Donati Artis Grammaticae Index et Concordantia

DONATI ARTIS GRAMMATICAE
INDEX ET CONCORDANTIA
CIRILO GARCÍA ROMÁN
VITORIA
2015
Esta obra está licenciada bajo la Licencia Creative Commons
Atribución-No Comercial-Sin Derivar 4.0 Internacional.
Para ver una copia de esta licencia, visita
http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/.
GASTEIZ
ÍNDICE
PRESENTACIÓN....................................................................................................................... iii
LATINORVM VERBORVM INDEX ET CONCORDANTIA.............................................................. 1
ALIORVM SIGNORVM INDEX ET CONCORDANTIA.............................................................. 603
GRAECORVM VERBORVM INDEX ET CONCORDANTIA....................................................... 605
PRESENTACIÓN
Ofrecemos al lector los Índices y las Concordancias del Ars Grammatica de Donato, que cuentan
con la singularidad de haberse realizado sobre el texto de las dos ediciones más importantes de la obra, la
de Heinrich Keil en sus Grammatici Latini1, y la de Louis Holtz2, contemplando las variantes existentes
en ambas. Por ello confiamos en que el presente trabajo sea útil, no sólo para cualquier estudioso de la
historia de la gramática y la lingüística, sino en especial para los interesados en la historia de la
transmisión textual de dicha obra.
En términos generales, los índices y concordancias que aquí presentamos se han elaborado con los
mismos criterios que los publicados con anterioridad sobre las obras de Prisciano3. No obstante, para
facilitar a los usuarios una consulta más rápida y eficaz, recogemos de nuevo aquí aquellos que comparte
este trabajo con los anteriores, con algunas observaciones y puntualizaciones relativas a la obra que aquí
ha sido objeto de manipulación, e incorporamos los criterios que son nuevos o exclusivos de este trabajo:
1. Hemos elaborado dos concordancias distintas y separadas, una para las palabras latinas y otra
para las griegas, en las que las formas se disponen según el orden de su respectivo alfabeto. A su vez,
dentro de las concordancias relativas a una misma palabra, la colocación se realiza atendiendo a criterios
de orden alfabético latino o griego, según corresponda. Aunque la presencia de texto en lengua griega en
el Ars Grammatica de Donato es muy escasa en comparación con lo que sucede en las obras de Prisciano,
en aquellos casos en que se produce la mezcla de palabras de uno y otro alfabeto, la ordenación se efectúa
del mismo modo que en las concordancias de Prisciano:
a) Para la concordancia de las palabras latinas: a, α, b, β, c, γ, d, δ, e, ε, f, g, ζ, h, η, θ, i, ι, k, κ, l, λ,
m, µ, n, ν, ξ, o, ο, p, π, q, r, ρ, s, σ, t, τ, u, υ, v, x, y, z, φ, χ, ψ, ω.
b) Para la concordancia de palabras griegas: α, a, β, b, γ, c, δ, d, ε, e, ζ, f, g, η, h, θ, ι, i, κ, k, λ, l, µ,
m, ν, n, ξ, ο, o, π, p, q, ρ, r, σ, s, τ, t, υ, u, v, x, y, z, φ, χ, ψ, ω.
2. Hemos confeccionado dos índices de frecuencia y lugares de aparición para cada palabra latina o
griega, anteponiendo sus entradas a las líneas respectivas de concordancia, de manera que la consulta sea
más ágil y eficaz.
3. Al igual que hicimos en las concordancias de las obras menores de Prisciano, hemos considerado
oportuno reproducir, tanto en el índice como en las líneas de la concordancias, los signos gráficos
especiales relativos a la prosodia y acentuación. Con ellos hemos constituido un tercer bloque de entradas, colocado tras el de las palabras latinas y antes del dedicado a las griegas.
1
Henrich KEIL: Grammatici Latini, vol. IV, Hildesheim, Zuriz y New York: Olms, 1961 [= Leipzig, 1864], pp. 353-402.
Louis HOLTZ: Donat et la tradiciton de l’enseignement grammatical. Étude sur l’Ars Donati et sa difusion (IVe-IXe siècle) et
édition critique, Paris: Centre National de la Recherche Scientifique, 1981.
3 Cirilo GARCÍA ROMÁN, Marco Antonio GUTIÉRREZ GALINDO y M.ª Carmen DÍAZ DE ALDA CARLOS: Prisciani institutionum
grammaticalium librorum XVII et XVIII Indices et Concordantiae, Hildesheim – Zurich – New York: Olms-Weidmann, 1999,
2. vols., 965 pp.; Cirilo GARCÍA ROMÁN y Marco Antonio GUTIÉRREZ GALINDO: Prisciani institutionum grammaticalium
librorum I-XVI Indices et Concordantiae, Hildesheim – Zurich – New York: Olms-Weidmann, 2001, 4 vols., 2416 pp.; y
Cirilo GARCÍA ROMÁN y Marco Antonio GUTIÉRREZ GALINDO: Prisciani operum minorum grammaticalium Indices et
Concordantiae, Hildesheim – Zurich – New York: Olms-Weidmann, 2003, 2 vols., 732 pp.
2
iv
CIRILO GARCÍA ROMÁN
En la siguiente tabla ofrecemos una relación de los signos presentes en ambas ediciones:
Signo
Edición de Holtz Edición de Keil
Acutus accentus
/
/
Grauis accentus
\
\
Circumflexus accentus
/\
/\
Cantidad larga
–
–
Cantidad breve
‿
‿
Hyphen
Diástole
,
,
Apóstrofo
’
’
Espíritu áspero
⸠
Espíritu suave
⸡
A efectos de ordenación alfabética siguen todos a la letra latina z, en el orden en que se presentan en
la tabla anterior.
4. En lo que atañe a las referencias, utilizamos un sistema muy parecido al establecido para las
concordancias del Priscianus Minor, a saber: una primera cifra que indica el volumen de la edición de
Keil en la que se encuentra el Ars Grammatica de Donato (04), y una segunda cifra que indica la página
de dicha edición, página que recoge en el margen izquierdo la edición de Holtz. En aquellos casos en que
una palabra está a caballo entre dos páginas, hemos optado por asignarla a la primera de las páginas.
La principal novedad es la siguiente: si a la primera cifra le precede una H, y a su vez toda la referencia está resaltada en color azul, nos estamos refiriendo con ello a la edición de Holtz; si, por el
contrario, a la primera cifra le precede una K, y a su vez toda la referencia está resaltada en color rojo, nos
estamos refiriendo con ello a la edición de Keil. Cuando a la primera cifra no le precede ni H ni K, ni
tampoco está resaltada con ningún color, queremos decir con ello que ambas ediciones son coincidentes
en la palabra clave, y en el texto a izquierda y derecha de la palabra clave en las líneas de la
concordancia.
5. La principal peculiaridad de los índices y concordancias que aquí presentamos es que lo son del
texto de las dos ediciones citadas del Ars Grammatica. Para ello, hemos tomado como punto de partida la
más reciente, la de Holtz, su ortografía y su puntuación, pero con incorporación de todas las variantes o
diferentes lecturas observadas respecto a la edición de Keil, por mínimas que estas puedan parecernos.
Son cuatro las situaciones en que ambas ediciones presentan divergencias:
a) Palabras presentes en la edición de Holtz, pero ausentes en la edición de Keil, resaltadas en la
concordancia con color azul. Por ejemplo:
<04.355> […] Appellatiua dumtaxat qualitatem aut quantitatem significantia: qualitatem, ut
bonus, malus; quantitatem, ut magnus, paruus. Conparatiuus gradus cui casui seruit?
b) Palabras presentes en la edición de Keil, pero ausentes en la edición de Holtz, resaltadas en la
concordancia con color rojo. Por ejemplo:
<04.362> […] Infinitiuo modo numeris et personis tempore praesenti et praeterito inperfecto
legi, praeterito perfecto et plusquamperfecto lectum esse uel fuisse, futuro lectum iri.
c) Lecturas diferentes en ambas ediciones, resaltadas en azul las de la edición de Holtz, en rojo las
de la edición de Keil. Por ejemplo:
<04.372> […] Figurae nominum quot sunt? Duae. Quae? Simplex, ut decens, potens;
conposita, ut indecens, inpotens. Quot modis nomina conponuntur?
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
v
<04.372> […] Figurae nominum quot sunt? Duae. Quae? Simplex, ut decens, potens;
conposita, ut indecens, inpotens. Quibus modis nomina conponuntur?
c) Un orden de palabras diferente en ambas ediciones. Por ejemplo:
<04.355> […] Apostrophos circuli item pars dextera, sed ad summam litteram adposita: hac
nota deesse ostendimus parti orationis ultimam uocalem, cuius consonans remanet, ut est
‘tanton’ me crimine dignum Duxisti?’
<04.355> […] Apostrophos item circuli pars dextera, sed ad summam litteram adposita: hac
nota deesse ostendimus parti orationis ultimam uocalem, cuius consonans remanet, ut est
‘tanton’ me crimine dignum Duxisti?’
Cuando una palabra clave se ve afectada por cualquiera de las situaciones anteriores, además de
estar resaltada con el color asignado a cada una de las ediciones, reflejamos también esa circunstancia en
su referencia, tanto en la que figura en la entrada del índice como en la dispuesta al comienzo de la línea
de la concordancia, del modo que antes hemos descrito: al primer dígito de la referencia le precede una H
o una K, según se trate de la edición de Holtz o de la de Keil, y toda la referencia, al igual que la palabra
clave afectada, está resaltada con el color respectivo, azul o rojo.
Cuando se trata de una palabra clave presente sólo en una de las ediciones, sólo se recoge en las
concordancia la línea correspondiente a dicha palabra clave, con el texto a izquierda y derecha que tenga
en la edición de que se trate.
Cuando se trata de una palabra clave con diferente lectura en ambas ediciones, o de una palabra
clave idéntica en ambas ediciones, pero con diferentes lecturas en el contexto que la precede o la sigue, se
recogen dos líneas en la concordancia, una para cada una de las ediciones. En estos casos, siempre
ofrecemos en primer lugar la línea correspondiente a la edición de Holtz, porque es nuestra edición
principal, y a continuación la línea correspondiente a la edición de Keil. Asimismo, en la disposición de
las líneas de la concordancia según el orden alfabético de la palabra que sigue a la palabra clave, sólo
intervienen las líneas correspondientes a la edición de Holtz.
Naturalmente, este orden de colocación sólo se altera cuando la palabra clave de la línea de la
concordancia es una lectura de la edición de Keil que difiere de la ofrecida en la de Holtz, en cuyo caso se
coloca primero la línea correspondiente a la edición de Keil.
6. No hemos detectado en esta ocasión ninguna errata de imprenta o incoherencias en el texto del
Ars Grammmatica de la edición de Keil, pero sí en la de Holtz, que hemos corregido para evitar
aberraciones innecesarias. Son las siguientes:
a) affirmandi por adfirmandi (pág. 596, l. 2, ed. de Holtz), recogida en sus Addenda et corrigenda;4
b) affirmandi por adfirmandi (pág. 596, l. 7, ed. de Holtz), no comtemplada en sus Addenda et
corrigenda, que nos ha parecido oportuno cambiarla por coherencia con la anterior y con otro adfirmandi
presente en el Ars Grammatica (pág. 641, l. 10, ed. de Holtz).
c) quorum por quarum (pág. 606, l. 10-11, ed. de Holtz), para mantener la debida concordancia
entre el pronombre relativo y su antecedente (aut cum correptam uocalem duae consonantes secuntur,
quarum prior s littera est); tampoco figura en sus Addenda et corrigenda.
d) quar por quae (pág. 646, l. 7, ed. de Holtz), recogida en sus Addenda et corrigenda.
e) quando quidem por quandoquidem (pág. 647, l. 3-4, ed. de Holtz), en coherencia con otro
quandoquidem (pág. 599, l. 20, ed. de Holtz); tampoco está contemplada en sus Addenda et corrigenda.
7. En lo que se refiere a la ortografía y puntuación seguimos la de la edición de Holtz, con las
correcciones recogidas en las dos tablas que siguen:
4
HOLTZ, op. cit., pág. 749.
vi
CIRILO GARCÍA ROMÁN
Correcciones referentes a un uso incoherente de mayúsculas y minúsculas en los gentilicios
Latinus, Latina, Latinum y Graecus, Graeca, Graecum
Referencia
pág. 592, l. 19
pág. 592, l. 21
pág. 622, l. 1
pág. 622, l. 2
pág. 622, l. 2
Ed. de Holtz
Corrección
sed accepta r littera latina non sunt
sed ea dempta latina non sunt
ut toreuma (sed tamen graecum est)
aut neutrum latinum, ut sedile
graecum est, ut Euterpe,
sed accepta r littera Latina non sunt
sed ea dempta Latina non sunt
ut toreuma (sed tamen Graecum est)
aut neutrum Latinum, ut sedile
Graecum est, ut Euterpe,
Correcciones en la puntuación (ed. de Holtz)
Referencia
pág. 612,
l. 5
pág. 617,
l. 11
pág. 644,
l. 145
pág. 653,
l. 12
Edición de Holtz
Nuestra propuesta
Subdistinctio est, ubi non multum superest
de sententia, quod tamen necessario
separatum mox inferendum sit; huius
punctum ad imam litteram ponimus. Media
distinctio est, ubi fere tantum de sententia
superest, quantum iam diximus, cum tamen
respirandum sit: huius punctum ad mediam
litteram ponimus.
Subdistinctio est, ubi non multum superest
de sententia, quod tamen necessario
separatum mox inferendum sit: huius
punctum ad imam litteram ponimus. Media
distinctio est, ubi fere tantum de sententia
superest, quantum iam diximus, cum tamen
respirandum sit: huius punctum ad mediam
litteram ponimus.
Conparationis gradus sunt tres, positiuus,
conparatiuus, superlatiuus: positiuus, ut
fortis; conparatiuus, ut fortior, superlatiuus,
ut fortissimus.
Conparationis gradus sunt tres, positiuus,
conparatiuus, superlatiuus: positiuus, ut
fortis; conparatiuus, ut fortior; superlatiuus,
ut fortissimus.
Veniunt enim participia a uerbo actiuo duo,
praesentis temporis et futuri, ut legens
lecturus: a passiuo duo, praeteriti temporis
et futuri, ut lectus legendus; a neutro duo,
{sicut ab actiuo,} praesentis temporis et
futuri, ut stans staturus; a deponenti tria, […]
Veniunt enim participia a uerbo actiuo duo,
praesentis temporis et futuri, ut legens
lecturus; a passiuo duo, praeteriti temporis
et futuri, ut lectus legendus; a neutro duo,
{sicut ab actiuo,} praesentis temporis et
futuri, ut stans staturus; a deponenti tria, […]
Per detractionem litterae, sicut ‘infantibu
paruis’ pro infantibus; syllabae, ut
salmentum pro salsamentum; temporis, ut
‘unius ob noxam’ pro unīus;
Per detractionem litterae, sicut ‘infantibu
paruis’ pro infantibus; syllabae, ut
salmentum pro salsamentum; temporis, ut
‘unius ob noxam’ pro unīus.
Per inmutationem litterae, sicut olli […]
Per inmutationem litterae, sicut olli […]
También reproducimos en el texto de la concordancia la notación de la cantidad breve o larga
empleada en algunas palabras por el editor.
8. En lo que concierne a la lengua latina, nos sigue pareciendo útil ofrecer una entrada específica
para las partículas enclíticas -ne, -que y -ve. En la ordenación alfabética de las líneas de la concordancia
se ha tenido en cuenta la presencia de estas formas.
5
Cf. la puntuación de otro pasaje similar: Significationes participiorum in quo sunt? Quia ab actiuo uerbo duo participia
ueniunt, praesens et futurum, ut legens, lecturus; a passiuo duo, praeteritum et futurum, ut lectus, legendus; a neutro duo, sicut
ab actiuo, praesens et futurum, ut stans, staturus; a deponenti tria, praesens, praeteritum et futurum, ut loquens, locutus
locuturus; a communi quattuor, praesens, praeteritum et duo futura, ut criminans, criminatus, criminaturus, criminandus. (págs.
597, l. 16-17–598, l. 1-4; el subrayado es nuestro).
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
vii
9. Se ha separado en la entrada del índice los nombres comunes de los propios en aquellos casos en
que había coincidencia.
10. Se han contemplado en el índice latino como entradas diferenciadas las abreviaturas de los
praenomina que aparecen en la obra, así como los numeros romanos.
11. Para las citas de autoridad, frecuentes en cualquier tratado gramatical antiguo, las ediciones de
Holtz y Keil muestran un comportamiento tipográfico diferente. Para las citas breves incorporadas al
periodo o discurso por parte de Donato, Holtz recurre a la cursiva, mientras que Keil las coloca entre
comillas redondas y con formato de texto expandido. Por ejemplo: <04.565> […] Itur in antiquam siluam
(Holtz); ‘itur in antiquam silvam’ (Keil).
Cuando se trata de versos, además de la cursiva, Holtz los dispone en párrafo aparte con sangrado a
derecha e izquierda, por ejemplo:
<04.388> […] Homoeoteleuton est, cum simili modo dictiones plurimae finiuntur, ut
eos reduci quam relinqui, deuehi quam deseri
malui.
Keil también dispone los versos en párrafo aparte con sangría a derecha e izquierda, pero con texto
expandido en vez de cursiva:
<04.388> Homoeoteleuton est, cum simili modo dictiones plurimae finiuntur, ut
eos reduci quam relinqui, deuehi quam deseri
malui.
En ambos casos, citas de autoridad breves y citas de uno o más versos, hemos recurrido a las
comillas simples redondeadas ( ‘ ’ ). En el caso de los versos indicamos además con una contrabarra
oblicua (\) el comienzo de la cita, con una barra oblicua (/) la separación entre dos versos y con dos barras
oblicuas (//) el fin de la cita.
Para otras citas que no son exempla auctoritatis, marcadas entre comillas simples redondas por
ambos editores (sin cursiva en el caso de Holtz, y sin texto expandido en el de Keil), hemos recurrido a
las comillas simples no redondeadas ( ' ' ).
Cuando hay discrepancia entre ambas ediciones en los sistemas utilizados para marcar las citas,
resaltamos nuestras marcas con los colores asignados a cada una de las ediciones.
Por ejemplo, en el siguiente caso, las comillas simples redondas, la contrabarra y la doble barra
oblicua en color rojo nos indican que en la edición de Keil la cita de autoridad estaba dispuesta en párrafo
aparte, con sangrado y texto extendido, mientras que en la edición de Holtz sólo las comillas nos indican
que la cita estaba en cursiva, pero no en párrafo aparte:
<04.391> […] Extra quam formam super praepositio, cum de significat, hoc est mentionem
de aliquo fieri, ablatiui casus est tantum, ut \ ‘multa super Priamo rogitans’, super Hectore
multa’, // hoc est de Priamo et de Hectore.
En el siguiente ejemplo, las comillas en color azul indican que sólo la edición de Holtz considera la
palabra entrecomillada (Euandre) como una cita de autoridad:
<04.392> […] Per transmutationem litterae, sicut ‘Euandre’ pro Euander; syllabae, ut
displicina pro disciplina; […]
Y en el siguiente caso, la expresión ualidi silices está marcada con comillas simples redondas en
azul y con comillas simples no redondas en rojo, lo cual quiere decir que es una cita de autoridad para
Holtz, pero no para Keil:
<04.393> […] Per genera, sicut ‘'ualidi silices'’ et ‘amarae cortices’ et ‘collus collari caret’.
viii
CIRILO GARCÍA ROMÁN
12. También consideramos importante reproducir en el texto de la concordancia los corchetes
usados en ambas ediciones, porque proporcionan información de interés sobre la transmisión textual. La
edición de Holtz utiliza tres tipos diferentes de corchetes, mientras que Keil sólo usa uno, que coincide en
la forma con uno de los utilizados por Holtz, pero no en su valor.
No siempre resulta fácil reproducir este tipo de signos por un carácter equivalente en una edición
electrónica. Por esa razón, ofrecemos en la siguiente tabla una relación de los signos presentes en ambas
ediciones, el valor que le otorgan los editores y el signo equivalente utilizado en nuestra concordancia.
Los corchetes: su valor y equivalencia
Tipo
Valor en la ed. de Holtz
Valor en la ed. de Keil
⟨ ⟩
Palabras omitidas por la tradición pero
consideradas auténticas por parte de Holtz.
[ ]
Palabras transmitidas por los códices que Interpolaciones
antiguas [ ]
figurarían, por error, en el arquetipo, y que incorporadas al texto del
Holtz propone rechazar.
Ars Grammatica.
Palabras sobre las que no es posible saber si
figuraban en el original o son el resultado de
una interpolación posterior.
Nuestra
concordancia
⟨ ⟩
{ }
En caso de discrepancia en el uso del único corchete en que ambos editores han coincidido, aunque
sólo en la forma, recurrimos de nuevo a los colores asignados a cada una de las ediciones.
13. Por último, al tratarse de una obra técnica hemos considerado oportuno ofrecer al lector el
máximo contexto posible en cada una de las líneas de la concordancia; por ello, no hemos eliminado las
palabras que quedaran incompletas en ambos extremos de la línea, ni siquiera los signos de puntuación,
sin relevancia aparente para la comprensión del texto, ya que a veces pueden ofrecer un interés formal
que va más allá del sentido de la frase.
Como novedad, aprovechando la circunstancia de que en este caso se trata de una edición digital,
hemos adoptado una disposición de página apaisada, de suerte que el contexto en el que se inserta la
palabra clave es casi el doble del que ofrecíamos en las concordancias de Prisciano publicadas en papel,
donde la disposición de página era vertical.6
Este trabajo se inscribe en el proyecto de investigación financiado por el Plan Nacional de
Investigación Científica, Desarrollo e Innovación Tecnológica (I + D + I), Ministerio de Ciencia e
Innovación, Gobierno de España: «DECOTGREL: Diccionario electrónico concordado de términos
gramaticales y retóricos latinos (Versión 2)», código FFI2011-26114, sin cuya ayuda no hubiera sido
posible.
___________________________
6
Para los detalles más técnicos sobre el proceso de elaboración de índices y concordancias, las dificultades a resolver y sus
posibles soluciones, cf. nuestro artículo «Presentación de Donati Artis Grammaticae Index et Concordantia», presentado en el
International Colloquium “The Reception of Greco-Roman Antiquity in the European Cultures" - VII Edition (Craiova, 24-25
de octubre de 2014), que se publicará en breve en las Actas de dicho congreso.
LATINORVM VERBORVM
INDEX
ET
CONCORDANTIA
a (129) 04.356, 04.357, 04.357, 04.357, 04.357, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358,
04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358,
04.360, 04.361, 04.362, 04.363, 04.363, 04.363, 04.363, 04.363, 04.364, 04.364, 04.364, 04.365, 04.365, 04.367, 04.368, 04.368, 04.371, 04.371, 04.373, 04.373, 04.373,
04.378, 04.378, 04.378, 04.379, 04.379, 04.380, 04.381, 04.381, 04.382, 04.382, 04.382, 04.382, 04.382, 04.383, 04.383, 04.384, 04.384, 04.385, 04.385, 04.385, 04.385,
04.385, 04.385, 04.385, 04.386, 04.386, 04.386, 04.387, 04.387, 04.387, 04.387, 04.387, 04.387, 04.387, 04.387, 04.388, 04.388, 04.388, 04.388, 04.388, 04.390, 04.390,
04.400, 04.400, 04.400, 04.400, 04.400.
04.390
04.365
04.363
04.387
04.386
H04.400
K04.400
04.400
H04.400
K04.400
04.363
04.387
04.365
04.390
H04.377
K04.377
04.367
04.379
04.385
04.387
04.379
04.378
H04.373
K04.373
04.384
04.357
04.381
04.358
04.358
04.358
H04.358
K04.358
04.358
04.358
H04.373
K04.373
H04.382
K04.382
04.363
04.358,
04.358,
04.374,
04.385,
04.395,
04.358,
04.358,
04.376,
04.385,
04.396,
04.358,
04.359,
04.377,
04.385,
04.399,
04.358,
04.360,
04.377,
04.385,
04.400,
ur, quia sine aliqua praepositione proferri recte non potest. Ablatiui casus praepositiones sunt hae: a, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Dicimus enim a domo,
ium, propter rem, supra caelum, usque Oceanum, penes arbitros. Da praepositiones casus ablatiui. A, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Quo modo? Dicimus
ut stans, staturus; a deponenti tria, praesens, praeteritum et futurum, ut loquens, locutus locuturus; a communi quattuor, praesens, praeteritum et duo futura, ut criminans, criminatus, criminaturus, cri
uturi, ut stans staturus; a deponenti tria, praesentis praeteriti et futuri, ut luctans luctatus luctaturus; a communi <04.388> quattuor, praesentis praeteriti et duo futura, ut criminans criminatus criminat
modum conparantur, ita et diminuuntur aduerbia: a positiuo, ut primum primulum, longe longule; a conparatiuo, ut melius meliuscule, longius longiuscule. A superlatiuo uel nulla exempla uel rara s
demonstrabunt. Antonomasia est significatio uice nominis posita, quae fit modis tribus, ab animo, a corpore, extrinsecus; ab animo, ut ‘magnanimusque Anchisiades’; a corpore, ut ‘ipse arduus’; ext
demonstrabunt. Antonomasia est significatio uice nominis posita, quae fit modis tribus, ab animo, a corpore, extrinsecus; ab animo, ut ‘magnanimusque Anchisiades’; a corpore, ut ‘ipse arduus altaq
am est sine nomine, ut ‘dira Celaeno’ et ‘dia Camilla’. Fit etiam epitheton modis tribus, ab animo, a corpore, extrinsecus. His duobus tropis uel uituperamus aliquem uel ostendimus uel ornamus.
uae fit modis tribus, ab animo, a corpore, extrinsecus; ab animo, ut ‘magnanimusque Anchisiades’; a corpore, ut ‘ipse arduus’; extrinsecus, ut \ ‘infelix puer atque impar congressus Achilli’. // Epith
uae fit modis tribus, ab animo, a corpore, extrinsecus; ab animo, ut ‘magnanimusque Anchisiades’; a corpore, ut ‘ipse arduus altaque pulsat Sidera’; extrinsecus, ut \ ‘infelix puer atque impar congres
et futurum, ut lectus, legendus; a neutro duo, sicut ab actiuo, praesens et futurum, ut stans, staturus; a deponenti tria, praesens, praeteritum et futurum, ut loquens, locutus locuturus; a communi quattu
, ut lectus legendus; a neutro duo, {sicut ab actiuo,} praesentis temporis et futuri, ut stans staturus; a deponenti tria, praesentis praeteriti et futuri, ut luctans luctatus luctaturus; a communi <04.388> q
, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Quo modo? Dicimus enim a domo, ab homine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de foro, e iure, ex
nt hae: a, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Dicimus enim a domo, ab homine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de foro, e iure, ex
quattuor usque ad centum. Nam ab uno usque ad tres per omnes casus numeri declinantur, et item a ducentis et deinceps praeter mille. Sunt nomina, quorum nominatiuus in usu non est, ut si quis dic
quattuor usque ad centum. Nam ab uno usque ad tres per omnes casus numeri declinantur, et item a ducentis et deinceps praeter mille. Sunt nomina, quorum nominatiuus in usu non est, ut siquis dic
tae. Vocales sunt, quae per se proferuntur et per se syllabam faciunt. Sunt autem numero quinque a e i o u. Harum duae, i et u, transeunt in consonantium potestatem, cum aut ipsae inter se gemina
inatiuo casu singulari Latina nomina terminantur, uocalibus quinque, semiuocalibus sex, muta una, a e i o u l m n r s x t, ut tabula, sedile, frugi, ratio, genu, mel, scamnum, flumen, arbor, flos, nox, ca
omine et uerbo, ut pedetemptim; a participio, ut indulgens indulgenter. A nomine uenientia aut in a exeunt, ut una; aut in e productam, ut docte; aut in e correptam, ut rite; aut in i, ut uesperi; aut in
tria, praesens praeteritum et futurum, ut luctans luctatus luctaturus. Significationes participiorum a generibus uerborum sumuntur. Veniunt enim participia a uerbo actiuo duo, praesentis temporis et
nihili, nugas. Non ueniunt tantum pluralia, ut Saturnalia, Vulcanalia, Conpitalia. Non ueniunt, quae a Graecis sumpsimus, ut emblema, epigramma, stemma, poema, schema: nam huius formae nomin
quae non sunt aptota: in illis enim regula non tenetur. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari a littera fuerint terminata, genetiuum pluralem in rum syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in is,
t terra humus tellus, ensis mucro gladius. Alia patronymica, ut Atrides, Pelides: haec et ab auis et a matribus saepe fiunt. In his quae Graeca sunt, siue masculina fuerint siue feminina, Graecam mag
oma, ut terra humus, ensis mucro gladius. Alia patronymica, ut Atrides, Pelides: haec et ab auis et a matribus saepe fiunt. In his quae Graeca sunt, siue masculina fuerint siue feminina, Graecam mag
ocens, liber seruit. Etiam uerba inpersonalia, quae in tur exeunt, casui seruiunt ablatiuo, ut geritur a me a te ab illo. Quae in it exeunt, casui seruiunt datiuo, ut contingit mihi tibi illi. Quae uero in et
gurae simplicis personae primae casus nominatiui, quod declinabitur sic: ego mei uel mis mihi me a me; et pluraliter nos nostrum uel nostri nobis nos o a nobis. Personae secundae generis omnis nu
haec etiam numeri sunt communis. Sunt <04.381> item sine uocatiuo, ut ego mei uel mis mihi me a me. Nullum autem pronomen recipit conparationem, quamuis et qualitatem significet et quantitat
arte mei meorum meis meos o a meis; generis feminini numeri singularis mea meae meae meam o a mea, et pluraliter meae mearum meis meas o a meis; generis neutri numeri singularis meum mei
eris masculini meus mei meo meum o a meo, et pluraliter ex altera parte mei meorum meis meos o a meis; generis feminini numeri singularis mea meae meae meam o a mea, et pluraliter meae mearu
feminini numeri singularis mea meae meae meam o a mea, et pluraliter meae mearum meis meas o a meis; generis neutri numeri singularis meum mei meo meum o a meo, et pluraliter mea meorum
eris neutri numeri singularis meum mei meo meum o a meo, et pluraliter mea meorum meis mea o a meis. Personae secundae generis masculini numeri singularis tuus tui tuo tuum o a tuo, et plurali
eris neutri numeri singularis meum mei meo meum o a meo, et pluraliter mea meorum meis mea o a meis. Personae secundae generis masculini numeri singularis tuus tui tuo tuum a tuo, et pluralite
sessiua finita ad aliquid dicta ex utraque parte singularia generis masculini meus mei meo meum o a meo, et pluraliter ex altera parte mei meorum meis meos o a meis; generis feminini numeri singul
raliter meae mearum meis meas o a meis; generis neutri numeri singularis meum mei meo meum o a meo, et pluraliter mea meorum meis mea o a meis. Personae secundae generis masculini numeri
masculina aut in des exeunt, ut Atrides ab Atreo, aut in ius, ut Peleius a Peleo, aut in on, ut Nerion a Nereo. Feminina autem aut in is exeunt, ut Atreis, aut in as, ut Peleias, aut in ne, ut Nerine. Sunt e
masculina aut in des exeunt, ut Atrides ab Atreo, aut in ius, ut Peleius a Peleo, aut in ion, ut Nerion a Nereo. Feminina autem aut in is exeunt, ut Atreis, aut in as, ut Peleias, aut in ne, ut Nerine. Sunt e
ia tempora declinantur, quia quae <04.382> inchoantur praeteritum tempus non habent, et oriuntur a neutrali uerbo. Sunt etiam frequentatiua de nomine uenientia, ut patrissat, graecissat; sunt quasi d
ia tempora declinantur, quia quae <04.382> inchoantur praeteritum tempus non habent, et oriuntur a neutralibus uerbis. Sunt etiam frequentatiua de nomine uenientia, ut patrissat, graecissat; sunt qua
praesens et futurum, ut legens, lecturus; a passiuo duo, praeteritum et futurum, ut lectus, legendus; a neutro duo, sicut ab actiuo, praesens et futurum, ut stans, staturus; a deponenti tria, praesens, prae
4
04.387
04.357
04.385
04.385
H04.387
K04.387
04.385
04.385
04.388
04.358
04.358
04.358
H04.358
K04.358
04.358
04.358
04.368
04.400
04.400
04.388
04.385
04.387
04.363
H04.382
K04.382
H04.373
K04.373
04.382
H04.382
K04.382
H04.374
K04.374
04.386
04.359
04.382
04.385
04.399
04.385
H04.358
K04.358
04.377
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
CIRILO GARCÍA ROMÁN
temporis et futuri, ut legens lecturus; a passiuo duo, praeteriti temporis et futuri, ut lectus legendus; a neutro duo, {sicut ab actiuo,} praesentis temporis et futuri, ut stans staturus; a deponenti tria, prae
uod declinabitur sic: ego mei uel mis mihi me a me; et pluraliter nos nostrum uel nostri nobis nos o a nobis. Personae secundae generis omnis numeri singularis tu tui uel tis tibi te o a te, et pluraliter
n faciam. Aduerbia aut a se nascuntur, ut heri, hodie, nuper, aut ab aliis partibus orationis ueniunt: a nomine appellatiuo, ut doctus docte; a proprio, ut Tullius Tulliane; a uocabulo, ut ostium ostiatim
lliane; a uocabulo, ut ostium ostiatim; a pronomine, ut meatim, tuatim; a uerbo, ut cursim, strictim; a nomine et uerbo, ut pedetemptim; a participio, ut indulgens indulgenter. A nomine uenientia aut
O Participium est pars orationis, dicta quod partem capiat nominis partemque uerbi. Recipit enim a nomine genera et casus, a uerbo tempora et significationes, ab utroque numerum et figuram. Parti
PIO. Participium est pars orationis, dicta quod partem capiat nominis, partem uerbi. Recipit enim a nomine genera et casus, a uerbo tempora et significationes, ab utroque numerum et figuram. Parti
rbo, ut cursim, strictim; a nomine et uerbo, ut pedetemptim; a participio, ut indulgens indulgenter. A nomine uenientia aut in a exeunt, ut una; aut in e productam, ut docte; aut in e correptam, ut rite;
non seruant, ut bene, male —faciunt enim bene melius optime, male peius pessime—, aut ea, quae a nomine uerboue non ueniunt, ut inpune, saepe. Ceterum facile et difficile, quae ut aduerbia ponun
solens solitus, interdum nullius, ut ab eo quod est memini nullum participium reperitur; interdum a non defectiuo uerbo participia defectiua sunt, ut ab eo quod est studeo studens futurum tempus no
rum nostris nostros o a nostris; generis feminini numeri singularis nostra nostrae nostrae nostram o a nostra, et pluraliter nostrae nostrarum nostris nostras o a nostris; generis neutri numeri singularis
ter nostri nostro nostrum o a nostro, et pluraliter ex utraque parte nostri nostrorum nostris nostros o a nostris; generis feminini numeri singularis nostra nostrae nostrae nostram o a nostra, et pluraliter
ingularis nostra nostrae nostrae nostram o a nostra, et pluraliter nostrae nostrarum nostris nostras o a nostris; generis neutri numeri singularis nostrum nostri nostro nostrum o a nostro, et pluraliter no
i singularis nostrum nostri nostro nostrum o a nostro, et pluraliter nostra nostrorum nostris nostra o a nostris. Personae secundae generis masculini numeri singularis uester uestri uestro uestrum o a
i singularis nostrum nostri nostro nostrum o a nostro, et pluraliter nostra nostrorum nostris nostra o a nostris. Personae secundae generis masculini numeri singularis uester uestri uestro uestrum a ue
ssiua finita ad aliquid dicta ex altera parte pluralia generis masculini noster nostri nostro nostrum o a nostro, et pluraliter ex utraque parte nostri nostrorum nostris nostros o a nostris; generis feminini
trarum nostris nostras o a nostris; generis neutri numeri singularis nostrum nostri nostro nostrum o a nostro, et pluraliter nostra nostrorum nostris nostra o a nostris. Personae secundae generis mascu
consonantibus. Longae aut natura sunt aut positione fiunt. Natura, cum aut uocalis producitur, ut a o, aut duae uocales iunguntur et diphthongon faciunt, ut ae oe au eu ei. Positione, cum correpta u
ce pontus In puppim ferit’ et ‘fontemque ignemque ferebant’. [Meminisse autem debemus, cum fit a parte totum, ab insigni parte faciendum.] Onomatopoeia est nomen de sono factum, ut tinnitus a
amus. Synecdoche est significatio pleni intellectus capax, cum plus minusue pronuntiat. Aut enim a parte totum ostendit, ut ‘puppesque tuae pubesque tuorum’; aut contra, ut ‘ingens a uertice pontus
, triumphor, regnor non dicitur. Sunt item alia participia, quae accepta praepositione et a uerbis et a participiis recedunt, ut nocens innocens: nam noceo dicitur, innoceo non dicitur. Sunt ueluti part
; a pronomine, ut meatim, tuatim; a uerbo, ut cursim, strictim; a nomine et uerbo, ut pedetemptim; a participio, ut indulgens indulgenter. A nomine uenientia aut in a exeunt, ut una; aut in e product
untur. Veniunt enim participia a uerbo actiuo duo, praesentis temporis et futuri, ut legens lecturus; a passiuo duo, praeteriti temporis et futuri, ut lectus legendus; a neutro duo, {sicut ab actiuo,} praes
in quo sunt? Quia ab actiuo uerbo duo participia ueniunt, praesens et futurum, ut legens, lecturus; a passiuo duo, praeteritum et futurum, ut lectus, legendus; a neutro duo, sicut ab actiuo, praesens et
i modi temporis praesentis numeri singularis e ante o habuerit, ut eo queo eam queam ibo quibo et a passiuo queor quear uel quibor, et si qua sunt similia. <04.383> Genera uerborum, quae ab aliis
i modi temporis praesentis numeri singularis e ante o habuerit, ut eo queo eam queam ibo quibo et a passiuo queor quear uel quibor, et siqua sunt similia. <04.383> Genera uerborum, quae ab aliis s
seruabimus regulam. Horum masculina aut in des exeunt, ut Atrides ab Atreo, aut in ius, ut Peleius a Peleo, aut in on, ut Nerion a Nereo. Feminina autem aut in is exeunt, ut Atreis, aut in as, ut Peleia
seruabimus regulam. Horum masculina aut in des exeunt, ut Atrides ab Atreo, aut in ius, ut Peleius a Peleo, aut in ion, ut Nerion a Nereo. Feminina autem aut in is exeunt, ut Atreis, aut in as, ut Pelei
sse temporum consideratione pernoscimus, ut conpesco conpescui. Sunt item alia inchoatiua, quae a perfecta forma ueniunt, ut horreo horresco; sunt quae originem sui non habent, ut consuesco, quie
Sunt etiam frequentatiua de nomine uenientia, ut patrissat, graecissat; sunt quasi diminutiua, quae a perfecta forma ueniunt, ut sorbillo, sugillo; sunt sine origine perfectae formae, ut pytisso, uacillo.
Sunt etiam frequentatiua de nomine uenientia, ut patrissat, graecissat; sunt quasi diminutiua, quae a perfecta forma ueniunt, ut sorbillo, sugillo; sunt sine origine perfectae formae, ut pitisso, uacillo.
aratiuus gradus praeponitur superlatiuo, ut stultior stultissimo et maior maximo. Saepe idem minus a positiuo significat, quamuis recipiat conparationem, ut ‘Mare Ponticum dulcius quam cetera’. Sae
aratiuus gradus praeponitur superlatiuo, ut stultior stultissimo et maior maximo. Saepe idem minus a positiuo significat, quamuis recipiat conparationem, ut ‘mare Ponticum dulcius quam cetera’. Sae
imus, ad minuendam minus et minime. Quem ad modum conparantur, ita et diminuuntur aduerbia: a positiuo, ut primum primulum, longe longule; a conparatiuo, ut melius meliuscule, longius longiu
Quae indicatiuo modo tempore praesenti numero singulari secunda persona uerbo actiuo et neutrali a productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam sylla
quae indicatiuo modo tempore praesenti numero singulari secunda persona uerbo actiuo et neutrali a productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam sylla
nomine appellatiuo, ut doctus docte; a proprio, ut Tullius Tulliane; a uocabulo, ut ostium ostiatim; a pronomine, ut meatim, tuatim; a uerbo, ut cursim, strictim; a nomine et uerbo, ut pedetemptim; a
\ ‘Ite / ferte citi flammas, date tela, impellite remos’. // 6. DE TROPIS Tropus est dictio translata a propria significatione ad non propriam similitudinem ornatus necessitatisue causa. Sunt autem tro
ut heri, hodie, nuper, aut ab aliis partibus orationis ueniunt: a nomine appellatiuo, ut doctus docte; a proprio, ut Tullius Tulliane; a uocabulo, ut ostium ostiatim; a pronomine, ut meatim, tuatim; a uer
uis uel quibus quos o a quis uel a quibus; generis feminini numeri singularis quae cuius cui quam o a qua uel a qui, et pluraliter quae quarum quis uel quibus quas o a quis uel a quibus; generis neutri
quis uel quibus quos a quis uel a quibus; generis feminini numeri singularis quae cuius cui quam a qua uel a qui, et pluraliter quae quarum quis uel quibus quas a quis uel a quibus; generis neutri nu
eclinantur, ut frugi, nihili, nequam, fas, nefas, nugas. De qua forma sunt etiam nomina numerorum a quattuor usque ad centum. Nam ab uno usque ad tres per omnes casus numeri declinantur, et item
bus quos o a quis uel a quibus; generis feminini numeri singularis quae cuius cui quam o a qua uel a qui, et pluraliter quae quarum quis uel quibus quas o a quis uel a quibus; generis neutri numeri si
quibus quos a quis uel a quibus; generis feminini numeri singularis quae cuius cui quam a qua uel a qui, et pluraliter quae quarum quis uel quibus quas a quis uel a quibus; generis neutri numeri sing
quibus quas o a quis uel a quibus; generis neutri numeri singularis quod cuius cui quod o a quo uel a qui, et pluraliter quae quorum quis uel quibus quae o a quis uel a quibus. Item possessiua finita
uel quibus quas a quis uel a quibus; generis neutri numeri singularis quod cuius cui quod a quo uel a qui, et pluraliter quae quorum quis uel quibus quae a quis uel a quibus. Item possessiua finita ad
eis ea o ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis quis cuius cui quem o a quo uel a qui, et pluraliter qui quorum quis uel quibus quos o a quis uel a quibus; generis feminini numeri s
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
04.396
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.395
K04.395
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
04.378
04.380
04.385
04.381
04.368
04.371
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
04.371
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
04.386
04.378
04.384
04.360
04.383
04.357
04.360
rum eis ea ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis quis cuius cui quem a quo uel
ris quis cuius cui quem o a quo uel a qui, et pluraliter qui quorum quis uel quibus quos o a quis uel
gularis quis cuius cui quem a quo uel a qui, et pluraliter qui quorum quis uel quibus quos a quis uel
s quae cuius cui quam o a qua uel a qui, et pluraliter quae quarum quis uel quibus quas o a quis uel
laris quae cuius cui quam a qua uel a qui, et pluraliter quae quarum quis uel quibus quas a quis uel
s quod cuius cui quod o a quo uel a qui, et pluraliter quae quorum quis uel quibus quae o a quis uel
laris quod cuius cui quod a quo uel a qui, et pluraliter quae quorum quis uel quibus quae a quis uel
alium lubrica quaedam lenisque conlisio, ut \ ‘atque ea diuersa penitus dum parte geruntur’. // Haec
eri singularis quis cuius cui quem o a quo uel a qui, et pluraliter qui quorum quis uel quibus quos o
umeri singularis quis cuius cui quem a quo uel a qui, et pluraliter qui quorum quis uel quibus quos
i singularis quae cuius cui quam o a qua uel a qui, et pluraliter quae quarum quis uel quibus quas o
meri singularis quae cuius cui quam a qua uel a qui, et pluraliter quae quarum quis uel quibus quas
i singularis quod cuius cui quod o a quo uel a qui, et pluraliter quae quorum quis uel quibus quae o
eutri singularis quod cuius cui quod a quo uel a qui, et pluraliter quae quorum quis uel quibus quae
; aut per commune uerbum, ut si quis dicat 'criminatur Cato', 'uadatur Tullius', nec addat quem uel
; aut per commune uerbum, ut siquis dicat 'criminatur Cato', 'uadatur Tullius', nec addat quem uel
quis uel quibus quas o a quis uel a quibus; generis neutri numeri singularis quod cuius cui quod o
rum quis uel quibus quas a quis uel a quibus; generis neutri numeri singularis quod cuius cui quod
ea eorum eis ea o ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis quis cuius cui quem o
iter ea eorum eis ea ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis quis cuius cui quem
accusatiuum, sed figurate, ut exosus bella, <04.378> praescius futura; alia ablatiuum, ut secundus
m ellam, cuius cuia cuium, cuiatis nostratis. Sunt etiam sine nominatiuo et uocatiuo, ut sui sibi se
ecta uerbo significationem eius explanat atque inplet, ut iam faciam uel non faciam. Aduerbia aut
t. Quae in et exeunt, duas formas habent: alia enim ab indicatiuo ueniunt, ut misereor miseret; alia
ero nouem, b c d g h k p q t. Ex his superuacuae quibusdam uidentur k et q; qui nesciunt, quotiens
summo in dexteram partem descendens \, circumflexus nota de acuto et graui facta /\, longus linea
et pluraliter sui suorum suis suos o a suis; generis feminini numeri singularis sua suae suae suam o
uo, et pluraliter sui suorum suis suos a suis; generis feminini numeri singularis sua suae suae suam
generis masculini numeri singularis suus sui suo suum o a suo, et pluraliter sui suorum suis suos o
tiae generis masculini numeri singularis suus sui suo suum a suo, et pluraliter sui suorum suis suos
generis feminini numeri singularis sua suae suae suam o a sua, et pluraliter suae suarum suis suas o
is;generis feminini numeri singularis sua suae suae suam a sua, et pluraliter suae suarum suis suas
uis; generis neutri numeri singularis suum sui suo suum o a suo, et pluraliter sua suorum suis sua o
a suis; generis neutri numeri singularis suum sui suo suum a suo, et pluraliter sua suorum suis sua
quae est ergo. Acutus accentus est nota per obliquum ascendens in dexteram partem /, grauis nota
et pluraliter suae suarum suis suas o a suis; generis neutri numeri singularis suum sui suo suum o
suo, et pluraliter suae suarum suis suas a suis; generis neutri numeri singularis suum sui suo suum
tuorum tuis tua o a tuis. Personae tertiae generis masculini numeri singularis suus sui suo suum o
tua tuorum tuis tua a tuis. Personae tertiae generis masculini numeri singularis suus sui suo suum
iuo, ut primum primulum, longe longule; a conparatiuo, ut melius meliuscule, longius longiuscule.
ed figurate, ut exosus bella, <04.378> praescius futura; alia ablatiuum, ut secundus a Romulo, alter
liber seruit. Etiam uerba inpersonalia, quae in tur exeunt, casui seruiunt ablatiuo, ut geritur a me
in duas formas cadunt, patientis et agentis, ut osculor, criminor: dicimus enim osculor te et osculor
in duas formas cadunt, patientis et agentis, ut scrutor, criminor: dicimus enim scrutor te et scrutor
ostri nobis nos o a nobis. Personae secundae generis omnis numeri singularis tu tui uel tis tibi te o
ntis et agentis, ut osculor, criminor: dicimus enim osculor te et osculor a te, criminor te et criminor
5
a qui, et pluraliter qui quorum quis uel quibus quos a quis uel a quibus; generis feminini numeri sin
a quibus; generis feminini numeri singularis quae cuius cui quam o a qua uel a qui, et pluraliter qua
a quibus; generis feminini numeri singularis quae cuius cui quam a qua uel a qui, et pluraliter quae
a quibus; generis neutri numeri singularis quod cuius cui quod o a quo uel a qui, et pluraliter quae q
a quibus; generis neutri numeri singularis quod cuius cui quod a quo uel a qui, et pluraliter quae qu
a quibus. Item possessiua finita ad aliquid dicta ex utraque parte singularia generis masculini meu
a quibus. Item possessiua finita ad aliquid dicta ex utraque parte singularia generis masculini meu
a quibusdam syncrisis nominatur. Ecthlipsis est consonantium cum uocalibus aspere concurrentiu
a quis uel a quibus; generis feminini numeri singularis quae cuius cui quam o a qua uel a qui, et plu
a quis uel a quibus; generis feminini numeri singularis quae cuius cui quam a qua uel a qui, et plura
a quis uel a quibus; generis neutri numeri singularis quod cuius cui quod o a quo uel a qui, et plural
a quis uel a quibus; generis neutri numeri singularis quod cuius cui quod a quo uel a qui, et pluralit
a quis uel a quibus. Item possessiua finita ad aliquid dicta ex utraque parte singularia generis mas
a quis uel a quibus. Item possessiua finita ad aliquid dicta ex utraque parte singularia generis mas
a quo; aut per distinctionem, ut 'uidi statuam auream hastam tenentem'. Fit et per homonyma, ut si
a quo; aut per distinctionem, ut 'uidi statuam auream hastam tenentem'. Fit et per homonyma, ut siq
a quo uel a qui, et pluraliter quae quorum quis uel quibus quae o a quis uel a quibus. Item possessi
a quo uel a qui, et pluraliter quae quorum quis uel quibus quae a quis uel a quibus. Item possessiu
a quo uel a qui, et pluraliter qui quorum quis uel quibus quos o a quis uel a quibus; generis feminin
a quo uel a qui, et pluraliter qui quorum quis uel quibus quos a quis uel a quibus; generis feminini
a Romulo, alter a Sylla; alia septimum casum, ut dignus munere, mactus uirtute. 10. Omnia nomin
a se: haec etiam numeri sunt communis. Sunt <04.381> item sine uocatiuo, ut ego mei uel mis mihi
a se nascuntur, ut heri, hodie, nuper, aut ab aliis partibus orationis ueniunt: a nomine appellatiuo, ut
a se oriuntur, ut pudet, taedet, paenitet, libet. Qualitas uerborum etiam in formis est constituta, qu
a sequitur, k litteram praeponendam esse, non c; quotiens u sequitur, per q, non per c, scribendum.
a sinistra in dexteram partem <04.372> aequaliter ducta –, breuis uirgula similiter iacens, sed pand
a sua, et pluraliter suae suarum suis suas o a suis; generis neutri numeri singularis suum sui suo suu
a sua, et pluraliter suae suarum suis suas a suis; generis neutri numeri singularis suum sui suo suum
a suis; generis feminini numeri singularis sua suae suae suam o a sua, et pluraliter suae suarum suis
a suis; generis feminini numeri singularis sua suae suae suam a sua, et pluraliter suae suarum suis s
a suis; generis neutri numeri singularis suum sui suo suum o a suo, et pluraliter sua suorum suis sua
a suis; generis neutri numeri singularis suum sui suo suum a suo, et pluraliter sua suorum suis sua a
a suis. Item possessiua finita ad aliquid dicta ex altera parte pluralia generis masculini noster nostr
a suis. Item possessiua finita ad aliquid dicta ex altera parte pluralia generis masculini noster nostr
a summo in dexteram partem descendens \, circumflexus nota de acuto et graui facta /\, longus line
a suo, et pluraliter sua suorum suis sua o a suis. Item possessiua finita ad aliquid dicta ex altera pa
a suo, et pluraliter sua suorum suis sua a suis. Item possessiua finita ad aliquid dicta ex altera part
a suo, et pluraliter sui suorum suis suos o a suis; generis feminini numeri singularis sua suae suae s
a suo, et pluraliter sui suorum suis suos a suis; generis feminini numeri singularis sua suae suae sua
A superlatiuo uel nulla exempla uel rara sunt. <04.387> Figurae aduerbiorum duae sunt. Aut enim
a Sylla; alia septimum casum, ut dignus munere, mactus uirtute. 10. Omnia nomina ablatiuo casu
a te ab illo. Quae in it exeunt, casui seruiunt datiuo, ut contingit mihi tibi illi. Quae uero in et exeun
a te, criminor te et criminor a te. Numeri uerborum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut lego; plura
a te, criminor te et criminor a te. Sunt uerba extra hanc regulam, quae inaequalia dicuntur, ut sole
a te, et pluraliter uos uestrum uel uestri uobis uos o a uobis. Personae tertiae generis masculini nu
a te. Numeri uerborum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut lego; pluralis, ut legimus. Figurae uer
6
04.383
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
04.356
04.388
04.361
04.387
04.364
04.363
04.388
H04.362
K04.362
04.364
04.364
H04.387
K04.387
04.388
04.385
04.400
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.357
K04.357
04.385
H04.376
K04.376
CIRILO GARCÍA ROMÁN
entis et agentis, ut scrutor, criminor: dicimus enim scrutor te et scrutor a te, criminor te et criminor
o, et pluraliter tui tuorum tuis tuos o a tuis; generis feminini numeri singularis tua tuae tuae tuam o
a tuo, et pluraliter tui tuorum tuis tuos a tuis; generis feminini numeri singularis tua tuae tuae tuam
ae generis masculini numeri singularis tuus tui tuo tuum o a tuo, et pluraliter tui tuorum tuis tuos o
undae generis masculini numeri singularis tuus tui tuo tuum a tuo, et pluraliter tui tuorum tuis tuos
; generis feminini numeri singularis tua tuae tuae tuam o a tua, et pluraliter tuae tuarum tuis tuas o
tuis; generis feminini numeri singularis tua tuae tuae tuam a tua, et pluraliter tuae tuarum tuis tuas
a tuis; generis neutri numeri singularis tuum tui tuo tuum o a tuo, et pluraliter tua tuorum tuis tua o
uas a tuis; generis neutri numeri singularis tuum tui tuo tuum a tuo, et pluraliter tua tuorum tuis tua
tua, et pluraliter tuae tuarum tuis tuas o a tuis; generis neutri numeri singularis tuum tui tuo tuum o
a tua, et pluraliter tuae tuarum tuis tuas a tuis; generis neutri numeri singularis tuum tui tuo tuum
um meis mea o a meis. Personae secundae generis masculini numeri singularis tuus tui tuo tuum o
rum meis mea o a meis. Personae secundae generis masculini numeri singularis tuus tui tuo tuum
catiuo o felices et o felicia, ablatiuo ab his felicibus. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari
ceor, nubor, triumphor, regnor non dicitur. Sunt item alia participia, quae accepta praepositione et
ndi uel participialia uerba sunt haec, legendi legendo legendum lectum lectu. Participia trahuntur
luctaturus. Significationes participiorum a generibus uerborum sumuntur. Veniunt enim participia
o legentes et o legentia, ablatiuo ab his legentibus. Lecturus lectura lecturum participia uenientia
plex, ut legens; conposita, ut neglegens. Da declinationem participii. Legens participium ueniens
or modis possunt. Sunt nomina speciem participiorum habentia, ut tunicatus, galeatus, quae, quia
ore praesenti legi, praeterito perfecto lectum esse uel fuisse, futuro lectum iri. Participia trahuntur
aeterito perfecto et plusquamperfecto lectum esse uel fuisse, futuro lectum iri. Participia trahuntur
uocatiuo lecti lectae lecta, ablatiuo ab his lectis. Legendus legenda legendum participia uenientia
, uocatiuo lecturi lecturae lectura, ablatiuo ab his lecturis. Lectus lecta lectum participia uenientia
ationis, dicta quod partem capiat nominis partemque uerbi. Recipit enim a nomine genera et casus,
orationis, dicta quod partem capiat nominis, partem uerbi. Recipit enim a nomine genera et casus,
recedunt, ut nocens innocens: nam noceo dicitur, innoceo non dicitur. Sunt ueluti participia, quae
cte; a proprio, ut Tullius Tulliane; a uocabulo, ut ostium ostiatim; a pronomine, ut meatim, tuatim;
tiat. Aut enim a parte totum ostendit, ut ‘puppesque tuae pubesque tuorum’; aut contra, ut ‘ingens
orum uestris uestros o a uestris; generis feminini numeri singularis uestra uestrae uestrae uestram o
strorum uestris uestros a uestris; generis feminini numeri singularis uestra uestrae uestrae uestram
ri singularis uestrum uestri uestro uestrum o a uestro, et pluraliter uestra uestrorum uestris uestra o
neutri singularis uestrum uestri uestro uestrum a uestro, et pluraliter uestra uestrorum uestris uestra
eri singularis uester uestri uestro uestrum o a uestro, et pluraliter uestri uestrorum uestris uestros o
meri singularis uester uestri uestro uestrum o a uestro, et pluraliter uestri uestrorum uestris uestros
singularis uestra uestrae uestrae uestram o a uestra, et pluraliter uestrae uestrarum uestris uestras o
eri singularis uestra uestrae uestrae uestram a uestra, et pluraliter uestrae uestrarum uestris uestras
strarum uestris uestras o a uestris; generis neutri numeri singularis uestrum uestri uestro uestrum o
e uestrarum uestris uestras a uestris; generis neutri numeri singularis uestrum uestri uestro uestrum
o a nostris. Personae secundae generis masculini numeri singularis uester uestri uestro uestrum o
ra o a nostris. Personae secundae generis masculini numeri singularis uester uestri uestro uestrum
is omnis numeri singularis tu tui uel tis tibi te o a te, et pluraliter uos uestrum uel uestri uobis uos o
is omnis numeri singularis tu tui uel tis tibi te o a te, et pluraliter uos uestrum uel uestri uobis uos o
liis partibus orationis ueniunt: a nomine appellatiuo, ut doctus docte; a proprio, ut Tullius Tulliane;
erunt, ut scutum scutula scutella, pistrinum pistrilla, canis canicula, rana ranunculus. 6. Nomen in
utula scutella, pistrinum pistrilla, canis canicula, rana ranunculus [statua statunculum]. Nomen in
a te. Sunt uerba extra hanc regulam, quae inaequalia dicuntur, ut soleo, facio, fio, fido, audeo, gau
a tua, et pluraliter tuae tuarum tuis tuas o a tuis; generis neutri numeri singularis tuum tui tuo tuum
a tua, et pluraliter tuae tuarum tuis tuas a tuis; generis neutri numeri singularis tuum tui tuo tuum a
a tuis; generis feminini numeri singularis tua tuae tuae tuam o a tua, et pluraliter tuae tuarum tuis tu
a tuis; generis feminini numeri singularis tua tuae tuae tuam a tua, et pluraliter tuae tuarum tuis tuas
a tuis; generis neutri numeri singularis tuum tui tuo tuum o a tuo, et pluraliter tua tuorum tuis tua o
a tuis; generis neutri numeri singularis tuum tui tuo tuum a tuo, et pluraliter tua tuorum tuis tua a tu
a tuis. Personae tertiae generis masculini numeri singularis suus sui suo suum o a suo, et pluraliter
a tuis. Personae tertiae generis masculini numeri singularis suus sui suo suum a suo, et pluraliter s
a tuo, et pluraliter tua tuorum tuis tua o a tuis. Personae tertiae generis masculini numeri singulari
a tuo, et pluraliter tua tuorum tuis tua a tuis. Personae tertiae generis masculini numeri singularis s
a tuo, et pluraliter tui tuorum tuis tuos o a tuis; generis feminini numeri singularis tua tuae tuae tua
a tuo, et pluraliter tui tuorum tuis tuos a tuis; generis feminini numeri singularis tua tuae tuae tuam
a uel o fuerint terminata genetiuum pluralem in quid mittunt? In rum, datiuum et ablatiuum in is. Q
a uerbis et a participiis recedunt, ut nocens innocens: nam noceo dicitur, innoceo non dicitur. Sunt
a uerbo actiuo duo, praesentis temporis et futuri, praesentis legens, futuri lecturus. Legor uerbum
a uerbo actiuo duo, praesentis temporis et futuri, ut legens lecturus; a passiuo duo, praeteriti tempor
a uerbo actiuo temporis futuri generis masculini feminini et neutri numeri singularis figurae simpli
a uerbo actiuo temporis praesentis generis omnis numeri singularis figurae simplicis casus nominat
a uerbo non ueniunt, non sunt participiis applicanda. Ex quibus sunt etiam illa, quae, cum participia
a uerbo passiuo duo, praeteriti temporis et futuri, praeteriti lectus, futuri legendus. Actiui uerbi reg
a uerbo passiuo duo, praeteriti temporis et futuri, praeteriti lectus, futuri legendus. Actiui uerbi reg
a uerbo passiuo temporis futuri generis masculini feminini et neutri numeri singularis figurae s
a uerbo passiuo temporis praeteriti generis masculini feminini et neutri numeri singularis figurae si
a uerbo tempora et significationes, ab utroque numerum et figuram. Participiis accidunt sex, genus,
a uerbo tempora et significationes, ab utroque numerum et figuram. Participiis accidunt sex, genus,
a uerbo ueniunt, et, quia tempus non habent, nomina magis quam participia iudicantur, ut furibund
a uerbo, ut cursim, strictim; a nomine et uerbo, ut pedetemptim; a participio, ut indulgens indulgent
a uertice pontus In puppim ferit’ et ‘fontemque ignemque ferebant’. [Meminisse autem debemus, c
a uestra, et pluraliter uestrae uestrarum uestris uestras o a uestris; generis neutri numeri singularis u
a uestra, et pluraliter uestrae uestrarum uestris uestras a uestris; generis neutri numeri singularis ues
a uestris. Da horum conposita. Egomet, tute, illic, istic, idem masculino genere <04.359> product
a uestris. Da horum conposita. Egomet, tute, illic, istic, idem masculino genere <04.359> product
a uestris; generis feminini numeri singularis uestra uestrae uestrae uestram o a uestra, et pluraliter u
a uestris; generis feminini numeri singularis uestra uestrae uestrae uestram a uestra, et pluraliter ue
a uestris; generis neutri numeri singularis uestrum uestri uestro uestrum o a uestro, et pluraliter uest
a uestris; generis neutri numeri singularis uestrum uestri uestro uestrum a uestro, et pluraliter uestra
a uestro, et pluraliter uestra uestrorum uestris uestra o a uestris. Da horum conposita. Egomet, tute
a uestro, et pluraliter uestra uestrorum uestris uestra a uestris. Da horum conposita. Egomet, tute, i
a uestro, et pluraliter uestri uestrorum uestris uestros o a uestris; generis feminini numeri singularis
a uestro, et pluraliter uestri uestrorum uestris uestros a uestris; generis feminini numeri singularis u
a uobis. Personae tertiae generis masculini numeri singularis ille illius illi illum o ab illo, et plurali
a uobis. Personae tertiae generis masculini numeri singularis ille illius illi illum ab illo, et pluralite
a uocabulo, ut ostium ostiatim; a pronomine, ut meatim, tuatim; a uerbo, ut cursim, strictim; a nomi
a uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut masculinum est, ut Agrippa, aut feminin
a uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut masculinum est, ut Agrippa, aut feminin
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
ab (126) 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.357, 04.357, 04.357, 04.357, 04.357, 04.357, 04.357, 04.357, 04.357, 04.357,
04.357, 04.357, 04.357, 04.357, 04.357, 04.357, 04.357, 04.357, 04.357, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.363, 04.363, 04.363, 04.364, 04.364,
04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.365, 04.365, 04.373, 04.373, 04.377, 04.377, 04.377, 04.377, 04.377, 04.378, 04.378,
04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.379, 04.379, 04.379, 04.379, 04.380, 04.381, 04.381, 04.381, 04.381,
04.384, 04.385, 04.385, 04.386, 04.387, 04.387, 04.387, 04.388, 04.388, 04.388, 04.390, 04.390, 04.393, 04.393, 04.398, 04.399, 04.399, 04.399, 04.399, 04.399, 04.399, 04.399, 04.399, 04.400,
04.400, 04.400.
04.390
04.365
04.363
04.387
H04.363
K04.363
04.385
H04.383
K04.383
04.393
04.399
04.399
04.399
H04.399
K04.399
04.400
04.400
H04.400
K04.400
H04.373
K04.373
H04.373
K04.373
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
04.386
04.385
04.388
04.388
quia sine aliqua praepositione proferri recte non potest. Ablatiui casus praepositiones sunt hae: a,
propter rem, supra caelum, usque Oceanum, penes arbitros. Da praepositiones casus ablatiui. A,
ut legens, lecturus; a passiuo duo, praeteritum et futurum, ut lectus, legendus; a neutro duo, sicut
legens lecturus; a passiuo duo, praeteriti temporis et futuri, ut lectus legendus; a neutro duo, {sicut
ens; praeteritum, ut lectus; futurum, ut legendus. Significationes participiorum in quo sunt? Quia
ritum, ut lectus; futurum, ut lecturus et legendus. Significationes participiorum in quo sunt? Quia
atque inplet, ut iam faciam uel non faciam. Aduerbia aut a se nascuntur, ut heri, hodie, nuper, aut
uibo et a passiuo queor quear uel quibor, et si qua sunt similia. <04.383> Genera uerborum, quae
quibo et a passiuo queor quear uel quibor, et siqua sunt similia. <04.383> Genera uerborum, quae
abimus. Nam per qualitates nominum fiunt soloecismi, sicut \ ‘hauriat hunc oculis ignem crudelis
bole, allegoria, homoeosis. Metaphora est rerum uerborumque translatio. Haec fit modis quattuor:
animali ad animale, ab inanimali ad inanimale, ab animali ad inanimale, ab inanimali ad animale.
uerborumque translatio. Haec fit modis quattuor: ab animali ad animale, ab inanimali ad inanimale,
nt; ab inanimali ad inanimale, ut ‘pelagus tenuere rates’: nam et rates et naues animam non habent;
ab inanimali ad inanimale, ut ‘ut pelagus tenuere rates’: nam et naues et rates animam non habent;
m reliqua demonstrabunt. Antonomasia est significatio uice nominis posita, quae fit modis tribus,
ton numquam est sine nomine, ut ‘dira Celaeno’ et ‘dia Camilla’. Fit etiam epitheton modis tribus,
omasia est significatio uice nominis posita, quae fit modis tribus, ab animo, a corpore, extrinsecus;
omasia est significatio uice nominis posita, quae fit modis tribus, ab animo, a corpore, extrinsecus;
siue feminina, Graecam magis seruabimus regulam. Horum masculina aut in des exeunt, ut Atrides
siue feminina, Graecam magis seruabimus regulam. Horum masculina aut in des exeunt, ut Atrides
yonoma, ut terra humus tellus, ensis mucro gladius. Alia patronymica, ut Atrides, Pelides: haec et
el polyonoma, ut terra humus, ensis mucro gladius. Alia patronymica, ut Atrides, Pelides: haec et
o ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos o ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam o
i eum ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam
elatiuum generis masculini numeri singularis is eius ei eum o ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos o
el relatiuum generis masculini numeri singularis is eius ei eum ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos
o ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam o ab ea, et pluraliter eae earum eis eas o
s eos ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam ab ea, et pluraliter eae earum eis eas
eis eas o ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id o ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea o
arum eis eas ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea
eam o ab ea, et pluraliter eae earum eis eas o ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id o
ius ei eam ab ea, et pluraliter eae earum eis eas ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id
ec o ab his. Item subiunctiuum uel relatiuum generis masculini numeri singularis is eius ei eum o
haec o ab his. Item subiunctiuum uel relatiuum generis masculini numeri singularis is eius ei eum
casu o littera terminatur, ut <04.386> huic docto docte {[et huic sedulo sedule]}. Quae in r exeunt,
is posita, ut est ‘toruum clamat’, 'horrendum resonat'. Ergo aduerbia, quae in e productam exeunt,
, calescens. Defectiua interdum alicuius sunt temporis, ut soleo solens solitus, interdum nullius, ut
memini nullum participium reperitur; interdum a non defectiuo uerbo participia defectiua sunt, ut
7
04.357,
04.364,
04.378,
04.383,
04.400,
ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Dicimus enim a domo, a
ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Quo modo? Dicimus eni
ab actiuo, praesens et futurum, ut stans, staturus; a deponenti tria, praesens, praeteritum et futurum,
ab actiuo,} praesentis temporis et futuri, ut stans staturus; a deponenti tria, praesentis praeteriti et f
ab actiuo uerbo duo participia ueniunt, praesens et futurum, ut legens, lecturus; a passiuo duo, prae
ab actiuo uerbo duo participia ueniunt, praesens et futurum, ut legens, lecturus; a passiuo duo, prae
ab aliis partibus orationis ueniunt: a nomine appellatiuo, ut doctus docte; a proprio, ut Tullius Tulli
ab aliis significationes dicuntur, sunt quinque: actiua, passiua, neutra, deponentia, communia. Ac
ab aliis significationes dicuntur, sunt quinque: actiua, passiua, neutra, deponentia, communia. Ac
ab alto / Dardanus’ // pro Dardanius: proprium nomen pro appellatiuo posuit. Per genera, sicut ‘'ual
ab animali ad animale, ab inanimali ad inanimale, ab animali ad inanimale, ab inanimali ad animal
Ab animali ad animale, ut \ ‘Tiphyn aurigam celeris fecere carinae’: // nam et auriga et gubernator
ab animali ad inanimale, ab inanimali ad animale. Ab animali ad animale, ut \ ‘Tiphyn aurigam ce
ab animali ad inanimale, ut \ ‘Atlantis cinctum assidue cui nubibus atris / piniferum caput’ // et cete
ab animali ad inanimale, ut \ ‘Atlantis cinctum assidue cui nubibus atris / piniferum caput’; // nam
ab animo, a corpore, extrinsecus; ab animo, ut ‘magnanimusque Anchisiades’; a corpore, ut ‘ipse a
ab animo, a corpore, extrinsecus. His duobus tropis uel uituperamus aliquem uel ostendimus uel o
ab animo, ut ‘magnanimusque Anchisiades’; a corpore, ut ‘ipse arduus’; extrinsecus, ut \ ‘infelix p
ab animo, ut ‘magnanimusque Anchisiades’; a corpore, ut ‘ipse arduus altaque pulsat Sidera’; extri
ab Atreo, aut in ius, ut Peleius a Peleo, aut in on, ut Nerion a Nereo. Feminina autem aut in is exeu
ab Atreo, aut in ius, ut Peleius a Peleo, aut in ion, ut Nerion a Nereo. Feminina autem aut in is exeu
ab auis et a matribus saepe fiunt. In his quae Graeca sunt, siue masculina fuerint siue feminina, Gra
ab auis et a matribus saepe fiunt. In his quae Graeca sunt, siue masculina fuerint siue feminina, Gra
ab ea, et pluraliter eae earum eis eas o ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id o ab eo,
ab ea, et pluraliter eae earum eis eas ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id ab eo, et pl
ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam o ab ea, et pluraliter eae earum eis eas o a
ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam ab ea, et pluraliter eae earum eis eas ab eis
ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id o ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea o ab eis. I
ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea ab eis. Item
ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis quis cuius cui quem o a quo uel a qui, et
ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis quis cuius cui quem a quo uel a qui, et pl
ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea o ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis quis
ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis quis c
ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos o ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam o ab
ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam ab ea,
ab eo nomine ueniunt, quod datiuo casu i littera terminatur, ut huic agili agiliter. Contra quam regu
ab eo nomine ueniunt, quod datiuo casu o littera terminatur, ut <04.386> huic docto docte {[et huic
ab eo quod est memini nullum participium reperitur; interdum a non defectiuo uerbo participia defe
ab eo quod est studeo studens futurum tempus non habet. Ab inpersonali uerbo participia nisi usurp
8
H04.393
K04.393
H04.378
K04.378
04.378
H04.377
K04.377
04.378
04.379
04.356
04.364
04.358
04.364
04.364
04.364
04.356
04.378
04.378
04.378
H04.378
K04.378
04.356
04.378
04.378
04.356
04.379
04.357
04.358
04.381
H04.358
K04.358
04.364
04.364
04.364
04.364
04.356
04.378
04.356
04.378
04.378
04.378
04.356
04.356
04.378
04.377
04.378
CIRILO GARCÍA ROMÁN
mytacismi, labdacismi, iotacismi, hiatus, conlisiones et omnia, quae plus aequo minusue sonantia ab eruditis auribus respuuntur. Nos cauenda haec uitia praelocuti controuersiam de nomine pertina
myotacismi, labdacismi, iotacismi, hiatus, conlisiones et omnia, quae plus aequo minusue sonantia ab eruditis auribus respuuntur. Nos cauenda haec uitia praelocuti controuersiam de nomine pertina
mons, montium; altera eorum, quae ablatiuo casu singulari e correpta finiuntur et feminina sunt, ut ab hac clade, harum cladium; tertia eorum, quae ablatiuo casu singulari i littera terminantur, ut ab h
mons, montium; altera eorum, quae ablatiuo casu singulari e correpta finiuntur et feminina sunt, ut ab hac clade, harum cladium [caede caedium]; tertia eorum, quae ablatiuo casu singulari i littera ter
ecesse est autem contra hanc regulam declinentur ea nomina, in quibus genera discernenda sunt, ut ab hac dea, harum dearum, his et ab his deabus, ne si deis dixerimus, deos, non deas significare uid
ps praeter mille. Sunt nomina, quorum nominatiuus in usu non est, ut si quis dicat hunc laterem uel ab hac dicione. Item per ceteros casus nomina multa deficiunt. Sunt praeterea nomina, quorum ali
ps praeter mille. Sunt nomina, quorum nominatiuus in usu non est, ut siquis dicat hunc laterem uel ab hac dicione. Item per ceteros casus nomina multa deficiunt. Sunt praeterea nomina, quorum ali
tiuum in is, ut ab hoc docto, horum doctorum, his et ab his doctis. Contra hanc regulam inuenimus ab hac domo, domorum, domibus et ab hoc iugero, iugerorum, iugeribus. Sed scire <04.379> debe
gero, iugerorum, iugeribus. Sed scire <04.379> debemus multa quidem ueteres aliter declinasse, ut ab hac domu, harum domuum, domibus et ab hoc iugere, iugerum, iugeribus, uerum euphoniam in
datiuo huic felici, accusatiuo hunc et hanc felicem et hoc felix, uocatiuo o felix, ablatiuo ab hoc et ab hac et ab hoc felice uel felici; et pluraliter nominatiuo hi et hae felices et haec felicia, genetiuo h
huic legenti, accusatiuo hunc et hanc legentem et hoc legens, uocatiuo o legens, ablatiuo ab hoc et ab hac et ab hoc legente uel legenti; et pluraliter nominatiuo hi et hae legentes et haec legentia, gen
iter hi horum his hos o ab his; generis feminini numeri singularis haec huius huic <04.358> hanc o ab hac, et pluraliter hae harum his has o ab his; generis neutri numeri singularis hoc huius huic hoc
to lectae lecto, accusatiuo lectum lectam lectum, uocatiuo lecte lecta lectum, ablatiuo ab hoc lecto ab hac lecta ab hoc lecto; et pluraliter nominatiuo lecti lectae lecta, genetiuo lectorum lectarum lect
, accusatiuo lecturum lecturam lecturum, uocatiuo lecture lectura lecturum, ablatiuo ab hoc lecturo ab hac lectura ab hoc lecturo; et pluraliter nominatiuo lecturi lecturae lectura, genetiuo lecturorum l
atiuo legendum legendam legendum, uocatiuo legende legenda legendum, ablatiuo ab hoc legendo ab hac legenda ab hoc legendo; et pluraliter nominatiuo legendi legendae legenda, genetiuo legend
usa, genetiuo huius Musae, datiuo huic Musae, accusatiuo hanc Musam, uocatiuo o Musa, ablatiuo ab hac Musa; et pluraliter nominatiuo hae Musae, genetiuo harum Musarum, datiuo his Musis, acc
ttera fuerint terminata, genetiuum pluralem in rum syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in is, ut ab hac Musa, harum Musarum, his et ab his Musis. Necesse est autem contra hanc regulam decline
era fuerint terminata, genetiuum pluralem in ium syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in bus, ut ab hac puppi, harum puppium, his et ab his puppibus. Huius modi nomina casum accusatiuum plur
cta fuerint terminata, genetiuum pluralem in rum syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in bus, ut ab hac re, harum rerum, his et ab his rebus; et haec regula proprie feminini generis putatur. Quaec
, ut ab hac clade, harum cladium; tertia eorum, quae ablatiuo casu singulari i littera terminantur, ut ab hac resti, harum restium. Sed haec regula etiam accusatiuum casum singularem interdum per i li
harum cladium [caede caedium]; tertia eorum, quae ablatiuo casu singulari i littera terminantur, ut ab hac resti, harum restium. Sed haec regula etiam accusatiuum casum singularem interdum per i li
datiuo huic sacerdoti, accusatiuo hunc et hanc sacerdotem, uocatiuo o sacerdos, ablatiuo ab hoc et ab hac sacerdote; et pluraliter nominatiuo hi et hae sacerdotes, genetiuo horum et harum sacerdotu
lam declinentur ea nomina, in quibus genera discernenda sunt, ut ab hac dea, harum dearum, his et ab his deabus, ne si deis dixerimus, deos, non deas significare uideamur. Quaecumque nomina abl
alem in rum syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in is, ut ab hoc docto, horum doctorum, his et ab his doctis. Contra hanc regulam inuenimus ab hac domo, domorum, domibus et ab hoc iugero, i
uo his felicibus, accusatiuo hos et has felices et haec felicia, uocatiuo o felices et o felicia, ablatiuo ab his felicibus. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari a uel o fuerint terminata genetiuum
m mittunt, geminata u littera, datiuum et ablatiuum in bus, ut ab hoc fluctu, horum fluctuum, his et ab his fluctibus. Nam nihil necesse est retinere u litteram et fluctubus dicere, cum artubus necessita
generis masculini numeri singularis hic huius huic hunc o ab hoc, et pluraliter hi horum his hos o ab his; generis feminini numeri singularis haec huius huic <04.358> hanc o ab hac, et pluraliter hae
minini numeri singularis haec huius huic <04.358> hanc o ab hac, et pluraliter hae harum his has o ab his; generis neutri numeri singularis hoc huius huic hoc o ab hoc, et pluraliter haec horum his ha
ominibus aut participiis iunguntur, ut hic huius huic hunc o ab hoc, et pluraliter hi horum his hos o ab his. Haec eadem pronomina et pro articulis et pro demonstratione ponuntur. Neuter, uter, {unus,
s; generis neutri numeri singularis hoc huius huic hoc o ab hoc, et pluraliter haec horum his haec o ab his. Item subiunctiuum uel relatiuum generis masculini numeri singularis is eius ei eum o ab e
s; generis neutri numeri singularis hoc huius huic hoc o ab hoc, et pluraliter haec horum his haec o ab his. Item subiunctiuum uel relatiuum generis masculini numeri singularis is eius ei eum ab eo,
lectarum lectorum, datiuo lectis, accusatiuo lectos lectas lecta, uocatiuo lecti lectae lecta, ablatiuo ab his lectis. Legendus legenda legendum participia uenientia a uerbo passiuo temporis futuri gen
rum, datiuo lecturis, accusatiuo lecturos lecturas lectura, uocatiuo lecturi lecturae lectura, ablatiuo ab his lecturis. Lectus lecta lectum participia uenientia a uerbo passiuo temporis praeteriti generis
datiuo legendis, accusatiuo legendos legendas legenda, uocatiuo legendi legendae legenda, ablatiuo ab his legendis. 7. DE CONIVNCTIONE Coniunctio quid est? Pars orationis adnectens ordinans
gentibus, accusatiuo hos et has legentes et haec legentia, uocatiuo o legentes et o legentia, ablatiuo ab his legentibus. Lecturus lectura lecturum participia uenientia a uerbo actiuo temporis futuri gen
o horum magistrorum, datiuo his magistris, accusatiuo hos magistros, uocatiuo o magistri, ablatiuo ab his magistris. Musa nomen appellatiuum generis feminini numeri singularis figurae simplicis c
ralem in rum syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in is, ut ab hac Musa, harum Musarum, his et ab his Musis. Necesse est autem contra hanc regulam declinentur ea nomina, in quibus genera disc
ae, genetiuo harum Musarum, datiuo his Musis, accusatiuo has Musas, uocatiuo o Musae, ablatiuo ab his Musis. Scamnum nomen appellatiuum generis neutri numeri singularis figurae simplicis ca
lem in um syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in bus, ut ab hoc pariete, horum parietum, his et ab his parietibus. Contra hanc regulam inuenimus ab hoc uase, horum uasorum, his et ab his uasis.
alem in ium syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in bus, ut ab hac puppi, harum puppium, his et ab his puppibus. Huius modi nomina casum accusatiuum pluralem propter differentiam melius in is
m pluralem in rum syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in bus, ut ab hac re, harum rerum, his et ab his rebus; et haec regula proprie feminini generis putatur. Quaecumque nomina ablatiuo casu s
erdotum, datiuo his sacerdotibus, accusatiuo hos et has sacerdotes, uocatiuo o sacerdotes, ablatiuo ab his sacerdotibus. Felix nomen appellatiuum generis omnis numeri singularis figurae simplicis
etiuo horum scamnorum, datiuo his scamnis, accusatiuo haec scamna, uocatiuo o scamna, ablatiuo ab his scamnis. Sacerdos nomen appellatiuum generis communis numeri singularis figurae conpo
ietum, his et ab his parietibus. Contra hanc regulam inuenimus ab hoc uase, horum uasorum, his et ab his uasis. Si uero e producta fuerint terminata, genetiuum pluralem in rum syllabam mittunt, dati
netiuus huius Catonis, datiuus huic Catoni, accusatiuus hunc Catonem, uocatiuus o Cato, ablatiuus ab hoc Catone. Quidam adsumunt etiam septimum casum, qui est ablatiuo similis, sed sine praepos
ttera fuerint terminata, genetiuum pluralem in rum syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in is, ut ab hoc docto, horum doctorum, his et ab his doctis. Contra hanc regulam inuenimus ab hac domo,
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.356
04.364
04.356
04.358
04.357
04.381
04.356
04.379
04.379
04.378
04.364
04.364
04.364
04.364
04.364
04.364
04.363
04.364
H04.356
K04.356
04.378
04.356
04.380
04.378
04.365
04.390
H04.357
K04.357
H04.357
K04.357
H04.357
K04.357
H04.357
K04.357
H04.357
K04.357
H04.357
K04.357
04.384
04.399
H04.399
K04.399
04.399
H04.399
K04.399
04.381
us felicis, datiuo huic felici, accusatiuo hunc et hanc felicem et hoc felix, uocatiuo o felix, ablatiuo
is, datiuo huic legenti, accusatiuo hunc et hanc legentem et hoc legens, uocatiuo o legens, ablatiuo
acerdotis, datiuo huic sacerdoti, accusatiuo hunc et hanc sacerdotem, uocatiuo o sacerdos, ablatiuo
hac, et pluraliter hae harum his has o ab his; generis neutri numeri singularis hoc huius huic hoc o
ulare praepositiuum uel demonstratiuum generis masculini numeri singularis hic huius huic hunc o
articuli uero cum [pronominibus aut] nominibus aut participiis iunguntur, ut hic huius huic hunc o
uic felici, accusatiuo hunc et hanc felicem et hoc felix, uocatiuo o felix, ablatiuo ab hoc et ab hac et
a, genetiuum pluralem in uum syllabam mittunt, geminata u littera, datiuum et ablatiuum in bus, ut
79> debemus multa quidem ueteres aliter declinasse, ut ab hac domu, harum domuum, domibus et
doctorum, his et ab his doctis. Contra hanc regulam inuenimus ab hac domo, domorum, domibus et
cti, datiuo lecto lectae lecto, accusatiuo lectum lectam lectum, uocatiuo lecte lecta lectum, ablatiuo
to, accusatiuo lectum lectam lectum, uocatiuo lecte lecta lectum, ablatiuo ab hoc lecto ab hac lecta
lecturae lecturo, accusatiuo lecturum lecturam lecturum, uocatiuo lecture lectura lecturum, ablatiuo
cturum lecturam lecturum, uocatiuo lecture lectura lecturum, ablatiuo ab hoc lecturo ab hac lectura
legendo, accusatiuo legendum legendam legendum, uocatiuo legende legenda legendum, ablatiuo
legendam legendum, uocatiuo legende legenda legendum, ablatiuo ab hoc legendo ab hac legenda
gentis; datiuus, ut huic legenti; accusatiuus, ut hunc legentem; uocatiuus, ut o legens; ablatiuus, ut
nti, accusatiuo hunc et hanc legentem et hoc legens, uocatiuo o legens, ablatiuo ab hoc et ab hac et
uo huius magistri, datiuo huic magistro, accusatiuo hunc magistrum, uocatiuo o magister, ablatiuo
> hic magister, genetiuo huius magistri, datiuo huic magistro, accusatiuo hunc magistrum, ablatiuo
pta fuerint terminata, genetiuum pluralem in um syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in bus, ut
netiuo huius scamni, datiuo huic scamno, accusatiuo hoc scamnum, uocatiuo o scamnum, ablatiuo
sex sunt, nominatiuus hic, genetiuus huius, datiuus huic, accusatiuus hunc, uocatiuus o, ablatiuus
in bus, ut ab hoc pariete, horum parietum, his et ab his parietibus. Contra hanc regulam inuenimus
m, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Quo modo? Dicimus enim a domo,
, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Dicimus enim a domo,
et pluraliter illi illorum illis illos o ab illis; generis feminini numeri singularis illa illius illi illam o
illo, et pluraliter illi illorum illis illos ab illis; generis feminini numeri singularis illa illius illi illam
generis masculini numeri singularis ille illius illi illum o ab illo, et pluraliter illi illorum illis illos o
tiae generis masculini numeri singularis ille illius illi illum ab illo, et pluraliter illi illorum illis illos
generis feminini numeri singularis illa illius illi illam o ab illa, et pluraliter illae illarum illis illas o
llis; generis feminini numeri singularis illa illius illi illam ab illa, et pluraliter illae illarum illis illas
llis; generis neutri numeri singularis illud illius illi illud o ab illo, et pluraliter illa illorum illis illa o
ab illis; generis neutri numeri singularis illud illius illi illud ab illo, et pluraliter illa illorum illis illa
et pluraliter illae illarum illis illas o ab illis; generis neutri numeri singularis illud illius illi illud o
illo, et pluraliter illae illarum illis illas ab illis; generis neutri numeri singularis illud illius illi illud
stri uobis uos o a uobis. Personae tertiae generis masculini numeri singularis ille illius illi illum o
uestri uobis uos o a uobis. Personae tertiae generis masculini numeri singularis ille illius illi illum
er seruit. Etiam uerba inpersonalia, quae in tur exeunt, casui seruiunt ablatiuo, ut geritur a me a te
aec fit modis quattuor: ab animali ad animale, ab inanimali ad inanimale, ab animali ad inanimale,
t cetera: nam ut haec animalis sunt, ita mons animam non habet, cui membra hominis adscribuntur;
caput’; // nam ut haec animalis sunt, ita mons animam non habet, cui membra hominis ascribuntur;
sis. Metaphora est rerum uerborumque translatio. Haec fit modis quattuor: ab animali ad animale,
nimale, ut \ ‘Tiphyn aurigam celeris fecere carinae’: // nam et auriga et gubernator animam habent;
nimale, ut \ ‘Tiphyn aurigam celeris fecere carinae’: // nam et auriga et gubernator animam habent;
uerbi accipiunt, cuius uerba aut in tur exeunt aut in it aut in et. Sed quae in tur et in it exeunt, haec
9
ab hoc et ab hac et ab hoc felice uel felici; et pluraliter nominatiuo hi et hae felices et haec felicia,
ab hoc et ab hac et ab hoc legente uel legenti; et pluraliter nominatiuo hi et hae legentes et haec leg
ab hoc et ab hac sacerdote; et pluraliter nominatiuo hi et hae sacerdotes, genetiuo horum et harum s
ab hoc, et pluraliter haec horum his haec o ab his. Item subiunctiuum uel relatiuum generis mascu
ab hoc, et pluraliter hi horum his hos o ab his; generis feminini numeri singularis haec huius huic <
ab hoc, et pluraliter hi horum his hos o ab his. Haec eadem pronomina et pro articulis et pro demon
ab hoc felice uel felici; et pluraliter nominatiuo hi et hae felices et haec felicia, genetiuo horum et h
ab hoc fluctu, horum fluctuum, his et ab his fluctibus. Nam nihil necesse est retinere u litteram et fl
ab hoc iugere, iugerum, iugeribus, uerum euphoniam in dictionibus plus interdum ualere, quam ana
ab hoc iugero, iugerorum, iugeribus. Sed scire <04.379> debemus multa quidem ueteres aliter decli
ab hoc lecto ab hac lecta ab hoc lecto; et pluraliter nominatiuo lecti lectae lecta, genetiuo lectorum
ab hoc lecto; et pluraliter nominatiuo lecti lectae lecta, genetiuo lectorum lectarum lectorum, datiu
ab hoc lecturo ab hac lectura ab hoc lecturo; et pluraliter nominatiuo lecturi lecturae lectura, geneti
ab hoc lecturo; et pluraliter nominatiuo lecturi lecturae lectura, genetiuo lecturorum lecturarum lect
ab hoc legendo ab hac legenda ab hoc legendo; et pluraliter nominatiuo legendi legendae legenda,
ab hoc legendo; et pluraliter nominatiuo legendi legendae legenda, genetiuo legendorum legendaru
ab hoc legente. Tempora participiorum quot sunt? Tria. Quae? Praesens, ut legens; praeteritum, ut
ab hoc legente uel legenti; et pluraliter nominatiuo hi et hae legentes et haec legentia, genetiuo hor
ab hoc magistro; et pluraliter nominatiuo hi magistri, genetiuo horum magistrorum, datiuo his magi
ab hoc magistro; et pluraliter nominatiuo hi magistri, genetiuo horum magistrorum, datiuo his magi
ab hoc pariete, horum parietum, his et ab his parietibus. Contra hanc regulam inuenimus ab hoc uas
ab hoc scamno; et pluraliter nominatiuo haec scamna, genetiuo horum scamnorum, datiuo his scam
ab hoc. Sunt pronomina quae non per omnes casus declinantur, ut eccum eccam, ellum ellam, cuiu
ab hoc uase, horum uasorum, his et ab his uasis. Si uero e producta fuerint terminata, genetiuum pl
ab homine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de foro, e iure, ex praefect
ab homine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de foro, e iure, ex praefect
ab illa, et pluraliter illae illarum illis illas o ab illis; generis neutri numeri singularis illud illius illi i
ab illa, et pluraliter illae illarum illis illas ab illis; generis neutri numeri singularis illud illius illi ill
ab illis; generis feminini numeri singularis illa illius illi illam o ab illa, et pluraliter illae illarum illi
ab illis; generis feminini numeri singularis illa illius illi illam ab illa, et pluraliter illae illarum illis i
ab illis; generis neutri numeri singularis illud illius illi illud o ab illo, et pluraliter illa illorum illis il
ab illis; generis neutri numeri singularis illud illius illi illud ab illo, et pluraliter illa illorum illis illa
ab illis. Minus quam finita generis masculini numeri singularis ipse ipsius ipsi ipsum o ab ipso, et
ab illis. Minus quam finita generis masculini numeri singularis ipse ipsius ipsi ipsum ab ipso, et pl
ab illo, et pluraliter illa illorum illis illa o ab illis. Minus quam finita generis masculini numeri sin
ab illo, et pluraliter illa illorum illis illa ab illis. Minus quam finita generis masculini numeri singu
ab illo, et pluraliter illi illorum illis illos o ab illis; generis feminini numeri singularis illa illius illi i
ab illo, et pluraliter illi illorum illis illos ab illis; generis feminini numeri singularis illa illius illi ill
ab illo. Quae in it exeunt, casui seruiunt datiuo, ut contingit mihi tibi illi. Quae uero in et exeunt, ea
ab inanimali ad animale. Ab animali ad animale, ut \ ‘Tiphyn aurigam celeris fecere carinae’: // na
ab inanimali ad animale, ut ‘si tantum pectore robur Concipis’: nam ut robur animam non habet, si
ab inanimali ad animale, ut ‘si tantum pectore robur Concipis’: nam ut robur animam non habet, si
ab inanimali ad inanimale, ab animali ad inanimale, ab inanimali ad animale. Ab animali ad anim
ab inanimali ad inanimale, ut ‘pelagus tenuere rates’: nam et rates et naues animam non habent; ab
ab inanimali ad inanimale, ut ‘ut pelagus tenuere rates’: nam et naues et rates animam non habent;
ab indicatiuo oriuntur, ut lego legitur, contingo contingit. Quae in et exeunt, duas formas habent: al
10
04.381
H04.388
K04.388
04.400
H04.357
K04.357
H04.357
K04.357
H04.357
K04.357
H04.357
K04.357
H04.357
K04.357
H04.357
K04.357
04.398
H04.357
K04.357
H04.357
K04.357
H04.357
K04.357
H04.357
K04.357
H04.357
K04.357
H04.357
K04.357
04.377
04.377
04.387
04.377
H04.387
K04.387
CIRILO GARCÍA ROMÁN
atiuo oriuntur, ut lego legitur, contingo contingit. Quae in et exeunt, duas formas habent: alia enim
fectiuo uerbo participia defectiua sunt, ut ab eo quod est studeo studens futurum tempus non habet.
fectiuo uerbo participia defectiua sunt, ut ab eo quod est studeo studens futurum tempus non habet.
uppim ferit’ et ‘fontemque ignemque ferebant’. [Meminisse autem debemus, cum fit a parte totum,
aliter ipsi ipsorum ipsis ipsos o ab ipsis; generis feminini numeri singularis ipsa ipsius ipsi ipsam o
pluraliter ipsi ipsorum ipsis ipsos ab ipsis; generis feminini numeri singularis ipsa ipsius ipsi ipsam
masculini numeri singularis ipse ipsius ipsi ipsum o ab ipso, et pluraliter ipsi ipsorum ipsis ipsos o
eris masculini numeri singularis ipse ipsius ipsi ipsum ab ipso, et pluraliter ipsi ipsorum ipsis ipsos
feminini numeri singularis ipsa ipsius ipsi ipsam o ab ipsa, et pluraliter ipsae ipsarum ipsis ipsas o
eris feminini numeri singularis ipsa ipsius ipsi ipsam ab ipsa, et pluraliter ipsae ipsarum ipsis ipsas
ris neutri numeri singularis ipsum ipsius ipsi ipsum o ab ipso, et pluraliter ipsa ipsorum ipsis ipsa o
eneris neutri numeri singularis ipsum ipsius ipsi ipsum ab ipso, et pluraliter ipsa ipsorum ipsis ipsa
liter ipsae ipsarum ipsis ipsas o ab ipsis; generis neutri numeri singularis ipsum ipsius ipsi ipsum o
luraliter ipsae ipsarum ipsis ipsas ab ipsis; generis neutri numeri singularis ipsum ipsius ipsi ipsum
illis illa o ab illis. Minus quam finita generis masculini numeri singularis ipse ipsius ipsi ipsum o
rum illis illa ab illis. Minus quam finita generis masculini numeri singularis ipse ipsius ipsi ipsum
habitu copulandi, ut \ ‘Marsa manus, Peligna cohors, Vestina uirum uis’. // Parhomoeon est, cum
pluraliter isti istorum istis istos o ab istis; generis feminini numeri singularis ista istius isti istam o
o, et pluraliter isti istorum istis istos ab istis; generis feminini numeri singularis ista istius isti istam
neris masculini numeri singularis iste istius isti istum o ab isto, et pluraliter isti istorum istis istos o
generis masculini numeri singularis iste istius isti istum ab isto, et pluraliter isti istorum istis istos
neris feminini numeri singularis ista istius isti istam o ab ista, et pluraliter istae istarum istis istas o
; generis feminini numeri singularis ista istius isti istam ab ista, et pluraliter istae istarum istis istas
generis neutri numeri singularis istud istius isti istud o ab isto, et pluraliter ista istorum istis ista o
istis; generis neutri numeri singularis istud istius isti istud ab isto, et pluraliter ista istorum istis ista
t pluraliter istae istarum istis istas o ab istis; generis neutri numeri singularis istud istius isti istud o
a, et pluraliter istae istarum istis istas ab istis; generis neutri numeri singularis istud istius isti istud
ipsa o ab ipsis. Item minus quam finita generis masculini numeri singularis iste istius isti istum o
ipsis ipsa ab ipsis. Item minus quam finita generis masculini numeri singularis iste istius isti istum
unt etiam septimum casum, qui est ablatiuo similis, sed sine praepositione ab, ut sit ablatiuus casus
, fas, nefas, nugas. De qua forma sunt etiam nomina numerorum a quattuor usque ad centum. Nam
ratim aduerbiis non adplicabitur, quamuis legerimus de repente, de sursum, de subito et ex inde et
Catone. Quidam adsumunt etiam septimum casum, qui est ablatiuo similis, sed sine praepositione
ominis partemque uerbi. Recipit enim a nomine genera et casus, a uerbo tempora et significationes,
nominis, partem uerbi. Recipit enim a nomine genera et casus, a uerbo tempora et significationes,
ab indicatiuo ueniunt, ut misereor miseret; alia a se oriuntur, ut pudet, taedet, paenitet, libet. Quali
ab inpersonali uerbo participia nisi usurpata non ueniunt. Numerus participiis accidit uterque: sin
ab inpersonali uerbo participia nisi usurpata non ueniunt. Numerus participiis accidit uterque, sin
ab insigni parte faciendum.] Onomatopoeia est nomen de sono factum, ut tinnitus aeris, clangor tu
ab ipsa, et pluraliter ipsae ipsarum ipsis ipsas o ab ipsis; generis neutri numeri singularis ipsum ipsi
ab ipsa, et pluraliter ipsae ipsarum ipsis ipsas ab ipsis; generis neutri numeri singularis ipsum ipsiu
ab ipsis; generis feminini numeri singularis ipsa ipsius ipsi ipsam o ab ipsa, et pluraliter ipsae ipsar
ab ipsis; generis feminini numeri singularis ipsa ipsius ipsi ipsam ab ipsa, et pluraliter ipsae ipsaru
ab ipsis; generis neutri numeri singularis ipsum ipsius ipsi ipsum o ab ipso, et pluraliter ipsa ipsoru
ab ipsis; generis neutri numeri singularis ipsum ipsius ipsi ipsum ab ipso, et pluraliter ipsa ipsorum
ab ipsis. Item minus quam finita generis masculini numeri singularis iste istius isti istum o ab isto,
ab ipsis. Item minus quam finita generis masculini numeri singularis iste istius isti istum ab isto, e
ab ipso, et pluraliter ipsa ipsorum ipsis ipsa o ab ipsis. Item minus quam finita generis masculini n
ab ipso, et pluraliter ipsa ipsorum ipsis ipsa ab ipsis. Item minus quam finita generis masculini nu
ab ipso, et pluraliter ipsi ipsorum ipsis ipsos o ab ipsis; generis feminini numeri singularis ipsa ipsi
ab ipso, et pluraliter ipsi ipsorum ipsis ipsos ab ipsis; generis feminini numeri singularis ipsa ipsius
ab isdem litteris diuersa uerba sumuntur, ut \ ‘o Tite tute Tati tibi tanta tyranne tulisti’. // Homoeo
ab ista, et pluraliter istae istarum istis istas o ab istis; generis neutri numeri singularis istud istius ist
ab ista, et pluraliter istae istarum istis istas ab istis; generis neutri numeri singularis istud istius isti i
ab istis; generis feminini numeri singularis ista istius isti istam o ab ista, et pluraliter istae istarum i
ab istis; generis feminini numeri singularis ista istius isti istam ab ista, et pluraliter istae istarum isti
ab istis; generis neutri numeri singularis istud istius isti istud o ab isto, et pluraliter ista istorum isti
ab istis; generis neutri numeri singularis istud istius isti istud ab isto, et pluraliter ista istorum istis i
ab istis. Item articulare praepositiuum uel demonstratiuum generis masculini numeri singularis hi
ab istis. Item articulare praepositiuum uel demonstratiuum generis masculini numeri singularis hi
ab isto, et pluraliter ista istorum istis ista o ab istis. Item articulare praepositiuum uel demonstrati
ab isto, et pluraliter ista istorum istis ista ab istis. Item articulare praepositiuum uel demonstratiuu
ab isto, et pluraliter isti istorum istis istos o ab istis; generis feminini numeri singularis ista istius ist
ab isto, et pluraliter isti istorum istis istos ab istis; generis feminini numeri singularis ista istius isti
'ab oratore uenio', septimus casus 'oratore magistro utor'. Sunt autem formae casuales sex, ex quib
ab uno usque ad tres per omnes casus numeri declinantur, et item a ducentis et deinceps praeter mil
ab usque et de hinc. Sed haec tamquam unam partem orationis sub uno accentu pronuntiabimus.
ab, ut sit ablatiuus casus 'ab oratore uenio', septimus casus 'oratore magistro utor'. Sunt autem for
ab utroque numerum et figuram. Participiis accidunt sex, genus, casus, tempus, significatio, numer
ab utroque numerum et figuram. Participiis accidunt sex, genus, casus, tempus, significatio, numer
abdidit (1) 04.400.
H04.400 cabulum non haberent. Metalempsis est dictio gradatim pergens ad id quod ostendit, ut ‘speluncis abdidit atris’ et \ ‘post aliquot mea regna uidens mirabor aristas’. // Metonymia est quaedam ueluti
K04.400 uocabulum non haberent. Metalepsis est dictio gradatim pergens ad id quod ostendit, ut ‘speluncis abdidit atris’ et \ ‘post aliquot mea regna uidens mirabor aristas’. // Metonymia est [dictio] quaeda
abiisse (1) 04.392.
04.392
abisse
04.392
barbarismi, sicut ‘relliquias Danaum’, cum reliquias per unum l dicere debeamus; syllabae, ut ‘nos abiisse rati’ pro abisse; temporis, ut ‘Italiam fato profugus’, cum Italiam correpta prima littera dice
(1) 04.392.
t ‘relliquias Danaum’, cum reliquias per unum l dicere debeamus; syllabae, ut ‘nos abiisse rati’ pro abisse; temporis, ut ‘Italiam fato profugus’, cum Italiam correpta prima littera dicere debeamus.
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
11
ablatio (3) 04.396, 04.396, 04.396.
04.396
H04.396
K04.396
H04.396
K04.396
dictione contraria epenthesi, ut audacter pro audaciter, ‘commorat’ pro commouerat. Apocope est
principio dictionis contraria prosthesi, ut ‘mitte’ pro omitte et ‘temno’ pro contemno. Syncope est
o de principio dictionis contraria prosthesi, ut mitte pro omitte, temno pro contemno. Syncope est
ae, ut magis pro mage et ‘potestur’ pro potest. Hanc alii prosparalempsin appellant. Aphaeresis est
labae, ut magis pro mage et potestur pro potest. Hanc alii prosparalepsin appellant. Aphaeresis est
ablatio de fine dictionis paragoge contraria, ut Achilli pro Achillis et pote pro potest. Ectasis est e
ablatio de media dictione contraria epenthesi, ut audacter pro audaciter, ‘commorat’ pro commouer
ablatio de media dictione contraria epenthesi, ut audacter pro audaciter, commorat pro commouera
ablatio de principio dictionis contraria prosthesi, ut ‘mitte’ pro omitte et ‘temno’ pro contemno. S
ablatio de principio dictionis contraria prosthesi, ut mitte pro omitte, temno pro contemno. Synco
ablatiui (9) 04.365, 04.365, 04.366, 04.384, 04.390, 04.390, 04.390, 04.390, 04.391.
04.365
04.366
04.390
H04.391
K04.391
04.390
04.365
04.390
04.390
04.384
ter officium, propter rem, supra caelum, usque Oceanum, penes arbitros. Da praepositiones casus
‘stans celsa in puppi’; sub accusatiui casus, ‘postesque sub ipsos Nituntur <04.366> gradibus’; sub
iui casus, ‘stans celsa in puppi’; sub accusatiui casus, ‘postesque sub ipsos Nituntur gradibus’; sub
iungi. Extra quam formam super praepositio, cum de significat, hoc est mentionem de aliquo fieri,
iungi. Extra quam formam super praepositio, cum de significat, hoc est mentionem de aliquo fieri,
'. Vsque praepositio plurimis non uidetur, quia sine aliqua praepositione proferri recte non potest.
libet in loco esse fuisse futuros esse significamus. In accusatiui casus, ‘itur in antiquam siluam’; in
s esse significamus. Cuius rei exempla sunt haec: in accusatiui casus, ‘itur in antiquam siluam’; in
nc accusatiui casus sunt, cum ad locum uel nos uel quoslibet ire isse ituros esse significamus; tunc
ant, ut misereor, reminiscor; alia datiui, ut maledico, suadeo; alia accusatiui, ut accuso, inuoco; alia
ablatiui. A, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Quo modo?
ablatiui casus, \ ‘arma sub aduersa posuit radiantia quercu’. // Super quam uim habet? Vbi locum s
ablatiui casus, \ ‘arma sub aduersa posuit radiantia quercu’. // <04.391> Super uero et subter, cu
ablatiui casus est tantum, ut ‘multa super Priamo rogitans’, hoc est de Priamo. Separatae praeposi
ablatiui casus est tantum, ut \ ‘multa super Priamo rogitans, super Hectore multa’, // hoc est de Pria
Ablatiui casus praepositiones sunt hae: a, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, si
ablatiui casus, ‘stans celsa in puppi’; sub accusatiui casus, ‘postesque sub ipsos Nituntur <04.366>
ablatiui casus, ‘stans celsa in puppi’; sub accusatiui casus, ‘postesque sub ipsos Nituntur gradibus’
ablatiui, cum uel nos uel quoslibet in loco esse fuisse futuros esse significamus. Cuius rei exempla
ablatiui, ut abscedo, auertor; alia septimi casus, ut fruor, potior. Omnia uerba modi indicatiui tem
ablatiuo (38) 04.355, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.365, 04.366, 04.366,
04.375, 04.377, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.379, 04.384, 04.390, 04.391, 04.391.
04.356
04.356
04.364
04.364
04.364
04.364
04.356
04.356
04.356
04.356
04.356
04.364
04.356
04.364
04.364
04.364
H04.356
K04.356
04.356
04.390
04.378
04.356
H04.378
haec Musa, genetiuo huius Musae, datiuo huic Musae, accusatiuo hanc Musam, uocatiuo o Musa,
ium, datiuo his felicibus, accusatiuo hos et has felices et haec felicia, uocatiuo o felices et o felicia,
lectorum lectarum lectorum, datiuo lectis, accusatiuo lectos lectas lecta, uocatiuo lecti lectae lecta,
m lecturorum, datiuo lecturis, accusatiuo lecturos lecturas lectura, uocatiuo lecturi lecturae lectura,
dorum, datiuo legendis, accusatiuo legendos legendas legenda, uocatiuo legendi legendae legenda,
iuo his legentibus, accusatiuo hos et has legentes et haec legentia, uocatiuo o legentes et o legentia,
genetiuo horum magistrorum, datiuo his magistris, accusatiuo hos magistros, uocatiuo o magistri,
hae Musae, genetiuo harum Musarum, datiuo his Musis, accusatiuo has Musas, uocatiuo o Musae,
arum sacerdotum, datiuo his sacerdotibus, accusatiuo hos et has sacerdotes, uocatiuo o sacerdotes,
mna, genetiuo horum scamnorum, datiuo his scamnis, accusatiuo haec scamna, uocatiuo o scamna,
etiuo huius felicis, datiuo huic felici, accusatiuo hunc et hanc felicem et hoc felix, uocatiuo o felix,
ius legentis, datiuo huic legenti, accusatiuo hunc et hanc legentem et hoc legens, uocatiuo o legens,
huius sacerdotis, datiuo huic sacerdoti, accusatiuo hunc et hanc sacerdotem, uocatiuo o sacerdos,
lectae lecti, datiuo lecto lectae lecto, accusatiuo lectum lectam lectum, uocatiuo lecte lecta lectum,
lecturo lecturae lecturo, accusatiuo lecturum lecturam lecturum, uocatiuo lecture lectura lecturum,
legendae legendo, accusatiuo legendum legendam legendum, uocatiuo legende legenda legendum,
er, genetiuo huius magistri, datiuo huic magistro, accusatiuo hunc magistrum, uocatiuo o magister,
<04.356> hic magister, genetiuo huius magistri, datiuo huic magistro, accusatiuo hunc magistrum,
num, genetiuo huius scamni, datiuo huic scamno, accusatiuo hoc scamnum, uocatiuo o scamnum,
raepositionibus duo sunt, accusatiuus et ablatiuus. Aliae enim accusatiuo casui praeponuntur, aliae
ntur, sed ea dumtaxat quae non sunt aptota: in illis enim regula non tenetur. Quaecumque nomina
lices et haec felicia, uocatiuo o felices et o felicia, ablatiuo ab his felicibus. Quaecumque nomina
st, quae nominatiuo casu singulari n et s litteris terminantur, ut mons, montium; altera eorum, quae
ablatiuo ab hac Musa; et pluraliter nominatiuo hae Musae, genetiuo harum Musarum, datiuo his M
ablatiuo ab his felicibus. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari a uel o fuerint terminata ge
ablatiuo ab his lectis. Legendus legenda legendum participia uenientia a uerbo passiuo temporis f
ablatiuo ab his lecturis. Lectus lecta lectum participia uenientia a uerbo passiuo temporis praeterit
ablatiuo ab his legendis. 7. DE CONIVNCTIONE Coniunctio quid est? Pars orationis adnectens
ablatiuo ab his legentibus. Lecturus lectura lecturum participia uenientia a uerbo actiuo temporis
ablatiuo ab his magistris. Musa nomen appellatiuum generis feminini numeri singularis figurae si
ablatiuo ab his Musis. Scamnum nomen appellatiuum generis neutri numeri singularis figurae si
ablatiuo ab his sacerdotibus. Felix nomen appellatiuum generis omnis numeri singularis figurae s
ablatiuo ab his scamnis. Sacerdos nomen appellatiuum generis communis numeri singularis figur
ablatiuo ab hoc et ab hac et ab hoc felice uel felici; et pluraliter nominatiuo hi et hae felices et haec
ablatiuo ab hoc et ab hac et ab hoc legente uel legenti; et pluraliter nominatiuo hi et hae legentes et
ablatiuo ab hoc et ab hac sacerdote; et pluraliter nominatiuo hi et hae sacerdotes, genetiuo horum e
ablatiuo ab hoc lecto ab hac lecta ab hoc lecto; et pluraliter nominatiuo lecti lectae lecta, genetiuo l
ablatiuo ab hoc lecturo ab hac lectura ab hoc lecturo; et pluraliter nominatiuo lecturi lecturae lectur
ablatiuo ab hoc legendo ab hac legenda ab hoc legendo; et pluraliter nominatiuo legendi legendae l
ablatiuo ab hoc magistro; et pluraliter nominatiuo hi magistri, genetiuo horum magistrorum, datiuo
ablatiuo ab hoc magistro; et pluraliter nominatiuo hi magistri, genetiuo horum magistrorum, datiuo
ablatiuo ab hoc scamno; et pluraliter nominatiuo haec scamna, genetiuo horum scamnorum, datiuo
ablatiuo, aliae utrique. Accusatiui casus praepositiones sunt hae: ad, apud, ante, aduersum, cis, cit
ablatiuo casu singulari a littera fuerint terminata, genetiuum pluralem in rum syllabam mittunt, dat
ablatiuo casu singulari a uel o fuerint terminata genetiuum pluralem in quid mittunt? In rum, datiu
ablatiuo casu singulari e correpta finiuntur et feminina sunt, ut ab hac clade, harum cladium; tertia
12
K04.378
04.378
04.356
04.378
H04.378
K04.378
04.378
04.378
04.379
04.375
H04.391
K04.391
H04.365
K04.365
04.377
H04.355
K04.355
04.391
H04.366
K04.366
H04.366
K04.366
04.384
CIRILO GARCÍA ROMÁN
st, quae nominatiuo casu singulari n et s litteris terminantur, ut mons, montium; altera eorum, quae
et ab his deabus, ne si deis dixerimus, deos, non deas significare uideamur. Quaecumque nomina
nata genetiuum pluralem in quid mittunt? In rum, datiuum et ablatiuum in is. Quaecumque nomina
m rerum, his et ab his rebus; et haec regula proprie feminini generis putatur. Quaecumque nomina
u singulari e correpta finiuntur et feminina sunt, ut ab hac clade, harum cladium; tertia eorum, quae
epta finiuntur et feminina sunt, ut ab hac clade, harum cladium [caede caedium]; tertia eorum, quae
hanc restim, hanc puppim. Horum multa cernimus consuetudine conmutata. Quaecumque nomina
Romulo, alter a Sylla; alia septimum casum, ut dignus munere, mactus uirtute. 10. Omnia nomina
ctionibus plus interdum ualere, quam analogiam uel regulam praeceptorum. Quaecumque nomina
us minime malus, magis bonus magis malus, maxime bonus maxime malus. Conparatiuus gradus
biguas praepositiones nisi duas, in et sub; ceterum super et subter, cum locum significant, figurate
itiones esse ambiguas nisi duas, in et sub; ceterum super et subter, cum locum significant, figurate
uo casui seruiunt? Quando uel nos uel quoslibet in locum ire isse ituros esse significamus. Quando
o casui iunguntur? Quando uel nos uel quoslibet in locum ire isse ituros esse significamus. Quando
nem, uocatiuus o Cato, ablatiuus ab hoc Catone. Quidam adsumunt etiam septimum casum, qui est
qualitatem, ut bonus, malus; quantitatem, ut magnus, paruus. Conparatiuus gradus cui casui seruit?
ppellatiua dumtaxat qualitatem aut quantitatem significantia. Conparatiuus gradus cui casui seruit?
diantia quercu’. // <04.391> Super uero et subter, cum accusatiuo casui naturaliter praeponantur, et
bi locum significat, magis accusatiuo casui seruit quam ablatiuo; ubi mentionem alicuius facimus,
bi locum significat, magis accusatiuo casui seruit quam ablatiuo; ubi mentionem alicuius facimus,
iantia quercu’. // Super quam uim habet? Vbi locum significat, magis accusatiuo casui seruit quam
adiantia quercu’. Super quam uim habet? Vbi locum significat, magis accusatiuo casui seruit quam
, ut uerberatur innocens, liber seruit. Etiam uerba inpersonalia, quae in tur exeunt, casui seruiunt
ablatiuo casu singulari e correpta finiuntur et feminina sunt, ut ab hac clade, harum cladium [caede
ablatiuo casu singulari e littera correpta fuerint terminata, genetiuum pluralem in um syllabam mitt
ablatiuo casu singulari e uel i uel u fuerint terminata genetiuum pluralem in quid mittunt? Si e corr
ablatiuo casu singulari i littera fuerint terminata, genetiuum pluralem in ium syllabam mittunt, dati
ablatiuo casu singulari i littera terminantur, ut ab hac resti, harum restium. Sed haec regula etiam a
ablatiuo casu singulari i littera terminantur, ut ab hac resti, harum restium. Sed haec regula etiam a
ablatiuo casu singulari o littera fuerint terminata, genetiuum pluralem in rum syllabam mittunt, dat
ablatiuo casu singulari quinque litteris uocalibus terminantur, sed ea dumtaxat quae non sunt aptot
ablatiuo casu singulari u littera fuerint terminata, genetiuum pluralem in uum syllabam mittunt, ge
ablatiuo casui adiungitur utriusque numeri; sed tunc hoc utimur, cum aliquem uel alieno uel suo ge
ablatiuo iungi. Extra quam formam super praepositio, cum de significat, hoc est mentionem de aliq
ablatiuo iungi. Extra quam formam super praepositio, cum de significat, hoc est mentionem de aliq
ablatiuo? Quando uel nos uel quoslibet in loco esse fuisse futuros esse significamus. In accusatiui
ablatiuo? Quando uel nos uel quoslibet in loco esse fuisse futuros esse significamus. In accusatiui
ablatiuo similis, sed sine praepositione ab, ut sit ablatiuus casus 'ab oratore uenio', septimus casus '
Ablatiuo sine praepositione: dicimus enim 'doctior illo'. Superlatiuus cui? Genetiuo tantum plurali
Ablatiuo sine praepositione: dicimus enim 'doctior illo'. Superlatiuus cui? Genetiuo tantum plurali
ablatiuo tamen plerumque iunguntur, ut ‘gemina super arbore sidunt’ et \ ‘ferre iuuat subter densa t
ablatiuo tantum, ut ‘multa super Priamo rogitans’, hoc est de Priamo. In quam uim habet? Etiam tu
ablatiuo tantum, ut ‘multa super Priamo rogitans’. In quam uim habet? Etiam tum accusatiuo casui
ablatiuo; ubi mentionem alicuius facimus, ablatiuo tantum, ut ‘multa super Priamo rogitans’‚ hoc e
ablatiuo; ubi mentionem alicuius facimus, ablatiuo tantum, ut ‘multa super Priamo rogitans’. In qu
ablatiuo, ut geritur a me a te ab illo. Quae in it exeunt, casui seruiunt datiuo, ut contingit mihi tibi i
ablatiuum (10) 04.356, 04.356, 04.377, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.379.
H04.377
K04.377
04.378
04.378
04.379
04.378
04.356
04.378
04.378
04.356
04.378
satiuus, uocatiuus, ablatiuus. Ex his duo recti appellantur, nominatiuus et uocatiuus, reliqui obliqui. Ablatiuum Graeci non habent: hunc quidam Latinum, nonnulli sextum casum appellant. Est autem
, ablatiuus. Ex his duo recti appellantur, nominatiuus et uocatiuus, reliqui obliqui [uel appendices]. Ablatiuum Graeci non habent: hunc quidam Latinum, non nulli sextum casum appellant. Est aute
casu singulari i littera fuerint terminata, genetiuum pluralem in ium syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in bus, ut ab hac puppi, harum puppium, his et ab his puppibus. Huius modi nomina cas
asis. Si uero e producta fuerint terminata, genetiuum pluralem in rum syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in bus, ut ab hac re, harum rerum, his et ab his rebus; et haec regula proprie feminini ge
ttera fuerint terminata, genetiuum pluralem in uum syllabam mittunt, geminata u littera, datiuum et ablatiuum in bus, ut ab hoc fluctu, horum fluctuum, his et ab his fluctibus. Nam nihil necesse est r
ngulari e littera correpta fuerint terminata, genetiuum pluralem in um syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in bus, ut ab hoc pariete, horum parietum, his et ab his parietibus. Contra hanc regulam
iuo casu singulari a uel o fuerint terminata genetiuum pluralem in quid mittunt? In rum, datiuum et ablatiuum in is. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari e uel i uel u fuerint terminata genetiu
casu singulari a littera fuerint terminata, genetiuum pluralem in rum syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in is, ut ab hac Musa, harum Musarum, his et ab his Musis. Necesse est autem contra ha
casu singulari o littera fuerint terminata, genetiuum pluralem in rum syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in is, ut ab hoc docto, horum doctorum, his et ab his doctis. Contra hanc regulam inueni
pta fuerit, in um; si producta, in rum; si i fuerit, in ium; si u, in uum geminata u littera. Datiuum et ablatiuum in quid mittunt? In bus omnia. <04.357> 3. DE PRONOMINE Pronomen quid est? P
, congruus paribus; alia accusatiuum, sed figurate, ut exosus bella, <04.378> praescius futura; alia ablatiuum, ut secundus a Romulo, alter a Sylla; alia septimum casum, ut dignus munere, mactus ui
ablatiuus (8) 04.355, 04.363, 04.365, 04.377, 04.377, 04.377, 04.380, 04.390.
04.377
04.380
04.390
04.377
04.365
H04.377
K04.377
c Cato, genetiuus huius Catonis, datiuus huic Catoni, accusatiuus hunc Catonem, uocatiuus o Cato,
onominum sex sunt, nominatiuus hic, genetiuus huius, datiuus huic, accusatiuus hunc, uocatiuus o,
0> Praepositioni accidit casus tantum. Casus namque in praepositionibus duo sunt, accusatiuus et
Quidam adsumunt etiam septimum casum, qui est ablatiuo similis, sed sine praepositione ab, ut sit
minuit. Praepositioni quot accidunt? Vnum. Quid? Casus tantum. Quot? Duo. Qui? Accusatiuus et
i omnino non possunt. 9. Casus sunt sex, nominatiuus, genetiuus, datiuus, accusatiuus, uocatiuus,
oni omnino non possunt. Casus sunt sex, nominatiuus, genetiuus, datiuus, accusatiuus, uocatiuus,
ablatiuus ab hoc Catone. Quidam adsumunt etiam septimum casum, qui est ablatiuo similis, sed si
ablatiuus ab hoc. Sunt pronomina quae non per omnes casus declinantur, ut eccum eccam, ellum el
ablatiuus. Aliae enim accusatiuo casui praeponuntur, aliae ablatiuo, aliae utrique. Accusatiui casu
ablatiuus casus 'ab oratore uenio', septimus casus 'oratore magistro utor'. Sunt autem formae casu
ablatiuus. Da praepositiones casus accusatiui. Ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum, circa,
ablatiuus. Ex his duo recti appellantur, nominatiuus et uocatiuus, reliqui obliqui. Ablatiuum Graeci
ablatiuus. Ex his duo recti appellantur, nominatiuus et uocatiuus, reliqui obliqui [uel appendices].
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.355
04.363
abreptas
04.401
04.401
13
s. Casus nominum quot sunt? Sex. Qui? Nominatiuus, genetiuus, datiuus, accusatiuus, uocatiuus, ablatiuus. Per hos omnium generum nomina pronomina participia declinantur hoc modo. Magiste
us, ut huius legentis; datiuus, ut huic legenti; accusatiuus, ut hunc legentem; uocatiuus, ut o legens; ablatiuus, ut ab hoc legente. Tempora participiorum quot sunt? Tria. Quae? Praesens, ut legens; p
(2) 04.401, 04.401.
c est cerebrum et Massilitanas. Synchysis est hyperbaton ex omni parte confusum, ut \ ‘tris Notus abreptas in saxa latentia torquet, / saxa uocant Itali mediis quae in fluctibus aras’. // Est enim ordo
s in saxa latentia torquet, / saxa uocant Itali mediis quae in fluctibus aras’. // Est enim ordo hic: tris abreptas Notus in saxa torquet, quae saxa in mediis fluctibus latentia Itali aras uocant. Hyperbole
abs (5) 04.365, 04.365, 04.390, 04.390, 04.391.
