácticapedagógica,la resolución
d e c o n f l i c t o sd e b e d e l l e g a ra t r a v é sd e l e n t e n d i m i e n t oy d e l d i á l o g oe n t r e l a sp a r t e si m p l i c a d a s .
Que estediálogo se tiene que propiciardesdeestaspartes,poniendotodos los mediospara que ello sea
posible.
entendemosque estasociedadpara la que trabajamos,tiene
Que, por nuestracondiciónde educadores,
que gozar de una convivenciapacíficarespetandolas diversidades,
y que este clima debe de emanar de
s i t u a c i o n edse j u s t i c i a .
D e n u n c i a m oesl t r a t a m i e n t os e s g a d oe i n t e r e s a d q
o u e l o sm e d i o sd e c o m u n i c a c i ódna n a e s t ep r o b l e m a .
U r n i e t a 1, 1 d e j u l i o d e 1 9 9 8
ESCUELAPOPULAR
XXVI. CONGRESO
MOVIMIENTOCOOPERATIVO
XXVI. KONGRESUA
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN
ESKERRAK
/ AGRADECIMENTOS
. H e z k u n t z aS a i l a
. U r n i e t a k oU d a l a
. Kutxa
. EuskadikoKutxa
. Orona
. Eroski
Gure eskerrikberoenakjardunaldi hauetan parte hartu duten / Tambiénagradecemossu colaboraciónen
este Congresoa:
o Atzegi
. Elkarri
. Pakearenaldeko koordinakundea/ Gestooor la Paz
. Bakea,elkarrizketaeta demokraziarenbitartez lortzekoPlataformapor la Pazmedianteel diálogo y la
democracia
. lzatxulok
. "Tolare"elkartea
. Diseinua'.Sustraibak
AlaiZubimendi
. ltzulpena/ traducción:Judith Montero
Ainhoa Merzero
Eta bereziki lanean izan ditugun kide eta lagun guztieil Y muy especialmentea las amigasy amigosque
tanto nos han ayudado.
XXVI. KONGRESUA
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERAIIBOAREN
AURKÜBÜDEA
TIVDÜGE
HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERAT]BOAREN
XXVI. KONGRESUA
A UR K E Z P E N/ AP R E S E N T A C I O N
KARTELA
5-6
7
TAILERRAK
/ TALLERES
. 0-g
- A N E X Ol : T R E SD I A SE N R O C A M U N D O
- A N E X Ol l : L I B R OD EV I D A
12
19
20
- A N E X Ol : A P R E N D E M OASC O N V I V I R
24
28
. 8-12
. 12-16
30
o BAKERAKO
HEZIKETA
/ EDUCARPARALA PAZ
38
. H E Z K I D E T Z/ A
COEDUCACION
- A N E X OI : R E S E Ñ AYSM A T E R I A L EBSI B L I O G R A F I C O S
- A N E X Ol l : J U E G O S
- A N E X Ol l l : ¿ Q U I E N
T R A B A J AE NC A S A ?
- A N E X Ol V : P R O Y E C TDOE E D U C A C I OSNE N T I M E N T A L
- A N E X OV : P R E V E N C I ODNE L A V I O L E N C ID
E NV A L O R E S
A E G E N E R OE:D U C A R
- A N E X OV l : S E L E C C I ODNET E X T O S
48
54
55
55
57
61
63
. T E K N O L O G IBAE R R I A/KN U E V A S
TECNOLOGIAS
- A N E X Ol : E X P E R I E N CCI O
A NL A I N F O R M A T I CEAN U N C . P .
- ANEXOll: PRESENTACION
WEB
DE UN CD-ROMPARAPAGINAS
66
70
71
. A N I Z T A S U N/ AD I V E R S I D A D
74
. H I Z K U N T Z/AL E N G U A J E
- A N E X OI : P L U R I L I N G Ü I S V
E INOL A E S C U E L A
- A N E X Ol l : E LL E N G U A JOER A L
- ANEXOlll: TECNICAS
DE ESCRITURA
CREATIVA
79
85
86
88
. MATEMATIKA
- A N E X Ol : F R A C C I O N Y
ES
JUEGOS
- A N E X Ol l : M A T E M A T I CEAN E LP R I M E R
C I C L OD E L A E . S . O .
- A N E X Ol l l : T R A B A J A L
RA G E O M E T R I A
- ANEXOlV: LASMATEMATICAS
EN ELTERCER
CICLODE PRIMARIA
90
95
99
104
105
o I N G U R UA- Z T E R K E T/ AI N V E S T I G A C I O
DE
N LM E D I O
- A N E X Ol : E N T R A M OE
SN L A H I S T O R I A
- ANEXOll: PROYECTO
CANTABRIA
't
10
114
115
. G O R P U T Z/AC U E R P O
- ANEXOl: RAPVITAMINADO
- A N E X OI I : P O E S I A
LUMINO-SONORA
- ANEXOlll: DRAMATIZACION
DE POEMAS
- ANEXOlV: VIAJEAL PAISDE LOSSENTIDOS
- ANEXOV: UNA AVENTURAEN LA BIBLIOTECA
- A N E X OV l : J U E G O C
S O NM A T E R I A L ENSO C O N V E N C I O N A L E S
- A N E X OV l l : C A N C I O N
MOTRIZ
- A N E X OV l l l : L O ST I T O SD E C O R B I L L O S
- ANEXOIX: TALLER
DE EXPRESION
118
123
123
124
125
126
127
128
129
't31
XXVI. CONGRESO
MOVIMIENTOCOOPERATIVO
ESCUELAPOPULAR
MAHAI INGURAK,HITZALDIAK
ETAESPERIENTZIAK
M E 5 A 5R E D O N D A S
C,O M U N I C A C I O NYE E
SXPERIENCIAS
136
LUDIKO- KULTURALA
147
XIRIMIRI
155
BATZARRAK
ETAERABAKIAK
/ ASAMBLEAS
Y RESOLUCIONES
158
E S K E R R A/ K
AGRADECIMIENTOS
163
Descargar