04.391
04.390
04.365
04.365
04.390
putant accidere praepositioni et figuram et ordinem: figuram, quia sunt praepositiones simplices, ut
a sine aliqua praepositione proferri recte non potest. Ablatiui casus praepositiones sunt hae: a, ab,
opter rem, supra caelum, usque Oceanum, penes arbitros. Da praepositiones casus ablatiui. A, ab,
lam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Quo modo? Dicimus enim a domo, ab homine,
m, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Dicimus enim a domo, ab homine,
abs, conpositae, ut absque; ordinem, quia sunt praepositiuae praepositiones, ut sine, sunt subiunctiu
abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Dicimus enim a domo, ab h
abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Quo modo? Dicimus enim a
abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de foro, e iure, ex praefectura, pro clie
abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de foro, e iure, ex praefectura, pro clie
abscedo (1) 04.384.
04.384
reor, reminiscor; alia datiui, ut maledico, suadeo; alia accusatiui, ut accuso, inuoco; alia ablatiui, ut abscedo, auertor; alia septimi casus, ut fruor, potior. Omnia uerba modi indicatiui temporis praese
absentem (1) 04.380.
04.380
ntus. Sunt alia demonstratiua, quae rem praesentem notant, ut hic haec hoc; alia relatiua, quae rem absentem significant, ut is ea id; sunt alia magis demonstratiua, ut eccum eccam, ellum ellam. Ge
absolutus (1) 04.374.
04.374
atio nominum proprie in conparatiuo et superlatiuo gradu est constituta. Nam positiuus perfectus et absolutus est. Saepe autem conparatiuus gradus praeponitur superlatiuo, ut stultior stultissimo et
absque (6) 04.365, 04.365, 04.389, 04.390, 04.390, 04.391.
04.389
04.365
04.390
04.391
04.390
04.365
cedit, ut perfero, aut aduerbium, ut expresse, aut participium, ut praecedens, aut coniunctionem, ut
custodibus, de foro, e iure, ex praefectura, pro clientibus, prae timore, palam omnibus, sine labore,
custodibus, de foro, e iure, ex praefectura, pro clientibus, prae timore, palam omnibus, sine labore,
positioni et figuram et ordinem: figuram, quia sunt praepositiones simplices, ut abs, conpositae, ut
blatiui casus praepositiones sunt hae: a, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine,
s. Da praepositiones casus ablatiui. A, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine,
absque, aut se ipsam, ut circumcirca. Praepositiones aut casibus seruiunt aut loquellis aut et casib
absque iniuria, tenus pube, quod nos dicimus pube tenus. Da utriusque casus praepositiones. In, s
absque iniuria, tenus pube. Sed haec praepositio propter euphoniam subicitur et facit pube tenus. C
absque; ordinem, quia sunt praepositiuae praepositiones, ut sine, sunt subiunctiuae, ut tenus. Sed h
absque, tenus. Dicimus enim a domo, ab homine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam
absque, tenus. Quo modo? Dicimus enim a domo, ab homine, abs quolibet, cum exercitu, coram te
ac (8) 04.364, 04.365, 04.375, 04.381, 04.388, K04.389, 04.396, 04.399.
H04.365
K04.365
04.364
H04.388
K04.388
04.396
04.375
K04.389
H04.381
K04.381
04.399
nposita, ut namque. Ordo coniunctionum in quo est? Quia aut praepositiuae coniunctiones sunt, ut ac, ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur. 8. DE PRAEPOSITIONE Pra
nposita, ut namque. Ordo coniunctionum in quo est? Quia aut praepositiuae coniunctiones sunt, ut ac, ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur ergo. DE PRAEPOSITIONE.
uas? Copulatiuas, disiunctiuas, expletiuas, causales, rationales. Da copulatiuas. Et, que, at, atque, ac, ast. Da disiunctiuas. Aut, ue, uel, ne, nec, neque. Da expletiuas. Quidem, equidem, saltim, uidel
copulatiuae, disiunctiuae, expletiuae, causales, rationales. Copulatiuae sunt hae, et, que, at, atque, ac, ast; <04.389> disiunctiuae, aut, ue, uel, ne, nec, neque; expletiuae, quidem, equidem, saltim, ui
latiuae, disiunctiuae, expletiuae, causales, rationales. [VI] Copulatiuae sunt hae, et, que, at, atque, ac, ast; <04.389> [VI] disiunctiuae [sunt], aut, ue, uel, ne, nec, neque; [XI] expletiuae [sunt], quide
s nominatur. Ecthlipsis est consonantium cum uocalibus aspere concurrentium quaedam difficilis ac dura conlisio, ut \ ‘multum ille et terris iactatus et alto’. // <04.397> Antithesis est litterae pro li
itur, ut hic et haec et hoc felix. Est epicoenon uel promiscuum, quod sub una significatione marem ac feminam conprehendit, ut passer, aquila. Sunt praeterea alia sono masculina, intellectu feminin
is, quoque, autem, porro, porro autem, tamen; [triginta quattuor] causales, si, etsi, [etiam] etiamsi, [ac si, tamen si] si quidem, quando, quando quidem, quin, quin etiam, quatenus, sin, seu, siue, [neu
us, ut cum legam; infinitiuus, ut legere; inpersonalis, ut legitur. Hunc quidam modum pro genere ac significatione uerbi accipiunt, cuius uerba aut in tur exeunt aut in it aut in et. Sed quae in tur et
niunctiuus, cum legam; infinitiuus, legere; inpersonalis, legitur. Hunc quidam modum pro genere ac significatione uerbi accipiunt, cuius uerba aut in tur exeunt aut in it aut in et. Sed quae in tur et
mos est series orationis tenorem suum usque ad ultimum seruans, ut <04.399> \ ‘Principio caelum ac terras camposque liquentes / lucentemque globum lunae Titaniaque astra / spiritus intus alit’. //
14
CIRILO GARCÍA ROMÁN
Acamas (1) 04.399
H04.399 e Titaniaque astra / spiritus intus alit’. // Polysyndeton est multis nexa coniunctionibus dictio, ut \ ‘Acamasque Thoasque / Pelidesque Neoptolemus’ // et cetera. Dialyton uel asyndeton est figura s
K04.399 e Titaniaque astra / spiritus intus alit’. // Polysyndeton est multis nexa coniunctionibus dictio, ut \ ‘Acamasque Thoasque / Pelidesque Neoptolemusque’ // et cetera. Dialyton uel asyndeton est figu
accedunt (1) 04.385.
H04.385 ruo, libo, uoco, uado, lego, traho, inpello, <04.385> amo, cano, scalpo, curro, lasso, peto, texo. His accedunt i et u pro consonantibus, ut aio, adiuuo: nam triumpho per p et h scribitur. K o litterae no
K04.385 ruo, libo, uoco, uado, lego, traho, inpello, <04.385> amo, cano, scalpo, curro, lasso, peto, texo. His accedunt i et u pro consonantibus, ut aio, adiuuo: nam triumpho per p et h scribitur. K etiam o litte
accentibus (1) 04.371.
04.371
ntiandi ratio uel discernendae ambiguitatis necessitas saepe conturbat. Sane Graeca uerba Graecis accentibus efferimus. In Latinis neque acutus accentus in ultima syllaba poni potest nisi discretioni
accentu (5) 04.371, 04.371, 04.371, 04.387, 04.387.
H04.387
K04.387
04.387
04.371
04.371
04.371
uerbium et praepositionem, ut propter; inter aduerbium et interiectionem, ut heu. Horum quaedam
uerbium et praepositionem, ut propter; inter aduerbium et interiectionem, ut heu. Horum quaedam
sum, de subito et ex inde et ab usque et de hinc. Sed haec tamquam unam partem orationis sub uno
oc illi non est commune cum ceteris. Ergo monosyllaba, quae correptam uocalem habebunt, acuto
nt, acuto accentu pronuntiabimus, ut fax, pix, nux; quae productam uocalem habebunt, circumflexo
am, ut Tullius Hostilius; si paenultima positione longa fuerit, ipsa acuetur et antepaenultima graui
accentu discernimus, quaedam sensu. Sunt aduerbia loci, quae inprudentes putant nomina: in loco
accentu discernimus, quaedam sensu. Sunt [item] aduerbia loci, quae inprudentes putant nomina:
accentu pronuntiabimus. 14. DE PARTICIPIO Participium est pars orationis, dicta quod partem
accentu pronuntiabimus, ut fax, pix, nux; quae productam uocalem habebunt, circumflexo accentu
accentu pronuntiabimus, ut res, dos, spes. In disyllabis, quae priorem productam habuerint et post
accentu pronuntiabitur, ut Catullus, Metellus, ita tamen, si positione longa non ex muta et liquida f
accentum (1) 04.371.
04.371
bitur, ut Catullus, Metellus, ita tamen, si positione longa non ex muta et liquida fuerit; nam mutabit accentum, ut latebrae, tenebrae; si ultima breuis fuerit, paenultima uero natura longa, paenultima c
accentus
04.371
04.371
04.371
04.371
04.392
04.371
(6) 04.371, 04.371, 04.371, 04.371, 04.371, 04.392.
am ternas syllabas, duplices non amplius quam senas habent. <04.371> 5. DE TONIS Tonos alii
oque natura longa fuerit, paenultima acuetur, ut Athenae, Mycenae. In conpositis dictionibus unus
ne uerbum putetur imperatiui modi, neque circumflexus nisi in ea particula, quae est ergo. Acutus
itis dictionibus unus accentus est non minus quam in una parte orationis, ut malesanus, interealoci.
interiectione <04.392> etiam alias partes orationis singulas pluresue subponere, ut nefas, pro nefas.
cessitas saepe conturbat. Sane Graeca uerba Graecis accentibus efferimus. In Latinis neque acutus
accentuum
04.371
accentus, alii tenores nominant. Toni igitur tres sunt, acutus, grauis, circumflexus. Acutus cum in
accentus est non minus quam in una parte orationis, ut malesanus, interealoci. Accentus in integris
accentus est nota per obliquum ascendens in dexteram partem /, grauis nota a summo in dexteram
Accentus in integris dictionibus obseruantur, in interiectionibus et in peregrinis uerbis et in barbari
Accentus in interiectionibus certi esse non possunt, ut fere in aliis uocibus, quas inconditas inuenim
accentus in ultima syllaba poni potest nisi discretionis causa, ut in aduerbio pone, ideo ne uerbum
(1) 04.371.
bus obseruantur, in interiectionibus et in peregrinis uerbis et in barbaris nominibus nulli certi sunt. Accentuum legem uel distinguendi uel pronuntiandi ratio uel discernendae ambiguitatis necessitas
acceperunt (1) 04.376.
H04.376 na, rex regina. Sunt alia diminutiua, quae non seruant genera, quae ex nominibus primae positionis acceperunt, ut scutum scutula scutella, pistrinum pistrilla, canis canicula, rana ranunculus. 6. No
K04.376 na, rex regina. Sunt alia deminutiua, quae non seruant genera, quae ex nominibus primae positionis acceperunt, ut scutum scutula scutella, pistrinum pistrilla, canis canicula, rana ranunculus [statua s
accepta (6) 04.359, 04.360, 04.383, 04.383, 04.388, 04.388.
04.388
04.388
04.359
04.383
H04.360
a defectiua, quae per omnia tempora ire non possunt, ut coeptus, urguendus. Sunt participia, quae
nam prandeor, cenor, placeor, nubor, triumphor, regnor non dicitur. Sunt item alia participia, quae
e. Quae? Actiua, passiua, neutra, deponentia, communia. Actiua quae sunt? Quae in o desinunt et
quinque: actiua, passiua, neutra, deponentia, communia. Actiua sunt, quae o littera terminantur et
ta redeunt in actiua, ut legor, lego. Neutra quae sunt? <04.360> Quae in o desinunt, ut actiua, sed
accepta conparatione fiunt nomina, ut acceptus incensus, acceptior incensior. Aduerbia de partici
accepta praepositione et a uerbis et a participiis recedunt, ut nocens innocens: nam noceo dicitur, i
accepta r littera faciunt ex se passiua, ut lego, legor. Passiua quae sunt? Quae in r desinunt et ea d
accepta r littera faciunt ex se passiua, ut lego legor. Passiua sunt, quae r littera terminantur et ea a
accepta r littera Latina non sunt, ut sto, curro{: stor, curror non dicitur}. Deponentia quae sunt? Q
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
15
K04.360 ta redeunt in actiua, ut legor, lego. Neutra quae sunt? <04.360> Quae in o desinunt, ut actiua, sed accepta r littera Latina non sunt, ut sto, curro: stor, curror non dicimus. Deponentia quae sunt? Qu
04.383 terminantur et ea amissa redeunt in actiua, ut legor lego. Neutra sunt quae o littera terminantur et accepta r littera Latina non sunt, ut sto, curro. Sunt etiam neutra, quae i littera terminantur, ut odi,
acceptior (1) 04.388.
H04.388 oeptus, urguendus. Sunt participia, quae accepta conparatione fiunt nomina, ut acceptus incensus, acceptior incensior. Aduerbia de participiis fieri posse nonnulli negant; sed hos plurimae lectionis
K04.388 oeptus, urguendus. Sunt participia, quae accepta conparatione fiunt nomina, ut acceptus incensus, acceptior incensior. Aduerbia de participiis fieri posse non nulli negant; sed hos plurimae lectioni
acceptus
(1) 04.388.
H04.388 e non possunt, ut coeptus, urguendus. Sunt participia, quae accepta conparatione fiunt nomina, ut acceptus incensus, acceptior incensior. Aduerbia de participiis fieri posse nonnulli negant; sed ho
K04.388 e non possunt, ut coeptus, urguendus. Sunt participia, quae accepta conparatione fiunt nomina, ut acceptus incensus, acceptior incensior. Aduerbia de participiis fieri posse non nulli negant; sed ho
accidentia (4) 04.393, 04.393, 04.393, 04.397.
H04.397
K04.397
04.393
04.393
04.393
accidere
04.391
c illius arma, Hic currus fuit’. Hoc schema ita late patet, ut fieri soleat et per partes orationis, et per
Hic currus fuit’. Hoc schema ita late patet, ut fieri soleat non solum per partes orationis, sed et per
tii definitione facile possit agnosci. Soloecismus fit duobus modis, aut per partes orationis aut per
m', et 'foris exeo' pro foras. Per accidentia partibus orationis tot modis fiunt soloecismi, quot sunt
e', et 'apud amicum eo' pro 'ad amicum', et 'intro sum' pro 'intus sum', et 'foris exeo' pro foras. Per
accidentia partibus orationis. <04.398> Anadiplosis est congeminatio dictionis ex ultimo loco prae
accidentia partibus orationis. item syllepsis est, cum singularis dictio plurali uerbo adiungitur, ut \
accidentia partibus orationis. Per partes orationis fiunt soloecismi, cum alia pro alia ponitur, ut ‘t
accidentia partibus orationis. Sed ex his propter conpendium exempli causa perpauca monstrabimu
accidentia partibus orationis tot modis fiunt soloecismi, quot sunt accidentia partibus orationis. Se
(1) 04.391.
itionibus non cohaerent et aduerbia faciunt, si quando illas non subsequitur casus. Sunt qui putant accidere praepositioni et figuram et ordinem: figuram, quia sunt praepositiones simplices, ut abs, c
accidit (5) 04.366, 04.380, 04.386, 04.388, 04.390.
04.386
04.390
04.366
H04.388
K04.388
04.380
interiectiones multi non aduerbia putauerunt, quia non semper haec sequitur uerbum. Conparatio
equantur, plerumque producuntur, ut insula, infula, consilium, confessio. <04.390> Praepositioni
Interiectio quid est? Pars orationis significans mentis affectum uoce incondita. Interiectioni quid
tempus non habet. Ab inpersonali uerbo participia nisi usurpata non ueniunt. Numerus participiis
tempus non habet. Ab inpersonali uerbo participia nisi usurpata non ueniunt. Numerus participiis
e; neutrum, ut quod; commune, ut qualis, talis; trium generum, ut ego, tu. Numerus pronominibus
accidit aduerbio, quia hic quoque conparationis gradus sunt tres, positiuus, conparatiuus, superlatiu
accidit casus tantum. Casus namque in praepositionibus duo sunt, accusatiuus et ablatiuus. Aliae e
accidit? Tantum significatio. Significatio interiectionis in quo est? Quia aut laetitiam significamus,
accidit uterque: singularis, ut hic legens, pluralis, ut hi legentes. Figura item participiorum duplex
accidit uterque, singularis et pluralis: singularis, ut hic legens, pluralis, ut hi legentes. Figura item
accidit uterque, singularis, ut iste; pluralis, ut isti. Sunt etiam numero communia, ut qui, quae: dici
accidunt (26) 04.355, 04.357, 04.359, 04.362, 04.363, 04.364, 04.365, 04.368, 04.369, 04.373, 04.377, 04.379, 04.380, 04.380, 04.381, 04.382, 04.383, 04.384, 04.384, 04.384, 04.386, 04.387, 04.387,
04.387, 04.388, 04.402.
04.402
H04.377
K04.377
04.384
04.380
04.383
H04.387
K04.387
04.359
04.381
04.387
H04.363
K04.363
pecies sunt tres, icon, parabole, paradigma. Icon est personarum inter se uel eorum quae personis
itione pluralia, intellectu singularia, ut Athenae, Cumae, Thebae, Mycenae. 8. Figurae nominibus
positione pluralia, intellectu singularia, ut Athenae, Cumae, Thebae, Mycenae. Figurae nominibus
ut pono traho, repono retraho; sunt, quae non possumus, ut aio, quaeso. <04.384> Numeri uerbis
alia magis demonstratiua, ut eccum eccam, ellum ellam. Genera pronominibus, ita ut nominibus,
lucto, auguro: haec enim omnia et in o et in r littera finiuntur, et his uerbis tempora participiorum
m. Participiis accidunt sex, genus, casus, tempus, significatio, numerus, figura. Genera participiis
m. Participiis accidunt sex, genus, casus, tempus, significatio, numerus, figura. Genera participiis
is cum tempore et persona sine casu aut agere aliquid aut pati aut neutrum significans. Verbo quot
ationis cum tempore et persona sine casu aut agere aliquid aut pati aut neutrum significans. Verbo
ine genera et casus, a uerbo tempora et significationes, ab utroque numerum et figuram. Participiis
is genera et casus, uerbi tempora et significationes, utriusque numerum et figuram. Participio quot
is genera et casus, uerbi tempora et significationes, utriusque numerum et figuram. Participio quot
accidunt conparatio, ut ‘os humerosque deo similis’. Parabole est rerum genere dissimilium conp
accidunt duae, simplex et conposita: simplex, ut doctus, potens; conposita, ut indoctus, inpotens. C
accidunt duae, simplex et conposita: simplex, ut doctus, potens; conposita, ut indoctus, impotens.
accidunt duo, singularis et pluralis: singularis, ut lego, pluralis, ut legimus; item secundum quosda
accidunt paene omnia: masculinum, ut quis; femininum, ut quae; neutrum, ut quod; commune, ut q
accidunt paene omnia. Sunt item uerba, quae conponere possumus, ut pono traho, repono retraho;
accidunt quattuor: masculinum, ut lectus; femininum, ut lecta; neutrum, ut lectum; commune, ut le
accidunt quattuor: masculinum, ut lectus; femininum, ut lecta; neutrum, ut lectum; commune tribu
accidunt? Septem. Quae? Qualitas, coniugatio, genus, numerus, figura, tempus, persona. Qualitas
accidunt septem, qualitas, coniugatio, genus, numerus, figura, tempus, persona. Qualitas uerboru
accidunt sex, genus, casus, tempus, significatio, numerus, figura. Genera participiis accidunt quat
accidunt? Sex. Quae? Genus, casus, tempora, significationes, numerus, figura. Genera participior
accidunt? Sex. Quae? Genus, casus, tempus, significatio, numerus, figura. Genera participiorum
16
04.355
04.357
04.373
H04.379
K04.379
04.384
04.382
04.380
04.388
04.384
04.387
04.364
04.362
H04.386
K04.386
04.368
04.369
04.365
CIRILO GARCÍA ROMÁN
quid est? Pars orationis cum casu corpus aut rem proprie communiterue significans. Nomini quot
quae pro nomine posita tantundem paene significat personamque interdum recipit. Pronomini quot
m proprie communiterue significans, proprie ut Roma Tiberis, communiter ut urbs flumen. Nomini
onis, quae pro nomine posita tantundem paene significat personamque interdum recipit. Pronomini
onis, quae pro nomine posita tantundem paene significat personamque interdum recipit. Pronomini
inperfectum, praeteritum perfectum, praeteritum plusquamperfectum, futurum. Personae uerbis
horreo horresco; sunt quae originem sui non habent, ut consuesco, quiesco. Coniugationes uerbis
utrum; ut hic correptum pronomen est, productum aduerbium loci. Personae finitis pronominibus
CONIVNCTIONE Coniunctio est pars orationis adnectens ordinansque sententiam. Coniunctioni
cia fieri possunt, ut repono, distraho; sunt, quae non possunt, ut suspicio, conpleo. Tempora uerbis
piorum, quot et nominum: nam per omnes casus etiam participia declinantur. Tempora participiis
TIONE Coniunctio quid est? Pars orationis adnectens ordinansque sententiam. Coniunctioni quot
d est? Pars orationis, quae adiecta uerbo significationem eius explanat atque inplet. Aduerbio quot
bia faciunt, ut falso, sedulo; quaedam contra faciunt, ut huic duro non dure, sed duriter. Aduerbio
nt, ut falso, sedulo; quaedam [multa] contra faciunt, ut huic duro non dure, sed duriter. Aduerbio
uidem ex uiginti et tribus una adspirationis nota est, una duplex, duae superuacuae, duae Graecae.
etricos semipes nominatur. 4. DE PEDIBVS Pes est syllabarum et temporum certa dinumeratio.
aliis partibus orationis significationem earum aut conplet aut mutat aut minuit. Praepositioni quot
accidunt? Sex. Quae? Qualitas, conparatio, genus, numerus, figura, casus. Qualitas nominum in q
accidunt? Sex. Quae? Qualitas, genus, numerus, figura, persona, casus. Qualitas pronominum in
accidunt sex, qualitas, conparatio, genus, numerus, figura, casus. Nomen unius hominis, appellatio
accidunt sex, qualitas, genus, numerus, figura, persona, casus. Qualitas pronominum duplex est.
accidunt sex, qualitas, genus, numerus, figura, persona, casus. Qualitas pronominum bipertita est.
accidunt tres, prima, secunda, tertia. Prima est, quae dicit lego; secunda, cui dicitur legis; tertia, de
accidunt tres, prima, secunda, tertia. Prima est, quae indicatiuo modo tempore praesenti numero si
accidunt tres, prima, ut ego, secunda, ut tu, tertia, ut ille. Sed persona prima et secunda generis sun
accidunt tria, potestas, figura, ordo. Potestas coniunctionum in quinque species diuiditur. Sunt eni
accidunt tria, praesens praeteritum et futurum: praesens, ut lego; praeteritum, ut legi; futurum, ut le
accidunt tria, praesens praeteritum et futurum, ut luctans luctatus luctaturus. Significationes parti
accidunt? Tria. Quae? Potestas, figura, ordo. Potestas coniunctionum quot species habet? Quinqu
accidunt? Tria. Quae? Significatio, conparatio, figura. Significatio aduerbiorum in quo est? Quia
accidunt tria, significatio, conparatio, figura. Significatio aduerbiorum in hoc cernitur, quia sunt ad
accidunt tria, significatio, conparatio, figura. Significatio aduerbiorum in hoc cernitur, quia sunt ad
Accidunt uni cuique litterae tria, nomen, figura, potestas. Quaeritur enim, quid uocetur littera, qua
Accidunt uni cuique pedi arsis et thesis, numerus syllabarum, tempus, resolutio, figura, metrum.
accidunt? Vnum. Quid? Casus tantum. Quot? Duo. Qui? Accusatiuus et ablatiuus. Da praepositio
accipimus (1) 04.381.
H04.381 i et pronuntiatiuus, ut lego; imperatiuus, ut lege; promissiuus, ut legam: sed hunc nos modum non accipimus; optatiuus, ut utinam legerem, coniunctiuus, ut cum legam; infinitiuus, ut legere; inperso
K04.381 untiatiuus [dicitur], ut lego; imperatiuus, ut lege; promissiuus, ut legam: sed hunc nos modum non accipimus; optatiuus, utinam legerem, coniunctiuus, cum legam; infinitiuus, legere; inpersonalis, l
accipiunt (1) 04.381.
H04.381 nitiuus, ut legere; inpersonalis, ut legitur. Hunc quidam modum pro genere ac significatione uerbi accipiunt, cuius uerba aut in tur exeunt aut in it aut in et. Sed quae in tur et in it exeunt, haec ab ind
K04.381 ; infinitiuus, legere; inpersonalis, legitur. Hunc quidam modum pro genere ac significatione uerbi accipiunt, cuius uerba aut in tur exeunt aut in it aut in et. Sed quae in tur et in it exeunt, haec ab ind
accommodatum (1) 04.402.
H04.402 ‘quaesierit’, respondetur ‘bona Fortuna’, unde intellegitur neminem nos quaesisse. Paroemia est accommodatum rebus temporibusque prouerbium, ut ‘aduersum stimulum calces’ et ‘lupus in fab
K04.402 s quaesierit, respondetur 'bona Fortuna', exinde intellegitur neminem nos quaesisse. Paroemia est accommodatum rebus temporibusque prouerbium, ut 'aduersum stimulum calces' et 'lupus in fabul
accusatiui (10) 04.356, 04.363, 04.365, 04.365, 04.365, 04.384, 04.390, 04.390, 04.390, 04.390.
04.365
04.365
04.390
04.365
04.390
04.390
04.390
04.363
04.356
04.384
Vnum. Quid? Casus tantum. Quot? Duo. Qui? Accusatiuus et ablatiuus. Da praepositiones casus
us. Quando ablatiuo? Quando uel nos uel quoslibet in loco esse fuisse futuros esse significamus. In
uel nos uel quoslibet in loco esse fuisse futuros esse significamus. Cuius rei exempla sunt haec: in
ficamus. In accusatiui casus, ‘itur in antiquam siluam’; in ablatiui casus, ‘stans celsa in puppi’; sub
nt haec: in accusatiui casus, ‘itur in antiquam siluam’; in ablatiui casus, ‘stans celsa in puppi’; sub
t, accusatiuus et ablatiuus. Aliae enim accusatiuo casui praeponuntur, aliae ablatiuo, aliae utrique.
t ambobus. Vtriusque casus praepositiones sunt hae: in, sub, super, subter. Quarum in et sub tunc
rbo actiuo temporis praesentis generis omnis numeri singularis figurae simplicis casus nominatiui
Scamnum nomen appellatiuum generis neutri numeri singularis figurae simplicis casus nominatiui
alia genetiui casus formulam seruant, ut misereor, reminiscor; alia datiui, ut maledico, suadeo; alia
accusatiui. Ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum, circa, contra, erga, extra, inter, intra, infra,
accusatiui casus, ‘itur in antiquam siluam’; in ablatiui casus, ‘stans celsa in puppi’; sub accusatiui
accusatiui casus, ‘itur in antiquam siluam’; in ablatiui casus, ‘stans celsa in puppi’; sub accusatiui
accusatiui casus, ‘postesque sub ipsos Nituntur <04.366> gradibus’; sub ablatiui casus, \ ‘arma sub
accusatiui casus, ‘postesque sub ipsos Nituntur gradibus’; sub ablatiui casus \ ‘arma sub aduersa p
Accusatiui casus praepositiones sunt hae: ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum, circa, contra,
accusatiui casus sunt, cum ad locum uel nos uel quoslibet ire isse ituros esse significamus; tunc abl
[accusatiui] et uocatiui, quod declinabitur sic: nominatiuo hic et haec et hoc legens, genetiuo <04.3
accusatiui et uocatiui, quod declinabitur sic: nominatiuo hoc scamnum, genetiuo huius scamni, dat
accusatiui, ut accuso, inuoco; alia ablatiui, ut abscedo, auertor; alia septimi casus, ut fruor, potior.
accusatiuo (25) 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.365, 04.366, 04.366, 04.384, 04.384,
04.390, 04.391.
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.391
04.390
H04.366
K04.366
04.366
04.384
H04.365
K04.365
04.356
04.356
04.356
04.356
04.356
04.364
04.356
04.356
04.356
04.364
04.356
H04.356
K04.356
04.364
04.364
04.364
04.364
04.364
04.364
04.384
17
ablatiui casus, \ ‘arma sub aduersa posuit radiantia quercu’. // <04.391> Super uero et subter, cum accusatiuo casui naturaliter praeponantur, et ablatiuo tamen plerumque iunguntur, ut ‘gemina supe
idit casus tantum. Casus namque in praepositionibus duo sunt, accusatiuus et ablatiuus. Aliae enim accusatiuo casui praeponuntur, aliae ablatiuo, aliae utrique. Accusatiui casus praepositiones sunt
latiuo tantum, ut ‘multa super Priamo rogitans’, hoc est de Priamo. In quam uim habet? Etiam tum accusatiuo casui seruit, cum significat contra, ut in adulterum, in desertorem. Subter quam uim hab
alicuius facimus, ablatiuo tantum, ut ‘multa super Priamo rogitans’. In quam uim habet? Etiam tum accusatiuo casui seruit, cum significat contra, ut in adulterum, in desertorem. Subter quam uim hab
\ ‘arma sub aduersa posuit radiantia quercu’. // Super quam uim habet? Vbi locum significat, magis accusatiuo casui seruit quam ablatiuo; ubi mentionem alicuius facimus, ablatiuo tantum, ut ‘multa
unt, casui seruiunt datiuo, ut contingit mihi tibi illi. Quae uero in et exeunt, ea modo datiuo, modo accusatiuo casui seruiunt: datiuo, ut libet mihi tibi illi; accusatiuo, ut decet me te illum. Sunt uerb
os dicimus pube tenus. Da utriusque casus praepositiones. In, sub, super, subter. In et sub quando accusatiuo casui seruiunt? Quando uel nos uel quoslibet in locum ire isse ituros esse significamus.
os dicimus pube tenus. Da utriusque casus praepositiones. In, sub, super, subter. In et sub quando accusatiuo casui iunguntur? Quando uel nos uel quoslibet in locum ire isse ituros esse significamu
oc scamno; et pluraliter nominatiuo haec scamna, genetiuo horum scamnorum, datiuo his scamnis, accusatiuo haec scamna, uocatiuo o scamna, ablatiuo ab his scamnis. Sacerdos nomen appellatiuu
uocatiui, quod declinabitur sic: nominatiuo haec Musa, genetiuo huius Musae, datiuo huic Musae, accusatiuo hanc Musam, uocatiuo o Musa, ablatiuo ab hac Musa; et pluraliter nominatiuo hae Mus
iuo ab hac Musa; et pluraliter nominatiuo hae Musae, genetiuo harum Musarum, datiuo his Musis, accusatiuo has Musas, uocatiuo o Musae, ablatiuo ab his Musis. Scamnum nomen appellatiuum g
atiui, quod declinabitur sic: nominatiuo hoc scamnum, genetiuo huius scamni, datiuo huic scamno, accusatiuo hoc scamnum, uocatiuo o scamnum, ablatiuo ab hoc scamno; et pluraliter nominatiuo h
uo hi et hae felices et haec felicia, genetiuo horum et harum et horum felicium, datiuo his felicibus, accusatiuo hos et has felices et haec felicia, uocatiuo o felices et o felicia, ablatiuo ab his felicibus.
hae legentes et haec legentia, genetiuo horum et harum et horum legentium, datiuo his legentibus, accusatiuo hos et has legentes et haec legentia, uocatiuo o legentes et o legentia, ablatiuo ab his leg
iter nominatiuo hi et hae sacerdotes, genetiuo horum et harum sacerdotum, datiuo his sacerdotibus, accusatiuo hos et has sacerdotes, uocatiuo o sacerdotes, ablatiuo ab his sacerdotibus. Felix nomen
c magistro; et pluraliter nominatiuo hi magistri, genetiuo horum magistrorum, datiuo his magistris, accusatiuo hos magistros, uocatiuo o magistri, ablatiuo ab his magistris. Musa nomen appellatiuu
quod declinabitur sic: nominatiuo hic et haec et hoc felix, genetiuo huius felicis, datiuo huic felici, accusatiuo hunc et hanc felicem et hoc felix, uocatiuo o felix, ablatiuo ab hoc et ab hac et ab hoc fe
tur sic: nominatiuo hic et haec et hoc legens, genetiuo <04.364> huius legentis, datiuo huic legenti, accusatiuo hunc et hanc legentem et hoc legens, uocatiuo o legens, ablatiuo ab hoc et ab hac et ab
declinabitur sic: nominatiuo hic et haec sacerdos, genetiuo huius sacerdotis, datiuo huic sacerdoti, accusatiuo hunc et hanc sacerdotem, uocatiuo o sacerdos, ablatiuo ab hoc et ab hac sacerdote; et pl
declinabitur sic: nominatiuo <04.356> hic magister, genetiuo huius magistri, datiuo huic magistro, accusatiuo hunc magistrum, uocatiuo o magister, ablatiuo ab hoc magistro; et pluraliter nominatiu
declinabitur sic: nominatiuo <04.356> hic magister, genetiuo huius magistri, datiuo huic magistro, accusatiuo hunc magistrum, ablatiuo ab hoc magistro; et pluraliter nominatiuo hi magistri, genetiu
lecto; et pluraliter nominatiuo lecti lectae lecta, genetiuo lectorum lectarum lectorum, datiuo lectis, accusatiuo lectos lectas lecta, uocatiuo lecti lectae lecta, ablatiuo ab his lectis. Legendus legenda l
clinabuntur sic: nominatiuo lectus lecta lectum, genetiuo lecti lectae lecti, datiuo lecto lectae lecto, accusatiuo lectum lectam lectum, uocatiuo lecte lecta lectum, ablatiuo ab hoc lecto ab hac lecta ab
iter nominatiuo lecturi lecturae lectura, genetiuo lecturorum lecturarum lecturorum, datiuo lecturis, accusatiuo lecturos lecturas lectura, uocatiuo lecturi lecturae lectura, ablatiuo ab his lecturis. Lect
minatiuo lecturus lectura lecturum, genetiuo lecturi lecturae lecturi, datiuo lecturo lecturae lecturo, accusatiuo lecturum lecturam lecturum, uocatiuo lecture lectura lecturum, ablatiuo ab hoc lecturo a
minatiuo legendi legendae legenda, genetiuo legendorum legendarum legendorum, datiuo legendis, accusatiuo legendos legendas legenda, uocatiuo legendi legendae legenda, ablatiuo ab his legendis.
legendus legenda legendum, genetiuo legendi legendae legendi, datiuo legendo legendae legendo, accusatiuo legendum legendam legendum, uocatiuo legende legenda legendum, ablatiuo ab hoc le
uae uero in et exeunt, ea modo datiuo, modo accusatiuo casui seruiunt: datiuo, ut libet mihi tibi illi; accusatiuo, ut decet me te illum. Sunt uerba praeterea, quorum alia genetiui casus formulam seru
accusatiuum (4) 04.377, 04.378, 04.378, 04.395.
04.378
04.378
04.377
H04.395
K04.395
ablatiuo casu singulari i littera terminantur, ut ab hac resti, harum restium. Sed haec regula etiam
atiuum in bus, ut ab hac puppi, harum puppium, his et ab his puppibus. Huius modi nomina casum
trahunt, ut ignarus belli, ‘securus amorum’; alia datiuum, ut inimicus malis, congruus paribus; alia
ue iuuencum Terga fatigamus hasta’. Amphibolia est ambiguitas dictionis, quae fit aut per casum
ue iuuencum Terga fatigamus hasta’. Amphibolia est ambiguitas dictionis, quae fit aut per casum
accusatiuum casum singularem interdum per i litteram profert, ut hanc restim, hanc puppim. Horu
accusatiuum pluralem propter differentiam melius in is quam in es syllabam terminant, ut has pup
accusatiuum, sed figurate, ut exosus bella, <04.378> praescius futura; alia ablatiuum, ut secundus
accusatiuum, ut si quis dicat 'audio secutorem retiarium superasse'; aut per commune uerbum, ut
accusatiuum, ut siquis dicat 'audio secutorem retiarium superasse'; aut per commune uerbum, ut
accusatiuus (7) 04.355, 04.363, 04.365, 04.377, 04.377, 04.380, 04.390.
04.390
04.365
04.377
H04.380
K04.380
04.377
04.355
04.363
nfessio. <04.390> Praepositioni accidit casus tantum. Casus namque in praepositionibus duo sunt,
t aut mutat aut minuit. Praepositioni quot accidunt? Vnum. Quid? Casus tantum. Quot? Duo. Qui?
m casum appellant. Est autem nominatiuus hic Cato, genetiuus huius Catonis, datiuus huic Catoni,
pluralis habet. Casus item pronominum sex sunt, nominatiuus hic, genetiuus huius, datiuus huic,
alis uero habet. Casus item pronominum sex sunt, nominatiuus hic, genetiuus huius, datiuus huic,
nposita sunt aut conponi omnino non possunt. 9. Casus sunt sex, nominatiuus, genetiuus, datiuus,
xpugnabilis, inperterritus. Casus nominum quot sunt? Sex. Qui? Nominatiuus, genetiuus, datiuus,
t sunt? Sex. Qui? Nominatiuus, ut hic legens; genetiuus, ut huius legentis; datiuus, ut huic legenti;
accusatiuus et ablatiuus. Aliae enim accusatiuo casui praeponuntur, aliae ablatiuo, aliae utrique.
Accusatiuus et ablatiuus. Da praepositiones casus accusatiui. Ad, apud, ante, aduersum, cis, citra,
accusatiuus hunc Catonem, uocatiuus o Cato, ablatiuus ab hoc Catone. Quidam adsumunt etiam se
accusatiuus hunc, uocatiuus o, ablatiuus ab hoc. Sunt pronomina quae non per omnes casus declin
accusatiuus hunc, uocatiuus o, ablatiuus ab hoc. Sunt pronomina quae non per omnes casus declin
accusatiuus, uocatiuus, ablatiuus. Ex his duo recti appellantur, nominatiuus et uocatiuus, reliqui ob
accusatiuus, uocatiuus, ablatiuus. Per hos omnium generum nomina pronomina participia declinan
accusatiuus, ut hunc legentem; uocatiuus, ut o legens; ablatiuus, ut ab hoc legente. Tempora parti
18
CIRILO GARCÍA ROMÁN
accuso (1) 04.384.
04.384
asus formulam seruant, ut misereor, reminiscor; alia datiui, ut maledico, suadeo; alia accusatiui, ut accuso, inuoco; alia ablatiui, ut abscedo, auertor; alia septimi casus, ut fruor, potior. Omnia uerba
Achaten (1) 04.401.
04.401
ae, ut \ ‘Aeneas, neque enim patrius consistere mentem / passus amor, rapidum ad naues praemittit Achaten’. // Tmesis est unius conpositi aut simplicis uerbi sectio, una dictione uel pluribus interie
Achates (1) 04.370.
04.370
i et longa temporum quinque, ut insulae; bacchius ex breui et duabus longis temporum quinque, ut Achates; huic contrarius est antibacchius ex duabus longis et breui temporum quinque, ut natura.
Achilles (1) 04.373.
H04.373 εύκηϛ Pollux, Ὀδυσεύϛ Vlixes; sunt inter Graecam Latinamque formam, quae notha appellantur, ut Achilles, Agamemno. Sunt alia homonyma, quae una appellatione plura significant, ut nepos, acie
K04.373 euces Pollux, Odysseus Vlixes; sunt inter Graecam Latinamque formam, quae notha appellantur, ut Achilles, Agamemno. Sunt alia homonyma, quae una appellatione plura significant, ut nepos, acie
Achilli (2) 04.396, 04.400.
H04.400 que Anchisiades’; a corpore, ut ‘ipse arduus’; extrinsecus, ut \ ‘infelix puer atque impar congressus Achilli’. // Epitheton est praeposita dictio proprio nomini. Nam antonomasia uicem nominis sustin
K04.400 orpore, ut ‘ipse arduus altaque pulsat Sidera’; extrinsecus, ut \ ‘infelix puer atque impar congressus Achilli’. // Epitheton est praeposita dictio proprio nomini. Nam antonomasia uicem nominis sustin
04.396 daciter, ‘commorat’ pro commouerat. Apocope est ablatio de fine dictionis paragoge contraria, ut Achilli pro Achillis et pote pro potest. Ectasis est extensio syllabae contra naturam uerbi, ut ‘Italia
Achillis (1) 04.396.
04.396
mmorat’ pro commouerat. Apocope est ablatio de fine dictionis paragoge contraria, ut Achilli pro Achillis et pote pro potest. Ectasis est extensio syllabae contra naturam uerbi, ut ‘Italiam fato prof
Achiuis (1) 04.402.
04.402
digma est enarratio exempli hortantis aut deterrentis; hortantis, ut \ ‘Antenor potuit mediis elapsus Achiuis / Illyricos penetrare sinus’ // et cetera; deterrentis, ut \ ‘at non sic Phrygius penetrat Laced
aciem (1) 04.395.
H04.395 o; aut per distinctionem, ut 'uidi statuam auream hastam tenentem'. Fit et per homonyma, ut si quis aciem dicat et non addat oculorum aut exercitus aut ferri. Fit praeterea pluribus modis, quos percen
K04.395 o; aut per distinctionem, ut 'uidi statuam auream hastam tenentem'. Fit et per homonyma, ut siquis aciem dicat et non addat oculorum aut exercitus aut ferri. Fit praeterea pluribus modis, quos percen
acies (1) 04.373.
H04.373 , ut Achilles, Agamemno. Sunt alia homonyma, quae una appellatione plura significant, ut nepos, acies, aries; sunt alia synonyma uel polyonoma, ut terra humus tellus, ensis mucro gladius. Alia pa
K04.373 , ut Achilles, Agamemno. Sunt alia homonyma, quae una appellatione plura significant, ut nepos, acies, aries; sunt alia synonyma uel polyonoma, ut terra humus, ensis mucro gladius. Alia patrony
Actia (1) K04.392.
K04.392 cut olli pro illi; syllabae, ut permities pro pernicies; temporis, ut ‘feruere Leucaten’ [pro feruere ‘et Actia bella uidebis’], cum feruere sit secundae coniugationis et producte dici debeat. Per transmut
actiua (7) 04.359, 04.359, 04.359, 04.360, 04.383, 04.383, 04.383.
H04.359
K04.359
04.383
H04.359
K04.359
ctam, ut eo is ibo, queo quis quibo, eam uel queam. Genera uerborum quot sunt? Quinque. Quae?
buerit sed productam, ut eo is ibo, queo quis quibo. Genera uerborum quot sunt? Quinque. Quae?
ua sunt similia. <04.383> Genera uerborum, quae ab aliis significationes dicuntur, sunt quinque:
am. Genera uerborum quot sunt? Quinque. Quae? Actiua, passiua, neutra, deponentia, communia.
ibo. Genera uerborum quot sunt? Quinque. Quae? Actiua, passiua, neutra, deponentia, communia.
Actiua, passiua, neutra, deponentia, communia. Actiua quae sunt? Quae in o desinunt et accepta r
Actiua, passiua, neutra, deponentia, communia. Actiua quae sunt? Quae in o desinunt et accepta r
actiua, passiua, neutra, deponentia, communia. Actiua sunt, quae o littera terminantur et accepta r
Actiua quae sunt? Quae in o desinunt et accepta r littera faciunt ex se passiua, ut lego, legor. Passi
Actiua quae sunt? Quae in o desinunt et accepta r littera faciunt ex se passiua, ut lego, legor. Passi
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
H04.360
K04.360
04.383
04.359
04.383
et ea dempta redeunt in actiua, ut legor, lego. Neutra quae sunt? <04.360> Quae in o desinunt, ut
et ea dempta redeunt in actiua, ut legor, lego. Neutra quae sunt? <04.360> Quae in o desinunt, ut
uae ab aliis significationes dicuntur, sunt quinque: actiua, passiua, neutra, deponentia, communia.
aciunt ex se passiua, ut lego, legor. Passiua quae sunt? Quae in r desinunt et ea dempta redeunt in
faciunt ex se passiua, ut lego legor. Passiua sunt, quae r littera terminantur et ea amissa redeunt in
19
actiua, sed accepta r littera Latina non sunt, ut sto, curro{: stor, curror non dicitur}. Deponentia q
actiua, sed accepta r littera Latina non sunt, ut sto, curro: stor, curror non dicimus. Deponentia qu
Actiua sunt, quae o littera terminantur et accepta r littera faciunt ex se passiua, ut lego legor. Passi
actiua, ut legor, lego. Neutra quae sunt? <04.360> Quae in o desinunt, ut actiua, sed accepta r litt
actiua, ut legor lego. Neutra sunt quae o littera terminantur et accepta r littera Latina non sunt, ut
actiui (2) 04.360, 04.362.
04.360
04.362
m quot sunt? Tres. Quae? Prima, ut lego; secunda, ut legis; tertia, ut legit. Da declinationem uerbi actiui. Lego uerbum actiuum indicatiuo modo dictum temporis praesentis numeri singularis figurae
ticipia trahuntur a uerbo passiuo duo, praeteriti temporis et futuri, praeteriti lectus, futuri legendus. Actiui uerbi regulam neutrale uerbum sequitur, passiui commune et deponens. 5. DE ADVERBIO
actiuo (13) 04.359, 04.359, 04.359, 04.361, 04.363, 04.363, 04.363, 04.364, 04.382, 04.382, 04.382, 04.387, 04.387.
04.361
04.387
04.359
04.382
04.359
04.382
04.359
04.382
04.363
04.387
04.364
04.363
H04.363
K04.363
participialia uerba sunt haec, legendi legendo legendum lectum lectu. Participia trahuntur a uerbo
s. Significationes participiorum a generibus uerborum sumuntur. Veniunt enim participia a uerbo
Prima quae est? Quae indicatiuo modo tempore praesenti numero singulari secunda persona uerbo
tertia. Prima est, quae indicatiuo modo tempore praesenti numero singulari secunda persona uerbo
cunda quae est? Quae indicatiuo modo tempore praesenti numero singulari secunda persona uerbo
or. Secunda est, quae indicatiuo modo tempore praesenti numero singulari secunda persona uerbo
Tertia quae est? Quae indicatiuo modo tempore praesenti numero singulari secunda persona uerbo
ebor. Tertia est, quae indicatiuo modo tempore praesenti numero singulari secunda persona uerbo
legens, lecturus; a passiuo duo, praeteritum et futurum, ut lectus, legendus; a neutro duo, sicut ab
ens lecturus; a passiuo duo, praeteriti temporis et futuri, ut lectus legendus; a neutro duo, {sicut ab
tes et o legentia, ablatiuo ab his legentibus. Lecturus lectura lecturum participia uenientia a uerbo
legens; conposita, ut neglegens. Da declinationem participii. Legens participium ueniens a uerbo
; praeteritum, ut lectus; futurum, ut legendus. Significationes participiorum in quo sunt? Quia ab
m, ut lectus; futurum, ut lecturus et legendus. Significationes participiorum in quo sunt? Quia ab
actiuo duo, praesentis temporis et futuri, praesentis legens, futuri lecturus. Legor uerbum passiuu
actiuo duo, praesentis temporis et futuri, ut legens lecturus; a passiuo duo, praeteriti temporis et fut
actiuo et neutrali a productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante
actiuo et neutrali a productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante
actiuo et neutrali e productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante
actiuo et neutrali e productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante
actiuo et neutrali i correptam uel i productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et
actiuo et neutrali i interdum correptam interdum productam habet ante nouissimam litteram, passiu
actiuo, praesens et futurum, ut stans, staturus; a deponenti tria, praesens, praeteritum et futurum, ut
actiuo,} praesentis temporis et futuri, ut stans staturus; a deponenti tria, praesentis praeteriti et futu
actiuo temporis futuri generis masculini feminini et neutri numeri singularis figurae simplicis casus
actiuo temporis praesentis generis omnis numeri singularis figurae simplicis casus nominatiui [acc
actiuo uerbo duo participia ueniunt, praesens et futurum, ut legens, lecturus; a passiuo duo, praeteri
actiuo uerbo duo participia ueniunt, praesens et futurum, ut legens, lecturus; a passiuo duo, praeteri
actiuum (1) 04.360.
04.360
acuemus
04.371
04.371
04.371
uae? Prima, ut lego; secunda, ut legis; tertia, ut legit. Da declinationem uerbi actiui. Lego uerbum actiuum indicatiuo modo dictum temporis praesentis numeri singularis figurae simplicis personae
(3) 04.371, 04.371, 04.371.
s priorem, ut bonus, malus. In trisyllabis et tetrasyllabis et deinceps, si paenultima correpta fuerit, acuemus antepaenultimam, ut Tullius Hostilius; si paenultima positione longa fuerit, ipsa acuetur e
orreptam, priorem syllabam circumflectemus, ut meta, Creta; ubi posterior syllaba producta fuerit, acuemus priorem, siue illa correpta fuerit siue producta, ut nepos, leges; ubi ambae breues fuerint,
acuemus priorem, siue illa correpta fuerit siue producta, ut nepos, leges; ubi ambae breues fuerint, acuemus priorem, ut bonus, malus. In trisyllabis et tetrasyllabis et deinceps, si paenultima corrept
acuetur (2) 04.371, 04.371
04.371
04.371
ta fuerit, acuemus antepaenultimam, ut Tullius Hostilius; si paenultima positione longa fuerit, ipsa acuetur et antepaenultima graui accentu pronuntiabitur, ut Catullus, Metellus, ita tamen, si position
paenultima circumflectetur, ut Cethegus, perosus; si ultima quoque natura longa fuerit, paenultima acuetur, ut Athenae, Mycenae. In conpositis dictionibus unus accentus est non minus quam in un
acuto (3) 04.371, 04.371, 04.371
04.371
04.371
H04.371
K04.371
t, et hoc illi non est commune cum ceteris. Ergo monosyllaba, quae correptam uocalem habebunt,
in dexteram partem /, grauis nota a summo in dexteram partem descendens \, circumflexus nota de
syllabarum sit dictio, non tenebit nisi paenultimum locum. Grauis poni in eadem dictione uel cum
tlibet syllabarum sit dictio, non tenebit nisi paenultimum locum. Grauis in eadem dictione uel cum
acuto accentu pronuntiabimus, ut fax, pix, nux; quae productam uocalem habebunt, circumflexo ac
acuto et graui facta /\, longus linea a sinistra in dexteram partem <04.372> aequaliter ducta –, breui
acuto uel cum circumflexo potest, et hoc illi non est commune cum ceteris. Ergo monosyllaba, qu
acuto uel cum circumflexo poni potest, et hoc illi non est commune cum ceteris. Ergo monosyllab
20
acutus
04.371
04.371
04.371
04.371
CIRILO GARCÍA ROMÁN
(4) 04.371, 04.371, 04.371, 04.371.
ne, ideo ne uerbum putetur imperatiui modi, neque circumflexus nisi in ea particula, quae est ergo.
tatis necessitas saepe conturbat. Sane Graeca uerba Graecis accentibus efferimus. In Latinis neque
NIS Tonos alii accentus, alii tenores nominant. Toni igitur tres sunt, acutus, grauis, circumflexus.
habent. <04.371> 5. DE TONIS Tonos alii accentus, alii tenores nominant. Toni igitur tres sunt,
Acutus accentus est nota per obliquum ascendens in dexteram partem /, grauis nota a summo in de
acutus accentus in ultima syllaba poni potest nisi discretionis causa, ut in aduerbio pone, ideo ne u
Acutus cum in Graecis dictionibus tria loca teneat, ultimum, paenultimum et antepaenultimum, ap
acutus, grauis, circumflexus. Acutus cum in Graecis dictionibus tria loca teneat, ultimum, paenulti
acuuntur (1) 04.391.
H04.391 ui casus est tantum, ut ‘multa super Priamo rogitans’, hoc est de Priamo. Separatae praepositiones acuuntur; coniunctae casibus aut loquellis uim suam saepe conmutant et graues fiunt. Praepositio
K04.391 iamo rogitans, super Hectore multa’, // hoc est de Priamo et de Hectore. Separatae praepositiones acuuntur; coniunctae casibus aut loquellis uim suam saepe conmutant et graues fiunt. Praepositio
acyrologia (2) 04.394, 04.394
H04.394 Cum barbarismo et soloecismo uitia duodecim numerantur hoc modo: barbarismus, soloecismus, acyrologia, cacemphaton, pleonasmos, perissologia, macrologia, tautologia, eclipsis, tapinosis, cac
K04.394 Cum barbarismo et soloecismo uitia duodecim numerantur hoc modo: barbarismus, soloecismus, acyrologia, cacenphaton, pleonasmos, perissologia, macrologia, tautologia, eclipsis, tapinosis, caco
04.394 , pleonasmos, perissologia, macrologia, tautologia, eclipsis, tapinosis, cacosyntheton, amphibolia. Acyrologia est inpropria dictio, ut \ ‘hunc ego si potui tantum sperare dolorem’ // sperare dixit pro
ad (64) 04.357, 04.358, 04.358, 04.360, 04.361, 04.363, 04.363, 04.363, 04.363, 04.365, 04.365, 04.366, 04.368, 04.370, 04.372, 04.372, 04.372, 04.372, 04.372, 04.374, 04.374, 04.376, 04.377, 04.377,
04.379, 04.379, 04.380, 04.380, 04.386, 04.386, 04.386, 04.386, 04.386, 04.387, 04.387, 04.390, 04.390, 04.390, 04.390, 04.390, 04.390, 04.391, 04.393, 04.394, 04.395, 04.396, 04.396, 04.396, 04.397,
04.397, 04.398, 04.399, 04.399, 04.399, 04.399, 04.399, 04.399, 04.399, 04.399, 04.399, 04.400, 04.401, 04.401, 04.402.
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
04.374
H04.380
K04.380
H04.380
K04.380
04.374
04.393
04.390
H04.390
K04.390
04.399
04.399
H04.399
K04.399
04.399
04.390
04.365
04.386
04.377
H04.390
K04.390
H04.391
ularis suum sui suo suum o a suo, et pluraliter sua suorum suis sua o a suis. Item possessiua finita
singularis suum sui suo suum a suo, et pluraliter sua suorum suis sua a suis. Item possessiua finita
a qui, et pluraliter quae quorum quis uel quibus quae o a quis uel a quibus. Item possessiua finita
el a qui, et pluraliter quae quorum quis uel quibus quae a quis uel a quibus. Item possessiua finita
us de multis, de duobus prior dicitur, sicut de duobus alterum dicimus, de multis alium. Sunt alia
uias <04.380> nostras, cuiates nostrates; alia ordinis, ut quotus, totus; alia numeri, ut quot, tot; alia
totus; alia numeri, ut quot, tot [sed si per d scribatur, pronomen personale est; si per t, numeri]; alia
numeri, ut quot, tot; alia ad aliquid finita, ut meus, tuus, suus; haec etiam possessiua dicuntur; alia
st; si per t, numeri]; alia ad aliquid finita, ut meus, tuus, illius; haec etiam possessiua dicuntur; alia
, sicut de duobus alterum dicimus, de multis alium. Sunt alia ad aliquid dicta, ut pater, frater; alia
n loco suo neque ut conuenit ponitur, ut ‘cui tantum de te licuit’ pro 'in te', et 'apud amicum eo' pro
us enim 'ad amicum uado', 'apud amicum sum'. Nam neque 'apud amicum uado' recte dicitur neque
um, penes arbitros. Ex his ad et apud, cum unius casus sint, diuerso modo ponuntur. Dicimus enim
uos] penes arbitros. Ex his ad et apud, cum unius casus sint, diuerso modo ponuntur. Dicimus enim
quattuor: ab animali ad animale, ab inanimali ad inanimale, ab animali ad inanimale, ab inanimali
ria, homoeosis. Metaphora est rerum uerborumque translatio. Haec fit modis quattuor: ab animali
ut haec animalis sunt, ita mons animam non habet, cui membra hominis adscribuntur; ab inanimali
ut haec animalis sunt, ita mons animam non habet, cui membra hominis ascribuntur; ab inanimali
animale, ab inanimali ad inanimale, ab animali ad inanimale, ab inanimali ad animale. Ab animali
usatiuo casui praeponuntur, aliae ablatiuo, aliae utrique. Accusatiui casus praepositiones sunt hae:
id? Casus tantum. Quot? Duo. Qui? Accusatiuus et ablatiuus. Da praepositiones casus accusatiui.
, ut doctissime. Et quoniam aduerbia quoque sunt, quae per omnes gradus ire non possunt, ideo his
gi, nihili, nequam, fas, nefas, nugas. De qua forma sunt etiam nomina numerorum a quattuor usque
am, ultra fines, praeter officium, propter rem, supra caelum, usque Oceanum, penes arbitros. Ex his
um, propter rem, supra caelum, [circiter annos], usque Oceanum, [secus uos] penes arbitros. Ex his
inantur. 17. DE INTERIECTIONE Interiectio est pars orationis interiecta aliis partibus orationis
ad aliquid dicta ex altera parte pluralia generis masculini noster nostri nostro nostrum o a nostro, et
ad aliquid dicta ex altera parte pluralia generis masculini noster nostri nostro nostrum o a nostro, et
ad aliquid dicta ex utraque parte singularia generis masculini meus mei meo meum o a meo, et plur
ad aliquid dicta ex utraque parte singularia generis masculini meus mei meo meum o a meo, et plur
ad aliquid dicta, ut pater, frater; alia ad aliquid qualiter se habentia, ut dexter, sinister: haec et conp
ad aliquid finita, ut meus, tuus, suus; haec etiam possessiua dicuntur; alia ad aliquid infinita, ut cui
ad aliquid finita, ut meus, tuus, illius; haec etiam possessiua dicuntur; alia ad aliquid infinita [quae
ad aliquid infinita, ut cuius cuia cuium. Sunt item alia qualitatis, ut qualis, talis; alia quantitatis, ut
ad aliquid infinita [quae nec personam nec locum nec tempus designant], ut cuius cuia cuium. Sunt
ad aliquid qualiter se habentia, ut dexter, sinister: haec et conparatiuum gradum admittunt, ut dexte
'ad amicum', et 'intro sum' pro 'intus sum', et 'foris exeo' pro foras. Per accidentia partibus orationi
'ad amicum sum'. Vsque praepositio plurimis non uidetur, quia sine aliqua praepositione proferri re
'ad amicum uado', 'apud amicum sum'. Nam neque 'apud amicum uado' recte dicitur neque 'ad amic
'ad amicum uado', 'apud amicum sum'. Nam neque 'apud amicum uado' recte dicitur neque 'ad amic
ad animale. Ab animali ad animale, ut \ ‘Tiphyn aurigam celeris fecere carinae’: // nam et auriga
ad animale, ab inanimali ad inanimale, ab animali ad inanimale, ab inanimali ad animale. Ab ani
ad animale, ut ‘si tantum pectore robur Concipis’: nam ut robur animam non habet, sic utique Turn
ad animale, ut ‘si tantum pectore robur Concipis’: nam ut robur animam non habet, sic utique Turn
ad animale, ut \ ‘Tiphyn aurigam celeris fecere carinae’: // nam et auriga et gubernator animam hab
ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum, circa, contra, erga, extra, inter, intra, infra, iuxta, ob, p
Ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum, circa, contra, erga, extra, inter, intra, infra, iuxta, ob, p
ad augendam significationem pro conparatiuo et superlatiuo magis et maxime coniungimus, ad min
ad centum. Nam ab uno usque ad tres per omnes casus numeri declinantur, et item a ducentis et dei
ad et apud, cum unius casus sint, diuerso modo ponuntur. Dicimus enim 'ad amicum uado', 'apud a
ad et apud, cum unius casus sint, diuerso modo ponuntur. Dicimus enim 'ad amicum uado', 'apud a
ad exprimendos animi adfectus: aut metuentis, ut ei; aut optantis, ut o; aut dolentis, ut heu; aut laet
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
K04.391
04.396
K04.363
H04.363
H04.363
K04.363
H04.379
K04.379
H04.397
K04.397
H04.400
K04.400
H04.372
K04.372
04.372
04.399
04.399
H04.399
K04.399
H04.399
K04.399
H04.379
K04.379
04.401
04.363
04.366
H04.386
K04.386
04.363
04.390
H04.386
K04.386
H04.387
K04.387
04.396
H04.372
K04.372
04.376
04.386
04.386
04.357
04.368
04.370
04.401
04.399
H04.397
21
ominantur. DE INTERIECTIONE. Interiectio est pars orationis interiecta aliis partibus orationis ad exprimendos animi adfectus: aut metuentis, ut ei [eu]; aut optantis, ut o; aut dolentis, ut [heia et]
as, induperator pro imperator. Hanc alii epenthesin, alii parenthesin dicunt. Paragoge est appositio ad finem dictionis litterae aut syllabae, ut magis pro mage et ‘potestur’ pro potest. Hanc alii prospa
nem habent, ut intro eo, foras eo. De intus autem et de foris sic non dicimus, quo modo in foras uel ad foras. 6. DE PARTICIPIO Participium quid est? Pars orationis partem capiens nominis, parte
nem habent, ut intro eo, foras eo. De intus autem et de foris sic non dicimus, quo modo ad foras uel in foras. DE PARTICIPIO. Participium quid est? Pars orationis partem capiens nominis, partem
significationem habent, ut intro eo, foras eo. De intus autem et de foris sic non dicimus, quo modo ad foras uel in foras. 6. DE PARTICIPIO Participium quid est? Pars orationis partem capiens no
significationem habent, ut intro eo, foras eo. De intus autem et de foris sic non dicimus, quo modo in foras uel ad foras. DE PARTICIPIO. Participium quid est? Pars orationis partem capiens nomi
atione positiuorum nominum uel ex deminutione cognoscitur. Meminerimus autem Graeca nomina ad Graecam formam melius declinari, etsi illa nonnulli ad Latinos casus conantur inflectere. Duod
atione positiuorum nominum uel ex deminutione cognoscitur. Meminerimus autem Graeca nomina ad Graecam formam melius declinari, etsi illa non nulli ad Latinos casus conantur inflectere. Duo
SCHEMATIBVS Schemata lexeos sunt et dianoeas, sed schemata dianoeas ad oratores pertinent, ad grammaticos lexeos. Quae cum multa sint, ex omnibus necessaria fere sunt decem et septem, qu
sunt et dianoeas, id est figurae uerborum et sensuum. sed schemata dianoeas ad oratores pertinent, ad grammaticos lexeos. Quae cum multa sint, ex omnibus necessaria fere sunt decem et septem, qu
isi extrinsecus sumerent, suum uocabulum non haberent. Metalempsis est dictio gradatim pergens ad id quod ostendit, ut ‘speluncis abdidit atris’ et \ ‘post aliquot mea regna uidens mirabor aristas’.
nisi extrinsecus sumerent, suum uocabulum non haberent. Metalepsis est dictio gradatim pergens ad id quod ostendit, ut ‘speluncis abdidit atris’ et \ ‘post aliquot mea regna uidens mirabor aristas’.
lit gressum’ et ‘Turnus ut ante‿uolans’. Huic contraria est diastole, dextera pars {quaedam} circuli ad imam litteram adposita: hac nota male cohaerentia discernuntur, ut est ‘ereptae, uirginis ira’ et ‘
e‿uolans tardum praecesserat agmen’. // Huic contraria est diastole, dextera pars [quaedam] circuli ad imam litteram adposita: hac nota male cohaerentia discernuntur, ut est ‘ereptae, uirginis ira’ et \
ultum superest de sententia, quod tamen necessario separatum mox inferendum sit: huius punctum ad imam litteram ponimus. Media distinctio est, ubi fere tantum de sententia superest, quantum ia
ora est rerum uerborumque translatio. Haec fit modis quattuor: ab animali ad animale, ab inanimali ad inanimale, ab animali ad inanimale, ab inanimali ad animale. Ab animali ad animale, ut \ ‘Tiph
e translatio. Haec fit modis quattuor: ab animali ad animale, ab inanimali ad inanimale, ab animali ad inanimale, ab inanimali ad animale. Ab animali ad animale, ut \ ‘Tiphyn aurigam celeris fecere
mali ad inanimale, ut ‘pelagus tenuere rates’: nam et rates et naues animam non habent; ab animali ad inanimale, ut \ ‘Atlantis cinctum assidue cui nubibus atris / piniferum caput’ // et cetera: nam ut
li ad inanimale, ut ‘ut pelagus tenuere rates’: nam et naues et rates animam non habent; ab animali ad inanimale, ut \ ‘Atlantis cinctum assidue cui nubibus atris / piniferum caput’; // nam ut haec ani
Tiphyn aurigam celeris fecere carinae’: // nam et auriga et gubernator animam habent; ab inanimali ad inanimale, ut ‘pelagus tenuere rates’: nam et rates et naues animam non habent; ab animali ad in
Tiphyn aurigam celeris fecere carinae’: // nam et auriga et gubernator animam habent; ab inanimali ad inanimale, ut ‘ut pelagus tenuere rates’: nam et naues et rates animam non habent; ab animali ad
scitur. Meminerimus autem Graeca nomina ad Graecam formam melius declinari, etsi illa nonnulli ad Latinos casus conantur inflectere. Duodecim autem omnino litteris nominatiuo casu singulari
scitur. Meminerimus autem Graeca nomina ad Graecam formam melius declinari, etsi illa non nulli ad Latinos casus conantur inflectere. Duodecim autem omnino litteris nominatiuo casu singulari
em subiecta trioni’ pro septemtrioni et ‘saxo cere comminuit brum’ et \ ‘Massili portabant iuuenes ad litora tanas’, // hoc est cerebrum et Massilitanas. Synchysis est hyperbaton ex omni parte confu
d in loco et de loco eandem significationem habent, ut intus sum, intus exeo, foris sum, foris uenio. Ad locum aliam significationem habent, ut intro eo, foras eo. De intus autem et de foris sic non dici
significat contra, ut in adulterum, in desertorem. Subter quam uim habet? Eandem quam superiores ad locum et in loco significantes. Quae praepositiones sunt, quae dictionibus seruiunt et separari n
rbia infinita, ut ubi, quando; sunt finita, ut hic, modo. Aduerbia loci duas species habent, in loco et ad locum: in loco, ut intus, foris; ad locum, ut intro, foras. Dicimus enim intus sum, foris sum, intr
rbia infinita, ut ubi, quando; sunt finita, ut hic, modo. Aduerbia loci duas species habent, in loco et ad locum [significantes]: in loco, ut intus, foris; ad locum, ut intro, foras. Dicimus enim intus sum,
cte, prudenter; conposita, ut indocte, inprudenter. Aduerbia localia uel in loco sunt uel de loco uel ad locum. Sed in loco et de loco eandem significationem habent, ut intus sum, intus exeo, foris su
us praepositiones sunt hae: in, sub, super, subter. Quarum in et sub tunc accusatiui casus sunt, cum ad locum uel nos uel quoslibet ire isse ituros esse significamus; tunc ablatiui, cum uel nos uel quosl
finita, ut hic, modo. Aduerbia loci duas species habent, in loco et ad locum: in loco, ut intus, foris; ad locum, ut intro, foras. Dicimus enim intus sum, foris sum, intro eo, foras eo. Adiciunt quidam d
modo. Aduerbia loci duas species habent, in loco et ad locum [significantes]: in loco, ut intus, foris; ad locum, ut intro, foras. Dicimus enim intus sum, foris sum, intro eo, foras eo. Adiciunt quidam d
Sunt aduerbia loci, quae inprudentes putant nomina: in loco, ut Romae sum; de loco, ut Roma uenio; ad locum, ut Romam pergo. His praepositio non anteponitur, quae prouinciis locis regionibusue adi
[item] aduerbia loci, quae inprudentes putant nomina: in loco, ut Romae sum; de loco, ut Roma uenio; ad locum, ut Romam pergo. His praepositio non anteponitur, quae prouinciis locis regionibusue adi
ipium dictionis litterae aut syllabae, ut ‘gnato’ pro nato, ‘tetulit’ pro tulit. Epenthesis est appositio ad mediam dictionem litterae aut syllabae, ut ‘relliquias’ pro reliquias, induperator pro imperator.
re tantum de sententia superest, quantum iam diximus, cum tamen respirandum sit: huius punctum ad mediam litteram ponimus. In lectione tota sententia periodos dicitur, cuius partes sunt cola et co
re tantum de sententia superest, quantum iam diximus, cum tamen respirandum sit: huius punctum ad mediam litteram ponimus. In lectione tota sententia periodus dicitur, cuius partes sunt cola et co
ngularia generis neutri, ut pus, uirus, aurum, argentum, oleum, ferrum, triticum et fere cetera, quae ad mensuram pondusue referuntur, quamquam multa consuetudine usurpata sint, ut uina, mella, ho
eo his ad augendam significationem pro conparatiuo et superlatiuo magis et maxime coniungimus, ad minuendam minus et minime. Quem ad modum conparantur, ita et diminuuntur aduerbia: a posi
conparatiuo et superlatiuo magis et maxime coniungimus, ad minuendam minus et minime. Quem ad modum conparantur, ita et diminuuntur aduerbia: a positiuo, ut primum primulum, longe longul
Quae? Prima, ut ego; secunda, ut tu; tertia, ut ille. Casus item pronominum quot sunt? Sex, quem ad modum et nominum, per quos omnium generum pronomina inflectuntur hoc modo. Ego prono
metro plerumque uim consonantis amittit. Item ex illis f littera superponitur liquidis [l uel r], quem ad modum muta quaelibet, et communem syllabam facit. Mutae sunt quae nec per se proferuntur
temporum septem, ut Fescenninus. Ex his deinceps alii pedes synzugiaeue nascuntur. Nam quem ad modum pedes disyllabi quattuor geminati sedecim duplices faciunt, ita idem cum trisyllabis iun
atio diuisae sententiae, ut \ ‘Aeneas, neque enim patrius consistere mentem / passus amor, rapidum ad naues praemittit Achaten’. // Tmesis est unius conpositi aut simplicis uerbi sectio, una dictione
s, date tela, impellite remos’. // 6. DE TROPIS Tropus est dictio translata a propria significatione ad non propriam similitudinem ornatus necessitatisue causa. Sunt autem tropi tredecim: metaphora,
pro Thymber. 5. DE SCHEMATIBVS Schemata lexeos sunt et dianoeas, sed schemata dianoeas ad oratores pertinent, ad grammaticos lexeos. Quae cum multa sint, ex omnibus necessaria fere sun
22
K04.397
04.365
H04.390
K04.390
H04.395
K04.395
04.396
04.394
H04.360
K04.360
H04.361
K04.361
04.387
H04.372
K04.372
04.372
04.377
04.398
04.402
CIRILO GARCÍA ROMÁN
VS Schemata lexeos sunt et dianoeas, id est figurae uerborum et sensuum. sed schemata dianoeas
rope, secundum, post, trans, ultra, praeter, propter, supra, usque, penes. Quo modo? Dicimus enim
pone, per, prope, secundum, post, trans, ultra, praeter, propter, supra, usque, penes. Dicimus enim
secundum, post, trans, ultra, praeter, propter, supra, [circiter] usque, [secus] penes. Dicimus enim
merum cum nauibus aequet’ et ‘arrige aures Pamphile’. Pleonasmos est adiectio uerbi superuacui
numerum cum nauibus aequet’, ‘arrige aures Pamphile’. Pleonasmos est adiectio uerbi superuacui
ynaliphe, synaliphe, ecthlipsis, antithesis, metathesis. <04.396> Prosthesis est appositio quaedam
'qui paretis sumite'. Per aduerbia, sicut 'intus eo' pro intro, et 'foras sto' pro foris, et 'Italia uenio' et
futuro legam leges leget, et pluraliter legemus legetis legent. Imperatiuo modo tempore praesenti
futuro legam leges leget, et pluraliter legemus legetis legent. Imperatiuo modo tempore praesenti
ris uel legere legetur, et pluraliter legemur legemini legentur. Imperatiuo modo tempore praesenti
ris uel legere legetur, et pluraliter legemur legemini legentur. Imperatiuo modo tempore praesenti
ciis locis regionibusue adici solet, quia de significatione nominis non recedunt, ut de Africa uenio,
ptae, uirginis ira’ et ‘uiridique in litore conspicitur, sus’. Apostrophos circuli item pars dextera, sed
e, uirginis ira’ et \ ‘uiridique in litore conspicitur, sus’. // Apostrophos item circuli pars dextera, sed
distinctio, subdistinctio, media distinctio. Distinctio est, ubi finitur plena sententia: huius punctum
ugas. De qua forma sunt etiam nomina numerorum a quattuor usque ad centum. Nam ab uno usque
ecor, arma armis, pugnent ipsique nepotesque’. // Hirmos est series orationis tenorem suum usque
rrentis, ut ‘at non sic Phrygius penetrat Lacedaemona pastor / Ledaeamque Helenam Troianas uexit
ad oratores pertinent, ad grammaticos lexeos. Quae cum multa sint, ex omnibus necessaria fere sun
ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, cir
ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, cir
ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, cir
ad plenam significationem, ut ‘sic ore locuta est’ pro 'sic locuta est'. Perissologia est superuacua u
ad plenam significationem, ut ‘sic ore locuta est’ pro 'sic locuta est'. Perissologia est superuacua u
ad principium dictionis litterae aut syllabae, ut ‘gnato’ pro nato, ‘tetulit’ pro tulit. Epenthesis est ap
'ad Romam pergo', cum praepositio nomini separatim addenda sit, non aduerbio. Per praeposition
ad secundam et tertiam personam lege legat, et pluraliter legamus legite legant; eodem modo temp
ad secundam et tertiam personam lege uel legas legat, et pluraliter legamus legite uel legatis legant
ad secundam et tertiam personam legere legatur, et pluraliter legamur legimini legantur; eodem mo
ad secundam et tertiam personam legere uel legaris legatur, et pluraliter legamur legimini uel lega
ad Siciliam pergo, in Italia sum. Praepositio separatim aduerbiis non adplicabitur, quamuis legeri
ad summam litteram adposita: hac nota deesse ostendimus parti orationis ultimam uocalem, cuius c
ad summam litteram adposita: hac nota deesse ostendimus parti orationis ultimam uocalem, cuius c
ad summam litteram ponimus. Subdistinctio est, ubi non multum superest de sententia, quod tamen
ad tres per omnes casus numeri declinantur, et item a ducentis et deinceps praeter mille. Sunt nomi
ad ultimum seruans, ut <04.399> \ ‘Principio caelum ac terras camposque liquentes / lucentemque
ad urbes’. //
addat (2) 04.395, 04.395.
H04.395
K04.395
H04.395
K04.395
addenda
04.394
addita
nem, ut 'uidi statuam auream hastam tenentem'. Fit et per homonyma, ut si quis aciem dicat et non
onem, ut 'uidi statuam auream hastam tenentem'. Fit et per homonyma, ut siquis aciem dicat et non
arium superasse'; aut per commune uerbum, ut si quis dicat 'criminatur Cato', 'uadatur Tullius', nec
iarium superasse'; aut per commune uerbum, ut siquis dicat 'criminatur Cato', 'uadatur Tullius', nec
addat oculorum aut exercitus aut ferri. Fit praeterea pluribus modis, quos percensere omnes, ne ni
addat oculorum aut exercitus aut ferri. Fit praeterea pluribus modis, quos percensere omnes, ne ni
addat quem uel a quo; aut per distinctionem, ut 'uidi statuam auream hastam tenentem'. Fit et per h
addat quem uel a quo; aut per distinctionem, ut 'uidi statuam auream hastam tenentem'. Fit et per h
(1) 04.394.
ntro, et 'foras sto' pro foris, et 'Italia uenio' et 'ad Romam pergo', cum praepositio nomini separatim addenda sit, non aduerbio. Per praepositiones, cum alia pro alia ponitur aut necessaria subtrahitur
(1) 04.372.
H04.372 est ‘tanton’ me crimine dignum Duxisti?’ Ceterum dasian ⸠ et psilen ⸡ apud Latinos H littera uocali addita uel detracta significat. 6. DE POSITVRIS Tres sunt {omnino} positurae uel distinctiones,
K04.372 ut est ‘tanton’ me crimine dignum Duxisti?’ Ceterum δασεῖαν et ψιλήν apud Latinos h littera uocali addita uel detracta significat. DE POSITVRIS. Tres sunt omnino positurae uel distinctiones, qua
adest (1) 04.400.
04.400
ut \ ‘sine Cerere et Libero friget Venus’, // aut contra, ut \ ‘uinum precamur, nam hic deus praesens adest’. // Haec exempli causa diligentibus posita etiam reliqua demonstrabunt. Antonomasia est si
adfectus (1) 04.391.
H04.391 RIECTIONE Interiectio est pars orationis interiecta aliis partibus orationis ad exprimendos animi adfectus: aut metuentis, ut ei; aut optantis, ut o; aut dolentis, ut heu; aut laetantis, ut euax. Sed ha
K04.391 RIECTIONE Interiectio est pars orationis interiecta aliis partibus orationis ad exprimendos animi adfectus: aut metuentis, ut ei [eu]; aut optantis, ut o; aut dolentis, ut [heia et] heu; aut laetantis, ut e
adfirmandi (3) H04.362, H04.362, 04.386.
H04.362 ficatio aduerbiorum in quo est? Quia sunt aut loci aduerbia aut temporis aut numeri aut negandi aut adfirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi aut similitudinis
K04.362 ficatio aduerbiorum in quo est? Quia sunt aut loci aduerbia aut temporis aut numeri aut negandi aut affirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi aut similitudinis
H04.362 oris, illuc uel inde. Da temporis: ut hodie, nuper, aliquando; numeri, ut semel, bis; negandi, ut non; adfirmandi, ut etiam, quidni; demonstrandi, ut en, ecce; optandi, ut utinam; hortandi, ut eia; ordini
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
23
K04.362 foris, illic uel inde. Da temporis: ut hodie, nuper, aliquando; numeri, ut semel, bis; negandi, ut non; affirmandi, ut etiam, quinni; demonstrandi, ut en, ecce; optandi, ut utinam; hortandi, ut eia; ordinis
H04.386 ur, quia sunt aduerbia loci, ut hic; temporis, ut hodie, nuper; numeri, ut semel, bis; negandi, ut non; adfirmandi, ut etiam, quidni; demonstrandi, ut en, ecce; optandi, ut utinam; hortandi, ut eia; ordini
K04.386 ur, quia sunt aduerbia loci, ut hic; temporis, ut hodie, nuper; numeri, ut semel, bis; negandi, ut non; adfirmandi, ut etiam, quinni; demonstrandi, ut en, ecce; optandi, ut utinam; hortandi, ut eia; ordini
adici (2) 04.375, 04.387.
04.375
04.387
ulus. Conparatiuo et superlatiuo gradui tam <04.375> aut minus aut minime aut magis aut maxime adici non oportet: adiciuntur autem positiuo tantum; dicimus enim tam bonus tam malus, minus bo
io; ad locum, ut Romam pergo. His praepositio non anteponitur, quae prouinciis locis regionibusue adici solet, quia de significatione nominis non recedunt, ut de Africa uenio, ad Siciliam pergo, in It
adiciunt (3) 04.379, 04.386, 04.386.
04.379
04.386
04.386
o u l m n r s x t, ut tabula, sedile, frugi, ratio, genu, mel, scamnum, flumen, arbor, flos, nox, caput. Adiciunt quidam c, ut allec, lac. 11. DE PRONOMINE Pronomen est pars orationis, quae pro no
loco, ut intus, foris; ad locum, ut intro, foras. Dicimus enim intus sum, foris sum, intro eo, foras eo. Adiciunt quidam de loco, quod sic dicitur quasi in loco, ut intus exeo, foris uenio. Adiciunt quidam
ntro eo, foras eo. Adiciunt quidam de loco, quod sic dicitur quasi in loco, ut intus exeo, foris uenio. Adiciunt quidam etiam per locum, ut hac, illac. Heus et heu interiectiones multi non aduerbia puta
adiciuntur (2) 04.375, 04.392.
04.375
et superlatiuo gradui tam <04.375> aut minus aut minime aut magis aut maxime adici non oportet: adiciuntur autem positiuo tantum; dicimus enim tam bonus tam malus, minus bonus minus malus,
H04.392 pta posteriore pronuntiet. Toni quoque similiter per has quattuor species conmutantur: nam et ipsi adiciuntur detrahuntur inmutantur transmutantur. Quorum exempla ultro se offerent, si quis inquir
K04.392 pta posteriore pronuntiet. Toni quoque similiter per has quattuor species conmutantur: nam et ipsi adiciuntur detrahuntur inmutantur transmutantur. Quorum exempla ultro se offerent, siquis inquira
adiecta (3) 04.362, 04.374, 04.385.
04.374
04.362
04.385
s exeunt, ut ‘Euandrius ensis’, ‘Agamemnoniaeque Mycenae’. Sunt alia mediae significationis et adiecta nominibus, ut magnus, fortis: dicimus enim 'magnus uir', 'fortis exercitus': haec etiam epith
ur, passiui commune et deponens. 5. DE ADVERBIO Aduerbium quid est? Pars orationis, quae adiecta uerbo significationem eius explanat atque inplet. Aduerbio quot accidunt? Tria. Quae? Sig
r quaedam defectiua, ut liquet, miseret. 13. DE ADVERBIO Aduerbium est pars orationis, quae adiecta uerbo significationem eius explanat atque inplet, ut iam faciam uel non faciam. Aduerbia
adiectio (3) 04.392, 04.395, 04.395.
04.392
04.395
H04.395
K04.395
arbarismus fit duobus modis, pronuntiatione et scripto. His bipertitis quattuor species subponuntur,
m significationem, ut ‘sic ore locuta est’ pro 'sic locuta est'. Perissologia est superuacua uerborum
04.395> uno uerbo, ut ‘numerum cum nauibus aequet’ et ‘arrige aures Pamphile’. Pleonasmos est
<04.395> uno uerbo, ut ‘numerum cum nauibus aequet’, ‘arrige aures Pamphile’. Pleonasmos est
adiectio, detractio, inmutatio, transmutatio, litterae syllabae temporis toni adspirationis. Per adiect
adiectio sine ulla ui rerum, ut \ ‘Ibant qua poterant, qua non poterant non ibant’. // Macrologia est
adiectio uerbi superuacui ad plenam significationem, ut ‘sic ore locuta est’ pro 'sic locuta est'. Per
adiectio uerbi superuacui ad plenam significationem, ut ‘sic ore locuta est’ pro 'sic locuta est'. Per
adiectionem (1) 04.392.
04.392
untur, adiectio, detractio, inmutatio, transmutatio, litterae syllabae temporis toni adspirationis. Per adiectionem litterae fiunt barbarismi, sicut ‘relliquias Danaum’, cum reliquias per unum l dicere d
adiectiua (1) K04.374.
K04.374 , ut magnus, fortis: dicimus enim 'magnus uir', 'fortis exercitus': haec etiam epitheta dicuntur [id est adiectiua]. Sunt alia qualitatis, ut bonus, malus; alia quantitatis, ut magnus, paruus; alia gentis, ut
adit (1) 04.397.
H04.397 ozeuxis est figura superiori contraria, ubi diuersa uerba singulis clausulis subiunguntur, ut \ ‘regem adit et regi memorat nomenque genusque’ // et cetera. Syllempsis est dissimilium clausularum pe
K04.397 eriori contraria, ubi diuersa uerba singulis [quibusque] clausulis [proprie] subiunguntur, ut \ ‘regem adit et regi memorat nomenque genusque’ // et cetera. Syllepsis est dissimilium clausularum per u
adiungitur (4) 04.375, 04.375, 04.375, K04.397.
04.375 anis fuit'. [Dicimus autem et 'fortior hic quam ille est']. Superlatiuus autem genetiuo tantum plurali adiungitur; sed tunc hoc utimur, cum aliquem suo generi conparamus, ut 'Hector fortissimus Troia
04.375 onitur et nulli conparatur, ut Iuppiter optimus maximus. Interdum conparatiuus gradus nominatiuo adiungitur, ut 'doctior hic quam ille {est}'. 5. Genera nominum sunt quattuor, masculinum, femin
K04.397 ionis, sed et per accidentia partibus orationis. item syllepsis est, cum singularis dictio plurali uerbo adiungitur, ut \ sunt nobis mitia poma, / castaneae molles et pressi copia lactis. // <04.398> Anad
24
04.375
CIRILO GARCÍA ROMÁN
lus, magis bonus magis malus, maxime bonus maxime malus. Conparatiuus gradus ablatiuo casui adiungitur utriusque numeri; sed tunc hoc utimur, cum aliquem uel alieno uel suo generi conpara
adiuuerit (1) 04.402.
04.402
spolia ampla refertis / <04.402> tuque puerque tuus’ // et cetera. Hanc nisi grauitas pronuntiationis adiuuerit, confiteri uidebitur quod negare contendit. Antiphrasis est unius uerbi ironia, ut [bellum
adiuuo (1) 04.385.
H04.385 <04.385> amo, cano, scalpo, curro, lasso, peto, texo. His accedunt i et u pro consonantibus, ut aio, adiuuo: nam triumpho per p et h scribitur. K o litterae non praeponitur; item q sine u praeferri o litt
K04.385 <04.385> amo, cano, scalpo, curro, lasso, peto, texo. His accedunt i et u pro consonantibus, ut aio, adiuuo: nam triumpho per p et h scribitur. K etiam o litterae non praeponitur; item q sine u praeferr
admirationem (1) 04.366.
H04.366 nificatio interiectionis in quo est? Quia aut laetitiam significamus, ut euax, aut dolorem, ut heu, aut admirationem, ut papae, aut metum, ut attat, et si qua sunt similia. <04.367> 1. DE VOCE Vox
K04.366 nificatio interiectionis in quo est? Quia aut laetitiam significamus, ut euax, aut dolorem, ut heu, aut admirationem, ut papae, aut metum, ut attat, et siqua sunt similia. <04.367> DONATI GRAMM
admiscent (1) 04.381.
04.381
uerborum etiam in formis est constituta, quas formas alii uerborum generibus uel significationibus admiscent. Formae igitur sunt quattuor: perfecta, meditatiua, frequentatiua, inchoatiua: perfecta, ut
admisimus
04.368
(1) 04.368.
sonans interdum adspirationis creditur nota. Y et z remanent, quas litteras propter Graeca nomina admisimus: altera namque uocalis, altera est consonans duplex. Vnde fit, ut quidam putant, Latinas
admittit (1) 04.384.
04.384
dicit lego; secunda, cui dicitur legis; tertia, de qua dicitur legit. Et prima persona non eget casu, sed admittit plerumque nominatiuum, ut uerberor innocens, liber seruio; secunda persona trahit casum
admittunt (1) 04.374.
04.374
ut pater, frater; alia ad aliquid qualiter se habentia, ut dexter, sinister: haec et conparatiuum gradum admittunt, ut dexterior, sinisterior. Sunt alia generalia, ut corpus, animal; alia specialia, ut lapis,
adnectens (2) 04.364, 04.388.
04.388
04.364
os plurimae lectionis reuincit auctoritas. 15. DE CONIVNCTIONE Coniunctio est pars orationis adnectens ordinansque sententiam. Coniunctioni accidunt tria, potestas, figura, ordo. Potestas con
e legenda, ablatiuo ab his legendis. 7. DE CONIVNCTIONE Coniunctio quid est? Pars orationis adnectens ordinansque sententiam. Coniunctioni quot accidunt? Tria. Quae? Potestas, figura, ordo.
adnotare (1) 04.394.
04.394
. Fiunt praeterea soloecismi pluribus modis, quos reprehendendo potius quam imitando possumus adnotare. Soloecismus in prosa oratione, in poemate schema nominatur. 3. DE CETERIS VITIIS
adnumerant (1) 04.372.
04.372
io, interiectio. Ex his duae sunt principales partes orationis, nomen et uerbum. Latini articulum non adnumerant, Graeci interiectionem. Multi plures, multi pauciores partes orationis putant. Verum e
adplicabitur (1) 04.387.
04.387
recedunt, ut de Africa uenio, ad Siciliam pergo, in Italia sum. Praepositio separatim aduerbiis non adplicabitur, quamuis legerimus de repente, de sursum, de subito et ex inde et ab usque et de hinc.
adplicantur (1) 04.391.
H04.391 ei; aut optantis, ut o; aut dolentis, ut heu; aut laetantis, ut euax. Sed haec apud Graecos aduerbiis adplicantur, quod ideo Latini non faciunt, quia huiusce modi uoces non statim subsequitur uerbum
K04.391 ptantis, ut o; aut dolentis, ut [heia et] heu; aut laetantis, ut euax. Sed haec apud Graecos aduerbiis adplicantur, quod ideo Latini non faciunt, quia huiusce modi uoces non statim subsequitur uerbum
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
25
adposita (2) 04.372, 04.372.
H04.372
K04.372
H04.372
K04.372
uiridique in litore conspicitur, sus’. Apostrophos circuli item pars dextera, sed ad summam litteram adposita: hac nota deesse ostendimus parti orationis ultimam uocalem, cuius consonans remanet, u
ridique in litore conspicitur, sus’. // Apostrophos item circuli pars dextera, sed ad summam litteram adposita: hac nota deesse ostendimus parti orationis ultimam uocalem, cuius consonans remanet, u
urnus ut ante‿uolans’. Huic contraria est diastole, dextera pars {quaedam} circuli ad imam litteram adposita: hac nota male cohaerentia discernuntur, ut est ‘ereptae, uirginis ira’ et ‘uiridique in litore
praecesserat agmen’. // Huic contraria est diastole, dextera pars [quaedam] circuli ad imam litteram adposita: hac nota male cohaerentia discernuntur, ut est ‘ereptae, uirginis ira’ et \ ‘uiridique in litor
adscribendum (1) 04.392.
04.392
er adspirationem deprehenditur barbarismus, quem quidam scripto, quidam pronuntiationi iudicant adscribendum, propter h scilicet, quam alii litteram, alii adspirationis notam putant. Fiunt etiam
adscribi (1) 04.367.
04.367
litteram consonantem et aliquam uocalem constituitur, ut quoniam, quidem. Huic item digammon adscribi solet, cum sibi ipsa praeponitur, ut seruus, uulgus. Nam i litteram geminari in una syllaba
adscribuntur
(1) H04.399.
H04.399 um caput’ // et cetera: nam ut haec animalis sunt, ita mons animam non habet, cui membra hominis adscribuntur; ab inanimali ad animale, ut ‘si tantum pectore robur Concipis’: nam ut robur anima
K04.399 / piniferum caput’; // nam ut haec animalis sunt, ita mons animam non habet, cui membra hominis ascribuntur; ab inanimali ad animale, ut ‘si tantum pectore robur Concipis’: nam ut robur animam
adsentio (1) 04.383.
H04.383 do, flo. Sunt uerba incertae significationis, ut tondeo, lauo, fabrico, punio, munero, partio, populo, adsentio, adulo, lucto, auguro: haec enim omnia et in o et in r littera finiuntur, et his uerbis tempor
K04.383 flo, no. Sunt uerba incertae significationis, ut tondeo, lauo, fabrico, punio, munero, partio, populo, adsentio, adulo, lucto, auguro: haec enim omnia et in o et in r littera finiuntur, et his uerbis tempor
adspirari (1) 04.367.
04.367
syllaba posse plurimi negant. Latinae uocales omnes et produci et corripi possunt. Atque his solis adspirari quidam existimant. Semiuocales sunt, quae per se quidem proferuntur, sed per se syllab
adspirationem (1) 04.392.
H04.392 antur transmutantur. Quorum exempla ultro se offerent, si quis inquirat. Totidem modis etiam per adspirationem deprehenditur barbarismus, quem quidam scripto, quidam pronuntiationi iudicant a
K04.392 tantur transmutantur. Quorum exempla ultro se offerent, siquis inquirat. Totidem modis etiam per adspirationem deprehenditur barbarismus, quem quidam scripto, quidam pronuntiationi iudicant a
adspirationis
04.368
04.368
04.392
04.392
04.369
(5) 04.368, 04.368, 04.369, 04.392, 04.392.
am esse, non c; quotiens u sequitur, per q, non per c, scribendum. H interdum consonans interdum
m putant, Latinas litteras non plures esse quam decem et septem, si quidem ex uiginti et tribus una
am scripto, quidam pronuntiationi iudicant adscribendum, propter h scilicet, quam alii litteram, alii
uor species subponuntur, adiectio, detractio, inmutatio, transmutatio, litterae syllabae temporis toni
sequens liquida; aut cum correpta uocalis in unam desinit consonantem sequente h, quae plerisque
adspirationis creditur nota. Y et z remanent, quas litteras propter Graeca nomina admisimus: alte
adspirationis nota est, una duplex, duae superuacuae, duae Graecae. Accidunt uni cuique litterae
adspirationis notam putant. Fiunt etiam barbarismi per hiatus. Sunt etiam malae conpositiones, id
adspirationis. Per adiectionem litterae fiunt barbarismi, sicut ‘relliquias Danaum’, cum reliquias
adspirationis uidetur nota; aut cum correptam uocalem duae consonantes secuntur, quarum prior s
adsum (3) K04.385, 04.385, 04.398.
H04.385
K04.385
04.398
K04.385
Sunt uerba defectiua alia per modos, ut cedo, alia per formas, ut facesso, alia per coniugationes, ut
Sunt uerba defectiua alia per modos, ut cedo, alia per formas, ut facesso, alia per coniugationes, ut
e’. // Epizeuxis est eiusdem uerbi in eodem uersu sine aliqua dilatione congeminatio, ut \ ‘me, me,
ros, ut faxo, alia per figuras, ut impleo, alia per tempora, ut fero, alia per personas, ut [cedo facesso
adsum, alia per genera, ut gaudeo, alia per numeros, ut faxo, alia per figuras, ut impleo, alia per te
adsum, alia per genera, ut soleo, alia per numeros, ut faxo, alia per figuras, ut impleo, alia per temp
adsum qui feci, in me conuertite ferrum’. // Paronomasia est ueluti quaedam denominatio, ut \ na
adsum soleo faxo impleo fero] edo. Verba quoque inpersonalia cum per omnes modos declinari po
adsumunt (1) 04.377.
04.377
atiuus huic Catoni, accusatiuus hunc Catonem, uocatiuus o Cato, ablatiuus ab hoc Catone. Quidam adsumunt etiam septimum casum, qui est ablatiuo similis, sed sine praepositione ab, ut sit ablatiuu
26
CIRILO GARCÍA ROMÁN
aduena (1) 04.376.
04.376
casu numero singulari aut masculinum est, ut Agrippa, aut femininum, ut Marcia, aut commune, ut aduena, aut neutrum, ut toreuma (sed tamen Graecum est). Nomen in e uocalem desinens nominati
aduerbia (21) 04.362, 04.362, 04.363, 04.385, 04.385, 04.385, 04.385, 04.386, 04.386, 04.386, 04.386, 04.386, 04.386, 04.386, 04.387, 04.387, 04.387, 04.388, 04.389, 04.391, 04.394.
04.386
04.385
H04.362
K04.362
H04.388
K04.388
04.391
H04.386
K04.386
04.386
04.363
H04.386
K04.386
H04.387
K04.387
04.386
H04.362
K04.362
04.387
H04.389
K04.389
H04.385
K04.385
04.386
04.385
H04.385
K04.385
04.386
04.394
04.387
e coniungimus, ad minuendam minus et minime. Quem ad modum conparantur, ita et diminuuntur
ionis, quae adiecta uerbo significationem eius explanat atque inplet, ut iam faciam uel non faciam.
ia. Quae? Significatio, conparatio, figura. Significatio aduerbiorum in quo est? Quia sunt aut loci
ia. Quae? Significatio, conparatio, figura. Significatio aduerbiorum in quo est? Quia sunt aut loci
Sunt participia, quae accepta conparatione fiunt nomina, ut acceptus incensus, acceptior incensior.
Sunt participia, quae accepta conparatione fiunt nomina, ut acceptus incensus, acceptior incensior.
legem propriam non habere. Separatae praepositiones separatis praepositionibus non cohaerent et
ulam multa saepius usurpauit auctoritas. Nam quaedam, ut diximus, et in datiuo casu permanent et
multa saepius usurpauit auctoritas. Nam quaedam, ut diximus, et in datiuo casu [in o] permanent et
simul, una; prohibendi, ut ne; euentus, ut forte, fortuitu; conparandi, ut magis uel tam. Sunt item
uae. Quae? Simplex et conposita: simplex, ut docte, prudenter; conposita, ut indocte, inprudenter.
onparandi, ut magis uel tam. Sunt item aduerbia infinita, ut ubi, quando; sunt finita, ut hic, modo.
onparandi, ut magis uel tam. Sunt item aduerbia infinita, ut ubi, quando; sunt finita, ut hic, modo.
aduerbium et interiectionem, ut heu. Horum quaedam accentu discernimus, quaedam sensu. Sunt
ium et interiectionem, ut heu. Horum quaedam accentu discernimus, quaedam sensu. Sunt [item]
io accidunt tria, significatio, conparatio, figura. Significatio aduerbiorum in hoc cernitur, quia sunt
separandi aut iurandi aut eligendi aut congregandi aut prohibendi aut euentus aut conparandi. Da
separandi aut iurandi aut eligendi aut congregandi aut prohibendi aut euentus aut conparandi. Da
plicia sunt aduerbia, ut docte prudenter, aut conposita, ut indocte inprudenter. Conponuntur etiam
es, ut et, igitur. Sunt etiam dictiones, quas incertum est utrum coniunctiones an praepositiones an
es, ut et, igitur. Sunt etiam dictiones, quas incertum est utrum coniunctiones an praepositiones an
, aut ea, quae a nomine uerboue non ueniunt, ut inpune, saepe. Ceterum facile et difficile, quae ut
, aut ea, quae a nomine uerboue non ueniunt, ut inpune, saepe. Ceterum facile et difficile, quae ut
o, foris uenio. Adiciunt quidam etiam per locum, ut hac, illac. Heus et heu interiectiones multi non
; aut in u, ut noctu; aut in l, ut semel; aut in m, ut strictim; aut in r, ut breuiter; aut in s, ut funditus.
a potius esse dicenda sunt pro aduerbiis posita, ut est ‘toruum clamat’, 'horrendum resonat'. Ergo
sse dicenda sunt [nomina] pro aduerbiis posita, ut est ‘toruum clamat’, 'horrendum resonat'. Ergo
superlatiuus: positiuus, ut docte, conparatiuus, ut doctius, superlatiuus, ut doctissime. Et quoniam
onas, sicut \ ‘Danai, qui parent Atridis, quam primum arma sumite’ // pro 'qui paretis sumite'. Per
el nulla exempla uel rara sunt. <04.387> Figurae aduerbiorum duae sunt. Aut enim simplicia sunt
aduerbia: a positiuo, ut primum primulum, longe longule; a conparatiuo, ut melius meliuscule, lon
Aduerbia aut a se nascuntur, ut heri, hodie, nuper, aut ab aliis partibus orationis ueniunt: a nomine
aduerbia aut temporis aut numeri aut negandi aut adfirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hort
aduerbia aut temporis aut numeri aut negandi aut affirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hort
Aduerbia de participiis fieri posse nonnulli negant; sed hos plurimae lectionis reuincit auctoritas.
Aduerbia de participiis fieri posse non nulli negant; sed hos plurimae lectionis reuincit auctoritas.
aduerbia faciunt, si quando illas non subsequitur casus. Sunt qui putant accidere praepositioni et f
aduerbia faciunt, ut falso, sedulo; quaedam contra faciunt, ut huic duro non dure, sed duriter. Ad
aduerbia [similiter] faciunt, ut falso, sedulo; quaedam [multa] contra faciunt, ut huic duro non dur
aduerbia infinita, ut ubi, quando; sunt finita, ut hic, modo. Aduerbia loci duas species habent, in lo
Aduerbia localia uel in loco sunt uel de loco uel ad locum. Sed in loco et de loco eandem significat
Aduerbia loci duas species habent, in loco et ad locum: in loco, ut intus, foris; ad locum, ut intro, f
Aduerbia loci duas species habent, in loco et ad locum [significantes]: in loco, ut intus, foris; ad lo
aduerbia loci, quae inprudentes putant nomina: in loco, ut Romae sum; de loco, ut Roma uenio; ad
aduerbia loci, quae inprudentes putant nomina: in loco, ut Romae sum; de loco, ut Roma uenio; ad
aduerbia loci, ut hic; temporis, ut hodie, nuper; numeri, ut semel, bis; negandi, ut non; adfirmandi,
aduerbia loci: ut hic uel ibi, intus uel foris, illuc uel inde. Da temporis: ut hodie, nuper, aliquando;
aduerbia loci: ut hic uel ibi, intus uel foris, illic uel inde. Da temporis: ut hodie, nuper, aliquando;
aduerbia modis quattuor. Sunt multae dictiones dubiae inter aduerbium et nomen, ut falso; inter a
aduerbia nominemus, quae tamen omnes sensu facile dinoscuntur. Nam et coniunctiones pro aliis
aduerbia nominemus [ut cum et ut. haec, nisi sententiam considerauerimus, incerta sunt], quae tam
aduerbia ponuntur, nomina potius esse dicenda sunt pro aduerbiis posita, ut est ‘toruum clamat’, 'h
aduerbia ponuntur, nomina potius esse dicenda sunt [nomina] pro aduerbiis posita, ut est ‘toruum
aduerbia putauerunt, quia non semper haec sequitur uerbum. Conparatio accidit aduerbio, quia hi
Aduerbia, quae in e exeunt, produci debent praeter illa, quae aut non conparantur, ut rite, aut conp
aduerbia, quae in e productam exeunt, ab eo nomine ueniunt, quod datiuo casu o littera terminatur,
aduerbia, quae in e productam exeunt, ab eo nomine ueniunt, quod datiuo casu o littera terminatur,
aduerbia quoque sunt, quae per omnes gradus ire non possunt, ideo his ad augendam significatione
aduerbia, sicut 'intus eo' pro intro, et 'foras sto' pro foris, et 'Italia uenio' et 'ad Romam pergo', cum
aduerbia, ut docte prudenter, aut conposita, ut indocte inprudenter. Conponuntur etiam aduerbia m
aduerbiis (3) 04.385, 04.387, 04.391.
H04.391
K04.391
04.387
H04.385
K04.385
tuentis’ ut ei; aut optantis, ut o; aut dolentis, ut heu; aut laetantis, ut euax. Sed haec apud Graecos
[eu]; aut optantis, ut o; aut dolentis, ut [heia et] heu; aut laetantis, ut euax. Sed haec apud Graecos
nominis non recedunt, ut de Africa uenio, ad Siciliam pergo, in Italia sum. Praepositio separatim
, saepe. Ceterum facile et difficile, quae ut aduerbia ponuntur, nomina potius esse dicenda sunt pro
eterum facile et difficile, quae ut aduerbia ponuntur, nomina potius esse dicenda sunt [nomina] pro
aduerbiis adplicantur, quod ideo Latini non faciunt, quia huiusce modi uoces non statim subsequit
aduerbiis adplicantur, quod ideo Latini non faciunt, quia huiusce modi uoces non statim subsequit
aduerbiis non adplicabitur, quamuis legerimus de repente, de sursum, de subito et ex inde et ab us
aduerbiis posita, ut est ‘toruum clamat’, 'horrendum resonat'. Ergo aduerbia, quae in e productam
aduerbiis posita, ut est ‘toruum clamat’, 'horrendum resonat'. Ergo aduerbia, quae in e productam
aduerbio (8) 04.362, 04.362, 04.371, 04.385, 04.386, 04.386, 04.393, 04.394.
H04.386 nt et aduerbia faciunt, ut falso, sedulo; quaedam contra faciunt, ut huic duro non dure, sed duriter. Aduerbio accidunt tria, significatio, conparatio, figura. Significatio aduerbiorum in hoc cernitur, q
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
K04.386
04.385
04.362
04.394
04.371
04.393
04.386
04.362
iliter] faciunt, ut falso, sedulo; quaedam [multa] contra faciunt, ut huic duro non dure, sed duriter.
um per omnes modos declinari possunt, inueniuntur quaedam defectiua, ut liquet, miseret. 13. DE
i legendus. Actiui uerbi regulam neutrale uerbum sequitur, passiui commune et deponens. 5. DE
pro foris, et 'Italia uenio' et 'ad Romam pergo', cum praepositio nomini separatim addenda sit, non
ferimus. In Latinis neque acutus accentus in ultima syllaba poni potest nisi discretionis causa, ut in
is fiunt soloecismi, cum alia pro alia ponitur, ut ‘toruumque repente Clamat’ pro torue: nomen pro
tiones multi non aduerbia putauerunt, quia non semper haec sequitur uerbum. Conparatio accidit
Aduerbium quid est? Pars orationis, quae adiecta uerbo significationem eius explanat atque inplet.
27
Aduerbio accidunt tria, significatio, conparatio, figura. Significatio aduerbiorum in hoc cernitur, q
ADVERBIO Aduerbium est pars orationis, quae adiecta uerbo significationem eius explanat atqu
ADVERBIO Aduerbium quid est? Pars orationis, quae adiecta uerbo significationem eius explan
aduerbio. Per praepositiones, cum alia pro alia ponitur aut necessaria subtrahitur: alia pro alia po
aduerbio pone, ideo ne uerbum putetur imperatiui modi, neque circumflexus nisi in ea particula, q
aduerbio positum est. Fit et in eadem parte orationis hoc uitium, cum ipsa pro se non in loco suo n
aduerbio, quia hic quoque conparationis gradus sunt tres, positiuus, conparatiuus, superlatiuus: pos
Aduerbio quot accidunt? Tria. Quae? Significatio, conparatio, figura. Significatio aduerbiorum in
aduerbiorum (5) 04.362, 04.362, 04.363, 04.386, 04.387.
04.387
04.386
04.362
H04.362
K04.362
H04.363
K04.363
meliuscule, longius longiuscule. A superlatiuo uel nulla exempla uel rara sunt. <04.387> Figurae
uic duro non dure, sed duriter. Aduerbio accidunt tria, significatio, conparatio, figura. Significatio
simul, una; prohibendi, ut ne; euentus, ut forte, fortuitu; conparandi, ut magis uel tam. Conparatio
at atque inplet. Aduerbio quot accidunt? Tria. Quae? Significatio, conparatio, figura. Significatio
at atque inplet. Aduerbio quot accidunt? Tria. Quae? Significatio, conparatio, figura. Significatio
et tam positiuo gradui tantum iunguntur, licet ueteres dixerint tam magis et quam magis. Figurae
is et tam positiuo gradui tantum iungitur, licet ueteres dixerint tam magis et quam magis. Figurae
aduerbiorum duae sunt. Aut enim simplicia sunt aduerbia, ut docte prudenter, aut conposita, ut ind
aduerbiorum in hoc cernitur, quia sunt aduerbia loci, ut hic; temporis, ut hodie, nuper; numeri, ut
aduerbiorum in <04.363> quo est? In tribus gradibus conparationis, positiuo, conparatiuo, superla
aduerbiorum in quo est? Quia sunt aut loci aduerbia aut temporis aut numeri aut negandi aut adfir
aduerbiorum in quo est? Quia sunt aut loci aduerbia aut temporis aut numeri aut negandi aut affir
aduerbiorum quot sunt? Duae. Quae? Simplex et conposita: simplex, ut docte, prudenter; conposit
aduerbiorum quot sunt? Duae. Quae? Simplex et conposita: simplex, ut docte, prudenter; conposit
aduerbium (15) 04.355, 04.362, 04.363, 04.372, 04.374, 04.380, 04.385, 04.387, 04.387, 04.387, 04.387, 04.387, 04.387, 04.387, 04.389.
04.385
04.387
04.387
04.387
04.387
04.387
04.387
04.387
04.380
H04.355
K04.355
H04.372
K04.372
04.374
04.363
04.362
04.389
modos declinari possunt, inueniuntur quaedam defectiua, ut liquet, miseret. 13. DE ADVERBIO
omen, ut qui; inter aduerbium et uerbum, ut pone; inter aduerbium et participium, ut profecto; inter
; inter aduerbium et coniunctionem, ut quando; inter aduerbium et praepositionem, ut propter; inter
octe inprudenter. Conponuntur etiam aduerbia modis quattuor. Sunt multae dictiones dubiae inter
et nomen, ut falso; inter aduerbium et pronomen, ut qui; inter aduerbium et uerbum, ut pone; inter
ne; inter aduerbium et participium, ut profecto; inter aduerbium et coniunctionem, ut quando; inter
m aduerbia modis quattuor. Sunt multae dictiones dubiae inter aduerbium et nomen, ut falso; inter
ltae dictiones dubiae inter aduerbium et nomen, ut falso; inter aduerbium et pronomen, ut qui; inter
ur, masculinum pronomen est, cum corripitur, neutrum; ut hic correptum pronomen est, productum
E PARTIBVS ORATIONIS Partes orationis quot sunt? Octo. Quae? Nomen, pronomen, uerbum,
ORATIONIS ARS MINOR. Partes orationis quot sunt? Octo. Quae? Nomen, pronomen, uerbum,
SEVCNDA 1. DE PARTIBVS ORATIONIS Partes orationis sunt octo, nomen, pronomen, uerbum,
bra et caesa]. DE PARTIBVS ORATIONIS. Partes orationis sunt octo, nomen, pronomen, uerbum,
senex senior; aliquando positiuus et superlatiuus, ut pius piissimus: nam pro secundo gradu magis
iorum in <04.363> quo est? In tribus gradibus conparationis, positiuo, conparatiuo, superlatiuo. Da
ctiui uerbi regulam neutrale uerbum sequitur, passiui commune et deponens. 5. DE ADVERBIO
ae me, uel subponitur, ut mecum tecum nobiscum uobiscum; aut uerbum praecedit, ut perfero, aut
Aduerbium est pars orationis, quae adiecta uerbo significationem eius explanat atque inplet, ut ia
aduerbium et coniunctionem, ut quando; inter aduerbium et praepositionem, ut propter; inter aduer
aduerbium et interiectionem, ut heu. Horum quaedam accentu discernimus, quaedam sensu. Sunt
aduerbium et nomen, ut falso; inter aduerbium et pronomen, ut qui; inter aduerbium et uerbum, ut
aduerbium et participium, ut profecto; inter aduerbium et coniunctionem, ut quando; inter aduerbi
aduerbium et praepositionem, ut propter; inter aduerbium et interiectionem, ut heu. Horum quaeda
aduerbium et pronomen, ut qui; inter aduerbium et uerbum, ut pone; inter aduerbium et participiu
aduerbium et uerbum, ut pone; inter aduerbium et participium, ut profecto; inter aduerbium et coni
aduerbium loci. Personae finitis pronominibus accidunt tres, prima, ut ego, secunda, ut tu, tertia,
aduerbium, participium, coniunctio, praepositio, interiectio. 2. ⟨DE NOMINE⟩ Nomen quid est?
aduerbium, participium, coniunctio, praepositio, interiectio. DE NOMINE. Nomen quid est? Pa
aduerbium, participium, coniunctio, praepositio, interiectio. Ex his duae sunt principales partes or
aduerbium, participium, coniunctio, praepositio, interiectio. Ex his duae sunt principales partes or
aduerbium ponimus, ut magis pius; aliquando conparatiuus et superlatiuus, ut ulterior ultimus; aliq
aduerbium positiui gradus. Vt docte; conparatiui, ut doctius; superlatiui, ut doctissime. Magis doct
Aduerbium quid est? Pars orationis, quae adiecta uerbo significationem eius explanat atque inplet.
aduerbium, ut expresse, aut participium, ut praecedens, aut coniunctionem, ut absque, aut se ipsa
aduersa (2) 04.366, 04.390.
04.366
04.390
accusatiui casus, ‘postesque sub ipsos Nituntur <04.366> gradibus’; sub ablatiui casus, \ ‘arma sub aduersa posuit radiantia quercu’. // Super quam uim habet? Vbi locum significat, magis accusatiuo
uppi’; sub accusatiui casus, ‘postesque sub ipsos Nituntur gradibus’; sub ablatiui casus, \ ‘arma sub aduersa posuit radiantia quercu’. // <04.391> Super uero et subter, cum accusatiuo casui naturalite
aduersum (5) 04.365, 04.365, 04.390, 04.390, 04.402.
04.390
04.365
04.365
aeponuntur, aliae ablatiuo, aliae utrique. Accusatiui casus praepositiones sunt hae: ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum, circa, contra, erga, extra, inter, intra, infra, iuxta, ob, pone, per, prope
m. Quot? Duo. Qui? Accusatiuus et ablatiuus. Da praepositiones casus accusatiui. Ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum, circa, contra, erga, extra, inter, intra, infra, iuxta, ob, pone, per, prope
raeter, propter, supra, usque, penes. Quo modo? Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, circa templum, contra hostem, erga pr
28
CIRILO GARCÍA ROMÁN
H04.390 ans, ultra, praeter, propter, supra, usque, penes. Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, circa templum, contra hostem, erga pr
K04.390 propter, supra, [circiter] usque, [secus] penes. Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, circa templum, contra hostem, erga pr
04.402 egitur neminem nos quaesisse. Paroemia est accommodatum rebus temporibusque prouerbium, ut ‘'aduersum stimulum calces'’ et ‘'lupus in fabula'’. Sarcasmos est plena odio atque hostilis inrisio
adulo (1) 04.383.
04.383
unt uerba incertae significationis, ut tondeo, lauo, fabrico, punio, munero, partio, populo, adsentio, adulo, lucto, auguro: haec enim omnia et in o et in r littera finiuntur, et his uerbis tempora participi
adulterum (1) 04.366.
H04.366 est de Priamo. In quam uim habet? Etiam tum accusatiuo casui seruit, cum significat contra, ut in adulterum, in desertorem. Subter quam uim habet? Eandem quam superiores ad locum et in loco s
K04.366 iamo rogitans’. In quam uim habet? Etiam tum accusatiuo casui seruit, cum significat contra, ut in adulterum, in desertorem. Subter quam uim habet? Eandem quam superiores ad locum et in loco s
ae (1) 04.368.
04.368
t. Natura, cum aut uocalis producitur, ut a o, aut duae uocales iunguntur et diphthongon faciunt, ut ae oe au eu ei. Positione, cum correpta uocalis in duas desinit consonantes, ut arma [arcus], aut in u
Aeacida (1) 04.369.
H04.369 ’, aut in i litteram solam loco consonantis positam, quam <04.369> nonnulli geminant, ut \ ‘Aio te, Aeacida, Romanos uincere posse’. // Sunt etiam syllabae, quae communes dicuntur, cum aut corr
K04.369 aut in i litteram solam loco consonantis positam [quam <04.369> non nulli geminant], ut \ ‘Aio te, Aeacida, Romanos uincere posse’. // Sunt etiam syllabae, quae communes dicuntur, cum aut corr
aedes (2) 04.365, 04.390.
04.365 ultra, praeter, propter, supra, usque, penes. Quo modo? Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, circa templum, contra hostem, e
H04.390 post, trans, ultra, praeter, propter, supra, usque, penes. Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, circa templum, contra hostem, e
K04.390 praeter, propter, supra, [circiter] usque, [secus] penes. Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, circa templum, contra hostem, e
Aeneas (2) 04.370, 04.401.
04.370
04.401
porum trium, ut macula; huic contrarius est molossus ex tribus longis temporum sex, ut <04.370> Aeneas; anapaestus ex duabus breuibus et longa temporum quattuor, ut Erato; huic contrarius est d
‘Italiam contra’ pro contra Italiam. Parenthesis est interposita ratiocinatio diuisae sententiae, ut \ ‘Aeneas, neque enim patrius consistere mentem / passus amor, rapidum ad naues praemittit Achate
aenigma (2) 04.401, 04.402.
04.401
04.402
// hoc est 'carmen finire'. Huius species multae sunt, ex quibus eminent septem: ironia, antiphrasis, aenigma, charientismos, paroemia, sarcasmos, astismos. Ironia est tropus per contrarium quod co
rcae]: bellum, hoc est minime bellum, et lucus eo quod non luceat, et Parcae eo quod nulli parcant. Aenigma est obscura sententia per occultam similitudinem rerum, ut \ ‘mater me genuit, eadem mo
aequa (1) 04.370.
04.370
ripla, alterum epitrita diuisione partimur, uniuersorum pedum trina condicio reperitur. In aliis enim aequa diuisio est, in aliis dupla, in aliis sescupla; et prima dactylica, secunda iambica, tertia paeoni
aequaliter (1) 04.372.
H04.372 \, circumflexus nota de acuto et graui facta /\, longus linea a sinistra in dexteram partem <04.372> aequaliter ducta –, breuis uirgula similiter iacens, sed panda et contractior +, hyfen uirgula subiect
K04.372 \, circumflexus nota de acuto et graui facta /\, longus linea a sinistra in dexteram partem <04.372> aequaliter ducta –, breuis uirgula similiter iacens, sed panda et contractior +, hyphen uirgula subie
aeque (1) 04.389.
04.389
ipsam, ut circumcirca. Praepositiones aut casibus seruiunt aut loquellis aut et casibus et loquellis. Aeque aut coniunguntur aut separantur aut et coniunguntur et separantur. Coniunguntur, ut di, dis,
aequet (1) 04.395.
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
29
H04.395 obscena enuntiatio uel in conposita dictione uel in <04.395> uno uerbo, ut ‘numerum cum nauibus aequet’ et ‘arrige aures Pamphile’. Pleonasmos est adiectio uerbi superuacui ad plenam significati
K04.395 obscena enuntiatio uel in conposita dictione uel in <04.395> uno uerbo, ut ‘numerum cum nauibus aequet’, ‘arrige aures Pamphile’. Pleonasmos est adiectio uerbi superuacui ad plenam significatio
aequo (1) 04.393.
H04.393 in <04.393> quibus sunt mytacismi, labdacismi, iotacismi, hiatus, conlisiones et omnia, quae plus aequo minusue sonantia ab eruditis auribus respuuntur. Nos cauenda haec uitia praelocuti controue
K04.393 in <04.393> quibus sunt myotacismi, labdacismi, iotacismi, hiatus, conlisiones et omnia, quae plus aequo minusue sonantia ab eruditis auribus respuuntur. Nos cauenda haec uitia praelocuti controue
aer (1) 04.367.
H04.367 mirationem, ut papae, aut metum, ut attat, et si qua sunt similia. <04.367> 1. DE VOCE Vox est aer ictus, sensibilis auditu, quantum in ipso est. Omnis uox aut articulata est aut confusa. Articulata
K04.367 4.367> DONATI GRAMMATICI VRBIS ROMAE ARS GRAMMATICA. DE VOCE. Vox est aer ictus, sensibilis auditu, quantum in ipso est. Omnis uox aut articulata est aut confusa. Articulata
aeripedem (2) 04.396, 04.396.
04.396
04.396
uarum syllabarum in unam facta contraria diaeresi, ut ‘Phaethon’ pro Phaëthon, ‘Nerei’ pro Nerëi, ‘aeripedem’ pro aëripedem. Synaliphe est per interceptionem concurrentium uocalium lubrica qu
m in unam facta contraria diaeresi, ut ‘Phaethon’ pro Phaëthon, ‘Nerei’ pro Nerëi, ‘aeripedem’ pro aëripedem. Synaliphe est per interceptionem concurrentium uocalium lubrica quaedam lenisque c
aeris (1) 04.400.
04.400
a parte totum, ab insigni parte faciendum.] Onomatopoeia est nomen de sono factum, ut tinnitus aeris, clangor tubarum. Periphrasis est circumlocutio, quae fit aut ornandae rei causa, quae pulchr
aestas (1) 04.369.
04.369
bus temporum duum, ut fuga; huic contrarius est spondeus ex duabus longis temporum quattuor, ut aestas; iambus ex breui et longa temporum trium, ut parens; huic contrarius est trochaeus ex longa
affectum (1) 04.366.
04.366
Reliquae omnes. 9. DE INTERIECTIONE Interiectio quid est? Pars orationis significans mentis affectum uoce incondita. Interiectioni quid accidit? Tantum significatio. Significatio interiectionis
affirmandi
K04.362
H04.362
K04.362
H04.362
Africa
04.387
(2) K04.362, K04.362.
ficatio aduerbiorum in quo est? Quia sunt aut loci aduerbia aut temporis aut numeri aut negandi aut
ficatio aduerbiorum in quo est? Quia sunt aut loci aduerbia aut temporis aut numeri aut negandi aut
foris, illic uel inde. Da temporis: ut hodie, nuper, aliquando; numeri, ut semel, bis; negandi, ut non;
oris, illuc uel inde. Da temporis: ut hodie, nuper, aliquando; numeri, ut semel, bis; negandi, ut non;
affirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi aut similitudinis
adfirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi aut similitudinis
affirmandi, ut etiam, quinni; demonstrandi, ut en, ecce; optandi, ut utinam; hortandi, ut eia; ordinis
adfirmandi, ut etiam, quidni; demonstrandi, ut en, ecce; optandi, ut utinam; hortandi, ut eia; ordini
(1) 04.387.
r, quae prouinciis locis regionibusue adici solet, quia de significatione nominis non recedunt, ut de Africa uenio, ad Siciliam pergo, in Italia sum. Praepositio separatim aduerbiis non adplicabitur, q
Africanus (1) 04.373.
H04.373 atinos quattuor sunt species, praenomen, nomen, cognomen, agnomen, ut Publius Cornelius Scipio Africanus. Omnia praenomina aut singulis litteris notantur, ut C. P., aut binis, ut Cn., aut ternis, ut
K04.373 atinos quattuor sunt species, praenomen, nomen, cognomen, agnomen, ut Publius Cornelius Scipio Africanus. Omnia praenomina aut singulis litteris notantur, ut G P, aut binis, ut Gn, aut ternis, ut S
Agamemno (1) 04.373.
H04.373 lux, Ὀδυσεύϛ Vlixes; sunt inter Graecam Latinamque formam, quae notha appellantur, ut Achilles, Agamemno. Sunt alia homonyma, quae una appellatione plura significant, ut nepos, acies, aries; s
K04.373 ux, Odysseus Vlixes; sunt inter Graecam Latinamque formam, quae notha appellantur, ut Achilles, Agamemno. Sunt alia homonyma, quae una appellatione plura significant, ut nepos, acies, aries; s
Agamemnoniae (1) 04.374.
30
04.374
agente
CIRILO GARCÍA ROMÁN
ut Nerine. Sunt etiam ctetica, id est <04.374> possessiua, quae in ius exeunt, ut ‘Euandrius ensis’, ‘Agamemnoniaeque Mycenae’. Sunt alia mediae significationis et adiecta nominibus, ut magnus,
(1) 04.395.
H04.395 cisa sententia, ut ‘haec secum’: deest enim 'loquebatur'. Tapinosis est humilitas rei magnae non id agente sententia, ut \ ‘penitusque cauernas / ingentes uterumque armato milite conplent’ // et ‘Duli
K04.395 cisa sententia, ut ‘haec secum’: deest enim 'loquebatur'. Tapinosis est humilitas rei magnae non id agente sententia, ut \ ‘penitusque cauernas / ingentes uterumque armato milite complent’ // et ‘Duli
agentis (2) 04.360, 04.383.
H04.360 nia quae sunt? Quae {similiter} in r desinunt, ut deponentia, sed in duas formas cadunt, patientis et agentis, ut osculor, criminor: dicimus enim osculor te et osculor a te, criminor te et criminor a te.
K04.360 r. Communia quae sunt? Quae in r desinunt, ut deponentia, sed in duas formas cadunt, patientis et agentis, ut osculor, criminor: dicimus enim osculor te et osculor a te, criminor te et criminor a te.
04.383 nuiuor, conluctor. Communia sunt, quae r littera terminantur et in duas formas cadunt, patientis et agentis, ut scrutor, criminor: dicimus enim scrutor te et scrutor a te, criminor te et criminor a te. S
agere (2) 04.359, 04.381.
04.381
04.359
agili
04.386
e non indigent. 12. DE VERBO Verbum est pars orationis cum tempore et persona sine casu aut agere aliquid aut pati aut neutrum significans. Verbo accidunt septem, qualitas, coniugatio, genus,
et cetera. 4. DE VERBO Verbum quid est? Pars orationis cum tempore et persona sine casu aut agere aliquid aut pati aut neutrum significans. Verbo quot accidunt? Septem. Quae? Qualitas, coni
(1) 04.386.
ulo sedule]}. Quae in r exeunt, ab eo nomine ueniunt, quod datiuo casu i littera terminatur, ut huic agili agiliter. Contra quam regulam multa saepius usurpauit auctoritas. Nam quaedam, ut diximus,
agiliter (1) 04.386.
04.386
edule]}. Quae in r exeunt, ab eo nomine ueniunt, quod datiuo casu i littera terminatur, ut huic agili agiliter. Contra quam regulam multa saepius usurpauit auctoritas. Nam quaedam, ut diximus, et in
agitare (1) 04.394.
04.394
ro alia ponitur, ut ‘'sub lucem'’ pro 'ante lucem'; necessaria subtrahitur, ut \ ‘siluis te, Tyrrene, feras agitare putasti’ // pro 'in siluis'. Per coniunctiones, sicut ‘subiectisque urere flammis’ pro subiecti
agmen (1) K04.372.
K04.372 cum ita res exigit, copulamus, ‘ante‿tulit gressum’ et \ ‘Turnus ut ante‿uolans tardum praecesserat agmen’. // Huic contraria est diastole, dextera pars [quaedam] circuli ad imam litteram adposita: ha
agnomen (1) 04.373.
04.373
ua. Propriorum nominum secundum Latinos quattuor sunt species, praenomen, nomen, cognomen, agnomen, ut Publius Cornelius Scipio Africanus. Omnia praenomina aut singulis litteris notantur,
agnosci (1) 04.393.
04.393
s esset, cum scilicet id genus dictionis barbarismum esse uel ex ipsius uitii definitione facile possit agnosci. Soloecismus fit duobus modis, aut per partes orationis aut per accidentia partibus oration
Agrippa (1) 04.376.
H04.376 nculus. 6. Nomen in a uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut masculinum est, ut Agrippa, aut femininum, ut Marcia, aut commune, ut aduena, aut neutrum, ut toreuma (sed tamen
K04.376 nculum]. Nomen in a uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut masculinum est, ut Agrippa, aut femininum, ut Marcia, aut commune, ut aduena, aut neutrum, ut toreuma; sed tamen
agros (1) 04.402.
04.402
um stimulum calces'’ et ‘'lupus in fabula'’. Sarcasmos est plena odio atque hostilis inrisio, ut \ ‘En agros et quam bello, Troiane, petisti, / Hesperiam metire iacens’. // Astismos est tropus multiplex
aio (4) 04.369, 04.383, 04.383, 04.385.
H04.385 llo, <04.385> amo, cano, scalpo, curro, lasso, peto, texo. His accedunt i et u pro consonantibus, ut aio, adiuuo: nam triumpho per p et h scribitur. K o litterae non praeponitur; item q sine u praeferri
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
K04.385
04.383
H04.383
K04.383
H04.369
K04.369
31
llo, <04.385> amo, cano, scalpo, curro, lasso, peto, texo. His accedunt i et u pro consonantibus, ut aio, adiuuo: nam triumpho per p et h scribitur. K etiam o litterae non praeponitur; item q sine u pra
item uerba, quae conponere possumus, ut pono traho, repono retraho; sunt, quae non possumus, ut aio, quaeso. <04.384> Numeri uerbis accidunt duo, singularis et pluralis: singularis, ut lego, plura
uolo. Sunt, quae declinari rite non possunt, ut cedo, aue, faxo, sis, {amabo,} infit, inquam, quaeso, aio. Sunt etiam monosyllaba quae ideo sola producta sunt, ut sto, do, flo. Sunt uerba incertae signif
o, uolo. Sunt, quae declinari rite non possunt, ut cedo, aue, faxo, sis, amabo, infit, inquam, quaeso, aio. Sunt etiam monosyllaba quae ideo sola producta sunt, ut sto, do, flo, no. Sunt uerba incertae si
At Venus’, aut in i litteram solam loco consonantis positam, quam <04.369> nonnulli geminant, ut \ ‘Aio te, Aeacida, Romanos uincere posse’. // Sunt etiam syllabae, quae communes dicuntur, cum
at Venus, aut in i litteram solam loco consonantis positam [quam <04.369> non nulli geminant], ut \ ‘Aio te, Aeacida, Romanos uincere posse’. // Sunt etiam syllabae, quae communes dicuntur, cum
Albai (1) 04.396.
04.396
n producte dici debeat. Diaeresis est discissio syllabae unius in duas facta, ut \ ‘Olli respondit rex Albai longai’. // Episynaliphe est conglutinatio duarum syllabarum in unam facta contraria diaere
alia (73) 04.373, 04.373, 04.373, 04.373, 04.373, 04.373, 04.373, 04.373, 04.374, 04.374, 04.374, 04.374, 04.374, 04.374, 04.374, 04.374, 04.374, 04.374, 04.374, 04.374, 04.374, 04.374, 04.375, 04.375,
04.375, 04.375, 04.375, 04.376, 04.376, 04.377, 04.377, 04.377, 04.377, 04.377, 04.377, 04.377, 04.377, 04.377, 04.378, 04.378, 04.379, 04.380, 04.380, 04.380, 04.380, 04.380, 04.380, 04.380, 04.380,
04.380, 04.381, 04.381, 04.382, 04.384, 04.384, 04.384, 04.384, 04.384, 04.385, 04.385, 04.385, 04.385, 04.385, 04.385, 04.385, 04.385, 04.388, 04.393, 04.393, 04.394, 04.394, 04.394, 04.394
04.381
04.384
04.378
04.384
04.377
04.374
H04.380
K04.380
H04.380
K04.380
04.374
04.384
04.377
04.380
H04.373
K04.373
H04.376
K04.376
H04.373
K04.373
04.377
04.381
H04.373
K04.373
04.374
04.374
04.384
04.377
H04.379
K04.379
H04.374
K04.374
tingit. Quae in et exeunt, duas formas habent: alia enim ab indicatiuo ueniunt, ut misereor miseret;
seruant, ut misereor, reminiscor; alia datiui, ut maledico, suadeo; alia accusatiui, ut accuso, inuoco;
malis, congruus paribus; alia accusatiuum, sed figurate, ut exosus bella, <04.378> praescius futura;
rum alia genetiui casus formulam seruant, ut misereor, reminiscor; alia datiui, ut maledico, suadeo;
sum trahunt, ut ignarus belli, ‘securus amorum’; alia datiuum, ut inimicus malis, congruus paribus;
primus de multis, de duobus prior dicitur, sicut de duobus alterum dicimus, de multis alium. Sunt
ut cuias <04.380> nostras, cuiates nostrates; alia ordinis, ut quotus, totus; alia numeri, ut quot, tot;
tus, totus; alia numeri, ut quot, tot [sed si per d scribatur, pronomen personale est; si per t, numeri];
alia numeri, ut quot, tot; alia ad aliquid finita, ut meus, tuus, suus; haec etiam possessiua dicuntur;
ale est; si per t, numeri]; alia ad aliquid finita, ut meus, tuus, illius; haec etiam possessiua dicuntur;
icitur, sicut de duobus alterum dicimus, de multis alium. Sunt alia ad aliquid dicta, ut pater, frater;
llum. Sunt uerba praeterea, quorum alia genetiui casus formulam seruant, ut misereor, reminiscor;
Sunt praeterea nomina, quorum alia genetiuum casum trahunt, ut ignarus belli, ‘securus amorum’;
t cuius cuia cuium. Sunt item alia qualitatis, ut qualis, talis; alia quantitatis, ut quantus, tantus. Sunt
a, mare; alia incorporalia, ut pietas, iustitia, dignitas. Alia sunt primae positionis, ut mons, schola;
a, mare; alia incorporalia, ut pietas, iustitia, dignitas. Alia sunt primae positionis, ut mons, schola;
ec in totum fixa nec in totum mobilia, ut draco dracaena, leo leaena, gallus gallina, rex regina. Sunt
ec in totum fixa nec in totum mobilia, ut draco dracaena, leo leaena, gallus gallina, rex regina. Sunt
, dignitas. Alia sunt primae positionis, ut mons, schola; alia deriuatiua, ut montanus, scholasticus;
, dignitas. Alia sunt primae positionis, ut mons, schola; alia deriuatiua, ut montanus, scholasticus;
us 'oratore magistro utor'. Sunt autem formae casuales sex, ex quibus sunt nomina alia monoptota,
c ab indicatiuo oriuntur, ut lego legitur, contingo contingit. Quae in et exeunt, duas formas habent:
tantur, ut C. P., aut binis, ut Cn., aut ternis, ut Sex. Appellatiuorum nominum species multae sunt.
otantur, ut G P, aut binis, ut Gn, aut ternis, ut Sex. Appellatiuorum nominum species multae sunt.
dexterior, sinisterior. Sunt alia generalia, ut corpus, animal; alia specialia, ut lapis, homo, lignum;
habentia, ut dexter, sinister: haec et conparatiuum gradum admittunt, ut dexterior, sinisterior. Sunt
uiunt: datiuo, ut libet mihi tibi illi; accusatiuo, ut decet me te illum. Sunt uerba praeterea, quorum
uel ab hac dicione. Item per ceteros casus nomina multa deficiunt. Sunt praeterea nomina, quorum
a minus quam finita, ut ipse, iste. Sunt praepositiua, ut quis, hic; sunt subiunctiua, ut is, idem. Sunt
finita, ut ipse, iste. Sunt praepositiua, ut quis, hic; sunt subiunctiua [uel relatiua], ut is, idem. Sunt
c etiam epitheta dicuntur. Sunt alia qualitatis, ut bonus, malus; alia quantitatis, ut magnus, paruus;
icuntur [id est adiectiua]. Sunt alia qualitatis, ut bonus, malus; alia quantitatis, ut magnus, paruus;
alia a se oriuntur, ut pudet, taedet, paenitet, libet. Qualitas uerborum etiam in formis est constituta
alia ablatiui, ut abscedo, auertor; alia septimi casus, ut fruor, potior. Omnia uerba modi indicatiui
alia ablatiuum, ut secundus a Romulo, alter a Sylla; alia septimum casum, ut dignus munere, mactu
alia accusatiui, ut accuso, inuoco; alia ablatiui, ut abscedo, auertor; alia septimi casus, ut fruor, poti
alia accusatiuum, sed figurate, ut exosus bella, <04.378> praescius futura; alia ablatiuum, ut secun
alia ad aliquid dicta, ut pater, frater; alia ad aliquid qualiter se habentia, ut dexter, sinister: haec et c
alia ad aliquid finita, ut meus, tuus, suus; haec etiam possessiua dicuntur; alia ad aliquid infinita, ut
alia ad aliquid finita, ut meus, tuus, illius; haec etiam possessiua dicuntur; alia ad aliquid infinita [q
alia ad aliquid infinita, ut cuius cuia cuium. Sunt item alia qualitatis, ut qualis, talis; alia quantitatis
alia ad aliquid infinita [quae nec personam nec locum nec tempus designant], ut cuius cuia cuium.
alia ad aliquid qualiter se habentia, ut dexter, sinister: haec et conparatiuum gradum admittunt, ut d
alia datiui, ut maledico, suadeo; alia accusatiui, ut accuso, inuoco; alia ablatiui, ut abscedo, auertor;
alia datiuum, ut inimicus malis, congruus paribus; alia accusatiuum, sed figurate, ut exosus bella,
alia demonstratiua, quae rem praesentem notant, ut hic haec hoc; alia relatiua, quae rem absentem s
alia deriuatiua, ut montanus, scholasticus; alia diminutiua, ut monticulus, scholasticulus. Diminutiu
alia deriuatiua, ut montanus, scholasticus; alia deminutiua, ut monticulus, scholasticulus. Deminuti
alia diminutiua, quae non seruant genera, quae ex nominibus primae positionis acceperunt, ut scutu
alia deminutiua, quae non seruant genera, quae ex nominibus primae positionis acceperunt, ut scut
alia diminutiua, ut monticulus, scholasticulus. Diminutiuorum tres sunt gradus; quorum forma qua
alia deminutiua, ut monticulus, scholasticulus. Deminutiuorum tres sunt gradus; quorum forma qua
alia diptota, alia triptota, alia tetraptota, alia pentaptota, alia hexaptota. Sunt praeter haec aptota, qu
alia enim ab indicatiuo ueniunt, ut misereor miseret; alia a se oriuntur, ut pudet, taedet, paenitet, lib
Alia enim sunt corporalia, ut homo, terra, mare; alia incorporalia, ut pietas, iustitia, dignitas. Alia
Alia enim sunt corporalia, ut homo, terra, mare; alia incorporalia, ut pietas, iustitia, dignitas. Alia
alia facta de uerbo, ut doctor, lector; alia participiis similia, ut demens, sapiens, potens; alia uerbis
alia generalia, ut corpus, animal; alia specialia, ut lapis, homo, lignum; alia facta de uerbo, ut docto
alia genetiui casus formulam seruant, ut misereor, reminiscor; alia datiui, ut maledico, suadeo; alia
alia genetiuum casum trahunt, ut ignarus belli, ‘securus amorum’; alia datiuum, ut inimicus malis,
alia gentis, ut cuias <04.380> nostras, cuiates nostrates; alia ordinis, ut quotus, totus; alia numeri, u
alia gentis, ut cuias <04.380> nostras, cuiates nostrates; alia ordinis, ut quotus, totus; alia numeri, u
alia gentis, ut Graecus, Hispanus; alia patriae, ut Thebanus, Romanus; alia numeri, ut unus, duo; ali
alia gentis, ut Graecus, Hispanus; alia patriae, ut Thebanus, Romanus; alia numeri, ut unus, duo; ali
32
04.377
04.373
04.382
04.373
04.380
04.374
04.377
04.376
H04.380
K04.380
04.374
04.374
H04.380
K04.380
04.388
04.374
04.374
H04.373
K04.373
04.377
H04.385
K04.385
H04.385
K04.385
H04.385
K04.385
H04.385
K04.385
H04.385
K04.385
H04.385
K04.385
H04.385
K04.385
H04.385
K04.385
04.394
04.394
04.393
04.394
04.394
04.393
H04.374
K04.374
H04.380
K04.380
CIRILO GARCÍA ROMÁN
sex, ex quibus sunt nomina alia monoptota, alia diptota, alia triptota, alia tetraptota, alia pentaptota, alia hexaptota. Sunt praeter haec aptota, quae neque per casus neque per numeros declinantur, ut fr
s; sunt inter Graecam Latinamque formam, quae notha appellantur, ut Achilles, Agamemno. Sunt alia homonyma, quae una appellatione plura significant, ut nepos, acies, aries; sunt alia synonyma
quae inchoatiua non esse temporum consideratione pernoscimus, ut conpesco conpescui. Sunt item alia inchoatiua, quae a perfecta forma ueniunt, ut horreo horresco; sunt quae originem sui non habe
x. Appellatiuorum nominum species multae sunt. Alia enim sunt corporalia, ut homo, terra, mare; alia incorporalia, ut pietas, iustitia, dignitas. Alia sunt primae positionis, ut mons, schola; alia deri
m praesentem notant, ut hic haec hoc; alia relatiua, quae rem absentem significant, ut is ea id; sunt alia magis demonstratiua, ut eccum eccam, ellum ellam. Genera pronominibus, ita ut nominibus,
04.374> possessiua, quae in ius exeunt, ut ‘Euandrius ensis’, ‘Agamemnoniaeque Mycenae’. Sunt alia mediae significationis et adiecta nominibus, ut magnus, fortis: dicimus enim 'magnus uir', 'forti
o', septimus casus 'oratore magistro utor'. Sunt autem formae casuales sex, ex quibus sunt nomina alia monoptota, alia diptota, alia triptota, alia tetraptota, alia pentaptota, alia hexaptota. Sunt praete
ius Marcia, aut appellatiua sunt et tria faciunt, ut bonus bona bonum, malus mala malum. Sunt item alia nec in totum fixa nec in totum mobilia, ut draco dracaena, leo leaena, gallus gallina, rex regina.
is, idem. Sunt alia gentis, ut cuias <04.380> nostras, cuiates nostrates; alia ordinis, ut quotus, totus; alia numeri, ut quot, tot; alia ad aliquid finita, ut meus, tuus, suus; haec etiam possessiua dicuntur;
is, idem. Sunt alia gentis, ut cuias <04.380> nostras, cuiates nostrates; alia ordinis, ut quotus, totus; alia numeri, ut quot, tot [sed si per d scribatur, pronomen personale est; si per t, numeri]; alia ad ali
antitatis, ut magnus, paruus; alia gentis, ut Graecus, Hispanus; alia patriae, ut Thebanus, Romanus; alia numeri, ut unus, duo; alia ordinis, ut primus, secundus: sed primus de multis, de duobus prior d
s; alia gentis, ut Graecus, Hispanus; alia patriae, ut Thebanus, Romanus; alia numeri, ut unus, duo; alia ordinis, ut primus, secundus: sed primus de multis, de duobus prior dicitur, sicut de duobus alt
uis, hic; sunt subiunctiua, ut is, idem. Sunt alia gentis, ut cuias <04.380> nostras, cuiates nostrates; alia ordinis, ut quotus, totus; alia numeri, ut quot, tot; alia ad aliquid finita, ut meus, tuus, suus; hae
subiunctiua [uel relatiua], ut is, idem. Sunt alia gentis, ut cuias <04.380> nostras, cuiates nostrates; alia ordinis, ut quotus, totus; alia numeri, ut quot, tot [sed si per d scribatur, pronomen personale es
riumphata, regnata: nam prandeor, cenor, placeor, nubor, triumphor, regnor non dicitur. Sunt item alia participia, quae accepta praepositione et a uerbis et a participiis recedunt, ut nocens innocens:
ralia, ut corpus, animal; alia specialia, ut lapis, homo, lignum; alia facta de uerbo, ut doctor, lector; alia participiis similia, ut demens, sapiens, potens; alia uerbis similia, ut comedo, palpo, contempla
ia qualitatis, ut bonus, malus; alia quantitatis, ut magnus, paruus; alia gentis, ut Graecus, Hispanus; alia patriae, ut Thebanus, Romanus; alia numeri, ut unus, duo; alia ordinis, ut primus, secundus: se
t nepos, acies, aries; sunt alia synonyma uel polyonoma, ut terra humus tellus, ensis mucro gladius. Alia patronymica, ut Atrides, Pelides: haec et ab auis et a matribus saepe fiunt. In his quae Graeca
cant, ut nepos, acies, aries; sunt alia synonyma uel polyonoma, ut terra humus, ensis mucro gladius. Alia patronymica, ut Atrides, Pelides: haec et ab auis et a matribus saepe fiunt. In his quae Graeca
ormae casuales sex, ex quibus sunt nomina alia monoptota, alia diptota, alia triptota, alia tetraptota, alia pentaptota, alia hexaptota. Sunt praeter haec aptota, quae neque per casus neque per numeros d
erri o litterae non potest. Sunt uerba defectiua alia per modos, ut cedo, alia per formas, ut facesso, alia per coniugationes, ut adsum, alia per genera, ut gaudeo, alia per numeros, ut faxo, alia per figu
erri o litterae non potest. Sunt uerba defectiua alia per modos, ut cedo, alia per formas, ut facesso, alia per coniugationes, ut adsum, alia per genera, ut soleo, alia per numeros, ut faxo, alia per figura
, ut facesso, alia per coniugationes, ut adsum, alia per genera, ut gaudeo, alia per numeros, ut faxo, alia per figuras, ut impleo, alia per tempora, ut fero, alia per personas, ut edo. Verba quoque inpers
as, ut facesso, alia per coniugationes, ut adsum, alia per genera, ut soleo, alia per numeros, ut faxo, alia per figuras, ut impleo, alia per tempora, ut fero, alia per personas, ut [cedo facesso adsum sole
ponitur; item q sine u praeferri o litterae non potest. Sunt uerba defectiua alia per modos, ut cedo, alia per formas, ut facesso, alia per coniugationes, ut adsum, alia per genera, ut gaudeo, alia per nu
ponitur; item q sine u praeferri o litterae non potest. Sunt uerba defectiua alia per modos, ut cedo, alia per formas, ut facesso, alia per coniugationes, ut adsum, alia per genera, ut soleo, alia per num
rba defectiua alia per modos, ut cedo, alia per formas, ut facesso, alia per coniugationes, ut adsum, alia per genera, ut gaudeo, alia per numeros, ut faxo, alia per figuras, ut impleo, alia per tempora, u
rba defectiua alia per modos, ut cedo, alia per formas, ut facesso, alia per coniugationes, ut adsum, alia per genera, ut soleo, alia per numeros, ut faxo, alia per figuras, ut impleo, alia per tempora, ut f
itur. K o litterae non praeponitur; item q sine u praeferri o litterae non potest. Sunt uerba defectiua alia per modos, ut cedo, alia per formas, ut facesso, alia per coniugationes, ut adsum, alia per gener
etiam o litterae non praeponitur; item q sine u praeferri o litterae non potest. Sunt uerba defectiua alia per modos, ut cedo, alia per formas, ut facesso, alia per coniugationes, ut adsum, alia per gener
os, ut cedo, alia per formas, ut facesso, alia per coniugationes, ut adsum, alia per genera, ut gaudeo, alia per numeros, ut faxo, alia per figuras, ut impleo, alia per tempora, ut fero, alia per personas, ut
dos, ut cedo, alia per formas, ut facesso, alia per coniugationes, ut adsum, alia per genera, ut soleo, alia per numeros, ut faxo, alia per figuras, ut impleo, alia per tempora, ut fero, alia per personas, ut
r genera, ut gaudeo, alia per numeros, ut faxo, alia per figuras, ut impleo, alia per tempora, ut fero, alia per personas, ut edo. Verba quoque inpersonalia cum per omnes modos declinari possunt, inue
per genera, ut soleo, alia per numeros, ut faxo, alia per figuras, ut impleo, alia per tempora, ut fero, alia per personas, ut [cedo facesso adsum soleo faxo impleo fero] edo. Verba quoque inpersonalia
ationes, ut adsum, alia per genera, ut gaudeo, alia per numeros, ut faxo, alia per figuras, ut impleo, alia per tempora, ut fero, alia per personas, ut edo. Verba quoque inpersonalia cum per omnes mod
ugationes, ut adsum, alia per genera, ut soleo, alia per numeros, ut faxo, alia per figuras, ut impleo, alia per tempora, ut fero, alia per personas, ut [cedo facesso adsum soleo faxo impleo fero] edo. Ve
o', cum praepositio nomini separatim addenda sit, non aduerbio. Per praepositiones, cum alia pro alia ponitur aut necessaria subtrahitur: alia pro alia ponitur, ut ‘'sub lucem'’ pro 'ante lucem'; necess
sit, non aduerbio. Per praepositiones, cum alia pro alia ponitur aut necessaria subtrahitur: alia pro alia ponitur, ut ‘'sub lucem'’ pro 'ante lucem'; necessaria subtrahitur, ut \ ‘siluis te, Tyrrene, feras ag
s orationis aut per accidentia partibus orationis. Per partes orationis fiunt soloecismi, cum alia pro alia ponitur, ut ‘toruumque repente Clamat’ pro torue: nomen pro aduerbio positum est. Fit et in ea
am pergo', cum praepositio nomini separatim addenda sit, non aduerbio. Per praepositiones, cum alia pro alia ponitur aut necessaria subtrahitur: alia pro alia ponitur, ut ‘'sub lucem'’ pro 'ante lucem'
addenda sit, non aduerbio. Per praepositiones, cum alia pro alia ponitur aut necessaria subtrahitur: alia pro alia ponitur, ut ‘'sub lucem'’ pro 'ante lucem'; necessaria subtrahitur, ut \ ‘siluis te, Tyrrene,
er partes orationis aut per accidentia partibus orationis. Per partes orationis fiunt soloecismi, cum alia pro alia ponitur, ut ‘toruumque repente Clamat’ pro torue: nomen pro aduerbio positum est. Fit
ut magnus, fortis: dicimus enim 'magnus uir', 'fortis exercitus': haec etiam epitheta dicuntur. Sunt alia qualitatis, ut bonus, malus; alia quantitatis, ut magnus, paruus; alia gentis, ut Graecus, Hispanu
: dicimus enim 'magnus uir', 'fortis exercitus': haec etiam epitheta dicuntur [id est adiectiua]. Sunt alia qualitatis, ut bonus, malus; alia quantitatis, ut magnus, paruus; alia gentis, ut Graecus, Hispanu
, tuus, suus; haec etiam possessiua dicuntur; alia ad aliquid infinita, ut cuius cuia cuium. Sunt item alia qualitatis, ut qualis, talis; alia quantitatis, ut quantus, tantus. Sunt alia demonstratiua, quae rem
quid infinita [quae nec personam nec locum nec tempus designant], ut cuius cuia cuium. Sunt item alia qualitatis, ut qualis, talis; alia quantitatis, ut quantus, tantus. Sunt alia demonstratiua, quae rem
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
H04.374
K04.374
H04.380
K04.380
04.380
04.384
04.378
04.375
04.375
04.375
04.375
04.375
04.374
H04.373
K04.373
H04.373
K04.373
04.377
04.377
04.374
33
'magnus uir', 'fortis exercitus': haec etiam epitheta dicuntur. Sunt alia qualitatis, ut bonus, malus; alia quantitatis, ut magnus, paruus; alia gentis, ut Graecus, Hispanus; alia patriae, ut Thebanus, Ro
tis exercitus': haec etiam epitheta dicuntur [id est adiectiua]. Sunt alia qualitatis, ut bonus, malus; alia quantitatis, ut magnus, paruus; alia gentis, ut Graecus, Hispanus; alia patriae, ut Thebanus, Ro
ssiua dicuntur; alia ad aliquid infinita, ut cuius cuia cuium. Sunt item alia qualitatis, ut qualis, talis; alia quantitatis, ut quantus, tantus. Sunt alia demonstratiua, quae rem praesentem notant, ut hic hae
am nec locum nec tempus designant], ut cuius cuia cuium. Sunt item alia qualitatis, ut qualis, talis; alia quantitatis, ut quantus, tantus. Sunt alia demonstratiua, quae rem praesentem notant, ut hic hae
antitatis, ut quantus, tantus. Sunt alia demonstratiua, quae rem praesentem notant, ut hic haec hoc; alia relatiua, quae rem absentem significant, ut is ea id; sunt alia magis demonstratiua, ut eccum ec
lia datiui, ut maledico, suadeo; alia accusatiui, ut accuso, inuoco; alia ablatiui, ut abscedo, auertor; alia septimi casus, ut fruor, potior. Omnia uerba modi indicatiui temporis praesentis numeri singul
te, ut exosus bella, <04.378> praescius futura; alia ablatiuum, ut secundus a Romulo, alter a Sylla; alia septimum casum, ut dignus munere, mactus uirtute. 10. Omnia nomina ablatiuo casu singulari
ia sono masculina, intellectu feminina, ut Eunuchus comoedia, Orestes tragoedia, Centaurus nauis; alia sono feminina, intellectu masculina, ut Fenestella scriptor, Aquila orator; alia sono neutra, inte
scriptor, Aquila orator; alia sono neutra, intellectu feminina, ut Phronesium mulier uel Glycerium; alia sono feminina, intellectu neutra, ut poema, schema; alia sono masculina, intellectu neutra, ut p
m, quod sub una significatione marem ac feminam conprehendit, ut passer, aquila. Sunt praeterea alia sono masculina, intellectu feminina, ut Eunuchus comoedia, Orestes tragoedia, Centaurus naui
nina, ut Phronesium mulier uel Glycerium; alia sono feminina, intellectu neutra, ut poema, schema; alia sono masculina, intellectu neutra, ut pelagus, uulgus. Sunt praeterea nomina in singulari num
dia, Centaurus nauis; alia sono feminina, intellectu masculina, ut Fenestella scriptor, Aquila orator; alia sono neutra, intellectu feminina, ut Phronesium mulier uel Glycerium; alia sono feminina, intel
et conparatiuum gradum admittunt, ut dexterior, sinisterior. Sunt alia generalia, ut corpus, animal; alia specialia, ut lapis, homo, lignum; alia facta de uerbo, ut doctor, lector; alia participiis similia, u
sunt. Alia enim sunt corporalia, ut homo, terra, mare; alia incorporalia, ut pietas, iustitia, dignitas. Alia sunt primae positionis, ut mons, schola; alia deriuatiua, ut montanus, scholasticus; alia diminu
sunt. Alia enim sunt corporalia, ut homo, terra, mare; alia incorporalia, ut pietas, iustitia, dignitas. Alia sunt primae positionis, ut mons, schola; alia deriuatiua, ut montanus, scholasticus; alia deminu
amemno. Sunt alia homonyma, quae una appellatione plura significant, ut nepos, acies, aries; sunt alia synonyma uel polyonoma, ut terra humus tellus, ensis mucro gladius. Alia patronymica, ut At
amemno. Sunt alia homonyma, quae una appellatione plura significant, ut nepos, acies, aries; sunt alia synonyma uel polyonoma, ut terra humus, ensis mucro gladius. Alia patronymica, ut Atrides,
Sunt autem formae casuales sex, ex quibus sunt nomina alia monoptota, alia diptota, alia triptota, alia tetraptota, alia pentaptota, alia hexaptota. Sunt praeter haec aptota, quae neque per casus neque
agistro utor'. Sunt autem formae casuales sex, ex quibus sunt nomina alia monoptota, alia diptota, alia triptota, alia tetraptota, alia pentaptota, alia hexaptota. Sunt praeter haec aptota, quae neque per
o, lignum; alia facta de uerbo, ut doctor, lector; alia participiis similia, ut demens, sapiens, potens; alia uerbis similia, ut comedo, palpo, contemplator, speculator: sed illa conparatione discernuntur,
aliae (10) 04.367, 04.367, 04.367, 04.367, 04.368, 04.368, 04.368, 04.390, 04.390, 04.390.
04.390
04.368
04.367
04.390
04.368
04.367
04.368
04.367
04.367
04.390
e in praepositionibus duo sunt, accusatiuus et ablatiuus. Aliae enim accusatiuo casui praeponuntur,
litterarum uel unius uocalis enuntiatio temporum capax. Syllabarum aliae sunt breues, aliae longae,
potest. 2. DE LITTERA Littera est pars minima uocis articulatae. Litterarum aliae sunt uocales,
ositioni accidit casus tantum. Casus namque in praepositionibus duo sunt, accusatiuus et ablatiuus.
onprehensio litterarum uel unius uocalis enuntiatio temporum capax. Syllabarum aliae sunt breues,
articulatae. Litterarum aliae sunt uocales, aliae consonantes. Consonantium aliae sunt semiuocales,
BA Syllaba est conprehensio litterarum uel unius uocalis enuntiatio temporum capax. Syllabarum
est pars minima uocis articulatae. Litterarum aliae sunt uocales, aliae consonantes. Consonantium
sa, quae scribi non potest. 2. DE LITTERA Littera est pars minima uocis articulatae. Litterarum
onibus duo sunt, accusatiuus et ablatiuus. Aliae enim accusatiuo casui praeponuntur, aliae ablatiuo,
aliae ablatiuo, aliae utrique. Accusatiui casus praepositiones sunt hae: ad, apud, ante, aduersum, c
aliae communes. Breues sunt, quae et correptam uocalem habent et non desinunt in duas consona
aliae consonantes. Consonantium aliae sunt semiuocales, aliae mutae. Vocales sunt, quae per se p
Aliae enim accusatiuo casui praeponuntur, aliae ablatiuo, aliae utrique. Accusatiui casus praeposit
aliae longae, aliae communes. Breues sunt, quae et correptam uocalem habent et non desinunt in
aliae mutae. Vocales sunt, quae per se proferuntur et per se syllabam faciunt. Sunt autem numero
aliae sunt breues, aliae longae, aliae communes. Breues sunt, quae et correptam uocalem habent e
aliae sunt semiuocales, aliae mutae. Vocales sunt, quae per se proferuntur et per se syllabam faciu
aliae sunt uocales, aliae consonantes. Consonantium aliae sunt semiuocales, aliae mutae. Vocales
aliae utrique. Accusatiui casus praepositiones sunt hae: ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum
aliam (1) 04.363.
04.363
de loco eandem significationem habent, ut intus sum, intus exeo, foris sum, foris uenio. Ad locum aliam significationem habent, ut intro eo, foras eo. De intus autem et de foris sic non dicimus, quo
alias (3) 04.392, 04.399, 04.399.
04.392
04.399
04.399
huiusce modi uoces non statim subsequitur uerbum. Licet autem pro interiectione <04.392> etiam alias partes orationis singulas pluresue subponere, ut nefas, pro nefas. Accentus in interiectionibu
Turnus, cui haec dicuntur, animam habet. Scire autem debemus esse metaphoras alias reciprocas, alias partis unius. <04.400> Catachresis est usurpatio nominis alieni, ut parricidam dicimus qui oc
habet, sic utique Turnus, cui haec dicuntur, animam habet. Scire autem debemus esse metaphoras alias reciprocas, alias partis unius. <04.400> Catachresis est usurpatio nominis alieni, ut parricida
alicuius (2) 04.366, 04.388.
H04.366 uam uim habet? Vbi locum significat, magis accusatiuo casui seruit quam ablatiuo; ubi mentionem alicuius facimus, ablatiuo tantum, ut ‘multa super Priamo rogitans’, hoc est de Priamo. In quam ui
K04.366 uam uim habet? Vbi locum significat, magis accusatiuo casui seruit quam ablatiuo; ubi mentionem alicuius facimus, ablatiuo tantum, ut ‘multa super Priamo rogitans’. In quam uim habet? Etiam tum
04.388
participia praesentis temporis sunt tantum, ut horrescens, tepescens, calescens. Defectiua interdum alicuius sunt temporis, ut soleo solens solitus, interdum nullius, ut ab eo quod est memini nullum p
34
CIRILO GARCÍA ROMÁN
alieni (1) 04.400.
H04.400 s esse metaphoras alias reciprocas, alias partis unius. <04.400> Catachresis est usurpatio nominis alieni, ut parricidam dicimus qui occiderit fratrem, et piscinam quae pisces non habet. Haec nisi ext
K04.400 s esse metaphoras alias reciprocas, alias partis unius. <04.400> Catachresis est usurpatio nominis alieni, ut parricidam dicimus qui occiderit fratrem, et piscinam quae pisces non habet. Haec enim n
alieno (1) 04.375.
04.375
paratiuus gradus ablatiuo casui adiungitur utriusque numeri; sed tunc hoc utimur, cum aliquem uel alieno uel suo generi conparamus, ut 'Hector fortior Diomede' uel 'audacior Troianis fuit'. [Dicimus
alienum (1) 04.397.
04.397
397> Antithesis est litterae pro littera positio, ut olli pro illi. Metathesis est translatio litterarum in alienum locum, nulla tamen ex dictione sublata, ut ‘Euandre’ pro Euander, ‘Thymbre’ pro Thymber
alii (9) 04.370, 04.371, 04.371, 04.381, 04.392, 04.392, 04.396, 04.396, 04.396.
04.371
04.392
04.396
04.392
04.396
04.370
H04.396
K04.396
04.371
04.381
aliis
s quam ternas syllabas, duplices non amplius quam senas habent. <04.371> 5. DE TONIS Tonos alii accentus, alii tenores nominant. Toni igitur tres sunt, acutus, grauis, circumflexus. Acutus cum
uidam scripto, quidam pronuntiationi iudicant adscribendum, propter h scilicet, quam alii litteram, alii adspirationis notam putant. Fiunt etiam barbarismi per hiatus. Sunt etiam malae conpositiones
ediam dictionem litterae aut syllabae, ut ‘relliquias’ pro reliquias, induperator pro imperator. Hanc alii epenthesin, alii parenthesin dicunt. Paragoge est appositio ad finem dictionis litterae aut syllab
mus, quem quidam scripto, quidam pronuntiationi iudicant adscribendum, propter h scilicet, quam alii litteram, alii adspirationis notam putant. Fiunt etiam barbarismi per hiatus. Sunt etiam malae c
m litterae aut syllabae, ut ‘relliquias’ pro reliquias, induperator pro imperator. Hanc alii epenthesin, alii parenthesin dicunt. Paragoge est appositio ad finem dictionis litterae aut syllabae, ut magis pr
pitritus quartus ex quarta breui et tribus longis temporum septem, ut Fescenninus. Ex his deinceps alii pedes synzugiaeue nascuntur. Nam quem ad modum pedes disyllabi quattuor geminati sedecim
appositio ad finem dictionis litterae aut syllabae, ut magis pro mage et ‘potestur’ pro potest. Hanc alii prosparalempsin appellant. Aphaeresis est ablatio de principio dictionis contraria prosthesi, ut
st appositio ad finem dictionis litterae aut syllabae, ut magis pro mage et potestur pro potest. Hanc alii prosparalepsin appellant. Aphaeresis est ablatio de principio dictionis contraria prosthesi, ut m
syllabas, duplices non amplius quam senas habent. <04.371> 5. DE TONIS Tonos alii accentus, alii tenores nominant. Toni igitur tres sunt, acutus, grauis, circumflexus. Acutus cum in Graecis dic
tur, ut pudet, taedet, paenitet, libet. Qualitas uerborum etiam in formis est constituta, quas formas alii uerborum generibus uel significationibus admiscent. Formae igitur sunt quattuor: perfecta, med
(11) 04.365, 04.367, 04.370, 04.370, 04.370, 04.383, 04.385, 04.389, 04.389, 04.391, 04.392.
H04.389
K04.389
04.370
04.370
H04.391
K04.391
H04.365
K04.365
H04.389
K04.389
04.385
04.370
H04.383
K04.383
04.367
04.392
es an aduerbia nominemus, quae tamen omnes sensu facile dinoscuntur. Nam et coniunctiones pro
iderauerimus, incerta sunt], quae tamen omnes sensu facile dinoscuntur. Nam et coniunctiones pro
diuisione partimur, uniuersorum pedum trina condicio reperitur. In aliis enim aequa diuisio est, in
alterum tripla, alterum epitrita diuisione partimur, uniuersorum pedum trina condicio reperitur. In
s, quae inaequalia nominantur. 17. DE INTERIECTIONE Interiectio est pars orationis interiecta
mus, quae inaequalia nominantur. DE INTERIECTIONE. Interiectio est pars orationis interiecta
unes, ut et, igitur. 8. DE PRAEPOSITIONE Praepositio quid est? Pars orationis, quae praeposita
s, ut et, igitur ergo. DE PRAEPOSITIONE. Praepositio quid est? Pars orationis, quae praeposita
ntur potestate mutata. 16. DE PRAEPOSITIONE Praepositio est pars orationis, quae praeposita
eniuntur potestate mutata. DE PRAEPOSITIONE. Praepositio est pars orationis, quae praeposita
ue inplet, ut iam faciam uel non faciam. Aduerbia aut a se nascuntur, ut heri, hodie, nuper, aut ab
timur, uniuersorum pedum trina condicio reperitur. In aliis enim aequa diuisio est, in aliis dupla, in
o et a passiuo queor quear uel quibor, et si qua sunt similia. <04.383> Genera uerborum, quae ab
bo et a passiuo queor quear uel quibor, et siqua sunt similia. <04.383> Genera uerborum, quae ab
rum duae, i et u, transeunt in consonantium potestatem, cum aut ipsae inter se geminantur aut cum
esue subponere, ut nefas, pro nefas. Accentus in interiectionibus certi esse non possunt, ut fere in
aliis coniunctionibus positae inueniuntur potestate mutata. 16. DE PRAEPOSITIONE Praepositio
aliis coniunctionibus positae inueniuntur potestate mutata. DE PRAEPOSITIONE. Praepositio est
aliis dupla, in aliis sescupla; et prima dactylica, secunda iambica, tertia paeonica nominatur. Sunt i
aliis enim aequa diuisio est, in aliis dupla, in aliis sescupla; et prima dactylica, secunda iambica, ter
aliis partibus orationis ad exprimendos animi adfectus: aut metuentis, ut ei; aut optantis, ut o; aut d
aliis partibus orationis ad exprimendos animi adfectus: aut metuentis, ut ei [eu]; aut optantis, ut o;
aliis partibus orationis significationem earum aut conplet aut mutat aut minuit. Praepositioni quot a
aliis partibus orationis significationem earum aut conplet aut mutat aut minuit. Praepositioni quot a
aliis partibus orationis significationem earum aut conplet aut mutat aut minuit. Nam aut nomini pr
aliis partibus orationis significationem earum aut mutat aut conplet aut minuit. Nam aut nomini pr
aliis partibus orationis ueniunt: a nomine appellatiuo, ut doctus docte; a proprio, ut Tullius Tulliane
aliis sescupla; et prima dactylica, secunda iambica, tertia paeonica nominatur. Sunt in uno quoque
aliis significationes dicuntur, sunt quinque: actiua, passiua, neutra, deponentia, communia. Actiua
aliis significationes dicuntur, sunt quinque: actiua, passiua, neutra, deponentia, communia. Actiua
aliis uocalibus iunguntur, ut Iuno, uates. Hae etiam mediae dicuntur, quia in quibusdam dictionibus
aliis uocibus, quas inconditas inuenimus. 1. DE BARBARISMO Barbarismus est una pars oratio
alio (1) 04.377.
04.377
arte per omnes casus declinari, ut eques Romanus, praetor urbanus; quae ex nominatiuo et quolibet alio casu conposita fuerint, ea parte declinari tantum, qua fuerit nominatiuus casus, ut praefectus eq
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
35
alioquin (2) 04.365, 04.389.
04.365 nisi, nisi si, si enim, etenim, ne, sed, interea, licet, quamobrem, praesertim, item, itemque, ceterum, alioquin, praeterea. Da rationales. Ita, itaque, enim, enimuero, quia, quapropter, quoniam, quoniam
H04.389 nisi, nisi si, si enim, etenim, ne, sed, interea, licet, quamobrem, praesertim, item, itemque, ceterum, alioquin, praeterea; rationales, ita, itaque, enim, enimuero, quia, quapropter, quoniam, quoniam qui
K04.389 nisi, nisi si, si enim, etenim, ne, sed, interea, licet, quamobrem, praesertim, item, itemque, ceterum, alioquin, praeterea; [quindecim] rationales, ita, itaque, enim, enimuero, quia, quapropter, quoniam,
aliqua
04.398
04.390
aliquam
04.367
(2) 04.390, 04.398.
t \ ‘ante etiam sceptrum Dictaei regis et ante’. // Epizeuxis est eiusdem uerbi in eodem uersu sine aliqua dilatione congeminatio, ut \ ‘me, me, adsum qui feci, in me conuertite ferrum’. // Paronom
icum uado' recte dicitur neque 'ad amicum sum'. Vsque praepositio plurimis non uidetur, quia sine aliqua praepositione proferri recte non potest. Ablatiui casus praepositiones sunt hae: a, ab, abs, c
(1) 04.367.
formam u littera interdum nec uocalis nec consonans habetur, cum inter q litteram consonantem et aliquam uocalem constituitur, ut quoniam, quidem. Huic item digammon adscribi solet, cum sibi i
aliquando (7) 04.355, 04.362, 04.374, 04.374, 04.374, 04.374, 04.374.
04.374
04.374
04.355
H04.362
K04.362
04.374
04.374
H04.374
K04.374
t superlatiuus, ut pius piissimus: nam pro secundo gradu magis aduerbium ponimus, ut magis pius;
m nomina, quae aut qualitatem significant aut quantitatem. Sed non omnia per omnes gradus eunt.
ptis, ut efficax, municeps; ex integro et corrupto, ut insulsus; ex corrupto et integro, ut nugigerulus;
arandi. Da aduerbia loci: ut hic uel ibi, intus uel foris, illuc uel inde. Da temporis: ut hodie, nuper,
arandi. Da aduerbia loci: ut hic uel ibi, intus uel foris, illic uel inde. Da temporis: ut hodie, nuper,
on omnia per omnes gradus eunt. Aliquando enim positiuus gradus tantum inuenitur, ut mediocris;
sitiuus gradus tantum inuenitur, ut mediocris; aliquando positiuus et conparatiuus, ut senex senior;
agis aduerbium ponimus, ut magis pius; aliquando conparatiuus et superlatiuus, ut ulterior ultimus;
agis aduerbium ponimus, ut magis pius; aliquando conparatiuus et superlatiuus, ut ulterior ultimus;
aliquando conparatiuus et superlatiuus, ut ulterior ultimus; aliquando superlatiuus tantum, ut nouis
Aliquando enim positiuus gradus tantum inuenitur, ut mediocris; aliquando positiuus et conparatiu
aliquando ex conpluribus, ut inexpugnabilis, inperterritus. Casus nominum quot sunt? Sex. Qui?
aliquando; numeri, ut semel, bis; negandi, ut non; adfirmandi, ut etiam, quidni; demonstrandi, ut e
aliquando; numeri, ut semel, bis; negandi, ut non; affirmandi, ut etiam, quinni; demonstrandi, ut en
aliquando positiuus et conparatiuus, ut senex senior; aliquando positiuus et superlatiuus, ut pius pii
aliquando positiuus et superlatiuus, ut pius piissimus: nam pro secundo gradu magis aduerbium po
aliquando superlatiuus tantum, ut nouissimus. Extra hanc formam sunt bonus et malus: dicimus en
aliquando superlatiuus tantum, ut nouissimus. Extra quam formam sunt bonus et malus: dicimus e
aliquem (3) 04.375, 04.375, 04.400.
04.375
04.375
04.400
ic quam ille est']. Superlatiuus autem genetiuo tantum plurali adiungitur; sed tunc hoc utimur, cum aliquem suo generi conparamus, ut 'Hector fortissimus Troianorum fuit'. Plerumque superlatiuus pr
malus. Conparatiuus gradus ablatiuo casui adiungitur utriusque numeri; sed tunc hoc utimur, cum aliquem uel alieno uel suo generi conparamus, ut 'Hector fortior Diomede' uel 'audacior Troianis f
etiam epitheton modis tribus, ab animo, a corpore, extrinsecus. His duobus tropis uel uituperamus aliquem uel ostendimus uel ornamus. Synecdoche est significatio pleni intellectus capax, cum plu
aliquid (9) 04.358, 04.358, 04.359, 04.368, 04.374, 04.374, 04.380, 04.380, 04.381.
04.381
04.359
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
04.374
H04.380
K04.380
H04.380
K04.380
04.374
04.368
indigent. 12. DE VERBO Verbum est pars orationis cum tempore et persona sine casu aut agere
era. 4. DE VERBO Verbum quid est? Pars orationis cum tempore et persona sine casu aut agere
ris suum sui suo suum o a suo, et pluraliter sua suorum suis sua o a suis. Item possessiua finita ad
ularis suum sui suo suum a suo, et pluraliter sua suorum suis sua a suis. Item possessiua finita ad
ui, et pluraliter quae quorum quis uel quibus quae o a quis uel a quibus. Item possessiua finita ad
qui, et pluraliter quae quorum quis uel quibus quae a quis uel a quibus. Item possessiua finita ad
de multis, de duobus prior dicitur, sicut de duobus alterum dicimus, de multis alium. Sunt alia ad
s <04.380> nostras, cuiates nostrates; alia ordinis, ut quotus, totus; alia numeri, ut quot, tot; alia ad
s; alia numeri, ut quot, tot [sed si per d scribatur, pronomen personale est; si per t, numeri]; alia ad
meri, ut quot, tot; alia ad aliquid finita, ut meus, tuus, suus; haec etiam possessiua dicuntur; alia ad
si per t, numeri]; alia ad aliquid finita, ut meus, tuus, illius; haec etiam possessiua dicuntur; alia ad
cut de duobus alterum dicimus, de multis alium. Sunt alia ad aliquid dicta, ut pater, frater; alia ad
uae et correptam uocalem habent et non desinunt in duas consonantes aut in unam duplicem aut in
aliquis (2) 04.359, 04.380.
aliquid aut pati aut neutrum significans. Verbo accidunt septem, qualitas, coniugatio, genus, numer
aliquid aut pati aut neutrum significans. Verbo quot accidunt? Septem. Quae? Qualitas, coniugatio,
aliquid dicta ex altera parte pluralia generis masculini noster nostri nostro nostrum o a nostro, et pl
aliquid dicta ex altera parte pluralia generis masculini noster nostri nostro nostrum o a nostro, et pl
aliquid dicta ex utraque parte singularia generis masculini meus mei meo meum o a meo, et plurali
aliquid dicta ex utraque parte singularia generis masculini meus mei meo meum o a meo, et plurali
aliquid dicta, ut pater, frater; alia ad aliquid qualiter se habentia, ut dexter, sinister: haec et conpara
aliquid finita, ut meus, tuus, suus; haec etiam possessiua dicuntur; alia ad aliquid infinita, ut cuius
aliquid finita, ut meus, tuus, illius; haec etiam possessiua dicuntur; alia ad aliquid infinita [quae ne
aliquid infinita, ut cuius cuia cuium. Sunt item alia qualitatis, ut qualis, talis; alia quantitatis, ut qua
aliquid infinita [quae nec personam nec locum nec tempus designant], ut cuius cuia cuium. Sunt ite
aliquid qualiter se habentia, ut dexter, sinister: haec et conparatiuum gradum admittunt, ut dexterio
aliquid, quod sit pro duabus consonantibus. Longae aut natura sunt aut positione fiunt. Natura, cu
36
04.359
04.380
aliquo
CIRILO GARCÍA ROMÁN
istic, idem masculino genere <04.359> productum, neutro correptum, quisquis, quisnam, quispiam, aliquis et cetera. 4. DE VERBO Verbum quid est? Pars orationis cum tempore et persona sine ca
qua pronomen fuerit casus nominatiui; cuius rei exempla sunt haec, quisquis, [quisnam], quispiam, aliquis [et cetera]. Nam idem, quod constat ex duobus corruptis, cum producitur, masculinum pron
(1) 04.391.
H04.391 rate ablatiuo iungi. Extra quam formam super praepositio, cum de significat, hoc est mentionem de aliquo fieri, ablatiui casus est tantum, ut ‘multa super Priamo rogitans’, hoc est de Priamo. Separa
K04.391 rate ablatiuo iungi. Extra quam formam super praepositio, cum de significat, hoc est mentionem de aliquo fieri, ablatiui casus est tantum, ut \ ‘multa super Priamo rogitans, super Hectore multa’, // ho
aliquot (1) 04.400.
H04.400 Metalempsis est dictio gradatim pergens ad id quod ostendit, ut ‘speluncis abdidit atris’ et \ ‘post aliquot mea regna uidens mirabor aristas’. // Metonymia est quaedam ueluti transnominatio. Huiu
K04.400 t. Metalepsis est dictio gradatim pergens ad id quod ostendit, ut ‘speluncis abdidit atris’ et \ ‘post aliquot mea regna uidens mirabor aristas’. // Metonymia est [dictio] quaedam ueluti transnominat
alit (1) 04.399.
04.399
caelum ac terras camposque liquentes / lucentemque globum lunae Titaniaque astra / spiritus intus alit’. // Polysyndeton est multis nexa coniunctionibus dictio, ut \ ‘Acamasque Thoasque / Pelidesq
aliter (1) 04.379.
04.379
omibus et ab hoc iugero, iugerorum, iugeribus. Sed scire <04.379> debemus multa quidem ueteres aliter declinasse, ut ab hac domu, harum domuum, domibus et ab hoc iugere, iugerum, iugeribus, u
aliud (1) 04.401.
04.401
endiue causa: augendi, ut niue candidior; minuendi, ut tardior testudine. Allegoria est tropus, quo aliud significatur quam dicitur, ut \ ‘et iam tempus equum fumantia soluere colla’, // hoc est 'carme
alium (1) 04.374.
04.374
ecundus: sed primus de multis, de duobus prior dicitur, sicut de duobus alterum dicimus, de multis alium. Sunt alia ad aliquid dicta, ut pater, frater; alia ad aliquid qualiter se habentia, ut dexter, sini
alius (1) 04.381.
04.381
dem pronomina et pro articulis et pro demonstratione ponuntur. Neuter, uter, {unus, [omnis]} alter, alius, ullus, ambo, uterque, sunt qui nomina, sunt qui pronomina existiment, ideo quod articulis in
allec (1) 04.379.
04.379
allegoria
04.401
04.399
ula, sedile, frugi, ratio, genu, mel, scamnum, flumen, arbor, flos, nox, caput. Adiciunt quidam c, ut allec, lac. 11. DE PRONOMINE Pronomen est pars orationis, quae pro nomine posita tantundem
(2) 04.399, 04.401.
m excedens augendi minuendiue causa: augendi, ut niue candidior; minuendi, ut tardior testudine. Allegoria est tropus, quo aliud significatur quam dicitur, ut \ ‘et iam tempus equum fumantia solue
etonymia, antonomasia, epitheton, synecdoche, onomatopoeia, periphrasis, hyperbaton, hyperbole, allegoria, homoeosis. Metaphora est rerum uerborumque translatio. Haec fit modis quattuor: ab a
alligo (1) 04.384.
04.384
orationis: {ex duobus corruptis, ut officio; ex duobus integris, ut obduco; ex corrupto et integro, ut alligo; ex integro et corrupto, ut defringo}. Sunt uerba conposita, quae simplicia fieri possunt, ut re
alta (1) K04.400.
K04.400 imo, a corpore, extrinsecus; ab animo, ut ‘magnanimusque Anchisiades’; a corpore, ut ‘ipse arduus altaque pulsat Sidera’; extrinsecus, ut \ ‘infelix puer atque impar congressus Achilli’. // Epitheton
alter (2) 04.378, 04.381.
04.378
um, sed figurate, ut exosus bella, <04.378> praescius futura; alia ablatiuum, ut secundus a Romulo, alter a Sylla; alia septimum casum, ut dignus munere, mactus uirtute. 10. Omnia nomina ablatiuo
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.381
37
ec eadem pronomina et pro articulis et pro demonstratione ponuntur. Neuter, uter, {unus, [omnis]} alter, alius, ullus, ambo, uterque, sunt qui nomina, sunt qui pronomina existiment, ideo quod articu
altera (7) 04.358, 04.358, 04.368, 04.368, 04.369, 04.378, 04.382.
H04.369
K04.369
04.378
04.368
04.368
04.358
H04.358
K04.358
H04.382
K04.382
n longam, quae diphthongos appellatur, sequente statim uocali; aut cum producta uocalis est uocali
syllabam, quae diphthongus appellatur, sequente statim uocali; aut cum producta uocalis est uocali
la est: una eorum est, quae nominatiuo casu singulari n et s litteris terminantur, ut mons, montium;
itur nota. Y et z remanent, quas litteras propter Graeca nomina admisimus: altera namque uocalis,
dum adspirationis creditur nota. Y et z remanent, quas litteras propter Graeca nomina admisimus:
d dicta ex utraque parte singularia generis masculini meus mei meo meum o a meo, et pluraliter ex
suum o a suo, et pluraliter sua suorum suis sua o a suis. Item possessiua finita ad aliquid dicta ex
suo suum a suo, et pluraliter sua suorum suis sua a suis. Item possessiua finita ad aliquid dicta ex
m modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego legam, legor legar, audio audiam, audior audiar. Est
m modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego legam, legor legar, audio audiam, audior audiar. Est
altera consequente; aut cum pronomen c littera terminatum uocalis statim subsequitur; aut cum cor
altera consequente; aut cum pronomen c littera terminatum uocalis statim subsequitur; aut cum cor
altera eorum, quae ablatiuo casu singulari e correpta finiuntur et feminina sunt, ut ab hac clade, har
altera est consonans duplex. Vnde fit, ut quidam putant, Latinas litteras non plures esse quam dece
altera namque uocalis, altera est consonans duplex. Vnde fit, ut quidam putant, Latinas litteras non
altera parte mei meorum meis meos o a meis; generis feminini numeri singularis mea meae meae
altera parte pluralia generis masculini noster nostri nostro nostrum o a nostro, et pluraliter ex utraq
altera parte pluralia generis masculini noster nostri nostro nostrum o a nostro, et pluraliter ex utraq
altera species tertiae coniugationis, quae i producta enuntiatur: hanc nonnulli quartam coniugation
altera species tertiae coniugationis, quae i producta enuntiatur: hanc non nulli quartam coniugation
alteram (3) 04.368, 04.368, 04.395.
H04.368
K04.368
04.395
H04.368
K04.368
m correpta uocalis in duas desinit consonantes, ut arma arcus, aut in unam duplicem, ut axis, aut in
correpta uocalis in duas desinit consonantes, ut arma [arcus], aut in unam duplicem, ut axis, aut in
rtet. 4. DE METAPLASMO Metaplasmus est transformatio quaedam recti solutique sermonis in
as desinit consonantes, ut arma arcus, aut in unam duplicem, ut axis, aut in alteram consonantem et
desinit consonantes, ut arma [arcus], aut in unam duplicem, ut axis, aut in alteram consonantem et
alteram consonantem et alteram uocalem loco consonantis positam, ut ‘At Iuno’, ‘At Venus’, aut i
alteram consonantem et alteram uocalem loco consonantis positam, ut at Iuno, at Venus, aut in i lit
alteram speciem metri ornatusue causa. Huius species sunt quattuordecim: prosthesis, epenthesis,
alteram uocalem loco consonantis positam, ut ‘At Iuno’, ‘At Venus’, aut in i litteram solam loco c
alteram uocalem loco consonantis positam, ut at Iuno, at Venus, aut in i litteram solam loco conso
alterius (2) 04.375, 04.375.
04.375
04.375
a sono masculina, intellectu neutra, ut pelagus, uulgus. Sunt praeterea nomina in singulari numero alterius generis et alterius in plurali, ut balneum, Tartarus, caelum, porrum, caepe, locus, iocus, for
intellectu neutra, ut pelagus, uulgus. Sunt praeterea nomina in singulari numero alterius generis et alterius in plurali, ut balneum, Tartarus, caelum, porrum, caepe, locus, iocus, forum. Sunt item no
alterum (4) 04.370, 04.370, 04.374, 04.376.
04.374
H04.370
K04.370
04.376
H04.370
K04.370
uo; alia ordinis, ut primus, secundus: sed primus de multis, de duobus prior dicitur, sicut de duobus
ati sexaginta et quattuor colliguntur. Atque excepto amphibrachy et epitrito, quorum alterum tripla,
to amphibracho [quem metrici informem et inconditum iudicant] et epitrito, quorum alterum tripla,
ino ipsas arbores saepe dicimus. Sunt etiam genera nominum fixa, sunt mobilia. Fixa sunt, quae in
syllabis geminati sexaginta et quattuor colliguntur. Atque excepto amphibrachy et epitrito, quorum
r. Atque excepto amphibracho [quem metrici informem et inconditum iudicant] et epitrito, quorum
alterum dicimus, de multis alium. Sunt alia ad aliquid dicta, ut pater, frater; alia ad aliquid qualite
alterum epitrita diuisione partimur, uniuersorum pedum trina condicio reperitur. In aliis enim aequ
alterum epitrita diuisione partimur, uniuersorum pedum trina condicio reperitur. In aliis enim aequ
alterum genus flecti non possunt, ut mater, soror, pater, frater. Mobilia autem aut propria sunt et d
alterum tripla, alterum epitrita diuisione partimur, uniuersorum pedum trina condicio reperitur. In
alterum tripla, alterum epitrita diuisione partimur, uniuersorum pedum trina condicio reperitur. In
alto (2) 04.393, 04.396.
04.396
04.393
libus aspere concurrentium quaedam difficilis ac dura conlisio, ut \ ‘multum ille et terris iactatus et alto’. // <04.397> Antithesis est litterae pro littera positio, ut olli pro illi. Metathesis est translati
imus. Nam per qualitates nominum fiunt soloecismi, sicut \ ‘hauriat hunc oculis ignem crudelis ab alto / Dardanus’ // pro Dardanius: proprium nomen pro appellatiuo posuit. Per genera, sicut ‘'ualidi
am (6) 04.359, 04.359, 04.366, 04.382, 04.382, 04.389.
04.389
H04.366
K04.366
04.382
04.359
H04.382
aut coniunguntur aut separantur aut et coniunguntur et separantur. Coniunguntur, ut di, dis, re, se,
tes. Quae praepositiones sunt, quae dictionibus seruiunt et separari non possunt? Vt di, dis, re, se,
antes. Quae praepositiones sunt, quae dictionibus seruiunt et separari non possunt? Di, dis, re, se,
llabam, ut lego legis, legor legeris, audio audis, audior audiris; et futurum tempus eiusdem modi in
llabam, ut lego legis, legor legeris, audio audis, audior audiris; et futurum tempus eiusdem modi in
quae i producta enuntiatur: hanc nonnulli quartam coniugationem putant, quod futurum tempus in
am, con: dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior; separantur, ut apu
am, con. Quo modo? Dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior. Quae
am, con. Quo modo? Dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior. Quae
am et in ar syllabam mittit, ut lego legam, legor legar, audio audiam, audior audiar. Est altera spec
am et in ar syllabam mittit, ut lego legam, legor legar, audio audiam, audior audiar. Haec in impera
am et in bo, in ar et in bor syllabam mittit, ut seruio seruis seruiam seruibo, uincior uinciris uinciar
38
CIRILO GARCÍA ROMÁN
K04.382 quae i producta enuntiatur: hanc non nulli quartam coniugationem putant, quod futurum tempus in am et in bo, in ar et in bor syllabam mittit, ut seruio seruis seruiam seruibo, uincior uinciris uinciar
04.359 ra in e conuertitur; producta si fuerit non mutatur. Quando tertia coniugatio futurum tempus non in am tantum sed etiam in bo mittit? Interdum, cum i litteram non correptam habuerit sed productam,
amabo (2) 04.359, 04.383.
04.359 ut amo amas, amor amaris; et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut amo amabo, amor amabor. Secunda quae est? Quae indicatiuo modo tempore praesenti numero singul
H04.383 , fero, medeor, pando, edo, nolo, uolo. Sunt, quae declinari rite non possunt, ut cedo, aue, faxo, sis, {amabo,} infit, inquam, quaeso, aio. Sunt etiam monosyllaba quae ideo sola producta sunt, ut sto,
K04.383 , [reddo] edo pando mando nolo uolo. Sunt, quae declinari rite non possunt, ut cedo, aue, faxo, sis, amabo, infit, inquam, quaeso, aio. Sunt etiam monosyllaba quae ideo sola producta sunt, ut sto, do,
amabor (1) 04.359.
04.359
amor amaris; et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut amo amabo, amor amabor. Secunda quae est? Quae indicatiuo modo tempore praesenti numero singulari secunda p
amantium (1) 04.398.
04.398
ite ferrum’. // Paronomasia est ueluti quaedam denominatio, ut \ ‘nam inceptio est amentium, haut amantium’. // Schesis onomaton est multitudo nominum coniunctorum quodam habitu copulandi,
amarae (1) 04.393.
04.393
danus’ // pro Dardanius: proprium nomen pro appellatiuo posuit. Per genera, sicut ‘'ualidi silices'’ et ‘amarae cortices’ et ‘collus collari caret’. Per numeros, sicut ‘pars in frusta secant’ pro secat. Per c
amaris (1) 04.359.
04.359
ouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam syllabam, ut amo amas, amor amaris; et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut amo amabo, amor ama
amas (1) 04.359.
04.359
habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam syllabam, ut amo amas, amor amaris; et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut amo amabo
ambae (1) 04.371.
04.371
yllaba producta fuerit, acuemus priorem, siue illa correpta fuerit siue producta, ut nepos, leges; ubi ambae breues fuerint, acuemus priorem, ut bonus, malus. In trisyllabis et tetrasyllabis et deinceps,
ambiguas (1) 04.391.
H04.391 rbore sidunt’ et \ ‘ferre iuuat subter densa testudine casus’. // Quamquam multi sunt qui non putant ambiguas praepositiones nisi duas, in et sub; ceterum super et subter, cum locum significant, figur
K04.391 rre iuuat subter densa testudine casus’. // Quamquam multi sunt qui non putant praepositiones esse ambiguas nisi duas, in et sub; ceterum super et subter, cum locum significant, figurate ablatiuo iun
ambiguitas (1) 04.395.
H04.395 est uitiosa conpositio dictionum, ut ‘uersaque iuuencum Terga fatigamus hasta’. Amphibolia est ambiguitas dictionis, quae fit aut per casum accusatiuum, ut si quis dicat 'audio secutorem retiariu
K04.395 est uitiosa conpositio dictionum, ut ‘uersaque iuuencum Terga fatigamus hasta’. Amphibolia est ambiguitas dictionis, quae fit aut per casum accusatiuum, ut siquis dicat 'audio secutorem retiariu
ambiguitatis (1) 04.371.
04.371
inibus nulli certi sunt. Accentuum legem uel distinguendi uel pronuntiandi ratio uel discernendae ambiguitatis necessitas saepe conturbat. Sane Graeca uerba Graecis accentibus efferimus. In Latin
ambo (2) 04.376, 04.381.
H04.376 c sapiens, pluralis, ut hi sapientes. Est et dualis numerus, qui singulariter enuntiari non potest, ut hi ambo, hi duo. Sunt etiam nomina numero communia, ut res, nubes, dies. Sunt semper singularia g
K04.376 c sapiens, pluralis, ut hi sapientes. Est et dualis numerus, qui singulariter enuntiari non potest, ut hi ambo, hi duo. Sunt etiam nomina numero communia, ut res, nubes, dies [fines]. Sunt semper sing
04.381 ina et pro articulis et pro demonstratione ponuntur. Neuter, uter, {unus, [omnis]} alter, alius, ullus, ambo, uterque, sunt qui nomina, sunt qui pronomina existiment, ideo quod articulis in declinatione
ambobus (1) 04.390.
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.390
39
d haec praepositio propter euphoniam subicitur et facit pube tenus. Clam praepositio casibus seruit ambobus. Vtriusque casus praepositiones sunt hae: in, sub, super, subter. Quarum in et sub tunc a
amentium (1) 04.398.
04.398
i, in me conuertite ferrum’. // Paronomasia est ueluti quaedam denominatio, ut \ ‘nam inceptio est amentium, haut amantium’. // Schesis onomaton est multitudo nominum coniunctorum quodam h
amet (1) 04.402.
04.402
simplicitate rustica caret et faceta satis urbanitate expolitum est, ut est illud \ ‘Qui Bauium non odit amet tua carmina, Maeui, / Atque idem iungat uulpes et mulgeat hircos’. // Homoeosis est minus n
amicum (6) 04.390, 04.390, 04.390, 04.390, 04.393, 04.393.
04.393
04.393
04.390
04.390
04.390
04.390
ipsa pro se non in loco suo neque ut conuenit ponitur, ut ‘cui tantum de te licuit’ pro 'in te', et 'apud
co suo neque ut conuenit ponitur, ut ‘cui tantum de te licuit’ pro 'in te', et 'apud amicum eo' pro 'ad
his ad et apud, cum unius casus sint, diuerso modo ponuntur. Dicimus enim 'ad amicum uado', 'apud
enim 'ad amicum uado', 'apud amicum sum'. Nam neque 'apud amicum uado' recte dicitur neque 'ad
penes arbitros. Ex his ad et apud, cum unius casus sint, diuerso modo ponuntur. Dicimus enim 'ad
nt, diuerso modo ponuntur. Dicimus enim 'ad amicum uado', 'apud amicum sum'. Nam neque 'apud
amicum eo' pro 'ad amicum', et 'intro sum' pro 'intus sum', et 'foris exeo' pro foras. Per accidentia
amicum', et 'intro sum' pro 'intus sum', et 'foris exeo' pro foras. Per accidentia partibus orationis to
amicum sum'. Nam neque 'apud amicum uado' recte dicitur neque 'ad amicum sum'. Vsque praepo
amicum sum'. Vsque praepositio plurimis non uidetur, quia sine aliqua praepositione proferri recte
amicum uado', 'apud amicum sum'. Nam neque 'apud amicum uado' recte dicitur neque 'ad amicum
amicum uado' recte dicitur neque 'ad amicum sum'. Vsque praepositio plurimis non uidetur, quia si
amissa (2) 04.383, 04.383.
04.383
04.383
t. Sed haec et similia defectiua existimanda sunt. Deponentia sunt, quae r littera terminantur et ea amissa Latina non sunt, ut conuiuor, conluctor. Communia sunt, quae r littera terminantur et in du
t accepta r littera faciunt ex se passiua, ut lego legor. Passiua sunt, quae r littera terminantur et ea amissa redeunt in actiua, ut legor lego. Neutra sunt quae o littera terminantur et accepta r littera L
amittit (1) 04.368.
04.368
amo
unem syllabam, et s littera suae cuiusdam potestatis est, quae in metro plerumque uim consonantis amittit. Item ex illis f littera superponitur liquidis [l uel r], quem ad modum muta quaelibet, et com
(3) 04.359, 04.359, 04.385.
04.359
04.359
04.385
am, ut amo amas, amor amaris; et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut amo amabo, amor amabor. Secunda quae est? Quae indicatiuo modo tempore praesenti numero si
ctam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam syllabam, ut amo amas, amor amaris; et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut amo a
Latinas recipient consonantes, ut sedeo, lanio, inruo, libo, uoco, uado, lego, traho, inpello, <04.385> amo, cano, scalpo, curro, lasso, peto, texo. His accedunt i et u pro consonantibus, ut aio, adiuuo: na
amor (3) 04.359, 04.359, 04.401.
04.359
04.359
04.401
amorum
04.377
mas, amor amaris; et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut amo amabo, amor amabor. Secunda quae est? Quae indicatiuo modo tempore praesenti numero singulari secu
ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam syllabam, ut amo amas, amor amaris; et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut amo amabo, amor
rposita ratiocinatio diuisae sententiae, ut \ ‘Aeneas, neque enim patrius consistere mentem / passus amor, rapidum ad naues praemittit Achaten’. // Tmesis est unius conpositi aut simplicis uerbi sect
(1) 04.377.
deficiunt. Sunt praeterea nomina, quorum alia genetiuum casum trahunt, ut ignarus belli, ‘securus amorum’; alia datiuum, ut inimicus malis, congruus paribus; alia accusatiuum, sed figurate, ut exo
amphibolia (2) 04.394, 04.395.
H04.394
K04.394
H04.395
K04.395
cacemphaton, pleonasmos, perissologia, macrologia, tautologia, eclipsis, tapinosis, cacosyntheton,
cacenphaton, pleonasmos, perissologia, macrologia, tautologia, eclipsis, tapinosis, cacosyntheton,
// Cacosyntheton est uitiosa conpositio dictionum, ut ‘uersaque iuuencum Terga fatigamus hasta’.
// Cacosyntheton est uitiosa conpositio dictionum, ut ‘uersaque iuuencum Terga fatigamus hasta’.
amphibracho (1) K04.370.
amphibolia. Acyrologia est inpropria dictio, ut \ ‘hunc ego si potui tantum sperare dolorem’ // spe
amphibolia. Acyrologia est inpropria dictio, ut \ ‘hunc ego si potui tantum sperare dolorem’ // spe
Amphibolia est ambiguitas dictionis, quae fit aut per casum accusatiuum, ut si quis dicat 'audio sec
Amphibolia est ambiguitas dictionis, quae fit aut per casum accusatiuum, ut siquis dicat 'audio sec
40
CIRILO GARCÍA ROMÁN
K04.370 e reddunt. Trisyllabi uero cum trisyllabis geminati sexaginta et quattuor colliguntur. Atque excepto amphibracho [quem metrici informem et inconditum iudicant] et epitrito, quorum alterum tripla, a
H04.370 e reddunt. Trisyllabi uero cum trisyllabis geminati sexaginta et quattuor colliguntur. Atque excepto amphibrachy et epitrito, quorum alterum tripla, alterum epitrita diuisione partimur, uniuersorum p
amphibrachy (1) H04.370.
H04.370 e reddunt. Trisyllabi uero cum trisyllabis geminati sexaginta et quattuor colliguntur. Atque excepto amphibrachy et epitrito, quorum alterum tripla, alterum epitrita diuisione partimur, uniuersorum p
K04.370 e reddunt. Trisyllabi uero cum trisyllabis geminati sexaginta et quattuor colliguntur. Atque excepto amphibracho [quem metrici informem et inconditum iudicant] et epitrito, quorum alterum tripla, a
amphibrachys (1) 04.370.
04.370
ut Erato; huic contrarius est dactylus ex longa et duabus breuibus temporum quattuor, ut Maenalus; amphibrachys ex breui et longa et breui temporum quattuor, ut carina; huic contrarius est amphim
amphimacrus (1) 04.370.
04.370
ampla
04.401
Maenalus; amphibrachys ex breui et longa et breui temporum quattuor, ut carina; huic contrarius est amphimacrus ex longa et breui et longa temporum quinque, ut insulae; bacchius ex breui et duabu
(1) 04.401.
os. Ironia est tropus per contrarium quod conatur ostendens, ut \ ‘egregiam uero laudem et spolia ampla refertis / <04.402> tuque puerque tuus’ // et cetera. Hanc nisi grauitas pronuntiationis adiuu
amplector (2) 04.366, 04.389.
H04.366 on possunt? Vt di, dis, re, se, am, con. Quo modo? Dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior. Quae sunt, quae iungi non possunt? Vt apud, penes. Quae iunguntur et sepa
K04.366 i non possunt? Di, dis, re, se, am, con. Quo modo? Dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior. Quae sunt, quae coniungi non possunt? Apud et penes. Quae coniunguntur
04.389 parantur. Coniunguntur, ut di, dis, re, se, am, con: dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior; separantur, ut apud, penes; coniunguntur et separantur ceterae omnes. Ex q
amplius (2) 04.370, 04.370.
04.370
04.370
metro pedes legitimi, sunt nothi. Simplices pedes non amplius quam ternas syllabas, duplices non amplius quam senas habent. <04.371> 5. DE TONIS Tonos alii accentus, alii tenores nominant.
rtia paeonica nominatur. Sunt in uno quoque metro pedes legitimi, sunt nothi. Simplices pedes non amplius quam ternas syllabas, duplices non amplius quam senas habent. <04.371> 5. DE TONIS
an (4) 04.359, 04.389, 04.389, 04.393.
H04.389
K04.389
04.393
H04.389
K04.389
04.359
unes, ut et, igitur. Sunt etiam dictiones, quas incertum est utrum coniunctiones an praepositiones
unes, ut et, igitur. Sunt etiam dictiones, quas incertum est utrum coniunctiones an praepositiones
tatio uim contextae orationis obtineat. Multi etiam dubitauerunt, scala quadriga scopa soloecismus
, autem, aut communes, ut et, igitur. Sunt etiam dictiones, quas incertum est utrum coniunctiones
, autem, aut communes, ut et, igitur. Sunt etiam dictiones, quas incertum est utrum coniunctiones
audior audiar. Haec in imperatiuo et in infinitiuo statim discerni possunt, utrum i littera correpta sit
an aduerbia nominemus, quae tamen omnes sensu facile dinoscuntur. Nam et coniunctiones pro alii
an aduerbia nominemus [ut cum et ut. haec, nisi sententiam considerauerimus, incerta sunt], quae t
an barbarismus esset, cum scilicet id genus dictionis barbarismum esse uel ex ipsius uitii definition
an praepositiones an aduerbia nominemus, quae tamen omnes sensu facile dinoscuntur. Nam et con
an praepositiones an aduerbia nominemus [ut cum et ut. haec, nisi sententiam considerauerimus, in
an producta. Nam correpta i littera in e conuertitur; producta si fuerit non mutatur. Quando tertia co
anadiplosis (2) 04.397, 04.398.
H04.397
K04.397
H04.398
K04.398
fere sunt decem et septem, quorum haec sunt nomina: prolempsis, zeugma, hypozeuxis, syllempsis,
ria fere sunt decem et septem, quorum haec sunt nomina: prolepsis, zeugma, hypozeuxis, syllepsis,
a ita late patet, ut fieri soleat et per partes orationis, et per accidentia partibus orationis. <04.398>
uerbo adiungitur, ut \ sunt nobis mitia poma, / castaneae molles et pressi copia lactis. // <04.398>
analogia
04.379
anadiplosis, anaphora, epanalempsis, epizeuxis, paronomasia, schesis onomaton, parhomoeon, ho
anadiplosis, anaphora, epanalepsis, epizeuxis, paronomasia, schesis onomaton, parhomoeon, homo
Anadiplosis est congeminatio dictionis ex ultimo loco praecedentis uersus et principio sequentis, u
Anadiplosis est congeminatio dictionis ex ultimo loco praecedentis uersus et principio sequentis, u
(1) 04.379.
oema, schema: nam huius formae nomina ueteres etiam feminino genere declinabant. In his regulis analogia uel ex conlatione positiuorum nominum uel ex deminutione cognoscitur. Meminerimus a
analogiam
(1) 04.379.
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.379
41
et ab hoc iugere, iugerum, iugeribus, uerum euphoniam in dictionibus plus interdum ualere, quam analogiam uel regulam praeceptorum. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari u littera fueri
anapaestus (1) 04.370.
04.370
trium, ut macula; huic contrarius est molossus ex tribus longis temporum sex, ut <04.370> Aeneas; anapaestus ex duabus breuibus et longa temporum quattuor, ut Erato; huic contrarius est dactylus
anaphora (2) 04.397, 04.398.
H04.397 em et septem, quorum haec sunt nomina: prolempsis, zeugma, hypozeuxis, syllempsis, anadiplosis, anaphora, epanalempsis, epizeuxis, paronomasia, schesis onomaton, parhomoeon, homoeoptoton,
K04.397 decem et septem, quorum haec sunt nomina: prolepsis, zeugma, hypozeuxis, syllepsis, anadiplosis, anaphora, epanalepsis, epizeuxis, paronomasia, schesis onomaton, parhomoeon, homoeoptoton, h
04.398 ecedentis uersus et principio sequentis, ut \ ‘sequitur pulcherrimus Astur, / Astur equo fidens…’ // Anaphora est relatio eiusdem uerbi per principia uersuum plurimorum, ut \ ‘Nate, meae uires, mea
anastrophe (2) 04.401, 04.401.
04.401
04.401
roproteron est sententiae cum uerbis ordo mutatus, ut \ ‘torrere parant flammis et frangere saxo’. // Anastrophe est uerborum tantum ordo praeposterus, ut ‘Italiam contra’ pro contra Italiam. Parent
aton est transcensio quaedam uerborum ordinem turbans, cuius species sunt quinque: hysterologia, anastrophe, parenthesis, tmesis, synchysis. Hysterologia uel hysteroproteron est sententiae cum u
Anchisiades (1) 04.400.
H04.400 minis posita, quae fit modis tribus, ab animo, a corpore, extrinsecus; ab animo, ut ‘magnanimusque Anchisiades’; a corpore, ut ‘ipse arduus’; extrinsecus, ut \ ‘infelix puer atque impar congressus Ac
K04.400 minis posita, quae fit modis tribus, ab animo, a corpore, extrinsecus; ab animo, ut ‘magnanimusque Anchisiades’; a corpore, ut ‘ipse arduus altaque pulsat Sidera’; extrinsecus, ut \ ‘infelix puer atque
animaduertere (1) 04.377.
04.377
ntur etiam de conpluribus, ut inexpugnabilis, inperterritus. In declinatione conpositorum nominum animaduertere debemus, ea, quae ex duobus nominatiuis conposita fuerint, ex utraque parte per o
animal (1) 04.374.
04.374
r: haec et conparatiuum gradum admittunt, ut dexterior, sinisterior. Sunt alia generalia, ut corpus, animal; alia specialia, ut lapis, homo, lignum; alia facta de uerbo, ut doctor, lector; alia participiis s
animale (4) 04.399, 04.399, 04.399, 04.399.
04.399
04.399
H04.399
K04.399
04.399
attuor: ab animali ad animale, ab inanimali ad inanimale, ab animali ad inanimale, ab inanimali ad
homoeosis. Metaphora est rerum uerborumque translatio. Haec fit modis quattuor: ab animali ad
haec animalis sunt, ita mons animam non habet, cui membra hominis adscribuntur; ab inanimali ad
haec animalis sunt, ita mons animam non habet, cui membra hominis ascribuntur; ab inanimali ad
male, ab inanimali ad inanimale, ab animali ad inanimale, ab inanimali ad animale. Ab animali ad
animale. Ab animali ad animale, ut \ ‘Tiphyn aurigam celeris fecere carinae’: // nam et auriga et g
animale, ab inanimali ad inanimale, ab animali ad inanimale, ab inanimali ad animale. Ab animali
animale, ut ‘si tantum pectore robur Concipis’: nam ut robur animam non habet, sic utique Turnus,
animale, ut ‘si tantum pectore robur Concipis’: nam ut robur animam non habet, sic utique Turnus,
animale, ut \ ‘Tiphyn aurigam celeris fecere carinae’: // nam et auriga et gubernator animam haben
animali (4) 04.399, 04.399, 04.399, 04.399.
04.399
04.399
04.399
H04.399
K04.399
e, allegoria, homoeosis. Metaphora est rerum uerborumque translatio. Haec fit modis quattuor: ab
mali ad animale, ab inanimali ad inanimale, ab animali ad inanimale, ab inanimali ad animale. Ab
borumque translatio. Haec fit modis quattuor: ab animali ad animale, ab inanimali ad inanimale, ab
ab inanimali ad inanimale, ut ‘pelagus tenuere rates’: nam et rates et naues animam non habent; ab
inanimali ad inanimale, ut ‘ut pelagus tenuere rates’: nam et naues et rates animam non habent; ab
animali ad animale, ab inanimali ad inanimale, ab animali ad inanimale, ab inanimali ad animale.
animali ad animale, ut \ ‘Tiphyn aurigam celeris fecere carinae’: // nam et auriga et gubernator ani
animali ad inanimale, ab inanimali ad animale. Ab animali ad animale, ut \ ‘Tiphyn aurigam celer
animali ad inanimale, ut \ ‘Atlantis cinctum assidue cui nubibus atris / piniferum caput’ // et cetera:
animali ad inanimale, ut \ ‘Atlantis cinctum assidue cui nubibus atris / piniferum caput’; // nam ut
animalis (1) 04.399.
H04.399 animale, ut \ ‘Atlantis cinctum assidue cui nubibus atris / piniferum caput’ // et cetera: nam ut haec animalis sunt, ita mons animam non habet, cui membra hominis adscribuntur; ab inanimali ad ani
K04.399 ali ad inanimale, ut \ ‘Atlantis cinctum assidue cui nubibus atris / piniferum caput’; // nam ut haec animalis sunt, ita mons animam non habet, cui membra hominis ascribuntur; ab inanimali ad anim
animam (5) 04.399, 04.399, 04.399, 04.399, 04.399.
42
H04.399
K04.399
04.399
H04.399
K04.399
H04.399
K04.399
H04.399
K04.399
CIRILO GARCÍA ROMÁN
Ab animali ad animale, ut \ ‘Tiphyn aurigam celeris fecere carinae’: // nam et auriga et gubernator animam habent; ab inanimali ad inanimale, ut ‘pelagus tenuere rates’: nam et rates et naues anima
Ab animali ad animale, ut \ ‘Tiphyn aurigam celeris fecere carinae’: // nam et auriga et gubernator animam habent; ab inanimali ad inanimale, ut ‘ut pelagus tenuere rates’: nam et naues et rates ani
tum pectore robur Concipis’: nam ut robur animam non habet, sic utique Turnus, cui haec dicuntur, animam habet. Scire autem debemus esse metaphoras alias reciprocas, alias partis unius. <04.40
ernator animam habent; ab inanimali ad inanimale, ut ‘pelagus tenuere rates’: nam et rates et naues animam non habent; ab animali ad inanimale, ut \ ‘Atlantis cinctum assidue cui nubibus atris / pini
ator animam habent; ab inanimali ad inanimale, ut ‘ut pelagus tenuere rates’: nam et naues et rates animam non habent; ab animali ad inanimale, ut \ ‘Atlantis cinctum assidue cui nubibus atris / pini
inctum assidue cui nubibus atris / piniferum caput’ // et cetera: nam ut haec animalis sunt, ita mons animam non habet, cui membra hominis adscribuntur; ab inanimali ad animale, ut ‘si tantum pecto
Atlantis cinctum assidue cui nubibus atris / piniferum caput’; // nam ut haec animalis sunt, ita mons animam non habet, cui membra hominis ascribuntur; ab inanimali ad animale, ut ‘si tantum pector
hominis adscribuntur; ab inanimali ad animale, ut ‘si tantum pectore robur Concipis’: nam ut robur animam non habet, sic utique Turnus, cui haec dicuntur, animam habet. Scire autem debemus ess
hominis ascribuntur; ab inanimali ad animale, ut ‘si tantum pectore robur Concipis’: nam ut robur animam non habet, sic utique Turnus, cui haec dicuntur, animam habet. Scire autem debemus ess
animi (1) 04.391.
H04.391 INTERIECTIONE Interiectio est pars orationis interiecta aliis partibus orationis ad exprimendos animi adfectus: aut metuentis, ut ei; aut optantis, ut o; aut dolentis, ut heu; aut laetantis, ut euax.
K04.391 INTERIECTIONE Interiectio est pars orationis interiecta aliis partibus orationis ad exprimendos animi adfectus: aut metuentis, ut ei [eu]; aut optantis, ut o; aut dolentis, ut [heia et] heu; aut laetanti
animo (3) 04.400, 04.400, 04.400.
04.400
04.400
H04.400
K04.400
eliqua demonstrabunt. Antonomasia est significatio uice nominis posita, quae fit modis tribus, ab
numquam est sine nomine, ut ‘dira Celaeno’ et ‘dia Camilla’. Fit etiam epitheton modis tribus, ab
asia est significatio uice nominis posita, quae fit modis tribus, ab animo, a corpore, extrinsecus; ab
asia est significatio uice nominis posita, quae fit modis tribus, ab animo, a corpore, extrinsecus; ab
animo, a corpore, extrinsecus; ab animo, ut ‘magnanimusque Anchisiades’; a corpore, ut ‘ipse ardu
animo, a corpore, extrinsecus. His duobus tropis uel uituperamus aliquem uel ostendimus uel orna
animo, ut ‘magnanimusque Anchisiades’; a corpore, ut ‘ipse arduus’; extrinsecus, ut \ ‘infelix puer
animo, ut ‘magnanimusque Anchisiades’; a corpore, ut ‘ipse arduus altaque pulsat Sidera’; extrinse
annos (1) K04.390.
K04.390 m fores, post tergum, trans ripam, ultra fines, praeter officium, propter rem, supra caelum, [circiter annos], usque Oceanum, [secus uos] penes arbitros. Ex his ad et apud, cum unius casus sint, diuers
ante (25) 04.359, 04.359, 04.359, 04.359, 04.359, 04.359, 04.365, 04.365, 04.372, 04.372, 04.382, 04.382, 04.382, 04.382, 04.382, 04.382, 04.382, 04.384, 04.384, 04.390, 04.390, 04.391, 04.394, 04.398,
04.398.
04.390
04.365
04.365
H04.390
K04.390
04.398
04.391
H04.398
K04.398
04.394
04.359
04.359
04.382
04.382
04.382
04.359
04.359
04.359
04.382
sui praeponuntur, aliae ablatiuo, aliae utrique. Accusatiui casus praepositiones sunt hae: ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum, circa, contra, erga, extra, inter, intra, infra, iuxta, ob, pone, per, p
tantum. Quot? Duo. Qui? Accusatiuus et ablatiuus. Da praepositiones casus accusatiui. Ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum, circa, contra, erga, extra, inter, intra, infra, iuxta, ob, pone, per, p
ans, ultra, praeter, propter, supra, usque, penes. Quo modo? Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, circa templum, contra host
um, post, trans, ultra, praeter, propter, supra, usque, penes. Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, circa templum, contra host
ltra, praeter, propter, supra, [circiter] usque, [secus] penes. Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, circa templum, contra host
uerbi in principio uersus positi in eiusdem fine repetitio, ut \ ‘ante etiam sceptrum Dictaei regis et ante’. // Epizeuxis est eiusdem uerbi in eodem uersu sine aliqua dilatione congeminatio, ut \ ‘me,
scipio. Antiqui praepositiones etiam genetiuo casui coniungebant, ut ‘crurum tenus’. Item post et ante et circum utriusque casus inuenimus. Sed scire nos conuenit praepositiones ius suum tunc ret
Typhoëa temnis’. // Epanalempsis est uerbi in principio uersus positi in eiusdem fine repetitio, ut \ ‘ante etiam sceptrum Dictaei regis et ante’. // Epizeuxis est eiusdem uerbi in eodem uersu sine ali
la Typhoëa temnis’. // Epanalepsis est uerbi in principio uersus positi in eiusdem fine repetitio, ut \ ‘ante etiam sceptrum Dictaei regis et ante’. // Epizeuxis est eiusdem uerbi in eodem uersu sine ali
iones, cum alia pro alia ponitur aut necessaria subtrahitur: alia pro alia ponitur, ut ‘'sub lucem'’ pro 'ante lucem'; necessaria subtrahitur, ut \ ‘siluis te, Tyrrene, feras agitare putasti’ // pro 'in siluis'. P
do tempore praesenti numero singulari secunda persona uerbo actiuo et neutrali a productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam syllabam, ut amo amas,
do tempore praesenti numero singulari secunda persona uerbo actiuo et neutrali e productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam syllabam, ut doceo doce
do tempore praesenti numero singulari secunda persona uerbo actiuo et neutrali e productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam syllabam, ut moneo mo
do tempore praesenti numero singulari secunda persona uerbo actiuo et neutrali a productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam syllabam, ut uoco uocas
singulari secunda persona uerbo actiuo et neutrali i interdum correptam interdum productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti pro i littera e correptam uel i productam
esenti numero singulari secunda persona uerbo actiuo et neutrali i correptam uel i productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti pro i littera e correptam uel i productam
erbo actiuo et neutrali a productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam syllabam, ut amo amas, amor amaris; et futurum tempus eiusdem modi in bo et in
erbo actiuo et neutrali e productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam syllabam, ut doceo doces, doceor doceris; et futurum tempus eiusdem modi in bo
nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti pro i littera e correptam uel i productam habet ante nouissimam syllabam, ut lego legis, legor legeris, audio audis, audior audiris; et futurum temp
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.359
04.382
04.382
04.384
H04.382
K04.382
04.384
H04.372
K04.372
H04.372
K04.372
circ
nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti pro i littera e correptam uel i productam habet
erbo actiuo et neutrali e productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti
erbo actiuo et neutrali a productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti
mnia uerba modi indicatiui temporis praesentis numeri singularis primae personae aut e aut i aut u
em, nisi in eo uerbo quod in prima persona indicatiui modi temporis praesentis numeri singularis e
em, nisi in eo uerbo quod in prima persona indicatiui modi temporis praesentis numeri singularis e
oris praesentis numeri singularis primae personae aut e aut i aut u ante o habent. Si autem uocalem
or +, hyfen uirgula subiecta uersui: hac nota subter posita duo uerba, cum ita res exigit, copulamus,
+, hyphen uirgula subiecta uersui: hac nota subter posita duo uerba, cum ita res exigit, copulamus,
: hac nota subter posita duo uerba, cum ita res exigit, copulamus, ‘ante‿tulit gressum’ et ‘Turnus ut
hac nota subter posita duo uerba, cum ita res exigit, copulamus, ‘ante‿tulit gressum’ et \ ‘Turnus ut
43
ante nouissimam syllabam, ut lego legis, legor legeris, audio audis, audior audiris; et futurum temp
ante nouissimam syllabam, ut moneo mones, moneor moneris; et futurum tempus eiusdem modi in
ante nouissimam syllabam, ut uoco uocas, uocor uocaris; et futurum tempus eiusdem modi in bo et
ante o habent. Si autem uocalem ante o litteram non habebunt, exceptis f et k et q ceteras omnes La
ante o habuerit, ut eo queo eam queam ibo quibo et a passiuo queor quear uel quibor, et si qua sunt
ante o habuerit, ut eo queo eam queam ibo quibo et a passiuo queor quear uel quibor, et siqua sunt
ante o litteram non habebunt, exceptis f et k et q ceteras omnes Latinas recipient consonantes, ut se
‘ante‿tulit gressum’ et ‘Turnus ut ante‿uolans’. Huic contraria est diastole, dextera pars {quaedam
‘ante‿tulit gressum’ et \ ‘Turnus ut ante‿uolans tardum praecesserat agmen’. // Huic contraria est
ante‿uolans’. Huic contraria est diastole, dextera pars {quaedam} circuli ad imam litteram adposita
ante‿uolans tardum praecesserat agmen’. // Huic contraria est diastole, dextera pars [quaedam]
Antenor (1) 04.402.
04.402
aram / taurus’ // et cetera. Paradigma est enarratio exempli hortantis aut deterrentis; hortantis, ut \ ‘Antenor potuit mediis elapsus Achiuis / Illyricos penetrare sinus’ // et cetera; deterrentis, ut \ ‘at n
antepaenultima (1) 04.371.
04.371
cuemus antepaenultimam, ut Tullius Hostilius; si paenultima positione longa fuerit, ipsa acuetur et antepaenultima graui accentu pronuntiabitur, ut Catullus, Metellus, ita tamen, si positione longa n
antepaenultimam
04.371
(1) 04.371.
, ut bonus, malus. In trisyllabis et tetrasyllabis et deinceps, si paenultima correpta fuerit, acuemus antepaenultimam, ut Tullius Hostilius; si paenultima positione longa fuerit, ipsa acuetur et antepa
antepaenultimum (2) 04.371, 04.371.
04.371
04.371
, grauis, circumflexus. Acutus cum in Graecis dictionibus tria loca teneat, ultimum, paenultimum et antepaenultimum, apud Latinos paenultimum et antepaenultimum tenet, ultimum numquam. Circ
ctionibus tria loca teneat, ultimum, paenultimum et antepaenultimum, apud Latinos paenultimum et antepaenultimum tenet, ultimum numquam. Circumflexus autem, quotlibet syllabarum sit dictio,
anteponitur (1) 04.387.
04.387
a: in loco, ut Romae sum; de loco, ut Roma uenio; ad locum, ut Romam pergo. His praepositio non anteponitur, quae prouinciis locis regionibusue adici solet, quia de significatione nominis non rece
antibacchius (1) 04.370.
04.370
e, ut insulae; bacchius ex breui et duabus longis temporum quinque, ut Achates; huic contrarius est antibacchius ex duabus longis et breui temporum quinque, ut natura. Duplices sedecim hi sunt, pr
antiphrasis (2) 04.401, 04.402.
04.401
04.402
luere colla’, // hoc est 'carmen finire'. Huius species multae sunt, ex quibus eminent septem: ironia, antiphrasis, aenigma, charientismos, paroemia, sarcasmos, astismos. Ironia est tropus per contrari
’// et cetera. Hanc nisi grauitas pronuntiationis adiuuerit, confiteri uidebitur quod negare contendit. Antiphrasis est unius uerbi ironia, ut [bellum, lucus et Parcae]: bellum, hoc est minime bellum, et l
antiquam (2) 04.365, 04.390.
04.365
04.390
ando uel nos uel quoslibet in loco esse fuisse futuros esse significamus. In accusatiui casus, ‘itur in antiquam siluam’; in ablatiui casus, ‘stans celsa in puppi’; sub accusatiui casus, ‘postesque sub ips
loco esse fuisse futuros esse significamus. Cuius rei exempla sunt haec: in accusatiui casus, ‘itur in antiquam siluam’; in ablatiui casus, ‘stans celsa in puppi’; sub accusatiui casus, ‘postesque sub ips
antiqui (1) 04.391.
04.391
nt, ut conficio, aut ipsae corrumpuntur, ut suffero, aut et corrumpunt et corrumpuntur, ut suscipio. Antiqui praepositiones etiam genetiuo casui coniungebant, ut ‘crurum tenus’. Item post et ante et c
44
CIRILO GARCÍA ROMÁN
antispastus (1) 04.370.
04.370
x, ut propinquitas; huic contrarius est ditrochaeus ex duobus trochaeis temporum sex, ut cantilena; antispastus ex breui et duabus longis et breui temporum sex, ut Saloninus; huic contrarius est chori
antithesis (2) 04.395, 04.397.
04.397
04.395
rrentium quaedam difficilis ac dura conlisio, ut \ ‘multum ille et terris iactatus et alto’. // <04.397> Antithesis est litterae pro littera positio, ut olli pro illi. Metathesis est translatio litterarum in alien
agoge, aphaeresis, syncope, apocope, ectasis, systole, diaeresis, episynaliphe, synaliphe, ecthlipsis, antithesis, metathesis. <04.396> Prosthesis est appositio quaedam ad principium dictionis litterae
antonomasia (3) 04.399, 04.400, 04.400.
H04.399
K04.399
04.400
04.400
necessitatisue causa. Sunt autem tropi tredecim: metaphora, catachresis, metalempsis, metonymia,
us necessitatisue causa. Sunt autem tropi tredecim: metaphora, catachresis, metalepsis, metonymia,
hic deus praesens adest’. // Haec exempli causa diligentibus posita etiam reliqua demonstrabunt.
elix puer atque impar congressus Achilli’. // Epitheton est praeposita dictio proprio nomini. Nam
antonomasia, epitheton, synecdoche, onomatopoeia, periphrasis, hyperbaton, hyperbole, allegoria,
antonomasia, epitheton, synecdoche, onomatopoeia, periphrasis, hyperbaton, hyperbole, allegoria,
Antonomasia est significatio uice nominis posita, quae fit modis tribus, ab animo, a corpore, extrin
antonomasia uicem nominis sustinet, epitheton numquam est sine nomine, ut ‘dira Celaeno’ et ‘di
aphaeresis (2) 04.395, 04.396.
H04.396 terae aut syllabae, ut magis pro mage et ‘potestur’ pro potest. Hanc alii prosparalempsin appellant. Aphaeresis est ablatio de principio dictionis contraria prosthesi, ut ‘mitte’ pro omitte et ‘temno’ pr
K04.396 s litterae aut syllabae, ut magis pro mage et potestur pro potest. Hanc alii prosparalepsin appellant. Aphaeresis est ablatio de principio dictionis contraria prosthesi, ut mitte pro omitte, temno pro con
04.395 peciem metri ornatusue causa. Huius species sunt quattuordecim: prosthesis, epenthesis, paragoge, aphaeresis, syncope, apocope, ectasis, systole, diaeresis, episynaliphe, synaliphe, ecthlipsis, antith
apocope (2) 04.395, 04.396.
04.395
04.396
ue causa. Huius species sunt quattuordecim: prosthesis, epenthesis, paragoge, aphaeresis, syncope, apocope, ectasis, systole, diaeresis, episynaliphe, synaliphe, ecthlipsis, antithesis, metathesis. <04
tio de media dictione contraria epenthesi, ut audacter pro audaciter, ‘commorat’ pro commouerat. Apocope est ablatio de fine dictionis paragoge contraria, ut Achilli pro Achillis et pote pro potest.
apostrophos (1) 04.372.
H04.372 male cohaerentia discernuntur, ut est ‘ereptae, uirginis ira’ et ‘uiridique in litore conspicitur, sus’. Apostrophos circuli item pars dextera, sed ad summam litteram adposita: hac nota deesse ostendi
K04.372 ale cohaerentia discernuntur, ut est ‘ereptae, uirginis ira’ et \ ‘uiridique in litore conspicitur, sus’. // Apostrophos item circuli pars dextera, sed ad summam litteram adposita: hac nota deesse ostendi
appellant (2) 04.377, 04.396.
H04.396
K04.396
H04.377
K04.377
ictionis litterae aut syllabae, ut magis pro mage et ‘potestur’ pro potest. Hanc alii prosparalempsin
m dictionis litterae aut syllabae, ut magis pro mage et potestur pro potest. Hanc alii prosparalepsin
tiuus, reliqui obliqui. Ablatiuum Graeci non habent: hunc quidam Latinum, nonnulli sextum casum
ui [uel appendices]. Ablatiuum Graeci non habent: hunc quidam Latinum, non nulli sextum casum
appellant. Aphaeresis est ablatio de principio dictionis contraria prosthesi, ut ‘mitte’ pro omitte et
appellant. Aphaeresis est ablatio de principio dictionis contraria prosthesi, ut mitte pro omitte, te
appellant. Est autem nominatiuus hic Cato, genetiuus huius Catonis, datiuus huic Catoni, accusatiu
appellant. Est autem nominatiuus hic Cato, genetiuus huius Catonis, datiuus huic Catoni, accusatiu
appellantur (2) 04.373, 04.377.
H04.377
K04.377
H04.373
K04.373
Casus sunt sex, nominatiuus, genetiuus, datiuus, accusatiuus, uocatiuus, ablatiuus. Ex his duo recti
Casus sunt sex, nominatiuus, genetiuus, datiuus, accusatiuus, uocatiuus, ablatiuus. Ex his duo recti
lam, ut Πολυδεύκηϛ Pollux, Ὀδυσεύϛ Vlixes; sunt inter Graecam Latinamque formam, quae notha
ulam, ut Polydeuces Pollux, Odysseus Vlixes; sunt inter Graecam Latinamque formam, quae notha
appellantur, nominatiuus et uocatiuus, reliqui obliqui. Ablatiuum Graeci non habent: hunc quidam
appellantur, nominatiuus et uocatiuus, reliqui obliqui [uel appendices]. Ablatiuum Graeci non hab
appellantur, ut Achilles, Agamemno. Sunt alia homonyma, quae una appellatione plura significa
appellantur, ut Achilles, Agamemno. Sunt alia homonyma, quae una appellatione plura significa
appellatio (1) 04.373.
04.373
n. Nomini accidunt sex, qualitas, conparatio, genus, numerus, figura, casus. Nomen unius hominis, appellatio multorum, uocabulum rerum est. Sed modo nomina generaliter dicimus. 3. Qualitas no
appellatione (1) 04.373.
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.373
45
inamque formam, quae notha appellantur, ut Achilles, Agamemno. Sunt alia homonyma, quae una appellatione plura significant, ut nepos, acies, aries; sunt alia synonyma uel polyonoma, ut terra hu
appellatiua (3) 04.355, 04.373, 04.376.
H04.355
K04.355
04.373
04.376
sitiuus, ut doctus; conparatiuus, ut doctior; superlatiuus, ut doctissimus. Quae nomina conparantur?
sitiuus, ut doctus; conparatiuus, ut doctior; superlatiuus, ut doctissimus. Quae nomina conparantur?
nomina generaliter dicimus. 3. Qualitas nominum bipertita est. Aut enim propria sunt nomina aut
er, frater. Mobilia autem aut propria sunt et duo genera faciunt, ut Gaius Gaia, Marcius Marcia, aut
Appellatiua dumtaxat qualitatem aut quantitatem significantia: qualitatem, ut bonus, malus; quanti
Appellatiua dumtaxat qualitatem aut quantitatem significantia. Conparatiuus gradus cui casui serui
appellatiua. Propriorum nominum secundum Latinos quattuor sunt species, praenomen, nomen, co
appellatiua sunt et tria faciunt, ut bonus bona bonum, malus mala malum. Sunt item alia nec in tot
appellatiuo (2) 04.385, 04.393.
04.393
04.385
cut \ ‘hauriat hunc oculis ignem crudelis ab alto / Dardanus’ // pro Dardanius: proprium nomen pro appellatiuo posuit. Per genera, sicut ‘'ualidi silices'’ et ‘amarae cortices’ et ‘collus collari caret’. Pe
Aduerbia aut a se nascuntur, ut heri, hodie, nuper, aut ab aliis partibus orationis ueniunt: a nomine appellatiuo, ut doctus docte; a proprio, ut Tullius Tulliane; a uocabulo, ut ostium ostiatim; a prono
appellatiuorum (1) 04.373.
H04.373 anus. Omnia praenomina aut singulis litteris notantur, ut C. P., aut binis, ut Cn., aut ternis, ut Sex. Appellatiuorum nominum species multae sunt. Alia enim sunt corporalia, ut homo, terra, mare; ali
K04.373 icanus. Omnia praenomina aut singulis litteris notantur, ut G P, aut binis, ut Gn, aut ternis, ut Sex. Appellatiuorum nominum species multae sunt. Alia enim sunt corporalia, ut homo, terra, mare; ali
appellatiuum (6) 04.355, 04.355, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356.
04.355
04.356
04.356
04.355
04.356
04.356
s nominum in quo est? Bipertita est: aut enim unius nomen est et proprium dicitur, aut multorum et
is scamnis, accusatiuo haec scamna, uocatiuo o scamna, ablatiuo ab his scamnis. Sacerdos nomen
s magistris, accusatiuo hos magistros, uocatiuo o magistri, ablatiuo ab his magistris. Musa nomen
s. Per hos omnium generum nomina pronomina participia declinantur hoc modo. Magister nomen
tiuo his Musis, accusatiuo has Musas, uocatiuo o Musae, ablatiuo ab his Musis. Scamnum nomen
accusatiuo hos et has sacerdotes, uocatiuo o sacerdotes, ablatiuo ab his sacerdotibus. Felix nomen
appellatiuum. Conparationis gradus quot sunt? Tres. Qui? Positiuus, ut doctus; conparatiuus, ut d
appellatiuum generis communis numeri singularis figurae conpositae casus nominatiui et uocatiui,
appellatiuum generis feminini numeri singularis figurae simplicis casus nominatiui et uocatiui, qu
appellatiuum generis masculini numeri singularis figurae simplicis casus nominatiui et uocatiui, q
appellatiuum generis neutri numeri singularis figurae simplicis casus nominatiui accusatiui et uoc
appellatiuum generis omnis numeri singularis figurae simplicis casus nominatiui et uocatiui, quod
appellatur (1) 04.369.
H04.369 ba, quae in unam desinit consonantem; aut cum pars orationis desinit in longam, quae diphthongos appellatur, sequente statim uocali; aut cum producta uocalis est uocali altera consequente; aut cum
K04.369 in unam desinit consonantem; aut cum pars orationis desinit in longam syllabam, quae diphthongus appellatur, sequente statim uocali; aut cum producta uocalis est uocali altera consequente; aut cum
appendices (1) K04.377.
K04.377 us, uocatiuus, ablatiuus. Ex his duo recti appellantur, nominatiuus et uocatiuus, reliqui obliqui [uel appendices]. Ablatiuum Graeci non habent: hunc quidam Latinum, non nulli sextum casum appell
applicanda (1) 04.388.
04.388
participiorum habentia, ut tunicatus, galeatus, quae, quia a uerbo non ueniunt, non sunt participiis applicanda. Ex quibus sunt etiam illa, quae, cum participia uideantur, uerborum tamen significatio
appositio (3) 04.396, 04.396, 04.396.
04.396
04.396
04.396
apte
04.397
aptota
o reliquias, induperator pro imperator. Hanc alii epenthesin, alii parenthesin dicunt. Paragoge est appositio ad finem dictionis litterae aut syllabae, ut magis pro mage et ‘potestur’ pro potest. Hanc
ad principium dictionis litterae aut syllabae, ut ‘gnato’ pro nato, ‘tetulit’ pro tulit. Epenthesis est appositio ad mediam dictionem litterae aut syllabae, ut ‘relliquias’ pro reliquias, induperator pro i
tole, diaeresis, episynaliphe, synaliphe, ecthlipsis, antithesis, metathesis. <04.396> Prosthesis est appositio quaedam ad principium dictionis litterae aut syllabae, ut ‘gnato’ pro nato, ‘tetulit’ pro tul
(1) 04.397.
tinuo reges ingenti mole Latinus’ // et cetera. Zeugma est unius uerbi conclusio diuersis clausulis apte coniuncta, ut \ ‘Troiugena interpres diuum, qui numina Phoebi, / Qui tripodas, Clari lauros, qu
(3) 04.377, 04.378, 04.379.
46
04.378
H04.379
K04.379
04.377
CIRILO GARCÍA ROMÁN
mina ablatiuo casu singulari quinque litteris uocalibus terminantur, sed ea dumtaxat quae non sunt aptota: in illis enim regula non tenetur. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari a littera fueri
ne quis nos artes, non artus significare uelle existimet. In hanc regulam non ueniunt, ut dictum est, aptota nomina, ut fas, nefas, nequam, nihili, nugas. Non ueniunt tantum pluralia, ut Saturnalia, Vul
nequis nos artes, non artus significare uelle existimet. In hanc regulam non ueniunt, ut dictum est, aptota nomina, ut est fas, nefas, nequam, nihili, nugas. Non ueniunt tantum pluralia, ut Saturnalia,
onoptota, alia diptota, alia triptota, alia tetraptota, alia pentaptota, alia hexaptota. Sunt praeter haec aptota, quae neque per casus neque per numeros declinantur, ut frugi, nihili, nequam, fas, nefas, nu
aptoton (1) 04.376.
04.376
minatiuo casu numero singulari aut neutrum Graecum est, ut gummi, sinapi, aut trium generum est aptoton, ut frugi, nihili. Nomen in o uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut masc
apud (14) 04.365, 04.365, 04.366, 04.369, 04.371, 04.372, 04.389, 04.390, 04.390, 04.390, 04.390, 04.390, 04.391, 04.393.
04.393
04.390
04.390
04.390
04.365
H04.390
K04.390
H04.366
K04.366
H04.391
K04.391
H04.372
K04.372
04.371
H04.369
K04.369
04.389
04.365
H04.390
K04.390
cum ipsa pro se non in loco suo neque ut conuenit ponitur, ut ‘cui tantum de te licuit’ pro 'in te', et 'apud amicum eo' pro 'ad amicum', et 'intro sum' pro 'intus sum', et 'foris exeo' pro foras. Per accid
. Ex his ad et apud, cum unius casus sint, diuerso modo ponuntur. Dicimus enim 'ad amicum uado', 'apud amicum sum'. Nam neque 'apud amicum uado' recte dicitur neque 'ad amicum sum'. Vsque p
sus sint, diuerso modo ponuntur. Dicimus enim 'ad amicum uado', 'apud amicum sum'. Nam neque 'apud amicum uado' recte dicitur neque 'ad amicum sum'. Vsque praepositio plurimis non uidetur,
iuo casui praeponuntur, aliae ablatiuo, aliae utrique. Accusatiui casus praepositiones sunt hae: ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum, circa, contra, erga, extra, inter, intra, infra, iuxta, ob, pone,
Casus tantum. Quot? Duo. Qui? Accusatiuus et ablatiuus. Da praepositiones casus accusatiui. Ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum, circa, contra, erga, extra, inter, intra, infra, iuxta, ob, pone,
ltra fines, praeter officium, propter rem, supra caelum, usque Oceanum, penes arbitros. Ex his ad et apud, cum unius casus sint, diuerso modo ponuntur. Dicimus enim 'ad amicum uado', 'apud amicum
ropter rem, supra caelum, [circiter annos], usque Oceanum, [secus uos] penes arbitros. Ex his ad et apud, cum unius casus sint, diuerso modo ponuntur. Dicimus enim 'ad amicum uado', 'apud amicum
im diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior. Quae sunt, quae iungi non possunt? Vt apud, penes. Quae iunguntur et separantur? Reliquae omnes. 9. DE INTERIECTIONE Interie
m diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior. Quae sunt, quae coniungi non possunt? Apud et penes. Quae coniunguntur et separantur? Reliquae omnes. DE INTERIECTIONE. Interi
dfectus: aut metuentis, ut ei; aut optantis, ut o; aut dolentis, ut heu; aut laetantis, ut euax. Sed haec apud Graecos aduerbiis adplicantur, quod ideo Latini non faciunt, quia huiusce modi uoces non sta
etuentis, ut ei [eu]; aut optantis, ut o; aut dolentis, ut [heia et] heu; aut laetantis, ut euax. Sed haec apud Graecos aduerbiis adplicantur, quod ideo Latini non faciunt, quia huiusce modi uoces non sta
uius consonans remanet, ut est ‘tanton’ me crimine dignum Duxisti?’ Ceterum dasian ⸠ et psilen ⸡‚ apud Latinos H littera uocali addita uel detracta significat. 6. DE POSITVRIS Tres sunt {omnin
cuius consonans remanet, ut est ‘tanton’ me crimine dignum Duxisti?’ Ceterum δασεῖαν et ψιλήν‚ apud Latinos h littera uocali addita uel detracta significat. DE POSITVRIS. Tres sunt omnino po
xus. Acutus cum in Graecis dictionibus tria loca teneat, ultimum, paenultimum et antepaenultimum, apud Latinos paenultimum et antepaenultimum tenet, ultimum numquam. Circumflexus autem, qu
alem suscipit z consonans Graeca duplex. Longa syllaba duo tempora habet, breuis unum. Syllaba apud metricos semipes nominatur. 4. DE PEDIBVS Pes est syllabarum et temporum certa dinu
sequente statim uocali in eadem dictione]. Longa syllaba duo tempora habet, breuis unum. Syllaba apud metricos semipes nominatur. DE PEDIBVS. Pes est syllabarum et temporum certa dinume
, se, am, con: dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior; separantur, ut apud, penes; coniunguntur et separantur ceterae omnes. Ex quibus in et con praepositiones, si ita c
ndum, post, trans, ultra, praeter, propter, supra, usque, penes. Quo modo? Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, circa templu
prope, secundum, post, trans, ultra, praeter, propter, supra, usque, penes. Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, circa templu
post, trans, ultra, praeter, propter, supra, [circiter] usque, [secus] penes. Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, circa templu
aquam (1) 04.402.
04.402
aquila
04.355
04.375
occultam similitudinem rerum, ut \ ‘mater me genuit, eadem mox gignitur ex me’, // cum significet aquam in glaciem concrescere et ex eadem rursus effluere. Charientismos est tropus, quo dura dic
(2) 04.355, 04.375.
generum, quod omne dicitur, ut hic et haec et hoc felix; est epicoenon, id est promiscuum, ut passer, aquila. Numeri nominum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut hic magister; pluralis, ut hi magistri
picoenon uel promiscuum, quod sub una significatione marem ac feminam conprehendit, ut passer, aquila. Sunt praeterea alia sono masculina, intellectu feminina, ut Eunuchus comoedia, Orestes tr
Aquila (1) 04.375.
04.375
Orestes tragoedia, Centaurus nauis; alia sono feminina, intellectu masculina, ut Fenestella scriptor, Aquila orator; alia sono neutra, intellectu feminina, ut Phronesium mulier uel Glycerium; alia sono
aquosus (1) 04.396.
04.396
ut ‘Italiam fato profugus’, cum Italia correpte dici debeat. Systole est correptio contraria ectasi, ut ‘aquosus Orion’, cum Orion producte dici debeat. Diaeresis est discissio syllabae unius in duas fa
ar (3) 04.359, 04.382, 04.382.
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
H04.382
K04.382
04.382
04.359
a enuntiatur: hanc nonnulli quartam coniugationem putant, quod futurum tempus in am et in bo, in
enuntiatur: hanc non nulli quartam coniugationem putant, quod futurum tempus in am et in bo, in
t lego legis, legor legeris, audio audis, audior audiris; et futurum tempus eiusdem modi in am et in
t lego legis, legor legeris, audio audis, audior audiris; et futurum tempus eiusdem modi in am et in
47
ar et in bor syllabam mittit, ut seruio seruis seruiam seruibo, uincior uinciris uinciar uincibor. Quod
ar et in bor syllabam mittit, ut seruio seruis seruiam seruibo, uincior uinciris uinciar uincibor. Quod
ar syllabam mittit, ut lego legam, legor legar, audio audiam, audior audiar. Est altera species tertia
ar syllabam mittit, ut lego legam, legor legar, audio audiam, audior audiar. Haec in imperatiuo et in
aram (1) 04.402.
04.402
aras
04.401
04.401
similis’. Parabole est rerum genere dissimilium conparatio, ut \ ‘qualis mugitus fugit cum saucius aram / taurus’ // et cetera. Paradigma est enarratio exempli hortantis aut deterrentis; hortantis, ut \
(2) 04.401, 04.401.
nfusum ut \ ‘tris Notus abreptas in saxa latentia torquet, / saxa uocant Itali mediis quae in fluctibus aras’. // Est enim ordo hic: tris abreptas Notus in saxa torquet, quae saxa in mediis fluctibus latenti
// Est enim ordo hic: tris abreptas Notus in saxa torquet, quae saxa in mediis fluctibus latentia Itali aras uocant. Hyperbole est dictio fidem excedens augendi minuendiue causa: augendi, ut niue can
arbitros (2) 04.365, 04.390.
04.365 rgum, trans ripam, ultra fines, praeter officium, propter rem, supra caelum, usque Oceanum, penes arbitros. Da praepositiones casus ablatiui. A, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, pala
H04.390 rgum, trans ripam, ultra fines, praeter officium, propter rem, supra caelum, usque Oceanum, penes arbitros. Ex his ad et apud, cum unius casus sint, diuerso modo ponuntur. Dicimus enim 'ad amicu
K04.390 s, praeter officium, propter rem, supra caelum, [circiter annos], usque Oceanum, [secus uos] penes arbitros. Ex his ad et apud, cum unius casus sint, diuerso modo ponuntur. Dicimus enim 'ad amicu
arbor (1) 04.379.
04.379
bus sex, muta una, a e i o u l m n r s x t, ut tabula, sedile, frugi, ratio, genu, mel, scamnum, flumen, arbor, flos, nox, caput. Adiciunt quidam c, ut allec, lac. 11. DE PRONOMINE Pronomen est pa
arbore (1) 04.391.
04.391
accusatiuo casui naturaliter praeponantur, et ablatiuo tamen plerumque iunguntur, ut ‘gemina super arbore sidunt’ et \ ‘ferre iuuat subter densa testudine casus’. // Quamquam multi sunt qui non puta
arbores (1) 04.376.
04.376
emininum et neutrum, ut buxus, pirus, prunus, malus, sed <04.376> neutro fructum, feminino ipsas arbores saepe dicimus. Sunt etiam genera nominum fixa, sunt mobilia. Fixa sunt, quae in alterum
arcus (1) 04.368.
04.368
gon faciunt, ut ae oe au eu ei. Positione, cum correpta uocalis in duas desinit consonantes, ut arma [arcus], aut in unam duplicem, ut axis, aut in alteram consonantem et alteram uocalem loco conson
arduus (1) 04.400.
H04.400 , ab animo, a corpore, extrinsecus; ab animo, ut ‘magnanimusque Anchisiades’; a corpore, ut ‘ipse arduus’; extrinsecus, ut \ ‘infelix puer atque impar congressus Achilli’. // Epitheton est praeposita
K04.400 , ab animo, a corpore, extrinsecus; ab animo, ut ‘magnanimusque Anchisiades’; a corpore, ut ‘ipse arduus altaque pulsat Sidera’; extrinsecus, ut \ ‘infelix puer atque impar congressus Achilli’. // Ep
argentum (1) 04.376.
H04.376 lendae, nundinae, feriae, quadrigae, nuptiae; semper singularia generis neutri, ut pus, uirus, aurum, argentum, oleum, ferrum, triticum et fere cetera, quae ad mensuram pondusue referuntur, quamqu
K04.376 ae, feriae, quadrigae, nuptiae scalae scopae; semper singularia generis neutri, ut pus, uirus, aurum, argentum, oleum, ferrum, triticum et fere cetera, quae ad mensuram pondusue referuntur, quamqu
aries (1) 04.373.
H04.373 chilles, Agamemno. Sunt alia homonyma, quae una appellatione plura significant, ut nepos, acies, aries; sunt alia synonyma uel polyonoma, ut terra humus tellus, ensis mucro gladius. Alia patrony
K04.373 chilles, Agamemno. Sunt alia homonyma, quae una appellatione plura significant, ut nepos, acies, aries; sunt alia synonyma uel polyonoma, ut terra humus, ensis mucro gladius. Alia patronymica,
aristas (1) 04.400.
48
CIRILO GARCÍA ROMÁN
H04.400 pergens ad id quod ostendit, ut ‘speluncis abdidit atris’ et \ ‘post aliquot mea regna uidens mirabor aristas’. // Metonymia est quaedam ueluti transnominatio. Huius multae sunt species. Aut enim p
K04.400 pergens ad id quod ostendit, ut ‘speluncis abdidit atris’ et \ ‘post aliquot mea regna uidens mirabor aristas’. // Metonymia est [dictio] quaedam ueluti transnominatio. Huius multae sunt species. Aut
arma (8) 04.366, 04.368, 04.376, 04.390, 04.394, 04.394, 04.397, 04.398.
04.368
04.398
H04.397
K04.397
04.376
04.394
04.366
04.390
04.394
hthongon faciunt, ut ae oe au eu ei. Positione, cum correpta uocalis in duas desinit consonantes, ut
n est multitudo casuum uarietate distincta, ut \ ‘litora litoribus contraria, fluctibus undas / inprecor,
era. Syllempsis est dissimilium clausularum per unum uerbum conglutinata conceptio, ut ‘hic illius
etera. Syllepsis est dissimilium clausularum per unum uerbum conglutinata conceptio, ut ‘hic illius
multa consuetudine usurpata sint, ut uina, mella, hordea; sunt semper pluralia eiusdem generis, ut
‘urbem quam statuo uestra est’ // pro 'urbs quam statuo'. Per modos uerborum, sicut \ ‘itis, paratis
uppi’; sub accusatiui casus, ‘postesque sub ipsos Nituntur <04.366> gradibus’; sub ablatiui casus, \
celsa in puppi’; sub accusatiui casus, ‘postesque sub ipsos Nituntur gradibus’; sub ablatiui casus, \
unia Troia’ // pro 'cecidit et fumauit'. Per personas, sicut \ ‘Danai, qui parent Atridis, quam primum
arma [arcus], aut in unam duplicem, ut axis, aut in alteram consonantem et alteram uocalem loco c
arma armis, pugnent ipsique nepotesque’. // Hirmos est series orationis tenorem suum usque ad ul
arma, Hic currus fuit’. Hoc schema ita late patet, ut fieri soleat et per partes orationis, et per accide
arma, Hic currus fuit’. Hoc schema ita late patet, ut fieri soleat non solum per partes orationis, sed
arma, moenia, Floralia, Saturnalia. Sunt quaedam positione singularia, <04.377> intellectu pluralia
arma quam primum, uiri’ // pro 'ite parate': indicatiuum modum pro imperatiuo posuit. Per signific
‘arma sub aduersa posuit radiantia quercu’. // Super quam uim habet? Vbi locum significat, magis
‘arma sub aduersa posuit radiantia quercu’. // <04.391> Super uero et subter, cum accusatiuo casui
arma sumite’ // pro 'qui paretis sumite'. Per aduerbia, sicut 'intus eo' pro intro, et 'foras sto' pro for
armato (1) 04.395.
H04.395 sis est humilitas rei magnae non id agente sententia, ut \ ‘penitusque cauernas / ingentes uterumque armato milite conplent’ // et ‘Dulichias uexasse rates’ et \ ‘Pelidae stomachum cedere nescii’. // C
K04.395 sis est humilitas rei magnae non id agente sententia, ut \ ‘penitusque cauernas / ingentes uterumque armato milite complent’ // et ‘Dulichias uexasse rates’ et \ ‘Pelidae stomachum cedere nescii’. //
armipotens (1) 04.370.
04.370
t Saloninus; huic contrarius est choriambus ex longa et duabus breuibus et longa temporum sex, ut armipotens; ionicus minor ex duabus breuibus et duabus longis temporum sex, ut Diomedes; huic
armis (1) 04.398.
04.398
multitudo casuum uarietate distincta, ut \ ‘litora litoribus contraria, fluctibus undas / inprecor, arma armis, pugnent ipsique nepotesque’. // Hirmos est series orationis tenorem suum usque ad ultimu
arrige (1) 04.395.
H04.395 nuntiatio uel in conposita dictione uel in <04.395> uno uerbo, ut ‘numerum cum nauibus aequet’ et ‘arrige aures Pamphile’. Pleonasmos est adiectio uerbi superuacui ad plenam significationem, ut ‘
K04.395 enuntiatio uel in conposita dictione uel in <04.395> uno uerbo, ut ‘numerum cum nauibus aequet’, ‘arrige aures Pamphile’. Pleonasmos est adiectio uerbi superuacui ad plenam significationem, ut ‘
ars (3) 04.353, K04.355, K04.367.
H04.353
<04.353>
K04.353
<04.353> DONATI
K04.367 , aut metum, ut attat, et siqua sunt similia. <04.367> DONATI GRAMMATICI VRBIS ROMAE
K04.355 <04.353> DONATI ARS GRAMMATICA. <04.355> DONATI DE PARTIBVS ORATIONIS
ARS DONATI GRAMMATICI VRBIS ROMAE EDITIO PRIMA <04.355> 1. DE PARTIBVS
ARS GRAMMATICA. <04.355> DONATI DE PARTIBVS ORATIONIS ARS MINOR. Partes
ARS GRAMMATICA. DE VOCE. Vox est aer ictus, sensibilis auditu, quantum in ipso est. Om
ARS MINOR. Partes orationis quot sunt? Octo. Quae? Nomen, pronomen, uerbum, aduerbium, p
arsis (1) 04.369.
04.369
r. 4. DE PEDIBVS Pes est syllabarum et temporum certa dinumeratio. Accidunt uni cuique pedi arsis et thesis, numerus syllabarum, tempus, resolutio, figura, metrum. Pedes disyllabi sunt quattuo
artes (1) 04.379.
H04.379 ihil necesse est retinere u litteram et fluctubus dicere, cum artubus necessitate dicamus, ne quis nos artes, non artus significare uelle existimet. In hanc regulam non ueniunt, ut dictum est, aptota no
K04.379 ihil necesse est retinere u litteram et fluctubus dicere, cum artubus necessitate dicamus, nequis nos artes, non artus significare uelle existimet. In hanc regulam non ueniunt, ut dictum est, aptota no
articulare (1) 04.357.
H04.357 numeri singularis istud istius isti istud o ab isto, et pluraliter ista istorum istis ista o ab istis. Item articulare praepositiuum uel demonstratiuum generis masculini numeri singularis hic huius huic h
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
49
K04.357 utri numeri singularis istud istius isti istud ab isto, et pluraliter ista istorum istis ista ab istis. Item articulare praepositiuum uel demonstratiuum generis masculini numeri singularis hic huius huic h
articulata (2) 04.367, 04.367.
H04.367 <04.367> 1. DE VOCE Vox est aer ictus, sensibilis auditu, quantum in ipso est. Omnis uox aut articulata est aut confusa. Articulata est quae litteris conprehendi potest; confusa, quae scribi non
K04.367 MMATICA. DE VOCE. Vox est aer ictus, sensibilis auditu, quantum in ipso est. Omnis uox aut articulata est aut confusa. Articulata est quae litteris conprehendi potest; confusa, quae scribi non
04.367
Vox est aer ictus, sensibilis auditu, quantum in ipso est. Omnis uox aut articulata est aut confusa. Articulata est quae litteris conprehendi potest; confusa, quae scribi non potest. 2. DE LITTERA
articulatae
04.367
(1) 04.367.
prehendi potest; confusa, quae scribi non potest. 2. DE LITTERA Littera est pars minima uocis articulatae. Litterarum aliae sunt uocales, aliae consonantes. Consonantium aliae sunt semiuocales
articuli (1) 04.381.
04.381
interest, quod pronomina ea putantur, quae, cum sola sint, uicem nominis conplent, ut quis, iste, ille; articuli uero cum [pronominibus aut] nominibus aut participiis iunguntur, ut hic huius huic hunc o
articulis (2) 04.381, 04.381.
04.381
04.381
articulos
04.381
hic huius huic hunc o ab hoc, et pluraliter hi horum his hos o ab his. Haec eadem pronomina et pro articulis et pro demonstratione ponuntur. Neuter, uter, {unus, [omnis]} alter, alius, ullus, ambo, ute
nis]} alter, alius, ullus, ambo, uterque, sunt qui nomina, sunt qui pronomina existiment, ideo quod articulis in declinatione non indigent. 12. DE VERBO Verbum est pars orationis cum tempore e
(1) 04.381.
nomen recipit conparationem, quamuis et qualitatem significet et quantitatem. Inter pronomina et articulos hoc interest, quod pronomina ea putantur, quae, cum sola sint, uicem nominis conplent, u
articulum (1) 04.372.
04.372
ctio, praepositio, interiectio. Ex his duae sunt principales partes orationis, nomen et uerbum. Latini articulum non adnumerant, Graeci interiectionem. Multi plures, multi pauciores partes orationis pu
articulus (3) 04.375, 04.375, 04.375.
04.375
04.375
04.375
aeponitur hic, ut hic magister. Femininum est, cui numero singulari casu nominatiuo pronomen uel articulus praeponitur haec, ut haec Musa. Neutrum est, cui numero singulari casu nominatiuo pron
ininum, neutrum, commune. Masculinum est, cui numero singulari casu nominatiuo pronomen uel articulus praeponitur hic, ut hic magister. Femininum est, cui numero singulari casu nominatiuo pr
praeponitur haec, ut haec Musa. Neutrum est, cui numero singulari casu nominatiuo pronomen uel articulus praeponitur hoc, ut hoc scamnum. Commune est, quod simul masculinum femininumque
artis (1) 04.393.
04.393
mus. 2. DE SOLOECISMO Soloecismus est uitium in contextu partium orationis contra regulam artis grammaticae factum. Inter soloecismum et barbarismum hoc interest, quod soloecismus disc
artubus (1) 04.379.
H04.379 fluctuum, his et ab his fluctibus. Nam nihil necesse est retinere u litteram et fluctubus dicere, cum artubus necessitate dicamus, ne quis nos artes, non artus significare uelle existimet. In hanc regul
K04.379 fluctuum, his et ab his fluctibus. Nam nihil necesse est retinere u litteram et fluctubus dicere, cum artubus necessitate dicamus, nequis nos artes, non artus significare uelle existimet. In hanc regula
artus (1) 04.379.
H04.379 e est retinere u litteram et fluctubus dicere, cum artubus necessitate dicamus, ne quis nos artes, non artus significare uelle existimet. In hanc regulam non ueniunt, ut dictum est, aptota nomina, ut fas
K04.379 se est retinere u litteram et fluctubus dicere, cum artubus necessitate dicamus, nequis nos artes, non artus significare uelle existimet. In hanc regulam non ueniunt, ut dictum est, aptota nomina, ut est
aruo (1) 04.401.
04.401
as
‘et iam prima nouo spargebat lumine terras’ // et cetera et ‘nimio ne luxu obtunsior usus Sit genitali aruo’ et cetera. Hyperbaton est transcensio quaedam uerborum ordinem turbans, cuius species su
(1) 04.373.
50
CIRILO GARCÍA ROMÁN
H04.373 , ut Peleius a Peleo, aut in on, ut Nerion a Nereo. Feminina autem aut in is exeunt, ut Atreis, aut in as, ut Peleias, aut in ne, ut Nerine. Sunt etiam ctetica, id est <04.374> possessiua, quae in ius exeun
K04.373 ut Peleius a Peleo, aut in ion, ut Nerion a Nereo. Feminina autem aut in is exeunt, ut Atreis, aut in as, ut Peleias, aut in ne, ut Nerine. Sunt etiam ctetica, id est <04.374> possessiua, quae in ius exeun
ascendens (1) 04.371.
04.371
odi, neque circumflexus nisi in ea particula, quae est ergo. Acutus accentus est nota per obliquum ascendens in dexteram partem /, grauis nota a summo in dexteram partem descendens \, circumflex
ascribuntur (1) K04.399.
K04.399 / piniferum caput’; // nam ut haec animalis sunt, ita mons animam non habet, cui membra hominis ascribuntur; ab inanimali ad animale, ut ‘si tantum pectore robur Concipis’: nam ut robur animam
H04.399 um caput’ // et cetera: nam ut haec animalis sunt, ita mons animam non habet, cui membra hominis adscribuntur; ab inanimali ad animale, ut ‘si tantum pectore robur Concipis’: nam ut robur anima
aspere
04.396
(1) 04.396.
e geruntur’. // Haec a quibusdam syncrisis nominatur. Ecthlipsis est consonantium cum uocalibus aspere concurrentium quaedam difficilis ac dura conlisio, ut \ ‘multum ille et terris iactatus et alto’.
assidue (1) 04.399.
H04.399 re rates’: nam et rates et naues animam non habent; ab animali ad inanimale, ut \ ‘Atlantis cinctum assidue cui nubibus atris / piniferum caput’ // et cetera: nam ut haec animalis sunt, ita mons anima
K04.399 re rates’: nam et naues et rates animam non habent; ab animali ad inanimale, ut \ ‘Atlantis cinctum assidue cui nubibus atris / piniferum caput’; // nam ut haec animalis sunt, ita mons animam non ha
ast (4) 04.364, 04.365, 04.388, 04.389.
H04.365
K04.365
H04.389
K04.389
04.364
H04.388
K04.388
sita, ut namque. Ordo coniunctionum in quo est? Quia aut praepositiuae coniunctiones sunt, ut ac,
sita, ut namque. Ordo coniunctionum in quo est? Quia aut praepositiuae coniunctiones sunt, ut ac,
osita, ut namque. Ordo coniunctionum in hoc est, quia aut praepositiuae coniunctiones sunt, ut at,
osita, ut namque. Ordo coniunctionum in hoc est, quia aut praepositiuae sunt coniunctiones, ut at,
? Copulatiuas, disiunctiuas, expletiuas, causales, rationales. Da copulatiuas. Et, que, at, atque, ac,
ulatiuae, disiunctiuae, expletiuae, causales, rationales. Copulatiuae sunt hae, et, que, at, atque, ac,
uae, disiunctiuae, expletiuae, causales, rationales. [VI] Copulatiuae sunt hae, et, que, at, atque, ac,
ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur. 8. DE PRAEPOSITIONE Praep
ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur ergo. DE PRAEPOSITIONE. Pr
ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur. Sunt etiam dictiones, quas incert
ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur. Sunt etiam dictiones, quas incert
ast. Da disiunctiuas. Aut, ue, uel, ne, nec, neque. Da expletiuas. Quidem, equidem, saltim, uidelicet
ast; <04.389> disiunctiuae, aut, ue, uel, ne, nec, neque; expletiuae, quidem, equidem, saltim, uideli
ast; <04.389> [VI] disiunctiuae [sunt], aut, ue, uel, ne, nec, neque; [XI] expletiuae [sunt], quidem,
astismos (3) 04.401, 04.402, 04.402.
04.402
04.401
04.402
o atque hostilis inrisio, ut \ ‘En agros et quam bello, Troiane, petisti, / Hesperiam metire iacens’. // Astismos est tropus multiplex numerosaeque uirtutis. Namque astismos putatur quidquid simplicita
sunt, ex quibus eminent septem: ironia, antiphrasis, aenigma, charientismos, paroemia, sarcasmos, astismos. Ironia est tropus per contrarium quod conatur ostendens, ut \ ‘egregiam uero laudem et
tisti, / Hesperiam metire iacens’. // Astismos est tropus multiplex numerosaeque uirtutis. Namque astismos putatur quidquid simplicitate rustica caret et faceta satis urbanitate expolitum est, ut est ill
astra (1) 04.399.
04.399
04.399> \ ‘Principio caelum ac terras camposque liquentes / lucentemque globum lunae Titaniaque astra / spiritus intus alit’. // Polysyndeton est multis nexa coniunctionibus dictio, ut \ ‘Acamasque
Astur (2) 04.398, 04.398.
04.398
04.398
atio dictionis ex ultimo loco praecedentis uersus et principio sequentis, ut \ ‘sequitur pulcherrimus Astur, / Astur equo fidens…’ // Anaphora est relatio eiusdem uerbi per principia uersuum plurim
tionis ex ultimo loco praecedentis uersus et principio sequentis, ut \ ‘sequitur pulcherrimus Astur, / Astur equo fidens…’ // Anaphora est relatio eiusdem uerbi per principia uersuum plurimorum, ut
asyndeton (1) 04.399.
H04.399 unctionibus dictio, ut \ ‘Acamasque Thoasque / Pelidesque Neoptolemus’ // et cetera. Dialyton uel asyndeton est figura superiori contraria carens coniunctionibus, ut \ ‘Ite / ferte citi flammas, date te
K04.399 tionibus dictio, ut \ ‘Acamasque Thoasque / Pelidesque Neoptolemusque’ // et cetera. Dialyton uel asyndeton est figura superiori contraria carens coniunctionibus, ut \ ‘Ite / ferte citi flammas, date te
at
(6) 04.364, 04.368, 04.368, 04.388, 04.389, 04.402.
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
H04.389
K04.389
04.364
H04.388
K04.388
H04.368
K04.368
04.402
H04.368
K04.368
51
nposita, ut namque. Ordo coniunctionum in hoc est, quia aut praepositiuae coniunctiones sunt, ut at, ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur. Sunt etiam dictiones, quas inc
nposita, ut namque. Ordo coniunctionum in hoc est, quia aut praepositiuae sunt coniunctiones, ut at, ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur. Sunt etiam dictiones, quas inc
uinque. Quas? Copulatiuas, disiunctiuas, expletiuas, causales, rationales. Da copulatiuas. Et, que, at, atque, ac, ast. Da disiunctiuas. Aut, ue, uel, ne, nec, neque. Da expletiuas. Quidem, equidem, sal
Sunt enim copulatiuae, disiunctiuae, expletiuae, causales, rationales. Copulatiuae sunt hae, et, que, at, atque, ac, ast; <04.389> disiunctiuae, aut, ue, uel, ne, nec, neque; expletiuae, quidem, equidem,
enim copulatiuae, disiunctiuae, expletiuae, causales, rationales. [VI] Copulatiuae sunt hae, et, que, at, atque, ac, ast; <04.389> [VI] disiunctiuae [sunt], aut, ue, uel, ne, nec, neque; [XI] expletiuae [su
am duplicem, ut axis, aut in alteram consonantem et alteram uocalem loco consonantis positam, ut ‘At Iuno’, ‘At Venus’, aut in i litteram solam loco consonantis positam, quam <04.369> nonnulli g
am duplicem, ut axis, aut in alteram consonantem et alteram uocalem loco consonantis positam, ut at Iuno, at Venus, aut in i litteram solam loco consonantis positam [quam <04.369> non nulli gemi
, ut \ ‘Antenor potuit mediis elapsus Achiuis / Illyricos penetrare sinus’ // et cetera; deterrentis, ut \ ‘at non sic Phrygius penetrat Lacedaemona pastor / Ledaeamque Helenam Troianas uexit ad urbes’
em, ut axis, aut in alteram consonantem et alteram uocalem loco consonantis positam, ut ‘At Iuno’, ‘At Venus’, aut in i litteram solam loco consonantis positam, quam <04.369> nonnulli geminant, ut
icem, ut axis, aut in alteram consonantem et alteram uocalem loco consonantis positam, ut at Iuno, at Venus, aut in i litteram solam loco consonantis positam [quam <04.369> non nulli geminant], ut
Athenae (2) 04.371, 04.377.
H04.377 tellectu pluralia, ut populus, contio, plebs; sunt quaedam positione pluralia, intellectu singularia, ut Athenae, Cumae, Thebae, Mycenae. 8. Figurae nominibus accidunt duae, simplex et conposita: si
K04.377 alia, ut populus, [conuentus] contio, plebs; sunt quaedam positione pluralia, intellectu singularia, ut Athenae, Cumae, Thebae, Mycenae. Figurae nominibus accidunt duae, simplex et conposita: sim
04.371
circumflectetur, ut Cethegus, perosus; si ultima quoque natura longa fuerit, paenultima acuetur, ut Athenae, Mycenae. In conpositis dictionibus unus accentus est non minus quam in una parte orati
Atlantis (1) 04.399.
H04.399 ut ‘pelagus tenuere rates’: nam et rates et naues animam non habent; ab animali ad inanimale, ut \ ‘Atlantis cinctum assidue cui nubibus atris / piniferum caput’ // et cetera: nam ut haec animalis sun
K04.399 ‘ut pelagus tenuere rates’: nam et naues et rates animam non habent; ab animali ad inanimale, ut \ ‘Atlantis cinctum assidue cui nubibus atris / piniferum caput’; // nam ut haec animalis sunt, ita mo
atque (10) 04.362, 04.364, 04.367, 04.370, 04.385, 04.388, 04.396, 04.400, 04.402, 04.402.
04.364
H04.388
K04.388
04.396
H04.370
K04.370
04.367
04.402
04.402
H04.400
K04.400
04.362
04.385
que. Quas? Copulatiuas, disiunctiuas, expletiuas, causales, rationales. Da copulatiuas. Et, que, at, atque, ac, ast. Da disiunctiuas. Aut, ue, uel, ne, nec, neque. Da expletiuas. Quidem, equidem, salti
t enim copulatiuae, disiunctiuae, expletiuae, causales, rationales. Copulatiuae sunt hae, et, que, at, atque, ac, ast; <04.389> disiunctiuae, aut, ue, uel, ne, nec, neque; expletiuae, quidem, equidem, sal
m copulatiuae, disiunctiuae, expletiuae, causales, rationales. [VI] Copulatiuae sunt hae, et, que, at, atque, ac, ast; <04.389> [VI] disiunctiuae [sunt], aut, ue, uel, ne, nec, neque; [XI] expletiuae [sunt]
Synaliphe est per interceptionem concurrentium uocalium lubrica quaedam lenisque conlisio, ut \ ‘atque ea diuersa penitus dum parte geruntur’. // Haec a quibusdam syncrisis nominatur. Ecthlipsis
nta et duos de se reddunt. Trisyllabi uero cum trisyllabis geminati sexaginta et quattuor colliguntur. Atque excepto amphibrachy et epitrito, quorum alterum tripla, alterum epitrita diuisione partimur,
nta et duos de se reddunt. Trisyllabi uero cum trisyllabis geminati sexaginta et quattuor colliguntur. Atque excepto amphibracho [quem metrici informem et inconditum iudicant] et epitrito, quorum al
geminari in una syllaba posse plurimi negant. Latinae uocales omnes et produci et corripi possunt. Atque his solis adspirari quidam existimant. Semiuocales sunt, quae per se quidem proferuntur, se
usque prouerbium, ut ‘'aduersum stimulum calces'’ et ‘'lupus in fabula'’. Sarcasmos est plena odio atque hostilis inrisio, ut \ ‘En agros et quam bello, Troiane, petisti, / Hesperiam metire iacens’. //
faceta satis urbanitate expolitum est, ut est illud \ ‘Qui Bauium non odit amet tua carmina, Maeui, / Atque idem iungat uulpes et mulgeat hircos’. // Homoeosis est minus notae rei per similitudinem
animo, ut ‘magnanimusque Anchisiades’; a corpore, ut ‘ipse arduus’; extrinsecus, ut \ ‘infelix puer atque impar congressus Achilli’. // Epitheton est praeposita dictio proprio nomini. Nam antonoma
usque Anchisiades’; a corpore, ut ‘ipse arduus altaque pulsat Sidera’; extrinsecus, ut \ ‘infelix puer atque impar congressus Achilli’. // Epitheton est praeposita dictio proprio nomini. Nam antonoma
DVERBIO Aduerbium quid est? Pars orationis, quae adiecta uerbo significationem eius explanat atque inplet. Aduerbio quot accidunt? Tria. Quae? Significatio, conparatio, figura. Significatio ad
DE ADVERBIO Aduerbium est pars orationis, quae adiecta uerbo significationem eius explanat atque inplet, ut iam faciam uel non faciam. Aduerbia aut a se nascuntur, ut heri, hodie, nuper, aut
Atreis (1) 04.373.
H04.373 reo, aut in ius, ut Peleius a Peleo, aut in on, ut Nerion a Nereo. Feminina autem aut in is exeunt, ut Atreis, aut in as, ut Peleias, aut in ne, ut Nerine. Sunt etiam ctetica, id est <04.374> possessiua, qua
K04.373 eo, aut in ius, ut Peleius a Peleo, aut in ion, ut Nerion a Nereo. Feminina autem aut in is exeunt, ut Atreis, aut in as, ut Peleias, aut in ne, ut Nerine. Sunt etiam ctetica, id est <04.374> possessiua, qua
Atreo (1) 04.373.
H04.373 e feminina, Graecam magis seruabimus regulam. Horum masculina aut in des exeunt, ut Atrides ab Atreo, aut in ius, ut Peleius a Peleo, aut in on, ut Nerion a Nereo. Feminina autem aut in is exeunt,
K04.373 e feminina, Graecam magis seruabimus regulam. Horum masculina aut in des exeunt, ut Atrides ab Atreo, aut in ius, ut Peleius a Peleo, aut in ion, ut Nerion a Nereo. Feminina autem aut in is exeunt,
Atrides (2) 04.373, 04.373.
52
H04.373
K04.373
H04.373
K04.373
CIRILO GARCÍA ROMÁN
fuerint siue feminina, Graecam magis seruabimus regulam. Horum masculina aut in des exeunt, ut
fuerint siue feminina, Graecam magis seruabimus regulam. Horum masculina aut in des exeunt, ut
nt alia synonyma uel polyonoma, ut terra humus tellus, ensis mucro gladius. Alia patronymica, ut
ies; sunt alia synonyma uel polyonoma, ut terra humus, ensis mucro gladius. Alia patronymica, ut
Atrides ab Atreo, aut in ius, ut Peleius a Peleo, aut in on, ut Nerion a Nereo. Feminina autem aut in
Atrides ab Atreo, aut in ius, ut Peleius a Peleo, aut in ion, ut Nerion a Nereo. Feminina autem aut i
Atrides, Pelides: haec et ab auis et a matribus saepe fiunt. In his quae Graeca sunt, siue masculina f
Atrides, Pelides: haec et ab auis et a matribus saepe fiunt. In his quae Graeca sunt, siue masculina f
Atridis (1) 04.394.
04.394
mnis humo fumat Neptunia Troia’ // pro 'cecidit et fumauit'. Per personas, sicut \ ‘Danai, qui parent Atridis, quam primum arma sumite’ // pro 'qui paretis sumite'. Per aduerbia, sicut 'intus eo' pro int
atris (2) 04.399, 04.400.
H04.400
K04.400
H04.399
K04.399
m non haberent.Metalempsis est dictio gradatim pergens ad id quod ostendit, ut ‘speluncis abdidit
um non haberent. Metalepsis est dictio gradatim pergens ad id quod ostendit, ut ‘speluncis abdidit
s et naues animam non habent; ab animali ad inanimale, ut \ ‘Atlantis cinctum assidue cui nubibus
es et rates animam non habent; ab animali ad inanimale, ut \ ‘Atlantis cinctum assidue cui nubibus
atris’ et \ ‘post aliquot mea regna uidens mirabor aristas’. // Metonymia est quaedam ueluti transn
atris’ et \ ‘post aliquot mea regna uidens mirabor aristas’. // Metonymia est [dictio] quaedam uelu
atris / piniferum caput’ // et cetera: nam ut haec animalis sunt, ita mons animam non habet, cui me
atris / piniferum caput’; // nam ut haec animalis sunt, ita mons animam non habet, cui membra ho
attat (1) 04.366.
H04.366 aut laetitiam significamus, ut euax, aut dolorem, ut heu, aut admirationem, ut papae, aut metum, ut attat, et si qua sunt similia. <04.367> 1. DE VOCE Vox est aer ictus, sensibilis auditu, quantum
K04.366 aut laetitiam significamus, ut euax, aut dolorem, ut heu, aut admirationem, ut papae, aut metum, ut attat, et siqua sunt similia. <04.367> DONATI GRAMMATICI VRBIS ROMAE ARS GRAMM
au (1) 04.368.
04.368
ura, cum aut uocalis producitur, ut a o, aut duae uocales iunguntur et diphthongon faciunt, ut ae oe au eu ei. Positione, cum correpta uocalis in duas desinit consonantes, ut arma [arcus], aut in unam
auctoritas (2) 04.386, 04.388.
H04.388
K04.388
H04.386
K04.386
r incensior. Aduerbia de participiis fieri posse nonnulli negant; sed hos plurimae lectionis reuincit auctoritas. 15. DE CONIVNCTIONE Coniunctio est pars orationis adnectens ordinansque sente
r incensior. Aduerbia de participiis fieri posse non nulli negant; sed hos plurimae lectionis reuincit auctoritas. DE CONIVNCTIONE. Coniunctio est pars orationis adnectens ordinansque sententi
datiuo casu i littera terminatur, ut huic agili agiliter. Contra quam regulam multa saepius usurpauit auctoritas. Nam quaedam, ut diximus, et in datiuo casu permanent et aduerbia faciunt, ut falso, sed
datiuo casu i littera terminatur, ut huic agili agiliter. Contra quam regulam multa saepius usurpauit auctoritas. Nam quaedam, ut diximus, et in datiuo casu [in o] permanent et aduerbia [similiter] fac
audacior (1) 04.375.
04.375
unc hoc utimur, cum aliquem uel alieno uel suo generi conparamus, ut 'Hector fortior Diomede' uel 'audacior Troianis fuit'. [Dicimus autem et 'fortior hic quam ille est']. Superlatiuus autem genetiuo
audaciter (1) 04.396.
04.396
‘temno’ pro contemno. Syncope est ablatio de media dictione contraria epenthesi, ut audacter pro audaciter, ‘commorat’ pro commouerat. Apocope est ablatio de fine dictionis paragoge contraria,
audacter (1) 04.396.
H04.396 pro omitte et ‘temno’ pro contemno. Syncope est ablatio de media dictione contraria epenthesi, ut audacter pro audaciter, ‘commorat’ pro commouerat. Apocope est ablatio de fine dictionis parag
K04.396 tte pro omitte, temno pro contemno. Syncope est ablatio de media dictione contraria epenthesi, ut audacter pro audaciter, commorat pro commouerat. Apocope est ablatio de fine dictionis paragog
audeo (1) 04.383.
H04.383 et criminor a te. Sunt uerba extra hanc regulam, quae inaequalia dicuntur, ut soleo, facio, fio, fido, audeo, gaudeo, uescor, fero, medeor, pando, edo, nolo, uolo. Sunt, quae declinari rite non possunt,
K04.383 et criminor a te. Sunt uerba extra hanc regulam, quae inaequalia dicuntur, ut soleo, facio, fio, fido, audeo, gaudeo, uescor, fero, medeor, [reddo] edo pando mando nolo, uolo. Sunt, quae declinari rite
audiam (2) 04.359, 04.382.
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.382
04.359
53
s; et futurum tempus eiusdem modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego legam, legor legar, audio audiam, audior audiar. Est altera species tertiae coniugationis, quae i producta enuntiatur: hanc
s; et futurum tempus eiusdem modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego legam, legor legar, audio audiam, audior audiar. Haec in imperatiuo et in infinitiuo statim discerni possunt, utrum i littera co
audiar (2) 04.359, 04.382.
H04.382 mpus eiusdem modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego legam, legor legar, audio audiam, audior audiar. Est altera species tertiae coniugationis, quae i producta enuntiatur: hanc nonnulli quartam
K04.382 mpus eiusdem modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego legam, legor legar, audio audiam, audior audiar. Est altera species tertiae coniugationis, quae i producta enuntiatur: hanc non nulli quartam
04.359 mpus eiusdem modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego legam, legor legar, audio audiam, audior audiar. Haec in imperatiuo et in infinitiuo statim discerni possunt, utrum i littera correpta sit an pro
audio (5) 04.359, 04.359, 04.382, 04.382, 04.395.
04.382
04.359
04.382
04.359
H04.395
K04.395
audiris; et futurum tempus eiusdem modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego legam, legor legar,
audiris; et futurum tempus eiusdem modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego legam, legor legar,
o i littera e correptam uel i productam habet ante nouissimam syllabam, ut lego legis, legor legeris,
o i littera e correptam uel i productam habet ante nouissimam syllabam, ut lego legis, legor legeris,
s hasta’. Amphibolia est ambiguitas dictionis, quae fit aut per casum accusatiuum, ut si quis dicat
us hasta’. Amphibolia est ambiguitas dictionis, quae fit aut per casum accusatiuum, ut siquis dicat
audio audiam, audior audiar. Est altera species tertiae coniugationis, quae i producta enuntiatur: h
audio audiam, audior audiar. Haec in imperatiuo et in infinitiuo statim discerni possunt, utrum i litt
audio audis, audior audiris; et futurum tempus eiusdem modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego
audio audis, audior audiris; et futurum tempus eiusdem modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego
'audio secutorem retiarium superasse'; aut per commune uerbum, ut si quis dicat 'criminatur Cato', '
'audio secutorem retiarium superasse'; aut per commune uerbum, ut siquis dicat 'criminatur Cato', '
audior (4) 04.359, 04.359, 04.382, 04.382.
H04.382
K04.382
04.359
04.382
04.359
rum tempus eiusdem modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego legam, legor legar, audio audiam,
rum tempus eiusdem modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego legam, legor legar, audio audiam,
rum tempus eiusdem modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego legam, legor legar, audio audiam,
orreptam uel i productam habet ante nouissimam syllabam, ut lego legis, legor legeris, audio audis,
orreptam uel i productam habet ante nouissimam syllabam, ut lego legis, legor legeris, audio audis,
audior audiar. Est altera species tertiae coniugationis, quae i producta enuntiatur: hanc nonnulli q
audior audiar. Est altera species tertiae coniugationis, quae i producta enuntiatur: hanc non nulli q
audior audiar. Haec in imperatiuo et in infinitiuo statim discerni possunt, utrum i littera correpta sit
audior audiris; et futurum tempus eiusdem modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego legam, legor
audior audiris; et futurum tempus eiusdem modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego legam, legor
audiris (2) 04.359, 04.382.
04.382
04.359
m uel i productam habet ante nouissimam syllabam, ut lego legis, legor legeris, audio audis, audior audiris; et futurum tempus eiusdem modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego legam, legor legar,
m uel i productam habet ante nouissimam syllabam, ut lego legis, legor legeris, audio audis, audior audiris; et futurum tempus eiusdem modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego legam, legor legar,
audis (2) 04.359, 04.382.
04.382
04.359
auditu
era e correptam uel i productam habet ante nouissimam syllabam, ut lego legis, legor legeris, audio audis, audior audiris; et futurum tempus eiusdem modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego legam
era e correptam uel i productam habet ante nouissimam syllabam, ut lego legis, legor legeris, audio audis, audior audiris; et futurum tempus eiusdem modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego legam
(1) 04.367.
H04.367 e, aut metum, ut attat, et si qua sunt similia. <04.367> 1. DE VOCE Vox est aer ictus, sensibilis auditu, quantum in ipso est. Omnis uox aut articulata est aut confusa. Articulata est quae litteris co
K04.367 RAMMATICI VRBIS ROMAE ARS GRAMMATICA. DE VOCE. Vox est aer ictus, sensibilis auditu, quantum in ipso est. Omnis uox aut articulata est aut confusa. Articulata est quae litteris co
aue (1) 04.383.
H04.383 audeo, uescor, fero, medeor, pando, edo, nolo, uolo. Sunt, quae declinari rite non possunt, ut cedo, aue, faxo, sis, {amabo,} infit, inquam, quaeso, aio. Sunt etiam monosyllaba quae ideo sola product
K04.383 , fero, medeor, [reddo] edo pando mando nolo, uolo. Sunt, quae declinari rite non possunt, ut cedo, aue, faxo, sis, amabo, infit, inquam, quaeso, aio. Sunt etiam monosyllaba quae ideo sola producta s
auertor (1) 04.384.
04.384
iniscor; alia datiui, ut maledico, suadeo; alia accusatiui, ut accuso, inuoco; alia ablatiui, ut abscedo, auertor; alia septimi casus, ut fruor, potior. Omnia uerba modi indicatiui temporis praesentis num
augendam
(1) 04.386.
54
04.386
CIRILO GARCÍA ROMÁN
doctissime. Et quoniam aduerbia quoque sunt, quae per omnes gradus ire non possunt, ideo his ad augendam significationem pro conparatiuo et superlatiuo magis et maxime coniungimus, ad minue
augendi (2) 04.401, 04.401.
04.401
04.401
rquet, quae saxa in mediis fluctibus latentia Itali aras uocant. Hyperbole est dictio fidem excedens augendi minuendiue causa: augendi, ut niue candidior; minuendi, ut tardior testudine. Allegoria e
luctibus latentia Itali aras uocant. Hyperbole est dictio fidem excedens augendi minuendiue causa: augendi, ut niue candidior; minuendi, ut tardior testudine. Allegoria est tropus, quo aliud significa
augurium (2) 04.365, 04.390.
04.365
04.390
ostem, erga propinquos, extra terminos, inter naues, intra moenia, infra tectum, iuxta macellum, ob augurium, pone tribunal, per parietem, prope fenestram, secundum fores, post tergum, trans ripam,
ostem, erga propinquos, extra terminos, inter naues, intra moenia, infra tectum, iuxta macellum, ob augurium, pone tribunal, per parietem, prope fenestram, secundum fores, post tergum, trans ripam,
auguro (1) 04.383.
04.383
ertae significationis, ut tondeo, lauo, fabrico, punio, munero, partio, populo, adsentio, adulo, lucto, auguro: haec enim omnia et in o et in r littera finiuntur, et his uerbis tempora participiorum accidu
auicula (1) 04.370.
04.370
ut natura. Duplices sedecim hi sunt, proceleumaticus ex quattuor breuibus temporum quattuor, ut auicula; huic contrarius est dispondeus ex quattuor longis temporum octo, ut oratores; diiambus ex
auis (1) 04.373.
H04.373 noma, ut terra humus tellus, ensis mucro gladius. Alia patronymica, ut Atrides, Pelides: haec et ab auis et a matribus saepe fiunt. In his quae Graeca sunt, siue masculina fuerint siue feminina, Graec
K04.373 polyonoma, ut terra humus, ensis mucro gladius. Alia patronymica, ut Atrides, Pelides: haec et ab auis et a matribus saepe fiunt. In his quae Graeca sunt, siue masculina fuerint siue feminina, Graec
auream (1) 04.395.
H04.395 riminatur Cato', 'uadatur Tullius', nec addat quem uel a quo; aut per distinctionem, ut 'uidi statuam auream hastam tenentem'. Fit et per homonyma, ut si quis aciem dicat et non addat oculorum aut e
K04.395 riminatur Cato', 'uadatur Tullius', nec addat quem uel a quo; aut per distinctionem, ut 'uidi statuam auream hastam tenentem'. Fit et per homonyma, ut siquis aciem dicat et non addat oculorum aut e
aures (1) 04.395.
H04.395 o uel in conposita dictione uel in <04.395> uno uerbo, ut ‘numerum cum nauibus aequet’ et ‘arrige aures Pamphile’. Pleonasmos est adiectio uerbi superuacui ad plenam significationem, ut ‘sic ore
K04.395 tio uel in conposita dictione uel in <04.395> uno uerbo, ut ‘numerum cum nauibus aequet’, ‘arrige aures Pamphile’. Pleonasmos est adiectio uerbi superuacui ad plenam significationem, ut ‘sic ore
auribus (1) 04.393.
04.393
auriga
, labdacismi, iotacismi, hiatus, conlisiones et omnia, quae plus aequo minusue sonantia ab eruditis auribus respuuntur. Nos cauenda haec uitia praelocuti controuersiam de nomine pertinacibus relin
(1) 04.399.
H04.399 animali ad animale. Ab animali ad animale, ut \ ‘Tiphyn aurigam celeris fecere carinae’: // nam et auriga et gubernator animam habent; ab inanimali ad inanimale, ut ‘pelagus tenuere rates’: nam et
K04.399 animali ad animale. Ab animali ad animale, ut \ ‘Tiphyn aurigam celeris fecere carinae’: // nam et auriga et gubernator animam habent; ab inanimali ad inanimale, ut ‘ut pelagus tenuere rates’: nam
aurigam (1) 04.399.
04.399
inanimale, ab animali ad inanimale, ab inanimali ad animale. Ab animali ad animale, ut \ ‘Tiphyn aurigam celeris fecere carinae’: // nam et auriga et gubernator animam habent; ab inanimali ad ina
aurum (1) 04.376.
H04.376 a, ut Kalendae, nundinae, feriae, quadrigae, nuptiae; semper singularia generis neutri, ut pus, uirus, aurum, argentum, oleum, ferrum, triticum et fere cetera, quae ad mensuram pondusue referuntur, q
K04.376 , nundinae, feriae, quadrigae, nuptiae scalae scopae; semper singularia generis neutri, ut pus, uirus, aurum, argentum, oleum, ferrum, triticum et fere cetera, quae ad mensuram pondusue referuntur, q
aut (192) 04.355, 04.355, 04.355, 04.355, 04.357, 04.357, 04.359, 04.359, 04.359, 04.362, 04.362, 04.362, 04.362, 04.362, 04.362, 04.362, 04.362, 04.362, 04.362, 04.362, 04.362, 04.362, 04.362, 04.362,
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.362, 04.362, 04.362, 04.362, 04.362, 04.362, 04.362, 04.362, 04.362, 04.364, 04.365, 04.365, 04.365, 04.365, 04.365, 04.365, 04.366, 04.366, 04.366, 04.366, 04.367, 04.367,
04.368, 04.368, 04.368, 04.368, 04.368, 04.368, 04.368, 04.368, 04.369, 04.369, 04.369, 04.369, 04.369, 04.369, 04.369, 04.369, 04.369, 04.369, K04.369, 04.373, 04.373, 04.373,
04.373, 04.373, 04.373, 04.373, 04.373, 04.373, 04.374, 04.374, 04.375, 04.375, 04.375, 04.375, 04.376, 04.376, 04.376, 04.376, 04.376, 04.376, 04.376, 04.376, 04.376, 04.376,
04.377, 04.377, 04.379, 04.379, 04.380, 04.380, 04.381, 04.381, 04.381, 04.381, 04.381, 04.381, 04.381, 04.381, 04.384, 04.384, 04.384, 04.384, 04.384, 04.385, 04.385, 04.385,
04.385, 04.385, 04.385, 04.385, 04.385, 04.385, 04.385, 04.385, 04.385, 04.385, 04.387, 04.387, 04.388, 04.388, 04.389, 04.389, 04.389, 04.389, 04.389, 04.389, 04.389, 04.389,
04.389, 04.389, 04.389, 04.389, 04.389, 04.389, 04.389, 04.389, 04.389, 04.391, 04.391, 04.391, 04.391, 04.391, 04.391, 04.391, 04.391, 04.393, 04.393, 04.393, 04.393, 04.393,
04.395, 04.395, 04.395, 04.395, 04.395, 04.396, 04.396, 04.396, 04.400, 04.400, 04.400, 04.400, 04.400, 04.400, 04.400, 04.400, 04.401, 04.402.
04.385
04.385
H04.362
K04.362
H04.366
K04.366
04.389
04.381
04.359
04.373
04.376
H04.367
K04.367
H04.373
K04.373
04.389
04.376
H04.376
K04.376
H04.365
K04.365
H04.389
K04.389
04.367
04.362
04.389
04.389
H04.362
K04.362
04.385
H04.389
K04.389
04.365
04.377
04.377
04.388
H04.384
K04.384
55
04.367,
04.373,
04.376,
04.385,
04.389,
04.393,
04.367,
04.373,
04.376,
04.385,
04.389,
04.393,
04.368,
04.373,
04.376,
04.385,
04.389,
04.394,
adiecta uerbo significationem eius explanat atque inplet, ut iam faciam uel non faciam. Aduerbia aut a se nascuntur, ut heri, hodie, nuper, aut ab aliis partibus orationis ueniunt: a nomine appellatiu
anat atque inplet, ut iam faciam uel non faciam. Aduerbia aut a se nascuntur, ut heri, hodie, nuper, aut ab aliis partibus orationis ueniunt: a nomine appellatiuo, ut doctus docte; a proprio, ut Tullius T
gnificatio aduerbiorum in quo est? Quia sunt aut loci aduerbia aut temporis aut numeri aut negandi aut adfirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi aut similitudi
gnificatio aduerbiorum in quo est? Quia sunt aut loci aduerbia aut temporis aut numeri aut negandi aut affirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi aut similitudi
Significatio interiectionis in quo est? Quia aut laetitiam significamus, ut euax, aut dolorem, ut heu, aut admirationem, ut papae, aut metum, ut attat, et si qua sunt similia. <04.367> 1. DE VOCE V
Significatio interiectionis in quo est? Quia aut laetitiam significamus, ut euax, aut dolorem, ut heu, aut admirationem, ut papae, aut metum, ut attat, et siqua sunt similia. <04.367> DONATI GRAM
ut prae me, uel subponitur, ut mecum tecum nobiscum uobiscum; aut uerbum praecedit, ut perfero, aut aduerbium, ut expresse, aut participium, ut praecedens, aut coniunctionem, ut absque, aut se ips
tione non indigent. 12. DE VERBO Verbum est pars orationis cum tempore et persona sine casu aut agere aliquid aut pati aut neutrum significans. Verbo accidunt septem, qualitas, coniugatio, gen
quis et cetera. 4. DE VERBO Verbum quid est? Pars orationis cum tempore et persona sine casu aut agere aliquid aut pati aut neutrum significans. Verbo quot accidunt? Septem. Quae? Qualitas, c
odo nomina generaliter dicimus. 3. Qualitas nominum bipertita est. Aut enim propria sunt nomina aut appellatiua. Propriorum nominum secundum Latinos quattuor sunt species, praenomen, nomen,
pater, frater. Mobilia autem aut propria sunt et duo genera faciunt, ut Gaius Gaia, Marcius Marcia, aut appellatiua sunt et tria faciunt, ut bonus bona bonum, malus mala malum. Sunt item alia nec in
ilia. <04.367> 1. DE VOCE Vox est aer ictus, sensibilis auditu, quantum in ipso est. Omnis uox aut articulata est aut confusa. Articulata est quae litteris conprehendi potest; confusa, quae scribi n
GRAMMATICA DE VOCE. Vox est aer ictus, sensibilis auditu, quantum in ipso est. Omnis uox aut articulata est aut confusa. Articulata est quae litteris conprehendi potest; confusa, quae scribi n
n, ut Publius Cornelius Scipio Africanus. Omnia praenomina aut singulis litteris notantur, ut C. P., aut binis, ut Cn., aut ternis, ut Sex. Appellatiuorum nominum species multae sunt. Alia enim sunt
en, ut Publius Cornelius Scipio Africanus. Omnia praenomina aut singulis litteris notantur, ut G P, aut binis, ut Gn, aut ternis, ut Sex. Appellatiuorum nominum species multae sunt. Alia enim sunt
cipium, ut praecedens, aut coniunctionem, ut absque, aut se ipsam, ut circumcirca. Praepositiones aut casibus seruiunt aut loquellis aut et casibus et loquellis. Aeque aut coniunguntur aut separantur
nens nominatiuo casu numero singulari aut masculinum est, ut Agrippa, aut femininum, ut Marcia, aut commune, ut aduena, aut neutrum, ut toreuma (sed tamen Graecum est). Nomen in e uocalem d
desinens nominatiuo casu numero singulari aut masculinum est, ut Scipio, aut femininum, ut Iuno, aut commune, ut pomilio, {papilio}. Nomen in u uocalem desinens nominatiuo casu numero singul
desinens nominatiuo casu numero singulari aut masculinum est, ut Scipio, aut femininum, ut Iuno, aut commune, ut pomilio uel papilio. Nomen in u uocalem desinens nominatiuo casu numero singu
m in quo est? Quia aut praepositiuae coniunctiones sunt, ut ac, ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur. 8. DE PRAEPOSITIONE Praepositio quid est? Pars orationis, quae
m in quo est? Quia aut praepositiuae coniunctiones sunt, ut ac, ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur ergo. DE PRAEPOSITIONE. Praepositio quid est? Pars orationis, qu
um in hoc est, quia aut praepositiuae coniunctiones sunt, ut at, ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur. Sunt etiam dictiones, quas incertum est utrum coniunctiones an praep
um in hoc est, quia aut praepositiuae sunt coniunctiones, ut at, ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur. Sunt etiam dictiones, quas incertum est utrum coniunctiones an praep
1. DE VOCE Vox est aer ictus, sensibilis auditu, quantum in ipso est. Omnis uox aut articulata est aut confusa. Articulata est quae litteris conprehendi potest; confusa, quae scribi non potest. 2. DE
tatis aut dubitandi aut personalia aut uocandi aut respondendi aut separandi aut iurandi aut eligendi aut congregandi aut prohibendi aut euentus aut conparandi. Da aduerbia loci: ut hic uel ibi, intus
scum; aut uerbum praecedit, ut perfero, aut aduerbium, ut expresse, aut participium, ut praecedens, aut coniunctionem, ut absque, aut se ipsam, ut circumcirca. Praepositiones aut casibus seruiunt au
ut circumcirca. Praepositiones aut casibus seruiunt aut loquellis aut et casibus et loquellis. Aeque aut coniunguntur aut separantur aut et coniunguntur et separantur. Coniunguntur, ut di, dis, re, se,
i aut respondendi aut separandi aut iurandi aut eligendi aut congregandi aut prohibendi aut euentus aut conparandi. Da aduerbia loci: ut hic uel ibi, intus uel foris, illuc uel inde. Da temporis: ut hodi
i aut respondendi aut separandi aut iurandi aut eligendi aut congregandi aut prohibendi aut euentus aut conparandi. Da aduerbia loci: ut hic uel ibi, intus uel foris, illic uel inde. Da temporis: ut hodi
funditus. Aduerbia, quae in e exeunt, produci debent praeter illa, quae aut non conparantur, ut rite, aut conparationis regulam non seruant, ut bene, male —faciunt enim bene melius optime, male pei
ONE Praepositio est pars orationis, quae praeposita aliis partibus orationis significationem earum aut conplet aut mutat aut minuit. Nam aut nomini praeponitur, ut inualidus; aut pronomini praepo
ONE. Praepositio est pars orationis, quae praeposita aliis partibus orationis significationem earum aut mutat aut conplet aut minuit. Nam aut nomini praeponitur, ut inualidus; aut pronomini praepo
Praepositio quid est? Pars orationis, quae praeposita aliis partibus orationis significationem earum aut conplet aut mutat aut minuit. Praepositioni quot accidunt? Vnum. Quid? Casus tantum. Quot?
m, senatus consultum. Prouidendum est autem, ne ea nomina conponamus, quae aut conposita sunt aut conponi omnino non possunt. 9. Casus sunt sex, nominatiuus, genetiuus, datiuus, accusatiuus,
t praefectus equitum, senatus consultum. Prouidendum est autem, ne ea nomina conponamus, quae aut conposita sunt aut conponi omnino non possunt. 9. Casus sunt sex, nominatiuus, genetiuus, da
hi legentes. Figura item participiorum duplex est. Aut enim simplicia sunt participia, ut scribens, aut conposita, ut describens. Conponi etiam participia quattuor modis possunt. Sunt nomina speci
re. Figurae uerborum duae sunt, {simplex et conposita}. Aut enim simplicia sunt uerba, ut scribo, aut conposita, ut describo. Conponuntur autem uerba quattuor modis, ut ceterae partes orationis: {e
gere. Figurae uerborum duae sunt, simplex et conposita. Aut enim simplicia sunt uerba, ut scribo, aut conposita, ut describo. Conponuntur autem uerba quattuor modis, sicut ceterae partes orationis:
56
04.387
04.380
04.400
H04.400
K04.400
H04.400
K04.400
04.369
04.367
04.369
K04.369
04.369
H04.369
K04.369
H04.369
K04.369
04.369
H04.369
K04.369
H04.369
K04.369
H04.362
K04.362
04.393
04.402
H04.391
K04.391
H04.366
K04.366
04.368
04.362
04.384
04.385
04.362
04.400
H04.379
K04.379
04.357
H04.400
K04.400
04.373
04.387
H04.388
K04.388
04.380
04.384
CIRILO GARCÍA ROMÁN
. <04.387> Figurae aduerbiorum duae sunt. Aut enim simplicia sunt aduerbia, ut docte prudenter, aut conposita, ut indocte inprudenter. Conponuntur etiam aduerbia modis quattuor. Sunt multae di
ter, uester. Figura etiam in pronominibus duplex est. Aut enim simplicia sunt pronomina, ut quis, aut conposita, ut quisquis. Conposita pronomina secundum formam nominum ex ea parte declinant
m plus minusue pronuntiat. Aut enim a parte totum ostendit, ut ‘puppesque tuae pubesque tuorum’; aut contra, ut ‘ingens a uertice pontus In puppim ferit’ et ‘fontemque ignemque ferebant’. [Memini
nt species. Aut enim per id quod continet id quod continetur ostendit, ut ‘nunc pateras libate Ioui’, aut contra, ut ‘uina coronant’; aut per inuentorem id quod inuentum est, ut ‘sine Cerere et Libero fr
nt species. Aut enim per id quod continet id quod continetur ostendit, ut ‘nunc pateras libate Ioui’, aut contra, ut ‘uina coronant’; aut per inuentorem id quod inuentum est [ostendit], ut \ ‘sine Cerere
t ‘uina coronant’; aut per inuentorem id quod inuentum est, ut ‘sine Cerere et Libero friget Venus’, aut contra, ut \ ‘uinum precamur, nam hic deus praesens adest’. // Haec exempli causa diligentibus
nt’; aut per inuentorem id quod inuentum est [ostendit], ut \ ‘sine Cerere et Libero friget Venus’, // aut contra, ut \ ‘uinum precamur, nam hic deus praesens adest’. // Haec exempli causa diligentibus
‘Aio te, Aeacida, Romanos uincere posse’. // Sunt etiam syllabae, quae communes dicuntur, cum aut correptam uocalem duae consonantes secuntur, quarum prior aut muta quaepiam est aut f semi
o u. Harum duae, i et u, transeunt in consonantium potestatem, cum aut ipsae inter se geminantur aut cum aliis uocalibus iunguntur, ut Iuno, uates. Hae etiam mediae dicuntur, quia in quibusdam di
ae consonantes secuntur, quarum prior aut muta quaepiam est aut f semiuocalis et sequens liquida; aut cum correpta uocalis in unam desinit consonantem sequente h, quae plerisque adspirationis uid
natum uocalis statim subsequitur; aut cum correptam uocalem suscipit z consonans Graeca duplex. [aut cum correpta uocalis in unam desinit consonantem sequente statim uocali in eadem dictione].
orrepta uocalis in unam desinit consonantem sequente h, quae plerisque adspirationis uidetur nota; aut cum correptam uocalem duae consonantes secuntur, quarum prior s littera est; aut cum partem
is est uocali altera consequente; aut cum pronomen c littera terminatum uocalis statim subsequitur; aut cum correptam uocalem suscipit z consonans Graeca duplex. Longa syllaba duo tempora habe
is est uocali altera consequente; aut cum pronomen c littera terminatum uocalis statim subsequitur; aut cum correptam uocalem suscipit z consonans Graeca duplex. [aut cum correpta uocalis in una
r s littera est; aut cum partem orationis terminat breuis syllaba, quae in unam desinit consonantem; aut cum pars orationis desinit in longam, quae diphthongos appellatur, sequente statim uocali; aut c
r s littera est; aut cum partem orationis terminat breuis syllaba, quae in unam desinit consonantem; aut cum pars orationis desinit in longam syllabam, quae diphthongus appellatur, sequente statim uo
nis uidetur nota; aut cum correptam uocalem duae consonantes secuntur, quarum prior s littera est; aut cum partem orationis terminat breuis syllaba, quae in unam desinit consonantem; aut cum pars
tem; aut cum pars orationis desinit in longam, quae diphthongos appellatur, sequente statim uocali; aut cum producta uocalis est uocali altera consequente; aut cum pronomen c littera terminatum uoc
um pars orationis desinit in longam syllabam, quae diphthongus appellatur, sequente statim uocali; aut cum producta uocalis est uocali altera consequente; aut cum pronomen c littera terminatum uoc
thongos appellatur, sequente statim uocali; aut cum producta uocalis est uocali altera consequente; aut cum pronomen c littera terminatum uocalis statim subsequitur; aut cum correptam uocalem sus
thongus appellatur, sequente statim uocali; aut cum producta uocalis est uocali altera consequente; aut cum pronomen c littera terminatum uocalis statim subsequitur; aut cum correptam uocalem sus
rbiorum in quo est? Quia sunt aut loci aduerbia aut temporis aut numeri aut negandi aut adfirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi aut similitudinis aut qualitati
rbiorum in quo est? Quia sunt aut loci aduerbia aut temporis aut numeri aut negandi aut affirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi aut similitudinis aut qualitati
pronuntiatis. Quamquam multi errant, qui putant etiam in una parte orationis fieri soloecismum, si aut demonstrantes uirum hanc dicamus, aut feminam hunc; aut interrogati, quo pergamus responde
lis mugitus fugit cum saucius aram / taurus’ // et cetera. Paradigma est enarratio exempli hortantis aut deterrentis; hortantis, ut \ ‘Antenor potuit mediis elapsus Achiuis / Illyricos penetrare sinus’ // e
riecta aliis partibus orationis ad exprimendos animi adfectus: aut metuentis, ut ei; aut optantis, ut o; aut dolentis, ut heu; aut laetantis, ut euax. Sed haec apud Graecos aduerbiis adplicantur, quod ide
a aliis partibus orationis ad exprimendos animi adfectus: aut metuentis, ut ei [eu]; aut optantis, ut o; aut dolentis, ut [heia et] heu; aut laetantis, ut euax. Sed haec apud Graecos aduerbiis adplicantur,
Tantum significatio. Significatio interiectionis in quo est? Quia aut laetitiam significamus, ut euax, aut dolorem, ut heu, aut admirationem, ut papae, aut metum, ut attat, et si qua sunt similia. <04.36
Tantum significatio. Significatio interiectionis in quo est? Quia aut laetitiam significamus, ut euax, aut dolorem, ut heu, aut admirationem, ut papae, aut metum, ut attat, et siqua sunt similia. <04.36
sonantibus. Longae aut natura sunt aut positione fiunt. Natura, cum aut uocalis producitur, ut a o, aut duae uocales iunguntur et diphthongon faciunt, ut ae oe au eu ei. Positione, cum correpta uocali
i aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi aut similitudinis aut qualitatis aut quantitatis aut dubitandi aut personalia aut uocandi aut respondendi aut separandi aut iurandi aut eligendi aut
fruor, potior. Omnia uerba modi indicatiui temporis praesentis numeri singularis primae personae aut e aut i aut u ante o habent. Si autem uocalem ante o litteram non habebunt, exceptis f et k et q c
onis regulam non seruant, ut bene, male —faciunt enim bene melius optime, male peius pessime—, aut ea, quae a nomine uerboue non ueniunt, ut inpune, saepe. Ceterum facile et difficile, quae ut ad
is aut quantitatis aut dubitandi aut personalia aut uocandi aut respondendi aut separandi aut iurandi aut eligendi aut congregandi aut prohibendi aut euentus aut conparandi. Da aduerbia loci: ut hic u
us uel ornamus. Synecdoche est significatio pleni intellectus capax, cum plus minusue pronuntiat. Aut enim a parte totum ostendit, ut ‘puppesque tuae pubesque tuorum’; aut contra, ut ‘ingens a uert
i accidunt sex, qualitas, genus, numerus, figura, persona, casus. Qualitas pronominum duplex est. Aut enim finita sunt pronomina aut infinita. Finita sunt, quae recipiunt personas, ut ego, tu, ille; inf
accidunt sex, qualitas, genus, numerus, figura, persona, casus. Qualitas pronominum bipertita est. Aut enim finita sunt pronomina aut infinita. Finita sunt, quae recipiunt personas, ut ego, tu, ille; inf
Qualitas, genus, numerus, figura, persona, casus. Qualitas pronominum in quo est? Bipertita est: aut enim finita sunt pronomina aut infinita. Quae sunt finita? Quae recipiunt personas, ut ego tu ille
ens mirabor aristas’. // Metonymia est quaedam ueluti transnominatio. Huius multae sunt species. Aut enim per id quod continet id quod continetur ostendit, ut ‘nunc pateras libate Ioui’, aut contra,
bor aristas’. // Metonymia est [dictio] quaedam ueluti transnominatio. Huius multae sunt species. Aut enim per id quod continet id quod continetur ostendit, ut ‘nunc pateras libate Ioui’, aut contra,
, uocabulum rerum est. Sed modo nomina generaliter dicimus. 3. Qualitas nominum bipertita est. Aut enim propria sunt nomina aut appellatiua. Propriorum nominum secundum Latinos quattuor su
giuscule. A superlatiuo uel nulla exempla uel rara sunt. <04.387> Figurae aduerbiorum duae sunt. Aut enim simplicia sunt aduerbia, ut docte prudenter, aut conposita, ut indocte inprudenter. Conpo
dit uterque: singularis, ut hic legens, pluralis, ut hi legentes. Figura item participiorum duplex est. Aut enim simplicia sunt participia, ut scribens, aut conposita, ut describens. Conponi etiam particip
et pluralis: singularis, ut hic legens, pluralis, ut hi legentes. Figura item participiorum duplex est. Aut enim simplicia sunt participia, ut scribens, aut conposita, ut describens. Conponi etiam particip
ingularia, ut mei, tui; ex parte pluralia, ut noster, uester. Figura etiam in pronominibus duplex est. Aut enim simplicia sunt pronomina, ut quis, aut conposita, ut quisquis. Conposita pronomina secun
s; item secundum quosdam dualis, ut legere. Figurae uerborum duae sunt, {simplex et conposita}. Aut enim simplicia sunt uerba, ut scribo, aut conposita, ut describo. Conponuntur autem uerba quat
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.355
04.389
04.389
H04.391
K04.391
H04.362
K04.362
H04.395
K04.395
04.369
04.393
04.376
H04.376
K04.376
04.376
H04.395
K04.395
H04.362
K04.362
04.384
04.385
04.368
H04.368
K04.368
H04.373
K04.373
H04.373
K04.373
04.385
04.385
04.381
H04.368
K04.368
04.385
H04.373
K04.373
04.381
H04.373
K04.373
04.385
04.385
H04.373
K04.373
04.385
04.385
H04.373
57
? Qualitas, conparatio, genus, numerus, figura, casus. Qualitas nominum in quo est? Bipertita est: aut enim unius nomen est et proprium dicitur, aut multorum et appellatiuum. Conparationis gradu
ctionem, ut absque, aut se ipsam, ut circumcirca. Praepositiones aut casibus seruiunt aut loquellis aut et casibus et loquellis. Aeque aut coniunguntur aut separantur aut et coniunguntur et separantur
aut casibus seruiunt aut loquellis aut et casibus et loquellis. Aeque aut coniunguntur aut separantur aut et coniunguntur et separantur. Coniunguntur, ut di, dis, re, se, am, con: dicimus enim diduco,
es fiunt. Praepositiones aut ipsa uerba corrumpunt, ut conficio, aut ipsae corrumpuntur, ut suffero, aut et corrumpunt et corrumpuntur, ut suscipio. Antiqui praepositiones etiam genetiuo casui coniu
ones aut ipsa uerba [cum conponuntur] corrumpunt, ut conficio, aut ipsae corrumpuntur, ut suffero, aut et corrumpunt et corrumpuntur, ut suscipio. Antiqui praepositiones etiam genetiuo casui coniu
a aut uocandi aut respondendi aut separandi aut iurandi aut eligendi aut congregandi aut prohibendi aut euentus aut conparandi. Da aduerbia loci: ut hic uel ibi, intus uel foris, illuc uel inde. Da temp
alia uocandi aut respondendi aut separandi aut iurandi aut eligendi aut congregandi aut prohibendi aut euentus aut conparandi. Da aduerbia loci: ut hic uel ibi, intus uel foris, illic uel inde. Da temp
tuam auream hastam tenentem'. Fit et per homonyma, ut si quis aciem dicat et non addat oculorum aut exercitus aut ferri. Fit praeterea pluribus modis, quos percensere omnes, ne nimis longum sit, n
tuam auream hastam tenentem'. Fit et per homonyma, ut siquis aciem dicat et non addat oculorum aut exercitus aut ferri. Fit praeterea pluribus modis, quos percensere omnes, ne nimis longum sit, n
ntur, cum aut correptam uocalem duae consonantes secuntur, quarum prior aut muta quaepiam est aut f semiuocalis et sequens liquida; aut cum correpta uocalis in unam desinit consonantem sequen
ui putant etiam in una parte orationis fieri soloecismum, si aut demonstrantes uirum hanc dicamus, aut feminam hunc; aut interrogati, quo pergamus respondeamus Romae; aut unum [re]salutantes sa
reuma (sed tamen Graecum est). Nomen in e uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut femininum Graecum est, ut Euterpe, aut neutrum Latinum, ut sedile. Nomen in i uocalem desin
ili. Nomen in o uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut masculinum est, ut Scipio, aut femininum, ut Iuno, aut commune, ut pomilio, {papilio}. Nomen in u uocalem desinens nomin
ili. Nomen in o uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut masculinum est, ut Scipio, aut femininum, ut Iuno, aut commune, ut pomilio uel papilio. Nomen in u uocalem desinens nomin
. Nomen in a uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut masculinum est, ut Agrippa, aut femininum, ut Marcia, aut commune, ut aduena, aut neutrum, ut toreuma (sed tamen Graecum
hastam tenentem'. Fit et per homonyma, ut si quis aciem dicat et non addat oculorum aut exercitus aut ferri. Fit praeterea pluribus modis, quos percensere omnes, ne nimis longum sit, non oportet. 4
hastam tenentem'. Fit et per homonyma, ut siquis aciem dicat et non addat oculorum aut exercitus aut ferri. Fit praeterea pluribus modis, quos percensere omnes, ne nimis longum sit, non oportet. D
aut loci aduerbia aut temporis aut numeri aut negandi aut adfirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi aut similitudinis aut qualitatis aut quantitatis aut dubitandi
aut loci aduerbia aut temporis aut numeri aut negandi aut affirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi aut similitudinis aut qualitatis aut quantitatis aut dubitandi
potior. Omnia uerba modi indicatiui temporis praesentis numeri singularis primae personae aut e aut i aut u ante o habent. Si autem uocalem ante o litteram non habebunt, exceptis f et k et q cetera
m; a nomine et uerbo, ut pedetemptim; a participio, ut indulgens indulgenter. A nomine uenientia aut in a exeunt, ut una; aut in e productam, ut docte; aut in e correptam, ut rite; aut in i, ut uesperi;
sunt, quae et correptam uocalem habent et non desinunt in duas consonantes aut in unam duplicem aut in aliquid, quod sit pro duabus consonantibus. Longae aut natura sunt aut positione fiunt. Natu
ne, cum correpta uocalis in duas desinit consonantes, ut arma arcus, aut in unam duplicem, ut axis, aut in alteram consonantem et alteram uocalem loco consonantis positam, ut ‘At Iuno’, ‘At Venus’
e, cum correpta uocalis in duas desinit consonantes, ut arma [arcus], aut in unam duplicem, ut axis, aut in alteram consonantem et alteram uocalem loco consonantis positam, ut at Iuno, at Venus, aut
t in ius, ut Peleius a Peleo, aut in on, ut Nerion a Nereo. Feminina autem aut in is exeunt, ut Atreis, aut in as, ut Peleias, aut in ne, ut Nerine. Sunt etiam ctetica, id est <04.374> possessiua, quae in ius
in ius, ut Peleius a Peleo, aut in ion, ut Nerion a Nereo. Feminina autem aut in is exeunt, ut Atreis, aut in as, ut Peleias, aut in ne, ut Nerine. Sunt etiam ctetica, id est <04.374> possessiua, quae in ius
sunt, siue masculina fuerint siue feminina, Graecam magis seruabimus regulam. Horum masculina aut in des exeunt, ut Atrides ab Atreo, aut in ius, ut Peleius a Peleo, aut in on, ut Nerion a Nereo. F
sunt, siue masculina fuerint siue feminina, Graecam magis seruabimus regulam. Horum masculina aut in des exeunt, ut Atrides ab Atreo, aut in ius, ut Peleius a Peleo, aut in ion, ut Nerion a Nereo. F
ut indulgens indulgenter. A nomine uenientia aut in a exeunt, ut una; aut in e productam, ut docte; aut in e correptam, ut rite; aut in i, ut uesperi; aut in o productam, ut falso; aut in o correptam, ut m
ut pedetemptim; a participio, ut indulgens indulgenter. A nomine uenientia aut in a exeunt, ut una; aut in e productam, ut docte; aut in e correptam, ut rite; aut in i, ut uesperi; aut in o productam, ut f
quidam modum pro genere ac significatione uerbi accipiunt, cuius uerba aut in tur exeunt aut in it aut in et. Sed quae in tur et in it exeunt, haec ab indicatiuo oriuntur, ut lego legitur, contingo contin
aut in alteram consonantem et alteram uocalem loco consonantis positam, ut ‘At Iuno’, ‘At Venus’, aut in i litteram solam loco consonantis positam, quam <04.369> nonnulli geminant, ut \ ‘Aio te,
xis, aut in alteram consonantem et alteram uocalem loco consonantis positam, ut at Iuno, at Venus, aut in i litteram solam loco consonantis positam [quam <04.369> non nulli geminant], ut \ ‘Aio te,
A nomine uenientia aut in a exeunt, ut una; aut in e productam, ut docte; aut in e correptam, ut rite; aut in i, ut uesperi; aut in o productam, ut falso; aut in o correptam, ut modo; aut in u, ut noctu; aut
nt, ut Atrides ab Atreo, aut in ius, ut Peleius a Peleo, aut in on, ut Nerion a Nereo. Feminina autem aut in is exeunt, ut Atreis, aut in as, ut Peleias, aut in ne, ut Nerine. Sunt etiam ctetica, id est <04.3
nt, ut Atrides ab Atreo, aut in ius, ut Peleius a Peleo, aut in ion, ut Nerion a Nereo. Feminina autem aut in is exeunt, ut Atreis, aut in as, ut Peleias, aut in ne, ut Nerine. Sunt etiam ctetica, id est <04.3
r. Hunc quidam modum pro genere ac significatione uerbi accipiunt, cuius uerba aut in tur exeunt aut in it aut in et. Sed quae in tur et in it exeunt, haec ab indicatiuo oriuntur, ut lego legitur, conting
ina, Graecam magis seruabimus regulam. Horum masculina aut in des exeunt, ut Atrides ab Atreo, aut in ius, ut Peleius a Peleo, aut in on, ut Nerion a Nereo. Feminina autem aut in is exeunt, ut Atre
ina, Graecam magis seruabimus regulam. Horum masculina aut in des exeunt, ut Atrides ab Atreo, aut in ius, ut Peleius a Peleo, aut in ion, ut Nerion a Nereo. Feminina autem aut in is exeunt, ut Atr
rite; aut in i, ut uesperi; aut in o productam, ut falso; aut in o correptam, ut modo; aut in u, ut noctu; aut in l, ut semel; aut in m, ut strictim; aut in r, ut breuiter; aut in s, ut funditus. Aduerbia, quae in
speri; aut in o productam, ut falso; aut in o correptam, ut modo; aut in u, ut noctu; aut in l, ut semel; aut in m, ut strictim; aut in r, ut breuiter; aut in s, ut funditus. Aduerbia, quae in e exeunt, produci
Peleo, aut in on, ut Nerion a Nereo. Feminina autem aut in is exeunt, ut Atreis, aut in as, ut Peleias, aut in ne, ut Nerine. Sunt etiam ctetica, id est <04.374> possessiua, quae in ius exeunt, ut ‘Euandri
Peleo, aut in ion, ut Nerion a Nereo. Feminina autem aut in is exeunt, ut Atreis, aut in as, ut Peleias, aut in ne, ut Nerine. Sunt etiam ctetica, id est <04.374> possessiua, quae in ius exeunt, ut ‘Euandri
in e productam, ut docte; aut in e correptam, ut rite; aut in i, ut uesperi; aut in o productam, ut falso; aut in o correptam, ut modo; aut in u, ut noctu; aut in l, ut semel; aut in m, ut strictim; aut in r, ut br
a aut in a exeunt, ut una; aut in e productam, ut docte; aut in e correptam, ut rite; aut in i, ut uesperi; aut in o productam, ut falso; aut in o correptam, ut modo; aut in u, ut noctu; aut in l, ut semel; aut i
us regulam. Horum masculina aut in des exeunt, ut Atrides ab Atreo, aut in ius, ut Peleius a Peleo, aut in on, ut Nerion a Nereo. Feminina autem aut in is exeunt, ut Atreis, aut in as, ut Peleias, aut in
58
K04.373
04.385
04.385
H04.381
K04.381
04.385
04.368
04.368
04.393
H04.379
K04.379
04.357
H04.362
K04.362
04.393
H04.391
K04.391
H04.391
K04.391
04.367
04.362
H04.391
K04.391
04.366
H04.362
K04.362
04.389
H04.391
K04.391
04.375
H04.376
K04.376
H04.376
K04.376
04.375
H04.391
K04.391
H04.366
K04.366
04.375
H04.389
K04.389
04.365
04.375
04.355
04.369
CIRILO GARCÍA ROMÁN
us regulam. Horum masculina aut in des exeunt, ut Atrides ab Atreo, aut in ius, ut Peleius a Peleo, aut in ion, ut Nerion a Nereo. Feminina autem aut in is exeunt, ut Atreis, aut in as, ut Peleias, aut in
tam, ut falso; aut in o correptam, ut modo; aut in u, ut noctu; aut in l, ut semel; aut in m, ut strictim; aut in r, ut breuiter; aut in s, ut funditus. Aduerbia, quae in e exeunt, produci debent praeter illa, q
o correptam, ut modo; aut in u, ut noctu; aut in l, ut semel; aut in m, ut strictim; aut in r, ut breuiter; aut in s, ut funditus. Aduerbia, quae in e exeunt, produci debent praeter illa, quae aut non conpara
rsonalis, ut legitur. Hunc quidam modum pro genere ac significatione uerbi accipiunt, cuius uerba aut in tur exeunt aut in it aut in et. Sed quae in tur et in it exeunt, haec ab indicatiuo oriuntur, ut leg
personalis, legitur. Hunc quidam modum pro genere ac significatione uerbi accipiunt, cuius uerba aut in tur exeunt aut in it aut in et. Sed quae in tur et in it exeunt, haec ab indicatiuo oriuntur, ut leg
in e correptam, ut rite; aut in i, ut uesperi; aut in o productam, ut falso; aut in o correptam, ut modo; aut in u, ut noctu; aut in l, ut semel; aut in m, ut strictim; aut in r, ut breuiter; aut in s, ut funditus.
ae communes. Breues, sunt quae et correptam uocalem habent et non desinunt in duas consonantes aut in unam duplicem aut in aliquid, quod sit pro duabus consonantibus. Longae aut natura sunt a
iunt, ut ae oe au eu ei. Positione, cum correpta uocalis in duas desinit consonantes, ut arma [arcus], aut in unam duplicem, ut axis, aut in alteram consonantem et alteram uocalem loco consonantis po
mmaticae factum. Inter soloecismum et barbarismum hoc interest, quod soloecismus discrepantes aut inconsequentes in se dictiones habet, barbarismus autem in singulis uerbis fit scriptis uel pronu
numerus, figura, persona, casus. Qualitas pronominum duplex est. Aut enim finita sunt pronomina aut infinita. Finita sunt, quae recipiunt personas, ut ego, tu, ille; infinita sunt, quae non recipiunt pe
merus, figura, persona, casus. Qualitas pronominum bipertita est. Aut enim finita sunt pronomina aut infinita. Finita sunt, quae recipiunt personas, ut ego, tu, ille; infinita sunt, quae non recipiunt pe
ra, persona, casus. Qualitas pronominum in quo est? Bipertita est: aut enim finita sunt pronomina aut infinita. Quae sunt finita? Quae recipiunt personas, ut ego tu ille. Quae sunt infinita? Quae non
mporis aut numeri aut negandi aut adfirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi aut similitudinis aut qualitatis aut quantitatis aut dubitandi aut personalia aut uoca
mporis aut numeri aut negandi aut affirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi aut similitudinis aut qualitatis aut quantitatis aut dubitandi aut personalia aut uoca
na parte orationis fieri soloecismum, si aut demonstrantes uirum hanc dicamus, aut feminam hunc; aut interrogati, quo pergamus respondeamus Romae; aut unum [re]salutantes saluete dicamus, cum
uuntur; coniunctae casibus aut loquellis uim suam saepe conmutant et graues fiunt. Praepositiones aut ipsa uerba corrumpunt, ut conficio, aut ipsae corrumpuntur, ut suffero, aut et corrumpunt et cor
uuntur; coniunctae casibus aut loquellis uim suam saepe conmutant et graues fiunt. Praepositiones aut ipsa uerba [cum conponuntur] corrumpunt, ut conficio, aut ipsae corrumpuntur, ut suffero, aut
uim suam saepe conmutant et graues fiunt. Praepositiones aut ipsa uerba corrumpunt, ut conficio, aut ipsae corrumpuntur, ut suffero, aut et corrumpunt et corrumpuntur, ut suscipio. Antiqui praep
mmutant et graues fiunt. Praepositiones aut ipsa uerba [cum conponuntur] corrumpunt, ut conficio, aut ipsae corrumpuntur, ut suffero, aut et corrumpunt et corrumpuntur, ut suscipio. Antiqui praep
t autem numero quinque a e i o u. Harum duae, i et u, transeunt in consonantium potestatem, cum aut ipsae inter se geminantur aut cum aliis uocalibus iunguntur, ut Iuno, uates. Hae etiam mediae d
aut qualitatis aut quantitatis aut dubitandi aut personalia aut uocandi aut respondendi aut separandi aut iurandi aut eligendi aut congregandi aut prohibendi aut euentus aut conparandi. Da aduerbia l
rationis ad exprimendos animi adfectus: aut metuentis, ut ei; aut optantis, ut o; aut dolentis, ut heu; aut laetantis, ut euax. Sed haec apud Graecos aduerbiis adplicantur, quod ideo Latini non faciunt,
primendos animi adfectus: aut metuentis, ut ei [eu]; aut optantis, ut o; aut dolentis, ut [heia et] heu; aut laetantis, ut euax. Sed haec apud Graecos aduerbiis adplicantur, quod ideo Latini non faciunt,
condita. Interiectioni quid accidit? Tantum significatio. Significatio interiectionis in quo est? Quia aut laetitiam significamus, ut euax, aut dolorem, ut heu, aut admirationem, ut papae, aut metum, ut
dunt? Tria. Quae? Significatio, conparatio, figura. Significatio aduerbiorum in quo est? Quia sunt aut loci aduerbia aut temporis aut numeri aut negandi aut adfirmandi aut demonstrandi aut optandi
dunt? Tria. Quae? Significatio, conparatio, figura. Significatio aduerbiorum in quo est? Quia sunt aut loci aduerbia aut temporis aut numeri aut negandi aut affirmandi aut demonstrandi aut optandi
s, aut coniunctionem, ut absque, aut se ipsam, ut circumcirca. Praepositiones aut casibus seruiunt aut loquellis aut et casibus et loquellis. Aeque aut coniunguntur aut separantur aut et coniunguntur
super Priamo rogitans’, hoc est de Priamo. Separatae praepositiones acuuntur; coniunctae casibus aut loquellis uim suam saepe conmutant et graues fiunt. Praepositiones aut ipsa uerba corrumpunt
multa’, // hoc est de Priamo et de Hectore. Separatae praepositiones acuuntur; coniunctae casibus aut loquellis uim suam saepe conmutant et graues fiunt. Praepositiones aut ipsa uerba [cum conpo
us, maiusculus, minusculus. Conparatiuo et superlatiuo gradui tam <04.375> aut minus aut minime aut magis aut maxime adici non oportet: adiciuntur autem positiuo tantum; dicimus enim tam bonu
nis canicula, rana ranunculus. 6. Nomen in a uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut masculinum est, ut Agrippa, aut femininum, ut Marcia, aut commune, ut aduena, aut neutrum,
ranunculus [statua statunculum]. Nomen in a uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut masculinum est, ut Agrippa, aut femininum, ut Marcia, aut commune, ut aduena, aut neutrum,
nerum est aptoton, ut frugi, nihili. Nomen in o uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut masculinum est, ut Scipio, aut femininum, ut Iuno, aut commune, ut pomilio, {papilio}. Nome
nerum est aptoton, ut frugi, nihili. Nomen in o uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut masculinum est, ut Scipio, aut femininum, ut Iuno, aut commune, ut pomilio uel papilio. Nome
ulus, minusculus. Conparatiuo et superlatiuo gradui tam <04.375> aut minus aut minime aut magis aut maxime adici non oportet: adiciuntur autem positiuo tantum; dicimus enim tam bonus tam mal
NE Interiectio est pars orationis interiecta aliis partibus orationis ad exprimendos animi adfectus: aut metuentis, ut ei; aut optantis, ut o; aut dolentis, ut heu; aut laetantis, ut euax. Sed haec apud G
NE. Interiectio est pars orationis interiecta aliis partibus orationis ad exprimendos animi adfectus: aut metuentis, ut ei [eu]; aut optantis, ut o; aut dolentis, ut [heia et] heu; aut laetantis, ut euax. Sed
quo est? Quia aut laetitiam significamus, ut euax, aut dolorem, ut heu, aut admirationem, ut papae, aut metum, ut attat, et si qua sunt similia. <04.367> 1. DE VOCE Vox est aer ictus, sensibilis aud
quo est? Quia aut laetitiam significamus, ut euax, aut dolorem, ut heu, aut admirationem, ut papae, aut metum, ut attat, et siqua sunt similia. <04.367> DONATI GRAMMATICI VRBIS ROMAE A
grandiusculus, maiusculus, minusculus. Conparatiuo et superlatiuo gradui tam <04.375> aut minus aut minime aut magis aut maxime adici non oportet: adiciuntur autem positiuo tantum; dicimus eni
t pars orationis, quae praeposita aliis partibus orationis significationem earum aut conplet aut mutat aut minuit. Nam aut nomini praeponitur, ut inualidus; aut pronomini praeponitur, ut prae me, uel
t pars orationis, quae praeposita aliis partibus orationis significationem earum aut mutat aut conplet aut minuit. Nam aut nomini praeponitur, ut inualidus; aut pronomini praeponitur, ut prae me, uel
Pars orationis, quae praeposita aliis partibus orationis significationem earum aut conplet aut mutat aut minuit. Praepositioni quot accidunt? Vnum. Quid? Casus tantum. Quot? Duo. Qui? Accusatiuu
aratiua, ut grandiusculus, maiusculus, minusculus. Conparatiuo et superlatiuo gradui tam <04.375> aut minus aut minime aut magis aut maxime adici non oportet: adiciuntur autem positiuo tantum; d
, casus. Qualitas nominum in quo est? Bipertita est: aut enim unius nomen est et proprium dicitur, aut multorum et appellatiuum. Conparationis gradus quot sunt? Tres. Qui? Positiuus, ut doctus; c
e, quae communes dicuntur, cum aut correptam uocalem duae consonantes secuntur, quarum prior aut muta quaepiam est aut f semiuocalis et sequens liquida; aut cum correpta uocalis in unam desin
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
H04.389
K04.389
04.365
04.368
04.394
H04.362
K04.362
04.376
04.376
04.381
04.359
04.376
H04.389
K04.389
04.381
04.385
H04.362
K04.362
H04.362
K04.362
H04.391
K04.391
H04.362
K04.362
04.400
04.381
04.389
04.381
04.359
04.393
H04.395
K04.395
H04.395
K04.395
H04.395
K04.395
H04.400
K04.400
04.393
04.362
04.368
04.365
H04.389
K04.389
H04.362
K04.362
59
positio est pars orationis, quae praeposita aliis partibus orationis significationem earum aut conplet aut mutat aut minuit. Nam aut nomini praeponitur, ut inualidus; aut pronomini praeponitur, ut pra
epositio est pars orationis, quae praeposita aliis partibus orationis significationem earum aut mutat aut conplet aut minuit. Nam aut nomini praeponitur, ut inualidus; aut pronomini praeponitur, ut pr
quid est? Pars orationis, quae praeposita aliis partibus orationis significationem earum aut conplet aut mutat aut minuit. Praepositioni quot accidunt? Vnum. Quid? Casus tantum. Quot? Duo. Qui? A
duas consonantes aut in unam duplicem aut in aliquid, quod sit pro duabus consonantibus. Longae aut natura sunt aut positione fiunt. Natura, cum aut uocalis producitur, ut a o, aut duae uocales iung
epositio nomini separatim addenda sit, non aduerbio. Per praepositiones, cum alia pro alia ponitur aut necessaria subtrahitur: alia pro alia ponitur, ut ‘'sub lucem'’ pro 'ante lucem'; necessaria subtrah
, figura. Significatio aduerbiorum in quo est? Quia sunt aut loci aduerbia aut temporis aut numeri aut negandi aut adfirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi a
, figura. Significatio aduerbiorum in quo est? Quia sunt aut loci aduerbia aut temporis aut numeri aut negandi aut affirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi a
e, aut neutrum Latinum, ut sedile. Nomen in i uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut neutrum Graecum est, ut gummi, sinapi, aut trium generum est aptoton, ut frugi, nihili. Nomen
n in e uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut femininum Graecum est, ut Euterpe, aut neutrum Latinum, ut sedile. Nomen in i uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari au
E VERBO Verbum est pars orationis cum tempore et persona sine casu aut agere aliquid aut pati aut neutrum significans. Verbo accidunt septem, qualitas, coniugatio, genus, numerus, figura, temp
RBO Verbum quid est? Pars orationis cum tempore et persona sine casu aut agere aliquid aut pati aut neutrum significans. Verbo quot accidunt? Septem. Quae? Qualitas, coniugatio, genus, numeru
ero singulari aut masculinum est, ut Agrippa, aut femininum, ut Marcia, aut commune, ut aduena, aut neutrum, ut toreuma (sed tamen Graecum est). Nomen in e uocalem desinens nominatiuo casu
ae praeposita aliis partibus orationis significationem earum aut conplet aut mutat aut minuit. Nam aut nomini praeponitur, ut inualidus; aut pronomini praeponitur, ut prae me, uel subponitur, ut mec
ae praeposita aliis partibus orationis significationem earum aut mutat aut conplet aut minuit. Nam aut nomini praeponitur, ut inualidus; aut pronomini praeponitur, ut prae me, uel subponitur, ut mec
ur, quae, cum sola sint, uicem nominis conplent, ut quis, iste, ille; articuli uero cum [pronominibus aut] nominibus aut participiis iunguntur, ut hic huius huic hunc o ab hoc, et pluraliter hi horum his
in r, ut breuiter; aut in s, ut funditus. Aduerbia, quae in e exeunt, produci debent praeter illa, quae aut non conparantur, ut rite, aut conparationis regulam non seruant, ut bene, male —faciunt enim b
, conparatio, figura. Significatio aduerbiorum in quo est? Quia sunt aut loci aduerbia aut temporis aut numeri aut negandi aut adfirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut int
, conparatio, figura. Significatio aduerbiorum in quo est? Quia sunt aut loci aduerbia aut temporis aut numeri aut negandi aut affirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut int
t? Quia sunt aut loci aduerbia aut temporis aut numeri aut negandi aut adfirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi aut similitudinis aut qualitatis aut quantitatis a
t? Quia sunt aut loci aduerbia aut temporis aut numeri aut negandi aut affirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi aut similitudinis aut qualitatis aut quantitatis a
pars orationis interiecta aliis partibus orationis ad exprimendos animi adfectus: aut metuentis, ut ei; aut optantis, ut o; aut dolentis, ut heu; aut laetantis, ut euax. Sed haec apud Graecos aduerbiis adp
orationis interiecta aliis partibus orationis ad exprimendos animi adfectus: aut metuentis, ut ei [eu]; aut optantis, ut o; aut dolentis, ut [heia et] heu; aut laetantis, ut euax. Sed haec apud Graecos adue
erbia aut temporis aut numeri aut negandi aut adfirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi aut similitudinis aut qualitatis aut quantitatis aut dubitandi aut personal
erbia aut temporis aut numeri aut negandi aut affirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi aut similitudinis aut qualitatis aut quantitatis aut dubitandi aut personal
t nomen de sono factum, ut tinnitus aeris, clangor tubarum. Periphrasis est circumlocutio, quae fit aut ornandae rei causa, quae pulchra est, aut uitandae, quae turpis est, ut <04.401> \ ‘et iam prima
ola sint, uicem nominis conplent, ut quis, iste, ille; articuli uero cum [pronominibus aut] nominibus aut participiis iunguntur, ut hic huius huic hunc o ab hoc, et pluraliter hi horum his hos o ab his. Ha
ut mecum tecum nobiscum uobiscum; aut uerbum praecedit, ut perfero, aut aduerbium, ut expresse, aut participium, ut praecedens, aut coniunctionem, ut absque, aut se ipsam, ut circumcirca. Praep
t. 12. DE VERBO Verbum est pars orationis cum tempore et persona sine casu aut agere aliquid aut pati aut neutrum significans. Verbo accidunt septem, qualitas, coniugatio, genus, numerus, figu
DE VERBO Verbum quid est? Pars orationis cum tempore et persona sine casu aut agere aliquid aut pati aut neutrum significans. Verbo quot accidunt? Septem. Quae? Qualitas, coniugatio, genus,
psius uitii definitione facile possit agnosci. Soloecismus fit duobus modis, aut per partes orationis aut per accidentia partibus orationis. Per partes orationis fiunt soloecismi, cum alia pro alia ponitu
um, ut ‘uersaque iuuencum Terga fatigamus hasta’. Amphibolia est ambiguitas dictionis, quae fit aut per casum accusatiuum, ut si quis dicat 'audio secutorem retiarium superasse'; aut per commun
um, ut ‘uersaque iuuencum Terga fatigamus hasta’. Amphibolia est ambiguitas dictionis, quae fit aut per casum accusatiuum, ut siquis dicat 'audio secutorem retiarium superasse'; aut per commune
dictionis, quae fit aut per casum accusatiuum, ut si quis dicat 'audio secutorem retiarium superasse'; aut per commune uerbum, ut si quis dicat 'criminatur Cato', 'uadatur Tullius', nec addat quem uel a
dictionis, quae fit aut per casum accusatiuum, ut siquis dicat 'audio secutorem retiarium superasse'; aut per commune uerbum, ut siquis dicat 'criminatur Cato', 'uadatur Tullius', nec addat quem uel a
er commune uerbum, ut si quis dicat 'criminatur Cato', 'uadatur Tullius', nec addat quem uel a quo; aut per distinctionem, ut 'uidi statuam auream hastam tenentem'. Fit et per homonyma, ut si quis ac
per commune uerbum, ut siquis dicat 'criminatur Cato', 'uadatur Tullius', nec addat quem uel a quo; aut per distinctionem, ut 'uidi statuam auream hastam tenentem'. Fit et per homonyma, ut siquis aci
od continet id quod continetur ostendit, ut ‘nunc pateras libate Ioui’, aut contra, ut ‘uina coronant’; aut per inuentorem id quod inuentum est, ut ‘sine Cerere et Libero friget Venus’, aut contra, ut \ ‘ui
od continet id quod continetur ostendit, ut ‘nunc pateras libate Ioui’, aut contra, ut ‘uina coronant’; aut per inuentorem id quod inuentum est [ostendit], ut \ ‘sine Cerere et Libero friget Venus’, // aut
rbarismum esse uel ex ipsius uitii definitione facile possit agnosci. Soloecismus fit duobus modis, aut per partes orationis aut per accidentia partibus orationis. Per partes orationis fiunt soloecismi,
aut hortandi aut ordinis aut interrogandi aut similitudinis aut qualitatis aut quantitatis aut dubitandi aut personalia aut uocandi aut respondendi aut separandi aut iurandi aut eligendi aut congregandi a
es aut in unam duplicem aut in aliquid, quod sit pro duabus consonantibus. Longae aut natura sunt aut positione fiunt. Natura, cum aut uocalis producitur, ut a o, aut duae uocales iunguntur et diphth
sunt? Duae. Quae? Simplex, ut nam, conposita, ut namque. Ordo coniunctionum in quo est? Quia aut praepositiuae coniunctiones sunt, ut ac, ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut
nctionum duae sunt, simplex, ut nam, conposita, ut namque. Ordo coniunctionum in hoc est, quia aut praepositiuae coniunctiones sunt, ut at, ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut e
nctionum duae sunt, simplex, ut nam, conposita, ut namque. Ordo coniunctionum in hoc est, quia aut praepositiuae sunt coniunctiones, ut at, ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut e
i aut personalia aut uocandi aut respondendi aut separandi aut iurandi aut eligendi aut congregandi aut prohibendi aut euentus aut conparandi. Da aduerbia loci: ut hic uel ibi, intus uel foris, illuc uel
i aut personalia aut uocandi aut respondendi aut separandi aut iurandi aut eligendi aut congregandi aut prohibendi aut euentus aut conparandi. Da aduerbia loci: ut hic uel ibi, intus uel foris, illic uel
60
H04.389
K04.389
04.376
04.374
H04.362
K04.362
04.374
H04.355
K04.355
04.362
04.355
04.373
04.362
04.389
04.362
04.389
H04.362
K04.362
04.401
H04.373
K04.373
H04.365
K04.365
H04.389
K04.389
04.396
H04.396
K04.396
04.396
H04.362
K04.362
H04.373
K04.373
04.376
04.384
04.364
H04.389
K04.389
04.389
04.400
04.393
04.368
04.362
CIRILO GARCÍA ROMÁN
significationem earum aut conplet aut mutat aut minuit. Nam aut nomini praeponitur, ut inualidus;
significationem earum aut mutat aut conplet aut minuit. Nam aut nomini praeponitur, ut inualidus;
lia. Fixa sunt, quae in alterum genus flecti non possunt, ut mater, soror, pater, frater. Mobilia autem
issimus. Sed conparatiuus gradus generis est semper communis. Conparantur autem nomina, quae
t adfirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi aut similitudinis
t affirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi aut similitudinis
gradus generis est semper communis. Conparantur autem nomina, quae aut qualitatem significant
doctior; superlatiuus, ut doctissimus. Quae nomina conparantur? Appellatiua dumtaxat qualitatem
doctior; superlatiuus, ut doctissimus. Quae nomina conparantur? Appellatiua dumtaxat qualitatem
ut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi aut similitudinis aut qualitatis
ctio, praepositio, interiectio. 2. ⟨DE NOMINE⟩ Nomen quid est? Pars orationis cum casu corpus
pronomen et participium. <04.373> 2. DE NOMINE Nomen est pars orationis cum casu corpus
t interrogandi aut similitudinis aut qualitatis aut quantitatis aut dubitandi aut personalia aut uocandi
t perfero, aut aduerbium, ut expresse, aut participium, ut praecedens, aut coniunctionem, ut absque,
t similitudinis aut qualitatis aut quantitatis aut dubitandi aut personalia aut uocandi aut respondendi
Praepositiones aut casibus seruiunt aut loquellis aut et casibus et loquellis. Aeque aut coniunguntur
ri aut negandi aut adfirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi
ri aut negandi aut affirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi
istere mentem / passus amor, rapidum ad naues praemittit Achaten’. // Tmesis est unius conpositi
aenomen, nomen, cognomen, agnomen, ut Publius Cornelius Scipio Africanus. Omnia praenomina
aenomen, nomen, cognomen, agnomen, ut Publius Cornelius Scipio Africanus. Omnia praenomina
ut namque. Ordo coniunctionum in quo est? Quia aut praepositiuae coniunctiones sunt, ut ac, ast,
ut namque. Ordo coniunctionum in quo est? Quia aut praepositiuae coniunctiones sunt, ut ac, ast,
a, ut namque. Ordo coniunctionum in hoc est, quia aut praepositiuae coniunctiones sunt, ut at, ast,
a, ut namque. Ordo coniunctionum in hoc est, quia aut praepositiuae sunt coniunctiones, ut at, ast,
antithesis, metathesis. <04.396> Prosthesis est appositio quaedam ad principium dictionis litterae
or. Hanc alii epenthesin, alii parenthesin dicunt. Paragoge est appositio ad finem dictionis litterae
or. Hanc alii epenthesin, alii parenthesin dicunt. Paragoge est appositio ad finem dictionis litterae
abae, ut ‘gnato’ pro nato, ‘tetulit’ pro tulit. Epenthesis est appositio ad mediam dictionem litterae
? Significatio, conparatio, figura. Significatio aduerbiorum in quo est? Quia sunt aut loci aduerbia
? Significatio, conparatio, figura. Significatio aduerbiorum in quo est? Quia sunt aut loci aduerbia
nelius Scipio Africanus. Omnia praenomina aut singulis litteris notantur, ut C. P., aut binis, ut Cn.,
rnelius Scipio Africanus. Omnia praenomina aut singulis litteris notantur, ut G P, aut binis, ut Gn,
i uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut neutrum Graecum est, ut gummi, sinapi,
r. Omnia uerba modi indicatiui temporis praesentis numeri singularis primae personae aut e aut i
ctiuas, expletiuas, causales, rationales. Da copulatiuas. Et, que, at, atque, ac, ast. Da disiunctiuas.
tiuae, causales, rationales. Copulatiuae sunt hae, et, que, at, atque, ac, ast; <04.389> disiunctiuae,
rationales. [VI] Copulatiuae sunt hae, et, que, at, atque, ac, ast; <04.389> [VI] disiunctiuae [sunt],
lidus; aut pronomini praeponitur, ut prae me, uel subponitur, ut mecum tecum nobiscum uobiscum;
, clangor tubarum. Periphrasis est circumlocutio, quae fit aut ornandae rei causa, quae pulchra est,
antes uirum hanc dicamus, aut feminam hunc; aut interrogati, quo pergamus respondeamus Romae;
liquid, quod sit pro duabus consonantibus. Longae aut natura sunt aut positione fiunt. Natura, cum
t ordinis aut interrogandi aut similitudinis aut qualitatis aut quantitatis aut dubitandi aut personalia
aut pronomini praeponitur, ut prae me, uel subponitur, ut mecum tecum nobiscum uobiscum; aut u
aut pronomini praeponitur, ut prae me, uel subponitur, ut mecum tecum nobiscum uobiscum; aut u
aut propria sunt et duo genera faciunt, ut Gaius Gaia, Marcius Marcia, aut appellatiua sunt et tria fa
aut qualitatem significant aut quantitatem. Sed non omnia per omnes gradus eunt. Aliquando enim
aut qualitatis aut quantitatis aut dubitandi aut personalia aut uocandi aut respondendi aut separandi
aut qualitatis aut quantitatis aut dubitandi aut personalia aut uocandi aut respondendi aut separandi
aut quantitatem. Sed non omnia per omnes gradus eunt. Aliquando enim positiuus gradus tantum i
aut quantitatem significantia: qualitatem, ut bonus, malus; quantitatem, ut magnus, paruus. Conpar
aut quantitatem significantia. Conparatiuus gradus cui casui seruit? Ablatiuo sine praepositione: di
aut quantitatis aut dubitandi aut personalia aut uocandi aut respondendi aut separandi aut iurandi a
aut rem proprie communiterue significans. Nomini quot accidunt? Sex. Quae? Qualitas, conparatio
aut rem proprie communiterue significans, proprie ut Roma Tiberis, communiter ut urbs flumen. N
aut respondendi aut separandi aut iurandi aut eligendi aut congregandi aut prohibendi aut euentus a
aut se ipsam, ut circumcirca. Praepositiones aut casibus seruiunt aut loquellis aut et casibus et loq
aut separandi aut iurandi aut eligendi aut congregandi aut prohibendi aut euentus aut conparandi.
aut separantur aut et coniunguntur et separantur. Coniunguntur, ut di, dis, re, se, am, con: dicimus
aut similitudinis aut qualitatis aut quantitatis aut dubitandi aut personalia aut uocandi aut responde
aut similitudinis aut qualitatis aut quantitatis aut dubitandi aut personalia aut uocandi aut responde
aut simplicis uerbi sectio, una dictione uel pluribus interiectis, ut ‘septem subiecta trioni’ pro septe
aut singulis litteris notantur, ut C. P., aut binis, ut Cn., aut ternis, ut Sex. Appellatiuorum nominu
aut singulis litteris notantur, ut G P, aut binis, ut Gn, aut ternis, ut Sex. Appellatiuorum nominum
aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur. 8. DE PRAEPOSITIONE Praepositi
aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur ergo. DE PRAEPOSITIONE. Praep
aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur. Sunt etiam dictiones, quas incertum e
aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur. Sunt etiam dictiones, quas incertum e
aut syllabae, ut ‘gnato’ pro nato, ‘tetulit’ pro tulit. Epenthesis est appositio ad mediam dictionem l
aut syllabae, ut magis pro mage et ‘potestur’ pro potest. Hanc alii prosparalempsin appellant. Aph
aut syllabae, ut magis pro mage et potestur pro potest. Hanc alii prosparalepsin appellant. Aphaer
aut syllabae, ut ‘relliquias’ pro reliquias, induperator pro imperator. Hanc alii epenthesin, alii paren
aut temporis aut numeri aut negandi aut adfirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut o
aut temporis aut numeri aut negandi aut affirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut o
aut ternis, ut Sex. Appellatiuorum nominum species multae sunt. Alia enim sunt corporalia, ut ho
aut ternis, ut Sex. Appellatiuorum nominum species multae sunt. Alia enim sunt corporalia, ut ho
aut trium generum est aptoton, ut frugi, nihili. Nomen in o uocalem desinens nominatiuo casu num
aut u ante o habent. Si autem uocalem ante o litteram non habebunt, exceptis f et k et q ceteras om
Aut, ue, uel, ne, nec, neque. Da expletiuas. Quidem, equidem, saltim, uidelicet, quamquam, quamu
aut, ue, uel, ne, nec, neque; expletiuae, quidem, equidem, saltim, uidelicet, quamquam, quamuis, q
aut, ue, uel, ne, nec, neque; [XI] expletiuae [sunt], quidem, equidem, saltim, uidelicet, quamquam,
aut uerbum praecedit, ut perfero, aut aduerbium, ut expresse, aut participium, ut praecedens, aut co
aut uitandae, quae turpis est, ut <04.401> \ ‘et iam prima nouo spargebat lumine terras’ // et cetera
aut unum [re]salutantes saluete dicamus, cum utique praecedens demonstratio uel interrogatio uel s
aut uocalis producitur, ut a o, aut duae uocales iunguntur et diphthongon faciunt, ut ae oe au eu ei.
aut uocandi aut respondendi aut separandi aut iurandi aut eligendi aut congregandi aut prohibendi a
autem (37) 04.363, 04.364, 04.364, 04.365, 04.367, 04.367, 04.368, 04.371, 04.373, 04.374, 04.374, 04.375, 04.375, 04.375, 04.376, 04.377, 04.377, 04.377, 04.377, 04.378, 04.378, 04.379, 04.379, 04.381,
04.381, 04.384, 04.384, 04.389, 04.389, 04.389, 04.391, 04.393, 04.394, 04.394, 04.399, 04.399, 04.400.
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
H04.365
K04.365
H04.389
K04.389
H04.373
K04.373
04.376
04.374
04.378
04.400
04.399
H04.363
K04.363
04.375
04.394
04.377
04.375
H04.379
K04.379
04.393
04.377
H04.377
K04.377
04.374
H04.377
K04.377
04.378
04.394
04.368
04.367
04.367
H04.379
K04.379
H04.389
K04.389
04.364
04.375
04.391
04.381
H04.371
K04.371
H04.381
K04.381
H04.389
K04.389
H04.364
nctionum in quo est? Quia aut praepositiuae coniunctiones sunt, ut ac, ast, aut subiunctiuae, ut que,
nctionum in quo est? Quia aut praepositiuae coniunctiones sunt, ut ac, ast, aut subiunctiuae, ut que,
unctionum in hoc est, quia aut praepositiuae coniunctiones sunt, ut at, ast, aut subiunctiuae, ut que,
unctionum in hoc est, quia aut praepositiuae sunt coniunctiones, ut at, ast, aut subiunctiuae, ut que,
es exeunt, ut Atrides ab Atreo, aut in ius, ut Peleius a Peleo, aut in on, ut Nerion a Nereo. Feminina
s exeunt, ut Atrides ab Atreo, aut in ius, ut Peleius a Peleo, aut in ion, ut Nerion a Nereo. Feminina
t mobilia. Fixa sunt, quae in alterum genus flecti non possunt, ut mater, soror, pater, frater. Mobilia
in conparatiuo et superlatiuo gradu est constituta. Nam positiuus perfectus et absolutus est. Saepe
ttunt, datiuum et ablatiuum in is, ut ab hac Musa, harum Musarum, his et ab his Musis. Necesse est
contra, ut ‘ingens a uertice pontus In puppim ferit’ et ‘fontemque ignemque ferebant’. [Meminisse
cipis’: nam ut robur animam non habet, sic utique Turnus, cui haec dicuntur, animam habet. Scire
exeo, foris sum, foris uenio. Ad locum aliam significationem habent, ut intro eo, foras eo. De intus
exeo, foris sum, foris uenio. Ad locum aliam significationem habent, ut intro eo, foras eo. De intus
alieno uel suo generi conparamus, ut 'Hector fortior Diomede' uel 'audacior Troianis fuit'. [Dicimus
e putasti’ // pro 'in siluis'. Per coniunctiones, sicut ‘subiectisque urere flammis’ pro subiectisue; et
aepositione ab, ut sit ablatiuus casus 'ab oratore uenio', septimus casus 'oratore magistro utor'. Sunt
or Diomede' uel 'audacior Troianis fuit'. [Dicimus autem et 'fortior hic quam ille est']. Superlatiuus
is analogia uel ex conlatione positiuorum nominum uel ex deminutione cognoscitur. Meminerimus
is analogia uel ex conlatione positiuorum nominum uel ex deminutione cognoscitur. Meminerimus
hoc interest, quod soloecismus discrepantes aut inconsequentes in se dictiones habet, barbarismus
i tantum, qua fuerit nominatiuus casus, ut praefectus equitum, senatus consultum. Prouidendum est
ae, simplex et conposita: simplex, ut doctus, potens; conposita, ut indoctus, inpotens. Conponuntur
e, simplex et conposita: simplex, ut doctus, potens; conposita, ut indoctus, impotens. Conponuntur
superlatiuus, ut fortissimus. Sed conparatiuus gradus generis est semper communis. Conparantur
bliqui. Ablatiuum Graeci non habent: hunc quidam Latinum, nonnulli sextum casum appellant. Est
ices]. Ablatiuum Graeci non habent: hunc quidam Latinum, non nulli sextum casum appellant. Est
opter differentiam melius in is quam in es syllabam terminant, ut has puppis, nauis, clauis. Eorum
icut ‘subiectisque urere flammis’ pro subiectisue; et 'autem fieri non debet', cum dicendum sit 'fieri
mmunem syllabam facit. Mutae sunt quae nec per se proferuntur nec per se syllabam faciunt. Sunt
t semiuocales, aliae mutae. Vocales sunt, quae per se proferuntur et per se syllabam faciunt. Sunt
stimant. Semiuocales sunt, quae per se quidem proferuntur, sed per se syllabam non faciunt. Sunt
aecam formam melius declinari, etsi illa nonnulli ad Latinos casus conantur inflectere. Duodecim
ecam formam melius declinari, etsi illa non nulli ad Latinos casus conantur inflectere. Duodecim
, uel, ne, nec, neque; expletiuae, quidem, equidem, saltim, uidelicet, quamquam, quamuis, quoque,
c, neque; [XI] expletiuae [sunt], quidem, equidem, saltim, uidelicet, quamquam, quamuis, quoque,
l, ne, nec, neque. Da expletiuas. Quidem, equidem, saltim, uidelicet, quamquam, quamuis, quoque,
uo gradui tam <04.375> aut minus aut minime aut magis aut maxime adici non oportet: adiciuntur
tur, quod ideo Latini non faciunt, quia huiusce modi uoces non statim subsequitur uerbum. Licet
meri sunt communis. Sunt <04.381> item sine uocatiuo, ut ego mei uel mis mihi me a me. Nullum
nultimum, apud Latinos paenultimum et antepaenultimum tenet, ultimum numquam. Circumflexus
nultimum, apud Latinos paenultimum et antepaenultimum tenet, ultimum numquam. Circumflexus
atio, genus, numerus, figura, tempus, persona. Qualitas uerborum in modis est et in formis. Modi
atio, genus, numerus, figura, tempus, persona. Qualitas uerborum in modis est et in formis. Modi
expletiuae, quidem, equidem, saltim, uidelicet, quamquam, quamuis, quoque, autem, porro, porro
iuae [sunt], quidem, equidem, saltim, uidelicet, quamquam, quamuis, quoque, autem, porro, porro
expletiuas. Quidem, equidem, saltim, uidelicet, quamquam, quamuis, quoque, autem, porro, porro
61
autem, aut communes, ut et, igitur. 8. DE PRAEPOSITIONE Praepositio quid est? Pars orationis,
autem, aut communes, ut et, igitur ergo. DE PRAEPOSITIONE. Praepositio quid est? Pars oratio
autem, aut communes, ut et, igitur. Sunt etiam dictiones, quas incertum est utrum coniunctiones a
autem, aut communes, ut et, igitur. Sunt etiam dictiones, quas incertum est utrum coniunctiones a
autem aut in is exeunt, ut Atreis, aut in as, ut Peleias, aut in ne, ut Nerine. Sunt etiam ctetica, id est
autem aut in is exeunt, ut Atreis, aut in as, ut Peleias, aut in ne, ut Nerine. Sunt etiam ctetica, id est
autem aut propria sunt et duo genera faciunt, ut Gaius Gaia, Marcius Marcia, aut appellatiua sunt e
autem conparatiuus gradus praeponitur superlatiuo, ut stultior stultissimo et maior maximo. Saepe
autem contra hanc regulam declinentur ea nomina, in quibus genera discernenda sunt, ut ab hac de
autem debemus, cum fit a parte totum, ab insigni parte faciendum.] Onomatopoeia est nomen de s
autem debemus esse metaphoras alias reciprocas, alias partis unius. <04.400> Catachresis est usu
autem et de foris sic non dicimus, quo modo ad foras uel in foras. 6. DE PARTICIPIO Participiu
autem et de foris sic non dicimus, quo modo in foras uel ad foras. DE PARTICIPIO. Participiu
autem et 'fortior hic quam ille est']. Superlatiuus autem genetiuo tantum plurali adiungitur; sed tun
'autem fieri non debet', cum dicendum sit 'fieri autem non debet'. Fiunt praeterea soloecismi pluri
autem formae casuales sex, ex quibus sunt nomina alia monoptota, alia diptota, alia triptota, alia te
autem genetiuo tantum plurali adiungitur; sed tunc hoc utimur, cum aliquem suo generi conparamu
autem Graeca nomina ad Graecam formam melius declinari, etsi illa nonnulli ad Latinos casus con
autem Graeca nomina ad Graecam formam melius declinari, etsi illa non nulli ad Latinos casus co
autem in singulis uerbis fit scriptis uel pronuntiatis. Quamquam multi errant, qui putant etiam in u
autem, ne ea nomina conponamus, quae aut conposita sunt aut conponi omnino non possunt. 9. C
autem nomina modis quattuor: ex duobus integris, ut suburbanus; ex duobus corruptis, ut efficax,
autem nomina modis quattuor: ex duobus integris, ut suburbanus; ex duobus corruptis, ut efficax,
autem nomina, quae aut qualitatem significant aut quantitatem. Sed non omnia per omnes gradus e
autem nominatiuus hic Cato, genetiuus huius Catonis, datiuus huic Catoni, accusatiuus hunc Caton
autem nominatiuus hic Cato, genetiuus huius Catonis, datiuus huic Catoni, accusatiuus hunc Caton
autem nominum, quae genetiuo casu plurali in ium syllabam exire possunt, trina regula est: una eo
autem non debet'. Fiunt praeterea soloecismi pluribus modis, quos reprehendendo potius quam im
autem numero nouem, b c d g h k p q t. Ex his superuacuae quibusdam uidentur k et q; qui nesciun
autem numero quinque a e i o u. Harum duae, i et u, transeunt in consonantium potestatem, cum a
autem numero <04.368> septem, f l m n r s x. Ex his una duplex est, x, et liquidae quattuor, l m n r
autem omnino litteris nominatiuo casu singulari Latina nomina terminantur, uocalibus quinque, se
autem omnino litteris nominatiuo casu singulari Latina nomina terminantur, uocalibus quinque, se
autem, porro, porro autem, tamen; causales, si, etsi, etiamsi, si quidem, quando, quandoquidem, qu
autem, porro, porro autem, tamen; [triginta quattuor] causales, si, etsi, [etiam] etiamsi, [ac si, tame
autem, porro, porro autem, tamen. Da causales. Si, etsi, etiamsi, si quidem, quando, <04.365> qua
autem positiuo tantum; dicimus enim tam bonus tam malus, minus bonus minus malus, minime bo
autem pro interiectione <04.392> etiam alias partes orationis singulas pluresue subponere, ut nefas
autem pronomen recipit conparationem, quamuis et qualitatem significet et quantitatem. Inter pro
autem, quotlibet syllabarum sit dictio, non tenebit nisi paenultimum locum. Grauis poni in eadem
autem, quotlibet syllabarum sit dictio, non tenebit nisi paenultimum locum. Grauis in eadem dictio
autem sunt, ut multi existimant, septem: indicatiuus, qui et pronuntiatiuus, ut lego; imperatiuus, ut
autem sunt, ut multi existimant, septem: indicatiuus, qui et pronuntiatiuus [dicitur], ut lego; impera
autem, tamen; causales, si, etsi, etiamsi, si quidem, quando, quandoquidem, quin, quin etiam, quat
autem, tamen; [triginta quattuor] causales, si, etsi, [etiam] etiamsi, [ac si, tamen si] si quidem, quan
autem, tamen. Da causales. Si, etsi, etiamsi, si quidem, quando, <04.365> quandoquidem, quin, qu
62
K04.364
H04.399
K04.399
H04.384
K04.384
04.384
CIRILO GARCÍA ROMÁN
expletiuas. Quidem, equidem, saltim, uidelicet, quamquam, quamuis, quoque, autem, porro, porro
translata a propria significatione ad non propriam similitudinem ornatus necessitatisue causa. Sunt
translata a propria significatione ad non propriam similitudinem ornatus necessitatisue causa. Sunt
ex et conposita}. Aut enim simplicia sunt uerba, ut scribo, aut conposita, ut describo. Conponuntur
lex et conposita. Aut enim simplicia sunt uerba, ut scribo, aut conposita, ut describo. Conponuntur
indicatiui temporis praesentis numeri singularis primae personae aut e aut i aut u ante o habent. Si
autem, tamen. Da causales. Si, etsi, etiamsi, si quidem, quando, <04.365> quando quidem, quin, q
autem tropi tredecim: metaphora, catachresis, metalempsis, metonymia, antonomasia, epitheton, sy
autem tropi tredecim: metaphora, catachresis, metalepsis, metonymia, antonomasia, epitheton, syn
autem uerba quattuor modis, ut ceterae partes orationis: {ex duobus corruptis, ut officio; ex duobus
autem uerba quattuor modis, sicut ceterae partes orationis: ex duobus corruptis, ut officio; ex duob
autem uocalem ante o litteram non habebunt, exceptis f et k et q ceteras omnes Latinas recipient co
axis (1) 04.368.
H04.368 ositione, cum correpta uocalis in duas desinit consonantes, ut arma arcus, aut in unam duplicem, ut axis, aut in alteram consonantem et alteram uocalem loco consonantis positam, ut ‘At Iuno’, ‘At V
K04.368 itione, cum correpta uocalis in duas desinit consonantes, ut arma [arcus], aut in unam duplicem, ut axis, aut in alteram consonantem et alteram uocalem loco consonantis positam, ut at Iuno, at Venus
b (1) 04.368.
04.368
bacchius
04.370
balneum
04.375
barbaris
04.371
t. Mutae sunt quae nec per se proferuntur nec per se syllabam faciunt. Sunt autem numero nouem, b c d g h k p q t. Ex his superuacuae quibusdam uidentur k et q; qui nesciunt, quotiens a sequitur, k
(1) 04.370.
ut carina; huic contrarius est amphimacrus ex longa et breui et longa temporum quinque, ut insulae; bacchius ex breui et duabus longis temporum quinque, ut Achates; huic contrarius est antibacchius
(1) 04.375.
elagus, uulgus. Sunt praeterea nomina in singulari numero alterius generis et alterius in plurali, ut balneum, Tartarus, caelum, porrum, caepe, locus, iocus, forum. Sunt item nomina incerti generis i
(1) 04.371.
realoci. Accentus in integris dictionibus obseruantur, in interiectionibus et in peregrinis uerbis et in barbaris nominibus nulli certi sunt. Accentuum legem uel distinguendi uel pronuntiandi ratio uel
barbarismi (2) 04.392, 04.392.
H04.392 nt adscribendum, propter h scilicet, quam alii litteram, alii adspirationis notam putant. Fiunt etiam barbarismi per hiatus. Sunt etiam malae conpositiones, id est cacosyntheta, quas nonnulli barbaris
K04.392 nt adscribendum, propter h scilicet, quam alii litteram, alii adspirationis notam putant. Fiunt etiam barbarismi per hiatus. Sunt etiam malae conpositiones, id est cacosyntheta, quas non nulli barbaris
04.392 inmutatio, transmutatio, litterae syllabae temporis toni adspirationis. Per adiectionem litterae fiunt barbarismi, sicut ‘relliquias Danaum’, cum reliquias per unum l dicere debeamus; syllabae, ut ‘no
barbarismo (2) 04.392, 04.394.
04.392
04.394
in interiectionibus certi esse non possunt, ut fere in aliis uocibus, quas inconditas inuenimus. 1. DE BARBARISMO Barbarismus est una pars orationis uitiosa in communi sermone. In poemate met
e. Soloecismus in prosa oratione, in poemate schema nominatur. 3. DE CETERIS VITIIS Cum barbarismo et soloecismo uitia duodecim numerantur hoc modo: barbarismus, soloecismus, acyrol
barbarismos (1) 04.392.
H04.392 nt etiam barbarismi per hiatus. Sunt etiam malae conpositiones, id est cacosyntheta, quas nonnulli barbarismos putant, in <04.393> quibus sunt mytacismi, labdacismi, iotacismi, hiatus, conlisiones
K04.392 nt etiam barbarismi per hiatus. Sunt etiam malae conpositiones, id est cacosyntheta, quas non nulli barbarismos putant, in <04.393> quibus sunt myotacismi, labdacismi, iotacismi, hiatus, conlisione
barbarismum (2) 04.393, 04.393.
04.393
04.393
bitauerunt, scala quadriga scopa soloecismus an barbarismus esset, cum scilicet id genus dictionis barbarismum esse uel ex ipsius uitii definitione facile possit agnosci. Soloecismus fit duobus mo
ium in contextu partium orationis contra regulam artis grammaticae factum. Inter soloecismum et barbarismum hoc interest, quod soloecismus discrepantes aut inconsequentes in se dictiones habet
barbarismus (7) 04.392, 04.392, 04.392, 04.392, 04.393, 04.393, 04.394.
04.393
04.393
barbarismum hoc interest, quod soloecismus discrepantes aut inconsequentes in se dictiones habet, barbarismus autem in singulis uerbis fit scriptis uel pronuntiatis. Quamquam multi errant, qui puta
io uim contextae orationis obtineat. Multi etiam dubitauerunt, scala quadriga scopa soloecismus an barbarismus esset, cum scilicet id genus dictionis barbarismum esse uel ex ipsius uitii definitione
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.392
H04.392
K04.392
H04.392
K04.392
H04.392
K04.392
H04.394
K04.394
certi esse non possunt, ut fere in aliis uocibus, quas inconditas inuenimus. 1. DE BARBARISMO
lla barbarismus, in peregrina barbarolexis dicitur, ut si quis si quis dicat mastruga, cateia, magalia.
ella barbarismus, in peregrina barbarolexis dicitur, ut si quis siquis dicat mastruga, cateia, magalia.
na pars orationis uitiosa in communi sermone. In poemate metaplasmus, itemque in nostra loquella
na pars orationis uitiosa in communi sermone. In poemate metaplasmus, itemque in nostra loquella
exempla ultro se offerent, si quis inquirat. Totidem modis etiam per adspirationem deprehenditur
exempla ultro se offerent, siquis inquirat. Totidem modis etiam per adspirationem deprehenditur
. 3. DE CETERIS VITIIS Cum barbarismo et soloecismo uitia duodecim numerantur hoc modo:
ur. DE CETERIS VITIIS. Cum barbarismo et soloecismo uitia duodecim numerantur hoc modo:
63
Barbarismus est una pars orationis uitiosa in communi sermone. In poemate metaplasmus, itemqu
Barbarismus fit duobus modis, pronuntiatione et scripto. His bipertitis quattuor species subponunt
Barbarismus fit duobus modis, pronuntiatione et scripto. His bipertitis quattuor species subponunt
barbarismus, in peregrina barbarolexis dicitur, ut si quis dicat mastruga, cateia, magalia. Barbari
barbarismus, in peregrina barbarolexis dicitur, ut siquis dicat mastruga, cateia, magalia. Barbaris
barbarismus, quem quidam scripto, quidam pronuntiationi iudicant adscribendum, propter h scilic
barbarismus, quem quidam scripto, quidam pronuntiationi iudicant adscribendum, propter h scilic
barbarismus, soloecismus, acyrologia, cacemphaton, pleonasmos, perissologia, macrologia, tautol
barbarismus, soloecismus, acyrologia, cacenphaton, pleonasmos, perissologia, macrologia, tautolo
barbarolexis (1) 04.392.
H04.392 communi sermone. In poemate metaplasmus, itemque in nostra loquella barbarismus, in peregrina barbarolexis dicitur, ut si quis dicat mastruga, cateia, magalia. Barbarismus fit duobus modis, pro
K04.392 communi sermone. In poemate metaplasmus, itemque in nostra loquella barbarismus, in peregrina barbarolexis dicitur, ut siquis dicat mastruga, cateia, magalia. Barbarismus fit duobus modis, pro
Bauium (1) 04.402.
04.402
putatur quidquid simplicitate rustica caret et faceta satis urbanitate expolitum est, ut est illud \ ‘Qui Bauium non odit amet tua carmina, Maeui, / Atque idem iungat uulpes et mulgeat hircos’. // Hom
bella (2) 04.377, K04.392.
04.377 orum’; alia datiuum, ut inimicus malis, congruus paribus; alia accusatiuum, sed figurate, ut exosus bella, <04.378> praescius futura; alia ablatiuum, ut secundus a Romulo, alter a Sylla; alia septimu
K04.392 i pro illi; syllabae, ut permities pro pernicies; temporis, ut ‘feruere Leucaten’ [pro feruere ‘et Actia bella uidebis’], cum feruere sit secundae coniugationis et producte dici debeat. Per transmutatione
belli
(1) 04.377.
04.377
nomina multa deficiunt. Sunt praeterea nomina, quorum alia genetiuum casum trahunt, ut ignarus belli, ‘securus amorum’; alia datiuum, ut inimicus malis, congruus paribus; alia accusatiuum, sed fi
bello (1) 04.402.
04.402
alces'’ et ‘'lupus in fabula'’. Sarcasmos est plena odio atque hostilis inrisio, ut \ ‘En agros et quam bello, Troiane, petisti, / Hesperiam metire iacens’. // Astismos est tropus multiplex numerosaeque
bellum (3) 04.402, 04.402, 04.402.
04.402
04.402
04.402
contendit. Antiphrasis est unius uerbi ironia, ut [bellum, lucus et Parcae]: bellum, hoc est minime bellum, et lucus eo quod non luceat, et Parcae eo quod nulli parcant. Aenigma est obscura sentent
ri uidebitur quod negare contendit. Antiphrasis est unius uerbi ironia, ut [bellum, lucus et Parcae]: bellum, hoc est minime bellum, et lucus eo quod non luceat, et Parcae eo quod nulli parcant. Aeni
tiationis adiuuerit, confiteri uidebitur quod negare contendit. Antiphrasis est unius uerbi ironia, ut [bellum, lucus et Parcae]: bellum, hoc est minime bellum, et lucus eo quod non luceat, et Parcae eo
bene (2) 04.385, 04.385.
04.385
04.385
uci debent praeter illa, quae aut non conparantur, ut rite, aut conparationis regulam non seruant, ut bene, male —faciunt enim bene melius optime, male peius pessime—, aut ea, quae a nomine uerbo
e aut non conparantur, ut rite, aut conparationis regulam non seruant, ut bene, male —faciunt enim bene melius optime, male peius pessime—, aut ea, quae a nomine uerboue non ueniunt, ut inpune,
binis (1) 04.373.
H04.373 t Publius Cornelius Scipio Africanus. Omnia praenomina aut singulis litteris notantur, ut C. P., aut binis, ut Cn., aut ternis, ut Sex. Appellatiuorum nominum species multae sunt. Alia enim sunt cor
K04.373 ut Publius Cornelius Scipio Africanus. Omnia praenomina aut singulis litteris notantur, ut G P, aut binis, ut Gn, aut ternis, ut Sex. Appellatiuorum nominum species multae sunt. Alia enim sunt corp
bipertita
(4) 04.355, 04.357, 04.373, K04.379.
K04.379 t. Pronomini accidunt sex, qualitas, genus, numerus, figura, persona, casus. Qualitas pronominum bipertita est. Aut enim finita sunt pronomina aut infinita. Finita sunt, quae recipiunt personas, ut e
H04.379 t. Pronomini accidunt sex, qualitas, genus, numerus, figura, persona, casus. Qualitas pronominum duplex est. Aut enim finita sunt pronomina aut infinita. Finita sunt, quae recipiunt personas, ut ego,
64
04.357
04.373
04.355
CIRILO GARCÍA ROMÁN
t? Sex. Quae? Qualitas, genus, numerus, figura, persona, casus. Qualitas pronominum in quo est? Bipertita est: aut enim finita sunt pronomina aut infinita. Quae sunt finita? Quae recipiunt persona
tio multorum, uocabulum rerum est. Sed modo nomina generaliter dicimus. 3. Qualitas nominum bipertita est. Aut enim propria sunt nomina aut appellatiua. Propriorum nominum secundum Latin
nt? Sex. Quae? Qualitas, conparatio, genus, numerus, figura, casus. Qualitas nominum in quo est? Bipertita est: aut enim unius nomen est et proprium dicitur, aut multorum et appellatiuum. Conpa
bipertitis (1) 04.392.
H04.392 si quis dicat mastruga, cateia, magalia. Barbarismus fit duobus modis, pronuntiatione et scripto. His bipertitis quattuor species subponuntur, adiectio, detractio, inmutatio, transmutatio, litterae syllaba
K04.392 siquis dicat mastruga, cateia, magalia. Barbarismus fit duobus modis, pronuntiatione et scripto. His bipertitis quattuor species subponuntur, adiectio, detractio, inmutatio, transmutatio, litterae syllaba
bis (2) 04.362, 04.386.
H04.362
K04.362
H04.386
K04.386
hic uel ibi, intus uel foris, illuc uel inde. Da temporis: ut hodie, nuper, aliquando; numeri, ut semel,
hic uel ibi, intus uel foris, illic uel inde. Da temporis: ut hodie, nuper, aliquando; numeri, ut semel,
rbiorum in hoc cernitur, quia sunt aduerbia loci, ut hic; temporis, ut hodie, nuper; numeri, ut semel,
rbiorum in hoc cernitur, quia sunt aduerbia loci, ut hic; temporis, ut hodie, nuper; numeri, ut semel,
bis; negandi, ut non; adfirmandi, ut etiam, quidni; demonstrandi, ut en, ecce; optandi, ut utinam; ho
bis; negandi, ut non; affirmandi, ut etiam, quinni; demonstrandi, ut en, ecce; optandi, ut utinam; ho
bis; negandi, ut non; adfirmandi, ut etiam, quidni; demonstrandi, ut en, ecce; optandi, ut utinam; ho
bis; negandi, ut non; adfirmandi, ut etiam, quinni; demonstrandi, ut en, ecce; optandi, ut utinam; ho
bo (7) 04.359, 04.359, 04.359, 04.382, 04.382, 04.382, 04.382.
04.382
t seruio seruis seruiam seruibo, uincior uinciris uinciar uincibor. Quod quidam refutantes negant in bo et in bor rite exire posse tertiam coniugationem, nisi in eo uerbo quod in prima persona indicatiu
bona (2) 04.376, 04.402.
04.376 t et duo genera faciunt, ut Gaius Gaia, Marcius Marcia, aut appellatiua sunt et tria faciunt, ut bonus bona bonum, malus mala malum. Sunt item alia nec in totum fixa nec in totum mobilia, ut draco dr
H04.402 ura dictu gratius proferuntur, ut cum interrogantibus nobis, ‘numquis’ nos ‘quaesierit’, respondetur ‘bona Fortuna’, unde intellegitur neminem nos quaesisse. Paroemia est accommodatum rebus te
K04.402 o dura dictu gratius proferuntur, ut cum interrogantibus nobis, numquis nos quaesierit, respondetur 'bona Fortuna', exinde intellegitur neminem nos quaesisse. Paroemia est accommodatum rebus te
bonum (1) 04.376.
04.376
o genera faciunt, ut Gaius Gaia, Marcius Marcia, aut appellatiua sunt et tria faciunt, ut bonus bona bonum, malus mala malum. Sunt item alia nec in totum fixa nec in totum mobilia, ut draco dracaen
bonus (11)
04.376
H04.374
K04.374
04.375
H04.374
K04.374
04.371
H04.355
04.375
H04.374
K04.374
04.375
04.375
04.375
H04.355, 04.371, 04.374, 04.374, 04.374, 04.375, 04.375, 04.375, 04.375, 04.375, 04.376.
ia sunt et duo genera faciunt, ut Gaius Gaia, Marcius Marcia, aut appellatiua sunt et tria faciunt, ut
rlatiuus, ut ulterior ultimus; aliquando superlatiuus tantum, ut nouissimus. Extra hanc formam sunt
latiuus, ut ulterior ultimus; aliquando superlatiuus tantum, ut nouissimus. Extra quam formam sunt
cimus enim tam bonus tam malus, minus bonus minus malus, minime bonus minime malus, magis
: dicimus enim 'magnus uir', 'fortis exercitus': haec etiam epitheta dicuntur. Sunt alia qualitatis, ut
agnus uir', 'fortis exercitus': haec etiam epitheta dicuntur [id est adiectiua]. Sunt alia qualitatis, ut
ue illa correpta fuerit siue producta, ut nepos, leges; ubi ambae breues fuerint, acuemus priorem, ut
nomina conparantur? Appellatiua dumtaxat qualitatem aut quantitatem significantia: qualitatem, ut
alus, minus bonus minus malus, minime bonus minime malus, magis bonus magis malus, maxime
quando superlatiuus tantum, ut nouissimus. Extra hanc formam sunt bonus et malus: dicimus enim
uando superlatiuus tantum, ut nouissimus. Extra quam formam sunt bonus et malus: dicimus enim
tur autem positiuo tantum; dicimus enim tam bonus tam malus, minus bonus minus malus, minime
me adici non oportet: adiciuntur autem positiuo tantum; dicimus enim tam bonus tam malus, minus
nime aut magis aut maxime adici non oportet: adiciuntur autem positiuo tantum; dicimus enim tam
bonus bona bonum, malus mala malum. Sunt item alia nec in totum fixa nec in totum mobilia, ut d
bonus et malus: dicimus enim bonus melior optimus, malus peior pessimus. Conparatio nominum
bonus et malus: dicimus enim bonus melior optimus, malus peior pessimus. Conparatio nominum
bonus magis malus, maxime bonus maxime malus. Conparatiuus gradus ablatiuo casui adiungitur
bonus, malus; alia quantitatis, ut magnus, paruus; alia gentis, ut Graecus, Hispanus; alia patriae, ut
bonus, malus; alia quantitatis, ut magnus, paruus; alia gentis, ut Graecus, Hispanus; alia patriae, ut
bonus, malus. In trisyllabis et tetrasyllabis et deinceps, si paenultima correpta fuerit, acuemus ant
bonus, malus; quantitatem, ut magnus, paruus. Conparatiuus gradus cui casui seruit? Ablatiuo sine
bonus maxime malus. Conparatiuus gradus ablatiuo casui adiungitur utriusque numeri; sed tunc h
bonus melior optimus, malus peior pessimus. Conparatio nominum proprie in conparatiuo et supe
bonus melior optimus, malus peior pessimus. Conparatio nominum proprie in conparatiuo et supe
bonus minime malus, magis bonus magis malus, maxime bonus maxime malus. Conparatiuus gra
bonus minus malus, minime bonus minime malus, magis bonus magis malus, maxime bonus maxi
bonus tam malus, minus bonus minus malus, minime bonus minime malus, magis bonus magis ma
bor (6) 04.359, 04.359, 04.382, 04.382, 04.382, 04.382.
04.382
04.359
seruis seruiam seruibo, uincior uinciris uinciar uincibor. Quod quidam refutantes negant in bo et in bor rite exire posse tertiam coniugationem, nisi in eo uerbo quod in prima persona indicatiui modi t
ante nouissimam syllabam, ut amo amas, amor amaris; et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut amo amabo, amor amabor. Secunda quae est? Quae indicatiuo modo temp
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.359
04.382
H04.382
K04.382
04.382
nouissimam syllabam, ut doceo doces, doceor doceris; et futurum tempus eiusdem modi in bo et in
issimam syllabam, ut moneo mones, moneor moneris; et futurum tempus eiusdem modi in bo et in
untiatur: hanc nulli quartam coniugationem putant, quod futurum tempus in am et in bo, in ar et in
atur: hanc non nulli quartam coniugationem putant, quod futurum tempus in am et in bo, in ar et in
te nouissimam syllabam, ut uoco uocas, uocor uocaris; et futurum tempus eiusdem modi in bo et in
65
bor syllabam mittit, ut doceo docebo, doceor docebor. Tertia quae est? Quae indicatiuo modo tem
bor syllabam mittit, ut moneo monebo, moneor monebor. Tertia est, quae indicatiuo modo tempor
bor syllabam mittit, ut seruio seruis seruiam seruibo, uincior uinciris uinciar uincibor. Quod quida
bor syllabam mittit, ut seruio seruis seruiam seruibo, uincior uinciris uinciar uincibor. Quod quida
bor syllabam mittit, ut uoco uocabo, uocor uocabor. Secunda est, quae indicatiuo modo tempore p
breues (3) 04.368, 04.368, 04.371.
04.368
04.371
04.368
ba est conprehensio litterarum uel unius uocalis enuntiatio temporum capax. Syllabarum aliae sunt breues, aliae longae, aliae communes. Breues, sunt quae et correptam uocalem habent et non desi
producta fuerit, acuemus priorem, siue illa correpta fuerit siue producta, ut nepos, leges; ubi ambae breues fuerint, acuemus priorem, ut bonus, malus. In trisyllabis et tetrasyllabis et deinceps, si pae
s uocalis enuntiatio temporum capax. Syllabarum aliae sunt breues, aliae longae, aliae communes. Breues sunt, quae et correptam uocalem habent et non desinunt in duas consonantes aut in unam d
breui (13) 04.369, 04.369, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370.
04.370
04.370
04.370
04.370
04.369
04.370
04.370
04.370
04.370
04.370
04.370
04.370
04.369
itas; huic contrarius est ditrochaeus ex duobus trochaeis temporum sex, ut cantilena; antispastus ex
c contrarius est amphimacrus ex longa et breui et longa temporum quinque, ut insulae; bacchius ex
trarius est dactylus ex longa et duabus breuibus temporum quattuor, ut Maenalus; amphibrachys ex
x breui et longa et breui temporum quattuor, ut carina; huic contrarius est amphimacrus ex longa et
m, ut fuga; huic contrarius est spondeus ex duabus longis temporum quattuor, ut aestas; iambus ex
mus ex prima breui et tribus longis temporum septem, ut sacerdotes; epitritus secundus ex secunda
ecundus ex secunda breui et tribus longis temporum septem, ut conditores; epitritus tertius ex tertia
ertius ex tertia breui et tribus longis temporum septem, ut Demosthenes; epitritus quartus ex quarta
uibus temporum quinque, ut celeritas. His contrarii sunt quattuor epitriti: epitritus primus ex prima
s ex longa et duabus breuibus temporum quattuor, ut Maenalus; amphibrachys ex breui et longa et
duabus longis temporum quinque, ut Achates; huic contrarius est antibacchius ex duabus longis et
itrochaeus ex duobus trochaeis temporum sex, ut cantilena; antispastus ex breui et duabus longis et
stas; iambus ex breui et longa temporum trium, ut parens; huic contrarius est trochaeus ex longa et
breui et duabus longis et breui temporum sex, ut Saloninus; huic contrarius est choriambus ex long
breui et duabus longis temporum quinque, ut Achates; huic contrarius est antibacchius ex duabus l
breui et longa et breui temporum quattuor, ut carina; huic contrarius est amphimacrus ex longa et b
breui et longa temporum quinque, ut insulae; bacchius ex breui et duabus longis temporum quinqu
breui et longa temporum trium, ut parens; huic contrarius est trochaeus ex longa et breui temporum
breui et tribus longis temporum septem, ut conditores; epitritus tertius ex tertia breui et tribus longi
breui et tribus longis temporum septem, ut Demosthenes; epitritus quartus ex quarta breui et tribus
breui et tribus longis temporum septem, ut Fescenninus. Ex his deinceps alii pedes synzugiaeue n
breui et tribus longis temporum septem, ut sacerdotes; epitritus secundus ex secunda breui et tribus
breui temporum quattuor, ut carina; huic contrarius est amphimacrus ex longa et breui et longa tem
breui temporum quinque, ut natura. Duplices sedecim hi sunt, proceleumaticus ex quattuor breuib
breui temporum sex, ut Saloninus; huic contrarius est choriambus ex longa et duabus breuibus et lo
breui temporum trium, ut meta. Trisyllabi octo hi sunt: tribrachys ex tribus breuibus temporum tri
breuibus (12) 04.369, 04.369, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370.
04.370
04.370
04.370
04.369
04.370
04.370
04.370
04.370
04.370
04.370
04.370
04.369
mbus ex longa et duabus breuibus et longa temporum sex, ut armipotens; ionicus minor ex duabus
contrarius est molossus ex tribus longis temporum sex, ut <04.370> Aeneas; anapaestus ex duabus
bus longis et breui temporum sex, ut Saloninus; huic contrarius est choriambus ex longa et duabus
t quattuor, trisyllabi octo, duplices sedecim. Ergo disyllabi quattuor hi sunt: pyrrichius ex duabus
ngis et breui temporum quinque, ut natura. Duplices sedecim hi sunt, proceleumaticus ex quattuor
bus breuibus et longa temporum quattuor, ut Erato; huic contrarius est dactylus ex longa et duabus
onga et tribus breuibus temporum quinque, ut Menedemus; paeon quartus ex quarta longa et tribus
nga et tribus breuibus temporum quinque, ut legitimus; paeon secundus ex secunda longa et tribus
uabus longis et duabus breuibus temporum sex, ut Iunonius; paeon primus ex prima longa et tribus
cunda longa et tribus breuibus temporum quinque, ut colonia; paeon tertius ex tertia longa et tribus
s longis temporum sex, ut Diomedes; huic contrarius est ionicus maior ex duabus longis et duabus
trochaeus ex longa et breui temporum trium, ut meta. Trisyllabi octo hi sunt: tribrachys ex tribus
breuibus et duabus longis temporum sex, ut Diomedes; huic contrarius est ionicus maior ex duabu
breuibus et longa temporum quattuor, ut Erato; huic contrarius est dactylus ex longa et duabus bre
breuibus et longa temporum sex, ut armipotens; ionicus minor ex duabus breuibus et duabus longi
breuibus temporum duum, ut fuga; huic contrarius est spondeus ex duabus longis temporum quattu
breuibus temporum quattuor, ut auicula; huic contrarius est dispondeus ex quattuor longis temporu
breuibus temporum quattuor, ut Maenalus; amphibrachys ex breui et longa et breui temporum quat
breuibus temporum quinque, ut celeritas. His contrarii sunt quattuor epitriti: epitritus primus ex pri
breuibus temporum quinque, ut colonia; paeon tertius ex tertia longa et tribus breuibus temporum
breuibus temporum quinque, ut legitimus; paeon secundus ex secunda longa et tribus breuibus tem
breuibus temporum quinque, ut Menedemus; paeon quartus ex quarta longa et tribus breuibus tem
breuibus temporum sex, ut Iunonius; paeon primus ex prima longa et tribus breuibus temporum qu
breuibus temporum trium, ut macula; huic contrarius est molossus ex tribus longis temporum sex,
breuis (4) 04.369, 04.369, 04.371, 04.372.
04.371
H04.369
K04.369
H04.372
ositione longa non ex muta et liquida fuerit; nam mutabit accentum, ut latebrae, tenebrae; si ultima
uocalem duae consonantes secuntur, quarum prior s littera est; aut cum partem orationis terminat
uocalem duae consonantes secuntur, quarum prior s littera est; aut cum partem orationis terminat
ta de acuto et graui facta /\, longus linea a sinistra in dexteram partem <04.372> aequaliter ducta –,
breuis fuerit, paenultima uero natura longa, paenultima circumflectetur, ut Cethegus, perosus; si ult
breuis syllaba, quae in unam desinit consonantem; aut cum pars orationis desinit in longam, quae d
breuis syllaba, quae in unam desinit consonantem; aut cum pars orationis desinit in longam syllabam
breuis uirgula similiter iacens, sed panda et contractior +, hyfen uirgula subiecta uersui: hac nota s
66
CIRILO GARCÍA ROMÁN
K04.372 ta de acuto et graui facta /\, longus linea a sinistra in dexteram partem <04.372> aequaliter ducta –, breuis uirgula similiter iacens, sed panda et contractior +, hyphen uirgula subiecta uersui: hac nota
H04.369 ut cum correptam uocalem suscipit z consonans Graeca duplex. Longa syllaba duo tempora habet, breuis unum. Syllaba apud metricos semipes nominatur. 4. DE PEDIBVS Pes est syllabarum et t
K04.369 desinit consonantem sequente statim uocali in eadem dictione]. Longa syllaba duo tempora habet, breuis unum. Syllaba apud metricos semipes nominatur. DE PEDIBVS. Pes est syllabarum et te
breuiter (1) 04.385.
04.385
o; aut in o correptam, ut modo; aut in u, ut noctu; aut in l, ut semel; aut in m, ut strictim; aut in r, ut breuiter; aut in s, ut funditus. Aduerbia, quae in e exeunt, produci debent praeter illa, quae aut no
brum (1) 04.401.
04.401
ictione uel pluribus interiectis, ut ‘septem subiecta trioni’ pro septemtrioni et ‘saxo cere comminuit brum’ et \ ‘Massili portabant iuuenes ad litora tanas’, // hoc est cerebrum et Massilitanas. Synchis
bus (5) 04.356, 04.378, 04.378, 04.378, 04.379.
04.356
04.378
04.378
04.379
04.378
in rum; si i fuerit, in ium; si u, in uum geminata u littera. Datiuum et ablatiuum in quid mittunt? In
ari i littera fuerint terminata, genetiuum pluralem in ium syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in
e producta fuerint terminata, genetiuum pluralem in rum syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in
erminata, genetiuum pluralem in uum syllabam mittunt, geminata u littera, datiuum et ablatiuum in
ra correpta fuerint terminata, genetiuum pluralem in um syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in
bus omnia. <04.357> 3. DE PRONOMINE Pronomen quid est? Pars orationis, quae pro nomine
bus, ut ab hac puppi, harum puppium, his et ab his puppibus. Huius modi nomina casum accusatiuu
bus, ut ab hac re, harum rerum, his et ab his rebus; et haec regula proprie feminini generis putatur.
bus, ut ab hoc fluctu, horum fluctuum, his et ab his fluctibus. Nam nihil necesse est retinere u litter
bus, ut ab hoc pariete, horum parietum, his et ab his parietibus. Contra hanc regulam inuenimus ab
buxus (1) 04.375.
04.375
et neutrum, ut frenum, clipeus, uulgus, specus. Sunt incerti generis inter femininum et neutrum, ut buxus, pirus, prunus, malus, sed <04.376> neutro fructum, feminino ipsas arbores saepe dicimus.
c (5) 04.368, 04.368, 04.368, 04.369, 04.379
04.368
04.369
04.368
04.368
04.379
Mutae sunt quae nec per se proferuntur nec per se syllabam faciunt. Sunt autem numero nouem, b
sequente statim uocali; aut cum producta uocalis est uocali altera consequente; aut cum pronomen
ae quibusdam uidentur k et q; qui nesciunt, quotiens a sequitur, k litteram praeponendam esse, non
ciunt, quotiens a sequitur, k litteram praeponendam esse, non c; quotiens u sequitur, per q, non per
t tabula, sedile, frugi, ratio, genu, mel, scamnum, flumen, arbor, flos, nox, caput. Adiciunt quidam
c d g h k p q t. Ex his superuacuae quibusdam uidentur k et q; qui nesciunt, quotiens a sequitur, k li
c littera terminatum uocalis statim subsequitur; aut cum correptam uocalem suscipit z consonans G
c; quotiens u sequitur, per q, non per c, scribendum. H interdum consonans interdum adspirationis
c, scribendum. H interdum consonans interdum adspirationis creditur nota. Y et z remanent, quas l
c, ut allec, lac. 11. DE PRONOMINE Pronomen est pars orationis, quae pro nomine posita tantu
C. (1) H04.373.
H04.373 gnomen, ut Publius Cornelius Scipio Africanus. Omnia praenomina aut singulis litteris notantur, ut C. P., aut binis, ut Cn., aut ternis, ut Sex. Appellatiuorum nominum species multae sunt. Alia eni
K04.373 gnomen, ut Publius Cornelius Scipio Africanus. Omnia praenomina aut singulis litteris notantur, ut G P, aut binis, ut Gn, aut ternis, ut Sex. Appellatiuorum nominum species multae sunt. Alia enim
cacemphaton (2) H04.394, H04.394.
H04.394
K04.394
H04.394
K04.394
gia est inpropria dictio, ut \ ‘hunc ego si potui tantum sperare dolorem’ // sperare dixit pro timere.
gia est inpropria dictio, ut \ ‘hunc ego si potui tantum sperare dolorem’ // sperare dixit pro timere.
arismo et soloecismo uitia duodecim numerantur hoc modo: barbarismus, soloecismus, acyrologia,
arismo et soloecismo uitia duodecim numerantur hoc modo: barbarismus, soloecismus, acyrologia,
Cacemphaton est obscena enuntiatio uel in conposita dictione uel in <04.395> uno uerbo, ut ‘num
Cacenphaton est obscena enuntiatio uel in conposita dictione uel in <04.395> uno uerbo, ut ‘nume
cacemphaton, pleonasmos, perissologia, macrologia, tautologia, eclipsis, tapinosis, cacosyntheton,
cacenphaton, pleonasmos, perissologia, macrologia, tautologia, eclipsis, tapinosis, cacosyntheton,
cacenphaton (2) K04.394, K04.394.
K04.394
H04.394
K04.394
H04.394
gia est inpropria dictio, ut \ ‘hunc ego si potui tantum sperare dolorem’ // sperare dixit pro timere.
gia est inpropria dictio, ut \ ‘hunc ego si potui tantum sperare dolorem’ // sperare dixit pro timere.
arismo et soloecismo uitia duodecim numerantur hoc modo: barbarismus, soloecismus, acyrologia,
arismo et soloecismo uitia duodecim numerantur hoc modo: barbarismus, soloecismus, acyrologia,
cacosyntheta
(1) 04.392.
Cacenphaton est obscena enuntiatio uel in conposita dictione uel in <04.395> uno uerbo, ut ‘nume
Cacemphaton est obscena enuntiatio uel in conposita dictione uel in <04.395> uno uerbo, ut ‘num
cacenphaton, pleonasmos, perissologia, macrologia, tautologia, eclipsis, tapinosis, cacosyntheton,
cacemphaton, pleonasmos, perissologia, macrologia, tautologia, eclipsis, tapinosis, cacosyntheton,
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
67
H04.392 pirationis notam putant. Fiunt etiam barbarismi per hiatus. Sunt etiam malae conpositiones, id est cacosyntheta, quas nonnulli barbarismos putant, in <04.393> quibus sunt mytacismi, labdacismi, i
K04.392 pirationis notam putant. Fiunt etiam barbarismi per hiatus. Sunt etiam malae conpositiones, id est cacosyntheta, quas non nulli barbarismos putant, in <04.393> quibus sunt myotacismi labdacismi,
cacosyntheton (2) 04.394, 04.395.
H04.394
K04.394
H04.395
K04.395
us, acyrologia, cacemphaton, pleonasmos, perissologia, macrologia, tautologia, eclipsis, tapinosis, cacosyntheton, amphibolia. Acyrologia est inpropria dictio, ut \ ‘hunc ego si potui tantum sperare
mus, acyrologia, cacenphaton, pleonasmos, perissologia, macrologia, tautologia, eclipsis, tapinosis, cacosyntheton, amphibolia. Acyrologia est inpropria dictio, ut \ ‘hunc ego si potui tantum sperare
ue armato milite conplent’ // et ‘Dulichias uexasse rates’ et \ ‘Pelidae stomachum cedere nescii’. // Cacosyntheton est uitiosa conpositio dictionum, ut ‘uersaque iuuencum Terga fatigamus hasta’.
ue armato milite complent’ // et ‘Dulichias uexasse rates’ et \ ‘Pelidae stomachum cedere nescii’. // Cacosyntheton est uitiosa conpositio dictionum, ut ‘uersaque iuuencum Terga fatigamus hasta’.
cadunt (2) 04.360, 04.383.
H04.360 , loquor. Communia quae sunt? Quae {similiter} in r desinunt, ut deponentia, sed in duas formas cadunt, patientis et agentis, ut osculor, criminor: dicimus enim osculor te et osculor a te, criminor t
K04.360 nt, ut luctor, loquor. Communia quae sunt? Quae in r desinunt, ut deponentia, sed in duas formas cadunt, patientis et agentis, ut osculor, criminor: dicimus enim osculor te et osculor a te, criminor t
04.383 tina non sunt, ut conuiuor, conluctor. Communia sunt, quae r littera terminantur et in duas formas cadunt, patientis et agentis, ut scrutor, criminor: dicimus enim scrutor te et scrutor a te, criminor te
caede (1) K04.378.
K04.378 , quae ablatiuo casu singulari e correpta finiuntur et feminina sunt, ut ab hac clade, harum cladium [caede caedium]; tertia eorum, quae ablatiuo casu singulari i littera terminantur, ut ab hac resti, har
caedium (1) K04.378.
K04.378 ablatiuo casu singulari e correpta finiuntur et feminina sunt, ut ab hac clade, harum cladium [caede caedium]; tertia eorum, quae ablatiuo casu singulari i littera terminantur, ut ab hac resti, harum rest
caelum (4) 04.365, 04.375, 04.390, 04.399.
04.399
04.375
04.365
H04.390
K04.390
’. // Hirmos est series orationis tenorem suum usque ad ultimum seruans, ut <04.399> \ ‘Principio
nt praeterea nomina in singulari numero alterius generis et alterius in plurali, ut balneum, Tartarus,
nestram, secundum fores, post tergum, trans ripam, ultra fines, praeter officium, propter rem, supra
nestram, secundum fores, post tergum, trans ripam, ultra fines, praeter officium, propter rem, supra
nestram, secundum fores, post tergum, trans ripam, ultra fines, praeter officium, propter rem, supra
caelum ac terras camposque liquentes / lucentemque globum lunae Titaniaque astra / spiritus intus
caelum, porrum, caepe, locus, iocus, forum. Sunt item nomina incerti generis inter masculinum et f
caelum, usque Oceanum, penes arbitros. Da praepositiones casus ablatiui. A, ab, abs, cum, coram,
caelum, usque Oceanum, penes arbitros. Ex his ad et apud, cum unius casus sint, diuerso modo po
caelum, [circiter annos], usque Oceanum, [secus uos] penes arbitros. Ex his ad et apud, cum unius
caepe (1) 04.375.
04.375
ina in singulari numero alterius generis et alterius in plurali, ut balneum, Tartarus, caelum, porrum, caepe, locus, iocus, forum. Sunt item nomina incerti generis inter masculinum et femininum, ut cor
caesa (1) K04.372.
K04.372 mus. In lectione tota sententia periodus dicitur, cuius partes sunt cola et commata [id est membra et caesa]. DE PARTIBVS ORATIONIS. Partes orationis sunt octo, nomen, pronomen, uerbum, ad
calces (1) 04.402.
04.402
uaesisse. Paroemia est accommodatum rebus temporibusque prouerbium, ut ‘'aduersum stimulum calces'’ et ‘'lupus in fabula'’. Sarcasmos est plena odio atque hostilis inrisio, ut \ ‘En agros et qua
calescens (1) 04.388.
04.388
turus criminandus. Inchoatiua participia praesentis temporis sunt tantum, ut horrescens, tepescens, calescens. Defectiua interdum alicuius sunt temporis, ut soleo solens solitus, interdum nullius, ut a
calesco (2) 04.359, 04.381.
04.359
04.381
or. Quae? Perfecta, ut lego; meditatiua, ut lecturio; frequentatiua; ut lectito; inchoatiua, ut feruesco, calesco. Coniugationes uerborum quot sunt? Tres. Quae? Prima, secunda, tertia. Prima quae est?
choatiua: perfecta, ut lego; meditatiua, ut lecturio; frequentatiua, ut lectito; inchoatiua, ut feruesco, calesco. Sed frequentatiua uerba semper primae coniugationis sunt. Inchoatiua non per omnia temp
68
CIRILO GARCÍA ROMÁN
Calypso (1) 04.373.
H04.373 ernitur, ut fabula, macula, tabula, uinculum. Sunt nomina tota Graecae declinationis, ut Themisto, Calypso, Pan; sunt tota conuersa in Latinam regulam, ut Πολυδεύκηϛ Pollux, Ὀδυσεύϛ Vlixes; sun
K04.373 ernitur, ut fabula, macula, tabula, uinculum. Sunt nomina tota Graecae declinationis, ut Themisto, Calypso, Pan; sunt tota conuersa in Latinam regulam, ut Polydeuces Pollux, Odysseus Vlixes; sunt
Camilla (1) 04.400.
04.400
antonomasia uicem nominis sustinet, epitheton numquam est sine nomine, ut ‘dira Celaeno’ et ‘dia Camilla’. Fit etiam epitheton modis tribus, ab animo, a corpore, extrinsecus. His duobus tropis ue
campos (1) 04.399.
04.399
series orationis tenorem suum usque ad ultimum seruans, ut <04.399> \ ‘Principio caelum ac terras camposque liquentes / lucentemque globum lunae Titaniaque astra / spiritus intus alit’. // Polysyn
cancelli (1) 04.376.
H04.376 s. Sunt semper singularia generis masculini, ut puluis, sanguis; semper pluralia, ut Manes, Quirites, cancelli; semper singularia generis feminini, ut pax, lux; semper pluralia, ut Kalendae, nundinae, fe
K04.376 ]. Sunt semper singularia generis masculini, ut puluis, sanguis; semper pluralia, ut manes, Quirites, cancelli; semper singularia generis feminini, ut pax, lux; semper pluralia, ut Kalendae, nundinae, fe
candidior (1) 04.401.
04.401
Itali aras uocant. Hyperbole est dictio fidem excedens augendi minuendiue causa: augendi, ut niue candidior; minuendi, ut tardior testudine. Allegoria est tropus, quo aliud significatur quam dicitur
canicula (1) 04.376.
H04.376 ae ex nominibus primae positionis acceperunt, ut scutum scutula scutella, pistrinum pistrilla, canis canicula, rana ranunculus. 6. Nomen in a uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut
K04.376 ae ex nominibus primae positionis acceperunt, ut scutum scutula scutella, pistrinum pistrilla, canis canicula, rana ranunculus [statua statunculum]. Nomen in a uocalem desinens nominatiuo casu nu
canis (1) 04.376.
H04.376 era, quae ex nominibus primae positionis acceperunt, ut scutum scutula scutella, pistrinum pistrilla, canis canicula, rana ranunculus. 6. Nomen in a uocalem desinens nominatiuo casu numero singula
K04.376 era, quae ex nominibus primae positionis acceperunt, ut scutum scutula scutella, pistrinum pistrilla, canis canicula, rana ranunculus [statua statunculum]. Nomen in a uocalem desinens nominatiuo c
cano (1) 04.385.
04.385
recipient consonantes, ut sedeo, lanio, inruo, libo, uoco, uado, lego, traho, inpello, <04.385> amo, cano, scalpo, curro, lasso, peto, texo. His accedunt i et u pro consonantibus, ut aio, adiuuo: nam tri
cantilena (1) 04.370.
04.370
mporum sex, ut propinquitas; huic contrarius est ditrochaeus ex duobus trochaeis temporum sex, ut cantilena; antispastus ex breui et duabus longis et breui temporum sex, ut Saloninus; huic contrariu
capax (2) 04.368, 04.400.
04.400
04.368
el uituperamus aliquem uel ostendimus uel ornamus. Synecdoche est significatio pleni intellectus capax, cum plus minusue pronuntiat. Aut enim a parte totum ostendit, ut ‘puppesque tuae pubesqu
sit. 3. DE SYLLABA Syllaba est conprehensio litterarum uel unius uocalis enuntiatio temporum capax. Syllabarum aliae sunt breues, aliae longae, aliae communes. Breues sunt, quae et correpta
capiat (1) 04.387.
H04.387 accentu pronuntiabimus. 14. DE PARTICIPIO Participium est pars orationis, dicta quod partem capiat nominis partemque uerbi. Recipit enim a nomine genera et casus, a uerbo tempora et signifi
K04.387 uno accentu pronuntiabimus. DE PARTICIPIO. Participium est pars orationis, dicta quod partem capiat nominis, partem uerbi. Recipit enim a nomine genera et casus, a uerbo tempora et significati
capiens (1) 04.363.
H04.363 quo modo ad foras uel in foras. 6. DE PARTICIPIO Participium quid est? Pars orationis partem capiens nominis, partem uerbi: nominis genera et casus, uerbi tempora et significationes, utriusque
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
69
K04.363 s, quo modo in foras uel ad foras. DE PARTICIPIO. Participium quid est? Pars orationis partem capiens nominis, partem uerbi: nominis genera et casus, uerbi tempora et significationes, utriusque
caput (2) 04.379, 04.399.
04.379 a, a e i o u l m n r s x t, ut tabula, sedile, frugi, ratio, genu, mel, scamnum, flumen, arbor, flos, nox, caput. Adiciunt quidam c, ut allec, lac. 11. DE PRONOMINE Pronomen est pars orationis, quae
H04.399 m non habent; ab animali ad inanimale, ut \ ‘Atlantis cinctum assidue cui nubibus atris / piniferum caput’ // et cetera: nam ut haec animalis sunt, ita mons animam non habet, cui membra hominis ads
K04.399 m non habent; ab animali ad inanimale, ut \ ‘Atlantis cinctum assidue cui nubibus atris / piniferum caput’; // nam ut haec animalis sunt, ita mons animam non habet, cui membra hominis ascribuntur;
carens
(1) 04.399.
H04.399 asque / Pelidesque Neoptolemus’ // et cetera. Dialyton uel asyndeton est figura superiori contraria carens coniunctionibus, ut \ ‘Ite / ferte citi flammas, date tela, impellite remos’. // 6. DE TROPIS
K04.399 ue / Pelidesque Neoptolemusque’ // et cetera. Dialyton uel asyndeton est figura superiori contraria carens coniunctionibus, ut \ ‘Ite / ferte citi flammas, date tela, impellite remos’. // DE TROPIS.
caret (2) 04.402, 04.393.
04.402
04.393
carina
04.370
est tropus multiplex numerosaeque uirtutis. Namque astismos putatur quidquid simplicitate rustica caret et faceta satis urbanitate expolitum est, ut est illud \ ‘Qui Bauium non odit amet tua carmina,
nomen pro appellatiuo posuit. Per genera, sicut ‘'ualidi silices'’ et ‘amarae cortices’ et ‘collus collari caret’. Per numeros, sicut ‘pars in frusta secant’ pro secat. Per conparationem, sicut <04.394> \ ‘R
(1) 04.370.
s temporum quattuor, ut Maenalus; amphibrachys ex breui et longa et breui temporum quattuor, ut carina; huic contrarius est amphimacrus ex longa et breui et longa temporum quinque, ut insulae; b
carinae (1) 04.399.
H04.399 ad inanimale, ab inanimali ad animale. Ab animali ad animale, ut \ ‘Tiphyn aurigam celeris fecere carinae’: // nam et auriga et gubernator animam habent; ab inanimali ad inanimale, ut ‘pelagus ten
K04.399 ad inanimale, ab inanimali ad animale. Ab animali ad animale, ut \ ‘Tiphyn aurigam celeris fecere carinae’: // nam et auriga et gubernator animam habent; ab inanimali ad inanimale, ut ‘ut pelagus t
carmen (1) 04.401.
04.401
s, quo aliud significatur quam dicitur, ut \ ‘et iam tempus equum fumantia soluere colla’, // hoc est 'carmen finire'. Huius species multae sunt, ex quibus eminent septem: ironia, antiphrasis, aenigma,
carmina (1) 04.402.
04.402
te rustica caret et faceta satis urbanitate expolitum est, ut est illud \ ‘Qui Bauium non odit amet tua carmina, Maeui, / Atque idem iungat uulpes et mulgeat hircos’. // Homoeosis est minus notae rei
casibus (7) 04.372, 04.374, 04.388, 04.389, 04.389, 04.390, 04.391.
H04.391
K04.391
04.374
04.388
04.389
04.372
04.390
04.389
t ‘multa super Priamo rogitans’, hoc est de Priamo. Separatae praepositiones acuuntur; coniunctae
Hectore multa’, // hoc est de Priamo et de Hectore. Separatae praepositiones acuuntur; coniunctae
uerbis similia, ut comedo, palpo, contemplator, speculator: sed illa conparatione discernuntur, haec
us, moribundus. Sunt multa participia eadem et nomina, ut passus, uisus, cultus, quae tamen et in
m, ut absque, aut se ipsam, ut circumcirca. Praepositiones aut casibus seruiunt aut loquellis aut et
ionem. Multi plures, multi pauciores partes orationis putant. Verum ex omnibus tres sunt, quae sex
tenus pube. Sed haec praepositio propter euphoniam subicitur et facit pube tenus. Clam praepositio
um, ut praecedens, aut coniunctionem, ut absque, aut se ipsam, ut circumcirca. Praepositiones aut
casibus aut loquellis uim suam saepe conmutant et graues fiunt. Praepositiones aut ipsa uerba corr
casibus aut loquellis uim suam saepe conmutant et graues fiunt. Praepositiones aut ipsa uerba [cu
casibus. 4. Conparationis gradus sunt tres, positiuus, conparatiuus, superlatiuus: positiuus, ut forti
casibus discrepant et de temporibus dinoscuntur. Sunt participia defectiua, quae per omnia tempor
casibus et loquellis. Aeque aut coniunguntur aut separantur aut et coniunguntur et separantur. Co
casibus inflectuntur, nomen, pronomen et participium. <04.373> 2. DE NOMINE Nomen est pa
casibus seruit ambobus. Vtriusque casus praepositiones sunt hae: in, sub, super, subter. Quarum i
casibus seruiunt aut loquellis aut et casibus et loquellis. Aeque aut coniunguntur aut separantur aut
castaneae (1) K04.397.
K04.397 ionis. item syllepsis est, cum singularis dictio plurali uerbo adiungitur, ut \ sunt nobis mitia poma, / castaneae molles et pressi copia lactis. // <04.398> Anadiplosis est congeminatio dictionis ex ulti
casu (30) 04.355, 04.356, 04.356, 04.359, 04.373, 04.375, 04.375, 04.375, 04.376, 04.376, 04.376, 04.376, 04.376, 04.377, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.379,
04.379, 04.381, 04.384, 04.385, 04.386, 04.386.
70
04.381
04.359
04.377
04.355
04.373
04.386
04.375
04.375
04.375
04.376
H04.376
K04.376
04.376
04.376
H04.376
K04.376
04.385
H04.386
K04.386
04.378
04.384
04.378
04.356
H04.378
K04.378
04.378
04.356
04.378
H04.378
K04.378
H04.379
K04.379
04.378
04.378
04.378
04.379
CIRILO GARCÍA ROMÁN
clinatione non indigent. 12. DE VERBO Verbum est pars orationis cum tempore et persona sine casu aut agere aliquid aut pati aut neutrum significans. Verbo accidunt septem, qualitas, coniugatio
m, aliquis et cetera. 4. DE VERBO Verbum quid est? Pars orationis cum tempore et persona sine casu aut agere aliquid aut pati aut neutrum significans. Verbo quot accidunt? Septem. Quae? Qualit
per omnes casus declinari, ut eques Romanus, praetor urbanus; quae ex nominatiuo et quolibet alio casu conposita fuerint, ea parte declinari tantum, qua fuerit nominatiuus casus, ut praefectus equitu
ium, coniunctio, praepositio, interiectio. 2. ⟨DE NOMINE⟩ Nomen quid est? Pars orationis cum casu corpus aut rem proprie communiterue significans. Nomini quot accidunt? Sex. Quae? Qualitas
ntur, nomen, pronomen et participium. <04.373> 2. DE NOMINE Nomen est pars orationis cum casu corpus aut rem proprie communiterue significans, proprie ut Roma Tiberis, communiter ut ur
6> huic docto docte {[et huic sedulo sedule]}. Quae in r exeunt, ab eo nomine ueniunt, quod datiuo casu i littera terminatur, ut huic agili agiliter. Contra quam regulam multa saepius usurpauit auctori
atiuo pronomen uel articulus praeponitur hic, ut hic magister. Femininum est, cui numero singulari casu nominatiuo pronomen uel articulus praeponitur haec, ut haec Musa. Neutrum est, cui numero
sunt quattuor, masculinum, femininum, neutrum, commune. Masculinum est, cui numero singulari casu nominatiuo pronomen uel articulus praeponitur hic, ut hic magister. Femininum est, cui nume
inatiuo pronomen uel articulus praeponitur haec, ut haec Musa. Neutrum est, cui numero singulari casu nominatiuo pronomen uel articulus praeponitur hoc, ut hoc scamnum. Commune est, quod si
uena, aut neutrum, ut toreuma (sed tamen Graecum est). Nomen in e uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut femininum Graecum est, ut Euterpe, aut neutrum Latinum, ut sedile. No
, pistrinum pistrilla, canis canicula, rana ranunculus. 6. Nomen in a uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut masculinum est, ut Agrippa, aut femininum, ut Marcia, aut commune, ut
, canis canicula, rana ranunculus [statua statunculum]. Nomen in a uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut masculinum est, ut Agrippa, aut femininum, ut Marcia, aut commune, ut
i, sinapi, aut trium generum est aptoton, ut frugi, nihili. Nomen in o uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut masculinum est, ut Scipio, aut femininum, ut Iuno, aut commune, ut po
Graecum est, ut Euterpe, aut neutrum Latinum, ut sedile. Nomen in i uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut neutrum Graecum est, ut gummi, sinapi, aut trium generum est aptoton,
emininum, ut Iuno, aut commune, ut pomilio, {papilio}. Nomen in u uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari tantum neutrum est, ut cornu, genu, gelu, specu, ueru. Sed haec omnia et qu
emininum, ut Iuno, aut commune, ut pomilio uel papilio. Nomen in u uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari tantum neutrum est, ut cornu, genu, gelu, specu, ueru. Sed haec omnia et qu
orrendum resonat'. Ergo aduerbia, quae in e productam exeunt, ab eo nomine ueniunt, quod datiuo casu o littera terminatur, ut <04.386> huic docto docte {[et huic sedulo sedule]}. Quae in r exeunt,
r. Contra quam regulam multa saepius usurpauit auctoritas. Nam quaedam, ut diximus, et in datiuo casu permanent et aduerbia faciunt, ut falso, sedulo; quaedam contra faciunt, ut huic duro non dure
r. Contra quam regulam multa saepius usurpauit auctoritas. Nam quaedam, ut diximus, et in datiuo casu [in o] permanent et aduerbia [similiter] faciunt, ut falso, sedulo; quaedam [multa] contra faciu
uam in es syllabam terminant, ut has puppis, nauis, clauis. Eorum autem nominum, quae genetiuo casu plurali in ium syllabam exire possunt, trina regula est: una eorum est, quae nominatiuo casu si
est, quae dicit lego; secunda, cui dicitur legis; tertia, de qua dicitur legit. Et prima persona non eget casu, sed admittit plerumque nominatiuum, ut uerberor innocens, liber seruio; secunda persona trah
ea dumtaxat quae non sunt aptota: in illis enim regula non tenetur. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari a littera fuerint terminata, genetiuum pluralem in rum syllabam mittunt, datiuum et a
haec felicia, uocatiuo o felices et o felicia, ablatiuo ab his felicibus. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari a uel o fuerint terminata genetiuum pluralem in quid mittunt? In rum, datiuum et abl
nominatiuo casu singulari n et s litteris terminantur, ut mons, montium; altera eorum, quae ablatiuo casu singulari e correpta finiuntur et feminina sunt, ut ab hac clade, harum cladium; tertia eorum, q
nominatiuo casu singulari n et s litteris terminantur, ut mons, montium; altera eorum, quae ablatiuo casu singulari e correpta finiuntur et feminina sunt, ut ab hac clade, harum cladium [caede caedium
s deabus, ne si deis dixerimus, deos, non deas significare uideamur. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari e littera correpta fuerint terminata, genetiuum pluralem in um syllabam mittunt, dati
etiuum pluralem in quid mittunt? In rum, datiuum et ablatiuum in is. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari e uel i uel u fuerint terminata genetiuum pluralem in quid mittunt? Si e correpta fueri
his et ab his rebus; et haec regula proprie feminini generis putatur. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari i littera fuerint terminata, genetiuum pluralem in ium syllabam mittunt, datiuum et a
ri e correpta finiuntur et feminina sunt, ut ab hac clade, harum cladium; tertia eorum, quae ablatiuo casu singulari i littera terminantur, ut ab hac resti, harum restium. Sed haec regula etiam accusatiuu
ntur et feminina sunt, ut ab hac clade, harum cladium [caede caedium]; tertia eorum, quae ablatiuo casu singulari i littera terminantur, ut ab hac resti, harum restium. Sed haec regula etiam accusatiuu
tsi illa nonnulli ad Latinos casus conantur inflectere. Duodecim autem omnino litteris nominatiuo casu singulari Latina nomina terminantur, uocalibus quinque, semiuocalibus sex, muta una, a e i o
si illa non nulli ad Latinos casus conantur inflectere. Duodecim autem omnino litteris nominatiuo casu singulari Latina nomina terminantur, uocalibus quinque, semiuocalibus sex, muta una, a e i o
netiuo casu plurali in ium syllabam exire possunt, trina regula est: una eorum est, quae nominatiuo casu singulari n et s litteris terminantur, ut mons, montium; altera eorum, quae ablatiuo casu singul
m, hanc puppim. Horum multa cernimus consuetudine conmutata. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari o littera fuerint terminata, genetiuum pluralem in rum syllabam mittunt, datiuum et a
alter a Sylla; alia septimum casum, ut dignus munere, mactus uirtute. 10. Omnia nomina ablatiuo casu singulari quinque litteris uocalibus terminantur, sed ea dumtaxat quae non sunt aptota: in illis
plus interdum ualere, quam analogiam uel regulam praeceptorum. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari u littera fuerint terminata, genetiuum pluralem in uum syllabam mittunt, geminata u
casuales (1) 04.377.
04.377
ut sit ablatiuus casus 'ab oratore uenio', septimus casus 'oratore magistro utor'. Sunt autem formae casuales sex, ex quibus sunt nomina alia monoptota, alia diptota, alia triptota, alia tetraptota, alia p
casui (11) 04.355, 04.365, 04.366, 04.366, 04.375, 04.384, 04.384, 04.384, 04.390, 04.391, 04.391.
04.375
04.391
04.391
04.390
me malus, magis bonus magis malus, maxime bonus maxime malus. Conparatiuus gradus ablatiuo
ut suffero, aut et corrumpunt et corrumpuntur, ut suscipio. Antiqui praepositiones etiam genetiuo
sus, \ ‘arma sub aduersa posuit radiantia quercu’. // <04.391> Super uero et subter, cum accusatiuo
antum. Casus namque in praepositionibus duo sunt, accusatiuus et ablatiuus. Aliae enim accusatiuo
casui adiungitur utriusque numeri; sed tunc hoc utimur, cum aliquem uel alieno uel suo generi con
casui coniungebant, ut ‘crurum tenus’. Item post et ante et circum utriusque casus inuenimus. Sed
casui naturaliter praeponantur, et ablatiuo tamen plerumque iunguntur, ut ‘gemina super arbore sid
casui praeponuntur, aliae ablatiuo, aliae utrique. Accusatiui casus praepositiones sunt hae: ad, apu
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
H04.355
K04.355
H04.366
K04.366
04.366
04.384
04.384
04.384
H04.365
K04.365
casum
04.378
H04.395
K04.395
H04.377
K04.377
H04.380
K04.380
04.377
04.378
04.377
04.384
04.378
71
significantia: qualitatem, ut bonus, malus; quantitatem, ut magnus, paruus. Conparatiuus gradus cui casui seruit? Ablatiuo sine praepositione: dicimus enim 'doctior illo'. Superlatiuus cui? Genetiuo t
nparantur? Appellatiua dumtaxat qualitatem aut quantitatem significantia. Conparatiuus gradus cui casui seruit? Ablatiuo sine praepositione: dicimus enim 'doctior illo'. Superlatiuus cui? Genetiuo t
m, ut ‘multa super Priamo rogitans’, hoc est de Priamo. In quam uim habet? Etiam tum accusatiuo casui seruit, cum significat contra, ut in adulterum, in desertorem. Subter quam uim habet? Eande
imus, ablatiuo tantum, ut ‘multa super Priamo rogitans’. In quam uim habet? Etiam tum accusatiuo casui seruit, cum significat contra, ut in adulterum, in desertorem. Subter quam uim habet? Eande
aduersa posuit radiantia quercu’. // Super quam uim habet? Vbi locum significat, magis accusatiuo casui seruit quam ablatiuo; ubi mentionem alicuius facimus, ablatiuo tantum, ut ‘multa super Priam
hit nominatiuum, ut uerberatur innocens, liber seruit. Etiam uerba inpersonalia, quae in tur exeunt, casui seruiunt ablatiuo, ut geritur a me a te ab illo. Quae in it exeunt, casui seruiunt datiuo, ut conti
personalia, quae in tur exeunt, casui seruiunt ablatiuo, ut geritur a me a te ab illo. Quae in it exeunt, casui seruiunt datiuo, ut contingit mihi tibi illi. Quae uero in et exeunt, ea modo datiuo, modo accu
seruiunt datiuo, ut contingit mihi tibi illi. Quae uero in et exeunt, ea modo datiuo, modo accusatiuo casui seruiunt: datiuo, ut libet mihi tibi illi; accusatiuo, ut decet me te illum. Sunt uerba praeterea,
pube tenus. Da utriusque casus praepositiones. In, sub, super, subter. In et sub quando accusatiuo casui seruiunt? Quando uel nos uel quoslibet in locum ire isse ituros esse significamus. Quando abl
pube tenus. Da utriusque casus praepositiones. In, sub, super, subter. In et sub quando accusatiuo casui iunguntur? Quando uel nos uel quoslibet in locum ire isse ituros esse significamus. Quando a
(9) 04.377, 04.377, 04.377, 04.378, 04.378, 04.378, 04.380, 04.384, 04.395.
et ablatiuum in bus, ut ab hac puppi, harum puppium, his et ab his puppibus. Huius modi nomina
‘uersaque iuuencum Terga fatigamus hasta’. Amphibolia est ambiguitas dictionis, quae fit aut per
‘uersaque iuuencum Terga fatigamus hasta’. Amphibolia est ambiguitas dictionis, quae fit aut per
et uocatiuus, reliqui obliqui. Ablatiuum Graeci non habent: hunc quidam Latinum, nonnulli sextum
ui obliqui [uel appendices]. Ablatiuum Graeci non habent: hunc quidam Latinum, non nulli sextum
is sunt omnis; et persona prima in hoc pronomine, cum est numeri singularis, non habet uocatiuum
is sunt omnis; et persona prima in hoc pronomine, cum est numeri singularis, non habet uocatiuum
iuus hunc Catonem, uocatiuus o Cato, ablatiuus ab hoc Catone. Quidam adsumunt etiam septimum
su singulari i littera terminantur, ut ab hac resti, harum restium. Sed haec regula etiam accusatiuum
ne. Item per ceteros casus nomina multa deficiunt. Sunt praeterea nomina, quorum alia genetiuum
su, sed admittit plerumque nominatiuum, ut uerberor innocens, liber seruio; secunda persona trahit
ella, <04.378> praescius futura; alia ablatiuum, ut secundus a Romulo, alter a Sylla; alia septimum
casum accusatiuum pluralem propter differentiam melius in is quam in es syllabam terminant, ut h
casum accusatiuum, ut si quis dicat 'audio secutorem retiarium superasse'; aut per commune uerbu
casum accusatiuum, ut siquis dicat 'audio secutorem retiarium superasse'; aut per commune uerbu
casum appellant. Est autem nominatiuus hic Cato, genetiuus huius Catonis, datiuus huic Catoni, ac
casum appellant. Est autem nominatiuus hic Cato, genetiuus huius Catonis, datiuus huic Catoni, ac
casum, pluralis habet. Casus item pronominum sex sunt, nominatiuus hic, genetiuus huius, datiuu
casum, pluralis uero habet. Casus item pronominum sex sunt, nominatiuus hic, genetiuus huius, d
casum, qui est ablatiuo similis, sed sine praepositione ab, ut sit ablatiuus casus 'ab oratore uenio', s
casum singularem interdum per i litteram profert, ut hanc restim, hanc puppim. Horum multa cerni
casum trahunt, ut ignarus belli, ‘securus amorum’; alia datiuum, ut inimicus malis, congruus parib
casum uocatiuum, ut uerberaris innocens, liber seruis; tertia trahit nominatiuum, ut uerberatur inno
casum, ut dignus munere, mactus uirtute. 10. Omnia nomina ablatiuo casu singulari quinque litter
casus (62) 04.355, 04.355, 04.355, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.357, 04.357, 04.357, 04.363, 04.363, 04.363, 04.363, 04.364, 04.364, 04.364, 04.365, 04.365, 04.365, 04.365, 04.365, 04.365, 04.365,
04.366, 04.373, 04.377, 04.377, 04.377, 04.377, 04.377, 04.377, 04.377, 04.377, 04.379, 04.379, 04.380, 04.380, 04.380, 04.384, 04.384, 04.387, 04.387, 04.387, 04.387, 04.390, 04.390, 04.390, 04.390,
04.390, 04.390, 04.390, 04.390, 04.390, 04.390, 04.390, 04.391, 04.391, 04.391, 04.391, 04.394, 04.398.
H04.387
K04.387
04.377
04.365
04.365
04.366
04.390
H04.379
K04.379
04.380
04.377
H04.391
K04.391
04.387
H04.398
K04.398
04.384
pars orationis, dicta quod partem capiat nominis partemque uerbi. Recipit enim a nomine genera et casus, a uerbo tempora et significationes, ab utroque numerum et figuram. Participiis accidunt sex,
est pars orationis, dicta quod partem capiat nominis, partem uerbi. Recipit enim a nomine genera et casus, a uerbo tempora et significationes, ab utroque numerum et figuram. Participiis accidunt sex,
adsumunt etiam septimum casum, qui est ablatiuo similis, sed sine praepositione ab, ut sit ablatiuus casus 'ab oratore uenio', septimus casus 'oratore magistro utor'. Sunt autem formae casuales sex, e
s, praeter officium, propter rem, supra caelum, usque Oceanum, penes arbitros. Da praepositiones casus ablatiui. A, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Quo m
idunt? Vnum. Quid? Casus tantum. Quot? Duo. Qui? Accusatiuus et ablatiuus. Da praepositiones casus accusatiui. Ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum, circa, contra, erga, extra, inter, intra,
elsa in puppi’; sub accusatiui casus, ‘postesque sub ipsos Nituntur <04.366> gradibus’; sub ablatiui casus, \ ‘arma sub aduersa posuit radiantia quercu’. // Super quam uim habet? Vbi locum significat,
s, ‘stans celsa in puppi’; sub accusatiui casus, ‘postesque sub ipsos Nituntur gradibus’; sub ablatiui casus, \ ‘arma sub aduersa posuit radiantia quercu’. // <04.391> Super uero et subter, cum accusati
inerimus autem Graeca nomina ad Graecam formam melius declinari, etsi illa nonnulli ad Latinos casus conantur inflectere. Duodecim autem omnino litteris nominatiuo casu singulari Latina nomi
inerimus autem Graeca nomina ad Graecam formam melius declinari, etsi illa non nulli ad Latinos casus conantur inflectere. Duodecim autem omnino litteris nominatiuo casu singulari Latina nomi
datiuus huic, accusatiuus hunc, uocatiuus o, ablatiuus ab hoc. Sunt pronomina quae non per omnes casus declinantur, ut eccum eccam, ellum ellam, cuius cuia cuium, cuiatis nostratis. Sunt etiam sin
maduertere debemus, ea, quae ex duobus nominatiuis conposita fuerint, ex utraque parte per omnes casus declinari, ut eques Romanus, praetor urbanus; quae ex nominatiuo et quolibet alio casu conp
xtra quam formam super praepositio, cum de significat, hoc est mentionem de aliquo fieri, ablatiui casus est tantum, ut ‘multa super Priamo rogitans’, hoc est de Priamo. Separatae praepositiones a
xtra quam formam super praepositio, cum de significat, hoc est mentionem de aliquo fieri, ablatiui casus est tantum, ut \ ‘multa super Priamo rogitans, super Hectore multa’, // hoc est de Priamo et d
cipia generis sunt communis. Casus totidem sunt participiorum, quot et nominum: nam per omnes casus etiam participia declinantur. Tempora participiis accidunt tria, praesens praeteritum et futur
erba sumuntur, ut \ ‘o Tite tute Tati tibi tanta tyranne tulisti’. // Homoeoptoton est, cum in similes casus exeunt uerba diuersa, ut \ ‘maerentes flentes lacrimantes commiserantes’. // Homoeoteleuto
erba sumuntur, ut \ ‘o Tite tute Tati tibi tanta tyranne tulisti’. // Homoeoptoton est, cum in similes casus exeunt uerba diuersa, ut \ ‘merentes flentes lacrimantes commiserantes’. // Homoeoteleuton
, ut libet mihi tibi illi; accusatiuo, ut decet me te illum. Sunt uerba praeterea, quorum alia genetiui casus formulam seruant, ut misereor, reminiscor; alia datiui, ut maledico, suadeo; alia accusatiui, ut
72
04.391
04.357
H04.380
K04.380
04.365
04.390
04.390
04.377
04.373
H04.377
K04.377
04.363
04.356
04.380
04.364
04.364
04.364
04.356
04.356
04.356
04.355
04.357
04.355
04.377
04.377
04.363
04.365
04.390
H04.365
K04.365
04.390
04.390
04.390
04.355
H04.379
K04.379
04.357
H04.391
K04.391
04.394
H04.390
K04.390
04.365
04.390
04.390
04.391
CIRILO GARCÍA ROMÁN
sitiones etiam genetiuo casui coniungebant, ut ‘crurum tenus’. Item post et ante et circum utriusque
isquis. Personae pronominum quot sunt? Tres. Quae? Prima, ut ego; secunda, ut tu; tertia, ut ille.
na prima in hoc pronomine, cum est numeri singularis, non habet uocatiuum casum, pluralis habet.
ma in hoc pronomine, cum est numeri singularis, non habet uocatiuum casum, pluralis uero habet.
ablatiuo? Quando uel nos uel quoslibet in loco esse fuisse futuros esse significamus. In accusatiui
l quoslibet in loco esse fuisse futuros esse significamus. Cuius rei exempla sunt haec: in accusatiui
producuntur, ut insula, infula, consilium, confessio. <04.390> Praepositioni accidit casus tantum.
alia triptota, alia tetraptota, alia pentaptota, alia hexaptota. Sunt praeter haec aptota, quae neque per
ris, communiter ut urbs flumen. Nomini accidunt sex, qualitas, conparatio, genus, numerus, figura,
orum nominatiuus in usu non est, ut si quis dicat hunc laterem uel ab hac dicione. Item per ceteros
uorum nominatiuus in usu non est, ut siquis dicat hunc laterem uel ab hac dicione. Item per ceteros
ipium ueniens a uerbo actiuo temporis praesentis generis omnis numeri singularis figurae simplicis
uo ab his Musis. Scamnum nomen appellatiuum generis neutri numeri singularis figurae simplicis
is. Conposita pronomina secundum formam nominum ex ea parte declinantur, qua pronomen fuerit
uerbo actiuo temporis futuri generis masculini feminini et neutri numeri singularis figurae simplicis
passiuo temporis praeteriti generis masculini feminini et neutri numeri singularis figurae simplicis
rbo passiuo temporis futuri generis masculini feminini et neutri numeri singularis figurae simplicis
o ab his magistris. Musa nomen appellatiuum generis feminini numeri singularis figurae simplicis
ab his sacerdotibus. Felix nomen appellatiuum generis omnis numeri singularis figurae simplicis
is scamnis. Sacerdos nomen appellatiuum generis communis numeri singularis figurae conpositae
ur hoc modo. Magister nomen appellatiuum generis masculini numeri singularis figurae simplicis
modo. Ego pronomen finitum generis omnis numeri singularis figurae simplicis personae primae
s; ex corrupto et integro, ut nugigerulus; aliquando ex conpluribus, ut inexpugnabilis, inperterritus.
a sunt etiam nomina numerorum a quattuor usque ad centum. Nam ab uno usque ad tres per omnes
qui est ablatiuo similis, sed sine praepositione ab, ut sit ablatiuus casus 'ab oratore uenio', septimus
um, ut haec lecta; neutrum, ut hoc lectum; commune tribus generibus, ut hic et haec et hoc legens.
accusatiui casus, ‘itur in antiquam siluam’; in ablatiui casus, ‘stans celsa in puppi’; sub accusatiui
accusatiui casus, ‘itur in antiquam siluam’; in ablatiui casus, ‘stans celsa in puppi’; sub accusatiui
lam omnibus, sine labore, absque iniuria, tenus pube, quod nos dicimus pube tenus. Da utriusque
lam omnibus, sine labore, absque iniuria, tenus pube, quod nos dicimus pube tenus. Da utriusque
praepositio plurimis non uidetur, quia sine aliqua praepositione proferri recte non potest. Ablatiui
us et ablatiuus. Aliae enim accusatiuo casui praeponuntur, aliae ablatiuo, aliae utrique. Accusatiui
pter euphoniam subicitur et facit pube tenus. Clam praepositio casibus seruit ambobus. Vtriusque
iterue significans. Nomini quot accidunt? Sex. Quae? Qualitas, conparatio, genus, numerus, figura,
t personamque interdum recipit. Pronomini accidunt sex, qualitas, genus, numerus, figura, persona,
t personamque interdum recipit. Pronomini accidunt sex, qualitas, genus, numerus, figura, persona,
interdum recipit. Pronomini quot accidunt? Sex. Quae? Qualitas, genus, numerus, figura, persona,
tamen plerumque iunguntur, ut ‘gemina super arbore sidunt’ et \ ‘ferre iuuat subter densa testudine
tamen plerumque iunguntur, ut ‘gemina super arbore sidunt’ et \ ‘ferre iuuat subter densa testudine
r conparationem, sicut <04.394> \ ‘Respondit Iuno Saturnia sancta dearum’ // pro sanctissima. Per
officium, propter rem, supra caelum, usque Oceanum, penes arbitros. Ex his ad et apud, cum unius
caelum, [circiter annos], usque Oceanum, [secus uos] penes arbitros. Ex his ad et apud, cum unius
loco esse fuisse futuros esse significamus. In accusatiui casus, ‘itur in antiquam siluam’; in ablatiui
ignificamus. Cuius rei exempla sunt haec: in accusatiui casus, ‘itur in antiquam siluam’; in ablatiui
. Vtriusque casus praepositiones sunt hae: in, sub, super, subter. Quarum in et sub tunc accusatiui
tiones separatis praepositionibus non cohaerent et aduerbia faciunt, si quando illas non subsequitur
casus inuenimus. Sed scire nos conuenit praepositiones ius suum tunc retinere, cum praeponuntur,
Casus item pronominum quot sunt? Sex, quem ad modum et nominum, per quos omnium generum
Casus item pronominum sex sunt, nominatiuus hic, genetiuus huius, datiuus huic, accusatiuus hunc
Casus item pronominum sex sunt, nominatiuus hic, genetiuus huius, datiuus huic, accusatiuus hunc
casus, ‘itur in antiquam siluam’; in ablatiui casus, ‘stans celsa in puppi’; sub accusatiui casus, ‘post
casus, ‘itur in antiquam siluam’; in ablatiui casus, ‘stans celsa in puppi’; sub accusatiui casus, ‘post
Casus namque in praepositionibus duo sunt, accusatiuus et ablatiuus. Aliae enim accusatiuo casui
casus neque per numeros declinantur, ut frugi, nihili, nequam, fas, nefas, nugas. De qua forma sunt
casus. Nomen unius hominis, appellatio multorum, uocabulum rerum est. Sed modo nomina genera
casus nomina multa deficiunt. Sunt praeterea nomina, quorum alia genetiuum casum trahunt, ut ig
casus nomina multa deficiunt. Sunt praeterea nomina, quorum alia genetiuum casum trahunt, ut ig
casus nominatiui [accusatiui] et uocatiui, quod declinabitur sic: nominatiuo hic et haec et hoc legen
casus nominatiui accusatiui et uocatiui, quod declinabitur sic: nominatiuo hoc scamnum, genetiuo
casus nominatiui; cuius rei exempla sunt haec, quisquis, [quisnam], quispiam, aliquis [et cetera]. N
casus nominatiui et uocatiui, quae declinabuntur sic: nominatiuo lecturus lectura lecturum, genetiu
casus nominatiui et uocatiui, quae declinabuntur sic: nominatiuo lectus lecta lectum, genetiuo lecti
casus nominatiui et uocatiui, quae declinabuntur sic: nominatiuo legendus legenda legendum, gene
casus nominatiui et uocatiui, quod declinabitur sic: nominatiuo haec Musa, genetiuo huius Musae,
casus nominatiui et uocatiui, quod declinabitur sic: nominatiuo hic et haec et hoc felix, genetiuo hu
casus nominatiui et uocatiui, quod declinabitur sic: nominatiuo hic et haec sacerdos, genetiuo huius
casus nominatiui et uocatiui, quod declinabitur sic: nominatiuo <04.356> hic magister, genetiuo hu
casus nominatiui, quod declinabitur sic: ego mei uel mis mihi me a me; et pluraliter nos nostrum ue
Casus nominum quot sunt? Sex. Qui? Nominatiuus, genetiuus, datiuus, accusatiuus, uocatiuus, abl
casus numeri declinantur, et item a ducentis et deinceps praeter mille. Sunt nomina, quorum nomin
casus 'oratore magistro utor'. Sunt autem formae casuales sex, ex quibus sunt nomina alia monopt
Casus participiorum quot sunt? Sex. Qui? Nominatiuus, ut hic legens; genetiuus, ut huius legentis;
casus, ‘postesque sub ipsos Nituntur <04.366> gradibus’; sub ablatiui casus, \ ‘arma sub aduersa p
casus, ‘postesque sub ipsos Nituntur gradibus’; sub ablatiui casus, \ ‘arma sub aduersa posuit radia
casus praepositiones. In, sub, super, subter. In et sub quando accusatiuo casui seruiunt? Quando uel
casus praepositiones. In, sub, super, subter. In et sub quando accusatiuo casui iunguntur? Quando u
casus praepositiones sunt hae: a, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absqu
casus praepositiones sunt hae: ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum, circa, contra, erga, extra
casus praepositiones sunt hae: in, sub, super, subter. Quarum in et sub tunc accusatiui casus sunt, c
casus. Qualitas nominum in quo est? Bipertita est: aut enim unius nomen est et proprium dicitur, a
casus. Qualitas pronominum duplex est. Aut enim finita sunt pronomina aut infinita. Finita sunt, q
casus. Qualitas pronominum bipertita est. Aut enim finita sunt pronomina aut infinita. Finita sunt,
casus. Qualitas pronominum in quo est? Bipertita est: aut enim finita sunt pronomina aut infinita.
casus’. // Quamquam multi sunt qui non putant ambiguas praepositiones nisi duas, in et sub; ceteru
casus’. // Quamquam multi sunt qui non putant praepositiones esse ambiguas nisi duas, in et sub; c
casus, sicut \ ‘urbem quam statuo uestra est’ // pro 'urbs quam statuo'. Per modos uerborum, sicut
casus sint, diuerso modo ponuntur. Dicimus enim 'ad amicum uado', 'apud amicum sum'. Nam neq
casus sint, diuerso modo ponuntur. Dicimus enim 'ad amicum uado', 'apud amicum sum'. Nam neq
casus, ‘stans celsa in puppi’; sub accusatiui casus, ‘postesque sub ipsos Nituntur <04.366> gradibu
casus, ‘stans celsa in puppi’; sub accusatiui casus, ‘postesque sub ipsos Nituntur gradibus’; sub abl
casus sunt, cum ad locum uel nos uel quoslibet ire isse ituros esse significamus; tunc ablatiui, cum
casus. Sunt qui putant accidere praepositioni et figuram et ordinem: figuram, quia sunt praepositi
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.377
04.390
04.365
H04.363
K04.363
04.387
H04.387
K04.387
04.363
04.384
04.377
73
est autem, ne ea nomina conponamus, quae aut conposita sunt aut conponi omnino non possunt. 9. Casus sunt sex, nominatiuus, genetiuus, datiuus, accusatiuus, uocatiuus, ablatiuus. Ex his duo recti
ur, plerumque producuntur, ut insula, infula, consilium, confessio. <04.390> Praepositioni accidit casus tantum. Casus namque in praepositionibus duo sunt, accusatiuus et ablatiuus. Aliae enim acc
significationem earum aut conplet aut mutat aut minuit. Praepositioni quot accidunt? Vnum. Quid? Casus tantum. Quot? Duo. Qui? Accusatiuus et ablatiuus. Da praepositiones casus accusatiui. Ad,
ora et significationes, utriusque numerum et figuram. Participio quot accidunt? Sex. Quae? Genus, casus, tempora, significationes, numerus, figura. Genera participiorum quot sunt? Quattuor. Quae
ora et significationes, utriusque numerum et figuram. Participio quot accidunt? Sex. Quae? Genus, casus, tempus, significatio, numerus, figura. Genera participiorum quot sunt? Quattuor. Quae? M
a uerbo tempora et significationes, ab utroque numerum et figuram. Participiis accidunt sex, genus, casus, tempus, significatio, numerus, figura. Genera participiis accidunt quattuor: masculinum, ut
ut lectum; commune, ut legens. Nam omnia praesentis temporis participia generis sunt communis. Casus totidem sunt participiorum, quot et nominum: nam per omnes casus etiam participia declina
une tribus generibus, ut legens. Nam omnia praesentis temporis participia generis sunt communis. Casus totidem sunt participiorum, quot et nominum: nam per omnes casus etiam participia declina
PIO Participium quid est? Pars orationis partem capiens nominis, partem uerbi: nominis genera et casus, uerbi tempora et significationes, utriusque numerum et figuram. Participio quot accidunt? Se
maledico, suadeo; alia accusatiui, ut accuso, inuoco; alia ablatiui, ut abscedo, auertor; alia septimi casus, ut fruor, potior. Omnia uerba modi indicatiui temporis praesentis numeri singularis primae
nominatiuo et quolibet alio casu conposita fuerint, ea parte declinari tantum, qua fuerit nominatiuus casus, ut praefectus equitum, senatus consultum. Prouidendum est autem, ne ea nomina conponam
casuum (1) 04.398.
04.398
finiuntur, ut \ ‘eos reduci quam relinqui, deuehi quam deseri / malui’. // Polyptoton est multitudo casuum uarietate distincta, ut \ ‘litora litoribus contraria, fluctibus undas / inprecor, arma armis, pu
catachresis (2) 04.399, 04.400.
04.400 nimam habet. Scire autem debemus esse metaphoras alias reciprocas, alias partis unius. <04.400> Catachresis est usurpatio nominis alieni, ut parricidam dicimus qui occiderit fratrem, et piscinam q
H04.399 ad non propriam similitudinem ornatus necessitatisue causa. Sunt autem tropi tredecim: metaphora, catachresis, metalempsis, metonymia, antonomasia, epitheton, synecdoche, onomatopoeia, periphr
K04.399 ad non propriam similitudinem ornatus necessitatisue causa. Sunt autem tropi tredecim: metaphora, catachresis, metalepsis, metonymia, antonomasia, epitheton, synecdoche, onomatopoeia, periphras
cateia (1) 04.392.
H04.392 itemque in nostra loquella barbarismus, in peregrina barbarolexis dicitur, ut si quis dicat mastruga, cateia, magalia. Barbarismus fit duobus modis, pronuntiatione et scripto. His bipertitis quattuor sp
K04.392 , itemque in nostra loquella barbarismus, in peregrina barbarolexis dicitur, ut siquis dicat mastruga, cateia, magalia. Barbarismus fit duobus modis, pronuntiatione et scripto. His bipertitis quattuor sp
Cato (3) 04.377, 04.377, 04.395.
04.377
H04.377
K04.377
H04.395
K04.395
uus hic Cato, genetiuus huius Catonis, datiuus huic Catoni, accusatiuus hunc Catonem, uocatiuus o
ci non habent: hunc quidam Latinum, nonnulli sextum casum appellant. Est autem nominatiuus hic
i non habent: hunc quidam Latinum, non nulli sextum casum appellant. Est autem nominatiuus hic
s dicat 'audio secutorem retiarium superasse'; aut per commune uerbum, ut si quis dicat 'criminatur
is dicat 'audio secutorem retiarium superasse'; aut per commune uerbum, ut siquis dicat 'criminatur
Cato, ablatiuus ab hoc Catone. Quidam adsumunt etiam septimum casum, qui est ablatiuo similis, s
Cato, genetiuus huius Catonis, datiuus huic Catoni, accusatiuus hunc Catonem, uocatiuus o Cato, a
Cato, genetiuus huius Catonis, datiuus huic Catoni, accusatiuus hunc Catonem, uocatiuus o Cato, a
Cato', 'uadatur Tullius', nec addat quem uel a quo; aut per distinctionem, ut 'uidi statuam auream ha
Cato', 'uadatur Tullius', nec addat quem uel a quo; aut per distinctionem, ut 'uidi statuam auream ha
Catone (1) 04.377.
04.377
s huius Catonis, datiuus huic Catoni, accusatiuus hunc Catonem, uocatiuus o Cato, ablatiuus ab hoc Catone. Quidam adsumunt etiam septimum casum, qui est ablatiuo similis, sed sine praepositione
Catonem (1) 04.377.
04.377
nt. Est autem nominatiuus hic Cato, genetiuus huius Catonis, datiuus huic Catoni, accusatiuus hunc Catonem, uocatiuus o Cato, ablatiuus ab hoc Catone. Quidam adsumunt etiam septimum casum, q
Catoni (1) 04.377.
04.377
lli sextum casum appellant. Est autem nominatiuus hic Cato, genetiuus huius Catonis, datiuus huic Catoni, accusatiuus hunc Catonem, uocatiuus o Cato, ablatiuus ab hoc Catone. Quidam adsumunt
Catonis (1) 04.377.
H04.377 idam Latinum, nonnulli sextum casum appellant. Est autem nominatiuus hic Cato, genetiuus huius Catonis, datiuus huic Catoni, accusatiuus hunc Catonem, uocatiuus o Cato, ablatiuus ab hoc Caton
K04.377 dam Latinum, non nulli sextum casum appellant. Est autem nominatiuus hic Cato, genetiuus huius Catonis, datiuus huic Catoni, accusatiuus hunc Catonem, uocatiuus o Cato, ablatiuus ab hoc Caton
74
CIRILO GARCÍA ROMÁN
Catullus (1) 04.371.
04.371
si paenultima positione longa fuerit, ipsa acuetur et antepaenultima graui accentu pronuntiabitur, ut Catullus, Metellus, ita tamen, si positione longa non ex muta et liquida fuerit; nam mutabit accentu
cauenda (1) 04.393.
04.393
hiatus, conlisiones et omnia, quae plus aequo minusue sonantia ab eruditis auribus respuuntur. Nos cauenda haec uitia praelocuti controuersiam de nomine pertinacibus relinquemus. 2. DE SOLOE
cauernas (1) 04.395.
H04.395 est enim 'loquebatur'. Tapinosis est humilitas rei magnae non id agente sententia, ut \ ‘penitusque cauernas / ingentes uterumque armato milite conplent’ // et ‘Dulichias uexasse rates’ et \ ‘Pelidae s
K04.395 est enim 'loquebatur'. Tapinosis est humilitas rei magnae non id agente sententia, ut \ ‘penitusque cauernas / ingentes uterumque armato milite complent’ // et ‘Dulichias uexasse rates’ et \ ‘Pelidae
causa (7) 04.371, 04.393, 04.395, 04.399, 04.400, 04.400, 04.401.
04.401
04.400
04.395
04.393
04.400
H04.399
K04.399
04.371
ediis fluctibus latentia Itali aras uocant. Hyperbole est dictio fidem excedens augendi minuendiue
ro friget Venus’, // aut contra, ut \ ‘uinum precamur, nam hic deus praesens adest’. // Haec exempli
etaplasmus est transformatio quaedam recti solutique sermonis in alteram speciem metri ornatusue
is fiunt soloecismi, quot sunt accidentia partibus orationis. Sed ex his propter conpendium exempli
factum, ut tinnitus aeris, clangor tubarum. Periphrasis est circumlocutio, quae fit aut ornandae rei
us est dictio translata a propria significatione ad non propriam similitudinem ornatus necessitatisue
us est dictio translata a propria significatione ad non propriam similitudinem ornatus necessitatisue
ccentibus efferimus. In Latinis neque acutus accentus in ultima syllaba poni potest nisi discretionis
causa: augendi, ut niue candidior; minuendi, ut tardior testudine. Allegoria est tropus, quo aliud si
causa diligentibus posita etiam reliqua demonstrabunt. Antonomasia est significatio uice nominis
causa. Huius species sunt quattuordecim: prosthesis, epenthesis, paragoge, aphaeresis, syncope, ap
causa perpauca monstrabimus. Nam per qualitates nominum fiunt soloecismi, sicut \ ‘hauriat hun
causa, quae pulchra est, aut uitandae, quae turpis est, ut <04.401> \ ‘et iam prima nouo spargebat l
causa. Sunt autem tropi tredecim: metaphora, catachresis, metalempsis, metonymia, antonomasia,
causa. Sunt autem tropi tredecim: metaphora, catachresis, metalepsis, metonymia, antonomasia, ep
causa, ut in aduerbio pone, ideo ne uerbum putetur imperatiui modi, neque circumflexus nisi in ea
causales (4) 04.364, 04.364, 04.388, 04.389.
H04.388
K04.388
04.364
H04.389
K04.389
H04.364
K04.364
cecidit
04.394
04.394
cedere
testas coniunctionum in quinque species diuiditur. Sunt enim copulatiuae, disiunctiuae, expletiuae,
testas coniunctionum in quinque species diuiditur. Sunt enim copulatiuae, disiunctiuae, expletiuae,
Potestas coniunctionum quot species habet? Quinque. Quas? Copulatiuas, disiunctiuas, expletiuas,
idem, equidem, saltim, uidelicet, quamquam, quamuis, quoque, autem, porro, porro autem, tamen;
ltim, uidelicet, quamquam, quamuis, quoque, autem, porro, porro autem, tamen; [triginta quattuor]
m, equidem, saltim, uidelicet, quamquam, quamuis, quoque, autem, porro, porro autem, tamen. Da
m, equidem, saltim, uidelicet, quamquam, quamuis, quoque, autem, porro, porro autem, tamen. Da
causales, rationales. Copulatiuae sunt hae, et, que, at, atque, ac, ast; <04.389> disiunctiuae, aut, u
causales, rationales. [VI] Copulatiuae sunt hae, et, que, at, atque, ac, ast; <04.389> [VI] disiunctiu
causales, rationales. Da copulatiuas. Et, que, at, atque, ac, ast. Da disiunctiuas. Aut, ue, uel, ne, nec
causales, si, etsi, etiamsi, si quidem, quando, quandoquidem, quin, quin etiam, quatenus, sin, seu, s
causales, si, etsi, [etiam] etiamsi, [ac si, tamen si] si quidem, quando, quando quidem, quin, quin et
causales. Si, etsi, etiamsi, si quidem, quando, <04.365> quandoquidem, quin, quin etiam, quatenus,
causales. Si, etsi, etiamsi, si quidem, quando, <04.365> quando quidem, quin, quin etiam, quatinus
(2) 04.394, 04.394.
iant. Per tempora, sicut \ ‘ceciditque superbum / Ilium et omnis humo fumat Neptunia Troia’ // pro 'cecidit et fumauit'. Per personas, sicut \ ‘Danai, qui parent Atridis, quam primum arma sumite’ // p
gnificationes, sicut \ ‘spoliantur eos et corpora nuda relinquunt’ // pro spoliant. Per tempora, sicut \ ‘ceciditque superbum / Ilium et omnis humo fumat Neptunia Troia’ // pro 'cecidit et fumauit'. Per p
(1) 04.395.
H04.395 ingentes uterumque armato milite conplent’ // et ‘Dulichias uexasse rates’ et \ ‘Pelidae stomachum cedere nescii’. // Cacosyntheton est uitiosa conpositio dictionum, ut ‘uersaque iuuencum Terga fa
K04.395 ingentes uterumque armato milite complent’ // et ‘Dulichias uexasse rates’ et \ ‘Pelidae stomachum cedere nescii’. // Cacosyntheton est uitiosa conpositio dictionum, ut ‘uersaque iuuencum Terga fa
cedo (3) 04.383, 04.385, K04.385.
H04.385
K04.385
H04.383
K04.383
K04.385
n praeponitur; item q sine u praeferri o litterae non potest. Sunt uerba defectiua alia per modos, ut
n praeponitur; item q sine u praeferri o litterae non potest. Sunt uerba defectiua alia per modos, ut
deo, gaudeo, uescor, fero, medeor, pando, edo, nolo, uolo. Sunt, quae declinari rite non possunt, ut
escor, fero, medeor, [reddo] edo pando mando nolo, uolo. Sunt, quae declinari rite non possunt, ut
alia per numeros, ut faxo, alia per figuras, ut impleo, alia per tempora, ut fero, alia per personas, ut
cedo, alia per formas, ut facesso, alia per coniugationes, ut adsum, alia per genera, ut gaudeo, alia p
cedo, alia per formas, ut facesso, alia per coniugationes, ut adsum, alia per genera, ut soleo, alia per
cedo, aue, faxo, sis, {amabo,} infit, inquam, quaeso, aio. Sunt etiam monosyllaba quae ideo sola pr
cedo, aue, faxo, sis, amabo, infit, inquam, quaeso, aio. Sunt etiam monosyllaba quae ideo sola prod
[cedo facesso adsum soleo faxo impleo fero] edo. Verba quoque inpersonalia cum per omnes modo
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
75
Celaeno (1) 04.400.
04.400
celeris
04.399
io nomini. Nam antonomasia uicem nominis sustinet, epitheton numquam est sine nomine, ut ‘dira Celaeno’ et ‘dia Camilla’. Fit etiam epitheton modis tribus, ab animo, a corpore, extrinsecus. His
(1) 04.399.
e, ab animali ad inanimale, ab inanimali ad animale. Ab animali ad animale, ut \ ‘Tiphyn aurigam celeris fecere carinae’: // nam et auriga et gubernator animam habent; ab inanimali ad inanimale, ut
celeritas (1) 04.370.
04.370
m quinque, ut Menedemus; paeon quartus ex quarta longa et tribus breuibus temporum quinque, ut celeritas. His contrarii sunt quattuor epitriti: epitritus primus ex prima breui et tribus longis tempor
celsa (2) 04.365, 04.390.
04.365
04.390
se futuros esse significamus. In accusatiui casus, ‘itur in antiquam siluam’; in ablatiui casus, ‘stans celsa in puppi’; sub accusatiui casus, ‘postesque sub ipsos Nituntur <04.366> gradibus’; sub ablati
Cuius rei exempla sunt haec: in accusatiui casus, ‘itur in antiquam siluam’; in ablatiui casus, ‘stans celsa in puppi’; sub accusatiui casus, ‘postesque sub ipsos Nituntur gradibus’; sub ablatiui casus, \ ‘
cenatus (1) 04.388.
04.388
t etiam illa, quae, cum participia uideantur, uerborum tamen significatione priuata sunt, ut pransus, cenatus, placita, nupta, triumphata, regnata: nam prandeor, cenor, placeor, nubor, triumphor, regno
cenor (1) 04.388.
04.388
n significatione priuata sunt, ut pransus, cenatus, placita, nupta, triumphata, regnata: nam prandeor, cenor, placeor, nubor, triumphor, regnor non dicitur. Sunt item alia participia, quae accepta praep
Centaurus (1) 04.375.
04.375
Sunt praeterea alia sono masculina, intellectu feminina, ut Eunuchus comoedia, Orestes tragoedia, Centaurus nauis; alia sono feminina, intellectu masculina, ut Fenestella scriptor, Aquila orator; ali
centum (1) 04.377.
04.377
cere
04.401
nihili, nequam, fas, nefas, nugas. De qua forma sunt etiam nomina numerorum a quattuor usque ad centum. Nam ab uno usque ad tres per omnes casus numeri declinantur, et item a ducentis et deinc
(1) 04.401.
rbi sectio, una dictione uel pluribus interiectis, ut ‘septem subiecta trioni’ pro septemtrioni et ‘saxo cere comminuit brum’ et \ ‘Massili portabant iuuenes ad litora tanas’, // hoc est cerebrum et Massil
cerebrum (1) 04.401.
04.401
ptemtrioni et ‘saxo cere comminuit brum’ et \ ‘Massili portabant iuuenes ad litora tanas’, // hoc est cerebrum et Massilitanas. Synchysis est hyperbaton ex omni parte confusum, ut \ ‘tris Notus abre
Cerere (1) 04.400.
H04.400 ateras libate Ioui’, aut contra, ut ‘uina coronant’; aut per inuentorem id quod inuentum est, ut ‘sine Cerere et Libero friget Venus’, aut contra, ut \ ‘uinum precamur, nam hic deus praesens adest’. //
K04.400 e Ioui’, aut contra, ut ‘uina coronant’; aut per inuentorem id quod inuentum est [ostendit], ut \ ‘sine Cerere et Libero friget Venus’, // aut contra, ut \ ‘uinum precamur, nam hic deus praesens adest’. //
cernimus (1) 04.378.
04.378
iuum casum singularem interdum per i litteram profert, ut hanc restim, hanc puppim. Horum multa cernimus consuetudine conmutata. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari o littera fuerint te
cernitur (2) 04.373, 04.386.
04.386 d duriter. Aduerbio accidunt tria, significatio, conparatio, figura. Significatio aduerbiorum in hoc cernitur, quia sunt aduerbia loci, ut hic; temporis, ut hodie, nuper; numeri, ut semel, bis; negandi,
H04.373 magis minuitur, crescit saepe numerus syllabarum. Sunt etiam quasi diminutiua, quorum origo non cernitur, ut fabula, macula, tabula, uinculum. Sunt nomina tota Graecae declinationis, ut Themist
76
CIRILO GARCÍA ROMÁN
K04.373 magis minuitur, crescit saepe numerus syllabarum. Sunt etiam quasi deminutiua, quorum origo non cernitur, ut fabula, macula, tabula, uinculum. Sunt nomina tota Graecae declinationis, ut Themist
certa (1) 04.369.
04.369
m. Syllaba apud metricos semipes nominatur. 4. DE PEDIBVS Pes est syllabarum et temporum certa dinumeratio. Accidunt uni cuique pedi arsis et thesis, numerus syllabarum, tempus, resolutio,
certi (2) 04.371, 04.392.
04.392
04.371
cetera
04.359
04.402
H04.399
K04.399
04.401
04.402
04.401
H04.397
K04.397
04.380
H04.399
04.402
04.376
H04.374
K04.374
H04.397
K04.397
H04.397
K04.397
alias partes orationis singulas pluresue subponere, ut nefas, pro nefas. Accentus in interiectionibus certi esse non possunt, ut fere in aliis uocibus, quas inconditas inuenimus. 1. DE BARBARISMO
ris dictionibus obseruantur, in interiectionibus et in peregrinis uerbis et in barbaris nominibus nulli certi sunt. Accentuum legem uel distinguendi uel pronuntiandi ratio uel discernendae ambiguitatis
(14) 04.359, 04.374, 04.376, 04.380, 04.397, 04.397, 04.397, 04.399, H04.399, 04.401, 04.401, 04.402, 04.402, 04.402.
masculino genere <04.359> productum, neutro correptum, quisquis, quisnam, quispiam, aliquis et
ut deterrentis; hortantis, ut \ ‘Antenor potuit mediis elapsus Achiuis / Illyricos penetrare sinus’ // et
est multis nexa coniunctionibus dictio, ut \ ‘Acamasque Thoasque / Pelidesque Neoptolemus’ // et
multis nexa coniunctionibus dictio, ut \ ‘Acamasque Thoasque / Pelidesque Neoptolemusque’ // et
ra est, aut uitandae, quae turpis est, ut <04.401> \ ‘et iam prima nouo spargebat lumine terras’ // et
ostendens, ut \ ‘egregiam uero laudem et spolia ampla refertis / <04.402> tuque puerque tuus’ // et
rima nouo spargebat lumine terras’ // et cetera et ‘nimio ne luxu obtunsior usus Sit genitali aruo’ et
‘Troiugena interpres diuum, qui numina Phoebi, / Qui tripodas, Clari lauros, qui sidera sentis’ // et
‘Troiugena interpres diuum, qui numina Phoebi, / Qui tripodas, Clari lauros, qui sidera sentis’ // et
men fuerit casus nominatiui; cuius rei exempla sunt haec, quisquis, [quisnam], quispiam, aliquis [et
nt; ab animali ad inanimale, ut \ ‘Atlantis cinctum assidue cui nubibus atris / piniferum caput’ // et
est rerum genere dissimilium conparatio, ut \ ‘qualis mugitus fugit cum saucius aram / taurus’ // et
; semper singularia generis neutri, ut pus, uirus, aurum, argentum, oleum, ferrum, triticum et fere
dem minus a positiuo significat, quamuis recipiat conparationem, ut ‘Mare Ponticum dulcius quam
dem minus a positiuo significat, quamuis recipiat conparationem, ut ‘mare Ponticum dulcius quam
a uerba singulis clausulis subiunguntur, ut \ ‘regem adit et regi memorat nomenque genusque’ // et
usque] clausulis [proprie] subiunguntur, ut \ ‘regem adit et regi memorat nomenque genusque’ // et
olempsis est praesumptio rerum ordine secuturarum, ut \ ‘Continuo reges ingenti mole Latinus’ // et
Prolepsis est praesumptio rerum ordine secuturarum, ut \ ‘Continuo reges ingenti mole Latinus’ // et
cetera. 4. DE VERBO Verbum quid est? Pars orationis cum tempore et persona sine casu aut ag
cetera; deterrentis, ut \ ‘at non sic Phrygius penetrat Lacedaemona pastor / Ledaeamque Helenam
cetera. Dialyton uel asyndeton est figura superiori contraria carens coniunctionibus, ut \ ‘Ite / fert
cetera. Dialyton uel asyndeton est figura superiori contraria carens coniunctionibus, ut \ ‘Ite / fert
cetera et ‘nimio ne luxu obtunsior usus Sit genitali aruo’ et cetera. Hyperbaton est transcensio qua
cetera. Hanc nisi grauitas pronuntiationis adiuuerit, confiteri uidebitur quod negare contendit. Ant
cetera. Hyperbaton est transcensio quaedam uerborum ordinem turbans, cuius species sunt quinq
cetera. Hypozeuxis est figura superiori contraria, ubi diuersa uerba singulis clausulis subiunguntu
cetera. Hypozeuxis est figura superiori contraria, ubi diuersa uerba singulis [quibusque] clausulis
cetera]. Nam idem, quod constat ex duobus corruptis, cum producitur, masculinum pronomen est,
cetera: nam ut haec animalis sunt, ita mons animam non habet, cui membra hominis adscribuntur;
cetera. Paradigma est enarratio exempli hortantis aut deterrentis; hortantis, ut \ ‘Antenor potuit m
cetera, quae ad mensuram pondusue referuntur, quamquam multa consuetudine usurpata sint, ut ui
cetera’. Saepe idem pro positiuo positus minus significat et nulli conparatur, ut \ ‘iam senior, sed c
cetera’. Saepe idem pro positiuo positus minus significat et nulli conparatur, ut \ ‘iam senior, sed c
cetera. Syllempsis est dissimilium clausularum per unum uerbum conglutinata conceptio, ut ‘hic i
cetera. Syllepsis est dissimilium clausularum per unum uerbum conglutinata conceptio, ut ‘hic illi
cetera. Zeugma est unius uerbi conclusio diuersis clausulis apte coniuncta, ut \ ‘Troiugena interpr
cetera. Zeugma est unius uerbi conclusio diuersis clausulis apte coniuncta, ut \ ‘Troiugena interpr
ceterae (2) 04.384, 04.389.
04.389 aho, recipio, secubo, amplector, congredior; separantur, ut apud, penes; coniunguntur et separantur ceterae omnes. Ex quibus in et con praepositiones, si ita conpositae fuerint, ut eas statim s uel f litt
H04.384 licia sunt uerba, ut scribo, aut conposita, ut describo. Conponuntur autem uerba quattuor modis, ut ceterae partes orationis: {ex duobus corruptis, ut officio; ex duobus integris, ut obduco; ex corrupt
K04.384 ia sunt uerba, ut scribo, aut conposita, ut describo. Conponuntur autem uerba quattuor modis, sicut ceterae partes orationis: ex duobus corruptis, ut officio; ex duobus integris, ut obduco; ex corrupto
ceteras (1) 04.384.
04.384
ceteris
e aut e aut i aut u ante o habent. Si autem uocalem ante o litteram non habebunt, exceptis f et k et q ceteras omnes Latinas recipient consonantes, ut sedeo, lanio, inruo, libo, uoco, uado, lego, traho, in
(2) 04.371, 04.394.
H04.371 poni in eadem dictione uel cum acuto uel cum circumflexo potest, et hoc illi non est commune cum ceteris. Ergo monosyllaba, quae correptam uocalem habebunt, acuto accentu pronuntiabimus, ut f
K04.371 in eadem dictione uel cum acuto uel cum circumflexo poni potest, et hoc illi non est commune cum ceteris. Ergo monosyllaba, quae correptam uocalem habebunt, acuto accentu pronuntiabimus, ut f
04.394 itando possumus adnotare. Soloecismus in prosa oratione, in poemate schema nominatur. 3. DE CETERIS VITIIS Cum barbarismo et soloecismo uitia duodecim numerantur hoc modo: barbaris
ceteros (1) 04.377.
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
77
H04.377 mina, quorum nominatiuus in usu non est, ut si quis dicat hunc laterem uel ab hac dicione. Item per ceteros casus nomina multa deficiunt. Sunt praeterea nomina, quorum alia genetiuum casum trahu
K04.377 mina, quorum nominatiuus in usu non est, ut siquis dicat hunc laterem uel ab hac dicione. Item per ceteros casus nomina multa deficiunt. Sunt praeterea nomina, quorum alia genetiuum casum trahu
ceterum (5) 04.365, 04.372, 04.385, 04.389, 04.391.
04.365
H04.389
K04.389
H04.372
K04.372
H04.385
K04.385
H04.391
K04.391
que, ni, nisi, nisi si, si enim, etenim, ne, sed, interea, licet, quamobrem, praesertim, item, itemque,
que, ni, nisi, nisi si, si enim, etenim, ne, sed, interea, licet, quamobrem, praesertim, item, itemque,
que, ni, nisi, nisi si, si enim, etenim, ne, sed, interea, licet, quamobrem, praesertim, item, itemque,
orationis ultimam uocalem, cuius consonans remanet, ut est ‘tanton’ me crimine dignum Duxisti?’
orationis ultimam uocalem, cuius consonans remanet, ut est ‘tanton’ me crimine dignum Duxisti?’
melius optime, male peius pessime—, aut ea, quae a nomine uerboue non ueniunt, ut inpune, saepe.
melius optime, male peius pessime—, aut ea, quae a nomine uerboue non ueniunt, ut inpune, saepe.
tudine casus’. // Quamquam multi sunt qui non putant ambiguas praepositiones nisi duas, in et sub;
e casus’. // Quamquam multi sunt qui non putant praepositiones esse ambiguas nisi duas, in et sub;
ceterum, alioquin, praeterea. Da rationales. Ita, itaque, enim, enimuero, quia, quapropter, quoniam,
ceterum, alioquin, praeterea; rationales, ita, itaque, enim, enimuero, quia, quapropter, quoniam, qu
ceterum, alioquin, praeterea; [quindecim] rationales, ita, itaque, enim, enimuero, quia, quapropter,
Ceterum dasian ⸠ et psilen ⸡ apud Latinos H littera uocali addita uel detracta significat. 9. DE PO
Ceterum δασεῖαν et ψιλήν apud Latinos h littera uocali addita uel detracta significat. DE POSITV
Ceterum facile et difficile, quae ut aduerbia ponuntur, nomina potius esse dicenda sunt pro aduerbi
Ceterum facile et difficile, quae ut aduerbia ponuntur, nomina potius esse dicenda sunt [nomina] p
ceterum super et subter, cum locum significant, figurate ablatiuo iungi. Extra quam formam super
ceterum super et subter, cum locum significant, figurate ablatiuo iungi. Extra quam formam super
Cethegus (1) 04.371.
04.371
brae, tenebrae; si ultima breuis fuerit, paenultima uero natura longa, paenultima circumflectetur, ut Cethegus, perosus; si ultima quoque natura longa fuerit, paenultima acuetur, ut Athenae, Mycenae.
ceu (2) 04.362, 04.386.
04.362
04.386
hortandi, ut eia; ordinis, ut deinde; interrogandi, ut cur, quare, quamobrem; similitudinis, ut quasi, ceu; qualitatis, ut docte, pulchre; quantitatis, ut multum, parum; dubitandi, ut forsitan, fortasse; per
hortandi, ut eia; ordinis, ut deinde; interrogandi, ut cur, quare, quamobrem; similitudinis, ut quasi, ceu; qualitatis, ut docte, pulchre; quantitatis, ut multum, parum; dubitandi, ut forsitan, fortasse; per
charientismos (2) 04.401, 04.402.
04.402
04.401
mox gignitur ex me’, // cum significet aquam in glaciem concrescere et ex eadem rursus effluere. Charientismos est tropus, quo dura dictu gratius proferuntur, ut cum interrogantibus nobis, ‘numq
'carmen finire'. Huius species multae sunt, ex quibus eminent septem: ironia, antiphrasis, aenigma, charientismos, paroemia, sarcasmos, astismos. Ironia est tropus per contrarium quod conatur oste
choriambus (1) 04.370.
04.370
lena; antispastus ex breui et duabus longis et breui temporum sex, ut Saloninus; huic contrarius est choriambus ex longa et duabus breuibus et longa temporum sex, ut armipotens; ionicus minor ex d
cinctum (1) 04.399.
H04.399 us tenuere rates’: nam et rates et naues animam non habent; ab animali ad inanimale, ut \ ‘Atlantis cinctum assidue cui nubibus atris / piniferum caput’ // et cetera: nam ut haec animalis sunt, ita mon
K04.399 us tenuere rates’: nam et naues et rates animam non habent; ab animali ad inanimale, ut \ ‘Atlantis cinctum assidue cui nubibus atris / piniferum caput’; // nam ut haec animalis sunt, ita mons anima
circa (4) 04.365, 04.365, 04.390, 04.390.
04.390
04.365
04.365
04.390
liae utrique. Accusatiui casus praepositiones sunt hae: ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum, circa, contra, erga, extra, inter, intra, infra, iuxta, ob, pone, per, prope, secundum, post, trans, ultra,
tiuus et ablatiuus. Da praepositiones casus accusatiui. Ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum, circa, contra, erga, extra, inter, intra, infra, iuxta, ob, pone, per, prope, secundum, post, trans, ultra,
im ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, circa templum, contra hostem, erga propinquos, extra terminos, inter naues, intra moenia, infra tect
im ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, circa templum, contra hostem, erga propinquos, extra terminos, inter naues, intra moenia, infra tect
circiter (2) K04.390, K04.390.
K04.390 secundum fores, post tergum, trans ripam, ultra fines, praeter officium, propter rem, supra caelum, [circiter annos], usque Oceanum, [secus uos] penes arbitros. Ex his ad et apud, cum unius casus si
K04.390 , inter, intra, infra, iuxta, ob, pone, per, prope, secundum, post, trans, ultra, praeter, propter, supra, [circiter] usque, [secus] penes. Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimi
circuli
(2) 04.372, 04.372.
78
H04.372
K04.372
H04.372
K04.372
CIRILO GARCÍA ROMÁN
‘ante‿tulit gressum’ et ‘Turnus ut ante‿uolans’. Huic contraria est diastole, dextera pars {quaedam} circuli ad imam litteram adposita: hac nota male cohaerentia discernuntur, ut est ‘ereptae, uirginis i
s ut ante‿uolans tardum praecesserat agmen’. // Huic contraria est diastole, dextera pars [quaedam] circuli ad imam litteram adposita: hac nota male cohaerentia discernuntur, ut est ‘ereptae, uirginis i
entia discernuntur, ut est ‘ereptae, uirginis ira’ et ‘uiridique in litore conspicitur, sus’. Apostrophos circuli item pars dextera, sed ad summam litteram adposita: hac nota deesse ostendimus parti orati
cernuntur, ut est ‘ereptae, uirginis ira’ et \ ‘uiridique in litore conspicitur, sus’. // Apostrophos item circuli pars dextera, sed ad summam litteram adposita: hac nota deesse ostendimus parti orationis u
circum (5) 04.365, 04.365, 04.390, 04.390, 04.391.
04.390
04.365
04.365
04.390
04.391
latiuo, aliae utrique. Accusatiui casus praepositiones sunt hae: ad, apud, ante, aduersum, cis, citra,
Accusatiuus et ablatiuus. Da praepositiones casus accusatiui. Ad, apud, ante, aduersum, cis, citra,
do? Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum,
es. Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum,
. Antiqui praepositiones etiam genetiuo casui coniungebant, ut ‘crurum tenus’. Item post et ante et
circum, circa, contra, erga, extra, inter, intra, infra, iuxta, ob, pone, per, prope, secundum, post, tra
circum, circa, contra, erga, extra, inter, intra, infra, iuxta, ob, pone, per, prope, secundum, post, tra
circum uicinos, circa templum, contra hostem, erga propinquos, extra terminos, inter naues, intra
circum uicinos, circa templum, contra hostem, erga propinquos, extra terminos, inter naues, intra
circum utriusque casus inuenimus. Sed scire nos conuenit praepositiones ius suum tunc retinere, c
circumcirca (1) 04.389.
04.389
erbium, ut expresse, aut participium, ut praecedens, aut coniunctionem, ut absque, aut se ipsam, ut circumcirca. Praepositiones aut casibus seruiunt aut loquellis aut et casibus et loquellis. Aeque au
circumflectemus (1) 04.371.
04.371
pes. In disyllabis, quae priorem productam habuerint et posteriorem correptam, priorem syllabam circumflectemus, ut meta, Creta; ubi posterior syllaba producta fuerit, acuemus priorem, siue illa c
circumflectetur (1) 04.371.
04.371
it accentum, ut latebrae, tenebrae; si ultima breuis fuerit, paenultima uero natura longa, paenultima circumflectetur, ut Cethegus, perosus; si ultima quoque natura longa fuerit, paenultima acuetur, ut
circumflexo (2) 04.371, 04.371.
04.371 alem habebunt, acuto accentu pronuntiabimus, ut fax, pix, nux; quae productam uocalem habebunt, circumflexo accentu pronuntiabimus, ut res, dos, spes. In disyllabis, quae priorem productam hab
H04.371 t dictio, non tenebit nisi paenultimum locum. Grauis poni in eadem dictione uel cum acuto uel cum circumflexo potest, et hoc illi non est commune cum ceteris. Ergo monosyllaba, quae correptam u
K04.371 um sit dictio, non tenebit nisi paenultimum locum. Grauis in eadem dictione uel cum acuto uel cum circumflexo poni potest, et hoc illi non est commune cum ceteris. Ergo monosyllaba, quae correp
circumflexus (4) 04.371, 04.371, 04.371, 04.371.
04.371
04.371
04.371
04.371
71> 5. DE TONIS Tonos alii accentus, alii tenores nominant. Toni igitur tres sunt, acutus, grauis,
um et antepaenultimum, apud Latinos paenultimum et antepaenultimum tenet, ultimum numquam.
potest nisi discretionis causa, ut in aduerbio pone, ideo ne uerbum putetur imperatiui modi, neque
r obliquum ascendens in dexteram partem /, grauis nota a summo in dexteram partem descendens \,
circumflexus. Acutus cum in Graecis dictionibus tria loca teneat, ultimum, paenultimum et antepa
Circumflexus autem, quotlibet syllabarum sit dictio, non tenebit nisi paenultimum locum. Grauis
circumflexus nisi in ea particula, quae est ergo. Acutus accentus est nota per obliquum ascendens
circumflexus nota de acuto et graui facta /\, longus linea a sinistra in dexteram partem <04.372> ae
circumlocutio (1) 04.400.
04.400
m.] Onomatopoeia est nomen de sono factum, ut tinnitus aeris, clangor tubarum. Periphrasis est circumlocutio, quae fit aut ornandae rei causa, quae pulchra est, aut uitandae, quae turpis est, ut <0
cis (4) 04.365, 04.365, 04.390, 04.390.
04.390
04.365
04.365
H04.390
K04.390
r, aliae ablatiuo, aliae utrique. Accusatiui casus praepositiones sunt hae: ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum, circa, contra, erga, extra, inter, intra, infra, iuxta, ob, pone, per, prope, secundum,
Duo. Qui? Accusatiuus et ablatiuus. Da praepositiones casus accusatiui. Ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum, circa, contra, erga, extra, inter, intra, infra, iuxta, ob, pone, per, prope, secundum,
a, usque, penes. Quo modo? Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, circa templum, contra hostem, erga propinquos, extra termi
ropter, supra, usque, penes. Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, circa templum, contra hostem, erga propinquos, extra termi
citer] usque, [secus] penes. Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, circa templum, contra hostem, erga propinquos, extra termi
citi (1) 04.399.
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.399
79
etera. Dialyton uel asyndeton est figura superiori contraria carens coniunctionibus, ut \ ‘Ite / ferte citi flammas, date tela, impellite remos’. // 6. DE TROPIS Tropus est dictio translata a propria si
citra (4) 04.365, 04.365, 04.390, 04.390.
04.390
04.365
04.365
H04.390
K04.390
iae ablatiuo, aliae utrique. Accusatiui casus praepositiones sunt hae: ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum, circa, contra, erga, extra, inter, intra, infra, iuxta, ob, pone, per, prope, secundum, po
Qui? Accusatiuus et ablatiuus. Da praepositiones casus accusatiui. Ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum, circa, contra, erga, extra, inter, intra, infra, iuxta, ob, pone, per, prope, secundum, po
nes. Quo modo? Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, circa templum, contra hostem, erga propinquos, extra terminos, inter n
, usque, penes. Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, circa templum, contra hostem, erga propinquos, extra terminos, inter n
, [secus] penes. Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, circa templum, contra hostem, erga propinquos, extra terminos, inter n
clade (1) 04.378.
H04.378 montium; altera eorum, quae ablatiuo casu singulari e correpta finiuntur et feminina sunt, ut ab hac clade, harum cladium; tertia eorum, quae ablatiuo casu singulari i littera terminantur, ut ab hac resti
K04.378 montium; altera eorum, quae ablatiuo casu singulari e correpta finiuntur et feminina sunt, ut ab hac clade, harum cladium [caede caedium]; tertia eorum, quae ablatiuo casu singulari i littera terminant
cladium (1) 04.378.
H04.378 ra eorum, quae ablatiuo casu singulari e correpta finiuntur et feminina sunt, ut ab hac clade, harum cladium; tertia eorum, quae ablatiuo casu singulari i littera terminantur, ut ab hac resti, harum resti
K04.378 ra eorum, quae ablatiuo casu singulari e correpta finiuntur et feminina sunt, ut ab hac clade, harum cladium [caede caedium]; tertia eorum, quae ablatiuo casu singulari i littera terminantur, ut ab hac
clam (5) 04.365, 04.365, 04.390, 04.390, 04.390.
04.365
04.390
04.390
04.365
04.390
e, tenus. Quo modo? Dicimus enim a domo, ab homine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de foro, e iure, ex praefectura, pro clientibus, prae timore, palam omnibus, sine la
, sine, absque, tenus. Dicimus enim a domo, ab homine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de foro, e iure, ex praefectura, pro clientibus, prae timore, palam omnibus, sine la
positione proferri recte non potest. Ablatiui casus praepositiones sunt hae: a, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Dicimus enim a domo, ab homine, abs quolib
caelum, usque Oceanum, penes arbitros. Da praepositiones casus ablatiui. A, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Quo modo? Dicimus enim a domo, ab homine
e, absque iniuria, tenus pube. Sed haec praepositio propter euphoniam subicitur et facit pube tenus. Clam praepositio casibus seruit ambobus. Vtriusque casus praepositiones sunt hae: in, sub, super,
clamat (2) 04.385, 04.393.
H04.385 ile, quae ut aduerbia ponuntur, nomina potius esse dicenda sunt pro aduerbiis posita, ut est ‘toruum clamat’, 'horrendum resonat'. Ergo aduerbia, quae in e productam exeunt, ab eo nomine ueniunt,
K04.385 t aduerbia ponuntur, nomina potius esse dicenda sunt [nomina] pro aduerbiis posita, ut est ‘toruum clamat’, 'horrendum resonat'. Ergo aduerbia, quae in e productam exeunt, ab eo nomine ueniunt,
04.393 us orationis. Per partes orationis fiunt soloecismi, cum alia pro alia ponitur, ut ‘toruumque repente Clamat’ pro torue: nomen pro aduerbio positum est. Fit et in eadem parte orationis hoc uitium, cu
clangor (1) 04.400.
04.400
rte totum, ab insigni parte faciendum.] Onomatopoeia est nomen de sono factum, ut tinnitus aeris, clangor tubarum. Periphrasis est circumlocutio, quae fit aut ornandae rei causa, quae pulchra est,
Clari (1) 04.397.
04.397
uersis clausulis apte coniuncta, ut \ ‘Troiugena interpres diuum, qui numina Phoebi, / Qui tripodas, Clari lauros, qui sidera sentis’ // et cetera. Hypozeuxis est figura superiori contraria, ubi diuersa u
clauis (1) 04.378.
04.378
um pluralem propter differentiam melius in is quam in es syllabam terminant, ut has puppis, nauis, clauis. Eorum autem nominum, quae genetiuo casu plurali in ium syllabam exire possunt, trina re
clausularum (1) 04.397.
H04.397 tur, ut \ ‘regem adit et regi memorat nomenque genusque’ // et cetera. Syllempsis est dissimilium clausularum per unum uerbum conglutinata conceptio, ut ‘hic illius arma, Hic currus fuit’. Hoc sc
K04.397 untur, ut \ ‘regem adit et regi memorat nomenque genusque’ // et cetera. Syllepsis est dissimilium clausularum per unum uerbum conglutinata conceptio, ut ‘hic illius arma, Hic currus fuit’. Hoc sc
clausulis
(2) 04.397, 04.397.
80
CIRILO GARCÍA ROMÁN
04.397 , ut \ ‘Continuo reges ingenti mole Latinus’ // et cetera. Zeugma est unius uerbi conclusio diuersis clausulis apte coniuncta, ut \ ‘Troiugena interpres diuum, qui numina Phoebi, / Qui tripodas, Clari l
H04.397 qui sidera sentis’ // et cetera. Hypozeuxis est figura superiori contraria, ubi diuersa uerba singulis clausulis subiunguntur, ut \ ‘regem adit et regi memorat nomenque genusque’ // et cetera. Syllem
K04.397 ntis’ // et cetera. Hypozeuxis est figura superiori contraria, ubi diuersa uerba singulis [quibusque] clausulis [proprie] subiunguntur, ut \ ‘regem adit et regi memorat nomenque genusque’ // et cetera.
clientibus (2) 04.365, 04.390.
04.365
04.390
ine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de foro, e iure, ex praefectura, pro clientibus, prae timore, palam omnibus, sine labore, absque iniuria, tenus pube, quod nos dicimus
ine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de foro, e iure, ex praefectura, pro clientibus, prae timore, palam omnibus, sine labore, absque iniuria, tenus pube. Sed haec praeposit
clipeus (1) 04.375.
H04.375 x, finis, stirps, penus, pampinus, dies. Sunt incerti generis inter masculinum et neutrum, ut frenum, clipeus, uulgus, specus. Sunt incerti generis inter femininum et neutrum, ut buxus, pirus, prunus, m
K04.375 x, finis, stirps, pinus, pampinus, dies. Sunt incerti generis inter masculinum et neutrum, ut frenum, clipeus, uulgus, specus. Sunt incerti generis inter femininum et neutrum, ut buxus, pirus, prunus, m
Cn. (1) H04.373.
H04.373 Cornelius Scipio Africanus. Omnia praenomina aut singulis litteris notantur, ut C. P., aut binis, ut Cn., aut ternis, ut Sex. Appellatiuorum nominum species multae sunt. Alia enim sunt corporalia, u
K04.373 s Cornelius Scipio Africanus. Omnia praenomina aut singulis litteris notantur, ut G P, aut binis, ut Gn, aut ternis, ut Sex. Appellatiuorum nominum species multae sunt. Alia enim sunt corporalia, u
coeptus (1) 04.388.
04.388
de temporibus dinoscuntur. Sunt participia defectiua, quae per omnia tempora ire non possunt, ut coeptus, urguendus. Sunt participia, quae accepta conparatione fiunt nomina, ut acceptus incensus
cognomen (1) 04.373.
04.373
aut appellatiua. Propriorum nominum secundum Latinos quattuor sunt species, praenomen, nomen, cognomen, agnomen, ut Publius Cornelius Scipio Africanus. Omnia praenomina aut singulis litteri
cognoscitur (1) 04.379.
04.379
ere declinabant. In his regulis analogia uel ex conlatione positiuorum nominum uel ex deminutione cognoscitur. Meminerimus autem Graeca nomina ad Graecam formam melius declinari, etsi illa no
cohaerent (1) 04.391.
04.391
im nominis et legem propriam non habere. Separatae praepositiones separatis praepositionibus non cohaerent et aduerbia faciunt, si quando illas non subsequitur casus. Sunt qui putant accidere prae
cohaerentia (1) 04.372.
04.372
ic contraria est diastole, dextera pars {[quaedam]} circuli ad imam litteram adposita: hac nota male cohaerentia discernuntur, ut est ‘ereptae, uirginis ira’ et \ ‘uiridique in litore conspicitur, sus’. //
cohors (1) 04.398.
04.398
cola
maton est multitudo nominum coniunctorum quodam habitu copulandi, ut \ ‘Marsa manus, Peligna cohors, Vestina uirum uis’. // Parhomoeon est, cum ab isdem litteris diuersa uerba sumuntur, ut \ ‘
(1) 04.372.
H04.372 punctum ad mediam litteram ponimus. In lectione tota sententia periodos dicitur, cuius partes sunt cola et commata. EDITIO SECVNDA 1. DE PARTIBVS ORATIONIS Partes orationis sunt oc
K04.372 punctum ad mediam litteram ponimus. In lectione tota sententia periodus dicitur, cuius partes sunt cola et commata [id est membra et caesa]. DE PARTIBVS ORATIONIS. Partes orationis sunt o
colla (1) 04.401.
04.401
collari
llegoria est tropus, quo aliud significatur quam dicitur, ut \ ‘et iam tempus equum fumantia soluere colla’, // hoc est 'carmen finire'. Huius species multae sunt, ex quibus eminent septem: ironia, antip
(1) 04.393.
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.393
81
prium nomen pro appellatiuo posuit. Per genera, sicut ‘'ualidi silices'’ et ‘amarae cortices’ et ‘collus collari caret’. Per numeros, sicut ‘pars in frusta secant’ pro secat. Per conparationem, sicut <04.394
colliguntur (1) 04.370.
H04.370 s iuncti triginta et duos de se reddunt. Trisyllabi uero cum trisyllabis geminati sexaginta et quattuor colliguntur. Atque excepto amphibrachy et epitrito, quorum alterum tripla, alterum epitrita diuisio
K04.370 s iuncti triginta et duos de se reddunt. Trisyllabi uero cum trisyllabis geminati sexaginta et quattuor colliguntur. Atque excepto amphibracho [quem metrici informem et inconditum iudicant] et epitrit
collus (1) 04.393.
04.393
us: proprium nomen pro appellatiuo posuit. Per genera, sicut ‘'ualidi silices'’ et ‘amarae cortices’ et ‘collus collari caret’. Per numeros, sicut ‘pars in frusta secant’ pro secat. Per conparationem, sicut
colonia (1) 04.370.
04.370
m quinque, ut legitimus; paeon secundus ex secunda longa et tribus breuibus temporum quinque, ut colonia; paeon tertius ex tertia longa et tribus breuibus temporum quinque, ut Menedemus; paeon q
comedo (1) 04.374.
04.374
de uerbo, ut doctor, lector; alia participiis similia, ut demens, sapiens, potens; alia uerbis similia, ut comedo, palpo, contemplator, speculator: sed illa conparatione discernuntur, haec casibus. 4. Con
commata (1) 04.372.
H04.372 m ad mediam litteram ponimus. In lectione tota sententia periodos dicitur, cuius partes sunt cola et commata. EDITIO SECVNDA 1. DE PARTIBVS ORATIONIS. Partes orationis sunt octo, no
K04.372 m ad mediam litteram ponimus. In lectione tota sententia periodus dicitur, cuius partes sunt cola et commata [id est membra et caesa]. DE PARTIBVS ORATIONIS. Partes orationis sunt octo, no
comminuit
04.401
(1) 04.401.
ectio, una dictione uel pluribus interiectis, ut ‘septem subiecta trioni’ pro septemtrioni et ‘saxo cere comminuit brum’ et \ ‘Massili portabant iuuenes ad litora tanas’, // hoc est cerebrum et Massilitanas
commiserantes (1) 04.398.
H04.398 Homoeoptoton est, cum in similes casus exeunt uerba diuersa, ut \ ‘maerentes flentes lacrimantes commiserantes’. // Homoeoteleuton est, cum simili modo dictiones plurimae finiuntur, ut \ ‘eos r
K04.398 . Homoeoptoton est, cum in similes casus exeunt uerba diuersa, ut \ ‘merentes flentes lacrimantes commiserantes’. // Homoeoteleuton est, cum simili modo dictiones plurimae finiuntur, ut \ ‘eos r
commorat (1) 04.396.
04.396
ro contemno. Syncope est ablatio de media dictione contraria epenthesi, ut audacter pro audaciter, ‘commorat’ pro commouerat. Apocope est ablatio de fine dictionis paragoge contraria, ut Achilli
commouerat (1) 04.396.
04.396
yncope est ablatio de media dictione contraria epenthesi, ut audacter pro audaciter, ‘commorat’ pro commouerat. Apocope est ablatio de fine dictionis paragoge contraria, ut Achilli pro Achillis et p
commune (14) 04.355, 04.357, 04.362, 04.363, 04.371, 04.375, 04.375, 04.375, 04.375, 04.376, 04.376, 04.380, 04.387, 04.395.
H04.371
K04.371
04.375
04.375
04.362
04.375
04.375
04.363
H04.387
locum. Grauis poni in eadem dictione uel cum acuto uel cum circumflexo potest, et hoc illi non est
locum. Grauis in eadem dictione uel cum acuto uel cum circumflexo poni potest, et hoc illi non est
s. Sed ex his uel principalia uel sola genera duo sunt, masculinum et femininum. Nam neutrum et
st, cui numero singulari casu nominatiuo pronomen uel articulus praeponitur hoc, ut hoc scamnum.
et futuri, praeteriti lectus, futuri legendus. Actiui uerbi regulam neutrale uerbum sequitur, passiui
doctior hic quam ille {est}'. 5. Genera nominum sunt quattuor, masculinum, femininum, neutrum,
sculinum et femininum. Nam neutrum et commune de utroque nascuntur. Est etiam trium generum
unt? Quattuor. Quae? Masculinum, ut hic lectus; femininum, ut haec lecta; neutrum, ut hoc lectum;
enera participiis accidunt quattuor: masculinum, ut lectus; femininum, ut lecta; neutrum, ut lectum;
commune cum ceteris. Ergo monosyllaba, quae correptam uocalem habebunt, acuto accentu pron
commune cum ceteris. Ergo monosyllaba, quae correptam uocalem habebunt, acuto accentu pron
commune de utroque nascuntur. Est etiam trium generum commune, quod omne dicitur, ut hic et h
Commune est, quod simul masculinum femininumque significat, ut hic et haec sacerdos. Sed ex
commune et deponens. 5. DE ADVERBIO Aduerbium quid est? Pars orationis, quae adiecta uer
commune. Masculinum est, cui numero singulari casu nominatiuo pronomen uel articulus praeponi
commune, quod omne dicitur, ut hic et haec et hoc felix. Est epicoenon uel promiscuum, quod sub
commune tribus generibus, ut hic et haec et hoc legens. Casus participiorum quot sunt? Sex. Qui?
commune, ut legens. Nam omnia praesentis temporis participia generis sunt communis. Casus tot
82
K04.387
H04.395
K04.395
04.376
04.355
H04.376
K04.376
04.357
04.380
CIRILO GARCÍA ROMÁN
enera participiis accidunt quattuor: masculinum, ut lectus; femininum, ut lecta; neutrum, ut lectum;
, quae fit aut per casum accusatiuum, ut si quis dicat 'audio secutorem retiarium superasse'; aut per
s, quae fit aut per casum accusatiuum, ut siquis dicat 'audio secutorem retiarium superasse'; aut per
s nominatiuo casu numero singulari aut masculinum est, ut Agrippa, aut femininum, ut Marcia, aut
uattuor. Quae? Masculinum, ut hic magister; femininum, ut haec Musa; neutrum, ut hoc scamnum;
inens nominatiuo casu numero singulari aut masculinum est, ut Scipio, aut femininum, ut Iuno, aut
inens nominatiuo casu numero singulari aut masculinum est, ut Scipio, aut femininum, ut Iuno, aut
e sunt? Eadem fere quae et nominum: masculinum, ut quis; femininum, ut quae; neutrum, ut quod;
ut nominibus, accidunt paene omnia: masculinum, ut quis; femininum, ut quae; neutrum, ut quod;
commune tribus generibus, ut legens. Nam omnia praesentis temporis participia generis sunt com
commune uerbum, ut si quis dicat 'criminatur Cato', 'uadatur Tullius', nec addat quem uel a quo; au
commune uerbum, ut siquis dicat 'criminatur Cato', 'uadatur Tullius', nec addat quem uel a quo; aut
commune, ut aduena, aut neutrum, ut toreuma (sed tamen Graecum est). Nomen in e uocalem desi
commune, ut hic et haec sacerdos; est praeterea trium generum, quod omne dicitur, ut hic et haec e
commune, ut pomilio, {papilio}. Nomen in u uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari
commune, ut pomilio uel papilio. Nomen in u uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari
commune, ut qualis, talis; trium generum, ut ego, tu. Numeri pronominum quot sunt? Duo. Qui?
commune, ut qualis, talis; trium generum, ut ego, tu. Numerus pronominibus accidit uterque, sing
communem (2) 04.368, 04.368.
04.368
04.368
> septem, f l m n r s x. Ex his una duplex est, x, et liquidae quattuor, l m n r, ex quibus l et r faciunt communem syllabam, et s littera suae cuiusdam potestatis est, quae in metro plerumque uim conso
antis amittit. Item ex illis f littera superponitur liquidis [l uel r], quem ad modum muta quaelibet, et communem syllabam facit. Mutae sunt quae nec per se proferuntur nec per se syllabam faciunt. S
communes
04.368
H04.369
K04.369
H04.365
K04.365
H04.389
K04.389
(4) 04.365, 04.368, 04.369, 04.389.
rum uel unius uocalis enuntiatio temporum capax. Syllabarum aliae sunt breues, aliae longae, aliae
9> nonnulli geminant, ut \ ‘Aio te, Aeacida, Romanos uincere posse’. // Sunt etiam syllabae, quae
> non nulli geminant], ut \ ‘Aio te, Aeacida, Romanos uincere posse’. // Sunt etiam syllabae, quae
quo est? Quia aut praepositiuae coniunctiones sunt, ut ac, ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut
quo est? Quia aut praepositiuae coniunctiones sunt, ut ac, ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut
in hoc est, quia aut praepositiuae coniunctiones sunt, ut at, ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut
in hoc est, quia aut praepositiuae sunt coniunctiones, ut at, ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut
communes. Breues sunt, quae et correptam uocalem habent et non desinunt in duas consonantes a
communes dicuntur, cum aut correptam uocalem duae consonantes secuntur, quarum prior aut mut
communes dicuntur, cum aut correptam uocalem duae consonantes secuntur, quarum prior aut mut
communes, ut et, igitur. 8. DE PRAEPOSITIONE Praepositio quid est? Pars orationis, quae pra
communes, ut et, igitur ergo. DE PRAEPOSITIONE. Praepositio quid est? Pars orationis, quae
communes, ut et, igitur. Sunt etiam dictiones, quas incertum est utrum coniunctiones an praeposit
communes, ut et, igitur. Sunt etiam dictiones, quas incertum est utrum coniunctiones an praeposit
communi (9) 04.359, 04.359, 04.359, 04.363, 04.382, 04.382, 04.382, 04.387, 04.392.
04.359
04.359
04.382
04.382
04.382
04.359
04.363
04.387
04.392
ulari secunda persona uerbo actiuo et neutrali a productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam syllabam, ut amo amas, amor amaris; et futurum tempus ei
ulari secunda persona uerbo actiuo et neutrali e productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam syllabam, ut doceo doces, doceor doceris; et futurum temp
ulari secunda persona uerbo actiuo et neutrali e productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam syllabam, ut moneo mones, moneor moneris; et futurum te
ulari secunda persona uerbo actiuo et neutrali a productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam syllabam, ut uoco uocas, uocor uocaris; et futurum tempus
ctiuo et neutrali i interdum correptam interdum productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti pro i littera e correptam uel i productam habet ante nouissimam syllabam, u
ersona uerbo actiuo et neutrali i correptam uel i productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti pro i littera e correptam uel i productam habet ante nouissimam syllabam, u
ut stans, staturus; a deponenti tria, praesens, praeteritum et futurum, ut loquens, locutus locuturus; a communi quattuor, praesens, praeteritum et duo futura, ut criminans, criminatus, criminaturus, cri
turi, ut stans staturus; a deponenti tria, praesentis praeteriti et futuri, ut luctans luctatus luctaturus; a communi <04.388> quattuor, praesentis praeteriti et duo futura, ut criminans criminatus criminatur
, quas inconditas inuenimus. 1. DE BARBARISMO Barbarismus est una pars orationis uitiosa in communi sermone. In poemate metaplasmus, itemque in nostra loquella barbarismus, in peregrina
communia (6) 04.359, 04.360, 04.376, 04.380, 04.383, 04.383.
H04.359
K04.359
04.383
H04.360
K04.360
04.383
04.380
H04.376
K04.376
eam uel queam. Genera uerborum quot sunt? Quinque. Quae? Actiua, passiua, neutra, deponentia, communia. Actiua quae sunt? Quae in o desinunt et accepta r littera faciunt ex se passiua, ut lego,
ueo quis quibo. Genera uerborum quot sunt? Quinque. Quae? Actiua, passiua, neutra, deponentia, communia. Actiua quae sunt? Quae in o desinunt et accepta r littera faciunt ex se passiua, ut lego,
uerborum, quae ab aliis significationes dicuntur, sunt quinque: actiua, passiua, neutra, deponentia, communia. Actiua sunt, quae o littera terminantur et accepta r littera faciunt ex se passiua, ut lego
uae sunt? Quae similiter ut passiua in r desinunt, sed ea dempta Latina non sunt, ut luctor, loquor. Communia quae sunt? Quae {similiter} in r desinunt, ut deponentia, sed in duas formas cadunt, pa
onentia quae sunt? Quae in r desinunt, ut passiua, sed ea dempta Latina non sunt, ut luctor, loquor. Communia quae sunt? Quae in r desinunt, ut deponentia, sed in duas formas cadunt, patientis et ag
t. Deponentia sunt, quae r littera terminantur et ea amissa Latina non sunt, ut conuiuor, conluctor. Communia sunt, quae r littera terminantur et in duas formas cadunt, patientis et agentis, ut scrutor,
tu. Numerus pronominibus accidit uterque, singularis, ut iste; pluralis, ut isti. Sunt etiam numero communia, ut qui, quae: dicimus enim qui uir et qui uiri, quae mulier et quae mulieres. Sunt prono
alis numerus, qui singulariter enuntiari non potest, ut hi ambo, hi duo. Sunt etiam nomina numero communia, ut res, nubes, dies. Sunt semper singularia generis masculini, ut puluis, sanguis; sempe
alis numerus, qui singulariter enuntiari non potest, ut hi ambo, hi duo. Sunt etiam nomina numero communia, ut res, nubes, dies [fines]. Sunt semper singularia generis masculini, ut puluis, sanguis;
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
83
communis (4) 04.356, 04.374, 04.380, 04.387.
H04.387
K04.387
04.374
04.356
04.380
ta; neutrum, ut lectum; commune, ut legens. Nam omnia praesentis temporis participia generis sunt
ctum; commune tribus generibus, ut legens. Nam omnia praesentis temporis participia generis sunt
is; conparatiuus, ut fortior; superlatiuus, ut fortissimus. Sed conparatiuus gradus generis est semper
o haec scamna, uocatiuo o scamna, ablatiuo ab his scamnis. Sacerdos nomen appellatiuum generis
cuiatis nostratis. Sunt etiam sine nominatiuo et uocatiuo, ut sui sibi se a se: haec etiam numeri sunt
communis. Casus totidem sunt participiorum, quot et nominum: nam per omnes casus etiam parti
communis. Casus totidem sunt participiorum, quot et nominum: nam per omnes casus etiam parti
communis. Conparantur autem nomina, quae aut qualitatem significant aut quantitatem. Sed non
communis numeri singularis figurae conpositae casus nominatiui et uocatiui, quod declinabitur sic:
communis. Sunt <04.381> item sine uocatiuo, ut ego mei uel mis mihi me a me. Nullum autem pro
communiter (3) 04.355, 04.373, 04.373.
04.355
04.373
04.373
io, interiectio. 2. ⟨DE NOMINE⟩ Nomen quid est? Pars orationis cum casu corpus aut rem proprie communiterue significans. Nomini quot accidunt? Sex. Quae? Qualitas, conparatio, genus, numer
articipium. <04.373> 2. DE NOMINE Nomen est pars orationis cum casu corpus aut rem proprie communiterue significans, proprie ut Roma Tiberis, communiter ut urbs flumen. Nomini accidunt
pars orationis cum casu corpus aut rem proprie communiterue significans, proprie ut Roma Tiberis, communiter ut urbs flumen. Nomini accidunt sex, qualitas, conparatio, genus, numerus, figura, cas
comoedia (1) 04.375.
04.375
nprehendit, ut passer, aquila. Sunt praeterea alia sono masculina, intellectu feminina, ut Eunuchus comoedia, Orestes tragoedia, Centaurus nauis; alia sono feminina, intellectu masculina, ut Fenestel
complent (1) K04.395.
K04.395 as rei magnae non id agente sententia, ut \ ‘penitusque cauernas / ingentes uterumque armato milite complent’ // et ‘Dulichias uexasse rates’ et \ ‘Pelidae stomachum cedere nescii’. // Cacosyntheton
H04.395 as rei magnae non id agente sententia, ut \ ‘penitusque cauernas / ingentes uterumque armato milite conplent’ // et ‘Dulichias uexasse rates’ et \ ‘Pelidae stomachum cedere nescii’. // Cacosyntheton
con (3) 04.366, 04.389, 04.389.
04.389
04.389
H04.366
K04.366
coniunguntur aut separantur aut et coniunguntur et separantur. Coniunguntur, ut di, dis, re, se, am,
, congredior; separantur, ut apud, penes; coniunguntur et separantur ceterae omnes. Ex quibus in et
Quae praepositiones sunt, quae dictionibus seruiunt et separari non possunt? Vt di, dis, re, se, am,
s. Quae praepositiones sunt, quae dictionibus seruiunt et separari non possunt? Di, dis, re, se, am,
con: dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior; separantur, ut apud, pe
con praepositiones, si ita conpositae fuerint, ut eas statim s uel f litterae consequantur, plerumque p
con. Quo modo? Dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior. Quae sunt
con. Quo modo? Dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior. Quae sunt
conantur (1) 04.379.
H04.379 us autem Graeca nomina ad Graecam formam melius declinari, etsi illa nonnulli ad Latinos casus conantur inflectere. Duodecim autem omnino litteris nominatiuo casu singulari Latina nomina ter
K04.379 us autem Graeca nomina ad Graecam formam melius declinari, etsi illa non nulli ad Latinos casus conantur inflectere. Duodecim autem omnino litteris nominatiuo casu singulari Latina nomina ter
conatur (1) 04.401.
04.401
is, aenigma, charientismos, paroemia, sarcasmos, astismos. Ironia est tropus per contrarium quod conatur ostendens, ut \ ‘egregiam uero laudem et spolia ampla refertis / <04.402> tuque puerque tu
conceptio (1) 04.397.
H04.397 que genusque’ // et cetera. Syllempsis est dissimilium clausularum per unum uerbum conglutinata conceptio, ut ‘hic illius arma, Hic currus fuit’. Hoc schema ita late patet, ut fieri soleat et per partes
K04.397 nque genusque’ // et cetera. Syllepsis est dissimilium clausularum per unum uerbum conglutinata conceptio, ut ‘hic illius arma, Hic currus fuit’. Hoc schema ita late patet, ut fieri soleat non solum p
concipis (1) 04.399.
H04.399 non habet, cui membra hominis adscribuntur; ab inanimali ad animale, ut ‘si tantum pectore robur Concipis’: nam ut robur animam non habet, sic utique Turnus, cui haec dicuntur, animam habet. S
K04.399 m non habet, cui membra hominis ascribuntur; ab inanimali ad animale, ut ‘si tantum pectore robur Concipis’: nam ut robur animam non habet, sic utique Turnus, cui haec dicuntur, animam habet. S
conclusio (1) 04.397.
04.397
rdine secuturarum, ut \ ‘Continuo reges ingenti mole Latinus’ // et cetera. Zeugma est unius uerbi conclusio diuersis clausulis apte coniuncta, ut \ ‘Troiugena interpres diuum, qui numina Phoebi, /
84
CIRILO GARCÍA ROMÁN
concrescere (1) 04.402.
04.402
inem rerum, ut \ ‘mater me genuit, eadem mox gignitur ex me’, // cum significet aquam in glaciem concrescere et ex eadem rursus effluere. Charientismos est tropus, quo dura dictu gratius proferu
concurrentium (2) 04.396, 04.396.
04.396
04.396
tur’. // Haec a quibusdam syncrisis nominatur. Ecthlipsis est consonantium cum uocalibus aspere concurrentium quaedam difficilis ac dura conlisio, ut \ ‘multum ille et terris iactatus et alto’. // <
n’ pro Phaëthon, ‘Nerei’ pro Nerëi, ‘aeripedem’ pro aëripedem. Synaliphe est per interceptionem concurrentium uocalium lubrica quaedam lenisque conlisio, ut \ ‘atque ea diuersa penitus dum par
condicio (1) 04.370.
H04.370 chy et epitrito, quorum alterum tripla, alterum epitrita diuisione partimur, uniuersorum pedum trina condicio reperitur. In aliis enim aequa diuisio est, in aliis dupla, in aliis sescupla; et prima dactylica
K04.370 ant] et epitrito, quorum alterum tripla, alterum epitrita diuisione partimur, uniuersorum pedum trina condicio reperitur. In aliis enim aequa diuisio est, in aliis dupla, in aliis sescupla; et prima dactylica
conditores (1) 04.370.
04.370
um septem, ut sacerdotes; epitritus secundus ex secunda breui et tribus longis temporum septem, ut conditores; epitritus tertius ex tertia breui et tribus longis temporum septem, ut Demosthenes; epitr
confessio (1) 04.389.
04.389
rint, ut eas statim s uel f litterae consequantur, plerumque producuntur, ut insula, infula, consilium, confessio. <04.390> Praepositioni accidit casus tantum. Casus namque in praepositionibus duo su
conficio (1) 04.391.
H04.391 loquellis uim suam saepe conmutant et graues fiunt. Praepositiones aut ipsa uerba corrumpunt, ut conficio, aut ipsae corrumpuntur, ut suffero, aut et corrumpunt et corrumpuntur, ut suscipio. Antiq
K04.391 saepe conmutant et graues fiunt. Praepositiones aut ipsa uerba [cum conponuntur] corrumpunt, ut conficio, aut ipsae corrumpuntur, ut suffero, aut et corrumpunt et corrumpuntur, ut suscipio. Antiq
confiteri (1) 04.402.
04.402
la refertis / <04.402> tuque puerque tuus’ // et cetera. Hanc nisi grauitas pronuntiationis adiuuerit, confiteri uidebitur quod negare contendit. Antiphrasis est unius uerbi ironia, ut [bellum, lucus et
confusa (2) 04.367, 04.367.
04.367
04.367
E VOCE Vox est aer ictus, sensibilis auditu, quantum in ipso est. Omnis uox aut articulata est aut confusa. Articulata est quae litteris conprehendi potest; confusa, quae scribi non potest. 2. DE LI
in ipso est. Omnis uox aut articulata est aut confusa. Articulata est quae litteris conprehendi potest; confusa, quae scribi non potest. 2. DE LITTERA Littera est pars minima uocis articulatae. Litter
confusum (1) 04.401.
04.401
enes ad litora tanas’, // hoc est cerebrum et Massilitanas. Synchysis est hyperbaton ex omni parte confusum, ut \ ‘tris Notus abreptas in saxa latentia torquet, / saxa uocant Itali mediis quae in flucti
congeminatio (2) 04.398, 04.398.
H04.398 t fieri soleat et per partes orationis, et per accidentia partibus orationis. <04.398> Anadiplosis est congeminatio dictionis ex ultimo loco praecedentis uersus et principio sequentis, ut \ ‘sequitur pulc
K04.398 r, ut \ sunt nobis mitia poma, / castaneae molles et pressi copia lactis. // <04.398> Anadiplosis est congeminatio dictionis ex ultimo loco praecedentis uersus et principio sequentis, ut \ ‘sequitur pulc
04.398 ceptrum Dictaei regis et ante’. // Epizeuxis est eiusdem uerbi in eodem uersu sine aliqua dilatione congeminatio, ut \ ‘me, me, adsum qui feci, in me conuertite ferrum’. // Paronomasia est ueluti qu
conglutinata (1) 04.397.
H04.397 orat nomenque genusque’ // et cetera. Syllempsis est dissimilium clausularum per unum uerbum
K04.397 morat nomenque genusque’ // et cetera. Syllepsis est dissimilium clausularum per unum uerbum
conglutinatio
04.396
conglutinata conceptio, ut ‘hic illius arma, Hic currus fuit’. Hoc schema ita late patet, ut fieri solea
conglutinata conceptio, ut ‘hic illius arma, Hic currus fuit’. Hoc schema ita late patet, ut fieri solea
(1) 04.396.
est discissio syllabae unius in duas facta, ut \ ‘Olli respondit rex Albai longai’. // Episynaliphe est conglutinatio duarum syllabarum in unam facta contraria diaeresi, ut ‘Phaethon’ pro Phaëthon, ‘N
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
congredior
85
(2) 04.366, 04.389.
H04.366 Vt di, dis, re, se, am, con. Quo modo? Dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior. Quae sunt, quae iungi non possunt? Vt apud, penes. Quae iunguntur et separantur? Rel
K04.366 nt? Di, dis, re, se, am, con. Quo modo? Dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior. Quae sunt, quae coniungi non possunt? Apud et penes. Quae coniunguntur et separant
04.389 Coniunguntur, ut di, dis, re, se, am, con: dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior; separantur, ut apud, penes; coniunguntur et separantur ceterae omnes. Ex quibus in et
congregandi (3) 04.362, 04.362, 04.386.
04.362
04.362
04.386
aut dubitandi aut personalia aut uocandi aut respondendi aut separandi aut iurandi aut eligendi aut congregandi aut prohibendi aut euentus aut conparandi. Da aduerbia loci: ut hic uel ibi, intus uel
separandi, ut seorsum; iurandi, ut edepol, ecastor, hercle, medius fidius; eligendi, ut potius, immo; congregandi, ut simul, una; prohibendi, ut ne; euentus, ut forte, fortuitu; conparandi, ut magis uel t
separandi, ut seorsum; iurandi, ut edepol, ecastor, hercle, medius fidius; eligendi, ut potius, immo; congregandi, ut simul, una; prohibendi, ut ne; euentus, ut forte, fortuitu; conparandi, ut magis uel t
congressus
(1) 04.400.
H04.400 agnanimusque Anchisiades’; a corpore, ut ‘ipse arduus’; extrinsecus, ut \ ‘infelix puer atque impar congressus Achilli’. // Epitheton est praeposita dictio proprio nomini. Nam antonomasia uicem no
K04.400 siades’; a corpore, ut ‘ipse arduus altaque pulsat Sidera’; extrinsecus, ut \ ‘infelix puer atque impar congressus Achilli’. // Epitheton est praeposita dictio proprio nomini. Nam antonomasia uicem no
congruus (1) 04.377.
04.377
alia genetiuum casum trahunt, ut ignarus belli, ‘securus amorum’; alia datiuum, ut inimicus malis, congruus paribus; alia accusatiuum, sed figurate, ut exosus bella, <04.378> praescius futura; alia a
coniugatio (3) 04.359, 04.359, 04.381.
04.359
04.381
04.359
it an producta. Nam correpta i littera in e conuertitur; producta si fuerit non mutatur. Quando tertia coniugatio futurum tempus non in am tantum sed etiam in bo mittit? Interdum, cum i litteram non
rsona sine casu aut agere aliquid aut pati aut neutrum significans. Verbo accidunt septem, qualitas, coniugatio, genus, numerus, figura, tempus, persona. Qualitas uerborum in modis est et in formis.
u aut agere aliquid aut pati aut neutrum significans. Verbo quot accidunt? Septem. Quae? Qualitas, coniugatio, genus, numerus, figura, tempus, persona. Qualitas uerborum in quo est? In modis et i
coniugationem (2) 04.382, 04.382.
04.382 cior uinciris uinciar uincibor. Quod quidam refutantes negant in bo et in bor rite exire posse tertiam coniugationem, nisi in eo uerbo quod in prima persona indicatiui modi temporis praesentis numeri
H04.382 audiar. Est altera species tertiae coniugationis, quae i producta enuntiatur: hanc nonnulli quartam coniugationem putant, quod futurum tempus in am et in bo, in ar et in bor syllabam mittit, ut serui
K04.382 audiar. Est altera species tertiae coniugationis, quae i producta enuntiatur: hanc non nulli quartam coniugationem putant, quod futurum tempus in am et in bo, in ar et in bor syllabam mittit, ut serui
coniugationes (3) 04.359, 04.382, 04.385.
04.382
04.359
H04.385
K04.385
fecta forma ueniunt, ut horreo horresco; sunt quae originem sui non habent, ut consuesco, quiesco.
Perfecta, ut lego; meditatiua, ut lecturio; frequentatiua; ut lectito; inchoatiua, ut feruesco, calesco.
erae non potest. Sunt uerba defectiua alia per modos, ut cedo, alia per formas, ut facesso, alia per
erae non potest. Sunt uerba defectiua alia per modos, ut cedo, alia per formas, ut facesso, alia per
Coniugationes uerbis accidunt tres, prima, secunda, tertia. Prima est, quae indicatiuo modo tempor
Coniugationes uerborum quot sunt? Tres. Quae? Prima, secunda, tertia. Prima quae est? Quae ind
coniugationes, ut adsum, alia per genera, ut gaudeo, alia per numeros, ut faxo, alia per figuras, ut i
coniugationes, ut adsum, alia per genera, ut soleo, alia per numeros, ut faxo, alia per figuras, ut im
coniugationis (5) 04.360, 04.361, 04.381, 04.382, 04.392.
H04.392
K04.392
H04.382
K04.382
04.381
04.360
04.361
illi; syllabae, ut permities pro pernicies; temporis, ut ‘feruere Leucaten’, cum feruere sit secundae
ies; temporis, ut ‘feruere Leucaten’ [pro feruere ‘et Actia bella uidebis’], cum feruere sit secundae
syllabam mittit, ut lego legam, legor legar, audio audiam, audior audiar. Est altera species tertiae
syllabam mittit, ut lego legam, legor legar, audio audiam, audior audiar. Est altera species tertiae
o; frequentatiua, ut lectito; inchoatiua, ut feruesco, calesco. Sed frequentatiua uerba semper primae
m indicatiuo modo dictum temporis praesentis numeri singularis figurae simplicis personae primae
m indicatiuo modo dictum temporis praesentis numeri singularis figurae simplicis personae primae
coniuncta (1) 04.397.
coniugationis et producte dici debeat. Per transmutationem litterae, sicut ‘Euandre’ pro Euander;
coniugationis et producte dici debeat. Per transmutationem litterae, sicut Euandre pro Euander; sy
coniugationis, quae i producta enuntiatur: hanc nonnulli quartam coniugationem putant, quod futur
coniugationis, quae i producta enuntiatur: hanc non nulli quartam coniugationem putant, quod futu
coniugationis sunt. Inchoatiua non per omnia tempora declinantur, quia quae <04.382> inchoantur
coniugationis tertiae correptae, quod declinabitur sic: Lego legis legit, et pluraliter legimus legitis
coniugationis tertiae correptae, quod declinabitur sic: Legor legeris uel legere legitur, et pluraliter
86
04.397
CIRILO GARCÍA ROMÁN
o reges ingenti mole Latinus’ // et cetera. Zeugma est unius uerbi conclusio diuersis clausulis apte coniuncta, ut \ ‘Troiugena interpres diuum, qui numina Phoebi, / Qui tripodas, Clari lauros, qui sid
coniunctae
(1) 04.391.
H04.391 t tantum, ut ‘multa super Priamo rogitans’, hoc est de Priamo. Separatae praepositiones acuuntur; coniunctae casibus aut loquellis uim suam saepe conmutant et graues fiunt. Praepositiones aut ips
K04.391 ns’, super Hectore multa’, // hoc est de Priamo et de Hectore. Separatae praepositiones acuuntur; coniunctae casibus aut loquellis uim suam saepe conmutant et graues fiunt. Praepositiones aut ips
coniunctio (4) 04.355, 04.364, 04.372, 04.388.
H04.388
K04.388
H04.355
K04.355
04.372
04.364
i posse nonnulli negant; sed hos plurimae lectionis reuincit auctoritas. 15. DE CONIVNCTIONE
ieri posse non nulli negant; sed hos plurimae lectionis reuincit auctoritas. DE CONIVNCTIONE.
NIS Partes orationis quot sunt? Octo. Quae? Nomen, pronomen, uerbum, aduerbium, participium,
OR. Partes orationis quot sunt? Octo. Quae? Nomen, pronomen, uerbum, aduerbium, participium,
VS ORATIONIS Partes orationis sunt octo, nomen, pronomen, uerbum, aduerbium, participium,
s legenda, uocatiuo legendi legendae legenda, ablatiuo ab his legendis. 7. DE CONIVNCTIONE
Coniunctio est pars orationis adnectens ordinansque sententiam. Coniunctioni accidunt tria, potest
Coniunctio est pars orationis adnectens ordinansque sententiam. Coniunctioni accidunt tria, potest
coniunctio, praepositio, interiectio. 2. ⟨DE NOMINE⟩ Nomen quid est? Pars orationis cum casu
coniunctio, praepositio, interiectio. DE NOMINE. Nomen quid est? Pars orationis cum casu corp
coniunctio, praepositio, interiectio. Ex his duae sunt principales partes orationis, nomen et uerbum.
Coniunctio quid est? Pars orationis adnectens ordinansque sententiam. Coniunctioni quot accidunt?
coniunctione (2) 04.364, 04.388.
H04.388 ia de participiis fieri posse nonnulli negant; sed hos plurimae lectionis reuincit auctoritas. 15. DE CONIVNCTIONE Coniunctio est pars orationis adnectens ordinansque sententiam. Coniunctioni
K04.388 erbia de participiis fieri posse non nulli negant; sed hos plurimae lectionis reuincit auctoritas. DE CONIVNCTIONE. Coniunctio est pars orationis adnectens ordinansque sententiam. Coniunction
04.364 uo legendos legendas legenda, uocatiuo legendi legendae legenda, ablatiuo ab his legendis. 7. DE CONIVNCTIONE Coniunctio quid est? Pars orationis adnectens ordinansque sententiam. Coniu
coniunctionem (2) 04.387, 04.389.
04.389
04.387
m; aut uerbum praecedit, ut perfero, aut aduerbium, ut expresse, aut participium, ut praecedens, aut coniunctionem, ut absque, aut se ipsam, ut circumcirca. Praepositiones aut casibus seruiunt aut lo
inter aduerbium et uerbum, ut pone; inter aduerbium et participium, ut profecto; inter aduerbium et coniunctionem, ut quando; inter aduerbium et praepositionem, ut propter; inter aduerbium et interi
coniunctiones (5) 04.365, 04.389, 04.389, 04.389, 04.394.
H04.389
K04.389
H04.389
K04.389
04.394
H04.365
K04.365
H04.389
K04.389
nctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur. Sunt etiam dictiones, quas incertum est utrum
nctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur. Sunt etiam dictiones, quas incertum est utrum
es an praepositiones an aduerbia nominemus, quae tamen omnes sensu facile dinoscuntur. Nam et
si sententiam considerauerimus, incerta sunt], quae tamen omnes sensu facile dinoscuntur. Nam et
nte lucem'; necessaria subtrahitur, ut \ ‘siluis te, Tyrrene, feras agitare putasti’ // pro 'in siluis'. Per
? Simplex, ut nam, conposita, ut namque. Ordo coniunctionum in quo est? Quia aut praepositiuae
? Simplex, ut nam, conposita, ut namque. Ordo coniunctionum in quo est? Quia aut praepositiuae
nt, simplex, ut nam, conposita, ut namque. Ordo coniunctionum in hoc est, quia aut praepositiuae
mplex, ut nam, conposita, ut namque. Ordo coniunctionum in hoc est, quia aut praepositiuae sunt
coniunctiones an praepositiones an aduerbia nominemus, quae tamen omnes sensu facile dinoscunt
coniunctiones an praepositiones an aduerbia nominemus [ut cum et ut. haec, nisi sententiam consi
coniunctiones pro aliis coniunctionibus positae inueniuntur potestate mutata. 16. DE PRAEPOSI
coniunctiones pro aliis coniunctionibus positae inueniuntur potestate mutata. DE PRAEPOSITIO
coniunctiones, sicut ‘subiectisque urere flammis’ pro subiectisue; et 'autem fieri non debet', cum di
coniunctiones sunt, ut ac, ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur. 8. DE
coniunctiones sunt, ut ac, ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur ergo. D
coniunctiones sunt, ut at, ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur. Sunt eti
coniunctiones, ut at, ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur. Sunt etiam
coniunctioni (2) 04.364, 04.388.
04.388
04.364
itas. 15. DE CONIVNCTIONE Coniunctio est pars orationis adnectens ordinansque sententiam. Coniunctioni accidunt tria, potestas, figura, ordo. Potestas coniunctionum in quinque species diui
7. DE CONIVNCTIONE Coniunctio quid est? Pars orationis adnectens ordinansque sententiam. Coniunctioni quot accidunt? Tria. Quae? Potestas, figura, ordo. Potestas coniunctionum quot spe
coniunctionibus (3) 04.389, 04.399, 04.399.
H04.399
K04.399
H04.389
K04.389
/ lucentemque globum lunae Titaniaque astra / spiritus intus alit’. // Polysyndeton est multis nexa
/ lucentemque globum lunae Titaniaque astra / spiritus intus alit’. // Polysyndeton est multis nexa
aduerbia nominemus, quae tamen omnes sensu facile dinoscuntur. Nam et coniunctiones pro aliis
uerimus, incerta sunt], quae tamen omnes sensu facile dinoscuntur. Nam et coniunctiones pro aliis
coniunctionibus dictio, ut \ ‘Acamasque Thoasque / Pelidesque Neoptolemus’ // et cetera. Dialyt
coniunctionibus dictio, ut \ ‘Acamasque Thoasque / Pelidesque Neoptolemusque’ // et cetera. Dia
coniunctionibus positae inueniuntur potestate mutata. 16. DE PRAEPOSITIONE Praepositio es
coniunctionibus positae inueniuntur potestate mutata. DE PRAEPOSITIONE. Praepositio est pa
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
87
H04.399 Pelidesque Neoptolemus’ // et cetera. Dialyton uel asyndeton est figura superiori contraria carens coniunctionibus, ut \ ‘Ite / ferte citi flammas, date tela, impellite remos’. // 6. DE TROPIS Tropu
K04.399 idesque Neoptolemusque’ // et cetera. Dialyton uel asyndeton est figura superiori contraria carens coniunctionibus, ut \ ‘Ite / ferte citi flammas, date tela, impellite remos’. // DE TROPIS. Tropus
coniunctionum (6) 04.364, 04.365, 04.365, 04.388, 04.389, 04.389.
04.389
H04.389
K04.389
04.388
04.365
04.364
04.365
propter, quoniam, quoniam quidem, quippe, ergo, ideo, igitur, scilicet, propterea, idcirco. Figurae
pterea, idcirco. Figurae coniunctionum duae sunt, simplex, ut nam, conposita, ut namque. Ordo
pterea, idcirco. Figurae coniunctionum duae sunt, simplex, ut nam, conposita, ut namque. Ordo
nis adnectens ordinansque sententiam. Coniunctioni accidunt tria, potestas, figura, ordo. Potestas
o. Figurae coniunctionum quot sunt? Duae. Quae? Simplex, ut nam, conposita, ut namque. Ordo
ordinansque sententiam. Coniunctioni quot accidunt? Tria. Quae? Potestas, figura, ordo. Potestas
propter, quoniam, quoniam quidem, quippe, ergo, ideo, igitur, scilicet, propterea, idcirco. Figurae
coniunctionum duae sunt, simplex, ut nam, conposita, ut namque. Ordo coniunctionum in hoc est
coniunctionum in hoc est, quia aut praepositiuae coniunctiones sunt, ut at, ast, aut subiunctiuae, ut
coniunctionum in hoc est, quia aut praepositiuae sunt coniunctiones, ut at, ast, aut subiunctiuae, ut
coniunctionum in quinque species diuiditur. Sunt enim copulatiuae, disiunctiuae, expletiuae, causa
coniunctionum in quo est? Quia aut praepositiuae coniunctiones sunt, ut ac, ast, aut subiunctiuae,
coniunctionum quot species habet? Quinque. Quas? Copulatiuas, disiunctiuas, expletiuas, causales
coniunctionum quot sunt? Duae. Quae? Simplex, ut nam, conposita, ut namque. Ordo coniunctio
coniunctiuo (2) 04.360, 04.361.
04.360
04.361
eodem modo tempore futuro utinam legam legas legat, et pluraliter utinam legamus legatis legant. Coniunctiuo modo tempore praesenti cum legam legas legat, et pluraliter cum legamus legatis lega
pore futuro utinam legar legaris uel legare legatur, et pluraliter utinam legamur legamini legantur. Coniunctiuo modo tempore praesenti cum legar legaris uel legare legatur, et pluraliter cum legamu
coniunctiuus (2) 04.359, 04.381.
04.359 t in formis. Modi qui sunt? Indicatiuus, ut lego; imperatiuus, ut lege; optatiuus, ut utinam legerem; coniunctiuus, ut cum legam; infinitiuus, ut legere; inpersonalis, ut legitur. Formae uerborum quot s
H04.381 ut lege; promissiuus, ut legam: sed hunc nos modum non accipimus; optatiuus, ut utinam legerem, coniunctiuus, ut cum legam; infinitiuus, ut legere; inpersonalis, ut legitur. Hunc quidam modum
K04.381 us, ut lege; promissiuus, ut legam: sed hunc nos modum non accipimus; optatiuus, utinam legerem, coniunctiuus, cum legam; infinitiuus, legere; inpersonalis, legitur. Hunc quidam modum pro gene
coniunctorum (1) 04.398.
04.398
io, ut \ ‘nam inceptio est amentium, haut amantium’. // Schesis onomaton est multitudo nominum coniunctorum quodam habitu copulandi, ut \ ‘Marsa manus, Peligna cohors, Vestina uirum uis’. //
coniungebant (1) 04.391.
04.391
coniungi
ffero, aut et corrumpunt et corrumpuntur, ut suscipio. Antiqui praepositiones etiam genetiuo casui coniungebant, ut ‘crurum tenus’. Item post et ante et circum utriusque casus inuenimus. Sed scire
(1) K04.366.
K04.366 uo modo? Dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior. Quae sunt, quae coniungi non possunt? Apud et penes. Quae coniunguntur et separantur? Reliquae omnes. DE IN
H04.366 uo modo? Dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior. Quae sunt, quae iungi non possunt? Vt apud, penes. Quae iunguntur et separantur? Reliquae omnes. 9. DE INTER
coniungimus
04.386
(1) 04.386.
on possunt, ideo his ad augendam significationem pro conparatiuo et superlatiuo magis et maxime coniungimus, ad minuendam minus et minime. Quem ad modum conparantur, ita et diminuuntur a
coniunguntur (5) K04.366, 04.389, 04.389, 04.389, 04.389.
04.389
04.389
04.389
K04.366
H04.366
04.389
ircumcirca. Praepositiones aut casibus seruiunt aut loquellis aut et casibus et loquellis. Aeque aut
dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior; separantur, ut apud, penes;
sibus seruiunt aut loquellis aut et casibus et loquellis. Aeque aut coniunguntur aut separantur aut et
cipio, secubo, amplector, congredior. Quae sunt, quae coniungi non possunt? Apud et penes. Quae
io, secubo, amplector, congredior. Quae sunt, quae iungi iungi non possunt? Vt apud, penes. Quae
ut et casibus et loquellis. Aeque aut coniunguntur aut separantur aut et coniunguntur et separantur.
conlatione (1) 04.379.
coniunguntur aut separantur aut et coniunguntur et separantur. Coniunguntur, ut di, dis, re, se, a
coniunguntur et separantur ceterae omnes. Ex quibus in et con praepositiones, si ita conpositae fue
coniunguntur et separantur. Coniunguntur, ut di, dis, re, se, am, con: dicimus enim diduco, distra
coniunguntur et separantur? Reliquae omnes. DE INTERIECTIONE. Interiectio quid est? Pars
iunguntur et separantur? Reliquae omnes. 9. DE INTERIECTIONE Interiectio quid est? Pars or
Coniunguntur, ut di, dis, re, se, am, con: dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplecto
88
04.379
CIRILO GARCÍA ROMÁN
nam huius formae nomina ueteres etiam feminino genere declinabant. In his regulis analogia uel ex conlatione positiuorum nominum uel ex deminutione cognoscitur. Meminerimus autem Graeca no
conlisio (2) 04.396, 04.396.
04.396
04.396
o aëripedem. Synaliphe est per interceptionem concurrentium uocalium lubrica quaedam lenisque conlisio, ut \ ‘atque ea diuersa penitus dum parte geruntur’. // Haec a quibusdam syncrisis nominat
atur. Ecthlipsis est consonantium cum uocalibus aspere concurrentium quaedam difficilis ac dura conlisio, ut \ ‘multum ille et terris iactatus et alto’. // <04.397> Antithesis est litterae pro littera po
conlisiones
(1) 04.393.
H04.393 as nonnulli barbarismos putant, in <04.393> quibus sunt mytacismi, labdacismi, iotacismi, hiatus, conlisiones et omnia, quae plus aequo minusue sonantia ab eruditis auribus respuuntur. Nos cauen
K04.393 s non nulli barbarismos putant, in <04.393> quibus sunt myotacismi, labdacismi, iotacismi, hiatus, conlisiones et omnia, quae plus aequo minusue sonantia ab eruditis auribus respuuntur. Nos cauen
conluctor (1) 04.383.
04.383
manda sunt. Deponentia sunt, quae r littera terminantur et ea amissa Latina non sunt, ut conuiuor, conluctor. Communia sunt, quae r littera terminantur et in duas formas cadunt, patientis et agentis
conmutant
(1) 04.391.
H04.391 t de Priamo. Separatae praepositiones acuuntur; coniunctae casibus aut loquellis uim suam saepe conmutant et graues fiunt. Praepositiones aut ipsa uerba corrumpunt, ut conficio, aut ipsae corru
K04.391 t de Hectore. Separatae praepositiones acuuntur; coniunctae casibus aut loquellis uim suam saepe conmutant et graues fiunt. Praepositiones aut ipsa uerba [cum conponuntur] corrumpunt, ut confi
conmutantur
04.392
cta priore syllaba et correpta posteriore pronuntiet. Toni quoque similiter per has quattuor species conmutantur: nam et ipsi adiciuntur detrahuntur inmutantur transmutantur. Quorum exempla ultro
conmutata
04.378
(1) 04.392.
(1) 04.378.
interdum per i litteram profert, ut hanc restim, hanc puppim. Horum multa cernimus consuetudine conmutata. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari o littera fuerint terminata, genetiuum plu
conparamus (2) 04.375, 04.375.
04.375
04.375
tiuo casui adiungitur utriusque numeri; sed tunc hoc utimur, cum aliquem uel alieno uel suo generi conparamus, ut 'Hector fortior Diomede' uel 'audacior Troianis fuit'. [Dicimus autem et 'fortior hic
uperlatiuus autem genetiuo tantum plurali adiungitur; sed tunc hoc utimur, cum aliquem suo generi conparamus, ut 'Hector fortissimus Troianorum fuit'. Plerumque superlatiuus pro positiuo ponitur
conparandi (3) 04.362, 04.362, 04.386.
H04.362
K04.362
04.362
04.386
t respondendi aut separandi aut iurandi aut eligendi aut congregandi aut prohibendi aut euentus aut
t respondendi aut separandi aut iurandi aut eligendi aut congregandi aut prohibendi aut euentus aut
eligendi, ut potius, immo; congregandi, ut simul, una; prohibendi, ut ne; euentus, ut forte, fortuitu;
eligendi, ut potius, immo; congregandi, ut simul, una; prohibendi, ut ne; euentus, ut forte, fortuitu;
conparandi. Da aduerbia loci: ut hic uel ibi, intus uel foris, illuc uel inde. Da temporis: ut hodie,
conparandi. Da aduerbia loci: ut hic uel ibi, intus uel foris, illic uel inde. Da temporis: ut hodie, n
conparandi, ut magis uel tam. Conparatio aduerbiorum in <04.363> quo est? In tribus gradibus c
conparandi, ut magis uel tam. Sunt item aduerbia infinita, ut ubi, quando; sunt finita, ut hic, mod
conparantur (4) 04.355, 04.374, 04.385, 04.386.
H04.355
K04.355
04.374
04.386
04.385
Tres. Qui? Positiuus, ut doctus; conparatiuus, ut doctior; superlatiuus, ut doctissimus. Quae nomina
Tres. Qui? Positiuus, ut doctus; conparatiuus, ut doctior; superlatiuus, ut doctissimus. Quae nomina
uus, ut fortior; superlatiuus, ut fortissimus. Sed conparatiuus gradus generis est semper communis.
o et superlatiuo magis et maxime coniungimus, ad minuendam minus et minime. Quem ad modum
breuiter; aut in s, ut funditus. Aduerbia, quae in e exeunt, produci debent praeter illa, quae aut non
conparatio
04.386
04.362
conparantur? Appellatiua dumtaxat qualitatem aut quantitatem significantia: qualitatem, ut bonus,
conparantur? Appellatiua dumtaxat qualitatem aut quantitatem significantia. Conparatiuus gradus
Conparantur autem nomina, quae aut qualitatem significant aut quantitatem. Sed non omnia per o
conparantur, ita et diminuuntur aduerbia: a positiuo, ut primum primulum, longe longule; a conpa
conparantur, ut rite, aut conparationis regulam non seruant, ut bene, male —faciunt enim bene me
(9) 04.355, 04.362, 04.362, 04.373, 04.374, 04.386, 04.386, 04.402, 04.402.
. Heus et heu interiectiones multi non aduerbia putauerunt, quia non semper haec sequitur uerbum. Conparatio accidit aduerbio, quia hic quoque conparationis gradus sunt tres, positiuus, conparatiu
gregandi, ut simul, una; prohibendi, ut ne; euentus, ut forte, fortuitu; conparandi, ut magis uel tam. Conparatio aduerbiorum in <04.363> quo est? In tribus gradibus conparationis, positiuo, conparati
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
H04.386
K04.386
04.362
04.373
04.355
H04.374
K04.374
04.402
04.402
o; quaedam contra faciunt, ut huic duro non dure, sed duriter. Aduerbio accidunt tria, significatio, conparatio, figura. Significatio aduerbiorum in hoc cernitur, quia sunt aduerbia loci, ut hic; tempor
am [multa] contra faciunt, ut huic duro non dure, sed duriter. Aduerbio accidunt tria, significatio, conparatio, figura. Significatio aduerbiorum in hoc cernitur, quia sunt aduerbia loci, ut hic; tempor
uerbo significationem eius explanat atque inplet. Aduerbio quot accidunt? Tria. Quae? Significatio, conparatio, figura. Significatio aduerbiorum in quo est? Quia sunt aut loci aduerbia aut temporis
ue significans, proprie ut Roma Tiberis, communiter ut urbs flumen. Nomini accidunt sex, qualitas, conparatio, genus, numerus, figura, casus. Nomen unius hominis, appellatio multorum, uocabulum
asu corpus aut rem proprie communiterue significans. Nomini quot accidunt? Sex. Quae? Qualitas, conparatio, genus, numerus, figura, casus. Qualitas nominum in quo est? Bipertita est: aut enim u
tra hanc formam sunt bonus et malus: dicimus enim bonus melior optimus, malus peior pessimus. Conparatio nominum proprie in conparatiuo et superlatiuo gradu est constituta. Nam positiuus per
tra quam formam sunt bonus et malus: dicimus enim bonus melior optimus, malus peior pessimus. Conparatio nominum proprie in conparatiuo et superlatiuo gradu est constituta. Nam positiuus per
nt tres, icon, parabole, paradigma. Icon est personarum inter se uel eorum quae personis accidunt conparatio, ut ‘os humerosque deo similis’. Parabole est rerum genere dissimilium conparatio, ut
sonis accidunt conparatio, ut ‘os humerosque deo similis’. Parabole est rerum genere dissimilium conparatio, ut \ ‘qualis mugitus fugit cum saucius aram / taurus’ // et cetera. Paradigma est enarra
conparatione
04.374
04.388
(2) 04.374, 04.388.
ut demens, sapiens, potens; alia uerbis similia, ut comedo, palpo, contemplator, speculator: sed illa conparatione discernuntur, haec casibus. 4. Conparationis gradus sunt tres, positiuus, conparatiuu
ua, quae per omnia tempora ire non possunt, ut coeptus, urguendus. Sunt participia, quae accepta conparatione fiunt nomina, ut acceptus incensus, acceptior incensior. Aduerbia de participiis fieri
conparationem
04.381
04.393
H04.374
K04.374
89
(3) 04.374, 04.381, 04.393.
nt <04.381> item sine uocatiuo, ut ego mei uel mis mihi me a me. Nullum autem pronomen recipit
et ‘amarae cortices’ et ‘collus collari caret’. Per numeros, sicut ‘pars in frusta secant’ pro secat. Per
o, ut stultior stultissimo et maior maximo. Saepe idem minus a positiuo significat, quamuis recipiat
o, ut stultior stultissimo et maior maximo. Saepe idem minus a positiuo significat, quamuis recipiat
conparationem, quamuis et qualitatem significet et quantitatem. Inter pronomina et articulos hoc
conparationem, sicut <04.394> \ ‘Respondit Iuno Saturnia sancta dearum’ // pro sanctissima. Per
conparationem, ut ‘Mare Ponticum dulcius quam cetera’. Saepe idem pro positiuo positus minus s
conparationem, ut ‘mare Ponticum dulcius quam cetera’. Saepe idem pro positiuo positus minus s
conparationis (5) 04.355, 04.363, 04.374, 04.385, 04.386.
04.355
04.386
04.374
04.363
04.385
uo est? Bipertita est: aut enim unius nomen est et proprium dicitur, aut multorum et appellatiuum.
putauerunt, quia non semper haec sequitur uerbum. Conparatio accidit aduerbio, quia hic quoque
a, ut comedo, palpo, contemplator, speculator: sed illa conparatione discernuntur, haec casibus. 4.
u; conparandi, ut magis uel tam. Conparatio aduerbiorum in <04.363> quo est? In tribus gradibus
itus. Aduerbia, quae in e exeunt, produci debent praeter illa, quae aut non conparantur, ut rite, aut
Conparationis gradus quot sunt? Tres. Qui? Positiuus, ut doctus; conparatiuus, ut doctior; superlat
conparationis gradus sunt tres, positiuus, conparatiuus, superlatiuus: positiuus, ut docte, conparati
Conparationis gradus sunt tres, positiuus, conparatiuus, superlatiuus: positiuus, ut fortis; conparati
conparationis, positiuo, conparatiuo, superlatiuo. Da aduerbium positiui gradus. Vt docte; conpara
conparationis regulam non seruant, ut bene, male —faciunt enim bene melius optime, male peius
conparatiua (1) 04.374.
04.374
am senior, sed cruda deo uiridisque senectus’. // Sunt nomina significatione diminutiua, intellectu conparatiua, ut grandiusculus, maiusculus, minusculus. Conparatiuo et superlatiuo gradui tam <04
conparatiui (1) 04.363.
04.363
gradibus conparationis, positiuo, conparatiuo, superlatiuo. Da aduerbium positiui gradus. Vt docte; conparatiui, ut doctius; superlatiui, ut doctissime. Magis doctius et tam doctissime non dicimus, q
conparatiuo (5) 04.363, 04.374, 04.374, 04.386, 04.386.
04.374
04.374
04.386
04.363
04.386
alus: dicimus enim bonus melior optimus, malus peior pessimus. Conparatio nominum proprie in
omina significatione diminutiua, intellectu conparatiua, ut grandiusculus, maiusculus, minusculus.
bia quoque sunt, quae per omnes gradus ire non possunt, ideo his ad augendam significationem pro
uel tam. Conparatio aduerbiorum in <04.363> quo est? In tribus gradibus conparationis, positiuo,
modum conparantur, ita et diminuuntur aduerbia: a positiuo, ut primum primulum, longe longule; a
conparatiuo et superlatiuo gradu est constituta. Nam positiuus perfectus et absolutus est. Saepe a
Conparatiuo et superlatiuo gradui tam <04.375> aut minus aut minime aut magis aut maxime adic
conparatiuo et superlatiuo magis et maxime coniungimus, ad minuendam minus et minime. Quem
conparatiuo, superlatiuo. Da aduerbium positiui gradus. Vt docte; conparatiui, ut doctius; superlati
conparatiuo, ut melius meliuscule, longius longiuscule. A superlatiuo uel nulla exempla uel rara s
conparatiuum (1) 04.374.
04.374
t alia ad aliquid dicta, ut pater, frater; alia ad aliquid qualiter se habentia, ut dexter, sinister: haec et conparatiuum gradum admittunt, ut dexterior, sinisterior. Sunt alia generalia, ut corpus, animal;
conparatiuus
(12) 04.355, 04.355, 04.374, 04.374, 04.374, 04.374, 04.374, 04.374, 04.375, 04.375, 04.386, 04.386.
90
04.374
04.375
H04.355
K04.355
04.374
04.375
04.374
04.386
04.374
04.355
04.386
04.374
04.374
CIRILO GARCÍA ROMÁN
uus, ut pius piissimus: nam pro secundo gradu magis aduerbium ponimus, ut magis pius; aliquando
us malus, minime bonus minime malus, magis bonus magis malus, maxime bonus maxime malus.
litatem aut quantitatem significantia: qualitatem, ut bonus, malus; quantitatem, ut magnus, paruus.
ssimus. Quae nomina conparantur? Appellatiua dumtaxat qualitatem aut quantitatem significantia.
aratiuus, superlatiuus: positiuus, ut fortis; conparatiuus, ut fortior; superlatiuus, ut fortissimus. Sed
mque superlatiuus pro positiuo ponitur et nulli conparatur, ut Iuppiter optimus maximus. Interdum
paratiuo et superlatiuo gradu est constituta. Nam positiuus perfectus et absolutus est. Saepe autem
ur uerbum. Conparatio accidit aduerbio, quia hic quoque conparationis gradus sunt tres, positiuus,
ator: sed illa conparatione discernuntur, haec casibus. 4. Conparationis gradus sunt tres, positiuus,
r, aut multorum et appellatiuum. Conparationis gradus quot sunt? Tres. Qui? Positiuus, ut doctus;
hic quoque conparationis gradus sunt tres, positiuus, conparatiuus, superlatiuus: positiuus, ut docte,
asibus. 4. Conparationis gradus sunt tres, positiuus, conparatiuus, superlatiuus: positiuus, ut fortis;
radus eunt. Aliquando enim positiuus gradus tantum inuenitur, ut mediocris; aliquando positiuus et
conparatiuus et superlatiuus, ut ulterior ultimus; aliquando superlatiuus tantum, ut nouissimus. Ext
Conparatiuus gradus ablatiuo casui adiungitur utriusque numeri; sed tunc hoc utimur, cum alique
Conparatiuus gradus cui casui seruit? Ablatiuo sine praepositione: dicimus enim 'doctior illo'. Su
Conparatiuus gradus cui casui seruit? Ablatiuo sine praepositione: dicimus enim 'doctior illo'. Su
conparatiuus gradus generis est semper communis. Conparantur autem nomina, quae aut qualitat
conparatiuus gradus nominatiuo adiungitur, ut 'doctior hic quam ille {est}'. 5. Genera nominum s
conparatiuus gradus praeponitur superlatiuo, ut stultior stultissimo et maior maximo. Saepe idem
conparatiuus, superlatiuus: positiuus, ut docte, conparatiuus, ut doctius, superlatiuus, ut doctissim
conparatiuus, superlatiuus: positiuus, ut fortis; conparatiuus, ut fortior; superlatiuus, ut fortissimus
conparatiuus, ut doctior; superlatiuus, ut doctissimus. Quae nomina conparantur? Appellatiua dum
conparatiuus, ut doctius, superlatiuus, ut doctissime. Et quoniam aduerbia quoque sunt, quae per o
conparatiuus, ut fortior; superlatiuus, ut fortissimus. Sed conparatiuus gradus generis est semper c
conparatiuus, ut senex senior; aliquando positiuus et superlatiuus, ut pius piissimus: nam pro secu
conparatur (2) 04.374, 04.375.
H04.374 ut ‘Mare Ponticum dulcius quam cetera’. Saepe idem pro positiuo positus minus significat et nulli conparatur, ut \ ‘iam senior, sed cruda deo uiridisque senectus’. // Sunt nomina significatione dim
K04.374 ut ‘mare Ponticum dulcius quam cetera’. Saepe idem pro positiuo positus minus significat et nulli conparatur, ut \ ‘iam senior, sed cruda deo uiridisque senectus’. // Sunt nomina significatione dim
04.375 ramus, ut 'Hector fortissimus Troianorum fuit'. Plerumque superlatiuus pro positiuo ponitur et nulli conparatur, ut Iuppiter optimus maximus. Interdum conparatiuus gradus nominatiuo adiungitur, ut
conpendium (1) 04.393.
04.393
ibus orationis tot modis fiunt soloecismi, quot sunt accidentia partibus orationis. Sed ex his propter conpendium exempli causa perpauca monstrabimus. Nam per qualitates nominum fiunt soloecis
conpesco (1) 04.382.
04.382
Sunt uerba inchoatiuis similia, quae inchoatiua non esse temporum consideratione pernoscimus, ut conpesco conpescui. Sunt item alia inchoatiua, quae a perfecta forma ueniunt, ut horreo horresco; s
conpescui (1) 04.382.
04.382
a inchoatiuis similia, quae inchoatiua non esse temporum consideratione pernoscimus, ut conpesco conpescui. Sunt item alia inchoatiua, quae a perfecta forma ueniunt, ut horreo horresco; sunt quae
Conpitalia (1) 04.379.
H04.379 omina, ut fas, nefas, nequam, nihili, nugas. Non ueniunt tantum pluralia, ut Saturnalia, Vulcanalia, Conpitalia. Non ueniunt, quae a Graecis sumpsimus, ut emblema, epigramma, stemma, poema, sc
K04.379 ina, ut est fas, nefas, nequam, nihili, nugas. Non ueniunt tantum pluralia, ut Saturnalia, Vulcanalia, Conpitalia. Non ueniunt, quae a Graecis sumpsimus, ut emblema, epigramma, stemma, poema, sc
conplent
(2) 04.381, H04.395.
H04.395 as rei magnae non id agente sententia, ut \ ‘penitusque cauernas / ingentes uterumque armato milite conplent’ // et ‘Dulichias uexasse rates’ et \ ‘Pelidae stomachum cedere nescii’. // Cacosyntheton
K04.395 as rei magnae non id agente sententia, ut \ ‘penitusque cauernas / ingentes uterumque armato milite complent’ // et ‘Dulichias uexasse rates’ et \ ‘Pelidae stomachum cedere nescii’. // Cacosyntheton
04.381 onomina et articulos hoc interest, quod pronomina ea putantur, quae, cum sola sint, uicem nominis conplent, ut quis, iste, ille; articuli uero cum [pronominibus aut] nominibus aut participiis iunguntu
conpleo (1) 04.384.
04.384
rba conposita, quae simplicia fieri possunt, ut repono, distraho; sunt, quae non possunt, ut suspicio, conpleo. Tempora uerbis accidunt tria, praesens praeteritum et futurum: praesens, ut lego; praeteri
conplet (2) 04.365, 04.389.
H04.389 E Praepositio est pars orationis, quae praeposita aliis partibus orationis significationem earum aut conplet aut mutat aut minuit. Nam aut nomini praeponitur, ut inualidus; aut pronomini praeponitu
K04.389 sitio est pars orationis, quae praeposita aliis partibus orationis significationem earum aut mutat aut conplet aut minuit. Nam aut nomini praeponitur, ut inualidus; aut pronomini praeponitur, ut prae
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.365
91
epositio quid est? Pars orationis, quae praeposita aliis partibus orationis significationem earum aut conplet aut mutat aut minuit. Praepositioni quot accidunt? Vnum. Quid? Casus tantum. Quot? Duo.
conpluribus (2) 04.355, 04.377.
04.355
04.377
x, municeps; ex integro et corrupto, ut insulsus; ex corrupto et integro, ut nugigerulus; aliquando ex conpluribus, ut inexpugnabilis, inperterritus. Casus nominum quot sunt? Sex. Qui? Nominatiuus,
pto, ut ineptus, insulsus; ex corrupto et integro, ut pennipotens, nugigerulus. Conponuntur etiam de conpluribus, ut inexpugnabilis, inperterritus. In declinatione conpositorum nominum animaduerter
conponamus (1) 04.377.
04.377
ominatiuus casus, ut praefectus equitum, senatus consultum. Prouidendum est autem, ne ea nomina conponamus, quae aut conposita sunt aut conponi omnino non possunt. 9. Casus sunt sex, nomin
conponere (1) 04.383.
04.383
conponi
04.388
04.377
r littera finiuntur, et his uerbis tempora participiorum accidunt paene omnia. Sunt item uerba, quae conponere possumus, ut pono traho, repono retraho; sunt, quae non possumus, ut aio, quaeso. <0
(2) 04.377, 04.388.
rticipiorum duplex est. Aut enim simplicia sunt participia, ut scribens, aut conposita, ut describens. Conponi etiam participia quattuor modis possunt. Sunt nomina speciem participiorum habentia, u
senatus consultum. Prouidendum est autem, ne ea nomina conponamus, quae aut conposita sunt aut conponi omnino non possunt. 9. Casus sunt sex, nominatiuus, genetiuus, datiuus, accusatiuus, uoc
conponuntur
H04.377
K04.377
H04.384
K04.384
K04.391
04.387
04.377
H04.355
K04.355
(6) 04.355, 04.377, 04.377, 04.384, 04.387, K04.391.
us accidunt duae, simplex et conposita: simplex, ut doctus, potens; conposita, ut indoctus, inpotens. Conponuntur autem nomina modis quattuor: ex duobus integris, ut suburbanus; ex duobus corrupt
s accidunt duae, simplex et conposita: simplex, ut doctus, potens; conposita, ut indoctus, impotens. Conponuntur autem nomina modis quattuor: ex duobus integris, ut suburbanus; ex duobus corrupt
e sunt, {simplex et conposita}. Aut enim simplicia sunt uerba, ut scribo, aut conposita, ut describo. Conponuntur autem uerba quattuor modis, ut ceterae partes orationis: {ex duobus corruptis, ut off
uae sunt, simplex et conposita. Aut enim simplicia sunt uerba, ut scribo, aut conposita, ut describo. Conponuntur autem uerba quattuor modis, sicut ceterae partes orationis: ex duobus corruptis, ut o
sibus aut loquellis uim suam saepe conmutant et graues fiunt. Praepositiones aut ipsa uerba [cum conponuntur] corrumpunt, ut conficio, aut ipsae corrumpuntur, ut suffero, aut et corrumpunt et cor
e sunt. Aut enim simplicia sunt aduerbia, ut docte prudenter, aut conposita, ut indocte inprudenter. Conponuntur etiam aduerbia modis quattuor. Sunt multae dictiones dubiae inter aduerbium et no
eps; ex integro et corrupto, ut ineptus, insulsus; ex corrupto et integro, ut pennipotens, nugigerulus. Conponuntur etiam de conpluribus, ut inexpugnabilis, inperterritus. In declinatione conpositorum
nt? Duae. Quae? Simplex, ut decens, potens; conposita, ut indecens, inpotens. Quot modis nomina conponuntur? Quattuor: ex duobus integris, ut suburbanus; ex duobus corruptis, ut efficax, munic
? Duae. Quae? Simplex, ut decens, potens; conposita, ut indecens, inpotens. Quibus modis nomina conponuntur? Quattuor: ex duobus integris, ut suburbanus; ex duobus corruptis, ut efficax, munic
conposita (22) 04.355, 04.357, 04.358, 04.360, 04.363, 04.363, 04.363, 04.365, 04.377, 04.377, 04.377, 04.377, 04.377, 04.380, 04.380, 04.384, 04.384, 04.384, 04.387, 04.388, 04.389, 04.394.
04.384
H04.394
K04.394
H04.358
K04.358
04.377
04.377
04.380
04.384
04.363
H04.377
K04.377
04.377
04.388
H04.384
K04.384
s, ut legimus; item secundum quosdam dualis, ut legere. Figurae uerborum duae sunt, {simplex et
tui tantum sperare dolorem’ // sperare dixit pro timere. Cacemphaton est obscena enuntiatio uel in
tui tantum sperare dolorem’ // sperare dixit pro timere. Cacenphaton est obscena enuntiatio uel in
uestri uestro uestrum o a uestro, et pluraliter uestra uestrorum uestris uestra o a uestris. Da horum
um uestri uestro uestrum a uestro, et pluraliter uestra uestrorum uestris uestra a uestris. Da horum
mnes casus declinari, ut eques Romanus, praetor urbanus; quae ex nominatiuo et quolibet alio casu
s. In declinatione conpositorum nominum animaduertere debemus, ea, quae ex duobus nominatiuis
in pronominibus duplex est. Aut enim simplicia sunt pronomina, ut quis, aut conposita, ut quisquis.
ntegris, ut obduco; ex corrupto et integro, ut alligo; ex integro et corrupto, ut defringo}. Sunt uerba
teres dixerint tam magis et quam magis. Figurae aduerbiorum quot sunt? Duae. Quae? Simplex et
singularia, ut Athenae, Cumae, Thebae, Mycenae. 8. Figurae nominibus accidunt duae, simplex et
tu singularia, ut Athenae, Cumae, Thebae, Mycenae. Figurae nominibus accidunt duae, simplex et
aefectus equitum, senatus consultum. Prouidendum est autem, ne ea nomina conponamus, quae aut
egentes. Figura item participiorum duplex est. Aut enim simplicia sunt participia, ut scribens, aut
Figurae uerborum duae sunt, {simplex et conposita}. Aut enim simplicia sunt uerba, ut scribo, aut
. Figurae uerborum duae sunt, simplex et conposita. Aut enim simplicia sunt uerba, ut scribo, aut
conposita}. Aut enim simplicia sunt uerba, ut scribo, aut conposita, ut describo. Conponuntur aute
conposita dictione uel in <04.395> uno uerbo, ut ‘numerum cum nauibus aequet’ et ‘arrige aures P
conposita dictione uel in <04.395> uno uerbo, ut ‘numerum cum nauibus aequet’, ‘arrige aures Pa
conposita. Egomet, tute, illic, istic, idem masculino genere <04.359> productum, neutro correptum
conposita. Egomet, tute, illic, istic, idem masculino genere <04.359> productum, neutro correptum
conposita fuerint, ea parte declinari tantum, qua fuerit nominatiuus casus, ut praefectus equitum, se
conposita fuerint, ex utraque parte per omnes casus declinari, ut eques Romanus, praetor urbanus;
Conposita pronomina secundum formam nominum ex ea parte declinantur, qua pronomen fuerit ca
conposita, quae simplicia fieri possunt, ut repono, distraho; sunt, quae non possunt, ut suspicio, co
conposita: simplex, ut docte, prudenter; conposita, ut indocte, inprudenter. Aduerbia localia uel in
conposita: simplex, ut doctus, potens; conposita, ut indoctus, inpotens. Conponuntur autem nomina
conposita: simplex, ut doctus, potens; conposita, ut indoctus, impotens. Conponuntur autem nomin
conposita sunt aut conponi omnino non possunt. 9. Casus sunt sex, nominatiuus, genetiuus, datiu
conposita, ut describens. Conponi etiam participia quattuor modis possunt. Sunt nomina speciem
conposita, ut describo. Conponuntur autem uerba quattuor modis, ut ceterae partes orationis: {ex d
conposita, ut describo. Conponuntur autem uerba quattuor modis, sicut ceterae partes orationis: ex
92
H04.355
K04.355
04.363
04.387
H04.377
K04.377
H04.389
K04.389
04.365
04.363
04.360
04.380
04.357
CIRILO GARCÍA ROMÁN
ter; pluralis, ut hi magistri. Figurae nominum quot sunt? Duae. Quae? Simplex, ut decens, potens; conposita, ut indecens, inpotens. Quot modis nomina conponuntur? Quattuor: ex duobus integris, u
ter; pluralis, ut hi magistri. Figurae nominum quot sunt? Duae. Quae? Simplex, ut decens, potens; conposita, ut indecens, inpotens. Quibus modis nomina conponuntur? Quattuor: ex duobus integris
Figurae aduerbiorum quot sunt? Duae. Quae? Simplex et conposita: simplex, ut docte, prudenter; conposita, ut indocte, inprudenter. Aduerbia localia uel in loco sunt uel de loco uel ad locum. Sed
04.387> Figurae aduerbiorum duae sunt. Aut enim simplicia sunt aduerbia, ut docte prudenter, aut conposita, ut indocte inprudenter. Conponuntur etiam aduerbia modis quattuor. Sunt multae dicti
, Mycenae. 8. Figurae nominibus accidunt duae, simplex et conposita: simplex, ut doctus, potens; conposita, ut indoctus, inpotens. Conponuntur autem nomina modis quattuor: ex duobus integris, u
ae, Mycenae. Figurae nominibus accidunt duae, simplex et conposita: simplex, ut doctus, potens; conposita, ut indoctus, impotens. Conponuntur autem nomina modis quattuor: ex duobus integris,
ergo, ideo, igitur, scilicet, propterea, idcirco. Figurae coniunctionum duae sunt, simplex, ut nam, conposita, ut namque. Ordo coniunctionum in hoc est, quia aut praepositiuae coniunctiones sunt,
ergo, ideo, igitur, scilicet, propterea, idcirco. Figurae coniunctionum duae sunt, simplex, ut nam, conposita, ut namque. Ordo coniunctionum in hoc est, quia aut praepositiuae sunt coniunctiones,
itur, scilicet, propterea, idcirco. Figurae coniunctionum quot sunt? Duae. Quae? Simplex, ut nam, conposita, ut namque. Ordo coniunctionum in quo est? Quia aut praepositiuae coniunctiones sunt,
legens; pluralis, ut hi legentes. Figurae participiorum quot sunt? Duae. Quae? Simplex, ut legens; conposita, ut neglegens. Da declinationem participii. Legens participium ueniens a uerbo actiuo t
ngularis, ut lego; pluralis, ut legimus. Figurae uerborum quot sunt? Duae. Quae? Simplex, ut lego; conposita, ut neglego. Tempora uerborum quot sunt? Tria. Quae? Praesens, ut lego; praeteritum,
uester. Figura etiam in pronominibus duplex est. Aut enim simplicia sunt pronomina, ut quis, aut conposita, ut quisquis. Conposita pronomina secundum formam nominum ex ea parte declinantur,
? Singularis, ut hic; pluralis, ut hi. Figurae pronominum quot sunt? Duae. Quae? Simplex, ut quis; conposita, ut quisquis. Personae pronominum quot sunt? Tres. Quae? Prima, ut ego; secunda, ut t
conpositae
04.356
04.389
04.391
(3) 04.356, 04.389, 04.391.
latiuo ab his scamnis. Sacerdos nomen appellatiuum generis communis numeri singularis figurae conpositae casus nominatiui et uocatiui, quod declinabitur sic: nominatiuo hic et haec sacerdos, ge
ut apud, penes; coniunguntur et separantur ceterae omnes. Ex quibus in et con praepositiones, si ita conpositae fuerint, ut eas statim s uel f litterae consequantur, plerumque producuntur, ut insula, inf
t accidere praepositioni et figuram et ordinem: figuram, quia sunt praepositiones simplices, ut abs, conpositae, ut absque; ordinem, quia sunt praepositiuae praepositiones, ut sine, sunt subiunctiuae,
conpositi (1) 04.401.
04.401
trius consistere mentem / passus amor, rapidum ad naues praemittit Achaten’. // Tmesis est unius conpositi aut simplicis uerbi sectio, una dictione uel pluribus interiectis, ut ‘septem subiecta trioni’
conpositio (1) 04.395.
04.395
// et ‘Dulichias uexasse rates’ et \ ‘Pelidae stomachum cedere nescii’. // Cacosyntheton est uitiosa conpositio dictionum, ut ‘uersaque iuuencum Terga fatigamus hasta’. Amphibolia est ambiguitas
conpositiones (1) 04.392.
H04.392 alii litteram, alii adspirationis notam putant. Fiunt etiam barbarismi per hiatus. Sunt etiam malae conpositiones, id est cacosyntheta, quas nonnulli barbarismos putant, in <04.393> quibus sunt
K04.392 alii litteram, alii adspirationis notam putant. Fiunt etiam barbarismi per hiatus. Sunt etiam malae conpositiones, id est cacosyntheta, quas non nulli barbarismos putant, in <04.393> quibus sunt
conpositis (1) 04.371.
04.371
egus, perosus; si ultima quoque natura longa fuerit, paenultima acuetur, ut Athenae, Mycenae. In conpositis dictionibus unus accentus est non minus quam in una parte orationis, ut malesanus, inter
conpositorum (1) 04.377.
04.377
s, nugigerulus. Conponuntur etiam de conpluribus, ut inexpugnabilis, inperterritus. In declinatione conpositorum nominum animaduertere debemus, ea, quae ex duobus nominatiuis conposita fuerint
conprehendens
04.395
(1) 04.395.
nt qua poterant, qua non poterant non ibant’. // Macrologia est longa sententia res non necessarias conprehendens, ut ‘legati non inpetrata pace retro, unde uenerant, domum reuersi sunt’. Tautolog
conprehendi (1) 04.367.
04.367
lis auditu, quantum in ipso est. Omnis uox aut articulata est aut confusa. Articulata est quae litteris conprehendi potest; confusa, quae scribi non potest. 2. DE LITTERA Littera est pars minima uo
conprehendit (1) 04.375.
04.375
t haec et hoc felix. Est epicoenon uel promiscuum, quod sub una significatione marem ac feminam conprehendit, ut passer, aquila. Sunt praeterea alia sono masculina, intellectu feminina, ut Eunuc
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
93
conprehensio (1) 04.368.
04.368
as. Quaeritur enim, quid uocetur littera, qua figura sit, quid possit. 3. DE SYLLABA Syllaba est conprehensio litterarum uel unius uocalis enuntiatio temporum capax. Syllabarum aliae sunt breue
consequantur (1) 04.389.
04.389
rae omnes. Ex quibus in et con praepositiones, si ita conpositae fuerint, ut eas statim s uel f litterae consequantur, plerumque producuntur, ut insula, infula, consilium, confessio. <04.390> Praeposi
consequente (1) 04.369.
H04.369 , quae diphthongos appellatur, sequente statim uocali; aut cum producta uocalis est uocali altera consequente; aut cum pronomen c littera terminatum uocalis statim subsequitur; aut cum correpta
K04.369 , quae diphthongus appellatur, sequente statim uocali; aut cum producta uocalis est uocali altera consequente; aut cum pronomen c littera terminatum uocalis statim subsequitur; aut cum correpta
consideratione (1) 04.382.
04.382
in duos tantum, ut uolo uolito. Sunt uerba inchoatiuis similia, quae inchoatiua non esse temporum consideratione pernoscimus, ut conpesco conpescui. Sunt item alia inchoatiua, quae a perfecta for
considerauerimus (1) K04.389.
K04.389 utrum coniunctiones an praepositiones an aduerbia nominemus [ut cum et ut. haec, nisi sententiam considerauerimus, incerta sunt], quae tamen omnes sensu facile dinoscuntur. Nam et coniunctione
consilium (1) 04.389.
04.389
positae fuerint, ut eas statim s uel f litterae consequantur, plerumque producuntur, ut insula, infula, consilium, confessio. <04.390> Praepositioni accidit casus tantum. Casus namque in praeposition
consistere (1) 04.401.
04.401
Italiam. Parenthesis est interposita ratiocinatio diuisae sententiae, ut \ ‘Aeneas, neque enim patrius consistere mentem / passus amor, rapidum ad naues praemittit Achaten’. // Tmesis est unius conp
consonans (5) 04.367, 04.368, 04.368, 04.369, 04.372.
04.368
H04.369
K04.369
04.367
04.368
H04.372
K04.372
Y et z remanent, quas litteras propter Graeca nomina admisimus: altera namque uocalis, altera est
m pronomen c littera terminatum uocalis statim subsequitur; aut cum correptam uocalem suscipit z
m pronomen c littera terminatum uocalis statim subsequitur; aut cum correptam uocalem suscipit z
m sonum non habent, i ut uir, u ut optumus. Extra quam formam u littera interdum nec uocalis nec
k litteram praeponendam esse, non c; quotiens u sequitur, per q, non per c, scribendum. H interdum
ad summam litteram adposita: hac nota deesse ostendimus parti orationis ultimam uocalem, cuius
ad summam litteram adposita: hac nota deesse ostendimus parti orationis ultimam uocalem, cuius
consonantem
H04.369
K04.369
04.367
H04.368
K04.368
04.369
K04.369
consonans duplex. Vnde fit, ut quidam putant, Latinas litteras non plures esse quam decem et septe
consonans Graeca duplex. Longa syllaba duo tempora habet, breuis unum. Syllaba apud metricos s
consonans Graeca duplex. [aut cum correpta uocalis in unam desinit consonantem sequente statim
consonans habetur, cum inter q litteram consonantem et aliquam uocalem constituitur, ut quoniam,
consonans interdum adspirationis creditur nota. Y et z remanent, quas litteras propter Graeca nom
consonans remanet, ut est ‘tanton’ me crimine dignum Duxisti?’ Ceterum dasian ⸠ et psilen ⸡ apud
consonans remanet, ut est ‘tanton’ me crimine dignum Duxisti?’ Ceterum δασεῖαν et ψιλήν apud L
(5) 04.367, 04.368, 04.369, 04.369, K04.369.
r, quarum prior s littera est; aut cum partem orationis terminat breuis syllaba, quae in unam desinit
r, quarum prior s littera est; aut cum partem orationis terminat breuis syllaba, quae in unam desinit
us. Extra quam formam u littera interdum nec uocalis nec consonans habetur, cum inter q litteram
ta uocalis in duas desinit consonantes, ut arma arcus, aut in unam duplicem, ut axis, aut in alteram
uocalis in duas desinit consonantes, ut arma [arcus], aut in unam duplicem, ut axis, aut in alteram
t muta quaepiam est aut f semiuocalis et sequens liquida; aut cum correpta uocalis in unam desinit
correptam uocalem suscipit z consonans Graeca duplex. [aut cum correpta uocalis in unam desinit
consonantem; aut cum pars orationis desinit in longam, quae diphthongos appellatur, sequente stat
consonantem; aut cum pars orationis desinit in longam syllabam, quae diphthongus appellatur, seq
consonantem et aliquam uocalem constituitur, ut quoniam, quidem. Huic item digammon adscribi
consonantem et alteram uocalem loco consonantis positam, ut ‘At Iuno’, ‘At Venus’, aut in i litter
consonantem et alteram uocalem loco consonantis positam, ut at Iuno, at Venus, aut in i litteram s
consonantem sequente h, quae plerisque adspirationis uidetur nota; aut cum correptam uocalem du
consonantem sequente statim uocali in eadem dictione]. Longa syllaba duo tempora habet, breuis
consonantes (7) 04.367, 04.368, 04.368, 04.369, 04.369, 04.376, 04.384.
04.368
e longae, aliae communes. Breues sunt, quae et correptam uocalem habent et non desinunt in duas consonantes aut in unam duplicem aut in aliquid, quod sit pro duabus consonantibus. Longae aut
94
04.367
04.376
04.369
04.369
04.368
04.384
CIRILO GARCÍA ROMÁN
st. 2. DE LITTERA Littera est pars minima uocis articulatae. Litterarum aliae sunt uocales, aliae
numero singulari tantum neutrum est, ut cornu, genu, gelu, specu, ueru. Sed haec omnia et quae in
uincere posse’. // Sunt etiam syllabae, quae communes dicuntur, cum aut correptam uocalem duae
nsonantem sequente h, quae plerisque adspirationis uidetur nota; aut cum correptam uocalem duae
iunguntur et diphthongon faciunt, ut ae oe au eu ei. Positione, cum correpta uocalis in duas desinit
Si autem uocalem ante o litteram non habebunt, exceptis f et k et q ceteras omnes Latinas recipient
consonantes. Consonantium aliae sunt semiuocales, aliae mutae. Vocales sunt, quae per se profer
consonantes desinunt, et diuersas regulas et multiplices habent. 7. Numeri sunt duo, singularis et
consonantes secuntur, quarum prior aut muta quaepiam est aut f semiuocalis et sequens liquida; au
consonantes secuntur, quarum prior s littera est; aut cum partem orationis terminat breuis syllaba,
consonantes, ut arma [arcus], aut in unam duplicem, ut axis, aut in alteram consonantem et alteram
consonantes, ut sedeo, lanio, inruo, libo, uoco, uado, lego, traho, inpello, <04.385> amo, cano, scal
consonantibus (2) 04.368, 04.385.
04.368 abent et non desinunt in duas consonantes aut in unam duplicem aut in aliquid, quod sit pro duabus consonantibus. Longae aut natura sunt aut positione fiunt. Natura, cum aut uocalis producitur, ut
H04.385 o, lego, traho, inpello, <04.385> amo, cano, scalpo, curro, lasso, peto, texo. His accedunt i et u pro consonantibus, ut aio, adiuuo: nam triumpho per p et h scribitur. K o litterae non praeponitur; item
K04.385 o, lego, traho, inpello, <04.385> amo, cano, scalpo, curro, lasso, peto, texo. His accedunt i et u pro consonantibus, ut aio, adiuuo: nam triumpho per p et h scribitur. K etiam o litterae non praeponitu
consonantis (3) 04.368, 04.368, 04.368.
04.368
H04.368
K04.368
H04.368
K04.368
aciunt communem syllabam, et s littera suae cuiusdam potestatis est, quae in metro plerumque uim
et alteram uocalem loco consonantis positam, ut ‘At Iuno’, ‘At Venus’, aut in i litteram solam loco
tem et alteram uocalem loco consonantis positam, ut at Iuno, at Venus, aut in i litteram solam loco
, ut arma arcus, aut in unam duplicem, ut axis, aut in alteram consonantem et alteram uocalem loco
t arma [arcus], aut in unam duplicem, ut axis, aut in alteram consonantem et alteram uocalem loco
consonantis amittit. Item ex illis f littera superponitur liquidis [l uel r], quem ad modum muta quae
consonantis positam, quam <04.369> nonnulli geminant, ut \ ‘Aio te, Aeacida, Romanos uincere p
consonantis positam [quam <04.369> non nulli geminant], ut \ ‘Aio te, Aeacida, Romanos uincere
consonantis positam, ut ‘At Iuno’, ‘At Venus’, aut in i litteram solam loco consonantis positam, qu
consonantis positam, ut at Iuno, at Venus, aut in i litteram solam loco consonantis positam [quam
consonantium (3) 04.367, 04.367, 04.396.
04.367
04.396
04.367
TERA Littera est pars minima uocis articulatae. Litterarum aliae sunt uocales, aliae consonantes. Consonantium aliae sunt semiuocales, aliae mutae. Vocales sunt, quae per se proferuntur et per s
e ea diuersa penitus dum parte geruntur’. // Haec a quibusdam syncrisis nominatur. Ecthlipsis est consonantium cum uocalibus aspere concurrentium quaedam difficilis ac dura conlisio, ut \ ‘multu
r et per se syllabam faciunt. Sunt autem numero quinque a e i o u. Harum duae, i et u, transeunt in consonantium potestatem, cum aut ipsae inter se geminantur aut cum aliis uocalibus iunguntur, ut
conspicitur (1) 04.372.
H04.372 adposita: hac nota male cohaerentia discernuntur, ut est ‘ereptae, uirginis ira’ et ‘uiridique in litore conspicitur, sus’. Apostrophos circuli item pars dextera, sed ad summam litteram adposita: hac not
K04.372 dposita: hac nota male cohaerentia discernuntur, ut est ‘ereptae, uirginis ira’ et \ ‘uiridique in litore conspicitur, sus’. // Apostrophos item circuli pars dextera, sed ad summam litteram adposita: hac n
constat (1) 04.380.
04.380
ui; cuius rei exempla sunt haec, quisquis, [quisnam], quispiam, aliquis [et cetera]. Nam idem, quod constat ex duobus corruptis, cum producitur, masculinum pronomen est, cum corripitur, neutrum;
constituitur (1) 04.367.
04.367
interdum nec uocalis nec consonans habetur, cum inter q litteram consonantem et aliquam uocalem constituitur, ut quoniam, quidem. Huic item digammon adscribi solet, cum sibi ipsa praeponitur, u
constituta (2) 04.374, 04.381.
04.374
04.381
timus, malus peior pessimus. Conparatio nominum proprie in conparatiuo et superlatiuo gradu est constituta. Nam positiuus perfectus et absolutus est. Saepe autem conparatiuus gradus praeponitu
r miseret; alia a se oriuntur, ut pudet, taedet, paenitet, libet. Qualitas uerborum etiam in formis est constituta, quas formas alii uerborum generibus uel significationibus admiscent. Formae igitur sun
consuesco (1) 04.382.
04.382
choatiua, quae a perfecta forma ueniunt, ut horreo horresco; sunt quae originem sui non habent, ut consuesco, quiesco. Coniugationes uerbis accidunt tres, prima, secunda, tertia. Prima est, quae ind
consuetudine
04.378
(2) 04.376, 04.378.
m singularem interdum per i litteram profert, ut hanc restim, hanc puppim. Horum multa cernimus consuetudine conmutata. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari o littera fuerint terminata,
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.376
95
, oleum, ferrum, triticum et fere cetera, quae ad mensuram pondusue referuntur, quamquam multa consuetudine usurpata sint, ut uina, mella, hordea; sunt semper pluralia eiusdem generis, ut arma,
consultum (1) 04.377.
04.377
sita fuerint, ea parte declinari tantum, qua fuerit nominatiuus casus, ut praefectus equitum, senatus consultum. Prouidendum est autem, ne ea nomina conponamus, quae aut conposita sunt aut conpo
contemno (1) 04.396.
H04.396 Aphaeresis est ablatio de principio dictionis contraria prosthesi, ut ‘mitte’ pro omitte et ‘temno’ pro contemno. Syncope est ablatio de media dictione contraria epenthesi, ut audacter pro audaciter, ‘c
K04.396 nt. Aphaeresis est ablatio de principio dictionis contraria prosthesi, ut mitte pro omitte, temno pro contemno. Syncope est ablatio de media dictione contraria epenthesi, ut audacter pro audaciter, c
contemplator (1) 04.374.
04.374
tor, lector; alia participiis similia, ut demens, sapiens, potens; alia uerbis similia, ut comedo, palpo, contemplator, speculator: sed illa conparatione discernuntur, haec casibus. 4. Conparationis grad
contendit (1) 04.402.
04.402
rque tuus’ // et cetera. Hanc nisi grauitas pronuntiationis adiuuerit, confiteri uidebitur quod negare contendit. Antiphrasis est unius uerbi ironia, ut [bellum, lucus et Parcae]: bellum, hoc est minime
contextae (1) 04.393.
04.393
]salutantes saluete dicamus, cum utique praecedens demonstratio uel interrogatio uel salutatio uim contextae orationis obtineat. Multi etiam dubitauerunt, scala quadriga scopa soloecismus an barbar
contextu
04.393
(1) 04.393.
ouersiam de nomine pertinacibus relinquemus. 2. DE SOLOECISMO Soloecismus est uitium in contextu partium orationis contra regulam artis grammaticae factum. Inter soloecismum et barbar
continet
(1) 04.400.
H04.400 Metonymia est quaedam ueluti transnominatio. Huius multae sunt species. Aut enim per id quod continet id quod continetur ostendit, ut ‘nunc pateras libate Ioui’, aut contra, ut ‘uina coronant’; au
K04.400 ymia est [dictio] quaedam ueluti transnominatio. Huius multae sunt species. Aut enim per id quod continet id quod continetur ostendit, ut ‘nunc pateras libate Ioui’, aut contra, ut ‘uina coronant’; au
continetur
04.400
(1) 04.400.
quaedam ueluti transnominatio. Huius multae sunt species. Aut enim per id quod continet id quod continetur ostendit, ut ‘nunc pateras libate Ioui’, aut contra, ut ‘uina coronant’; aut per inuentorem
contingit (2) 04.381, 04.384.
04.384
04.381
contingo
04.381
continuo
eunt, casui seruiunt ablatiuo, ut geritur a me a te ab illo. Quae in it exeunt, casui seruiunt datiuo, ut contingit mihi tibi illi. Quae uero in et exeunt, ea modo datiuo, modo accusatiuo casui seruiunt: dat
ut in it aut in et. Sed quae in tur et in it exeunt, haec ab indicatiuo oriuntur, ut lego legitur, contingo contingit. Quae in et exeunt, duas formas habent: alia enim ab indicatiuo ueniunt, ut misereor mise
(1) 04.381.
exeunt aut in it aut in et. Sed quae in tur et in it exeunt, haec ab indicatiuo oriuntur, ut lego legitur, contingo contingit. Quae in et exeunt, duas formas habent: alia enim ab indicatiuo ueniunt, ut mise
(1) 04.397.
H04.397 ptoton, hirmos, polysyndeton, dialyton. Prolempsis est praesumptio rerum ordine secuturarum, ut \ ‘Continuo reges ingenti mole Latinus’ // et cetera. Zeugma est unius uerbi conclusio diuersis clau
K04.397 yptoton, hirmos, polysyndeton, dialyton. Prolepsis est praesumptio rerum ordine secuturarum, ut \ ‘Continuo reges ingenti mole Latinus’ // et cetera. Zeugma est unius uerbi conclusio diuersis clau
contio
(1) 04.377.
H04.377 a, Floralia, Saturnalia. Sunt quaedam positione singularia, <04.377> intellectu pluralia, ut populus, contio, plebs; sunt quaedam positione pluralia, intellectu singularia, ut Athenae, Cumae, Thebae,
K04.377 Saturnalia. Sunt quaedam positione singularia, <04.377> intellectu pluralia, ut populus, [conuentus] contio, plebs; sunt quaedam positione pluralia, intellectu singularia, ut Athenae, Cumae, Thebae,
96
contra
04.390
04.365
H04.386
K04.386
04.378
04.378
04.378
04.365
04.390
04.401
04.396
04.401
04.386
04.393
H04.366
K04.366
04.400
H04.400
K04.400
H04.400
K04.400
CIRILO GARCÍA ROMÁN
(17) 04.365, 04.365, 04.366, 04.378, 04.378, 04.378, 04.386, 04.386, 04.390, 04.390, 04.393, 04.396, 04.400, 04.400, 04.400, 04.401, 04.401.
rique. Accusatiui casus praepositiones sunt hae: ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum, circa, contra, erga, extra, inter, intra, infra, iuxta, ob, pone, per, prope, secundum, post, trans, ultra, praet
t ablatiuus. Da praepositiones casus accusatiui. Ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum, circa, contra, erga, extra, inter, intra, infra, iuxta, ob, pone, per, prope, secundum, post, trans, ultra, praet
m quaedam, ut diximus, et in datiuo casu permanent et aduerbia faciunt, ut falso, sedulo; quaedam contra faciunt, ut huic duro non dure, sed duriter. Aduerbio accidunt tria, significatio, conparatio,
et in datiuo casu [in o] permanent et aduerbia [similiter] faciunt, ut falso, sedulo; quaedam [multa] contra faciunt, ut huic duro non dure, sed duriter. Aduerbio accidunt tria, significatio, conparatio,
atiuum et ablatiuum in is, ut ab hac Musa, harum Musarum, his et ab his Musis. Necesse est autem contra hanc regulam declinentur ea nomina, in quibus genera discernenda sunt, ut ab hac dea, haru
syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in is, ut ab hoc docto, horum doctorum, his et ab his doctis. Contra hanc regulam inuenimus ab hac domo, domorum, domibus et ab hoc iugero, iugerorum, iu
am mittunt, datiuum et ablatiuum in bus, ut ab hoc pariete, horum parietum, his et ab his parietibus. Contra hanc regulam inuenimus ab hoc uase, horum uasorum, his et ab his uasis. Si uero e product
pud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, circa templum, contra hostem, erga propinquos, extra terminos, inter naues, intra moenia, infra tectum, iuxta mace
pud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, circa templum, contra hostem, erga propinquos, extra terminos, inter naues, intra moenia, infra tectum, iuxta mace
is et frangere saxo’. // Anastrophe est uerborum tantum ordo praeposterus, ut ‘Italiam contra’ pro contra Italiam. Parenthesis est interposita ratiocinatio diuisae sententiae, ut \ ‘Aeneas, neque enim
ictionis paragoge contraria, ut Achilli pro Achillis et pote pro potest. Ectasis est extensio syllabae contra naturam uerbi, ut ‘Italiam fato profugus’, cum Italia correpte dici debeat. Systole est corre
arant flammis et frangere saxo’. // Anastrophe est uerborum tantum ordo praeposterus, ut ‘Italiam contra’ pro contra Italiam. Parenthesis est interposita ratiocinatio diuisae sententiae, ut \ ‘Aeneas,
. Quae in r exeunt, ab eo nomine ueniunt, quod datiuo casu i littera terminatur, ut huic agili agiliter. Contra quam regulam multa saepius usurpauit auctoritas. Nam quaedam, ut diximus, et in datiuo c
acibus relinquemus. 2. DE SOLOECISMO Soloecismus est uitium in contextu partium orationis contra regulam artis grammaticae factum. Inter soloecismum et barbarismum hoc interest, quod s
ogitans’, hoc est de Priamo. In quam uim habet? Etiam tum accusatiuo casui seruit, cum significat contra, ut in adulterum, in desertorem. Subter quam uim habet? Eandem quam superiores ad locu
ulta super Priamo rogitans’. In quam uim habet? Etiam tum accusatiuo casui seruit, cum significat contra, ut in adulterum, in desertorem. Subter quam uim habet? Eandem quam superiores ad locu
us minusue pronuntiat. Aut enim a parte totum ostendit, ut ‘puppesque tuae pubesque tuorum’; aut contra, ut ‘ingens a uertice pontus In puppim ferit’ et ‘fontemque ignemque ferebant’. [Meminisse
pecies. Aut enim per id quod continet id quod continetur ostendit, ut ‘nunc pateras libate Ioui’, aut contra, ut ‘uina coronant’; aut per inuentorem id quod inuentum est, ut ‘sine Cerere et Libero friget
pecies. Aut enim per id quod continet id quod continetur ostendit, ut ‘nunc pateras libate Ioui’, aut contra, ut ‘uina coronant’; aut per inuentorem id quod inuentum est [ostendit], ut \ ‘sine Cerere et
na coronant’; aut per inuentorem id quod inuentum est, ut ‘sine Cerere et Libero friget Venus’, aut contra, ut \ ‘uinum precamur, nam hic deus praesens adest’. // Haec exempli causa diligentibus pos
aut per inuentorem id quod inuentum est [ostendit], ut \ ‘sine Cerere et Libero friget Venus’, // aut contra, ut \ ‘uinum precamur, nam hic deus praesens adest’. // Haec exempli causa diligentibus pos
contractior (1) 04.372.
H04.372 nistra in dexteram partem <04.372> aequaliter ducta –, breuis uirgula similiter iacens, sed panda et contractior +, hyfen uirgula subiecta uersui: hac nota subter posita duo uerba, cum ita res exigit, c
K04.372 nistra in dexteram partem <04.372> aequaliter ducta –, breuis uirgula similiter iacens, sed panda et contractior +, hyphen uirgula subiecta uersui: hac nota subter posita duo uerba, cum ita res exigit,
contraria (9) 04.372, 04.396, 04.396, 04.396, 04.396, 04.396, 04.397, 04.398, 04.399.
H04.399
K04.399
04.396
04.396
H04.396
K04.396
H04.372
K04.372
04.398
H04.396
K04.396
H04.397
K04.397
04.396
sque Thoasque / Pelidesque Neoptolemus’ // et cetera. Dialyton uel asyndeton est figura superiori contraria carens coniunctionibus, ut \ ‘Ite / ferte citi flammas, date tela, impellite remos’. // 6. DE
e Thoasque / Pelidesque Neoptolemusque’ // et cetera. Dialyton uel asyndeton est figura superiori contraria carens coniunctionibus, ut \ ‘Ite / ferte citi flammas, date tela, impellite remos’. // DE T
Olli respondit rex Albai longai’. // Episynaliphe est conglutinatio duarum syllabarum in unam facta contraria diaeresi, ut ‘Phaethon’ pro Phaëthon, ‘Nerei’ pro Nerëi, ‘aeripedem’ pro aëripedem. Sy
tra naturam uerbi, ut ‘Italiam fato profugus’, cum Italia correpte dici debeat. Systole est correptio contraria ectasi, ut ‘aquosus Orion’, cum Orion producte dici debeat. Diaeresis est discissio sylla
a prosthesi, ut ‘mitte’ pro omitte et ‘temno’ pro contemno. Syncope est ablatio de media dictione contraria epenthesi, ut audacter pro audaciter, ‘commorat’ pro commouerat. Apocope est ablatio
ntraria prosthesi, ut mitte pro omitte, temno pro contemno. Syncope est ablatio de media dictione contraria epenthesi, ut audacter pro audaciter, commorat pro commouerat. Apocope est ablatio d
ita duo uerba, cum ita res exigit, copulamus, ‘ante‿tulit gressum’ et ‘Turnus ut ante‿uolans’. Huic contraria est diastole, dextera pars {quaedam} circuli ad imam litteram adposita: hac nota male co
it, copulamus, ‘ante‿tulit gressum’ et \ ‘Turnus ut ante‿uolans tardum praecesserat agmen’. // Huic contraria est diastole, dextera pars [quaedam] circuli ad imam litteram adposita: hac nota male coh
hi quam deseri / malui’. // Polyptoton est multitudo casuum uarietate distincta, ut \ ‘litora litoribus contraria, fluctibus undas / inprecor, arma armis, pugnent ipsique nepotesque’. // Hirmos est seri
stur’ pro potest. Hanc alii prosparalempsin appellant. Aphaeresis est ablatio de principio dictionis contraria prosthesi, ut ‘mitte’ pro omitte et ‘temno’ pro contemno. Syncope est ablatio de media
otestur pro potest. Hanc alii prosparalepsin appellant. Aphaeresis est ablatio de principio dictionis contraria prosthesi, ut mitte pro omitte, temno pro contemno. Syncope est ablatio de media dictio
Phoebi, / Qui tripodas, Clari lauros, qui sidera sentis’ // et cetera. Hypozeuxis est figura superiori contraria, ubi diuersa uerba singulis clausulis subiunguntur, ut \ ‘regem adit et regi memorat nome
Phoebi, / Qui tripodas, Clari lauros, qui sidera sentis’ // et cetera. Hypozeuxis est figura superiori contraria, ubi diuersa uerba singulis [quibusque] clausulis [proprie] subiunguntur, ut \ ‘regem adit
dacter pro audaciter, ‘commorat’ pro commouerat. Apocope est ablatio de fine dictionis paragoge contraria, ut Achilli pro Achillis et pote pro potest. Ectasis est extensio syllabae contra naturam u
contrarii (1) 04.370.
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.370
97
Menedemus; paeon quartus ex quarta longa et tribus breuibus temporum quinque, ut celeritas. His contrarii sunt quattuor epitriti: epitritus primus ex prima breui et tribus longis temporum septem, u
contrarium (1) 04.401.
04.401
: ironia, antiphrasis, aenigma, charientismos, paroemia, sarcasmos, astismos. Ironia est tropus per contrarium quod conatur ostendens, ut \ ‘egregiam uero laudem et spolia ampla refertis / <04.402
contrarius
04.370
04.370
04.370
04.370
04.370
04.370
04.370
04.369
04.369
04.369
(10) 04.369, 04.369, 04.369, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370.
quattuor, ut Maenalus; amphibrachys ex breui et longa et breui temporum quattuor, ut carina; huic
porum quinque, ut insulae; bacchius ex breui et duabus longis temporum quinque, ut Achates; huic
m sex, ut cantilena; antispastus ex breui et duabus longis et breui temporum sex, ut Saloninus; huic
ex, ut <04.370> Aeneas; anapaestus ex duabus breuibus et longa temporum quattuor, ut Erato; huic
uplices sedecim hi sunt, proceleumaticus ex quattuor breuibus temporum quattuor, ut auicula; huic
longis temporum octo, ut oratores; diiambus ex duobus iambis temporum sex, ut propinquitas; huic
t armipotens; ionicus minor ex duabus breuibus et duabus longis temporum sex, ut Diomedes; huic
m, ut meta. Trisyllabi octo hi sunt: tribrachys ex tribus breuibus temporum trium, ut macula; huic
cim. Ergo disyllabi quattuor hi sunt: pyrrichius ex duabus breuibus temporum duum, ut fuga; huic
bus longis temporum quattuor, ut aestas; iambus ex breui et longa temporum trium, ut parens; huic
contrarius est amphimacrus ex longa et breui et longa temporum quinque, ut insulae; bacchius ex
contrarius est antibacchius ex duabus longis et breui temporum quinque, ut natura. Duplices sede
contrarius est choriambus ex longa et duabus breuibus et longa temporum sex, ut armipotens; ioni
contrarius est dactylus ex longa et duabus breuibus temporum quattuor, ut Maenalus; amphibrach
contrarius est dispondeus ex quattuor longis temporum octo, ut oratores; diiambus ex duobus iamb
contrarius est ditrochaeus ex duobus trochaeis temporum sex, ut cantilena; antispastus ex breui et
contrarius est ionicus maior ex duabus longis et duabus breuibus temporum sex, ut Iunonius; paeo
contrarius est molossus ex tribus longis temporum sex, ut <04.370> Aeneas; anapaestus ex duabus
contrarius est spondeus ex duabus longis temporum quattuor, ut aestas; iambus ex breui et longa t
contrarius est trochaeus ex longa et breui temporum trium, ut meta. Trisyllabi octo hi sunt: tribra
controuersiam (1) 04.393.
04.393
quae plus aequo minusue sonantia ab eruditis auribus respuuntur. Nos cauenda haec uitia praelocuti controuersiam de nomine pertinacibus relinquemus. 2. DE SOLOECISMO Soloecismus est uiti
conturbat (1) 04.371.
04.371
conuenit
04.393
04.391
ntuum legem uel distinguendi uel pronuntiandi ratio uel discernendae ambiguitatis necessitas saepe conturbat. Sane Graeca uerba Graecis accentibus efferimus. In Latinis neque acutus accentus in ul
(2) 04.391, 04.393.
io positum est. Fit et in eadem parte orationis hoc uitium, cum ipsa pro se non in loco suo neque ut conuenit ponitur, ut ‘cui tantum de te licuit’ pro 'in te', et 'apud amicum eo' pro 'ad amicum', et 'intr
iungebant, ut ‘crurum tenus’. Item post et ante et circum utriusque casus inuenimus. Sed scire nos conuenit praepositiones ius suum tunc retinere, cum praeponuntur, subpositas uero et signification
conuentus (1) K04.377.
K04.377 a, Floralia, Saturnalia. Sunt quaedam positione singularia, <04.377> intellectu pluralia, ut populus, [conuentus] contio, plebs; sunt quaedam positione pluralia, intellectu singularia, ut Athenae, Cuma
conuersa (1) 04.373.
H04.373 la, tabula, uinculum. Sunt nomina tota Graecae declinationis, ut Themisto, Calypso, Pan; sunt tota conuersa in Latinam regulam, ut Πολυδεύκηϛ Pollux, Ὀδυσεύϛ Vlixes; sunt inter Graecam Latina
K04.373 la, tabula, uinculum. Sunt nomina tota Graecae declinationis, ut Themisto, Calypso, Pan; sunt tota conuersa in Latinam regulam, ut Polydeuces Pollux, Odysseus Vlixes; sunt inter Graecam Latinam
conuertite (1) 04.398.
04.398
sdem uerbi in eodem uersu sine aliqua dilatione congeminatio, ut \ ‘me, me, adsum qui feci, in me conuertite ferrum’. // Paronomasia est ueluti quaedam denominatio, ut \ ‘nam inceptio est amenti
conuertitur (1) 04.359.
04.359
infinitiuo statim discerni possunt, utrum i littera correpta sit an producta. Nam correpta i littera in e conuertitur; producta si fuerit non mutatur. Quando tertia coniugatio futurum tempus non in am ta
conuiuor (1) 04.383.
04.383
tiua existimanda sunt. Deponentia sunt, quae r littera terminantur et ea amissa Latina non sunt, ut conuiuor, conluctor. Communia sunt, quae r littera terminantur et in duas formas cadunt, patientis
98
CIRILO GARCÍA ROMÁN
copia (1) K04.397.
K04.397 m singularis dictio plurali uerbo adiungitur, ut \ sunt nobis mitia poma, / castaneae molles et pressi copia lactis. // <04.398> Anadiplosis est congeminatio dictionis ex ultimo loco praecedentis uersu
copulamus
(1) 04.372.
H04.372 et contractior +, hyfen uirgula subiecta uersui: hac nota subter posita duo uerba, cum ita res exigit, copulamus, ‘ante‿tulit gressum’ et ‘Turnus ut ante‿uolans’. Huic contraria est diastole, dextera pa
K04.372 t contractior +, hyphen uirgula subiecta uersui: hac nota subter posita duo uerba, cum ita res exigit, copulamus, ‘ante‿tulit gressum’ et \ ‘Turnus ut ante‿uolans tardum praecesserat agmen’. // Huic c
copulandi (1) 04.398.
04.398
tium, haut amantium’. // Schesis onomaton est multitudo nominum coniunctorum quodam habitu copulandi, ut \ ‘Marsa manus, Peligna cohors, Vestina uirum uis’. // Parhomoeon est, cum ab isde
copulatiuae (2) 04.388, 04.388.
H04.388
K04.388
H04.388
K04.388
cidunt tria, potestas, figura, ordo. Potestas coniunctionum in quinque species diuiditur. Sunt enim
cidunt tria, potestas, figura, ordo. Potestas coniunctionum in quinque species diuiditur. Sunt enim
in quinque species diuiditur. Sunt enim copulatiuae, disiunctiuae, expletiuae, causales, rationales.
inque species diuiditur. Sunt enim copulatiuae, disiunctiuae, expletiuae, causales, rationales. [VI]
copulatiuae, disiunctiuae, expletiuae, causales, rationales. Copulatiuae sunt hae, et, que, at, atque,
copulatiuae, disiunctiuae, expletiuae, causales, rationales. [VI] Copulatiuae sunt hae, et, que, at, a
Copulatiuae sunt hae, et, que, at, atque, ac, ast; <04.389> disiunctiuae, aut, ue, uel, ne, nec, neque;
Copulatiuae sunt hae, et, que, at, atque, ac, ast; <04.389> [VI] disiunctiuae [sunt], aut, ue, uel, ne,
copulatiuas (2) 04.364, 04.364.
04.364
04.364
coram
04.390
04.365
04.365
04.390
t? Tria. Quae? Potestas, figura, ordo. Potestas coniunctionum quot species habet? Quinque. Quas? Copulatiuas, disiunctiuas, expletiuas, causales, rationales. Da copulatiuas. Et, que, at, atque, ac, a
quot species habet? Quinque. Quas? Copulatiuas, disiunctiuas, expletiuas, causales, rationales. Da copulatiuas. Et, que, at, atque, ac, ast. Da disiunctiuas. Aut, ue, uel, ne, nec, neque. Da expletiuas.
(4) 04.365, 04.365, 04.390, 04.390.
ua praepositione proferri recte non potest. Ablatiui casus praepositiones sunt hae: a, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Dicimus enim a domo, ab homine, abs
, supra caelum, usque Oceanum, penes arbitros. Da praepositiones casus ablatiui. A, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Quo modo? Dicimus enim a domo, ab
lam, sine, absque, tenus. Quo modo? Dicimus enim a domo, ab homine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de foro, e iure, ex praefectura, pro clientibus, prae timore, palam
pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Dicimus enim a domo, ab homine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de foro, e iure, ex praefectura, pro clientibus, prae timore, palam
Cornelius (1) 04.373.
H04.373 num secundum Latinos quattuor sunt species, praenomen, nomen, cognomen, agnomen, ut Publius Cornelius Scipio Africanus. Omnia praenomina aut singulis litteris notantur, ut C. P., aut binis, ut
K04.373 num secundum Latinos quattuor sunt species, praenomen, nomen, cognomen, agnomen, ut Publius Cornelius Scipio Africanus. Omnia praenomina aut singulis litteris notantur, ut G P, aut binis, ut
cornu (1) 04.376.
04.376
{papilio}. Nomen in u uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari tantum neutrum est, ut cornu, genu, gelu, specu, ueru. Sed haec omnia et quae in consonantes desinunt, et diuersas regulas
coronant (1) 04.400.
H04.400 m per id quod continet id quod continetur ostendit, ut ‘nunc pateras libate Ioui’, aut contra, ut ‘uina coronant’; aut per inuentorem id quod inuentum est, ut ‘sine Cerere et Libero friget Venus’, aut co
K04.400 m per id quod continet id quod continetur ostendit, ut ‘nunc pateras libate Ioui’, aut contra, ut ‘uina coronant’; aut per inuentorem id quod inuentum est [ostendit], ut \ ‘sine Cerere et Libero friget Ve
corpora (1) 04.394.
04.394
'ite parate': indicatiuum modum pro imperatiuo posuit. Per significationes, sicut \ ‘spoliantur eos et corpora nuda relinquunt’ // pro spoliant. Per tempora, sicut \ ‘ceciditque superbum / Ilium et omnis
corporalia (1) 04.373.
H04.373 aut binis, ut Cn., aut ternis, ut Sex. Appellatiuorum nominum species multae sunt. Alia enim sunt corporalia, ut homo, terra, mare; alia incorporalia, ut pietas, iustitia, dignitas. Alia sunt primae po
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
99
K04.373 aut binis, ut Gn, aut ternis, ut Sex. Appellatiuorum nominum species multae sunt. Alia enim sunt corporalia, ut homo, terra, mare; alia incorporalia, ut pietas, iustitia, dignitas. Alia sunt primae po
corpore (3) 04.400, 04.400, 04.400.
H04.400
K04.400
04.400
H04.400
K04.400
monstrabunt. Antonomasia est significatio uice nominis posita, quae fit modis tribus, ab animo, a
monstrabunt. Antonomasia est significatio uice nominis posita, quae fit modis tribus, ab animo, a
m est sine nomine, ut ‘dira Celaeno’ et ‘dia Camilla’. Fit etiam epitheton modis tribus, ab animo, a
e fit modis tribus, ab animo, a corpore, extrinsecus; ab animo, ut ‘magnanimusque Anchisiades’; a
e fit modis tribus, ab animo, a corpore, extrinsecus; ab animo, ut ‘magnanimusque Anchisiades’; a
corpore, extrinsecus; ab animo, ut ‘magnanimusque Anchisiades’; a corpore, ut ‘ipse arduus’; extri
corpore, extrinsecus; ab animo, ut ‘magnanimusque Anchisiades’; a corpore, ut ‘ipse arduus altaqu
corpore, extrinsecus. His duobus tropis uel uituperamus aliquem uel ostendimus uel ornamus. S
corpore, ut ‘ipse arduus’; extrinsecus, ut \ ‘infelix puer atque impar congressus Achilli’. // Epithet
corpore, ut ‘ipse arduus altaque pulsat Sidera’; extrinsecus, ut \ ‘infelix puer atque impar congress
corpus (3) 04.355, 04.373, 04.374.
04.374
04.355
04.373
r, sinister: haec et conparatiuum gradum admittunt, ut dexterior, sinisterior. Sunt alia generalia, ut corpus, animal; alia specialia, ut lapis, homo, lignum; alia facta de uerbo, ut doctor, lector; alia part
coniunctio, praepositio, interiectio. 2. ⟨DE NOMINE⟩ Nomen quid est? Pars orationis cum casu corpus aut rem proprie communiterue significans. Nomini quot accidunt? Sex. Quae? Qualitas, co
nomen, pronomen et participium. <04.373> 2. DE NOMINE Nomen est pars orationis cum casu corpus aut rem proprie communiterue significans, proprie ut Roma Tiberis, communiter ut urbs flu
correpta
H04.378
K04.378
04.378
04.371
04.356
04.371
04.359
H04.392
K04.392
04.392
04.359
04.368
04.369
K04.369
(12) 04.356, 04.359, 04.359, 04.368, 04.369, K04.369, 04.371, 04.371, 04.378, 04.378, 04.392, 04.392.
singulari n et s litteris terminantur, ut mons, montium; altera eorum, quae ablatiuo casu singulari e
singulari n et s litteris terminantur, ut mons, montium; altera eorum, quae ablatiuo casu singulari e
erimus, deos, non deas significare uideamur. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari e littera
fuerint, acuemus priorem, ut bonus, malus. In trisyllabis et tetrasyllabis et deinceps, si paenultima
mina ablatiuo casu singulari e uel i uel u fuerint terminata genetiuum pluralem in quid mittunt? Si e
m circumflectemus, ut meta, Creta; ubi posterior syllaba producta fuerit, acuemus priorem, siue illa
c in imperatiuo et in infinitiuo statim discerni possunt, utrum i littera correpta sit an producta. Nam
o Euander; syllabae, ut displicina pro disciplina; temporis, ut si quis deos producta priore syllaba et
o Euander; syllabae, ut displicina pro disciplina; temporis, ut siquis deos producta priore syllaba et
ebeamus; syllabae, ut ‘nos abiisse rati’ pro abisse; temporis, ut ‘Italiam fato profugus’, cum Italiam
io audiam, audior audiar. Haec in imperatiuo et in infinitiuo statim discerni possunt, utrum i littera
ducitur, ut a o, aut duae uocales iunguntur et diphthongon faciunt, ut ae oe au eu ei. Positione, cum
nantes secuntur, quarum prior aut muta quaepiam est aut f semiuocalis et sequens liquida; aut cum
calis statim subsequitur; aut cum correptam uocalem suscipit z consonans Graeca duplex. [aut cum
correpta finiuntur et feminina sunt, ut ab hac clade, harum cladium; tertia eorum, quae ablatiuo cas
correpta finiuntur et feminina sunt, ut ab hac clade, harum cladium [caede caedium]; tertia eorum,
correpta fuerint terminata, genetiuum pluralem in um syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in b
correpta fuerit, acuemus antepaenultimam, ut Tullius Hostilius; si paenultima positione longa fueri
correpta fuerit, in um; si producta, in rum; si i fuerit, in ium; si u, in uum geminata u littera. Datiu
correpta fuerit siue producta, ut nepos, leges; ubi ambae breues fuerint, acuemus priorem, ut bonus
correpta i littera in e conuertitur; producta si fuerit non mutatur. Quando tertia coniugatio futurum
correpta posteriore pronuntiet. Toni quoque similiter per has quattuor species conmutantur: nam
correpta posteriore pronuntiet. Toni quoque similiter per has quattuor species conmutantur: nam
correpta prima littera dicere debeamus. Per detractionem litterae, sicut ‘infantibu paruis’ pro infa
correpta sit an producta. Nam correpta i littera in e conuertitur; producta si fuerit non mutatur. Qua
correpta uocalis in duas desinit consonantes, ut arma [arcus], aut in unam duplicem, ut axis, aut in
correpta uocalis in unam desinit consonantem sequente h, quae plerisque adspirationis uidetur not
correpta uocalis in unam desinit consonantem sequente statim uocali in eadem dictione]. Longa s
correptae (2) 04.360, 04.361.
04.360
04.361
ctum temporis praesentis numeri singularis figurae simplicis personae primae coniugationis tertiae correptae, quod declinabitur sic: Lego legis legit, et pluraliter legimus legitis legunt; eodem mod
ctum temporis praesentis numeri singularis figurae simplicis personae primae coniugationis tertiae correptae, quod declinabitur sic: Legor legeris uel legere legitur, et pluraliter legimur legimini le
correptam
H04.359
K04.359
04.382
04.371
04.359
04.382
04.359
04.369
04.369
(13) 04.359, 04.359, 04.359, 04.368, 04.369, 04.369, 04.369, 04.371, 04.371, 04.382, 04.382, 04.385, 04.385.
coniugatio futurum tempus non in am tantum sed etiam in bo mittit? Interdum, cum i litteram non correptam habuerit sed productam, ut eo is ibo, queo quis quibo, eam uel queam. Genera uerboru
coniugatio futurum tempus non in am tantum sed etiam in bo mittit? Interdum, cum i litteram non correptam habuerit sed productam, ut eo is ibo, queo quis quibo. Genera uerborum quot sunt? Qu
tiuo modo tempore praesenti numero singulari secunda persona uerbo actiuo et neutrali i interdum correptam interdum productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti pr
pronuntiabimus, ut res, dos, spes. In disyllabis, quae priorem productam habuerint et posteriorem correptam, priorem syllabam circumflectemus, ut meta, Creta; ubi posterior syllaba producta fueri
uae indicatiuo modo tempore praesenti numero singulari secunda persona uerbo actiuo et neutrali i correptam uel i productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti pro i lit
interdum productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti pro i littera e correptam uel i productam habet ante nouissimam syllabam, ut lego legis, legor legeris, audio audi
ptam uel i productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti pro i littera e correptam uel i productam habet ante nouissimam syllabam, ut lego legis, legor legeris, audio audi
o te, Aeacida, Romanos uincere posse’. // Sunt etiam syllabae, quae communes dicuntur, cum aut correptam uocalem duae consonantes secuntur, quarum prior aut muta quaepiam est aut f semiuoc
uocalis in unam desinit consonantem sequente h, quae plerisque adspirationis uidetur nota; aut cum correptam uocalem duae consonantes secuntur, quarum prior s littera est; aut cum partem orationis
100
H04.371
K04.371
04.368
H04.369
K04.369
04.385
04.385
correpte
04.396
CIRILO GARCÍA ROMÁN
uto uel cum circumflexo potest, et hoc illi non est commune cum ceteris. Ergo monosyllaba, quae correptam uocalem habebunt, acuto accentu pronuntiabimus, ut fax, pix, nux; quae productam uoc
el cum circumflexo poni potest, et hoc illi non est commune cum ceteris. Ergo monosyllaba, quae correptam uocalem habebunt, acuto accentu pronuntiabimus, ut fax, pix, nux; quae productam uoc
temporum capax. Syllabarum aliae sunt breues, aliae longae, aliae communes. Breues sunt, quae et correptam uocalem habent et non desinunt in duas consonantes aut in unam duplicem aut in aliqui
cali altera consequente; aut cum pronomen c littera terminatum uocalis statim subsequitur; aut cum correptam uocalem suscipit z consonans Graeca duplex. Longa syllaba duo tempora habet, breuis
cali altera consequente; aut cum pronomen c littera terminatum uocalis statim subsequitur; aut cum correptam uocalem suscipit z consonans Graeca duplex. [aut cum correpta uocalis in unam desinit
uctam, ut docte; aut in e correptam, ut rite; aut in i, ut uesperi; aut in o productam, ut falso; aut in o correptam, ut modo; aut in u, ut noctu; aut in l, ut semel; aut in m, ut strictim; aut in r, ut breuiter;
gens indulgenter. A nomine uenientia aut in a exeunt, ut una; aut in e productam, ut docte; aut in e correptam, ut rite; aut in i, ut uesperi; aut in o productam, ut falso; aut in o correptam, ut modo; au
(1) 04.396.
ro potest. Ectasis est extensio syllabae contra naturam uerbi, ut ‘Italiam fato profugus’, cum Italia correpte dici debeat. Systole est correptio contraria ectasi, ut ‘aquosus Orion’, cum Orion product
correptio (1) 04.396.
04.396
llabae contra naturam uerbi, ut ‘Italiam fato profugus’, cum Italia correpte dici debeat. Systole est correptio contraria ectasi, ut ‘aquosus Orion’, cum Orion producte dici debeat. Diaeresis est disci
correptum (2) 04.359, 04.380.
04.380
04.359
at ex duobus corruptis, cum producitur, masculinum pronomen est, cum corripitur, neutrum; ut hic correptum pronomen est, productum aduerbium loci. Personae finitis pronominibus accidunt tres
Da horum conposita. Egomet, tute, illic, istic, idem masculino genere <04.359> productum, neutro correptum, quisquis, quisnam, quispiam, aliquis et cetera. 4. DE VERBO Verbum quid est? Par
corripi (1) 04.367.
04.367
Nam i litteram geminari in una syllaba posse plurimi negant. Latinae uocales omnes et produci et corripi possunt. Atque his solis adspirari quidam existimant. Semiuocales sunt, quae per se quide
corripitur (1) 04.380.
04.380
ra]. Nam idem, quod constat ex duobus corruptis, cum producitur, masculinum pronomen est, cum corripitur, neutrum; ut hic correptum pronomen est, productum aduerbium loci. Personae finitis
corrumpunt (2) 04.391, 04.391.
H04.391
K04.391
H04.391
K04.391
t. Praepositiones aut ipsa uerba corrumpunt, ut conficio, aut ipsae corrumpuntur, ut suffero, aut et corrumpunt et corrumpuntur, ut suscipio. Antiqui praepositiones etiam genetiuo casui coniungeb
ut ipsa uerba [cum conponuntur] corrumpunt, ut conficio, aut ipsae corrumpuntur, ut suffero, aut et corrumpunt et corrumpuntur, ut suscipio. Antiqui praepositiones etiam genetiuo casui coniungeb
ctae casibus aut loquellis uim suam saepe conmutant et graues fiunt. Praepositiones aut ipsa uerba corrumpunt, ut conficio, aut ipsae corrumpuntur, ut suffero, aut et corrumpunt et corrumpuntur, ut
uellis uim suam saepe conmutant et graues fiunt. Praepositiones aut ipsa uerba [cum conponuntur] corrumpunt, ut conficio, aut ipsae corrumpuntur, ut suffero, aut et corrumpunt et corrumpuntur, ut
corrumpuntur (2) 04.391, 04.391.
H04.391 saepe conmutant et graues fiunt. Praepositiones aut ipsa uerba corrumpunt, ut conficio, aut ipsae corrumpuntur, ut suffero, aut et corrumpunt et corrumpuntur, ut suscipio.
K04.391 t graues fiunt. Praepositiones aut ipsa uerba [cum conponuntur] corrumpunt, ut conficio, aut ipsae corrumpuntur, ut suffero, aut et corrumpunt et corrumpuntur, ut suscipio.
H04.391 nes aut ipsa uerba corrumpunt, ut conficio, aut ipsae corrumpuntur, ut suffero, aut et corrumpunt et corrumpuntur, ut suscipio. Antiqui praepositiones etiam genetiuo casui
K04.391 cum conponuntur] corrumpunt, ut conficio, aut ipsae corrumpuntur, ut suffero, aut et corrumpunt et corrumpuntur, ut suscipio. Antiqui praepositiones etiam genetiuo casui
Antiqui praepositiones
Antiqui praepositiones
coniungebant, ut ‘cruru
coniungebant, ut ‘cruru
corruptis (4) 04.355, 04.377, 04.380, 04.384.
04.380
04.377
H04.355
K04.355
H04.384
K04.384
la sunt haec, quisquis, [quisnam], quispiam, aliquis [et cetera]. Nam idem, quod constat ex duobus
potens. Conponuntur autem nomina modis quattuor: ex duobus integris, ut suburbanus; ex duobus
potens. Quot modis nomina conponuntur? Quattuor: ex duobus integris, ut suburbanus; ex duobus
tens. Quibus modis nomina conponuntur? Quattuor: ex duobus integris, ut suburbanus; ex duobus
sita, ut describo. Conponuntur autem uerba quattuor modis, ut ceterae partes orationis: {ex duobus
ta, ut describo. Conponuntur autem uerba quattuor modis, sicut ceterae partes orationis: ex duobus
corruptis, cum producitur, masculinum pronomen est, cum corripitur, neutrum; ut hic correptum p
corruptis, ut efficax, municeps; ex integro et corrupto, ut ineptus, insulsus; ex corrupto et integro,
corruptis, ut efficax, municeps; ex integro et corrupto, ut insulsus; ex corrupto et integro, ut nugig
corruptis, ut efficax, municeps; ex integro et corrupto, ut insulsus; ex corrupto et integro, ut nugig
corruptis, ut officio; ex duobus integris, ut obduco; ex corrupto et integro, ut alligo; ex integro et c
corruptis, ut officio; ex duobus integris, ut obduco; ex corrupto et integro, ut alligo; ex integro et c
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
101
corrupto (6) 04.355, 04.355, 04.377, 04.377, 04.384, 04.384.
H04.384
K04.384
04.355
04.377
04.384
04.377
04.355
cortex
odis, ut ceterae partes orationis: {ex duobus corruptis, ut officio; ex duobus integris, ut obduco; ex
dis, sicut ceterae partes orationis: ex duobus corruptis, ut officio; ex duobus integris, ut obduco; ex
ris, ut suburbanus; ex duobus corruptis, ut efficax, municeps; ex integro et corrupto, ut insulsus; ex
burbanus; ex duobus corruptis, ut efficax, municeps; ex integro et corrupto, ut ineptus, insulsus; ex
us corruptis, ut officio; ex duobus integris, ut obduco; ex corrupto et integro, ut alligo; ex integro et
quattuor: ex duobus integris, ut suburbanus; ex duobus corruptis, ut efficax, municeps; ex integro et
Quattuor: ex duobus integris, ut suburbanus; ex duobus corruptis, ut efficax, municeps; ex integro et
corrupto et integro, ut alligo; ex integro et corrupto, ut defringo}. Sunt uerba conposita, quae simp
corrupto et integro, ut alligo; ex integro et corrupto, ut defringo. Sunt uerba conposita, quae simpli
corrupto et integro, ut nugigerulus; aliquando ex conpluribus, ut inexpugnabilis, inperterritus. Ca
corrupto et integro, ut pennipotens, nugigerulus. Conponuntur etiam de conpluribus, ut inexpugna
corrupto, ut defringo}. Sunt uerba conposita, quae simplicia fieri possunt, ut repono, distraho; sunt
corrupto, ut ineptus, insulsus; ex corrupto et integro, ut pennipotens, nugigerulus. Conponuntur eti
corrupto, ut insulsus; ex corrupto et integro, ut nugigerulus; aliquando ex conpluribus, ut inexpugn
(1) 04.375.
H04.375 m, caepe, locus, iocus, forum. Sunt item nomina incerti generis inter masculinum et femininum, ut cortex, silex, radix, finis, stirps, penus, pampinus, dies. Sunt incerti generis inter masculinum et ne
K04.375 m, caepe, locus, iocus, forum. Sunt item nomina incerti generis inter masculinum et femininum, ut cortex, silex, radix, finis, stirps, pinus, pampinus, dies. Sunt incerti generis inter masculinum et neu
cortices (1) 04.393.
04.393
pro Dardanius: proprium nomen pro appellatiuo posuit. Per genera, sicut ‘'ualidi silices'’ et ‘amarae cortices’ et ‘collus collari caret’. Per numeros, sicut ‘pars in frusta secant’ pro secat. Per conparatio
creditur (1) 04.368.
04.368
crescit
c; quotiens u sequitur, per q, non per c, scribendum. H interdum consonans interdum adspirationis creditur nota. Y et z remanent, quas litteras propter Graeca nomina admisimus: altera namque uo
(1) 04.373.
H04.373 monticulus, scholasticulus. Diminutiuorum tres sunt gradus; quorum forma quam magis minuitur, crescit saepe numerus syllabarum. Sunt etiam quasi diminutiua, quorum origo non cernitur, ut fabu
K04.373 monticulus, scholasticulus. Deminutiuorum tres sunt gradus; quorum forma quam magis minuitur, crescit saepe numerus syllabarum. Sunt etiam quasi deminutiua, quorum origo non cernitur, ut fab
Creta (1) 04.371.
04.371
riorem productam habuerint et posteriorem correptam, priorem syllabam circumflectemus, ut meta, Creta; ubi posterior syllaba producta fuerit, acuemus priorem, siue illa correpta fuerit siue product
criminandus (2) 04.363, 04.388.
04.388
04.363
mmuni <04.388> quattuor, praesentis praeteriti et duo futura, ut criminans criminatus criminaturus criminandus. Inchoatiua participia praesentis temporis sunt tantum, ut horrescens, tepescens, cale
us; a communi quattuor, praesens, praeteritum et duo futura, ut criminans, criminatus, criminaturus, criminandus. Numeri participiorum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut hic legens; pluralis, ut hi
criminans (2) 04.363, 04.388.
04.388
04.363
ut luctans luctatus luctaturus; a communi <04.388> quattuor, praesentis praeteriti et duo futura, ut criminans criminatus criminaturus criminandus. Inchoatiua participia praesentis temporis sunt tan
futurum, ut loquens, locutus locuturus; a communi quattuor, praesens, praeteritum et duo futura, ut criminans, criminatus, criminaturus, criminandus. Numeri participiorum quot sunt? Duo. Qui? Si
criminatur
(1) 04.395.
H04.395 m, ut si quis dicat 'audio secutorem retiarium superasse'; aut per commune uerbum, ut si quis dicat 'criminatur Cato', 'uadatur Tullius', nec addat quem uel a quo; aut per distinctionem, ut 'uidi statua
K04.395 um, ut siquis dicat 'audio secutorem retiarium superasse'; aut per commune uerbum, ut siquis dicat 'criminatur Cato', 'uadatur Tullius', nec addat quem uel a quo; aut per distinctionem, ut 'uidi statua
criminaturus
04.388
04.363
(2) 04.363, 04.388.
ctaturus; a communi <04.388> quattuor, praesentis praeteriti et duo futura, ut criminans criminatus criminaturus criminandus. Inchoatiua participia praesentis temporis sunt tantum, ut horrescens, t
cutus locuturus; a communi quattuor, praesens, praeteritum et duo futura, ut criminans, criminatus, criminaturus, criminandus. Numeri participiorum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut hic legens;
criminatus
(2) 04.363, 04.388.
102
04.388
04.363
CIRILO GARCÍA ROMÁN
luctatus luctaturus; a communi <04.388> quattuor, praesentis praeteriti et duo futura, ut criminans criminatus criminaturus criminandus. Inchoatiua participia praesentis temporis sunt tantum, ut ho
t loquens, locutus locuturus; a communi quattuor, praesens, praeteritum et duo futura, ut criminans, criminatus, criminaturus, criminandus. Numeri participiorum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut
crimine (1) 04.372.
H04.372 ta deesse ostendimus parti orationis ultimam uocalem, cuius consonans remanet, ut est ‘tanton’ me crimine dignum Duxisti?’ Ceterum dasian ⸠ et psilen ⸡ apud Latinos H littera uocali addita uel detr
K04.372 ta deesse ostendimus parti orationis ultimam uocalem, cuius consonans remanet, ut est ‘tanton’ me crimine dignum Duxisti?’ Ceterum δασεῖαν et ψιλήν apud Latinos h littera uocali addita uel detract
criminor (6) 04.360, 04.360, 04.360, 04.383, 04.383, 04.383.
04.360
04.383
H04.360
K04.360
04.383
04.360
04.383
unt, patientis et agentis, ut osculor, criminor: dicimus enim osculor te et osculor a te, criminor te et
dunt, patientis et agentis, ut scrutor, criminor: dicimus enim scrutor te et scrutor a te, criminor te et
{similiter} in r desinunt, ut deponentia, sed in duas formas cadunt, patientis et agentis, ut osculor,
sunt? Quae in r desinunt, ut deponentia, sed in duas formas cadunt, patientis et agentis, ut osculor,
Communia sunt, quae r littera terminantur et in duas formas cadunt, patientis et agentis, ut scrutor,
uas formas cadunt, patientis et agentis, ut osculor, criminor: dicimus enim osculor te et osculor a te,
duas formas cadunt, patientis et agentis, ut scrutor, criminor: dicimus enim scrutor te et scrutor a te,
criminor a te. Numeri uerborum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut lego; pluralis, ut legimus. F
criminor a te. Sunt uerba extra hanc regulam, quae inaequalia dicuntur, ut soleo, facio, fio, fido, a
criminor: dicimus enim osculor te et osculor a te, criminor te et criminor a te. Numeri uerborum
criminor: dicimus enim osculor te et osculor a te, criminor te et criminor a te. Numeri uerborum
criminor: dicimus enim scrutor te et scrutor a te, criminor te et criminor a te. Sunt uerba extra han
criminor te et criminor a te. Numeri uerborum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut lego; pluralis,
criminor te et criminor a te. Sunt uerba extra hanc regulam, quae inaequalia dicuntur, ut soleo, fa
cruda (1) 04.374.
04.374
m cetera’. Saepe idem pro positiuo positus minus significat et nulli conparatur, ut \ ‘iam senior, sed cruda deo uiridisque senectus’. // Sunt nomina significatione diminutiua, intellectu conparatiua, u
crudelis (1) 04.393.
04.393
a monstrabimus. Nam per qualitates nominum fiunt soloecismi, sicut \ ‘hauriat hunc oculis ignem crudelis ab alto / Dardanus’ // pro Dardanius: proprium nomen pro appellatiuo posuit. Per genera, s
crurum (1) 04.391.
04.391
ctetica
04.373
mpunt et corrumpuntur, ut suscipio. Antiqui praepositiones etiam genetiuo casui coniungebant, ut ‘crurum tenus’. Item post et ante et circum utriusque casus inuenimus. Sed scire nos conuenit pra
(1) 04.373.
eo. Feminina autem aut in is exeunt, ut Atreis, aut in as, ut Peleias, aut in ne, ut Nerine. Sunt etiam ctetica, id est <04.374> possessiua, quae in ius exeunt, ut ‘Euandrius ensis’, ‘Agamemnoniaeque
cui (13) 04.355, 04.355, 04.358, 04.358, 04.358, 04.375, 04.375, 04.375, 04.384, 04.393, 04.399, 04.399, 04.399.
H04.355
K04.355
04.384
04.355
04.399
H04.399
K04.399
H04.399
K04.399
04.375
04.375
04.375
H04.358
K04.358
m significantia: qualitatem, ut bonus, malus; quantitatem, ut magnus, paruus. Conparatiuus gradus cui casui seruit? Ablatiuo sine praepositione: dicimus enim 'doctior illo'. Superlatiuus cui? Genetiu
conparantur? Appellatiua dumtaxat qualitatem aut quantitatem significantia. Conparatiuus gradus cui casui seruit? Ablatiuo sine praepositione: dicimus enim 'doctior illo'. Superlatiuus cui? Genetiu
futurum. Personae uerbis accidunt tres, prima, secunda, tertia. Prima est, quae dicit lego; secunda, cui dicitur legis; tertia, de qua dicitur legit. Et prima persona non eget casu, sed admittit plerumque
atiuus gradus cui casui seruit? Ablatiuo sine praepositione: dicimus enim 'doctior illo'. Superlatiuus cui? Genetiuo tantum plurali: dicimus enim 'doctissimus poetarum'. Genera nominum quot sunt?
animale, ut ‘si tantum pectore robur Concipis’: nam ut robur animam non habet, sic utique Turnus, cui haec dicuntur, animam habet. Scire autem debemus esse metaphoras alias reciprocas, alias par
ubibus atris / piniferum caput’ // et cetera: nam ut haec animalis sunt, ita mons animam non habet, cui membra hominis adscribuntur; ab inanimali ad animale, ut ‘si tantum pectore robur Concipis’:
due cui nubibus atris / piniferum caput’; // nam ut haec animalis sunt, ita mons animam non habet, cui membra hominis ascribuntur; ab inanimali ad animale, ut ‘si tantum pectore robur Concipis’: n
: nam et rates et naues animam non habent; ab animali ad inanimale, ut \ ‘Atlantis cinctum assidue cui nubibus atris / piniferum caput’ // et cetera: nam ut haec animalis sunt, ita mons animam non ha
: nam et naues et rates animam non habent; ab animali ad inanimale, ut \ ‘Atlantis cinctum assidue cui nubibus atris / piniferum caput’; // nam ut haec animalis sunt, ita mons animam non habet, cui
singulari casu nominatiuo pronomen uel articulus praeponitur hic, ut hic magister. Femininum est, cui numero singulari casu nominatiuo pronomen uel articulus praeponitur haec, ut haec Musa. Neut
5. Genera nominum sunt quattuor, masculinum, femininum, neutrum, commune. Masculinum est, cui numero singulari casu nominatiuo pronomen uel articulus praeponitur hic, ut hic magister. Fem
ero singulari casu nominatiuo pronomen uel articulus praeponitur haec, ut haec Musa. Neutrum est, cui numero singulari casu nominatiuo pronomen uel articulus praeponitur hoc, ut hoc scamnum. C
ui quorum quis uel quibus quos o a quis uel a quibus; generis feminini numeri singularis quae cuius cui quam o a qua uel a qui, et pluraliter quae quarum quis uel quibus quas o a quis uel a quibus; ge
qui quorum quis uel quibus quos a quis uel a quibus; generis feminini numeri singularis quae cuius cui quam a qua uel a qui, et pluraliter quae quarum quis uel quibus quas a quis uel a quibus; generi
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
04.393
cuia
103
, et pluraliter ea eorum eis ea o ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis quis cuius cui quem o a quo uel a qui, et pluraliter qui quorum quis uel quibus quos o a quis uel a quibus; gen
eo, et pluraliter ea eorum eis ea ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis quis cuius cui quem a quo uel a qui, et pluraliter qui quorum quis uel quibus quos a quis uel a quibus; generis
quae quarum quis uel quibus quas o a quis uel a quibus; generis neutri numeri singularis quod cuius cui quod o a quo uel a qui, et pluraliter quae quorum quis uel quibus quae o a quis uel a quibus. It
r quae quarum quis uel quibus quas a quis uel a quibus; generis neutri numeri singularis quod cuius cui quod a quo uel a qui, et pluraliter quae quorum quis uel quibus quae a quis uel a quibus. Item
t in eadem parte orationis hoc uitium, cum ipsa pro se non in loco suo neque ut conuenit ponitur, ut ‘cui tantum de te licuit’ pro 'in te', et 'apud amicum eo' pro 'ad amicum', et 'intro sum' pro 'intus su
(2) 04.380, 04.380.
04.380 b hoc. Sunt pronomina quae non per omnes casus declinantur, ut eccum eccam, ellum ellam, cuius cuia cuium, cuiatis nostratis. Sunt etiam sine nominatiuo et uocatiuo, ut sui sibi se a se: haec etiam
H04.380 aliquid finita, ut meus, tuus, suus; haec etiam possessiua dicuntur; alia ad aliquid infinita, ut cuius cuia cuium. Sunt item alia qualitatis, ut qualis, talis; alia quantitatis, ut quantus, tantus. Sunt alia de
K04.380 ua dicuntur; alia ad aliquid infinita [quae nec personam nec locum nec tempus designant], ut cuius cuia cuium. Sunt item alia qualitatis, ut qualis, talis; alia quantitatis, ut quantus, tantus. Sunt alia de
cuias (1) 04.379.
H04.379 finita, ut ipse, iste. Sunt praepositiua, ut quis, hic; sunt subiunctiua, ut is, idem. Sunt alia gentis, ut cuias <04.380> nostras, cuiates nostrates; alia ordinis, ut quotus, totus; alia numeri, ut quot, tot; ali
K04.379 , iste. Sunt praepositiua, ut quis, hic; sunt subiunctiua [uel relatiua], ut is, idem. Sunt alia gentis, ut cuias <04.380> nostras, cuiates nostrates; alia ordinis, ut quotus, totus; alia numeri, ut quot, tot [se
cuiates (1) 04.380.
H04.380 praepositiua, ut quis, hic; sunt subiunctiua, ut is, idem. Sunt alia gentis, ut cuias <04.380> nostras, cuiates nostrates; alia ordinis, ut quotus, totus; alia numeri, ut quot, tot; alia ad aliquid finita, ut me
K04.380 ut quis, hic; sunt subiunctiua [uel relatiua], ut is, idem. Sunt alia gentis, ut cuias <04.380> nostras, cuiates nostrates; alia ordinis, ut quotus, totus; alia numeri, ut quot, tot [sed si per d scribatur, pron
cuiatis
04.380
(1) 04.380.
pronomina quae non per omnes casus declinantur, ut eccum eccam, ellum ellam, cuius cuia cuium, cuiatis nostratis. Sunt etiam sine nominatiuo et uocatiuo, ut sui sibi se a se: haec etiam numeri sunt
cuique (2) 04.368, 04.369.
04.368
04.369
cuium
nti et tribus una adspirationis nota est, una duplex, duae superuacuae, duae Graecae. Accidunt uni cuique litterae tria, nomen, figura, potestas. Quaeritur enim, quid uocetur littera, qua figura sit, qui
es nominatur. 4. DE PEDIBVS Pes est syllabarum et temporum certa dinumeratio. Accidunt uni cuique pedi arsis et thesis, numerus syllabarum, tempus, resolutio, figura, metrum. Pedes disyllabi
(2) 04.380, 04.380.
04.380 c. Sunt pronomina quae non per omnes casus declinantur, ut eccum eccam, ellum ellam, cuius cuia cuium, cuiatis nostratis. Sunt etiam sine nominatiuo et uocatiuo, ut sui sibi se a se: haec etiam num
H04.380 uid finita, ut meus, tuus, suus; haec etiam possessiua dicuntur; alia ad aliquid infinita, ut cuius cuia cuium. Sunt item alia qualitatis, ut qualis, talis; alia quantitatis, ut quantus, tantus. Sunt alia demon
K04.380 icuntur; alia ad aliquid infinita [quae nec personam nec locum nec tempus designant], ut cuius cuia cuium. Sunt item alia qualitatis, ut qualis, talis; alia quantitatis, ut quantus, tantus. Sunt alia demon
cuius (11) 04.358, 04.358, 04.358, 04.372, 04.372, 04.380, 04.380, 04.380, 04.381, 04.390, 04.401.
H04.372
K04.372
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
04.380
H04.380
K04.380
H04.372
ra, sed ad summam litteram adposita: hac nota deesse ostendimus parti orationis ultimam uocalem,
ra, sed ad summam litteram adposita: hac nota deesse ostendimus parti orationis ultimam uocalem,
iter qui quorum quis uel quibus quos o a quis uel a quibus; generis feminini numeri singularis quae
aliter qui quorum quis uel quibus quos a quis uel a quibus; generis feminini numeri singularis quae
ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea o ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis quis
id ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis quis
liter quae quarum quis uel quibus quas o a quis uel a quibus; generis neutri numeri singularis quod
raliter quae quarum quis uel quibus quas a quis uel a quibus; generis neutri numeri singularis quod
tiuus ab hoc. Sunt pronomina quae non per omnes casus declinantur, ut eccum eccam, ellum ellam,
alia ad aliquid finita, ut meus, tuus, suus; haec etiam possessiua dicuntur; alia ad aliquid infinita, ut
ossessiua dicuntur; alia ad aliquid infinita [quae nec personam nec locum nec tempus designant], ut
randum sit: huius punctum ad mediam litteram ponimus. In lectione tota sententia periodos dicitur,
cuius consonans remanet, ut est ‘tanton’ me crimine dignum Duxisti?’ Ceterum dasian ⸠ et psilen ⸡
cuius consonans remanet, ut est ‘tanton’ me crimine dignum Duxisti?’ Ceterum δασεῖαν et ψιλήν a
cuius cui quam o a qua uel a qui, et pluraliter quae quarum quis uel quibus quas o a quis uel a quib
cuius cui quam a qua uel a qui, et pluraliter quae quarum quis uel quibus quas a quis uel a quibus;
cuius cui quem o a quo uel a qui, et pluraliter qui quorum quis uel quibus quos o a quis uel a quibu
cuius cui quem a quo uel a qui, et pluraliter qui quorum quis uel quibus quos a quis uel a quibus; g
cuius cui quod o a quo uel a qui, et pluraliter quae quorum quis uel quibus quae o a quis uel a quib
cuius cui quod a quo uel a qui, et pluraliter quae quorum quis uel quibus quae a quis uel a quibus.
cuius cuia cuium, cuiatis nostratis. Sunt etiam sine nominatiuo et uocatiuo, ut sui sibi se a se: haec
cuius cuia cuium. Sunt item alia qualitatis, ut qualis, talis; alia quantitatis, ut quantus, tantus. Sunt a
cuius cuia cuium. Sunt item alia qualitatis, ut qualis, talis; alia quantitatis, ut quantus, tantus. Sunt a
cuius partes sunt cola et commata. EDITIO SECVNDA 1. DE PARTIBVS ORATIONIS Partes
104
K04.372
04.390
04.380
04.401
H04.381
K04.381
CIRILO GARCÍA ROMÁN
randum sit: huius punctum ad mediam litteram ponimus. In lectione tota sententia periodus dicitur,
significamus; tunc ablatiui, cum uel nos uel quoslibet in loco esse fuisse futuros esse significamus.
omina secundum formam nominum ex ea parte declinantur, qua pronomen fuerit casus nominatiui;
usus Sit genitali aruo’ et cetera. Hyperbaton est transcensio quaedam uerborum ordinem turbans,
legere; inpersonalis, ut legitur. Hunc quidam modum pro genere ac significatione uerbi accipiunt,
us, legere; inpersonalis, legitur. Hunc quidam modum pro genere ac significatione uerbi accipiunt,
cuius partes sunt cola et commata [id est membra et caesa]. DE PARTIBVS ORATIONIS. Parte
Cuius rei exempla sunt haec: in accusatiui casus, ‘itur in antiquam siluam’; in ablatiui casus, ‘stans
cuius rei exempla sunt haec, quisquis, [quisnam], quispiam, aliquis [et cetera]. Nam idem, quod co
cuius species sunt quinque: hysterologia, anastrophe, parenthesis, tmesis, synchysis. Hysterologia
cuius uerba aut in tur exeunt aut in it aut in et. Sed quae in tur et in it exeunt, haec ab indicatiuo ori
cuius uerba aut in tur exeunt aut in it aut in et. Sed quae in tur et in it exeunt, haec ab indicatiuo ori
cuiusdam (1) 04.368.
04.368
ex est, x, et liquidae quattuor, l m n r, ex quibus l et r faciunt communem syllabam, et s littera suae cuiusdam potestatis est, quae in metro plerumque uim consonantis amittit. Item ex illis f littera sup
cultus (1) 04.388.
04.388
ia iudicantur, ut furibundus, moribundus. Sunt multa participia eadem et nomina, ut passus, uisus, cultus, quae tamen et in casibus discrepant et de temporibus dinoscuntur. Sunt participia defectiua
cum (106) 04.355, 04.359, 04.359, 04.359, 04.360, 04.360, 04.360, 04.360, 04.360, 04.360, 04.361, 04.361, 04.361, 04.361, 04.361, 04.361, 04.361, 04.361, 04.361, 04.362, 04.362, 04.362, 04.362, 04.362,
04.362, 04.362, 04.362, 04.362, 04.362, 04.362, 04.365, 04.365, 04.366, 04.367, 04.367, 04.367, 04.367, 04.368, 04.368, 04.369, 04.369, 04.369, 04.369, 04.369, 04.369, 04.369, 04.369, K04.369, 04.370,
04.370, 04.371, 04.371, 04.371, 04.371, 04.372, 04.372, 04.373, 04.375, 04.375, 04.379, 04.380, 04.380, 04.380, 04.381, 04.381, 04.381, 04.381, 04.385, 04.388, K04.389, 04.390, 04.390, 04.390, 04.390,
04.390, 04.391, 04.391, 04.391, 04.391, K04.391, 04.392, 04.392, 04.392, 04.393, 04.393, 04.393, 04.393, 04.394, 04.394, 04.394, 04.394, 04.395, 04.396, 04.396, 04.396, 04.397, K04.397, 04.398, 04.398,
04.398, 04.400, 04.400, 04.401, 04.402, 04.402, 04.402.
04.398
04.391
H04.371
K04.371
04.390
04.394
04.393
04.367
04.375
04.375
H04.379
K04.379
04.369
04.367
04.368
04.394
04.355
04.373
H04.371
K04.371
H04.371
K04.371
K04.391
04.390
04.365
04.368
04.369
odam habitu copulandi, ut \ ‘Marsa manus, Peligna cohors, Vestina uirum uis’. // Parhomoeon est, cum ab isdem litteris diuersa uerba sumuntur, ut \ ‘o Tite tute Tati tibi tanta tyranne tulisti’. // Ho
; sub ablatiui casus, \ ‘arma sub aduersa posuit radiantia quercu’. // <04.391> Super uero et subter, cum accusatiuo casui naturaliter praeponantur, et ablatiuo tamen plerumque iunguntur, ut ‘gemina
tlibet syllabarum sit dictio, non tenebit nisi paenultimum locum. Grauis poni in eadem dictione uel cum acuto uel cum circumflexo potest, et hoc illi non est commune cum ceteris. Ergo monosyllab
, quotlibet syllabarum sit dictio, non tenebit nisi paenultimum locum. Grauis in eadem dictione uel cum acuto uel cum circumflexo poni potest, et hoc illi non est commune cum ceteris. Ergo monos
e casus praepositiones sunt hae: in, sub, super, subter. Quarum in et sub tunc accusatiui casus sunt, cum ad locum uel nos uel quoslibet ire isse ituros esse significamus; tunc ablatiui, cum uel nos uel
Romam pergo', cum praepositio nomini separatim addenda sit, non aduerbio. Per praepositiones, cum alia pro alia ponitur aut necessaria subtrahitur: alia pro alia ponitur, ut ‘'sub lucem'’ pro 'ante l
aut per partes orationis aut per accidentia partibus orationis. Per partes orationis fiunt soloecismi, cum alia pro alia ponitur, ut ‘toruumque repente Clamat’ pro torue: nomen pro aduerbio positum es
. Harum duae, i et u, transeunt in consonantium potestatem, cum aut ipsae inter se geminantur aut cum aliis uocalibus iunguntur, ut Iuno, uates. Hae etiam mediae dicuntur, quia in quibusdam dictio
tior hic quam ille est']. Superlatiuus autem genetiuo tantum plurali adiungitur; sed tunc hoc utimur, cum aliquem suo generi conparamus, ut 'Hector fortissimus Troianorum fuit'. Plerumque superlatiu
xime malus. Conparatiuus gradus ablatiuo casui adiungitur utriusque numeri; sed tunc hoc utimur, cum aliquem uel alieno uel suo generi conparamus, ut 'Hector fortior Diomede' uel 'audacior Troia
orum fluctuum, his et ab his fluctibus. Nam nihil necesse est retinere u litteram et fluctubus dicere, cum artubus necessitate dicamus, ne quis nos artes, non artus significare uelle existimet. In hanc r
orum fluctuum, his et ab his fluctibus. Nam nihil necesse est retinere u litteram et fluctubus dicere, cum artubus necessitate dicamus, nequis nos artes, non artus significare uelle existimet. In hanc re
], ut \ ‘Aio te, Aeacida, Romanos uincere posse’. // Sunt etiam syllabae, quae communes dicuntur, cum aut correptam uocalem duae consonantes secuntur, quarum prior aut muta quaepiam est aut f s
. Sunt autem numero quinque a e i o u. Harum duae, i et u, transeunt in consonantium potestatem, cum aut ipsae inter se geminantur aut cum aliis uocalibus iunguntur, ut Iuno, uates. Hae etiam med
t in aliquid, quod sit pro duabus consonantibus. Longae aut natura sunt aut positione fiunt. Natura, cum aut uocalis producitur, ut a o, aut duae uocales iunguntur et diphthongon faciunt, ut ae oe au e
dnotare. Soloecismus in prosa oratione, in poemate schema nominatur. 3. DE CETERIS VITIIS Cum barbarismo et soloecismo uitia duodecim numerantur hoc modo: barbarismus, soloecismus, a
ticipium, coniunctio, praepositio, interiectio. 2. ⟨DE NOMINE⟩ Nomen quid est? Pars orationis cum casu corpus aut rem proprie communiterue significans. Nomini quot accidunt? Sex. Quae? Q
lectuntur, nomen, pronomen et participium. <04.373> 2. DE NOMINE Nomen est pars orationis cum casu corpus aut rem proprie communiterue significans, proprie ut Roma Tiberis, communiter
auis poni in eadem dictione uel cum acuto uel cum circumflexo potest, et hoc illi non est commune cum ceteris. Ergo monosyllaba, quae correptam uocalem habebunt, acuto accentu pronuntiabimus
auis in eadem dictione uel cum acuto uel cum circumflexo poni potest, et hoc illi non est commune cum ceteris. Ergo monosyllaba, quae correptam uocalem habebunt, acuto accentu pronuntiabimus
m sit dictio, non tenebit nisi paenultimum locum. Grauis poni in eadem dictione uel cum acuto uel cum circumflexo potest, et hoc illi non est commune cum ceteris. Ergo monosyllaba, quae corrept
abarum sit dictio, non tenebit nisi paenultimum locum. Grauis in eadem dictione uel cum acuto uel cum circumflexo poni potest, et hoc illi non est commune cum ceteris. Ergo monosyllaba, quae co
tae casibus aut loquellis uim suam saepe conmutant et graues fiunt. Praepositiones aut ipsa uerba [cum conponuntur] corrumpunt, ut conficio, aut ipsae corrumpuntur, ut suffero, aut et corrumpunt
e aliqua praepositione proferri recte non potest. Ablatiui casus praepositiones sunt hae: a, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Dicimus enim a domo, ab homin
r rem, supra caelum, usque Oceanum, penes arbitros. Da praepositiones casus ablatiui. A, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Quo modo? Dicimus enim a do
s producitur, ut a o, aut duae uocales iunguntur et diphthongon faciunt, ut ae oe au eu ei. Positione, cum correpta uocalis in duas desinit consonantes, ut arma [arcus], aut in unam duplicem, ut axis, a
consonantes secuntur, quarum prior aut muta quaepiam est aut f semiuocalis et sequens liquida; aut cum correpta uocalis in unam desinit consonantem sequente h, quae plerisque adspirationis uidetur
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
K04.369
04.369
H04.369
K04.369
04.380
04.391
04.394
H04.380
K04.380
K04.389
04.365
04.390
H04.392
K04.392
04.400
H04.359
K04.359
04.371
H04.398
K04.398
04.367
H04.402
K04.402
04.393
H04.372
K04.372
04.396
04.392
04.362
H04.362
K04.362
H04.362
K04.362
H04.362
K04.362
04.362
04.362
04.362
H04.362
K04.362
04.362
04.362
04.362
04.361
04.359
H04.381
105
m uocalis statim subsequitur; aut cum correptam uocalem suscipit z consonans Graeca duplex. [aut cum correpta uocalis in unam desinit consonantem sequente statim uocali in eadem dictione]. Lon
epta uocalis in unam desinit consonantem sequente h, quae plerisque adspirationis uidetur nota; aut cum correptam uocalem duae consonantes secuntur, quarum prior s littera est; aut cum partem orati
st uocali altera consequente; aut cum pronomen c littera terminatum uocalis statim subsequitur; aut cum correptam uocalem suscipit z consonans Graeca duplex. Longa syllaba duo tempora habet, b
st uocali altera consequente; aut cum pronomen c littera terminatum uocalis statim subsequitur; aut cum correptam uocalem suscipit z consonans Graeca duplex. [aut cum correpta uocalis in unam de
t cetera]. Nam idem, quod constat ex duobus corruptis, cum producitur, masculinum pronomen est, cum corripitur, neutrum; ut hic correptum pronomen est, productum aduerbium loci. Personae fini
per et subter, cum locum significant, figurate ablatiuo iungi. Extra quam formam super praepositio, cum de significat, hoc est mentionem de aliquo fieri, ablatiui casus est tantum, ut \ ‘multa super Pri
s'. Per coniunctiones, sicut ‘subiectisque urere flammis’ pro subiectisue; et 'autem fieri non debet', cum dicendum sit 'fieri autem non debet'. Fiunt praeterea soloecismi pluribus modis, quos reprehe
tertia, ut ille. Sed persona prima et secunda generis sunt omnis; et persona prima in hoc pronomine, cum est numeri singularis, non habet uocatiuum casum, pluralis habet. Casus item pronominum s
tertia, ut ille. Sed persona prima et secunda generis sunt omnis; et persona prima in hoc pronomine, cum est numeri singularis, non habet uocatiuum casum, pluralis uero habet. Casus item pronomin
am dictiones, quas incertum est utrum coniunctiones an praepositiones an aduerbia nominemus [ut cum et ut. haec, nisi sententiam considerauerimus, incerta sunt], quae tamen omnes sensu facile din
, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Quo modo? Dicimus enim a domo, ab homine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de foro, e iure, ex praefectura, pro clientibus, prae ti
am, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Dicimus enim a domo, ab homine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de foro, e iure, ex praefectura, pro clientibus, prae ti
nem litterae, sicut olli pro illi; syllabae, ut permities pro pernicies; temporis, ut ‘feruere Leucaten’, cum feruere sit secundae coniugationis et producte dici debeat. Per transmutationem litterae, sicut
ae, ut permities pro pernicies; temporis, ut ‘feruere Leucaten’ [pro feruere ‘et Actia bella uidebis’], cum feruere sit secundae coniugationis et producte dici debeat. Per transmutationem litterae, sicut
s a uertice pontus In puppim ferit’ et ‘fontemque ignemque ferebant’. [Meminisse autem debemus, cum fit a parte totum, ab insigni parte faciendum.] Onomatopoeia est nomen de sono factum, ut ti
tatur. Quando tertia coniugatio futurum tempus non in am tantum sed etiam in bo mittit? Interdum, cum i litteram non correptam habuerit sed productam, ut eo is ibo, queo quis quibo, eam uel queam
tatur. Quando tertia coniugatio futurum tempus non in am tantum sed etiam in bo mittit? Interdum, cum i litteram non correptam habuerit sed productam, ut eo is ibo, queo quis quibo. Genera uerbo
onos alii accentus, alii tenores nominant. Toni igitur tres sunt, acutus, grauis, circumflexus. Acutus cum in Graecis dictionibus tria loca teneat, ultimum, paenultimum et antepaenultimum, apud Latin
itteris diuersa uerba sumuntur, ut \ ‘o Tite tute Tati tibi tanta tyranne tulisti’. // Homoeoptoton est, cum in similes casus exeunt uerba diuersa, ut \ ‘maerentes flentes lacrimantes commiserantes’. //
itteris diuersa uerba sumuntur, ut \ ‘o Tite tute Tati tibi tanta tyranne tulisti’. // Homoeoptoton est, cum in similes casus exeunt uerba diuersa, ut \ ‘merentes flentes lacrimantes commiserantes’. // H
nt, i ut uir, u ut optumus. Extra quam formam u littera interdum nec uocalis nec consonans habetur, cum inter q litteram consonantem et aliquam uocalem constituitur, ut quoniam, quidem. Huic item
scere et ex eadem rursus effluere. Charientismos est tropus, quo dura dictu gratius proferuntur, ut cum interrogantibus nobis, ‘numquis’ nos ‘quaesierit’, respondetur ‘bona Fortuna’, unde intellegitu
scere et ex eadem rursus effluere. Charientismos est tropus, quo dura dictu gratius proferuntur, ut cum interrogantibus nobis, numquis nos quaesierit, respondetur 'bona Fortuna', exinde intellegitur
nte Clamat’ pro torue: nomen pro aduerbio positum est. Fit et in eadem parte orationis hoc uitium, cum ipsa pro se non in loco suo neque ut conuenit ponitur, ut ‘cui tantum de te licuit’ pro 'in te', et '
r iacens, sed panda et contractior +, hyfen uirgula subiecta uersui: hac nota subter posita duo uerba, cum ita res exigit, copulamus, ‘ante‿tulit gressum’ et ‘Turnus ut ante‿uolans’. Huic contraria est d
acens, sed panda et contractior +, hyphen uirgula subiecta uersui: hac nota subter posita duo uerba, cum ita res exigit, copulamus, ‘ante‿tulit gressum’ et \ ‘Turnus ut ante‿uolans tardum praecesserat
is et pote pro potest. Ectasis est extensio syllabae contra naturam uerbi, ut ‘Italiam fato profugus’, cum Italia correpte dici debeat. Systole est correptio contraria ectasi, ut ‘aquosus Orion’, cum Ori
m l dicere debeamus; syllabae, ut ‘nos abiisse rati’ pro abisse; temporis, ut ‘Italiam fato profugus’, cum Italiam correpta prima littera dicere debeamus. Per detractionem litterae, sicut ‘infantibu par
lecti fuissemus fuissetis fuissent; eodem modo tempore futuro cum lectus ero eris erit, et pluraliter cum lecti erimus eritis erint; et ulteriore modo cum lectus fuero fueris fuerit, et pluraliter cum lecti
rint; eodem modo tempore praeterito plus quam perfecto cum lectus essem esses esset, et pluraliter cum lecti essemus essetis essent; et ulteriore modo cum lectus fuissem fuisses fuisset, et pluraliter
erint; eodem modo tempore praeterito plusquamperfecto cum lectus essem esses esset, et pluraliter cum lecti essemus essetis essent; et ulteriore modo cum lectus fuissem fuisses fuisset, et pluraliter
r <04.362> cum lecti simus sitis sint; et ulteriore modo cum lectus fuerim fueris fuerit, et pluraliter cum lecti fuerimus fueritis fuerint; eodem modo tempore praeterito plus quam perfecto cum lectus
r <04.362> cum lecti simus sitis sint; et ulteriore modo cum lectus fuerim fueris fuerit, et pluraliter cum lecti fuerimus fueritis fuerint; eodem modo tempore praeterito plusquamperfecto cum lectus e
pluraliter cum lecti erimus eritis erint; et ulteriore modo cum lectus fuero fueris fuerit, et pluraliter cum lecti fuerimus fueritis fuerint. Infinitiuo modo numeris et personis tempore praesenti legi, pra
pluraliter cum lecti erimus eritis erint; et ulteriore modo cum lectus fuero fueris fuerit, et pluraliter cum lecti fuerimus fueritis fuerint. Infinitiuo modo numeris et personis tempore praesenti et praet
r cum lecti essemus essetis essent; et ulteriore modo cum lectus fuissem fuisses fuisset, et pluraliter cum lecti fuissemus fuissetis fuissent; eodem modo tempore futuro cum lectus ero eris erit, et plura
i legerentur; eodem modo tempore praeterito perfecto cum lectus sim sis sit, et pluraliter <04.362> cum lecti simus sitis sint; et ulteriore modo cum lectus fuerim fueris fuerit, et pluraliter cum lecti f
sem fuisses fuisset, et pluraliter cum lecti fuissemus fuissetis fuissent; eodem modo tempore futuro cum lectus ero eris erit, et pluraliter cum lecti erimus eritis erint; et ulteriore modo cum lectus fuer
et pluraliter cum lecti fuerimus fueritis fuerint; eodem modo tempore praeterito plus quam perfecto cum lectus essem esses esset, et pluraliter cum lecti essemus essetis essent; et ulteriore modo cum l
, et pluraliter cum lecti fuerimus fueritis fuerint; eodem modo tempore praeterito plusquamperfecto cum lectus essem esses esset, et pluraliter cum lecti essemus essetis essent; et ulteriore modo cum l
o perfecto cum lectus sim sis sit, et pluraliter <04.362> cum lecti simus sitis sint; et ulteriore modo cum lectus fuerim fueris fuerit, et pluraliter cum lecti fuerimus fueritis fuerint; eodem modo tempo
tempore futuro cum lectus ero eris erit, et pluraliter cum lecti erimus eritis erint; et ulteriore modo cum lectus fuero fueris fuerit, et pluraliter cum lecti fuerimus fueritis fuerint. Infinitiuo modo nu
fecto cum lectus essem esses esset, et pluraliter cum lecti essemus essetis essent; et ulteriore modo cum lectus fuissem fuisses fuisset, et pluraliter cum lecti fuissemus fuissetis fuissent; eodem modo
eretur, et pluraliter cum legeremur legeremini legerentur; eodem modo tempore praeterito perfecto cum lectus sim sis sit, et pluraliter <04.362> cum lecti simus sitis sint; et ulteriore modo cum lectu
i qui sunt? Indicatiuus, ut lego; imperatiuus, ut lege; optatiuus, ut utinam legerem; coniunctiuus, ut cum legam; infinitiuus, ut legere; inpersonalis, ut legitur. Formae uerborum quot sunt? Quattuor. Q
iuus, ut legam: sed hunc nos modum non accipimus; optatiuus, ut utinam legerem, coniunctiuus, ut cum legam; infinitiuus, ut legere; inpersonalis, ut legitur. Hunc quidam modum pro genere ac sig
106
K04.381
04.360
04.361
04.360
04.361
04.360
04.361
04.360
04.361
04.360
H04.360
K04.360
H04.361
K04.361
04.361
H04.361
K04.361
H04.361
K04.361
H04.391
K04.391
H04.397
K04.397
H04.395
K04.395
04.396
H04.369
K04.369
04.369
04.388
H04.385
K04.385
04.400
04.391
04.394
04.380
H04.369
K04.369
H04.369
K04.369
04.381
04.392
04.402
04.393
04.367
H04.366
CIRILO GARCÍA ROMÁN
missiuus, ut legam: sed hunc nos modum non accipimus; optatiuus, utinam legerem, coniunctiuus,
gam legas legat, et pluraliter utinam legamus legatis legant. Coniunctiuo modo tempore praesenti
ni legantur. Coniunctiuo modo tempore praesenti cum legar legaris uel legare legatur, et pluraliter
legamus legatis legant. Coniunctiuo modo tempore praesenti cum legam legas legat, et pluraliter
gare legatur, et pluraliter utinam legamur legamini legantur. Coniunctiuo modo tempore praesenti
am legas legat, et pluraliter cum legamus legatis legant; eodem modo tempore praeterito inperfecto
eodem modo tempore praeterito inperfecto cum legerer legereris uel legerere legeretur, et pluraliter
legatis legant; eodem modo tempore praeterito inperfecto cum legerem legeres legeret, et pluraliter
are legatur, et pluraliter cum legamur legamini legantur; eodem modo tempore praeterito inperfecto
res legeret, et pluraliter cum legeremus legeretis legerent; eodem modo tempore praeterito perfecto
egeretis legerent; eodem modo tempore praeterito perfecto cum legerim legeris legerit, et pluraliter
egeretis legerent; eodem modo tempore praeterito perfecto cum legerim legeris legerit, et pluraliter
legissemus legissetis legissent; eodem modo tempore futuro cum legero legeris legerit, et pluraliter
legissemus legissetis legissent; eodem modo tempore futuro cum legero legeris legerit, et pluraliter
sem legisses legisset, et pluraliter cum legissemus legissetis legissent; eodem modo tempore futuro
iter cum legerimus legeritis legerint; eodem modo <04.361> tempore praeterito plus quam perfecto
liter cum legerimus legeritis legerint; eodem modo <04.361> tempore praeterito plusquamperfecto
modo <04.361> tempore praeterito plus quam perfecto cum legissem legisses legisset, et pluraliter
m modo <04.361> tempore praeterito plusquamperfecto cum legissem legisses legisset, et pluraliter
am multi sunt qui non putant ambiguas praepositiones nisi duas, in et sub; ceterum super et subter,
ulti sunt qui non putant praepositiones esse ambiguas nisi duas, in et sub; ceterum super et subter,
lexeos sunt et dianoeas, sed schemata dianoeas ad oratores pertinent, ad grammaticos lexeos. Quae
e uerborum et sensuum. sed schemata dianoeas ad oratores pertinent, ad grammaticos lexeos. Quae
emphaton est obscena enuntiatio uel in conposita dictione uel in <04.395> uno uerbo, ut ‘numerum
enphaton est obscena enuntiatio uel in conposita dictione uel in <04.395> uno uerbo, ut ‘numerum
ofugus’, cum Italia correpte dici debeat. Systole est correptio contraria ectasi, ut ‘aquosus Orion’,
littera est; aut cum partem orationis terminat breuis syllaba, quae in unam desinit consonantem; aut
littera est; aut cum partem orationis terminat breuis syllaba, quae in unam desinit consonantem; aut
uidetur nota; aut cum correptam uocalem duae consonantes secuntur, quarum prior s littera est; aut
us, quae, quia a uerbo non ueniunt, non sunt participiis applicanda. Ex quibus sunt etiam illa, quae,
r figuras, ut impleo, alia per tempora, ut fero, alia per personas, ut edo. Verba quoque inpersonalia
alia per personas, ut [cedo facesso adsum soleo faxo impleo fero] edo. Verba quoque inpersonalia
peramus aliquem uel ostendimus uel ornamus. Synecdoche est significatio pleni intellectus capax,
t circum utriusque casus inuenimus. Sed scire nos conuenit praepositiones ius suum tunc retinere,
Per aduerbia, sicut 'intus eo' pro intro, et 'foras sto' pro foris, et 'Italia uenio' et 'ad Romam pergo',
ec, quisquis, [quisnam], quispiam, aliquis [et cetera]. Nam idem, quod constat ex duobus corruptis,
, aut cum pars orationis desinit in longam, quae diphthongos appellatur, sequente statim uocali; aut
pars orationis desinit in longam syllabam, quae diphthongus appellatur, sequente statim uocali; aut
ngos appellatur, sequente statim uocali; aut cum producta uocalis est uocali altera consequente; aut
ngus appellatur, sequente statim uocali; aut cum producta uocalis est uocali altera consequente; aut
pronomina ea putantur, quae, cum sola sint, uicem nominis conplent, ut quis, iste, ille; articuli uero
e temporis toni adspirationis. Per adiectionem litterae fiunt barbarismi, sicut ‘relliquias Danaum’,
erosque deo similis’. Parabole est rerum genere dissimilium conparatio, ut \ ‘qualis mugitus fugit
rationis obtineat. Multi etiam dubitauerunt, scala quadriga scopa soloecismus an barbarismus esset,
onantem et aliquam uocalem constituitur, ut quoniam, quidem. Huic item digammon adscribi solet,
super Priamo rogitans’, hoc est de Priamo. In quam uim habet? Etiam tum accusatiuo casui seruit,
cum legam; infinitiuus, legere; inpersonalis, legitur. Hunc quidam modum pro genere ac significa
cum legam legas legat, et pluraliter cum legamus legatis legant; eodem modo tempore praeterito in
cum legamur legamini legantur; eodem modo tempore praeterito inperfecto cum legerer legereris u
cum legamus legatis legant; eodem modo tempore praeterito inperfecto cum legerem legeres legere
cum legar legaris uel legare legatur, et pluraliter cum legamur legamini legantur; eodem modo tem
cum legerem legeres legeret, et pluraliter cum legeremus legeretis legerent; eodem modo tempore
cum legeremur legeremini legerentur; eodem modo tempore praeterito perfecto cum lectus sim sis
cum legeremus legeretis legerent; eodem modo tempore praeterito perfecto cum legerim legeris leg
cum legerer legereris uel legerere legeretur, et pluraliter cum legeremur legeremini legerentur; eod
cum legerim legeris legerit, et pluraliter cum legerimus legeritis legerint; eodem modo <04.361> te
cum legerimus legeritis legerint; eodem modo <04.361> tempore praeterito plus quam perfecto cu
cum legerimus legeritis legerint; eodem modo <04.361> tempore praeterito plusquamperfecto cum
cum legerimus legeritis legerint. Infinitiuo modo numeris et personis tempore praesenti legere, pr
cum legerimus legeritis legerint. Infinitiuo modo numeris et personis tempore praesenti et praeteri
cum legero legeris legerit, et pluraliter cum legerimus legeritis legerint. Infinitiuo modo numeris e
cum legissem legisses legisset, et pluraliter cum legissemus legissetis legissent; eodem modo temp
cum legissem legisses legisset, et pluraliter cum legissemus legissetis legissent; eodem modo temp
cum legissemus legissetis legissent; eodem modo tempore futuro cum legero legeris legerit, et plur
cum legissemus legissetis legissent; eodem modo tempore futuro cum legero legeris legerit, et plur
cum locum significant, figurate ablatiuo iungi. Extra quam formam super praepositio, cum de signi
cum locum significant, figurate ablatiuo iungi. Extra quam formam super praepositio, cum de signi
cum multa sint, ex omnibus necessaria fere sunt decem et septem, quorum haec sunt nomina: prolem
cum multa sint, ex omnibus necessaria fere sunt decem et septem, quorum haec sunt nomina: prolep
cum nauibus aequet’ et ‘arrige aures Pamphile’. Pleonasmos est adiectio uerbi superuacui ad plena
cum nauibus aequet’, ‘arrige aures Pamphile’. Pleonasmos est adiectio uerbi superuacui ad plenam
cum Orion producte dici debeat. Diaeresis est discissio syllabae unius in duas facta, ut \ ‘Olli resp
cum pars orationis desinit in longam, quae diphthongos appellatur, sequente statim uocali; aut cum
cum pars orationis desinit in longam syllabam, quae diphthongus appellatur, sequente statim uocali
cum partem orationis terminat breuis syllaba, quae in unam desinit consonantem; aut cum pars orat
cum participia uideantur, uerborum tamen significatione priuata sunt, ut pransus, cenatus, placita, n
cum per omnes modos declinari possunt, inueniuntur quaedam defectiua, ut liquet, miseret. 13. D
cum per omnes modos declinari possunt, inueniuntur quaedam defectiua, ut liquet, miseret. DE A
cum plus minusue pronuntiat. Aut enim a parte totum ostendit, ut ‘puppesque tuae pubesque tuoru
cum praeponuntur, subpositas uero et significationem suam et uim nominis et legem propriam non
cum praepositio nomini separatim addenda sit, non aduerbio. Per praepositiones, cum alia pro alia
cum producitur, masculinum pronomen est, cum corripitur, neutrum; ut hic correptum pronomen e
cum producta uocalis est uocali altera consequente; aut cum pronomen c littera terminatum uocalis
cum producta uocalis est uocali altera consequente; aut cum pronomen c littera terminatum uocalis
cum pronomen c littera terminatum uocalis statim subsequitur; aut cum correptam uocalem suscipit
cum pronomen c littera terminatum uocalis statim subsequitur; aut cum correptam uocalem suscipit
cum [pronominibus aut] nominibus aut participiis iunguntur, ut hic huius huic hunc o ab hoc, et plu
cum reliquias per unum l dicere debeamus; syllabae, ut ‘nos abiisse rati’ pro abisse; temporis, ut ‘It
cum saucius aram / taurus’ // et cetera. Paradigma est enarratio exempli hortantis aut deterrentis; h
cum scilicet id genus dictionis barbarismum esse uel ex ipsius uitii definitione facile possit agnosci
cum sibi ipsa praeponitur, ut seruus, uulgus. Nam i litteram geminari in una syllaba posse plurimi n
cum significat contra, ut in adulterum, in desertorem. Subter quam uim habet? Eandem quam super
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
K04.366
04.402
H04.398
K04.398
K04.397
04.381
04.372
04.381
04.359
H04.370
K04.370
04.370
04.390
04.401
H04.390
K04.390
04.396
04.393
107
o tantum, ut ‘multa super Priamo rogitans’. In quam uim habet? Etiam tum accusatiuo casui seruit, cum significat contra, ut in adulterum, in desertorem. Subter quam uim habet? Eandem quam super
a sententia per occultam similitudinem rerum, ut \ ‘mater me genuit, eadem mox gignitur ex me’, // cum significet aquam in glaciem concrescere et ex eadem rursus effluere. Charientismos est tropu
exeunt uerba diuersa, ut \ ‘maerentes flentes lacrimantes commiserantes’. // Homoeoteleuton est, cum simili modo dictiones plurimae finiuntur, ut \ ‘eos reduci quam relinqui, deuehi quam deseri /
s exeunt uerba diuersa, ut \ ‘merentes flentes lacrimantes commiserantes’. // Homoeoteleuton est, cum simili modo dictiones plurimae finiuntur, ut \ ‘eos reduci quam relinqui, deuehi quam deseri /
eri soleat non solum per partes orationis, sed et per accidentia partibus orationis. item syllepsis est, cum singularis dictio plurali uerbo adiungitur, ut \ sunt nobis mitia poma, / castaneae molles et pres
ificet et quantitatem. Inter pronomina et articulos hoc interest, quod pronomina ea putantur, quae, cum sola sint, uicem nominis conplent, ut quis, iste, ille; articuli uero cum [pronominibus aut] nom
litteram ponimus. Media distinctio est, ubi fere tantum de sententia superest, quantum iam diximus, cum tamen respirandum sit: huius punctum ad mediam litteram ponimus. In lectione tota sententia
ment, ideo quod articulis in declinatione non indigent. 12. DE VERBO Verbum est pars orationis cum tempore et persona sine casu aut agere aliquid aut pati aut neutrum significans. Verbo accidun
, quisquis, quisnam, quispiam, aliquis et cetera. 4. DE VERBO Verbum quid est? Pars orationis cum tempore et persona sine casu aut agere aliquid aut pati aut neutrum significans. Verbo quot ac
ecim duplices faciunt, ita idem cum trisyllabis iuncti triginta et duos de se reddunt. Trisyllabi uero cum trisyllabis geminati sexaginta et quattuor colliguntur. Atque excepto amphibrachy et epitrito, q
ecim duplices faciunt, ita idem cum trisyllabis iuncti triginta et duos de se reddunt. Trisyllabi uero cum trisyllabis geminati sexaginta et quattuor colliguntur. Atque excepto amphibracho [quem metr
cuntur. Nam quem ad modum pedes disyllabi quattuor geminati sedecim duplices faciunt, ita idem cum trisyllabis iuncti triginta et duos de se reddunt. Trisyllabi uero cum trisyllabis geminati sexagi
atiui casus sunt, cum ad locum uel nos uel quoslibet ire isse ituros esse significamus; tunc ablatiui, cum uel nos uel quoslibet in loco esse fuisse futuros esse significamus. Cuius rei exempla sunt hae
ologia, anastrophe, parenthesis, tmesis, synchysis. Hysterologia uel hysteroproteron est sententiae cum uerbis ordo mutatus, ut \ ‘torrere parant flammis et frangere saxo’. // Anastrophe est uerboru
nes, praeter officium, propter rem, supra caelum, usque Oceanum, penes arbitros. Ex his ad et apud, cum unius casus sint, diuerso modo ponuntur. Dicimus enim 'ad amicum uado', 'apud amicum sum'.
rem, supra caelum, [circiter annos], usque Oceanum, [secus uos] penes arbitros. Ex his ad et apud, cum unius casus sint, diuerso modo ponuntur. Dicimus enim 'ad amicum uado', 'apud amicum sum'.
enitus dum parte geruntur’. // Haec a quibusdam syncrisis nominatur. Ecthlipsis est consonantium cum uocalibus aspere concurrentium quaedam difficilis ac dura conlisio, ut \ ‘multum ille et terris i
hunc; aut interrogati, quo pergamus respondeamus Romae; aut unum [re]salutantes saluete dicamus, cum utique praecedens demonstratio uel interrogatio uel salutatio uim contextae orationis obtineat.
Cumae (1) 04.377.
H04.377 luralia, ut populus, contio, plebs; sunt quaedam positione pluralia, intellectu singularia, ut Athenae, Cumae, Thebae, Mycenae. 8. Figurae nominibus accidunt duae, simplex et conposita: simplex, ut
K04.377 pulus, [conuentus] contio, plebs; sunt quaedam positione pluralia, intellectu singularia, ut Athenae, Cumae, Thebae, Mycenae. Figurae nominibus accidunt duae, simplex et conposita: simplex, ut d
cur (2) 04.362, 04.386.
04.362
04.386
; demonstrandi, ut en, ecce; optandi, ut utinam; hortandi, ut eia; ordinis, ut deinde; interrogandi, ut cur, quare, quamobrem; similitudinis, ut quasi, ceu; qualitatis, ut docte, pulchre; quantitatis, ut mul
; demonstrandi, ut en, ecce; optandi, ut utinam; hortandi, ut eia; ordinis, ut deinde; interrogandi, ut cur, quare, quamobrem; similitudinis, ut quasi, ceu; qualitatis, ut docte, pulchre; quantitatis, ut mul
curro (4) 04.360, 04.382, 04.383, 04.385.
H04.382
K04.382
04.385
H04.360
K04.360
04.383
ine perfectae formae, ut pytisso, uacillo. Et frequentatiua saepe in tres gradus deducunt uerbum, ut
rigine perfectae formae, ut pitisso, uacillo. Et frequentatiua saepe in tres gradus ducunt uerbum, ut
sonantes, ut sedeo, lanio, inruo, libo, uoco, uado, lego, traho, inpello, <04.385> amo, cano, scalpo,
utra quae sunt? <04.360> Quae in o desinunt, ut actiua, sed accepta r littera Latina non sunt, ut sto,
utra quae sunt? <04.360> Quae in o desinunt, ut actiua, sed accepta r littera Latina non sunt, ut sto,
iua, ut legor lego. Neutra sunt quae o littera terminantur et accepta r littera Latina non sunt, ut sto,
curro curso cursito, saepe in duos tantum, ut uolo uolito. Sunt uerba inchoatiuis similia, quae incho
curro curso cursito, saepe in duos tantum, ut uolo uolito. Sunt uerba inchoatiuis similia, quae incho
curro, lasso, peto, texo. His accedunt i et u pro consonantibus, ut aio, adiuuo: nam triumpho per p
curro{: stor, curror non dicitur}. Deponentia quae sunt? Quae similiter ut passiua in r desinunt, se
curro: stor, curror non dicimus. Deponentia quae sunt? Quae in r desinunt, ut passiua, sed ea dem
curro. Sunt etiam neutra, quae i littera terminantur, ut odi, noui, memini. Sunt item, quae in um syl
curror (1) 04.360.
H04.360 t? <04.360> Quae in o desinunt, ut actiua, sed accepta r littera Latina non sunt, ut sto, curro{: stor, curror non dicitur}. Deponentia quae sunt? Quae similiter ut passiua in r desinunt, sed ea dempta
K04.360 nt? <04.360> Quae in o desinunt, ut actiua, sed accepta r littera Latina non sunt, ut sto, curro: stor, curror non dicimus. Deponentia quae sunt? Quae in r desinunt, ut passiua, sed ea dempta Latina
currus (1) 04.397.
H04.397 mpsis est dissimilium clausularum per unum uerbum conglutinata conceptio, ut ‘hic illius arma, Hic currus fuit’. Hoc schema ita late patet, ut fieri soleat et per partes orationis, et per accidentia partib
K04.397 epsis est dissimilium clausularum per unum uerbum conglutinata conceptio, ut ‘hic illius arma, Hic currus fuit’. Hoc schema ita late patet, ut fieri soleat non solum per partes orationis, sed et per acci
cursim (1) 04.385.
108
04.385
CIRILO GARCÍA ROMÁN
rio, ut Tullius Tulliane; a uocabulo, ut ostium ostiatim; a pronomine, ut meatim, tuatim; a uerbo, ut cursim, strictim; a nomine et uerbo, ut pedetemptim; a participio, ut indulgens indulgenter. A no
cursito (1) 04.382.
H04.382 e formae, ut pytisso, uacillo. Et frequentatiua saepe in tres gradus deducunt uerbum, ut curro curso cursito, saepe in duos tantum, ut uolo uolito. Sunt uerba inchoatiuis similia, quae inchoatiua non es
K04.382 ctae formae, ut pitisso, uacillo. Et frequentatiua saepe in tres gradus ducunt uerbum, ut curro curso cursito, saepe in duos tantum, ut uolo uolito. Sunt uerba inchoatiuis similia, quae inchoatiua non es
curso (1) 04.382.
H04.382 rfectae formae, ut pytisso, uacillo. Et frequentatiua saepe in tres gradus deducunt uerbum, ut curro curso cursito, saepe in duos tantum, ut uolo uolito. Sunt uerba inchoatiuis similia, quae inchoatiua
K04.382 perfectae formae, ut pitisso, uacillo. Et frequentatiua saepe in tres gradus ducunt uerbum, ut curro curso cursito, saepe in duos tantum, ut uolo uolito. Sunt uerba inchoatiuis similia, quae inchoatiua
custodibus
04.365
04.390
(2) 04.365, 04.390.
us. Quo modo? Dicimus enim a domo, ab homine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de foro, e iure, ex praefectura, pro clientibus, prae timore, palam omnibus, sine labore,
absque, tenus. Dicimus enim a domo, ab homine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de foro, e iure, ex praefectura, pro clientibus, prae timore, palam omnibus, sine labore,
d (2) 04.368, K04.380.
04.368 Mutae sunt quae nec per se proferuntur nec per se syllabam faciunt. Sunt autem numero nouem, b c d g h k p q t. Ex his superuacuae quibusdam uidentur k et q; qui nesciunt, quotiens a sequitur, k litt
K04.380 04.380> nostras, cuiates nostrates; alia ordinis, ut quotus, totus; alia numeri, ut quot, tot [sed si per d scribatur, pronomen personale est; si per t, numeri]; alia ad aliquid finita, ut meus, tuus, illius; ha
da (14) 04.358, 04.360, 04.362, 04.362, 04.363, 04.363, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.365, 04.365, 04.365, 04.365.
H04.362
K04.362
04.363
H04.364
K04.364
04.364
04.363
04.360
04.364
04.364
H04.358
K04.358
04.365
04.365
04.365
H04.362
K04.362
H04.365
K04.365
i aut separandi aut iurandi aut eligendi aut congregandi aut prohibendi aut euentus aut conparandi.
i aut separandi aut iurandi aut eligendi aut congregandi aut prohibendi aut euentus aut conparandi.
erbiorum in <04.363> quo est? In tribus gradibus conparationis, positiuo, conparatiuo, superlatiuo.
idem, equidem, saltim, uidelicet, quamquam, quamuis, quoque, autem, porro, porro autem, tamen.
idem, equidem, saltim, uidelicet, quamquam, quamuis, quoque, autem, porro, porro autem, tamen.
um quot species habet? Quinque. Quas? Copulatiuas, disiunctiuas, expletiuas, causales, rationales.
entes. Figurae participiorum quot sunt? Duae. Quae? Simplex, ut legens; conposita, ut neglegens.
gam. Personae uerborum quot sunt? Tres. Quae? Prima, ut lego; secunda, ut legis; tertia, ut legit.
opulatiuas, disiunctiuas, expletiuas, causales, rationales. Da copulatiuas. Et, que, at, atque, ac, ast.
rationales. Da copulatiuas. Et, que, at, atque, ac, ast. Da disiunctiuas. Aut, ue, uel, ne, nec, neque.
ris uestrum uestri uestro uestrum o a uestro, et pluraliter uestra uestrorum uestris uestra o a uestris.
ularis uestrum uestri uestro uestrum a uestro, et pluraliter uestra uestrorum uestris uestra a uestris.
ns ripam, ultra fines, praeter officium, propter rem, supra caelum, usque Oceanum, penes arbitros.
aepositioni quot accidunt? Vnum. Quid? Casus tantum. Quot? Duo. Qui? Accusatiuus et ablatiuus.
etenim, ne, sed, interea, licet, quamobrem, praesertim, item, itemque, ceterum, alioquin, praeterea.
ohibendi aut euentus aut conparandi. Da aduerbia loci: ut hic uel ibi, intus uel foris, illuc uel inde.
rohibendi aut euentus aut conparandi. Da aduerbia loci: ut hic uel ibi, intus uel foris, illic uel inde.
prae timore, palam omnibus, sine labore, absque iniuria, tenus pube, quod nos dicimus pube tenus.
prae timore, palam omnibus, sine labore, absque iniuria, tenus pube, quod nos dicimus pube tenus.
Da aduerbia loci: ut hic uel ibi, intus uel foris, illuc uel inde. Da temporis: ut hodie, nuper, aliquand
Da aduerbia loci: ut hic uel ibi, intus uel foris, illic uel inde. Da temporis: ut hodie, nuper, aliquand
Da aduerbium positiui gradus. Vt docte; conparatiui, ut doctius; superlatiui, ut doctissime. Magis d
Da causales. Si, etsi, etiamsi, si quidem, quando, <04.365> quandoquidem, quin, quin etiam, quate
Da causales. Si, etsi, etiamsi, si quidem, quando, <04.365> quando quidem, quin, quin etiam, quati
Da copulatiuas. Et, que, at, atque, ac, ast. Da disiunctiuas. Aut, ue, uel, ne, nec, neque. Da expletiu
Da declinationem participii. Legens participium ueniens a uerbo actiuo temporis praesentis generis
Da declinationem uerbi actiui. Lego uerbum actiuum indicatiuo modo dictum temporis praesentis n
Da disiunctiuas. Aut, ue, uel, ne, nec, neque. Da expletiuas. Quidem, equidem, saltim, uidelicet, qu
Da expletiuas. Quidem, equidem, saltim, uidelicet, quamquam, quamuis, quoque, autem, porro, por
Da horum conposita. Egomet, tute, illic, istic, idem masculino genere <04.359> productum, neutro
Da horum conposita. Egomet, tute, illic, istic, idem masculino genere <04.359> productum, neutro
Da praepositiones casus ablatiui. A, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, abs
Da praepositiones casus accusatiui. Ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum, circa, contra, erga,
Da rationales. Ita, itaque, enim, enimuero, quia, quapropter, quoniam, quoniam quidem, quippe, er
Da temporis: ut hodie, nuper, aliquando; numeri, ut semel, bis; negandi, ut non; adfirmandi, ut etia
Da temporis: ut hodie, nuper, aliquando; numeri, ut semel, bis; negandi, ut non; affirmandi, ut etia
Da utriusque casus praepositiones. In, sub, super, subter. In et sub quando accusatiuo casui seruiunt
Da utriusque casus praepositiones. In, sub, super, subter. In et sub quando accusatiuo casui iungunt
dactylica (1) 04.370.
04.370
um trina condicio reperitur. In aliis enim aequa diuisio est, in aliis dupla, in aliis sescupla; et prima dactylica, secunda iambica, tertia paeonica nominatur. Sunt in uno quoque metro pedes legitimi, su
dactylus (1) 04.370.
04.370
> Aeneas; anapaestus ex duabus breuibus et longa temporum quattuor, ut Erato; huic contrarius est dactylus ex longa et duabus breuibus temporum quattuor, ut Maenalus; amphibrachys ex breui et l
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
109
Danai (1) 04.394.
04.394
erbum / Ilium et omnis humo fumat Neptunia Troia’ // pro 'cecidit et fumauit'. Per personas, sicut \ ‘Danai, qui parent Atridis, quam primum arma sumite’ // pro 'qui paretis sumite'. Per aduerbia, sic
Danaum (1) 04.392.
04.392
rae syllabae temporis toni adspirationis. Per adiectionem litterae fiunt barbarismi, sicut ‘relliquias Danaum’, cum reliquias per unum l dicere debeamus; syllabae, ut ‘nos abiisse rati’ pro abisse; tem
Dardanius (1) 04.393.
04.393
tes nominum fiunt soloecismi, sicut \ ‘hauriat hunc oculis ignem crudelis ab alto / Dardanus’ // pro Dardanius: proprium nomen pro appellatiuo posuit. Per genera, sicut ‘'ualidi silices'’ et ‘amarae co
Dardanus (1) 04.393.
04.393
Nam per qualitates nominum fiunt soloecismi, sicut \ ‘hauriat hunc oculis ignem crudelis ab alto / Dardanus’ // pro Dardanius: proprium nomen pro appellatiuo posuit. Per genera, sicut ‘'ualidi silic
dasian
(1) H04.372.
H04.372 ultimam uocalem, cuius consonans remanet, ut est ‘tanton’ me crimine dignum Duxisti?’ Ceterum dasian ⸠‚ et psilen ⸡‚ apud Latinos H littera uocali addita uel detracta significat. 6. DE POSITVR
K04.372 ultimam uocalem, cuius consonans remanet, ut est ‘tanton’ me crimine dignum Duxisti?’ Ceterum δασεῖαν‚ et ψιλήν apud Latinos h littera uocali addita uel detracta significat. DE POSITVRIS. T
date
(1) 04.399.
04.399
ton uel asyndeton est figura superiori contraria carens coniunctionibus, ut \ ‘Ite / ferte citi flammas, date tela, impellite remos’. // 6. DE TROPIS Tropus est dictio translata a propria significatione a
datiui (1) 04.384.
04.384
datiuo
04.386
04.385
H04.386
K04.386
04.356
04.364
H04.356
K04.356
04.356
04.356
04.356
04.356
04.364
H04.356
K04.356
04.356
04.356
04.356
04.364
. Sunt uerba praeterea, quorum alia genetiui casus formulam seruant, ut misereor, reminiscor; alia datiui, ut maledico, suadeo; alia accusatiui, ut accuso, inuoco; alia ablatiui, ut abscedo, auertor; ali
(24) 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.364, 04.384, 04.384, 04.384, 04.385, 04.386, 04.386.
<04.386> huic docto docte {[et huic sedulo sedule]}. Quae in r exeunt, ab eo nomine ueniunt, quod datiuo casu i littera terminatur, ut huic agili agiliter. Contra quam regulam multa saepius usurpauit
mat’, 'horrendum resonat'. Ergo aduerbia, quae in e productam exeunt, ab eo nomine ueniunt, quod datiuo casu o littera terminatur, ut <04.386> huic docto docte {[et huic sedulo sedule]}. Quae in r
i agiliter. Contra quam regulam multa saepius usurpauit auctoritas. Nam quaedam, ut diximus, et in datiuo casu permanent et aduerbia faciunt, ut falso, sedulo; quaedam contra faciunt, ut huic duro n
i agiliter. Contra quam regulam multa saepius usurpauit auctoritas. Nam quaedam, ut diximus, et in datiuo casu [in o] permanent et aduerbia [similiter] faciunt, ut falso, sedulo; quaedam [multa] contr
t pluraliter nominatiuo hi et hae felices et haec felicia, genetiuo horum et harum et horum felicium, datiuo his felicibus, accusatiuo hos et has felices et haec felicia, uocatiuo o felices et o felicia, ablat
raliter nominatiuo hi et hae legentes et haec legentia, genetiuo horum et harum et horum legentium, datiuo his legentibus, accusatiuo hos et has legentes et haec legentia, uocatiuo o legentes et o legen
gister, ablatiuo ab hoc magistro; et pluraliter nominatiuo hi magistri, genetiuo horum magistrorum, datiuo his magistris, accusatiuo hos magistros, uocatiuo o magistri, ablatiuo ab his magistris. Mus
strum, ablatiuo ab hoc magistro; et pluraliter nominatiuo hi magistri, genetiuo horum magistrorum, datiuo his magistris, accusatiuo hos magistros, uocatiuo o magistri, ablatiuo ab his magistris. Mus
tiuo o Musa, ablatiuo ab hac Musa; et pluraliter nominatiuo hae Musae, genetiuo harum Musarum, datiuo his Musis, accusatiuo has Musas, uocatiuo o Musae, ablatiuo ab his Musis. Scamnum nom
hac sacerdote; et pluraliter nominatiuo hi et hae sacerdotes, genetiuo horum et harum sacerdotum, datiuo his sacerdotibus, accusatiuo hos et has sacerdotes, uocatiuo o sacerdotes, ablatiuo ab his sac
mnum, ablatiuo ab hoc scamno; et pluraliter nominatiuo haec scamna, genetiuo horum scamnorum, datiuo his scamnis, accusatiuo haec scamna, uocatiuo o scamna, ablatiuo ab his scamnis. Sacerdo
inatiui et uocatiui, quod declinabitur sic: nominatiuo hic et haec et hoc felix, genetiuo huius felicis, datiuo huic felici, accusatiuo hunc et hanc felicem et hoc felix, uocatiuo o felix, ablatiuo ab hoc et
atiui, quod declinabitur sic: nominatiuo hic et haec et hoc legens, genetiuo <04.364> huius legentis, datiuo huic legenti, accusatiuo hunc et hanc legentem et hoc legens, uocatiuo o legens, ablatiuo ab
atiui et uocatiui, quod declinabitur sic: nominatiuo <04.356> hic magister, genetiuo huius magistri, datiuo huic magistro, accusatiuo hunc magistrum, uocatiuo o magister, ablatiuo ab hoc magistro; et
atiui et uocatiui, quod declinabitur sic: nominatiuo <04.356> hic magister, genetiuo huius magistri, datiuo huic magistro, accusatiuo hunc magistrum, ablatiuo ab hoc magistro; et pluraliter nominatiu
casus nominatiui et uocatiui, quod declinabitur sic: nominatiuo haec Musa, genetiuo huius Musae, datiuo huic Musae, accusatiuo hanc Musam, uocatiuo o Musa, ablatiuo ab hac Musa; et pluraliter n
natiui et uocatiui, quod declinabitur sic: nominatiuo hic et haec sacerdos, genetiuo huius sacerdotis, datiuo huic sacerdoti, accusatiuo hunc et hanc sacerdotem, uocatiuo o sacerdos, ablatiuo ab hoc et
tiui accusatiui et uocatiui, quod declinabitur sic: nominatiuo hoc scamnum, genetiuo huius scamni, datiuo huic scamno, accusatiuo hoc scamnum, uocatiuo o scamnum, ablatiuo ab hoc scamno; et pl
lecta ab hoc lecto; et pluraliter nominatiuo lecti lectae lecta, genetiuo lectorum lectarum lectorum, datiuo lectis, accusatiuo lectos lectas lecta, uocatiuo lecti lectae lecta, ablatiuo ab his lectis. Legen
110
04.364
04.364
04.364
04.364
04.364
04.384
04.384
04.384
CIRILO GARCÍA ROMÁN
natiui et uocatiui, quae declinabuntur sic: nominatiuo lectus lecta lectum, genetiuo lecti lectae lecti, datiuo lecto lectae lecto, accusatiuo lectum lectam lectum, uocatiuo lecte lecta lectum, ablatiuo ab
ecturo; et pluraliter nominatiuo lecturi lecturae lectura, genetiuo lecturorum lecturarum lecturorum, datiuo lecturis, accusatiuo lecturos lecturas lectura, uocatiuo lecturi lecturae lectura, ablatiuo ab his
atiui, quae declinabuntur sic: nominatiuo lecturus lectura lecturum, genetiuo lecturi lecturae lecturi, datiuo lecturo lecturae lecturo, accusatiuo lecturum lecturam lecturum, uocatiuo lecture lectura lect
; et pluraliter nominatiuo legendi legendae legenda, genetiuo legendorum legendarum legendorum, datiuo legendis, accusatiuo legendos legendas legenda, uocatiuo legendi legendae legenda, ablatiu
quae declinabuntur sic: nominatiuo legendus legenda legendum, genetiuo legendi legendae legendi, datiuo legendo legendae legendo, accusatiuo legendum legendam legendum, uocatiuo legende lege
. Quae in it exeunt, casui seruiunt datiuo, ut contingit mihi tibi illi. Quae uero in et exeunt, ea modo datiuo, modo accusatiuo casui seruiunt: datiuo, ut libet mihi tibi illi; accusatiuo, ut decet me te illu
e in tur exeunt, casui seruiunt ablatiuo, ut geritur a me a te ab illo. Quae in it exeunt, casui seruiunt datiuo, ut contingit mihi tibi illi. Quae uero in et exeunt, ea modo datiuo, modo accusatiuo casui se
, ut contingit mihi tibi illi. Quae uero in et exeunt, ea modo datiuo, modo accusatiuo casui seruiunt: datiuo, ut libet mihi tibi illi; accusatiuo, ut decet me te illum. Sunt uerba praeterea, quorum alia g
datiuum (9) 04.356, 04.356, 04.377, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.379.
04.378
04.378
04.379
04.378
04.356
04.378
04.378
04.356
04.377
mina ablatiuo casu singulari i littera fuerint terminata, genetiuum pluralem in ium syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in bus, ut ab hac puppi, harum puppium, his et ab his puppibus. Huius modi
s et ab his uasis. Si uero e producta fuerint terminata, genetiuum pluralem in rum syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in bus, ut ab hac re, harum rerum, his et ab his rebus; et haec regula proprie f
ingulari u littera fuerint terminata, genetiuum pluralem in uum syllabam mittunt, geminata u littera, datiuum et ablatiuum in bus, ut ab hoc fluctu, horum fluctuum, his et ab his fluctibus. Nam nihil n
atiuo casu singulari e littera correpta fuerint terminata, genetiuum pluralem in um syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in bus, ut ab hoc pariete, horum parietum, his et ab his parietibus. Contra ha
omina ablatiuo casu singulari a uel o fuerint terminata genetiuum pluralem in quid mittunt? In rum, datiuum et ablatiuum in is. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari e uel i uel u fuerint termin
ina ablatiuo casu singulari a littera fuerint terminata, genetiuum pluralem in rum syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in is, ut ab hac Musa, harum Musarum, his et ab his Musis. Necesse est aute
ina ablatiuo casu singulari o littera fuerint terminata, genetiuum pluralem in rum syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in is, ut ab hoc docto, horum doctorum, his et ab his doctis. Contra hanc regu
t? Si e correpta fuerit, in um; si producta, in rum; si i fuerit, in ium; si u, in uum geminata u littera. Datiuum et ablatiuum in quid mittunt? In bus omnia. <04.357> 3. DE PRONOMINE Pronomen
t praeterea nomina, quorum alia genetiuum casum trahunt, ut ignarus belli, ‘securus amorum’; alia datiuum, ut inimicus malis, congruus paribus; alia accusatiuum, sed figurate, ut exosus bella, <04.
datiuus (5) 04.355, 04.363, 04.377, 04.377, 04.380.
04.377
04.355
H04.380
K04.380
H04.377
K04.377
04.363
ae aut conposita sunt aut conponi omnino non possunt. 9. Casus sunt sex, nominatiuus, genetiuus, datiuus, accusatiuus, uocatiuus, ablatiuus. Ex his duo recti appellantur, nominatiuus et uocatiuus, r
us, ut inexpugnabilis, inperterritus. Casus nominum quot sunt? Sex. Qui? Nominatiuus, genetiuus, datiuus, accusatiuus, uocatiuus, ablatiuus. Per hos omnium generum nomina pronomina participia
atiuum casum, pluralis habet. Casus item pronominum sex sunt, nominatiuus hic, genetiuus huius, datiuus huic, accusatiuus hunc, uocatiuus o, ablatiuus ab hoc. Sunt pronomina quae non per omnes
m casum, pluralis uero habet. Casus item pronominum sex sunt, nominatiuus hic, genetiuus huius, datiuus huic, accusatiuus hunc, uocatiuus o, ablatiuus ab hoc. Sunt pronomina quae non per omnes
tinum, nonnulli sextum casum appellant. Est autem nominatiuus hic Cato, genetiuus huius Catonis, datiuus huic Catoni, accusatiuus hunc Catonem, uocatiuus o Cato, ablatiuus ab hoc Catone. Quida
inum, non nulli sextum casum appellant. Est autem nominatiuus hic Cato, genetiuus huius Catonis, datiuus huic Catoni, accusatiuus hunc Catonem, uocatiuus o Cato, ablatiuus ab hoc Catone. Quida
Casus participiorum quot sunt? Sex. Qui? Nominatiuus, ut hic legens; genetiuus, ut huius legentis; datiuus, ut huic legenti; accusatiuus, ut hunc legentem; uocatiuus, ut o legens; ablatiuus, ut ab hoc
de (73) 04.355, 04.355, 04.357, 04.359, 04.362, 04.363, 04.363, 04.363, 04.363, 04.363, 04.364, 04.365, 04.365, 04.365, H04.366, 04.366, 04.367, 04.367, 04.368, 04.369, 04.370, 04.371, 04.371, 04.372,
04.372, 04.372, 04.372, 04.373, 04.374, 04.374, 04.374, 04.374, 04.374, 04.375, 04.377, 04.377, 04.379, 04.381, 04.382, 04.384, 04.385, 04.386, 04.387, 04.387, 04.387, 04.387, 04.387, 04.387, 04.387,
04.387, 04.388, 04.388, 04.388, 04.389, 04.390, 04.390, 04.391, 04.391, 04.391, K04.391, 04.391, 04.392, 04.393, 04.393, 04.393, 04.394, 04.395, 04.396, 04.396, 04.396, 04.397, 04.399, 04.400.
04.371
04.385
04.362
04.387
H04.391
K04.391
04.392
04.394
H04.388
K04.388
04.364
04.377
04.374
ns in dexteram partem /, grauis nota a summo in dexteram partem descendens \, circumflexus nota de acuto et graui facta /\, longus linea a sinistra in dexteram partem <04.372> aequaliter ducta –, br
lia cum per omnes modos declinari possunt, inueniuntur quaedam defectiua, ut liquet, miseret. 13. DE ADVERBIO Aduerbium est pars orationis, quae adiecta uerbo significationem eius explanat a
futuri legendus. Actiui uerbi regulam neutrale uerbum sequitur, passiui commune et deponens. 5. DE ADVERBIO Aduerbium quid est? Pars orationis, quae adiecta uerbo significationem eius exp
nitur, quae prouinciis locis regionibusue adici solet, quia de significatione nominis non recedunt, ut de Africa uenio, ad Siciliam pergo, in Italia sum. Praepositio separatim aduerbiis non adplicabitur
igurate ablatiuo iungi. Extra quam formam super praepositio, cum de significat, hoc est mentionem de aliquo fieri, ablatiui casus est tantum, ut ‘multa super Priamo rogitans’, hoc est de Priamo. Sep
igurate ablatiuo iungi. Extra quam formam super praepositio, cum de significat, hoc est mentionem de aliquo fieri, ablatiui casus est tantum, ut \ ‘multa super Priamo rogitans, super Hectore multa’, //
us in interiectionibus certi esse non possunt, ut fere in aliis uocibus, quas inconditas inuenimus. 1. DE BARBARISMO Barbarismus est una pars orationis uitiosa in communi sermone. In poemate
m imitando possumus adnotare. Soloecismus in prosa oratione, in poemate schema nominatur. 3. DE CETERIS VITIIS Cum barbarismo et soloecismo uitia duodecim numerantur hoc modo: barb
duerbia de participiis fieri posse nonnulli negant; sed hos plurimae lectionis reuincit auctoritas. 15. DE CONIVNCTIONE Coniunctio est pars orationis adnectens ordinansque sententiam. Coniuncti
Aduerbia de participiis fieri posse non nulli negant; sed hos plurimae lectionis reuincit auctoritas. DE CONIVNCTIONE. Coniunctio est pars orationis adnectens ordinansque sententiam. Coniunct
usatiuo legendos legendas legenda, uocatiuo legendi legendae legenda, ablatiuo ab his legendis. 7. DE CONIVNCTIONE Coniunctio quid est? Pars orationis adnectens ordinansque sententiam. Co
rrupto, ut ineptus, insulsus; ex corrupto et integro, ut pennipotens, nugigerulus. Conponuntur etiam de conpluribus, ut inexpugnabilis, inperterritus. In declinatione conpositorum nominum animaduert
ut unus, duo; alia ordinis, ut primus, secundus: sed primus de multis, de duobus prior dicitur, sicut de duobus alterum dicimus, de multis alium. Sunt alia ad aliquid dicta, ut pater, frater; alia ad aliq
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.374
04.390
04.365
04.396
H04.363
K04.363
04.365
04.390
K04.391
04.387
04.391
H04.366
K04.366
H04.363
K04.363
04.367
04.363
04.386
04.363
H04.387
K04.387
H04.396
K04.396
04.395
04.374
04.374
04.373
04.355
04.393
H04.382
K04.382
H04.355
K04.355
H04.372
K04.372
H04.388
K04.388
H04.387
K04.387
H04.363
K04.363
H04.369
K04.369
H04.372
K04.372
04.389
111
banus, Romanus; alia numeri, ut unus, duo; alia ordinis, ut primus, secundus: sed primus de multis, de duobus prior dicitur, sicut de duobus alterum dicimus, de multis alium. Sunt alia ad aliquid dict
one proferri recte non potest. Ablatiui casus praepositiones sunt hae: a, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Dicimus enim a domo, ab homine, abs quolibet, cu
, usque Oceanum, penes arbitros. Da praepositiones casus ablatiui. A, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Quo modo? Dicimus enim a domo, ab homine, abs
e contraria epenthesi, ut audacter pro audaciter, ‘commorat’ pro commouerat. Apocope est ablatio de fine dictionis paragoge contraria, ut Achilli pro Achillis et pote pro potest. Ectasis est extensio
is sum, foris uenio. Ad locum aliam significationem habent, ut intro eo, foras eo. De intus autem et de foris sic non dicimus, quo modo ad foras uel in foras. 6. DE PARTICIPIO Participium quid e
is sum, foris uenio. Ad locum aliam significationem habent, ut intro eo, foras eo. De intus autem et de foris sic non dicimus, quo modo in foras uel ad foras. DE PARTICIPIO. Participium quid est?
do? Dicimus enim a domo, ab homine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de foro, e iure, ex praefectura, pro clientibus, prae timore, palam omnibus, sine labore, absque iniur
us. Dicimus enim a domo, ab homine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de foro, e iure, ex praefectura, pro clientibus, prae timore, palam omnibus, sine labore, absque iniur
i casus est tantum, ut \ ‘multa super Priamo rogitans’, super Hectore multa’, // hoc est de Priamo et de Hectore. Separatae praepositiones acuuntur; coniunctae casibus aut loquellis uim suam saepe c
rbiis non adplicabitur, quamuis legerimus de repente, de sursum, de subito et ex inde et ab usque et de hinc. Sed haec tamquam unam partem orationis sub uno accentu pronuntiabimus. 14. DE PAR
biunctiuae, ut tenus. Sed haec nos et similia in his numerabimus, quae inaequalia nominantur. 17. DE INTERIECTIONE Interiectio est pars orationis interiecta aliis partibus orationis ad exprimen
sunt, quae iungi non possunt? Vt apud, penes. Quae iunguntur et separantur? Reliquae omnes. 9. DE INTERIECTIONE Interiectio quid est? Pars orationis significans mentis affectum uoce incon
t, quae coniungi non possunt? Apud et penes. Quae coniunguntur et separantur? Reliquae omnes. DE INTERIECTIONE. Interiectio quid est? Pars orationis significans mentis affectum uoce incon
m, intus exeo, foris sum, foris uenio. Ad locum aliam significationem habent, ut intro eo, foras eo. De intus autem et de foris sic non dicimus, quo modo ad foras uel in foras. 6. DE PARTICIPIO P
m, intus exeo, foris sum, foris uenio. Ad locum aliam significationem habent, ut intro eo, foras eo. De intus autem et de foris sic non dicimus, quo modo in foras uel ad foras. DE PARTICIPIO. Part
est aut confusa. Articulata est quae litteris conprehendi potest; confusa, quae scribi non potest. 2. DE LITTERA Littera est pars minima uocis articulatae. Litterarum aliae sunt uocales, aliae conso
, ut indocte, inprudenter. Aduerbia localia uel in loco sunt uel de loco uel ad locum. Sed in loco et de loco eandem significationem habent, ut intus sum, intus exeo, foris sum, foris uenio. Ad locum
s; ad locum, ut intro, foras. Dicimus enim intus sum, foris sum, intro eo, foras eo. Adiciunt quidam de loco, quod sic dicitur quasi in loco, ut intus exeo, foris uenio. Adiciunt quidam etiam per locum,
plex, ut docte, prudenter; conposita, ut indocte, inprudenter. Aduerbia localia uel in loco sunt uel de loco uel ad locum. Sed in loco et de loco eandem significationem habent, ut intus sum, intus exe
mus, quaedam sensu. Sunt aduerbia loci, quae inprudentes putant nomina: in loco, ut Romae sum; de loco, ut Roma uenio; ad locum, ut Romam pergo. His praepositio non anteponitur, quae prouinc
uaedam sensu. Sunt [item] aduerbia loci, quae inprudentes putant nomina: in loco, ut Romae sum; de loco, ut Roma uenio; ad locum, ut Romam pergo. His praepositio non anteponitur, quae prouinc
io dictionis contraria prosthesi, ut ‘mitte’ pro omitte et ‘temno’ pro contemno. Syncope est ablatio de media dictione contraria epenthesi, ut audacter pro audaciter, ‘commorat’ pro commouerat. Ap
incipio dictionis contraria prosthesi, ut mitte pro omitte, temno pro contemno. Syncope est ablatio de media dictione contraria epenthesi, ut audacter pro audaciter, commorat pro commouerat. Apo
ut ferri. Fit praeterea pluribus modis, quos percensere omnes, ne nimis longum sit, non oportet. 4. DE METAPLASMO Metaplasmus est transformatio quaedam recti solutique sermonis in alteram
t primus, secundus: sed primus de multis, de duobus prior dicitur, sicut de duobus alterum dicimus, de multis alium. Sunt alia ad aliquid dicta, ut pater, frater; alia ad aliquid qualiter se habentia, ut d
iae, ut Thebanus, Romanus; alia numeri, ut unus, duo; alia ordinis, ut primus, secundus: sed primus de multis, de duobus prior dicitur, sicut de duobus alterum dicimus, de multis alium. Sunt alia ad
ex omnibus tres sunt, quae sex casibus inflectuntur, nomen, pronomen et participium. <04.373> 2. DE NOMINE Nomen est pars orationis cum casu corpus aut rem proprie communiterue significa
Quae? Nomen, pronomen, uerbum, aduerbium, participium, coniunctio, praepositio, interiectio. 2. ⟨DE NOMINE⟩ Nomen quid est? Pars orationis cum casu corpus aut rem proprie communiterue si
minusue sonantia ab eruditis auribus respuuntur. Nos cauenda haec uitia praelocuti controuersiam de nomine pertinacibus relinquemus. 2. DE SOLOECISMO Soloecismus est uitium in contextu
> inchoantur praeteritum tempus non habent, et oriuntur a neutrali uerbo. Sunt etiam frequentatiua de nomine uenientia, ut patrissat, graecissat; sunt quasi diminutiua, quae a perfecta forma ueniunt,
choantur praeteritum tempus non habent, et oriuntur a neutralibus uerbis. Sunt etiam frequentatiua de nomine uenientia, ut patrissat, graecissat; sunt quasi diminutiua, quae a perfecta forma ueniunt,
<04.355> ARS DONATI GRAMMATICI VRBIS ROMAE EDITIO PRIMA <04.355> 1. DE PARTIBVS ORATIONIS Partes orationis quot sunt? Octo. Quae? Nomen, pronomen, uerbu
<04.353> DONATI ARS GRAMMATICA. <04.355> DONATI DE PARTIBVS ORATIONIS ARS MINOR. Partes orationis quot sunt? Octo. Quae? Nomen, pro
lectione tota sententia periodos dicitur, cuius partes sunt cola et commata. EDITIO SECVNDA 1. DE PARTIBVS ORATIONIS Partes orationis sunt octo, nomen, pronomen, uerbum, aduerbium,
lectione tota sententia periodus dicitur, cuius partes sunt cola et commata [id est membra et caesa]. DE PARTIBVS ORATIONIS. Partes orationis sunt octo, nomen, pronomen, uerbum, aduerbium,
ipia, quae accepta conparatione fiunt nomina, ut acceptus incensus, acceptior incensior. Aduerbia de participiis fieri posse nonnulli negant; sed hos plurimae lectionis reuincit auctoritas. 15. DE C
ipia, quae accepta conparatione fiunt nomina, ut acceptus incensus, acceptior incensior. Aduerbia de participiis fieri posse non nulli negant; sed hos plurimae lectionis reuincit auctoritas. DE CONI
usque et de hinc. Sed haec tamquam unam partem orationis sub uno accentu pronuntiabimus. 14. DE PARTICIPIO Participium est pars orationis, dicta quod partem capiat nominis, partemque uer
et ab usque et de hinc. Sed haec tamquam unam partem orationis sub uno accentu pronuntiabimus. DE PARTICIPIO. Participium est pars orationis, dicta quod partem capiat nominis, partem uerbi.
ut intro eo, foras eo. De intus autem et de foris sic non dicimus, quo modo ad foras uel in foras. 6. DE PARTICIPIO Participium quid est? Pars orationis partem capiens nominis, partem uerbi: nom
nt, ut intro eo, foras eo. De intus autem et de foris sic non dicimus, quo modo in foras uel ad foras. DE PARTICIPIO. Participium quid est? Pars orationis partem capiens nominis, partem uerbi: no
ex. Longa syllaba duo tempora habet, breuis unum. Syllaba apud metricos semipes nominatur. 4. DE PEDIBVS Pes est syllabarum et temporum certa dinumeratio. Accidunt uni cuique pedi arsis
ione]. Longa syllaba duo tempora habet, breuis unum. Syllaba apud metricos semipes nominatur. DE PEDIBVS. Pes est syllabarum et temporum certa dinumeratio. Accidunt uni cuique pedi arsis
uxisti?’ Ceterum dasian ⸠ et psilen ⸡ apud Latinos H littera uocali addita uel detracta significat. 6. DE POSITVRIS Tres sunt {omnino} positurae uel distinctiones, quas θέσεις Graeci uocant, distin
um Duxisti?’ Ceterum δασεῖαν et ψιλήν apud Latinos h littera uocali addita uel detracta significat. DE POSITVRIS. Tres sunt omnino positurae uel distinctiones, quas Graeci θέσεις uocant, distinct
oscuntur. Nam et coniunctiones pro aliis coniunctionibus positae inueniuntur potestate mutata. 16. DE PRAEPOSITIONE Praepositio est pars orationis, quae praeposita aliis partibus orationis signi
112
H04.365
K04.365
H04.366
H04.391
K04.391
H04.396
K04.396
04.379
04.357
04.384
04.377
04.387
H04.397
K04.397
04.370
04.372
04.372
04.391
04.387
04.393
04.400
04.387
04.387
04.368
04.393
04.388
04.371
04.399
04.381
04.359
04.374
H04.367
K04.367
04.375
CIRILO GARCÍA ROMÁN
uae coniunctiones sunt, ut ac, ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur. 8. DE PRAEPOSITIONE Praepositio quid est? Pars orationis, quae praeposita aliis partibus orationi
ae coniunctiones sunt, ut ac, ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur ergo. DE PRAEPOSITIONE. Praepositio quid est? Pars orationis, quae praeposita aliis partibus oration
blatiuo; ubi mentionem alicuius facimus, ablatiuo tantum, ut ‘multa super Priamo rogitans’, hoc est de Priamo. In quam uim habet? Etiam tum accusatiuo casui seruit, cum significat contra, ut in adult
c est mentionem de aliquo fieri, ablatiui casus est tantum, ut ‘multa super Priamo rogitans’, hoc est de Priamo. Separatae praepositiones acuuntur; coniunctae casibus aut loquellis uim suam saepe c
o fieri, ablatiui casus est tantum, ut \ ‘multa super Priamo rogitans, super Hectore multa’, // hoc est de Priamo et de Hectore. Separatae praepositiones acuuntur; coniunctae casibus aut loquellis uim
agis pro mage et ‘potestur’ pro potest. Hanc alii prosparalempsin appellant. Aphaeresis est ablatio de principio dictionis contraria prosthesi, ut ‘mitte’ pro omitte et ‘temno’ pro contemno. Syncope
t magis pro mage et potestur pro potest. Hanc alii prosparalepsin appellant. Aphaeresis est ablatio de principio dictionis contraria prosthesi, ut mitte pro omitte, temno pro contemno. Syncope est a
gi, ratio, genu, mel, scamnum, flumen, arbor, flos, nox, caput. Adiciunt quidam c, ut allec, lac. 11. DE PRONOMINE Pronomen est pars orationis, quae pro nomine posita tantundem paene signific
; si u, in uum geminata u littera. Datiuum et ablatiuum in quid mittunt? In bus omnia. <04.357> 3. DE PRONOMINE Pronomen quid est? Pars orationis, quae pro nomine posita tantundem paene si
bis accidunt tres, prima, secunda, tertia. Prima est, quae dicit lego; secunda, cui dicitur legis; tertia, de qua dicitur legit. Et prima persona non eget casu, sed admittit plerumque nominatiuum, ut uerbe
ta, quae neque per casus neque per numeros declinantur, ut frugi, nihili, nequam, fas, nefas, nugas. De qua forma sunt etiam nomina numerorum a quattuor usque ad centum. Nam ab uno usque ad tre
Siciliam pergo, in Italia sum. Praepositio separatim aduerbiis non adplicabitur, quamuis legerimus de repente, de sursum, de subito et ex inde et ab usque et de hinc. Sed haec tamquam unam partem
um locum, nulla tamen ex dictione sublata, ut ‘Euandre’ pro Euander, ‘Thymbre’ pro Thymber. 5. DE SCHEMATIBVS Schemata lexeos sunt et dianoeas, sed schemata dianoeas ad oratores pertin
alienum locum, nulla tamen ex dictione sublata, ut Euandre pro Euander, Thymbre pro Thymber. DE SCHEMATIBVS. Schemata lexeos sunt et dianoeas, id est figurae uerborum et sensuum. sed
disyllabi quattuor geminati sedecim duplices faciunt, ita idem cum trisyllabis iuncti triginta et duos de se reddunt. Trisyllabi uero cum trisyllabis geminati sexaginta et quattuor colliguntur. Atque exc
sententia: huius punctum ad summam litteram ponimus. Subdistinctio est, ubi non multum superest de sententia, quod tamen necessario separatum mox inferendum sit: huius punctum ad imam littera
ox inferendum sit: huius punctum ad imam litteram ponimus. Media distinctio est, ubi fere tantum de sententia superest, quantum iam diximus, cum tamen respirandum sit: huius punctum ad media
subter, cum locum significant, figurate ablatiuo iungi. Extra quam formam super praepositio, cum de significat, hoc est mentionem de aliquo fieri, ablatiui casus est tantum, ut \ ‘multa super Priamo
Romam pergo. His praepositio non anteponitur, quae prouinciis locis regionibusue adici solet, quia de significatione nominis non recedunt, ut de Africa uenio, ad Siciliam pergo, in Italia sum. Praep
puuntur. Nos cauenda haec uitia praelocuti controuersiam de nomine pertinacibus relinquemus. 2. DE SOLOECISMO Soloecismus est uitium in contextu partium orationis contra regulam artis gra
isse autem debemus, cum fit a parte totum, ab insigni parte faciendum.] Onomatopoeia est nomen de sono factum, ut tinnitus aeris, clangor tubarum. Periphrasis est circumlocutio, quae fit aut orna
sum. Praepositio separatim aduerbiis non adplicabitur, quamuis legerimus de repente, de sursum, de subito et ex inde et ab usque et de hinc. Sed haec tamquam unam partem orationis sub uno acce
go, in Italia sum. Praepositio separatim aduerbiis non adplicabitur, quamuis legerimus de repente, de sursum, de subito et ex inde et ab usque et de hinc. Sed haec tamquam unam partem orationis su
rae tria, nomen, figura, potestas. Quaeritur enim, quid uocetur littera, qua figura sit, quid possit. 3. DE SYLLABA Syllaba est conprehensio litterarum uel unius uocalis enuntiatio temporum capax.
arte orationis hoc uitium, cum ipsa pro se non in loco suo neque ut conuenit ponitur, ut ‘cui tantum de te licuit’ pro 'in te', et 'apud amicum eo' pro 'ad amicum', et 'intro sum' pro 'intus sum', et 'foris e
nt multa participia eadem et nomina, ut passus, uisus, cultus, quae tamen et in casibus discrepant et de temporibus dinoscuntur. Sunt participia defectiua, quae per omnia tempora ire non possunt, ut
es pedes non amplius quam ternas syllabas, duplices non amplius quam senas habent. <04.371> 5. DE TONIS Tonos alii accentus, alii tenores nominant. Toni igitur tres sunt, acutus, grauis, circum
riori contraria carens coniunctionibus, ut \ ‘Ite / ferte citi flammas, date tela, impellite remos’. // 6. DE TROPIS Tropus est dictio translata a propria significatione ad non propriam similitudinem or
t qui nomina, sunt qui pronomina existiment, ideo quod articulis in declinatione non indigent. 12. DE VERBO Verbum est pars orationis cum tempore et persona sine casu aut agere aliquid aut pat
genere <04.359> productum, neutro correptum, quisquis, quisnam, quispiam, aliquis et cetera. 4. DE VERBO Verbum quid est? Pars orationis cum tempore et persona sine casu aut agere aliquid
sinisterior. Sunt alia generalia, ut corpus, animal; alia specialia, ut lapis, homo, lignum; alia facta de uerbo, ut doctor, lector; alia participiis similia, ut demens, sapiens, potens; alia uerbis similia, ut
lorem, ut heu, aut admirationem, ut papae, aut metum, ut attat, et si qua sunt similia. <04.367> 1. DE VOCE Vox est aer ictus, sensibilis auditu, quantum in ipso est. Omnis uox aut articulata est a
siqua sunt similia. <04.367> DONATI GRAMMATICI VRBIS ROMAE ARS GRAMMATICA. DE VOCE. Vox est aer ictus, sensibilis auditu, quantum in ipso est. Omnis uox aut articulata est a
his uel principalia uel sola genera duo sunt, masculinum et femininum. Nam neutrum et commune de utroque nascuntur. Est etiam trium generum commune, quod omne dicitur, ut hic et haec et hoc
dea (1) 04.378.
04.378
est autem contra hanc regulam declinentur ea nomina, in quibus genera discernenda sunt, ut ab hac dea, harum dearum, his et ab his deabus, ne si deis dixerimus, deos, non deas significare uideamur.
deabus (1) 04.378.
04.378
clinentur ea nomina, in quibus genera discernenda sunt, ut ab hac dea, harum dearum, his et ab his deabus, ne si deis dixerimus, deos, non deas significare uideamur. Quaecumque nomina ablatiuo
dearum (2) 04.378, 04.394.
04.378
04.394
ontra hanc regulam declinentur ea nomina, in quibus genera discernenda sunt, ut ab hac dea, harum dearum, his et ab his deabus, ne si deis dixerimus, deos, non deas significare uideamur. Quaecum
ars in frusta secant’ pro secat. Per conparationem, sicut <04.394> \ ‘Respondit Iuno Saturnia sancta dearum’ // pro sanctissima. Per casus, sicut \ ‘urbem quam statuo uestra est’ // pro 'urbs quam statu
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
113
deas (1) 04.378.
04.378
discernenda sunt, ut ab hac dea, harum dearum, his et ab his deabus, ne si deis dixerimus, deos, non deas significare uideamur. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari e littera correpta fuerint te
debeamus (2) 04.392, 04.392.
04.392
04.392
iisse rati’ pro abisse; temporis, ut ‘Italiam fato profugus’, cum Italiam correpta prima littera dicere debeamus. Per detractionem litterae, sicut ‘infantibu paruis’ pro infantibus; syllabae, ut salmentu
er adiectionem litterae fiunt barbarismi, sicut ‘relliquias Danaum’, cum reliquias per unum l dicere debeamus; syllabae, ut ‘nos abiisse rati’ pro abisse; temporis, ut ‘Italiam fato profugus’, cum Italia
debeat (3) 04.392, 04.396, 04.396.
04.396
H04.392
K04.392
04.396
pte dici debeat. Systole est correptio contraria ectasi, ut ‘aquosus Orion’, cum Orion producte dici
pernicies; temporis, ut ‘feruere Leucaten’, cum feruere sit secundae coniugationis et producte dici
aten’ [pro feruere ‘et Actia bella uidebis’], cum feruere sit secundae coniugationis et producte dici
ctasis est extensio syllabae contra naturam uerbi, ut ‘Italiam fato profugus’, cum Italia correpte dici
debeat.
debeat.
debeat.
debeat.
Diaeresis est discissio syllabae unius in duas facta, ut \ ‘Olli respondit rex Albai longai’. //
Per transmutationem litterae, sicut ‘Euandre’ pro Euander; syllabae, ut displicina pro disc
Per transmutationem litterae, sicut Euandre pro Euander; syllabae, ut displicina pro discip
Systole est correptio contraria ectasi, ut ‘aquosus Orion’, cum Orion producte dici debeat.
debemus (4) 04.377, 04.379, 04.399, 04.400.
04.400
04.377
04.399
04.379
, ut ‘ingens a uertice pontus In puppim ferit’ et ‘fontemque ignemque ferebant’. [Meminisse autem
conpluribus, ut inexpugnabilis, inperterritus. In declinatione conpositorum nominum animaduertere
nam ut robur animam non habet, sic utique Turnus, cui haec dicuntur, animam habet. Scire autem
imus ab hac domo, domorum, domibus et ab hoc iugero, iugerorum, iugeribus. Sed scire <04.379>
debemus, cum fit a parte totum, ab insigni parte faciendum.] Onomatopoeia est nomen de sono fa
debemus, ea, quae ex duobus nominatiuis conposita fuerint, ex utraque parte per omnes casus decli
debemus esse metaphoras alias reciprocas, alias partis unius. <04.400> Catachresis est usurpatio
debemus multa quidem ueteres aliter declinasse, ut ab hac domu, harum domuum, domibus et ab h
debent (1) 04.385.
04.385
aut in m, ut strictim; aut in r, ut breuiter; aut in s, ut funditus. Aduerbia, quae in e exeunt, produci debent praeter illa, quae aut non conparantur, ut rite, aut conparationis regulam non seruant, ut ben
debet (2) 04.394, 04.394.
04.394
04.394
decem
'in siluis'. Per coniunctiones, sicut ‘subiectisque urere flammis’ pro subiectisue; et 'autem fieri non debet', cum dicendum sit 'fieri autem non debet'. Fiunt praeterea soloecismi pluribus modis, quos
ctisque urere flammis’ pro subiectisue; et 'autem fieri non debet', cum dicendum sit 'fieri autem non debet'. Fiunt praeterea soloecismi pluribus modis, quos reprehendendo potius quam imitando poss
(2) 04.368, 04.397.
H04.397 d oratores pertinent, ad grammaticos lexeos. Quae cum multa sint, ex omnibus necessaria fere sunt decem et septem, quorum haec sunt nomina: prolempsis, zeugma, hypozeuxis, syllempsis, anadiplo
K04.397 d oratores pertinent, ad grammaticos lexeos. Quae cum multa sint, ex omnibus necessaria fere sunt decem et septem, quorum haec sunt nomina: prolepsis, zeugma, hypozeuxis, syllepsis, anadiplosis,
04.368 calis, altera est consonans duplex. Vnde fit, ut quidam putant, Latinas litteras non plures esse quam decem et septem, si quidem ex uiginti et tribus una adspirationis nota est, una duplex, duae superua
decens (1) 04.355.
H04.355 ris, ut hic magister; pluralis, ut hi magistri. Figurae nominum quot sunt? Duae. Quae? Simplex, ut decens, potens; conposita, ut indecens, inpotens. Quot modis nomina conponuntur? Quattuor: ex d
K04.355 ris, ut hic magister; pluralis, ut hi magistri. Figurae nominum quot sunt? Duae. Quae? Simplex, ut decens, potens; conposita, ut indecens, inpotens. Quibus modis nomina conponuntur? Quattuor: ex
decet (1) 04.384.
04.384
exeunt, ea modo datiuo, modo accusatiuo casui seruiunt: datiuo, ut libet mihi tibi illi; accusatiuo, ut decet me te illum. Sunt uerba praeterea, quorum alia genetiui casus formulam seruant, ut misereor
declinabant (1) 04.379.
04.379
a, epigramma, stemma, poema, schema: nam huius formae nomina ueteres etiam feminino genere declinabant. In his regulis analogia uel ex conlatione positiuorum nominum uel ex deminutione co
declinabitur (9) 04.355, 04.356, 04.356, 04.356, 04.356, 04.357, 04.360, 04.361, 04.363.
114
04.357
04.360
04.361
04.356
04.356
04.363
04.356
04.355
04.356
CIRILO GARCÍA ROMÁN
finitum generis omnis numeri singularis figurae simplicis personae primae casus nominatiui, quod
praesentis numeri singularis figurae simplicis personae primae coniugationis tertiae correptae, quod
praesentis numeri singularis figurae simplicis personae primae coniugationis tertiae correptae, quod
ppellatiuum generis feminini numeri singularis figurae simplicis casus nominatiui et uocatiui, quod
appellatiuum generis omnis numeri singularis figurae simplicis casus nominatiui et uocatiui, quod
is generis omnis numeri singularis figurae simplicis casus nominatiui [accusatiui] et uocatiui, quod
llatiuum generis communis numeri singularis figurae conpositae casus nominatiui et uocatiui, quod
pellatiuum generis masculini numeri singularis figurae simplicis casus nominatiui et uocatiui, quod
um generis neutri numeri singularis figurae simplicis casus nominatiui accusatiui et uocatiui, quod
declinabitur sic: ego mei uel mis mihi me a me; et pluraliter nos nostrum uel nostri nobis nos o a n
declinabitur sic: Lego legis legit, et pluraliter legimus legitis legunt; eodem modo tempore praete
declinabitur sic: Legor legeris uel legere legitur, et pluraliter legimur legimini leguntur; eodem m
declinabitur sic: nominatiuo haec Musa, genetiuo huius Musae, datiuo huic Musae, accusatiuo han
declinabitur sic: nominatiuo hic et haec et hoc felix, genetiuo huius felicis, datiuo huic felici, accu
declinabitur sic: nominatiuo hic et haec et hoc legens, genetiuo <04.364> huius legentis, datiuo hu
declinabitur sic: nominatiuo hic et haec sacerdos, genetiuo huius sacerdotis, datiuo huic sacerdoti,
declinabitur sic: nominatiuo <04.356> hic magister, genetiuo huius magistri, datiuo huic magistro,
declinabitur sic: nominatiuo hoc scamnum, genetiuo huius scamni, datiuo huic scamno, accusatiuo
declinabuntur (3) 04.364, 04.364, 04.364.
04.364
04.364
04.364
s masculini feminini et neutri numeri singularis figurae simplicis casus nominatiui et uocatiui, quae declinabuntur sic: nominatiuo lecturus lectura lecturum, genetiuo lecturi lecturae lecturi, datiuo le
s masculini feminini et neutri numeri singularis figurae simplicis casus nominatiui et uocatiui, quae declinabuntur sic: nominatiuo lectus lecta lectum, genetiuo lecti lectae lecti, datiuo lecto lectae lec
s masculini feminini et neutri numeri singularis figurae simplicis casus nominatiui et uocatiui, quae declinabuntur sic: nominatiuo legendus legenda legendum, genetiuo legendi legendae legendi, dat
declinantur (7) 04.355, 04.377, 04.377, 04.380, 04.380, 04.381, 04.387.
04.377
04.355
04.380
H04.381
K04.381
04.387
04.380
04.377
nomina numerorum a quattuor usque ad centum. Nam ab uno usque ad tres per omnes casus numeri declinantur, et item a ducentis et deinceps praeter mille. Sunt nomina, quorum nominatiuus in usu
, datiuus, accusatiuus, uocatiuus, ablatiuus. Per hos omnium generum nomina pronomina participia declinantur hoc modo. Magister nomen appellatiuum generis masculini numeri singularis figurae
a, ut quis, aut conposita, ut quisquis. Conposita pronomina secundum formam nominum ex ea parte declinantur, qua pronomen fuerit casus nominatiui; cuius rei exempla sunt haec, quisquis, [quisna
esco. Sed frequentatiua uerba semper primae coniugationis sunt. Inchoatiua non per omnia tempora declinantur, quia quae <04.382> inchoantur praeteritum tempus non habent, et oriuntur a neutrali u
esco. Sed frequentatiua uerba semper primae coniugationis sunt. Inchoatiua non per omnia tempora declinantur, quia quae <04.382> inchoantur praeteritum tempus non habent, et oriuntur a neutralib
munis. Casus totidem sunt participiorum, quot et nominum: nam per omnes casus etiam participia declinantur. Tempora participiis accidunt tria, praesens praeteritum et futurum, ut luctans luctatu
us huic, accusatiuus hunc, uocatiuus o, ablatiuus ab hoc. Sunt pronomina quae non per omnes casus declinantur, ut eccum eccam, ellum ellam, cuius cuia cuium, cuiatis nostratis. Sunt etiam sine nom
a, alia pentaptota, alia hexaptota. Sunt praeter haec aptota, quae neque per casus neque per numeros declinantur, ut frugi, nihili, nequam, fas, nefas, nugas. De qua forma sunt etiam nomina numeroru
declinari (5) 04.377, 04.377, 04.379, 04.383, 04.385.
H04.379
K04.379
H04.385
K04.385
H04.383
K04.383
04.377
04.377
uel ex deminutione cognoscitur. Meminerimus autem Graeca nomina ad Graecam formam melius declinari, etsi illa nonnulli ad Latinos casus conantur inflectere. Duodecim autem omnino litteris
uel ex deminutione cognoscitur. Meminerimus autem Graeca nomina ad Graecam formam melius declinari, etsi illa non nulli ad Latinos casus conantur inflectere. Duodecim autem omnino litteris
ia per tempora, ut fero, alia per personas, ut edo. Verba quoque inpersonalia cum per omnes modos declinari possunt, inueniuntur quaedam defectiua, ut liquet, miseret. 13. DE ADVERBIO Aduer
cedo facesso adsum soleo faxo impleo fero] edo. Verba quoque inpersonalia cum per omnes modos declinari possunt, inueniuntur quaedam defectiua, ut liquet, miseret. DE ADVERBIO. Aduerbiu
ur, ut soleo, facio, fio, fido, audeo, gaudeo, uescor, fero, medeor, pando, edo, nolo, uolo. Sunt, quae declinari rite non possunt, ut cedo, aue, faxo, sis, {amabo,} infit, inquam, quaeso, aio. Sunt etiam
cio, fio, fido, audeo, gaudeo, uescor, fero, medeor, [reddo] edo pando mando nolo, uolo. Sunt, quae declinari rite non possunt, ut cedo, aue, faxo, sis, amabo, infit, inquam, quaeso, aio. Sunt etiam mo
ues Romanus, praetor urbanus; quae ex nominatiuo et quolibet alio casu conposita fuerint, ea parte declinari tantum, qua fuerit nominatiuus casus, ut praefectus equitum, senatus consultum. Prouide
rtere debemus, ea, quae ex duobus nominatiuis conposita fuerint, ex utraque parte per omnes casus declinari, ut eques Romanus, praetor urbanus; quae ex nominatiuo et quolibet alio casu conposita f
declinasse (1) 04.379.
04.379
us et ab hoc iugero, iugerorum, iugeribus. Sed scire <04.379> debemus multa quidem ueteres aliter declinasse, ut ab hac domu, harum domuum, domibus et ab hoc iugere, iugerum, iugeribus, uerum
declinatione (3) 04.360, 04.377, 04.381.
04.377
04.381
04.360
ut pennipotens, nugigerulus. Conponuntur etiam de conpluribus, ut inexpugnabilis, inperterritus. In declinatione conpositorum nominum animaduertere debemus, ea, quae ex duobus nominatiuis con
, alius, ullus, ambo, uterque, sunt qui nomina, sunt qui pronomina existiment, ideo quod articulis in declinatione non indigent. 12. DE VERBO Verbum est pars orationis cum tempore et persona si
t sunt? Tria. Quae? Praesens, ut lego; praeteritum, ut legi; futurum, ut legam. Quot sunt tempora in declinatione uerborum? Quinque. Quae? Praesens, ut lego; praeteritum inperfectum, ut legebam; p
declinationem (2) 04.360, 04.363.
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.363
04.360
115
s. Figurae participiorum quot sunt? Duae. Quae? Simplex, ut legens; conposita, ut neglegens. Da declinationem participii. Legens participium ueniens a uerbo actiuo temporis praesentis generis o
. Personae uerborum quot sunt? Tres. Quae? Prima, ut lego; secunda, ut legis; tertia, ut legit. Da declinationem uerbi actiui. Lego uerbum actiuum indicatiuo modo dictum temporis praesentis nu
declinationis (1) 04.373.
H04.373 nutiua, quorum origo non cernitur, ut fabula, macula, tabula, uinculum. Sunt nomina tota Graecae declinationis, ut Themisto, Calypso, Pan; sunt tota conuersa in Latinam regulam, ut Πολυδεύκηϛ P
K04.373 nutiua, quorum origo non cernitur, ut fabula, macula, tabula, uinculum. Sunt nomina tota Graecae declinationis, ut Themisto, Calypso, Pan; sunt tota conuersa in Latinam regulam, ut Polydeuces Po
declinentur (1) 04.378.
04.378
in is, ut ab hac Musa, harum Musarum, his et ab his Musis. Necesse est autem contra hanc regulam declinentur ea nomina, in quibus genera discernenda sunt, ut ab hac dea, harum dearum, his et ab
deducunt (1) H04.382.
H04.382 sugillo; sunt sine origine perfectae formae, ut pytisso, uacillo. Et frequentatiua saepe in tres gradus deducunt uerbum, ut curro curso cursito, saepe in duos tantum, ut uolo uolito. Sunt uerba inchoati
K04.382 sugillo; sunt sine origine perfectae formae, ut pitisso, uacillo. Et frequentatiua saepe in tres gradus ducunt uerbum, ut curro curso cursito, saepe in duos tantum, ut uolo uolito. Sunt uerba inchoatiuis
deesse (1) 04.372.
H04.372 onspicitur, sus’. Apostrophos circuli item pars dextera, sed ad summam litteram adposita: hac nota deesse ostendimus parti orationis ultimam uocalem, cuius consonans remanet, ut est ‘tanton’ me cri
K04.372 spicitur, sus’. // Apostrophos item circuli pars dextera, sed ad summam litteram adposita: hac nota deesse ostendimus parti orationis ultimam uocalem, cuius consonans remanet, ut est ‘tanton’ me cri
deest (1) 04.395.
04.395
ipsis est defectus quidam necessariae dictionis, quam desiderat praecisa sententia, ut ‘haec secum’: deest enim 'loquebatur'. Tapinosis est humilitas rei magnae non id agente sententia, ut \ ‘penitusq
defectiua (6) 04.383, 04.385, 04.385, 04.388, 04.388, 04.388.
H04.385
K04.385
04.383
04.388
04.388
04.388
H04.385
K04.385
et h scribitur. K o litterae non praeponitur; item q sine u praeferri o litterae non potest. Sunt uerba defectiua alia per modos, ut cedo, alia per formas, ut facesso, alia per coniugationes, ut adsum, alia
ribitur. K etiam o litterae non praeponitur; item q sine u praeferri o litterae non potest. Sunt uerba defectiua alia per modos, ut cedo, alia per formas, ut facesso, alia per coniugationes, ut adsum, alia
e in t litteram exeunt [et impersonalia dicuntur], ut pudet, taedet, paenitet, libet. Sed haec et similia defectiua existimanda sunt. Deponentia sunt, quae r littera terminantur et ea amissa Latina non su
nandus. Inchoatiua participia praesentis temporis sunt tantum, ut horrescens, tepescens, calescens. Defectiua interdum alicuius sunt temporis, ut soleo solens solitus, interdum nullius, ut ab eo quod e
us, uisus, cultus, quae tamen et in casibus discrepant et de temporibus dinoscuntur. Sunt participia defectiua, quae per omnia tempora ire non possunt, ut coeptus, urguendus. Sunt participia, quae a
s, ut ab eo quod est memini nullum participium reperitur; interdum a non defectiuo uerbo participia defectiua sunt, ut ab eo quod est studeo studens futurum tempus non habet. Ab inpersonali uerbo p
s, ut edo. Verba quoque inpersonalia cum per omnes modos declinari possunt, inueniuntur quaedam defectiua, ut liquet, miseret. 13. DE ADVERBIO Aduerbium est pars orationis, quae adiecta uer
fero] edo. Verba quoque inpersonalia cum per omnes modos declinari possunt, inueniuntur quaedam defectiua, ut liquet, miseret. DE ADVERBIO. Aduerbium est pars orationis, quae adiecta uerbo
defectiuo (1) 04.388.
04.388
ns solitus, interdum nullius, ut ab eo quod est memini nullum participium reperitur; interdum a non defectiuo uerbo participia defectiua sunt, ut ab eo quod est studeo studens futurum tempus non hab
defectus
04.395
(1) 04.395.
um reuersi sunt’. Tautologia est eiusdem dictionis repetitio uitiosa, ut 'egomet ipse'. Eclipsis est defectus quidam necessariae dictionis, quam desiderat praecisa sententia, ut ‘haec secum’: deest en
deficiunt (1) 04.377.
H04.377 n usu non est, ut si quis dicat hunc laterem uel ab hac dicione. Item per ceteros casus nomina multa deficiunt. Sunt praeterea nomina, quorum alia genetiuum casum trahunt, ut ignarus belli, ‘securus
K04.377 in usu non est, ut siquis dicat hunc laterem uel ab hac dicione. Item per ceteros casus nomina multa deficiunt. Sunt praeterea nomina, quorum alia genetiuum casum trahunt, ut ignarus belli, securus
definitione
04.393
(1) 04.393.
loecismus an barbarismus esset, cum scilicet id genus dictionis barbarismum esse uel ex ipsius uitii definitione facile possit agnosci. Soloecismus fit duobus modis, aut per partes orationis aut per ac
116
defringo
04.384
deinceps
04.370
H04.377
K04.377
04.371
CIRILO GARCÍA ROMÁN
(1) 04.384.
ut officio; ex duobus integris, ut obduco; ex corrupto et integro, ut alligo; ex integro et corrupto, ut defringo}. Sunt uerba conposita, quae simplicia fieri possunt, ut repono, distraho; sunt, quae non p
(3) 04.370, 04.371, 04.377.
thenes; epitritus quartus ex quarta breui et tribus longis temporum septem, ut Fescenninus. Ex his
que ad centum. Nam ab uno usque ad tres per omnes casus numeri declinantur, et item a ducentis et
que ad centum. Nam ab uno usque ad tres per omnes casus numeri declinantur, et item a ducentis et
leges; ubi ambae breues fuerint, acuemus priorem, ut bonus, malus. In trisyllabis et tetrasyllabis et
deinceps alii pedes synzugiaeue nascuntur. Nam quem ad modum pedes disyllabi quattuor geminat
deinceps praeter mille. Sunt nomina, quorum nominatiuus in usu non est, ut si quis dicat hunc later
deinceps praeter mille. Sunt nomina, quorum nominatiuus in usu non est, ut siquis dicat hunc latere
deinceps, si paenultima correpta fuerit, acuemus antepaenultimam, ut Tullius Hostilius; si paenulti
deinde (2) 04.362, 04.386.
H04.362
K04.362
H04.386
K04.386
irmandi, ut etiam, quidni; demonstrandi, ut en, ecce; optandi, ut utinam; hortandi, ut eia; ordinis, ut
irmandi, ut etiam, quinni; demonstrandi, ut en, ecce; optandi, ut utinam; hortandi, ut eia; ordinis, ut
irmandi, ut etiam, quidni; demonstrandi, ut en, ecce; optandi, ut utinam; hortandi, ut eia; ordinis, ut
irmandi, ut etiam, quinni; demonstrandi, ut en, ecce; optandi, ut utinam; hortandi, ut eia; ordinis, ut
deinde; interrogandi, ut cur, quare, quamobrem; similitudinis, ut quasi, ceu; qualitatis, ut docte, pul
deinde; interrogandi, ut cur, quare, quamobrem; similitudinis, ut quasi, ceu; qualitatis, ut docte, pul
deinde; interrogandi, ut cur, quare, quamobrem; similitudinis, ut quasi, ceu; qualitatis, ut docte, pul
deinde; interrogandi, ut cur, quare, quamobrem; similitudinis, ut quasi, ceu; qualitatis, ut docte, pul
deis (1) 04.378.
04.378
nomina, in quibus genera discernenda sunt, ut ab hac dea, harum dearum, his et ab his deabus, ne si deis dixerimus, deos, non deas significare uideamur. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari
demens (1) 04.374.
04.374
lia specialia, ut lapis, homo, lignum; alia facta de uerbo, ut doctor, lector; alia participiis similia, ut demens, sapiens, potens; alia uerbis similia, ut comedo, palpo, contemplator, speculator: sed illa co
deminutione (1) 04.379.
04.379
feminino genere declinabant. In his regulis analogia uel ex conlatione positiuorum nominum uel ex deminutione cognoscitur. Meminerimus autem Graeca nomina ad Graecam formam melius declin
deminutiua (3) K04.373, K04.373, K04.376.
K04.376
H04.376
K04.373
H04.373
K04.373
H04.373
totum fixa nec in totum mobilia, ut draco dracaena, leo leaena, gallus gallina, rex regina. Sunt alia
totum fixa nec in totum mobilia, ut draco dracaena, leo leaena, gallus gallina, rex regina. Sunt alia
t gradus; quorum forma quam magis minuitur, crescit saepe numerus syllabarum. Sunt etiam quasi
t gradus; quorum forma quam magis minuitur, crescit saepe numerus syllabarum. Sunt etiam quasi
nitas. Alia sunt primae positionis, ut mons, schola; alia deriuatiua, ut montanus, scholasticus; alia
nitas. Alia sunt primae positionis, ut mons, schola; alia deriuatiua, ut montanus, scholasticus; alia
deminutiua, quae non seruant genera, quae ex nominibus primae positionis acceperunt, ut scutum
diminutiua, quae non seruant genera, quae ex nominibus primae positionis acceperunt, ut scutum
deminutiua, quorum origo non cernitur, ut fabula, macula, tabula, uinculum. Sunt nomina tota Gr
diminutiua, quorum origo non cernitur, ut fabula, macula, tabula, uinculum. Sunt nomina tota Gr
deminutiua, ut monticulus, scholasticulus. Deminutiuorum tres sunt gradus; quorum forma quam
diminutiua, ut monticulus, scholasticulus. Diminutiuorum tres sunt gradus; quorum forma quam m
deminutiuorum (1) K04.373.
K04.373 s, schola; alia deriuatiua, ut montanus, scholasticus; alia deminutiua, ut monticulus, scholasticulus. deminutiuorum tres sunt gradus; quorum forma quam magis minuitur, crescit saepe numerus sylla
H04.373 s, schola; alia deriuatiua, ut montanus, scholasticus; alia diminutiua, ut monticulus, scholasticulus. Diminutiuorum tres sunt gradus; quorum forma quam magis minuitur, crescit saepe numerus sylla
demonstrabunt
04.400
(1) 04.400.
m precamur, nam hic deus praesens adest’. // Haec exempli causa diligentibus posita etiam reliqua demonstrabunt. Antonomasia est significatio uice nominis posita, quae fit modis tribus, ab anim
demonstrandi (3) 04.362, 04.362, 04.386.
H04.362 rum in quo est? Quia sunt aut loci aduerbia aut temporis aut numeri aut negandi aut adfirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi aut similitudinis aut qualitatis
K04.362 rum in quo est? Quia sunt aut loci aduerbia aut temporis aut numeri aut negandi aut affirmandi aut demonstrandi aut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi aut similitudinis aut qualitatis
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
H04.362
K04.362
H04.386
K04.386
ris: ut hodie, nuper, aliquando; numeri, ut semel, bis; negandi, ut non; adfirmandi, ut etiam, quidni;
ris: ut hodie, nuper, aliquando; numeri, ut semel, bis; negandi, ut non; affirmandi, ut etiam, quinni;
hic; temporis, ut hodie, nuper; numeri, ut semel, bis; negandi, ut non; adfirmandi, ut etiam, quidni;
hic; temporis, ut hodie, nuper; numeri, ut semel, bis; negandi, ut non; adfirmandi, ut etiam, quinni;
demonstrandi,
demonstrandi,
demonstrandi,
demonstrandi,
ut
ut
ut
ut
en,
en,
en,
en,
ecce;
ecce;
ecce;
ecce;
117
optandi,
optandi,
optandi,
optandi,
ut
ut
ut
ut
utinam;
utinam;
utinam;
utinam;
hortandi,
hortandi,
hortandi,
hortandi,
ut
ut
ut
ut
eia;
eia;
eia;
eia;
ordinis,
ordinis,
ordinis,
ordinis,
ut
ut
ut
ut
deinde;
deinde;
deinde;
deinde;
interrogandi, ut
interrogandi, ut
interrogandi, ut
interrogandi, ut
demonstrantes (1) 04.393.
04.393
nuntiatis. Quamquam multi errant, qui putant etiam in una parte orationis fieri soloecismum, si aut demonstrantes uirum hanc dicamus, aut feminam hunc; aut interrogati, quo pergamus respondeam
demonstratio (2) 04.393, 04.402.
04.402
04.393
es et mulgeat hircos’. // Homoeosis est minus notae rei per similitudinem eius quae magis nota est demonstratio. Huius species sunt tres, icon, parabole, paradigma. Icon est personarum inter se ue
pergamus respondeamus Romae; aut unum [re]salutantes saluete dicamus, cum utique praecedens demonstratio uel interrogatio uel salutatio uim contextae orationis obtineat. Multi etiam dubitauer
demonstratione (1) 04.381.
04.381
hunc o ab hoc, et pluraliter hi horum his hos o ab his. Haec eadem pronomina et pro articulis et pro demonstratione ponuntur. Neuter, uter, {unus, [omnis]} alter, alius, ullus, ambo, uterque, sunt qui
demonstratiua (2) 04.380, 04.380.
04.380
04.380
us cuia cuium. Sunt item alia qualitatis, ut qualis, talis; alia quantitatis, ut quantus, tantus. Sunt alia demonstratiua, quae rem praesentem notant, ut hic haec hoc; alia relatiua, quae rem absentem sign
tem notant, ut hic haec hoc; alia relatiua, quae rem absentem significant, ut is ea id; sunt alia magis demonstratiua, ut eccum eccam, ellum ellam. Genera pronominibus, ita ut nominibus, accidunt p
demonstratiuum (1) 04.357.
H04.357 s isti istud o ab isto, et pluraliter ista istorum istis ista o ab istis. Item articulare praepositiuum uel demonstratiuum generis masculini numeri singularis hic huius huic hunc o ab hoc, et pluraliter hi
K04.357 istius isti istud ab isto, et pluraliter ista istorum istis ista ab istis. Item articulare praepositiuum uel demonstratiuum generis masculini numeri singularis hic huius huic hunc o ab hoc, et pluraliter hi
Demosthenes
04.370
(1) 04.370.
mporum septem, ut conditores; epitritus tertius ex tertia breui et tribus longis temporum septem, ut Demosthenes; epitritus quartus ex quarta breui et tribus longis temporum septem, ut Fescenninus.
dempta (2) 04.359, 04.360.
H04.360 o{: stor, curror non dicitur}. Deponentia quae sunt? Quae similiter ut passiua in r desinunt, sed ea dempta Latina non sunt, ut luctor, loquor. Communia quae sunt? Quae {similiter} in r desinunt, u
K04.360 t sto, curro: stor, curror non dicimus. Deponentia quae sunt? Quae in r desinunt, ut passiua, sed ea dempta Latina non sunt, ut luctor, loquor. Communia quae sunt? Quae in r desinunt, ut deponenti
04.359 et accepta r littera faciunt ex se passiua, ut lego, legor. Passiua quae sunt? Quae in r desinunt et ea dempta redeunt in actiua, ut legor, lego. Neutra quae sunt? <04.360> Quae in o desinunt, ut actiu
denominatio (1) 04.398.
04.398
minatio, ut \ ‘me, me, adsum qui feci, in me conuertite ferrum’. // Paronomasia est ueluti quaedam denominatio, ut \ ‘nam inceptio est amentium, haut amantium’. // Schesis onomaton est multitudo
densa (1) 04.391.
H04.391 tur, et ablatiuo tamen plerumque iunguntur, ut ‘gemina super arbore sidunt’ et \ ‘ferre iuuat subter densa testudine casus’. // Quamquam multi sunt qui non putant ambiguas praepositiones nisi duas,
K04.391 tur, et ablatiuo tamen plerumque iunguntur, ut ‘gemina super arbore sidunt’ et \ ‘ferre iuuat subter densa testudine casus’. // Quamquam multi sunt qui non putant praepositiones esse ambiguas nisi d
deo (2) 04.374, 04.402.
04.402
04.374
ma. Icon est personarum inter se uel eorum quae personis accidunt conparatio, ut ‘os humerosque deo similis’. Parabole est rerum genere dissimilium conparatio, ut \ ‘qualis mugitus fugit cum sau
ra’. Saepe idem pro positiuo positus minus significat et nulli conparatur, ut \ ‘iam senior, sed cruda deo uiridisque senectus’. // Sunt nomina significatione diminutiua, intellectu conparatiua, ut grand
deos (2) 04.378, 04.392.
118
CIRILO GARCÍA ROMÁN
04.378 us genera discernenda sunt, ut ab hac dea, harum dearum, his et ab his deabus, ne si deis dixerimus, deos, non deas significare uideamur. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari e littera corrept
H04.392 nem litterae, sicut ‘Euandre’ pro Euander; syllabae, ut displicina pro disciplina; temporis, ut si quis deos producta priore syllaba et correpta posteriore pronuntiet. Toni quoque similiter per has quatt
K04.392 ionem litterae, sicut Euandre pro Euander; syllabae, ut displicina pro disciplina; temporis, ut siquis deos producta priore syllaba et correpta posteriore pronuntiet. Toni quoque similiter per has quatt
deponens (1) 04.362.
04.362
eteriti lectus, futuri legendus. Actiui uerbi regulam neutrale uerbum sequitur, passiui commune et deponens. 5. DE ADVERBIO Aduerbium quid est? Pars orationis, quae adiecta uerbo significati
deponenti (8) 04.359, 04.359, 04.359, 04.363, 04.382, 04.382, 04.382, 04.387.
04.359
04.359
04.382
04.382
04.382
04.359
04.363
04.387
a persona uerbo actiuo et neutrali a productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam syllabam, ut amo amas, amor amaris; et futurum tempus eiusdem modi
a persona uerbo actiuo et neutrali e productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam syllabam, ut doceo doces, doceor doceris; et futurum tempus eiusdem
a persona uerbo actiuo et neutrali e productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam syllabam, ut moneo mones, moneor moneris; et futurum tempus eiusde
a persona uerbo actiuo et neutrali a productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam syllabam, ut uoco uocas, uocor uocaris; et futurum tempus eiusdem m
rali i interdum correptam interdum productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti pro i littera e correptam uel i productam habet ante nouissimam syllabam, ut lego legis, l
actiuo et neutrali i correptam uel i productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti pro i littera e correptam uel i productam habet ante nouissimam syllabam, ut lego legis, l
futurum, ut lectus, legendus; a neutro duo, sicut ab actiuo, praesens et futurum, ut stans, staturus; a deponenti tria, praesens, praeteritum et futurum, ut loquens, locutus locuturus; a communi quattuor
ut lectus legendus; a neutro duo, {sicut ab actiuo,} praesentis temporis et futuri, ut stans staturus; a deponenti tria, praesentis praeteriti et futuri, ut luctans luctatus luctaturus; a communi <04.388> q
deponentia (5) 04.359, 04.360, 04.360, 04.383, 04.383.
H04.359
K04.359
04.383
H04.360
K04.360
H04.360
K04.360
04.383
quis quibo, eam uel queam. Genera uerborum quot sunt? Quinque. Quae? Actiua, passiua, neutra, deponentia, communia. Actiua quae sunt? Quae in o desinunt et accepta r littera faciunt ex se pas
t eo is ibo, queo quis quibo. Genera uerborum quot sunt? Quinque. Quae? Actiua, passiua, neutra, deponentia, communia. Actiua quae sunt? Quae in o desinunt et accepta r littera faciunt ex se pas
383> Genera uerborum, quae ab aliis significationes dicuntur, sunt quinque: actiua, passiua, neutra, deponentia, communia. Actiua sunt, quae o littera terminantur et accepta r littera faciunt ex se pa
o desinunt, ut actiua, sed accepta r littera Latina non sunt, ut sto, curro{: stor, curror non dicitur}. Deponentia quae sunt? Quae similiter ut passiua in r desinunt, sed ea dempta Latina non sunt, ut lu
in o desinunt, ut actiua, sed accepta r littera Latina non sunt, ut sto, curro: stor, curror non dicimus. Deponentia quae sunt? Quae in r desinunt, ut passiua, sed ea dempta Latina non sunt, ut luctor, loq
empta Latina non sunt, ut luctor, loquor. Communia quae sunt? Quae {similiter} in r desinunt, ut deponentia, sed in duas formas cadunt, patientis et agentis, ut osculor, criminor: dicimus enim osc
ua, sed ea dempta Latina non sunt, ut luctor, loquor. Communia quae sunt? Quae in r desinunt, ut deponentia, sed in duas formas cadunt, patientis et agentis, ut osculor, criminor: dicimus enim osc
ersonalia dicuntur], ut pudet, taedet, paenitet, libet. Sed haec et similia defectiua existimanda sunt. Deponentia sunt, quae r littera terminantur et ea amissa Latina non sunt, ut conuiuor, conluctor. C
deprehenditur (1) 04.392.
H04.392 antur. Quorum exempla ultro se offerent, si quis inquirat. Totidem modis etiam per adspirationem deprehenditur barbarismus, quem quidam scripto, quidam pronuntiationi iudicant adscribendum,
K04.392 tantur. Quorum exempla ultro se offerent, siquis inquirat. Totidem modis etiam per adspirationem deprehenditur barbarismus, quem quidam scripto, quidam pronuntiationi iudicant adscribendum,
deriuatiua (1) 04.373.
H04.373 are; alia incorporalia, ut pietas, iustitia, dignitas. Alia sunt primae positionis, ut mons, schola; alia deriuatiua, ut montanus, scholasticus; alia diminutiua, ut monticulus, scholasticulus. Diminutiuoru
K04.373 are; alia incorporalia, ut pietas, iustitia, dignitas. Alia sunt primae positionis, ut mons, schola; alia deriuatiua, ut montanus, scholasticus; alia deminutiua, ut monticulus, scholasticulus. Deminutiuor
des (1) 04.373.
H04.373 siue masculina fuerint siue feminina, Graecam magis seruabimus regulam. Horum masculina aut in des exeunt, ut Atrides ab Atreo, aut in ius, ut Peleius a Peleo, aut in on, ut Nerion a Nereo. Feminin
K04.373 siue masculina fuerint siue feminina, Graecam magis seruabimus regulam. Horum masculina aut in des exeunt, ut Atrides ab Atreo, aut in ius, ut Peleius a Peleo, aut in ion, ut Nerion a Nereo. Femini
descendens (1) 04.371.
04.371
us est nota per obliquum ascendens in dexteram partem /, grauis nota a summo in dexteram partem descendens \, circumflexus nota de acuto et graui facta /\, longus linea a sinistra in dexteram parte
describens
(1) 04.388.
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.388
describo
119
ura item participiorum duplex est. Aut enim simplicia sunt participia, ut scribens, aut conposita, ut describens. Conponi etiam participia quattuor modis possunt. Sunt nomina speciem participiorum
(1) 04.384.
H04.384 orum duae sunt, {simplex et conposita}. Aut enim simplicia sunt uerba, ut scribo, aut conposita, ut describo. Conponuntur autem uerba quattuor modis, ut ceterae partes orationis: {ex duobus corrupt
K04.384 rborum duae sunt, simplex et conposita. Aut enim simplicia sunt uerba, ut scribo, aut conposita, ut describo. Conponuntur autem uerba quattuor modis, sicut ceterae partes orationis: ex duobus corru
deseri
04.398
(1) 04.398.
ton est, cum simili modo dictiones plurimae finiuntur, ut \ ‘eos reduci quam relinqui, deuehi quam deseri / malui’. // Polyptoton est multitudo casuum uarietate distincta, ut \ ‘litora litoribus contrari
desertorem (1) 04.366.
04.366
. In quam uim habet? Etiam tum accusatiuo casui seruit, cum significat contra, ut in adulterum, in
desertorem. Subter quam uim habet? Eandem quam superiores ad locum et in loco significantes.
desiderat (1) 04.395.
04.395
ictionis repetitio uitiosa, ut 'egomet ipse'. Eclipsis est defectus quidam necessariae dictionis, quam desiderat praecisa sententia, ut ‘haec secum’: deest enim 'loquebatur'. Tapinosis est humilitas rei
designant (1) K04.380.
K04.380 ; haec etiam possessiua dicuntur; alia ad aliquid infinita [quae nec personam nec locum nec tempus designant], ut cuius cuia cuium. Sunt item alia qualitatis, ut qualis, talis; alia quantitatis, ut quantus
desinens
04.376
H04.376
K04.376
04.376
04.376
H04.376
K04.376
(5) 04.376, 04.376, 04.376, 04.376, 04.376.
a, aut commune, ut aduena, aut neutrum, ut toreuma (sed tamen Graecum est). Nomen in e uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut femininum Graecum est, ut Euterpe, aut neutrum L
cutum scutula scutella, pistrinum pistrilla, canis canicula, rana ranunculus. 6. Nomen in a uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut masculinum est, ut Agrippa, aut femininum, ut Mar
ella, pistrinum pistrilla, canis canicula, rana ranunculus [statua statunculum]. Nomen in a uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut masculinum est, ut Agrippa, aut femininum, ut Mar
Graecum est, ut gummi, sinapi, aut trium generum est aptoton, ut frugi, nihili. Nomen in o uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut masculinum est, ut Scipio, aut femininum, ut Iuno,
gulari aut femininum Graecum est, ut Euterpe, aut neutrum Latinum, ut sedile. Nomen in i uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut neutrum Graecum est, ut gummi, sinapi, aut trium
m est, ut Scipio, aut femininum, ut Iuno, aut commune, ut pomilio, {papilio}. Nomen in u uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari tantum neutrum est, ut cornu, genu, gelu, specu, ueru.
m est, ut Scipio, aut femininum, ut Iuno, aut commune, ut pomilio uel papilio. Nomen in u uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari tantum neutrum est, ut cornu, genu, gelu, specu, ueru.
desinit (5) 04.368, 04.369, 04.369, 04.369, K04.369.
H04.369
K04.369
04.369
K04.369
04.368
H04.369
K04.369
desinunt
04.359
04.376
04.359
04.368
H04.360
K04.360
secuntur, quarum prior s littera est; aut cum partem orationis terminat breuis syllaba, quae in unam desinit consonantem; aut cum pars orationis desinit in longam, quae diphthongos appellatur, seque
secuntur, quarum prior s littera est; aut cum partem orationis terminat breuis syllaba, quae in unam desinit consonantem; aut cum pars orationis desinit in longam syllabam, quae diphthongus appellat
prior aut muta quaepiam est aut f semiuocalis et sequens liquida; aut cum correpta uocalis in unam desinit consonantem sequente h, quae plerisque adspirationis uidetur nota; aut cum correptam uoca
aut cum correptam uocalem suscipit z consonans Graeca duplex. [aut cum correpta uocalis in unam desinit consonantem sequente statim uocali in eadem dictione]. Longa syllaba duo tempora habet,
uocales iunguntur et diphthongon faciunt, ut ae oe au eu ei. Positione, cum correpta uocalis in duas desinit consonantes, ut arma [arcus], aut in unam duplicem, ut axis, aut in alteram consonantem et
partem orationis terminat breuis syllaba, quae in unam desinit consonantem; aut cum pars orationis desinit in longam, quae diphthongos appellatur, sequente statim uocali; aut cum producta uocalis e
partem orationis terminat breuis syllaba, quae in unam desinit consonantem; aut cum pars orationis desinit in longam syllabam, quae diphthongus appellatur, sequente statim uocali; aut cum producta
(8) 04.359, 04.359, 04.360, 04.360, 04.360, 04.368, 04.376, 04.383.
unt? Quinque. Quae? Actiua, passiua, neutra, deponentia, communia. Actiua quae sunt? Quae in o
ulari tantum neutrum est, ut cornu, genu, gelu, specu, ueru. Sed haec omnia et quae in consonantes
in o desinunt et accepta r littera faciunt ex se passiua, ut lego, legor. Passiua quae sunt? Quae in r
sunt breues, aliae longae, aliae communes. Breues sunt, quae et correptam uocalem habent et non
sunt, ut sto, curro{: stor, curror non dicitur}. Deponentia quae sunt? Quae similiter ut passiua in r
a r littera Latina non sunt, ut sto, curro: stor, curror non dicimus. Deponentia quae sunt? Quae in r
desinunt et accepta r littera faciunt ex se passiua, ut lego, legor. Passiua quae sunt? Quae in r desi
desinunt, et diuersas regulas et multiplices habent. 7. Numeri sunt duo, singularis et pluralis: sing
desinunt et ea dempta redeunt in actiua, ut legor, lego. Neutra quae sunt? <04.360> Quae in o des
desinunt in duas consonantes aut in unam duplicem aut in aliquid, quod sit pro duabus consonantib
desinunt, sed ea dempta Latina non sunt, ut luctor, loquor. Communia quae sunt? Quae {similiter
desinunt, ut passiua, sed ea dempta Latina non sunt, ut luctor, loquor. Communia quae sunt? Qua
120
H04.360
K04.360
H04.360
K04.360
04.383
CIRILO GARCÍA ROMÁN
in r desinunt et ea dempta redeunt in actiua, ut legor, lego. Neutra quae sunt? <04.360> Quae in o
in r desinunt et ea dempta redeunt in actiua, ut legor, lego. Neutra quae sunt? <04.360> Quae in o
unt, sed ea dempta Latina non sunt, ut luctor, loquor. Communia quae sunt? Quae {similiter} in r
unt, ut passiua, sed ea dempta Latina non sunt, ut luctor, loquor. Communia quae sunt? Quae in r
Sunt etiam neutra, quae i littera terminantur, ut odi, noui, memini. Sunt item, quae in um syllabam
deterrentis
04.402
04.402
detracta
desinunt, ut actiua, sed accepta r littera Latina non sunt, ut sto, curro{: stor, curror non dicitur}. D
desinunt, ut actiua, sed accepta r littera Latina non sunt, ut sto, curro: stor, curror non dicimus. De
desinunt, ut deponentia, sed in duas formas cadunt, patientis et agentis, ut osculor, criminor: dicim
desinunt, ut deponentia, sed in duas formas cadunt, patientis et agentis, ut osculor, criminor: dicim
desinunt, ut sum, prosum; item, quae in t litteram exeunt [et impersonalia dicuntur], ut pudet, taede
(2) 04.402, 04.402.
mugitus fugit cum saucius aram / taurus’ // et cetera. Paradigma est enarratio exempli hortantis aut deterrentis; hortantis, ut \ ‘Antenor potuit mediis elapsus Achiuis / Illyricos penetrare sinus’ // et c
rrentis; hortantis, ut \ ‘Antenor potuit mediis elapsus Achiuis / Illyricos penetrare sinus’ // et cetera; deterrentis, ut \ ‘at non sic Phrygius penetrat Lacedaemona pastor / Ledaeamque Helenam Troiana
(1) 04.372.
H04.372 me crimine dignum Duxisti?’ Ceterum dasian ⸠ et psilen ⸡ apud Latinos H littera uocali addita uel detracta significat. 6. DE POSITVRIS Tres sunt {omnino} positurae uel distinctiones, quas θέσ
K04.372 on’ me crimine dignum Duxisti?’ Ceterum δασεῖαν et ψιλήν apud Latinos h littera uocali addita uel detracta significat. DE POSITVRIS. Tres sunt omnino positurae uel distinctiones, quas Graeci θ
detractio (1) 04.392.
04.392
us fit duobus modis, pronuntiatione et scripto. His bipertitis quattuor species subponuntur, adiectio, detractio, inmutatio, transmutatio, litterae syllabae temporis toni adspirationis. Per adiectionem li
detractionem (1) 04.392.
04.392
isse; temporis, ut ‘Italiam fato profugus’, cum Italiam correpta prima littera dicere debeamus. Per detractionem litterae, sicut ‘infantibu paruis’ pro infantibus; syllabae, ut salmentum pro salsament
detrahuntur (1) 04.392.
H04.392 ore pronuntiet. Toni quoque similiter per has quattuor species conmutantur: nam et ipsi adiciuntur detrahuntur inmutantur transmutantur. Quorum exempla ultro se offerent, si quis inquirat. Totide
K04.392 ore pronuntiet. Toni quoque similiter per has quattuor species conmutantur: nam et ipsi adiciuntur detrahuntur inmutantur transmutantur. Quorum exempla ultro se offerent, siquis inquirat. Totide
deuehi (1) 04.398.
04.398
Homoeoteleuton est, cum simili modo dictiones plurimae finiuntur, ut \ ‘eos reduci quam relinqui, deuehi quam deseri / malui’. // Polyptoton est multitudo casuum uarietate distincta, ut \ ‘litora lito
deus (1) 04.400.
H04.400 od inuentum est, ut ‘sine Cerere et Libero friget Venus’, aut contra, ut \ ‘uinum precamur, nam hic deus praesens adest’. // Haec exempli causa diligentibus posita etiam reliqua demonstrabunt. Anto
K04.400 est [ostendit], ut \ ‘sine Cerere et Libero friget Venus’, // aut contra, ut \ ‘uinum precamur, nam hic deus praesens adest’. // Haec exempli causa diligentibus posita etiam reliqua demonstrabunt. Anto
dexter
04.374
(1) 04.374.
, de multis alium. Sunt alia ad aliquid dicta, ut pater, frater; alia ad aliquid qualiter se habentia, ut dexter, sinister: haec et conparatiuum gradum admittunt, ut dexterior, sinisterior. Sunt alia genera
dextera (2) 04.372, 04.372.
H04.372
K04.372
H04.372
K04.372
a res exigit, copulamus, ‘ante‿tulit gressum’ et ‘Turnus ut ante‿uolans’. Huic contraria est diastole, dextera pars {quaedam} circuli ad imam litteram adposita: hac nota male cohaerentia discernuntur,
ulit gressum’ et \ ‘Turnus ut ante‿uolans tardum praecesserat agmen’. // Huic contraria est diastole, dextera pars [quaedam] circuli ad imam litteram adposita: hac nota male cohaerentia discernuntur,
r, ut est ‘ereptae, uirginis ira’ et ‘uiridique in litore conspicitur, sus’. Apostrophos circuli item pars dextera, sed ad summam litteram adposita: hac nota deesse ostendimus parti orationis ultimam uoc
ut est ‘ereptae uirginis ira’ et \ ‘uiridique in litore conspicitur, sus’. // Apostrophos item circuli pars dextera, sed ad summam litteram adposita: hac nota deesse ostendimus parti orationis ultimam uoc
dexteram (3) 04.371, 04.371, 04.371.
04.371
dexteram partem descendens \, circumflexus nota de acuto et graui facta /\, longus linea a sinistra in dexteram partem <04.372> aequaliter ducta –, breuis uirgula similiter iacens, sed panda et contract
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.371
04.371
121
o. Acutus accentus est nota per obliquum ascendens in dexteram partem /, grauis nota a summo in dexteram partem descendens \, circumflexus nota de acuto et graui facta /\, longus linea a sinistra i
rcumflexus nisi in ea particula, quae est ergo. Acutus accentus est nota per obliquum ascendens in dexteram partem /, grauis nota a summo in dexteram partem descendens \, circumflexus nota de ac
dexterior (1) 04.374.
04.374
di
r; alia ad aliquid qualiter se habentia, ut dexter, sinister: haec et conparatiuum gradum admittunt, ut dexterior, sinisterior. Sunt alia generalia, ut corpus, animal; alia specialia, ut lapis, homo, lignum;
(2) 04.366, 04.389.
04.389 uellis. Aeque aut coniunguntur aut separantur aut et coniunguntur et separantur. Coniunguntur, ut di, dis, re, se, am, con: dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior; sepa
H04.366 loco significantes. Quae praepositiones sunt, quae dictionibus seruiunt et separari non possunt? Vt di, dis, re, se, am, con. Quo modo? Dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, con
K04.366 in loco significantes. Quae praepositiones sunt, quae dictionibus seruiunt et separari non possunt? Di, dis, re, se, am, con. Quo modo? Dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, con
dia (1) 04.400.
04.400
am antonomasia uicem nominis sustinet, epitheton numquam est sine nomine, ut ‘dira Celaeno’ et ‘dia Camilla’. Fit etiam epitheton modis tribus, ab animo, a corpore, extrinsecus. His duobus tropi
diaeresi (1) 04.396.
04.396
diaeresis
04.395
04.396
dialyton
H04.397
K04.397
H04.399
K04.399
dianoeas
H04.397
K04.397
H04.397
K04.397
dit rex Albai longai’. // Episynaliphe est conglutinatio duarum syllabarum in unam facta contraria diaeresi, ut ‘Phaethon’ pro Phaëthon, ‘Nerei’ pro Nerëi, ‘aeripedem’ pro aëripedem. Synaliphe es
(2) 04.395, 04.396.
unt quattuordecim: prosthesis, epenthesis, paragoge, aphaeresis, syncope, apocope, ectasis, systole, diaeresis, episynaliphe, synaliphe, ecthlipsis, antithesis, metathesis. <04.396> Prosthesis est appo
debeat. Systole est correptio contraria ectasi, ut ‘aquosus Orion’, cum Orion producte dici debeat. Diaeresis est discissio syllabae unius in duas facta, ut \ ‘Olli respondit rex Albai longai’. // Episyna
(2) 04.397, 04.399.
chesis onomaton, parhomoeon, homoeoptoton, homoeoteleuton, polyptoton, hirmos, polysyndeton,
chesis onomaton, parhomoeon, homoeoptoton, homoeoteleuton, polyptoton, hirmos, polysyndeton,
ltis nexa coniunctionibus dictio, ut \ ‘Acamasque Thoasque / Pelidesque Neoptolemus’ // et cetera.
nexa coniunctionibus dictio, ut \ ‘Acamasque Thoasque / Pelidesque Neoptolemusque’ // et cetera.
dialyton. Prolempsis est praesumptio rerum ordine secuturarum, ut \ ‘Continuo reges ingenti mole
dialyton. Prolepsis est praesumptio rerum ordine secuturarum, ut \ ‘Continuo reges ingenti mole
Dialyton uel asyndeton est figura superiori contraria carens coniunctionibus, ut \ ‘Ite / ferte citi fla
Dialyton uel asyndeton est figura superiori contraria carens coniunctionibus, ut \ ‘Ite / ferte citi fla
(2) 04.397, 04.397.
hymbre’ pro Thymber. 5. DE SCHEMATIBVS Schemata lexeos sunt et dianoeas, sed schemata
EMATIBVS. Schemata lexeos sunt et dianoeas, id est figurae uerborum et sensuum. sed schemata
uandre’ pro Euander, ‘Thymbre’ pro Thymber. 5. DE SCHEMATIBVS Schemata lexeos sunt et
ut Euandre pro Euander, Thymbre pro Thymber. DE SCHEMATIBVS. Schemata lexeos sunt et
dianoeas ad oratores pertinent, ad grammaticos lexeos. Quae cum multa sint, ex omnibus necessari
dianoeas ad oratores pertinent, ad grammaticos lexeos. Quae cum multa sint, ex omnibus necessari
dianoeas, sed schemata dianoeas ad oratores pertinent, ad grammaticos lexeos. Quae cum multa si
dianoeas, id est figurae uerborum et sensuum. sed schemata dianoeas ad oratores pertinent, ad gra
diastole (1) 04.372.
H04.372 a, cum ita res exigit, copulamus, ‘ante‿tulit gressum’ et ‘Turnus ut ante‿uolans’. Huic contraria est diastole, dextera pars {quaedam} circuli ad imam litteram adposita: hac nota male cohaerentia disc
K04.372 s, ‘ante‿tulit gressum’ et \ ‘Turnus ut ante‿uolans tardum praecesserat agmen’. // Huic contraria est diastole, dextera pars [quaedam] circuli ad imam litteram adposita: hac nota male cohaerentia disce
dicamus (3) 04.379, 04.393, 04.393.
04.393
04.393
H04.379
K04.379
i errant, qui putant etiam in una parte orationis fieri soloecismum, si aut demonstrantes uirum hanc
eminam hunc; aut interrogati, quo pergamus respondeamus Romae; aut unum [re]salutantes saluete
his fluctibus. Nam nihil necesse est retinere u litteram et fluctubus dicere, cum artubus necessitate
his fluctibus. Nam nihil necesse est retinere u litteram et fluctubus dicere, cum artubus necessitate
dicamus, aut feminam hunc; aut interrogati, quo pergamus respondeamus Romae; aut unum [re]sal
dicamus, cum utique praecedens demonstratio uel interrogatio uel salutatio uim contextae orationis
dicamus, ne quis nos artes, non artus significare uelle existimet. In hanc regulam non ueniunt, ut d
dicamus, nequis nos artes, non artus significare uelle existimet. In hanc regulam non ueniunt, ut di
122
CIRILO GARCÍA ROMÁN
dicat (5) 04.377, 04.392, 04.395, 04.395, 04.395.
H04.395
K04.395
H04.395
K04.395
H04.395
K04.395
H04.377
K04.377
H04.392
K04.392
igamus hasta’. Amphibolia est ambiguitas dictionis, quae fit aut per casum accusatiuum, ut si quis
igamus hasta’. Amphibolia est ambiguitas dictionis, quae fit aut per casum accusatiuum, ut siquis
satiuum, ut si quis dicat 'audio secutorem retiarium superasse'; aut per commune uerbum, ut si quis
usatiuum, ut siquis dicat 'audio secutorem retiarium superasse'; aut per commune uerbum, ut siquis
per distinctionem, ut 'uidi statuam auream hastam tenentem'. Fit et per homonyma, ut si quis aciem
per distinctionem, ut 'uidi statuam auream hastam tenentem'. Fit et per homonyma, ut siquis aciem
m a ducentis et deinceps praeter mille. Sunt nomina, quorum nominatiuus in usu non est, ut si quis
em a ducentis et deinceps praeter mille. Sunt nomina, quorum nominatiuus in usu non est, ut siquis
te metaplasmus, itemque in nostra loquella barbarismus, in peregrina barbarolexis dicitur, ut si quis
te metaplasmus, itemque in nostra loquella barbarismus, in peregrina barbarolexis dicitur, ut siquis
dicat 'audio secutorem retiarium superasse'; aut per commune uerbum, ut si quis dicat 'criminatur
dicat 'audio secutorem retiarium superasse'; aut per commune uerbum, ut siquis dicat 'criminatur C
dicat 'criminatur Cato', 'uadatur Tullius', nec addat quem uel a quo; aut per distinctionem, ut 'uidi st
dicat 'criminatur Cato', 'uadatur Tullius', nec addat quem uel a quo; aut per distinctionem, ut 'uidi st
dicat et non addat oculorum aut exercitus aut ferri. Fit praeterea pluribus modis, quos percensere o
dicat et non addat oculorum aut exercitus aut ferri. Fit praeterea pluribus modis, quos percensere o
dicat hunc laterem uel ab hac dicione. Item per ceteros casus nomina multa deficiunt. Sunt praeter
dicat hunc laterem uel ab hac dicione. Item per ceteros casus nomina multa deficiunt. Sunt praeter
dicat mastruga, cateia, magalia. Barbarismus fit duobus modis, pronuntiatione et scripto. His bipe
dicat mastruga, cateia, magalia. Barbarismus fit duobus modis, pronuntiatione et scripto. His bipe
dicenda (1) 04.385.
H04.385 eniunt, ut inpune, saepe. Ceterum facile et difficile, quae ut aduerbia ponuntur, nomina potius esse dicenda sunt pro aduerbiis posita, ut est ‘toruum clamat’, 'horrendum resonat'. Ergo aduerbia, qua
K04.385 eniunt, ut inpune, saepe. Ceterum facile et difficile, quae ut aduerbia ponuntur, nomina potius esse dicenda sunt [nomina] pro aduerbiis posita, ut est ‘toruum clamat’, 'horrendum resonat'. Ergo adu
dicendum (1) 04.394.
04.394
er coniunctiones, sicut ‘subiectisque urere flammis’ pro subiectisue; et 'autem fieri non debet', cum dicendum sit 'fieri autem non debet'. Fiunt praeterea soloecismi pluribus modis, quos reprehende
dicere
(3) 04.379, 04.392, 04.392.
H04.379
K04.379
04.392
04.392
dici
fluctu, horum fluctuum, his et ab his fluctibus. Nam nihil necesse est retinere u litteram et fluctubus
fluctu, horum fluctuum, his et ab his fluctibus. Nam nihil necesse est retinere u litteram et fluctubus
‘nos abiisse rati’ pro abisse; temporis, ut ‘Italiam fato profugus’, cum Italiam correpta prima littera
nis. Per adiectionem litterae fiunt barbarismi, sicut ‘relliquias Danaum’, cum reliquias per unum l
dicere, cum artubus necessitate dicamus, ne quis nos artes, non artus significare uelle existimet. In
dicere, cum artubus necessitate dicamus, nequis nos artes, non artus significare uelle existimet. In
dicere debeamus. Per detractionem litterae, sicut ‘infantibu paruis’ pro infantibus; syllabae, ut sal
dicere debeamus; syllabae, ut ‘nos abiisse rati’ pro abisse; temporis, ut ‘Italiam fato profugus’, cu
(3) 04.392, 04.396, 04.396.
04.396
H04.392
K04.392
04.396
correpte dici debeat. Systole est correptio contraria ectasi, ut ‘aquosus Orion’, cum Orion producte dici debeat.
s pro pernicies; temporis, ut ‘feruere Leucaten’, cum feruere sit secundae coniugationis et producte dici debeat.
Leucaten’ [pro feruere ‘et Actia bella uidebis’], cum feruere sit secundae coniugationis et producte dici debeat.
. Ectasis est extensio syllabae contra naturam uerbi, ut ‘Italiam fato profugus’, cum Italia correpte dici debeat.
Diaeresis est discissio syllabae unius in duas facta, ut \ ‘Olli respondit rex Albai longa
Per transmutationem litterae, sicut ‘Euandre’ pro Euander; syllabae, ut displicina pro
Per transmutationem litterae, sicut Euandre pro Euander; syllabae, ut displicina pro di
Systole est correptio contraria ectasi, ut ‘aquosus Orion’, cum Orion producte dici de
dicimus (25) 04.355, 04.355, 04.360, K04.360, 04.363, 04.363, 04.365, 04.365, 04.365, 04.366, 04.373, 04.374, 04.374, 04.374, 04.375, 04.375, 04.376, 04.380, 04.383, 04.386, 04.389, 04.390, 04.390,
04.390, 04.400.
04.375
04.374
K04.360
H04.360
04.365
04.390
H04.390
K04.390
H04.390
K04.390
04.365
quem uel alieno uel suo generi conparamus, ut 'Hector fortior Diomede' uel 'audacior Troianis fuit'.
ordinis, ut primus, secundus: sed primus de multis, de duobus prior dicitur, sicut de duobus alterum
0> Quae in o desinunt, ut actiua, sed accepta r littera Latina non sunt, ut sto, curro: stor, curror non
> Quae in o desinunt, ut actiua, sed accepta r littera Latina non sunt, ut sto, curro{: stor, curror non
ablatiui. A, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Quo modo?
aepositiones sunt hae: a, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus.
m, usque Oceanum, penes arbitros. Ex his ad et apud, cum unius casus sint, diuerso modo ponuntur.
eanum, [secus uos] penes arbitros. Ex his ad et apud, cum unius casus sint, diuerso modo ponuntur.
infra, iuxta, ob, pone, per, prope, secundum, post, trans, ultra, praeter, propter, supra, usque, penes.
one, per, prope, secundum, post, trans, ultra, praeter, propter, supra, [circiter] usque, [secus] penes.
ob, pone, per, prope, secundum, post, trans, ultra, praeter, propter, supra, usque, penes. Quo modo?
[Dicimus autem et 'fortior hic quam ille est']. Superlatiuus autem genetiuo tantum plurali adiungitu
dicimus, de multis alium. Sunt alia ad aliquid dicta, ut pater, frater; alia ad aliquid qualiter se hab
dicimus. Deponentia quae sunt? Quae in r desinunt, ut passiua, sed ea dempta Latina non sunt, ut
dicitur}. Deponentia quae sunt? Quae similiter ut passiua in r desinunt, sed ea dempta Latina non
Dicimus enim a domo, ab homine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de
Dicimus enim a domo, ab homine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de
Dicimus enim 'ad amicum uado', 'apud amicum sum'. Nam neque 'apud amicum uado' recte dicitur
Dicimus enim 'ad amicum uado', 'apud amicum sum'. Nam neque 'apud amicum uado' recte dicitur
Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circ
Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circ
Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circ
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
H04.374
K04.374
H04.366
K04.366
04.389
H04.355
K04.355
04.355
H04.386
K04.386
H04.374
K04.374
04.360
04.380
04.383
04.375
04.365
04.373
H04.400
K04.400
H04.363
K04.363
H04.363
K04.363
04.376
123
ior ultimus; aliquando superlatiuus tantum, ut nouissimus. Extra hanc formam sunt bonus et malus: dicimus enim bonus melior optimus, malus peior pessimus. Conparatio nominum proprie in conp
or ultimus; aliquando superlatiuus tantum, ut nouissimus. Extra quam formam sunt bonus et malus: dicimus enim bonus melior optimus, malus peior pessimus. Conparatio nominum proprie in conp
ones sunt, quae dictionibus seruiunt et separari non possunt? Vt di, dis, re, se, am, con. Quo modo? Dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior. Quae sunt, quae iungi non
sitiones sunt, quae dictionibus seruiunt et separari non possunt? Di, dis, re, se, am, con. Quo modo? Dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior. Quae sunt, quae coniungi n
nguntur aut separantur aut et coniunguntur et separantur. Coniunguntur, ut di, dis, re, se, am, con: dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior; separantur, ut apud, penes;
quantitatem, ut magnus, paruus. Conparatiuus gradus cui casui seruit? Ablatiuo sine praepositione: dicimus enim 'doctior illo'. Superlatiuus cui? Genetiuo tantum plurali: dicimus enim 'doctissimus
m aut quantitatem significantia. Conparatiuus gradus cui casui seruit? Ablatiuo sine praepositione: dicimus enim 'doctior illo'. Superlatiuus cui? Genetiuo tantum plurali: dicimus enim 'doctissimus
Ablatiuo sine praepositione: dicimus enim 'doctior illo'. Superlatiuus cui? Genetiuo tantum plurali: dicimus enim 'doctissimus poetarum'. Genera nominum quot sunt? Quattuor. Quae? Masculinum,
erbia loci duas species habent, in loco et ad locum: in loco, ut intus, foris; ad locum, ut intro, foras. Dicimus enim intus sum, foris sum, intro eo, foras eo. Adiciunt quidam de loco, quod sic dicitur qu
species habent, in loco et ad locum [significantes]: in loco, ut intus, foris; ad locum, ut intro, foras. Dicimus enim intus sum, foris sum, intro eo, foras eo. Adiciunt quidam de loco, quod sic dicitur qu
memnoniaeque Mycenae’. Sunt alia mediae significationis et adiecta nominibus, ut magnus, fortis: dicimus enim 'magnus uir', 'fortis exercitus': haec etiam epitheta dicuntur. Sunt alia qualitatis, ut b
memnoniaeque Mycenae’. Sunt alia mediae significationis et adiecta nominibus, ut magnus, fortis: dicimus enim 'magnus uir', 'fortis exercitus': haec etiam epitheta dicuntur [id est adiectiua]. Sunt a
in r desinunt, ut deponentia, sed in duas formas cadunt, patientis et agentis, ut osculor, criminor: dicimus enim osculor te et osculor a te, criminor te et criminor a te. Numeri uerborum quot sunt?
ibus accidit uterque, singularis, ut iste; pluralis, ut isti. Sunt etiam numero communia, ut qui, quae: dicimus enim qui uir et qui uiri, quae mulier et quae mulieres. Sunt pronomina tota singularia, ut m
ia sunt, quae r littera terminantur et in duas formas cadunt, patientis et agentis, ut scrutor, criminor: dicimus enim scrutor te et scrutor a te, criminor te et criminor a te. Sunt uerba extra hanc regulam
> aut minus aut minime aut magis aut maxime adici non oportet: adiciuntur autem positiuo tantum; dicimus enim tam bonus tam malus, minus bonus minus malus, minime bonus minime malus, mag
ctura, pro clientibus, prae timore, palam omnibus, sine labore, absque iniuria, tenus pube, quod nos dicimus pube tenus. Da utriusque casus praepositiones. In, sub, super, subter. In et sub quando ac
s. Nomen unius hominis, appellatio multorum, uocabulum rerum est. Sed modo nomina generaliter dicimus. 3. Qualitas nominum bipertita est. Aut enim propria sunt nomina aut appellatiua. Proprio
ias reciprocas, alias partis unius. <04.400> Catachresis est usurpatio nominis alieni, ut parricidam dicimus qui occiderit fratrem, et piscinam quae pisces non habet. Haec nisi extrinsecus sumerent, s
ias reciprocas, alias partis unius. <04.400> Catachresis est usurpatio nominis alieni, ut parricidam dicimus qui occiderit fratrem, et piscinam quae pisces non habet. Haec enim nisi extrinsecus sumer
s. Vt docte; conparatiui, ut doctius; superlatiui, ut doctissime. Magis doctius et tam doctissime non dicimus, quia magis et tam positiuo gradui tantum iunguntur, licet ueteres dixerint tam magis et qu
s. Vt docte; conparatiui, ut doctius; superlatiui, ut doctissime. Magis doctius et tam doctissime non dicimus, quia magis et tam positiuo gradui tantum iungitur, licet ueteres dixerint tam magis et qua
io. Ad locum aliam significationem habent, ut intro eo, foras eo. De intus autem et de foris sic non dicimus, quo modo ad foras uel in foras. 6. DE PARTICIPIO Participium quid est? Pars orationi
io. Ad locum aliam significationem habent, ut intro eo, foras eo. De intus autem et de foris sic non dicimus, quo modo in foras uel ad foras. DE PARTICIPIO. Participium quid est? Pars orationis
eutrum, ut buxus, pirus, prunus, malus, sed <04.376> neutro fructum, feminino ipsas arbores saepe dicimus. Sunt etiam genera nominum fixa, sunt mobilia. Fixa sunt, quae in alterum genus flecti no
dicione (1) 04.377.
H04.377 ter mille. Sunt nomina, quorum nominatiuus in usu non est, ut si quis dicat hunc laterem uel ab hac dicione. Item per ceteros casus nomina multa deficiunt. Sunt praeterea nomina, quorum alia genet
K04.377 eter mille. Sunt nomina, quorum nominatiuus in usu non est, ut siquis dicat hunc laterem uel ab hac dicione. Item per ceteros casus nomina multa deficiunt. Sunt praeterea nomina, quorum alia genet
dicit (1) 04.384.
04.384
lusquamperfectum, futurum. Personae uerbis accidunt tres, prima, secunda, tertia. Prima est, quae dicit lego; secunda, cui dicitur legis; tertia, de qua dicitur legit. Et prima persona non eget casu, sed
dicitur (16) 04.355, 04.355 H04.360, 04.372, 04.374, 04.375, K04.381, 04.384, 04.384, 04.386, 04.388, 04.388, 04.388, 04.390, 04.392, 04.401.
04.355
H04.372
K04.372
H04.360
K04.360
04.388
04.384
04.384
04.390
04.386
04.374
, figura, casus. Qualitas nominum in quo est? Bipertita est: aut enim unius nomen est et proprium
en respirandum sit: huius punctum ad mediam litteram ponimus. In lectione tota sententia periodos
en respirandum sit: huius punctum ad mediam litteram ponimus. In lectione tota sententia periodus
> Quae in o desinunt, ut actiua, sed accepta r littera Latina non sunt, ut sto, curro{: stor, curror non
0> Quae in o desinunt, ut actiua, sed accepta r littera Latina non sunt, ut sto, curro: stor, curror non
pia, quae accepta praepositione et a uerbis et a participiis recedunt, ut nocens innocens: nam noceo
rum. Personae uerbis accidunt tres, prima, secunda, tertia. Prima est, quae dicit lego; secunda, cui
idunt tres, prima, secunda, tertia. Prima est, quae dicit lego; secunda, cui dicitur legis; tertia, de qua
nuntur. Dicimus enim 'ad amicum uado', 'apud amicum sum'. Nam neque 'apud amicum uado' recte
tro, foras. Dicimus enim intus sum, foris sum, intro eo, foras eo. Adiciunt quidam de loco, quod sic
; alia numeri, ut unus, duo; alia ordinis, ut primus, secundus: sed primus de multis, de duobus prior
dicitur, aut multorum et appellatiuum. Conparationis gradus quot sunt? Tres. Qui? Positiuus, ut d
dicitur, cuius partes sunt cola et commata. EDITIO SECVNDA 1. DE PARTIBVS ORATIONI
dicitur, cuius partes sunt cola et commata [id est membra et caesa]. DE PARTIBVS ORATIONIS
dicitur}. Deponentia quae sunt? Quae similiter ut passiua in r desinunt, sed ea dempta Latina non
dicimus. Deponentia quae sunt? Quae in r desinunt, ut passiua, sed ea dempta Latina non sunt, ut
dicitur, innoceo non dicitur. Sunt ueluti participia, quae a uerbo ueniunt, et, quia tempus non habe
dicitur legis; tertia, de qua dicitur legit. Et prima persona non eget casu, sed admittit plerumque no
dicitur legit. Et prima persona non eget casu, sed admittit plerumque nominatiuum, ut uerberor inn
dicitur neque 'ad amicum sum'. Vsque praepositio plurimis non uidetur, quia sine aliqua praepositi
dicitur quasi in loco, ut intus exeo, foris uenio. Adiciunt quidam etiam per locum, ut hac, illac. He
dicitur, sicut de duobus alterum dicimus, de multis alium. Sunt alia ad aliquid dicta, ut pater, frate
124
04.388
04.388
04.401
04.355
04.375
K04.381
H04.392
K04.392
CIRILO GARCÍA ROMÁN
us, placita, nupta, triumphata, regnata: nam prandeor, cenor, placeor, nubor, triumphor, regnor non dicitur. Sunt item alia participia, quae accepta praepositione et a uerbis et a participiis recedunt, u
aepositione et a uerbis et a participiis recedunt, ut nocens innocens: nam noceo dicitur, innoceo non dicitur. Sunt ueluti participia, quae a uerbo ueniunt, et, quia tempus non habent, nomina magis qu
ut niue candidior; minuendi, ut tardior testudine. Allegoria est tropus, quo aliud significatur quam dicitur, ut \ ‘et iam tempus equum fumantia soluere colla’, // hoc est 'carmen finire'. Huius species
trum, ut hoc scamnum; commune, ut hic et haec sacerdos; est praeterea trium generum, quod omne dicitur, ut hic et haec et hoc felix; est epicoenon, id est promiscuum, ut passer, aquila. Numeri no
. Nam neutrum et commune de utroque nascuntur. Est etiam trium generum commune, quod omne dicitur, ut hic et haec et hoc felix. Est epicoenon uel promiscuum, quod sub una significatione mar
dis est et in formis. Modi autem sunt, ut multi existimant, septem: indicatiuus, qui et pronuntiatiuus [dicitur], ut lego; imperatiuus, ut lege; promissiuus, ut legam: sed hunc nos modum non accipimus
rmone. In poemate metaplasmus, itemque in nostra loquella barbarismus, in peregrina barbarolexis dicitur, ut si quis dicat mastruga, cateia, magalia. Barbarismus fit duobus modis, pronuntiatione e
rmone. In poemate metaplasmus, itemque in nostra loquella barbarismus, in peregrina barbarolexis dicitur, ut siquis dicat mastruga, cateia, magalia. Barbarismus fit duobus modis, pronuntiatione et
dicta (4) 04.358, 04.358, 04.374, 04.387.
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.387
K04.387
04.374
sui suo suum o a suo, et pluraliter sua suorum suis sua o a suis. Item possessiua finita ad aliquid
uum sui suo suum a suo, et pluraliter sua suorum suis sua a suis. Item possessiua finita ad aliquid
luraliter quae quorum quis uel quibus quae o a quis uel a quibus. Item possessiua finita ad aliquid
pluraliter quae quorum quis uel quibus quae a quis uel a quibus. Item possessiua finita ad aliquid
orationis sub uno accentu pronuntiabimus. 14. DE PARTICIPIO Participium est pars orationis,
em orationis sub uno accentu pronuntiabimus. DE PARTICIPIO. Participium est pars orationis,
tis, de duobus prior dicitur, sicut de duobus alterum dicimus, de multis alium. Sunt alia ad aliquid
dicta ex altera parte pluralia generis masculini noster nostri nostro nostrum o a nostro, et pluraliter
dicta ex altera parte pluralia generis masculini noster nostri nostro nostrum o a nostro, et pluraliter
dicta ex utraque parte singularia generis masculini meus mei meo meum o a meo, et pluraliter ex al
dicta ex utraque parte singularia generis masculini meus mei meo meum o a meo, et pluraliter ex al
dicta quod partem capiat nominis partemque uerbi. Recipit enim a nomine genera et casus, a uerbo
dicta quod partem capiat nominis, partem uerbi. Recipit enim a nomine genera et casus, a uerbo te
dicta, ut pater, frater; alia ad aliquid qualiter se habentia, ut dexter, sinister: haec et conparatiuum g
Dictaei (1) 04.398.
H04.398 Epanalempsis est uerbi in principio uersus positi in eiusdem fine repetitio, ut \ ‘ante etiam sceptrum Dictaei regis et ante’. // Epizeuxis est eiusdem uerbi in eodem uersu sine aliqua dilatione congemi
K04.398 Epanalepsis est uerbi in principio uersus positi in eiusdem fine repetitio, ut \ ‘ante etiam sceptrum Dictaei regis et ante’. // Epizeuxis est eiusdem uerbi in eodem uersu sine aliqua dilatione congemi
dictio (9) 04.371, 04.394 K04.397, 04.399, 04.399, 04.400, K04.400, 04.400, 04.401.
04.401
H04.400
K04.400
H04.371
K04.371
K04.397
H04.400
K04.400
K04.400
04.399
H04.399
K04.399
H04.394
K04.394
reptas Notus in saxa torquet, quae saxa in mediis fluctibus latentia Itali aras uocant. Hyperbole est
pisces non habet. Haec nisi extrinsecus sumerent, suum uocabulum non haberent. Metalempsis est
es non habet. Haec enim nisi extrinsecus sumerent, suum uocabulum non haberent. Metalepsis est
timum et antepaenultimum tenet, ultimum numquam. Circumflexus autem, quotlibet syllabarum sit
timum et antepaenultimum tenet, ultimum numquam. Circumflexus autem, quotlibet syllabarum sit
olum per partes orationis, sed et per accidentia partibus orationis. item syllepsis est, cum singularis
arduus’; extrinsecus, ut \ ‘infelix puer atque impar congressus Achilli’. // Epitheton est praeposita
Sidera’; extrinsecus, ut \ ‘infelix puer atque impar congressus Achilli’. // Epitheton est praeposita
t, ut ‘speluncis abdidit atris’ et \ ‘post aliquot mea regna uidens mirabor aristas’. // Metonymia est
unctionibus, ut \ ‘Ite / ferte citi flammas, date tela, impellite remos’. // 6. DE TROPIS Tropus est
lobum lunae Titaniaque astra / spiritus intus alit’. // Polysyndeton est multis nexa coniunctionibus
lobum lunae Titaniaque astra / spiritus intus alit’. // Polysyndeton est multis nexa coniunctionibus
a, macrologia, tautologia, eclipsis, tapinosis, cacosyntheton, amphibolia. Acyrologia est inpropria
a, macrologia, tautologia, eclipsis, tapinosis, cacosyntheton, amphibolia. Acyrologia est inpropria
dictio fidem excedens augendi minuendiue causa: augendi, ut niue candidior; minuendi, ut tardior t
dictio gradatim pergens ad id quod ostendit, ut ‘speluncis abdidit atris’ et \ ‘post aliquot mea regna
dictio gradatim pergens ad id quod ostendit, ut ‘speluncis abdidit atris’ et \ ‘post aliquot mea regna
dictio, non tenebit nisi paenultimum locum. Grauis poni in eadem dictione uel cum acuto uel cum c
dictio, non tenebit nisi paenultimum locum. Grauis in eadem dictione uel cum acuto uel cum circu
dictio plurali uerbo adiungitur, ut \ sunt nobis mitia poma, / castaneae molles et pressi copia lactis.
dictio proprio nomini. Nam antonomasia uicem nominis sustinet, epitheton numquam est sine nomi
dictio proprio nomini. Nam antonomasia uicem nominis sustinet, epitheton numquam est sine nomi
[dictio] quaedam ueluti transnominatio. Huius multae sunt species. Aut enim per id quod continet i
dictio translata a propria significatione ad non propriam similitudinem ornatus necessitatisue causa.
dictio, ut \ ‘Acamasque Thoasque / Pelidesque Neoptolemus’ // et cetera. Dialyton uel asyndeton
dictio, ut \ ‘Acamasque Thoasque / Pelidesque Neoptolemusque’ // et cetera. Dialyton uel asyndet
dictio, ut \ ‘hunc ego si potui tantum sperare dolorem’ // sperare dixit pro timere. Cacemphaton es
dictio, ut \ ‘hunc ego si potui tantum sperare dolorem’ // sperare dixit pro timere. Cacenphaton est
dictione (6) K04.369, 04.371, 04.394, 04.396, 04.397, 04.401.
H04.396
K04.396
K04.369
04.397
H04.371
K04.371
s contraria prosthesi, ut ‘mitte’ pro omitte et ‘temno’ pro contemno. Syncope est ablatio de media
tionis contraria prosthesi, ut mitte pro omitte, temno pro contemno. Syncope est ablatio de media
ca duplex. [aut cum correpta uocalis in unam desinit consonantem sequente statim uocali in eadem
littera positio, ut olli pro illi. Metathesis est translatio litterarum in alienum locum, nulla tamen ex
s autem, quotlibet syllabarum sit dictio, non tenebit nisi paenultimum locum. Grauis poni in eadem
flexus autem, quotlibet syllabarum sit dictio, non tenebit nisi paenultimum locum. Grauis in eadem
dictione contraria epenthesi, ut audacter pro audaciter, ‘commorat’ pro commouerat. Apocope est
dictione contraria epenthesi, ut audacter pro audaciter, commorat pro commouerat. Apocope est a
dictione]. Longa syllaba duo tempora habet, breuis unum. Syllaba apud metricos semipes nomina
dictione sublata, ut ‘Euandre’ pro Euander, ‘Thymbre’ pro Thymber. 5. DE SCHEMATIBVS Sc
dictione uel cum acuto uel cum circumflexo potest, et hoc illi non est commune cum ceteris. Ergo
dictione uel cum acuto uel cum circumflexo poni potest, et hoc illi non est commune cum ceteris.
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
125
H04.394 sperare dolorem’ // sperare dixit pro timere. Cacemphaton est obscena enuntiatio uel in conposita dictione uel in <04.395> uno uerbo, ut ‘numerum cum nauibus aequet’ et ‘arrige aures Pamphile’.
K04.394 sperare dolorem’ // sperare dixit pro timere. Cacenphaton est obscena enuntiatio uel in conposita dictione uel in <04.395> uno uerbo, ut ‘numerum cum nauibus aequet’, ‘arrige aures Pamphile’.
04.401 rapidum ad naues praemittit Achaten’. // Tmesis est unius conpositi aut simplicis uerbi sectio, una dictione uel pluribus interiectis, ut ‘septem subiecta trioni’ pro septemtrioni et ‘saxo cere comminu
dictionem (1) 04.396.
04.396
nis litterae aut syllabae, ut ‘gnato’ pro nato, ‘tetulit’ pro tulit. Epenthesis est appositio ad mediam dictionem litterae aut syllabae, ut ‘relliquias’ pro reliquias, induperator pro imperator. Hanc alii ep
dictiones (4) 04.387, 04.389, 04.393, 04.398.
04.387
04.393
H04.398
K04.398
H04.389
K04.389
r, aut conposita, ut indocte inprudenter. Conponuntur etiam aduerbia modis quattuor. Sunt multae
soloecismum et barbarismum hoc interest, quod soloecismus discrepantes aut inconsequentes in se
ersa, ut \ ‘maerentes flentes lacrimantes commiserantes’. // Homoeoteleuton est, cum simili modo
uersa, ut \ ‘merentes flentes lacrimantes commiserantes’. // Homoeoteleuton est, cum simili modo
iunctiones sunt, ut at, ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur. Sunt etiam
t coniunctiones, ut at, ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur. Sunt etiam
dictiones dubiae inter aduerbium et nomen, ut falso; inter aduerbium et pronomen, ut qui; inter adu
dictiones habet, barbarismus autem in singulis uerbis fit scriptis uel pronuntiatis. Quamquam multi
dictiones plurimae finiuntur, ut \ ‘eos reduci quam relinqui, deuehi quam deseri / malui’. // Polypt
dictiones plurimae finiuntur, ut \ ‘eos reduci quam relinqui, deuehi quam deseri / malui’. // Polypt
dictiones, quas incertum est utrum coniunctiones an praepositiones an aduerbia nominemus, quae t
dictiones, quas incertum est utrum coniunctiones an praepositiones an aduerbia nominemus [ut cu
dictionibus (6) 04.366, 04.367, 04.371, 04.371, 04.371, 04.379.
04.367
04.371
04.379
H04.366
K04.366
04.371
04.371
dictionis
04.393
H04.396
K04.396
H04.398
K04.398
04.396
H04.396
K04.396
04.396
H04.395
K04.395
04.395
04.395
ur aut cum aliis uocalibus iunguntur, ut Iuno, uates. Hae etiam mediae dicuntur, quia in quibusdam
accentus est non minus quam in una parte orationis, ut malesanus, interealoci. Accentus in integris
ab hac domu, harum domuum, domibus et ab hoc iugere, iugerum, iugeribus, uerum euphoniam in
habet? Eandem quam superiores ad locum et in loco significantes. Quae praepositiones sunt, quae
habet? Eandem quam superiores ad locum et in loco significantes. Quae praepositiones sunt, quae
us, alii tenores nominant. Toni igitur tres sunt, acutus, grauis, circumflexus. Acutus cum in Graecis
sus; si ultima quoque natura longa fuerit, paenultima acuetur, ut Athenae, Mycenae. In conpositis
dictionibus expressum sonum non habent, i ut uir, u ut optumus. Extra quam formam u littera inter
dictionibus obseruantur, in interiectionibus et in peregrinis uerbis et in barbaris nominibus nulli cer
dictionibus plus interdum ualere, quam analogiam uel regulam praeceptorum. Quaecumque nomi
dictionibus seruiunt et separari non possunt? Vt di, dis, re, se, am, con. Quo modo? Dicimus enim
dictionibus seruiunt et separari non possunt? Di, dis, re, se, am, con. Quo modo? Dicimus enim did
dictionibus tria loca teneat, ultimum, paenultimum et antepaenultimum, apud Latinos paenultimum
dictionibus unus accentus est non minus quam in una parte orationis, ut malesanus, interealoci. Ac
(9) 04.393, 04.395, 04.395, 04.395, 04.396, 04.396, 04.396, 04.396, 04.398.
ti etiam dubitauerunt, scala quadriga scopa soloecismus an barbarismus esset, cum scilicet id genus dictionis barbarismum esse uel ex ipsius uitii definitione facile possit agnosci. Soloecismus fit du
e et ‘potestur’ pro potest. Hanc alii prosparalempsin appellant. Aphaeresis est ablatio de principio dictionis contraria prosthesi, ut ‘mitte’ pro omitte et ‘temno’ pro contemno. Syncope est ablatio d
mage et potestur pro potest. Hanc alii prosparalepsin appellant. Aphaeresis est ablatio de principio dictionis contraria prosthesi, ut mitte pro omitte, temno pro contemno. Syncope est ablatio de me
et per partes orationis, et per accidentia partibus orationis. <04.398> Anadiplosis est congeminatio dictionis ex ultimo loco praecedentis uersus et principio sequentis, ut \ ‘sequitur pulcherrimus Astu
is mitia poma, / castaneae molles et pressi copia lactis. // <04.398> Anadiplosis est congeminatio dictionis ex ultimo loco praecedentis uersus et principio sequentis, ut \ ‘sequitur pulcherrimus Astu
aliphe, ecthlipsis, antithesis, metathesis. <04.396> Prosthesis est appositio quaedam ad principium dictionis litterae aut syllabae, ut ‘gnato’ pro nato, ‘tetulit’ pro tulit. Epenthesis est appositio ad me
rator pro imperator. Hanc alii epenthesin, alii parenthesin dicunt. Paragoge est appositio ad finem dictionis litterae aut syllabae, ut magis pro mage et ‘potestur’ pro potest. Hanc alii prosparalempsin
rator pro imperator. Hanc alii epenthesin, alii parenthesin dicunt. Paragoge est appositio ad finem dictionis litterae aut syllabae, ut magis pro mage et potestur pro potest. Hanc alii prosparalepsin ap
ria epenthesi, ut audacter pro audaciter, ‘commorat’ pro commouerat. Apocope est ablatio de fine dictionis paragoge contraria, ut Achilli pro Achillis et pote pro potest. Ectasis est extensio syllaba
conpositio dictionum, ut ‘uersaque iuuencum Terga fatigamus hasta’. Amphibolia est ambiguitas dictionis, quae fit aut per casum accusatiuum, ut si quis dicat 'audio secutorem retiarium superasse'
conpositio dictionum, ut ‘uersaque iuuencum Terga fatigamus hasta’. Amphibolia est ambiguitas dictionis, quae fit aut per casum accusatiuum, ut siquis dicat 'audio secutorem retiarium superasse';
ia est eiusdem dictionis repetitio uitiosa, ut 'egomet ipse'. Eclipsis est defectus quidam necessariae dictionis, quam desiderat praecisa sententia, ut ‘haec secum’: deest enim 'loquebatur'. Tapinosis e
s, ut ‘legati non inpetrata pace retro, unde uenerant, domum reuersi sunt’. Tautologia est eiusdem dictionis repetitio uitiosa, ut 'egomet ipse'. Eclipsis est defectus quidam necessariae dictionis, qua
dictionum (1) 04.395.
04.395
hias uexasse rates’ et \ ‘Pelidae stomachum cedere nescii’. // Cacosyntheton est uitiosa conpositio dictionum, ut ‘uersaque iuuencum Terga fatigamus hasta’. Amphibolia est ambiguitas dictionis, q
dictu (1) 04.402.
04.402
cet aquam in glaciem concrescere et ex eadem rursus effluere. Charientismos est tropus, quo dura dictu gratius proferuntur, ut cum interrogantibus nobis, ‘numquis’ nos ‘quaesierit’, respondetur
126
CIRILO GARCÍA ROMÁN
dictum (3) 04.360, 04.361, 04.379.
H04.379
K04.379
04.360
04.361
dicunt
04.396
dicuntur
H04.380
K04.380
04.399
04.369
04.367
H04.374
K04.374
H04.383
K04.383
04.383
H04.383
K04.383
e dicamus, ne quis nos artes, non artus significare uelle existimet. In hanc regulam non ueniunt, ut
e dicamus, nequis nos artes, non artus significare uelle existimet. In hanc regulam non ueniunt, ut
nda, ut legis; tertia, ut legit. Da declinationem uerbi actiui. Lego uerbum actiuum indicatiuo modo
ntis temporis et futuri, praesentis legens, futuri lecturus. Legor uerbum passiuum indicatiuo modo
dictum est, aptota nomina, ut fas, nefas, nequam, nihili, nugas. Non ueniunt tantum pluralia, ut Sat
dictum est, aptota nomina, ut est fas, nefas, nequam, nihili, nugas. Non ueniunt tantum pluralia, ut
dictum temporis praesentis numeri singularis figurae simplicis personae primae coniugationis terti
dictum temporis praesentis numeri singularis figurae simplicis personae primae coniugationis terti
(1) 04.396.
llabae, ut ‘relliquias’ pro reliquias, induperator pro imperator. Hanc alii epenthesin, alii parenthesin dicunt. Paragoge est appositio ad finem dictionis litterae aut syllabae, ut magis pro mage et ‘potes
(8) 04.367, 04.369, 04.374, 04.380, 04.383, 04.383, 04.383, 04.399.
tus, totus; alia numeri, ut quot, tot; alia ad aliquid finita, ut meus, tuus, suus; haec etiam possessiua dicuntur; alia ad aliquid infinita, ut cuius cuia cuium. Sunt item alia qualitatis, ut qualis, talis; alia
en personale est; si per t, numeri]; alia ad aliquid finita, ut meus, tuus, illius; haec etiam possessiua dicuntur; alia ad aliquid infinita [quae nec personam nec locum nec tempus designant], ut cuius cu
ut ‘si tantum pectore robur Concipis’: nam ut robur animam non habet, sic utique Turnus, cui haec dicuntur, animam habet. Scire autem debemus esse metaphoras alias reciprocas, alias partis unius
geminant], ut \ ‘Aio te, Aeacida, Romanos uincere posse’. // Sunt etiam syllabae, quae communes dicuntur, cum aut correptam uocalem duae consonantes secuntur, quarum prior aut muta quaepiam
m aut ipsae inter se geminantur aut cum aliis uocalibus iunguntur, ut Iuno, uates. Hae etiam mediae dicuntur, quia in quibusdam dictionibus expressum sonum non habent, i ut uir, u ut optumus. Extr
iecta nominibus, ut magnus, fortis: dicimus enim 'magnus uir', 'fortis exercitus': haec etiam epitheta dicuntur. Sunt alia qualitatis, ut bonus, malus; alia quantitatis, ut magnus, paruus; alia gentis, ut
iecta nominibus, ut magnus, fortis: dicimus enim 'magnus uir', 'fortis exercitus': haec etiam epitheta dicuntur [id est adiectiua]. Sunt alia qualitatis, ut bonus, malus; alia quantitatis, ut magnus, paruu
r quear uel quibor, et si qua sunt similia. <04.383> Genera uerborum, quae ab aliis significationes dicuntur, sunt quinque: actiua, passiua, neutra, deponentia, communia. Actiua sunt, quae o littera
or quear uel quibor, et siqua sunt similia. <04.383> Genera uerborum, quae ab aliis significationes dicuntur, sunt quinque: actiua, passiua, neutra, deponentia, communia. Actiua sunt, quae o littera
em, quae in um syllabam desinunt, ut sum, prosum; item, quae in t litteram exeunt [et impersonalia dicuntur], ut pudet, taedet, paenitet, libet. Sed haec et similia defectiua existimanda sunt. Depone
utor te et scrutor a te, criminor te et criminor a te. Sunt uerba extra hanc regulam, quae inaequalia dicuntur, ut soleo, facio, fio, fido, audeo, gaudeo, uescor, fero, medeor, pando, edo, nolo, uolo. Su
utor te et scrutor a te, criminor te et criminor a te. Sunt uerba extra hanc regulam, quae inaequalia dicuntur, ut soleo, facio, fio, fido, audeo, gaudeo, uescor, fero, medeor, [reddo] edo pando mando
diduco (2) 04.366, 04.389.
H04.366 dictionibus seruiunt et separari non possunt? Vt di, dis, re, se, am, con. Quo modo? Dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior. Quae sunt, quae iungi non possunt? Vt ap
K04.366 ae dictionibus seruiunt et separari non possunt? Di, dis, re, se, am, con. Quo modo? Dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior. Quae sunt, quae coniungi non possunt? A
04.389 parantur aut et coniunguntur et separantur. Coniunguntur, ut di, dis, re, se, am, con: dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior; separantur, ut apud, penes; coniunguntur
dies (2) 04.375, 04.376.
H04.375
K04.375
H04.376
K04.376
incerti generis inter masculinum et femininum, ut cortex, silex, radix, finis, stirps, penus, pampinus, dies. Sunt incerti generis inter masculinum et neutrum, ut frenum, clipeus, uulgus, specus. Sunt inc
incerti generis inter masculinum et femininum, ut cortex, silex, radix, finis, stirps, pinus, pampinus, dies. Sunt incerti generis inter masculinum et neutrum, ut frenum, clipeus, uulgus, specus. Sunt inc
riter enuntiari non potest, ut hi ambo, hi duo. Sunt etiam nomina numero communia, ut res, nubes, dies. Sunt semper singularia generis masculini, ut puluis, sanguis; semper pluralia, ut Manes, Quirit
riter enuntiari non potest, ut hi ambo, hi duo. Sunt etiam nomina numero communia, ut res, nubes, dies [fines]. Sunt semper singularia generis masculini, ut puluis, sanguis; semper pluralia, ut manes
differentiae (1) 04.384.
04.384
ritum et futurum: praesens, ut lego; praeteritum, ut legi; futurum, ut legam. Sed praeteriti temporis differentiae sunt tres, inperfecta, perfecta, plusquamperfecta: inperfecta, ut legebam; perfecta, ut le
differentiam (1) 04.378.
04.378
, harum puppium, his et ab his puppibus. Huius modi nomina casum accusatiuum pluralem propter differentiam melius in is quam in es syllabam terminant, ut has puppis, nauis, clauis. Eorum aute
difficile (1) 04.385.
H04.385 le peius pessime—, aut ea, quae a nomine uerboue non ueniunt, ut inpune, saepe. Ceterum facile et difficile, quae ut aduerbia ponuntur, nomina potius esse dicenda sunt pro aduerbiis posita, ut est ‘to
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
127
K04.385 le peius pessime—, aut ea, quae a nomine uerboue non ueniunt, ut inpune, saepe. Ceterum facile et difficile, quae ut aduerbia ponuntur, nomina potius esse dicenda sunt [nomina] pro aduerbiis posita,
difficilis (1) 04.396.
04.396
m syncrisis nominatur. Ecthlipsis est consonantium cum uocalibus aspere concurrentium quaedam difficilis ac dura conlisio, ut \ ‘multum ille et terris iactatus et alto’. // <04.397> Antithesis est litte
digammon (1) 04.367.
04.367
cum inter q litteram consonantem et aliquam uocalem constituitur, ut quoniam, quidem. Huic item digammon adscribi solet, cum sibi ipsa praeponitur, ut seruus, uulgus. Nam i litteram geminari in
dignitas (1) 04.373.
04.373
ies multae sunt. Alia enim sunt corporalia, ut homo, terra, mare; alia incorporalia, ut pietas, iustitia, dignitas. Alia sunt primae positionis, ut mons, schola; alia deriuatiua, ut montanus, scholasticus; a
dignum (1) 04.372.
H04.372 e ostendimus parti orationis ultimam uocalem, cuius consonans remanet, ut est ‘tanton’ me crimine dignum Duxisti?’ Ceterum dasian ⸠ et psilen ⸡ apud Latinos H littera uocali addita uel detracta sig
K04.372 e ostendimus parti orationis ultimam uocalem, cuius consonans remanet, ut est ‘tanton’ me crimine dignum Duxisti?’ Ceterum δασεῖαν et ψιλήν apud Latinos h littera uocali addita uel detracta signifi
dignus (1) 04.378.
04.378
378> praescius futura; alia ablatiuum, ut secundus a Romulo, alter a Sylla; alia septimum casum, ut dignus munere, mactus uirtute. 10. Omnia nomina ablatiuo casu singulari quinque litteris uocalib
diiambus (1) 04.370.
04.370
dilatione
04.398
quattuor, ut auicula; huic contrarius est dispondeus ex quattuor longis temporum octo, ut oratores; diiambus ex duobus iambis temporum sex, ut propinquitas; huic contrarius est ditrochaeus ex duob
(1) 04.398.
te etiam sceptrum Dictaei regis et ante’. // Epizeuxis est eiusdem uerbi in eodem uersu sine aliqua dilatione congeminatio, ut \ ‘me, me, adsum qui feci, in me conuertite ferrum’. // Paronomasia est
diligentibus (1) 04.400.
04.400
et Venus’, // aut contra, ut \ ‘uinum precamur, nam hic deus praesens adest’. // Haec exempli causa diligentibus posita etiam reliqua demonstrabunt. Antonomasia est significatio uice nominis posita
diminutiua (5) H04.373, H04.373, 04.374, H04.376, 04.382.
04.374
H04.382
K04.382
H04.376
K04.376
H04.373
K04.373
H04.373
K04.373
nulli conparatur, ut \ ‘iam senior, sed cruda deo uiridisque senectus’. // Sunt nomina significatione
r a neutrali uerbo. Sunt etiam frequentatiua de nomine uenientia, ut patrissat, graecissat; sunt quasi
neutralibus uerbis. Sunt etiam frequentatiua de nomine uenientia, ut patrissat, graecissat; sunt quasi
totum fixa nec in totum mobilia, ut draco dracaena, leo leaena, gallus gallina, rex regina. Sunt alia
totum fixa nec in totum mobilia, ut draco dracaena, leo leaena, gallus gallina, rex regina. Sunt alia
t gradus; quorum forma quam magis minuitur, crescit saepe numerus syllabarum. Sunt etiam quasi
t gradus; quorum forma quam magis minuitur, crescit saepe numerus syllabarum. Sunt etiam quasi
nitas. Alia sunt primae positionis, ut mons, schola; alia deriuatiua, ut montanus, scholasticus; alia
nitas. Alia sunt primae positionis, ut mons, schola; alia deriuatiua, ut montanus, scholasticus; alia
diminutiuorum
diminutiua, intellectu conparatiua, ut grandiusculus, maiusculus, minusculus. Conparatiuo et super
diminutiua, quae a perfecta forma ueniunt, ut sorbillo, sugillo; sunt sine origine perfectae formae,
diminutiua, quae a perfecta forma ueniunt, ut sorbillo, sugillo; sunt sine origine perfectae formae,
diminutiua, quae non seruant genera, quae ex nominibus primae positionis acceperunt, ut scutum s
deminutiua, quae non seruant genera, quae ex nominibus primae positionis acceperunt, ut scutum
diminutiua, quorum origo non cernitur, ut fabula, macula, tabula, uinculum. Sunt nomina tota Gr
deminutiua, quorum origo non cernitur, ut fabula, macula, tabula, uinculum. Sunt nomina tota Gr
diminutiua, ut monticulus, scholasticulus. Diminutiuorum tres sunt gradus; quorum forma quam m
deminutiua, ut monticulus, scholasticulus. Deminutiuorum tres sunt gradus; quorum forma quam
(1) H04.373.
H04.373 s, schola; alia deriuatiua, ut montanus, scholasticus; alia diminutiua, ut monticulus, scholasticulus. Diminutiuorum tres sunt gradus; quorum forma quam magis minuitur, crescit saepe numerus sylla
K04.373 s, schola; alia deriuatiua, ut montanus, scholasticus; alia deminutiua, ut monticulus, scholasticulus. Deminutiuorum tres sunt gradus; quorum forma quam magis minuitur, crescit saepe numerus syll
diminuuntur
(1) 04.386.
128
04.386
CIRILO GARCÍA ROMÁN
gis et maxime coniungimus, ad minuendam minus et minime. Quem ad modum conparantur, ita et diminuuntur aduerbia: a positiuo, ut primum primulum, longe longule; a conparatiuo, ut melius m
dinoscuntur (2) 04.388, 04.389.
H04.389 est utrum coniunctiones an praepositiones an aduerbia nominemus, quae tamen omnes sensu facile dinoscuntur. Nam et coniunctiones pro aliis coniunctionibus positae inueniuntur potestate mutata.
K04.389 [ut cum et ut. haec, nisi sententiam considerauerimus, incerta sunt], quae tamen omnes sensu facile dinoscuntur. Nam et coniunctiones pro aliis coniunctionibus positae inueniuntur potestate mutata.
04.388 ipia eadem et nomina, ut passus, uisus, cultus, quae tamen et in casibus discrepant et de temporibus dinoscuntur. Sunt participia defectiua, quae per omnia tempora ire non possunt, ut coeptus, urgue
dinumeratio (1) 04.369.
04.369
yllaba apud metricos semipes nominatur. 4. DE PEDIBVS Pes est syllabarum et temporum certa dinumeratio. Accidunt uni cuique pedi arsis et thesis, numerus syllabarum, tempus, resolutio, figu
Diomede (1) 04.375.
04.375
numeri; sed tunc hoc utimur, cum aliquem uel alieno uel suo generi conparamus, ut 'Hector fortior Diomede' uel 'audacior Troianis fuit'. [Dicimus autem et 'fortior hic quam ille est']. Superlatiuus au
Diomedes (1) 04.370.
04.370
temporum sex, ut armipotens; ionicus minor ex duabus breuibus et duabus longis temporum sex, ut Diomedes; huic contrarius est ionicus maior ex duabus longis et duabus breuibus temporum sex, ut
diphthongon (1) 04.368.
04.368
ra sunt aut positione fiunt. Natura, cum aut uocalis producitur, ut a o, aut duae uocales iunguntur et diphthongon faciunt, ut ae oe au eu ei. Positione, cum correpta uocalis in duas desinit consonantes
diphthongos (1) H04.369.
K04.369 yllaba, quae in unam desinit consonantem; aut cum pars orationis desinit in longam syllabam, quae diphthongus appellatur, sequente statim uocali; aut cum producta uocalis est uocali altera consequ
H04.369 at breuis syllaba, quae in unam desinit consonantem; aut cum pars orationis desinit in longam, quae diphthongos appellatur, sequente statim uocali; aut cum producta uocalis est uocali altera consequ
diphthongus (1) K04.369.
H04.369 at breuis syllaba, quae in unam desinit consonantem; aut cum pars orationis desinit in longam, quae diphthongos appellatur, sequente statim uocali; aut cum producta uocalis est uocali altera consequ
K04.369 yllaba, quae in unam desinit consonantem; aut cum pars orationis desinit in longam syllabam, quae diphthongus appellatur, sequente statim uocali; aut cum producta uocalis est uocali altera consequ
diptota (1) 04.377.
04.377
dira
04.400
ratore magistro utor'. Sunt autem formae casuales sex, ex quibus sunt nomina alia monoptota, alia diptota, alia triptota, alia tetraptota, alia pentaptota, alia hexaptota. Sunt praeter haec aptota, quae n
(1) 04.400.
proprio nomini. Nam antonomasia uicem nominis sustinet, epitheton numquam est sine nomine, ut ‘dira Celaeno’ et ‘dia Camilla’. Fit etiam epitheton modis tribus, ab animo, a corpore, extrinsecus.
dis (2) 04.366, 04.389.
04.389 lis. Aeque aut coniunguntur aut separantur aut et coniunguntur et separantur. Coniunguntur, ut di, dis, re, se, am, con: dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior; separant
H04.366 significantes. Quae praepositiones sunt, quae dictionibus seruiunt et separari non possunt? Vt di, dis, re, se, am, con. Quo modo? Dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congre
K04.366 co significantes. Quae praepositiones sunt, quae dictionibus seruiunt et separari non possunt? Di, dis, re, se, am, con. Quo modo? Dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congre
discernenda (1) 04.378.
04.378
is et ab his Musis. Necesse est autem contra hanc regulam declinentur ea nomina, in quibus genera discernenda sunt, ut ab hac dea, harum dearum, his et ab his deabus, ne si deis dixerimus, deos, no
discernendae
(1) 04.371.
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.371
129
barbaris nominibus nulli certi sunt. Accentuum legem uel distinguendi uel pronuntiandi ratio uel discernendae ambiguitatis necessitas saepe conturbat. Sane Graeca uerba Graecis accentibus efferi
discerni (1) 04.359.
04.359
t, ut lego legam, legor legar, audio audiam, audior audiar. Haec in imperatiuo et in infinitiuo statim discerni possunt, utrum i littera correpta sit an producta. Nam correpta i littera in e conuertitur; pro
discernimus (1) 04.387.
H04.387 et praepositionem, ut propter; inter aduerbium et interiectionem, ut heu. Horum quaedam accentu discernimus, quaedam sensu. Sunt aduerbia loci, quae inprudentes putant nomina: in loco, ut Ro
K04.387 et praepositionem, ut propter; inter aduerbium et interiectionem, ut heu. Horum quaedam accentu discernimus, quaedam sensu. Sunt [item] aduerbia loci, quae inprudentes putant nomina: in loco,
discernuntur
04.374
04.372
(2) 04.372, 04.374.
piens, potens; alia uerbis similia, ut comedo, palpo, contemplator, speculator: sed illa conparatione discernuntur, haec casibus. 4. Conparationis gradus sunt tres, positiuus, conparatiuus, superlatiuu
est diastole, dextera pars {[quaedam]} circuli ad imam litteram adposita: hac nota male cohaerentia discernuntur, ut est ‘ereptae, uirginis ira’ et \ ‘uiridique in litore conspicitur, sus’. // Apostrophos
disciplina (1) 04.392.
H04.392 dici debeat. Per transmutationem litterae, sicut ‘Euandre’ pro Euander; syllabae, ut displicina pro disciplina; temporis, ut si quis deos producta priore syllaba et correpta posteriore pronuntiet. Toni
K04.392 te dici debeat. Per transmutationem litterae, sicut Euandre pro Euander; syllabae, ut displicina pro disciplina; temporis, ut siquis deos producta priore syllaba et correpta posteriore pronuntiet. Toni
discissio (1) 04.396.
04.396
le est correptio contraria ectasi, ut ‘aquosus Orion’, cum Orion producte dici debeat. Diaeresis est discissio syllabae unius in duas facta, ut \ ‘Olli respondit rex Albai longai’. // Episynaliphe est con
discrepant (1) 04.388.
04.388
ibundus. Sunt multa participia eadem et nomina, ut passus, uisus, cultus, quae tamen et in casibus discrepant et de temporibus dinoscuntur. Sunt participia defectiua, quae per omnia tempora ire n
discrepantes (1) 04.393.
04.393
lam artis grammaticae factum. Inter soloecismum et barbarismum hoc interest, quod soloecismus discrepantes aut inconsequentes in se dictiones habet, barbarismus autem in singulis uerbis fit scri
discretionis (1) 04.371.
04.371
ba Graecis accentibus efferimus. In Latinis neque acutus accentus in ultima syllaba poni potest nisi discretionis causa, ut in aduerbio pone, ideo ne uerbum putetur imperatiui modi, neque circumflex
disiunctiuae (2) 04.388, 04.389.
H04.389
K04.389
H04.388
K04.388
nctiuae, expletiuae, causales, rationales. Copulatiuae sunt hae, et, que, at, atque, ac, ast; <04.389>
xpletiuae, causales, rationales. [VI] Copulatiuae sunt hae, et, que, at, atque, ac, ast; <04.389> [VI]
otestas, figura, ordo. Potestas coniunctionum in quinque species diuiditur. Sunt enim copulatiuae,
otestas, figura, ordo. Potestas coniunctionum in quinque species diuiditur. Sunt enim copulatiuae,
disiunctiuae, aut, ue, uel, ne, nec, neque; expletiuae, quidem, equidem, saltim, uidelicet, quamqua
disiunctiuae [sunt], aut, ue, uel, ne, nec, neque; [XI] expletiuae [sunt], quidem, equidem, saltim, ui
disiunctiuae, expletiuae, causales, rationales. Copulatiuae sunt hae, et, que, at, atque, ac, ast; <04.
disiunctiuae, expletiuae, causales, rationales. [VI] Copulatiuae sunt hae, et, que, at, atque, ac, ast;
disiunctiuas (2) 04.364, 04.364.
04.364
04.364
latiuas, disiunctiuas, expletiuas, causales, rationales. Da copulatiuas. Et, que, at, atque, ac, ast. Da disiunctiuas. Aut, ue, uel, ne, nec, neque. Da expletiuas. Quidem, equidem, saltim, uidelicet, quam
? Potestas, figura, ordo. Potestas coniunctionum quot species habet? Quinque. Quas? Copulatiuas, disiunctiuas, expletiuas, causales, rationales. Da copulatiuas. Et, que, at, atque, ac, ast. Da disiunc
displicina (1) 04.392.
H04.392 nis et producte dici debeat. Per transmutationem litterae, sicut ‘Euandre’ pro Euander; syllabae, ut displicina pro disciplina; temporis, ut si quis deos producta priore syllaba et correpta posteriore pro
K04.392 onis et producte dici debeat. Per transmutationem litterae, sicut Euandre pro Euander; syllabae, ut displicina pro disciplina; temporis, ut siquis deos producta priore syllaba et correpta posteriore pro
130
CIRILO GARCÍA ROMÁN
dispondeus (1) 04.370.
04.370
m hi sunt, proceleumaticus ex quattuor breuibus temporum quattuor, ut auicula; huic contrarius est dispondeus ex quattuor longis temporum octo, ut oratores; diiambus ex duobus iambis temporum s
dissimilium (2) 04.397, 04.402.
H04.397 lis subiunguntur, ut \ ‘regem adit et regi memorat nomenque genusque’ // et cetera. Syllempsis est dissimilium clausularum per unum uerbum conglutinata conceptio, ut ‘hic illius arma, Hic currus f
K04.397 prie] subiunguntur, ut \ ‘regem adit et regi memorat nomenque genusque’ // et cetera. Syllepsis est dissimilium clausularum per unum uerbum conglutinata conceptio, ut ‘hic illius arma, Hic currus f
04.402 rum quae personis accidunt conparatio, ut ‘os humerosque deo similis’. Parabole est rerum genere dissimilium conparatio, ut \ ‘qualis mugitus fugit cum saucius aram / taurus’ // et cetera. Paradig
distincta
04.398
(1) 04.398.
os reduci quam relinqui, deuehi quam deseri / malui’. // Polyptoton est multitudo casuum uarietate distincta, ut \ ‘litora litoribus contraria, fluctibus undas / inprecor, arma armis, pugnent ipsique nep
distinctio (4) 04.372, 04.372, 04.372, 04.372.
H04.372
K04.372
04.372
H04.372
K04.372
H04.372
K04.372
nt {omnino} positurae uel distinctiones, quas θέσεις Graeci uocant, distinctio, subdistinctio, media
sunt omnino positurae uel distinctiones, quas Graeci θέσεις uocant, distinctio, subdistinctio, media
tamen necessario separatum mox inferendum sit: huius punctum ad imam litteram ponimus. Media
o} positurae uel distinctiones, quas θέσεις Graeci uocant, distinctio, subdistinctio, media distinctio.
no positurae uel distinctiones, quas Graeci θέσεις uocant, distinctio, subdistinctio, media distinctio.
t. 6. DE POSITVRIS Tres sunt {omnino} positurae uel distinctiones, quas θέσεις Graeci uocant,
ificat. DE POSITVRIS. Tres sunt omnino positurae uel distinctiones, quas Graeci θέσεις uocant,
distinctio. Distinctio est, ubi finitur plena sententia: huius punctum ad summam litteram ponimus.
distinctio. Distinctio est, ubi finitur plena sententia: huius punctum ad summam litteram ponimus.
distinctio est, ubi fere tantum de sententia superest, quantum iam diximus, cum tamen respirandum
Distinctio est, ubi finitur plena sententia: huius punctum ad summam litteram ponimus. Subdistinct
Distinctio est, ubi finitur plena sententia: huius punctum ad summam litteram ponimus. Subdistinct
distinctio, subdistinctio, media distinctio. Distinctio est, ubi finitur plena sententia: huius punctum
distinctio, subdistinctio, media distinctio. Distinctio est, ubi finitur plena sententia: huius punctum
distinctionem (1) 04.395.
H04.395 mune uerbum, ut si quis dicat 'criminatur Cato', 'uadatur Tullius', nec addat quem uel a quo; aut per distinctionem, ut 'uidi statuam auream hastam tenentem'. Fit et per homonyma, ut si quis aciem dic
K04.395 mune uerbum, ut siquis dicat 'criminatur Cato', 'uadatur Tullius', nec addat quem uel a quo; aut per distinctionem, ut 'uidi statuam auream hastam tenentem'. Fit et per homonyma, ut siquis aciem dic
distinctiones (1) 04.372.
H04.372 littera uocali addita uel detracta significat. 6. DE POSITVRIS Tres sunt {omnino} positurae uel distinctiones, quas θέσεις Graeci uocant, distinctio, subdistinctio, media distinctio. Distinctio est, u
K04.372 os h littera uocali addita uel detracta significat. DE POSITVRIS. Tres sunt omnino positurae uel distinctiones, quas Graeci θέσεις uocant, distinctio, subdistinctio, media distinctio. Distinctio est, u
distinguendi (1) 04.371.
04.371
eriectionibus et in peregrinis uerbis et in barbaris nominibus nulli certi sunt. Accentuum legem uel distinguendi uel pronuntiandi ratio uel discernendae ambiguitatis necessitas saepe conturbat. Sane
distraho (3) 04.366, 04.384, 04.389.
H04.366
K04.366
04.389
04.384
disyllabi
04.370
04.369
04.369
ibus seruiunt et separari non possunt? Vt di, dis, re, se, am, con. Quo modo? Dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior. Quae sunt, quae iungi non possunt? Vt apud, pen
onibus seruiunt et separari non possunt? Di, dis, re, se, am, con. Quo modo? Dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior. Quae sunt, quae coniungi non possunt? Apud et p
r aut et coniunguntur et separantur. Coniunguntur, ut di, dis, re, se, am, con: dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior; separantur, ut apud, penes; coniunguntur et separ
; ex integro et corrupto, ut defringo}. Sunt uerba conposita, quae simplicia fieri possunt, ut repono, distraho; sunt, quae non possunt, ut suspicio, conpleo. Tempora uerbis accidunt tria, praesens pra
(3) 04.369, 04.369, 04.370.
m, ut Fescenninus. Ex his deinceps alii pedes synzugiaeue nascuntur. Nam quem ad modum pedes disyllabi quattuor geminati sedecim duplices faciunt, ita idem cum trisyllabis iuncti triginta et duos
us, resolutio, figura, metrum. Pedes disyllabi sunt quattuor, trisyllabi octo, duplices sedecim. Ergo disyllabi quattuor hi sunt: pyrrichius ex duabus breuibus temporum duum, ut fuga; huic contrarius
idunt uni cuique pedi arsis et thesis, numerus syllabarum, tempus, resolutio, figura, metrum. Pedes disyllabi sunt quattuor, trisyllabi octo, duplices sedecim. Ergo disyllabi quattuor hi sunt: pyrrichiu
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
131
disyllabis (1) 04.371.
04.371
nux; quae productam uocalem habebunt, circumflexo accentu pronuntiabimus, ut res, dos, spes. In disyllabis, quae priorem productam habuerint et posteriorem correptam, priorem syllabam circumfl
ditrochaeus (1) 04.370.
04.370
um octo, ut oratores; diiambus ex duobus iambis temporum sex, ut propinquitas; huic contrarius est ditrochaeus ex duobus trochaeis temporum sex, ut cantilena; antispastus ex breui et duabus longis
diuersa (4) 04.396, 04.397, 04.398, 04.398.
04.396
H04.397
K04.397
04.398
H04.398
K04.398
he est per interceptionem concurrentium uocalium lubrica quaedam lenisque conlisio, ut \ ‘atque ea
tripodas, Clari lauros, qui sidera sentis’ // et cetera. Hypozeuxis est figura superiori contraria, ubi
tripodas, Clari lauros, qui sidera sentis’ // et cetera. Hypozeuxis est figura superiori contraria, ubi
i, ut \ ‘Marsa manus, Peligna cohors, Vestina uirum uis’. // Parhomoeon est, cum ab isdem litteris
‘o Tite tute Tati tibi tanta tyranne tulisti’. // Homoeoptoton est, cum in similes casus exeunt uerba
‘o Tite tute Tati tibi tanta tyranne tulisti’. // Homoeoptoton est, cum in similes casus exeunt uerba
diuersa penitus dum parte geruntur’. // Haec a quibusdam syncrisis nominatur. Ecthlipsis est cons
diuersa uerba singulis clausulis subiunguntur, ut \ ‘regem adit et regi memorat nomenque genusqu
diuersa uerba singulis [quibusque] clausulis [proprie] subiunguntur, ut \ ‘regem adit et regi memor
diuersa uerba sumuntur, ut \ ‘o Tite tute Tati tibi tanta tyranne tulisti’. // Homoeoptoton est, cum i
diuersa, ut \ ‘maerentes flentes lacrimantes commiserantes’. // Homoeoteleuton est, cum simili m
diuersa, ut \ ‘merentes flentes lacrimantes commiserantes’. // Homoeoteleuton est, cum simili mo
diuersas (1) 04.376.
04.376
neutrum est, ut cornu, genu, gelu, specu, ueru. Sed haec omnia et quae in consonantes desinunt, et diuersas regulas et multiplices habent. 7. Numeri sunt duo, singularis et pluralis: singularis, ut hic
diuersis (1) 04.397.
04.397
turarum, ut \ ‘Continuo reges ingenti mole Latinus’ // et cetera. Zeugma est unius uerbi conclusio diuersis clausulis apte coniuncta, ut \ ‘Troiugena interpres diuum, qui numina Phoebi, / Qui tripoda
diuerso (1) 04.390.
H04.390 propter rem, supra caelum, usque Oceanum, penes arbitros. Ex his ad et apud, cum unius casus sint, diuerso modo ponuntur. Dicimus enim 'ad amicum uado', 'apud amicum sum'. Nam neque 'apud a
K04.390 [circiter annos], usque Oceanum, [secus uos] penes arbitros. Ex his ad et apud, cum unius casus sint, diuerso modo ponuntur. Dicimus enim 'ad amicum uado', 'apud amicum sum'. Nam neque 'apud a
diuiditur (1) 04.388.
H04.388 iam. Coniunctioni accidunt tria, potestas, figura, ordo. Potestas coniunctionum in quinque species diuiditur. Sunt enim copulatiuae, disiunctiuae, expletiuae, causales, rationales. Copulatiuae sunt
K04.388 iam. Coniunctioni accidunt tria, potestas, figura, ordo. Potestas coniunctionum in quinque species diuiditur. Sunt enim copulatiuae, disiunctiuae, expletiuae, causales, rationales. [VI] Copulatiuae s
diuisae (1) 04.401.
04.401
m ordo praeposterus, ut ‘Italiam contra’ pro contra Italiam. Parenthesis est interposita ratiocinatio diuisae sententiae, ut \ ‘Aeneas, neque enim patrius consistere mentem / passus amor, rapidum ad n
diuisio (1) 04.370.
04.370
alterum epitrita diuisione partimur, uniuersorum pedum trina condicio reperitur. In aliis enim aequa diuisio est, in aliis dupla, in aliis sescupla; et prima dactylica, secunda iambica, tertia paeonica no
diuisione (1) 04.370.
H04.370 quattuor colliguntur. Atque excepto amphibrachy et epitrito, quorum alterum tripla, alterum epitrita diuisione partimur, uniuersorum pedum trina condicio reperitur. In aliis enim aequa diuisio est, in
K04.370 [quem metrici informem et inconditum iudicant] et epitrito, quorum alterum tripla, alterum epitrita diuisione partimur, uniuersorum pedum trina condicio reperitur. In aliis enim aequa diuisio est, in
diuum
04.397
(1) 04.397.
etera. Zeugma est unius uerbi conclusio diuersis clausulis apte coniuncta, ut \ ‘Troiugena interpres diuum, qui numina Phoebi, / Qui tripodas, Clari lauros, qui sidera sentis’ // et cetera. Hypozeuxis
dixerimus (1) 04.378.
132
04.378
CIRILO GARCÍA ROMÁN
na, in quibus genera discernenda sunt, ut ab hac dea, harum dearum, his et ab his deabus, ne si deis dixerimus, deos, non deas significare uideamur. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari e lit
dixerint (1) 04.363.
H04.363 us et tam doctissime non dicimus, quia magis et tam positiuo gradui tantum iunguntur, licet ueteres dixerint tam magis et quam magis. Figurae aduerbiorum quot sunt? Duae. Quae? Simplex et conp
K04.363 tius et tam doctissime non dicimus, quia magis et tam positiuo gradui tantum iungitur, licet ueteres dixerint tam magis et quam magis. Figurae aduerbiorum quot sunt? Duae. Quae? Simplex et conp
diximus (2) 04.372, 04.386.
04.372 ad imam litteram ponimus. Media distinctio est, ubi fere tantum de sententia superest, quantum iam diximus, cum tamen respirandum sit: huius punctum ad mediam litteram ponimus. In lectione tota
H04.386 ur, ut huic agili agiliter. Contra quam regulam multa saepius usurpauit auctoritas. Nam quaedam, ut diximus, et in datiuo casu permanent et aduerbia faciunt, ut falso, sedulo; quaedam contra faciunt,
K04.386 ur, ut huic agili agiliter. Contra quam regulam multa saepius usurpauit auctoritas. Nam quaedam, ut diximus, et in datiuo casu [in o] permanent et aduerbia [similiter] faciunt, ut falso, sedulo; quaeda
dixit (1) 04.394.
H04.394 phibolia. Acyrologia est inpropria dictio, ut \ ‘hunc ego si potui tantum sperare dolorem’ // sperare dixit pro timere. Cacemphaton est obscena enuntiatio uel in conposita dictione uel in <04.395> un
K04.394 phibolia. Acyrologia est inpropria dictio, ut \ ‘hunc ego si potui tantum sperare dolorem’ // sperare dixit pro timere. Cacenphaton est obscena enuntiatio uel in conposita dictione uel in <04.395> un
do (1) 04.383.
H04.383 , {amabo,} infit, inquam, quaeso, aio. Sunt etiam monosyllaba quae ideo sola producta sunt, ut sto, do, flo. Sunt uerba incertae significationis, ut tondeo, lauo, fabrico, punio, munero, partio, populo,
K04.383 sis, amabo, infit, inquam, quaeso, aio. Sunt etiam monosyllaba quae ideo sola producta sunt, ut sto, do, flo, no. Sunt uerba incertae significationis, ut tondeo, lauo, fabrico, punio, munero, partio, popu
docebo (1) 04.359.
04.359
eo doces, doceor doceris; et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut doceo docebo, doceor docebor. Tertia quae est? Quae indicatiuo modo tempore praesenti numero singul
docebor (1) 04.359.
04.359
r doceris; et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut doceo docebo, doceor docebor. Tertia quae est? Quae indicatiuo modo tempore praesenti numero singulari secunda pers
doceo (2) 04.359, 04.359.
04.359
04.359
ut doceo doces, doceor doceris; et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut doceo docebo, doceor docebor. Tertia quae est? Quae indicatiuo modo tempore praesenti numero
ctam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam syllabam, ut doceo doces, doceor doceris; et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut do
doceor (2) 04.359, 04.359.
04.359
04.359
, doceor doceris; et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut doceo docebo, doceor docebor. Tertia quae est? Quae indicatiuo modo tempore praesenti numero singulari secun
te nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam syllabam, ut doceo doces, doceor doceris; et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut doceo docebo,
doceris (1) 04.359.
04.359
ssimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam syllabam, ut doceo doces, doceor doceris; et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut doceo docebo, doceor
doces (1) 04.359.
04.359
abet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam syllabam, ut doceo doces, doceor doceris; et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut doceo do
docte (9) 04.362, 04.363, 04.363, 04.385, 04.385, 04.386, 04.386, 04.386, 04.387.
04.385
04.385
cuntur, ut heri, hodie, nuper, aut ab aliis partibus orationis ueniunt: a nomine appellatiuo, ut doctus docte; a proprio, ut Tullius Tulliane; a uocabulo, ut ostium ostiatim; a pronomine, ut meatim, tuati
icipio, ut indulgens indulgenter. A nomine uenientia aut in a exeunt, ut una; aut in e productam, ut docte; aut in e correptam, ut rite; aut in i, ut uesperi; aut in o productam, ut falso; aut in o correpta
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.363
04.386
04.386
04.387
04.363
04.362
04.386
133
tribus gradibus conparationis, positiuo, conparatiuo, superlatiuo. Da aduerbium positiui gradus. Vt docte; conparatiui, ut doctius; superlatiui, ut doctissime. Magis doctius et tam doctissime non dici
, quia hic quoque conparationis gradus sunt tres, positiuus, conparatiuus, superlatiuus: positiuus, ut docte, conparatiuus, ut doctius, superlatiuus, ut doctissime. Et quoniam aduerbia quoque sunt, quae
uctam exeunt, ab eo nomine ueniunt, quod datiuo casu o littera terminatur, ut <04.386> huic docto docte {[et huic sedulo sedule]}. Quae in r exeunt, ab eo nomine ueniunt, quod datiuo casu i littera t
mpla uel rara sunt. <04.387> Figurae aduerbiorum duae sunt. Aut enim simplicia sunt aduerbia, ut docte prudenter, aut conposita, ut indocte inprudenter. Conponuntur etiam aduerbia modis quattuor
is et quam magis. Figurae aduerbiorum quot sunt? Duae. Quae? Simplex et conposita: simplex, ut docte, prudenter; conposita, ut indocte, inprudenter. Aduerbia localia uel in loco sunt uel de loco
ordinis, ut deinde; interrogandi, ut cur, quare, quamobrem; similitudinis, ut quasi, ceu; qualitatis, ut docte, pulchre; quantitatis, ut multum, parum; dubitandi, ut forsitan, fortasse; personalia, ut mecum
ordinis, ut deinde; interrogandi, ut cur, quare, quamobrem; similitudinis, ut quasi, ceu; qualitatis, ut docte, pulchre; quantitatis, ut multum, parum; dubitandi, ut forsitan, fortasse; personalia, ut mecum
doctior (3) 04.355, 04.355, 04.375.
04.375
H04.355
K04.355
04.355
conparatur, ut Iuppiter optimus maximus. Interdum conparatiuus gradus nominatiuo adiungitur, ut
t magnus, paruus. Conparatiuus gradus cui casui seruit? Ablatiuo sine praepositione: dicimus enim
tem significantia. Conparatiuus gradus cui casui seruit? Ablatiuo sine praepositione: dicimus enim
et appellatiuum. Conparationis gradus quot sunt? Tres. Qui? Positiuus, ut doctus; conparatiuus, ut
'doctior hic quam ille {est}'. 5. Genera nominum sunt quattuor, masculinum, femininum, neutrum
'doctior illo'. Superlatiuus cui? Genetiuo tantum plurali: dicimus enim 'doctissimus poetarum'.
'doctior illo'. Superlatiuus cui? Genetiuo tantum plurali: dicimus enim 'doctissimus poetarum'.
doctior; superlatiuus, ut doctissimus. Quae nomina conparantur? Appellatiua dumtaxat qualitatem
doctis (1) 04.378.
04.378
in rum syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in is, ut ab hoc docto, horum doctorum, his et ab his doctis. Contra hanc regulam inuenimus ab hac domo, domorum, domibus et ab hoc iugero, iugeror
doctissime (3) 04.363, 04.363, 04.386.
04.386
04.363
H04.363
K04.363
, positiuus, conparatiuus, superlatiuus: positiuus, ut docte, conparatiuus, ut doctius, superlatiuus, ut doctissime. Et quoniam aduerbia quoque sunt, quae per omnes gradus ire non possunt, ideo his ad
aratiuo, superlatiuo. Da aduerbium positiui gradus. Vt docte; conparatiui, ut doctius; superlatiui, ut doctissime. Magis doctius et tam doctissime non dicimus, quia magis et tam positiuo gradui tantum
m positiui gradus. Vt docte; conparatiui, ut doctius; superlatiui, ut doctissime. Magis doctius et tam doctissime non dicimus, quia magis et tam positiuo gradui tantum iunguntur, licet ueteres dixerint t
m positiui gradus. Vt docte; conparatiui, ut doctius; superlatiui, ut doctissime. Magis doctius et tam doctissime non dicimus, quia magis et tam positiuo gradui tantum iungitur, licet ueteres dixerint ta
doctissimus (2) 04.355, 04.355.
04.355
04.355
praepositione: dicimus enim 'doctior illo'. Superlatiuus cui? Genetiuo tantum plurali: dicimus enim 'doctissimus poetarum'. Genera nominum quot sunt? Quattuor. Quae? Masculinum, ut hic magist
rationis gradus quot sunt? Tres. Qui? Positiuus, ut doctus; conparatiuus, ut doctior; superlatiuus, ut doctissimus. Quae nomina conparantur? Appellatiua dumtaxat qualitatem aut quantitatem significa
doctius (3) 04.363, 04.363, 04.386.
H04.363
K04.363
04.363
04.386
. Da aduerbium positiui gradus. Vt docte; conparatiui, ut doctius; superlatiui, ut doctissime. Magis
. Da aduerbium positiui gradus. Vt docte; conparatiui, ut doctius; superlatiui, ut doctissime. Magis
rationis, positiuo, conparatiuo, superlatiuo. Da aduerbium positiui gradus. Vt docte; conparatiui, ut
arationis gradus sunt tres, positiuus, conparatiuus, superlatiuus: positiuus, ut docte, conparatiuus, ut
doctius et tam doctissime non dicimus, quia magis et tam positiuo gradui tantum iunguntur, licet u
doctius et tam doctissime non dicimus, quia magis et tam positiuo gradui tantum iungitur, licet uet
doctius; superlatiui, ut doctissime. Magis doctius et tam doctissime non dicimus, quia magis et tam
doctius, superlatiuus, ut doctissime. Et quoniam aduerbia quoque sunt, quae per omnes gradus ire n
docto (2) 04.378, 04.386.
04.386
04.378
doctor
04.374
e productam exeunt, ab eo nomine ueniunt, quod datiuo casu o littera terminatur, ut <04.386> huic docto docte {[et huic sedulo sedule]}. Quae in r exeunt, ab eo nomine ueniunt, quod datiuo casu i li
erint terminata, genetiuum pluralem in rum syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in is, ut ab hoc docto, horum doctorum, his et ab his doctis. Contra hanc regulam inuenimus ab hac domo, domoru
(1) 04.374.
Sunt alia generalia, ut corpus, animal; alia specialia, ut lapis, homo, lignum; alia facta de uerbo, ut doctor, lector; alia participiis similia, ut demens, sapiens, potens; alia uerbis similia, ut comedo, pa
doctorum (1) 04.378.
04.378
doctus
a, genetiuum pluralem in rum syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in is, ut ab hoc docto, horum doctorum, his et ab his doctis. Contra hanc regulam inuenimus ab hac domo, domorum, domibus e
(3) 04.355, 04.377, 04.385.
134
04.355
04.385
H04.377
K04.377
CIRILO GARCÍA ROMÁN
m dicitur, aut multorum et appellatiuum. Conparationis gradus quot sunt? Tres. Qui? Positiuus, ut doctus; conparatiuus, ut doctior; superlatiuus, ut doctissimus. Quae nomina conparantur? Appellati
a se nascuntur, ut heri, hodie, nuper, aut ab aliis partibus orationis ueniunt: a nomine appellatiuo, ut doctus docte; a proprio, ut Tullius Tulliane; a uocabulo, ut ostium ostiatim; a pronomine, ut meati
Cumae, Thebae, Mycenae. 8. Figurae nominibus accidunt duae, simplex et conposita: simplex, ut doctus, potens; conposita, ut indoctus, inpotens. Conponuntur autem nomina modis quattuor: ex du
ae, Cumae, Thebae, Mycenae. Figurae nominibus accidunt duae, simplex et conposita: simplex, ut doctus, potens; conposita, ut indoctus, impotens. Conponuntur autem nomina modis quattuor: ex d
dolentis (1) 04.391.
H04.391 ta aliis partibus orationis ad exprimendos animi adfectus: aut metuentis, ut ei; aut optantis, ut o; aut dolentis, ut heu; aut laetantis, ut euax. Sed haec apud Graecos aduerbiis adplicantur, quod ideo La
K04.391 is partibus orationis ad exprimendos animi adfectus: aut metuentis, ut ei [eu]; aut optantis, ut o; aut dolentis, ut [heia et] heu; aut laetantis, ut euax. Sed haec apud Graecos aduerbiis adplicantur, quo
dolorem
H04.394
K04.394
H04.366
K04.366
domibus
04.379
04.378
(2) 04.366, 04.394.
cacosyntheton, amphibolia. Acyrologia est inpropria dictio, ut \ ‘hunc ego si potui tantum sperare
cacosyntheton, amphibolia. Acyrologia est inpropria dictio, ut \ ‘hunc ego si potui tantum sperare
tum significatio. Significatio interiectionis in quo est? Quia aut laetitiam significamus, ut euax, aut
tum significatio. Significatio interiectionis in quo est? Quia aut laetitiam significamus, ut euax, aut
dolorem’ // sperare dixit pro timere. Cacemphaton est obscena enuntiatio uel in conposita diction
dolorem’ // sperare dixit pro timere. Cacenphaton est obscena enuntiatio uel in conposita dictione
dolorem, ut heu, aut admirationem, ut papae, aut metum, ut attat, et si qua sunt similia. <04.367>
dolorem, ut heu, aut admirationem, ut papae, aut metum, ut attat, et siqua sunt similia. <04.367>
(2) 04.378, 04.379.
scire <04.379> debemus multa quidem ueteres aliter declinasse, ut ab hac domu, harum domuum, domibus et ab hoc iugere, iugerum, iugeribus, uerum euphoniam in dictionibus plus interdum ualer
cto, horum doctorum, his et ab his doctis. Contra hanc regulam inuenimus ab hac domo, domorum, domibus et ab hoc iugero, iugerorum, iugeribus. Sed scire <04.379> debemus multa quidem uetere
domo (3) 04.365, 04.378, 04.390.
04.365
04.390
04.378
abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Quo modo? Dicimus enim a domo, ab homine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de foro, e iure, ex p
t hae: a, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Dicimus enim a domo, ab homine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de foro, e iure, ex p
in is, ut ab hoc docto, horum doctorum, his et ab his doctis. Contra hanc regulam inuenimus ab hac domo, domorum, domibus et ab hoc iugero, iugerorum, iugeribus. Sed scire <04.379> debemus mu
domorum (1) 04.378.
04.378
ab hoc docto, horum doctorum, his et ab his doctis. Contra hanc regulam inuenimus ab hac domo, domorum, domibus et ab hoc iugero, iugerorum, iugeribus. Sed scire <04.379> debemus multa qui
domu (1) 04.379.
04.379
gerorum, iugeribus. Sed scire <04.379> debemus multa quidem ueteres aliter declinasse, ut ab hac domu, harum domuum, domibus et ab hoc iugere, iugerum, iugeribus, uerum euphoniam in diction
domum (1) 04.395.
04.395
nga sententia res non necessarias conprehendens, ut ‘legati non inpetrata pace retro, unde uenerant, domum reuersi sunt’. Tautologia est eiusdem dictionis repetitio uitiosa, ut 'egomet ipse'. Eclipsis
domuum (1) 04.379.
04.379
ribus. Sed scire <04.379> debemus multa quidem ueteres aliter declinasse, ut ab hac domu, harum domuum, domibus et ab hoc iugere, iugerum, iugeribus, uerum euphoniam in dictionibus plus inte
Donati (3) 04.353, K04.355, K04.367.
K04.355
<04.353> DONATI ARS GRAMMATICA. <04.355>
K04.367 dolorem, ut heu, aut admirationem, ut papae, aut metum, ut attat, et siqua sunt similia. <04.367>
H04.353
<04.353> ARS
K04.353
<04.353>
dos (1) 04.371.
DONATI DE PARTIBVS ORATIONIS ARS MINOR. Partes orationis quot sunt? Octo. Quae? N
DONATI GRAMMATICI VRBIS ROMAE ARS GRAMMATICA. DE VOCE. Vox est aer ictu
DONATI GRAMMATICI VRBIS ROMAE EDITIO PRIMA <04.355> 1. DE PARTIBVS OR
DONATI ARS GRAMMATICA. <04.355> DONATI DE PARTIBVS ORATIONIS ARS MINO
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.371
135
s, ut fax, pix, nux; quae productam uocalem habebunt, circumflexo accentu pronuntiabimus, ut res, dos, spes. In disyllabis, quae priorem productam habuerint et posteriorem correptam, priorem syll
dracaena (1) 04.376.
H04.376 us bona bonum, malus mala malum. Sunt item alia nec in totum fixa nec in totum mobilia, ut draco dracaena, leo leaena, gallus gallina, rex regina. Sunt alia diminutiua, quae non seruant genera, qua
K04.376 us bona bonum, malus mala malum. Sunt item alia nec in totum fixa nec in totum mobilia, ut draco dracaena, leo leaena, gallus gallina, rex regina. Sunt alia deminutiua, quae non seruant genera, qua
draco (1) 04.376.
H04.376 ut bonus bona bonum, malus mala malum. Sunt item alia nec in totum fixa nec in totum mobilia, ut draco dracaena, leo leaena, gallus gallina, rex regina. Sunt alia diminutiua, quae non seruant gener
K04.376 ut bonus bona bonum, malus mala malum. Sunt item alia nec in totum fixa nec in totum mobilia, ut draco dracaena, leo leaena, gallus gallina, rex regina. Sunt alia deminutiua, quae non seruant gener
duabus (13) 04.368, 04.369, 04.369, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370.
04.370
04.370
04.370
04.369
04.370
04.370
04.368
04.370
04.370
04.370
04.369
04.370
04.370
st choriambus ex longa et duabus breuibus et longa temporum sex, ut armipotens; ionicus minor ex
la; huic contrarius est molossus ex tribus longis temporum sex, ut <04.370> Aeneas; anapaestus ex
ui et duabus longis et breui temporum sex, ut Saloninus; huic contrarius est choriambus ex longa et
llabi sunt quattuor, trisyllabi octo, duplices sedecim. Ergo disyllabi quattuor hi sunt: pyrrichius ex
s ex duabus breuibus et longa temporum quattuor, ut Erato; huic contrarius est dactylus ex longa et
et duabus longis temporum sex, ut Diomedes; huic contrarius est ionicus maior ex duabus longis et
calem habent et non desinunt in duas consonantes aut in unam duplicem aut in aliquid, quod sit pro
cchius ex breui et duabus longis temporum quinque, ut Achates; huic contrarius est antibacchius ex
c contrarius est ditrochaeus ex duobus trochaeis temporum sex, ut cantilena; antispastus ex breui et
duabus breuibus et duabus longis temporum sex, ut Diomedes; huic contrarius est ionicus maior ex
or hi sunt: pyrrichius ex duabus breuibus temporum duum, ut fuga; huic contrarius est spondeus ex
rius est amphimacrus ex longa et breui et longa temporum quinque, ut insulae; bacchius ex breui et
nga et duabus breuibus et longa temporum sex, ut armipotens; ionicus minor ex duabus breuibus et
duabus breuibus et duabus longis temporum sex, ut Diomedes; huic contrarius est ionicus maior ex
duabus breuibus et longa temporum quattuor, ut Erato; huic contrarius est dactylus ex longa et dua
duabus breuibus et longa temporum sex, ut armipotens; ionicus minor ex duabus breuibus et duabu
duabus breuibus temporum duum, ut fuga; huic contrarius est spondeus ex duabus longis temporu
duabus breuibus temporum quattuor, ut Maenalus; amphibrachys ex breui et longa et breui tempor
duabus breuibus temporum sex, ut Iunonius; paeon primus ex prima longa et tribus breuibus temp
duabus consonantibus. Longae aut natura sunt aut positione fiunt. Natura, cum aut uocalis produc
duabus longis et breui temporum quinque, ut natura. Duplices sedecim hi sunt, proceleumaticus e
duabus longis et breui temporum sex, ut Saloninus; huic contrarius est choriambus ex longa et dua
duabus longis et duabus breuibus temporum sex, ut Iunonius; paeon primus ex prima longa et tribu
duabus longis temporum quattuor, ut aestas; iambus ex breui et longa temporum trium, ut parens;
duabus longis temporum quinque, ut Achates; huic contrarius est antibacchius ex duabus longis et
duabus longis temporum sex, ut Diomedes; huic contrarius est ionicus maior ex duabus longis et d
duae (17) 04.355, 04.357, 04.360, 04.363, 04.363, 04.365, 04.367, 04.368, 04.368, 04.368, 04.369, 04.369, 04.372, 04.377, 04.384, 04.387, 04.389.
04.369
04.369
04.368
04.367
H04.363
K04.363
H04.355
K04.355
04.363
04.360
04.365
04.357
H04.377
K04.377
04.387
04.372
04.384
04.389
anos uincere posse’. // Sunt etiam syllabae, quae communes dicuntur, cum aut correptam uocalem duae consonantes secuntur, quarum prior aut muta quaepiam est aut f semiuocalis et sequens liquid
init consonantem sequente h, quae plerisque adspirationis uidetur nota; aut cum correptam uocalem duae consonantes secuntur, quarum prior s littera est; aut cum partem orationis terminat breuis syll
et septem, si quidem ex uiginti et tribus una adspirationis nota est, una duplex, duae superuacuae, duae Graecae. Accidunt uni cuique litterae tria, nomen, figura, potestas. Quaeritur enim, quid uoc
t, quae per se proferuntur et per se syllabam faciunt. Sunt autem numero quinque a e i o u. Harum duae, i et u, transeunt in consonantium potestatem, cum aut ipsae inter se geminantur aut cum aliis
antum iunguntur, licet ueteres dixerint tam magis et quam magis. Figurae aduerbiorum quot sunt? Duae. Quae? Simplex et conposita: simplex, ut docte, prudenter; conposita, ut indocte, inprudenter.
i tantum iungitur, licet ueteres dixerint tam magis et quam magis. Figurae aduerbiorum quot sunt? Duae. Quae? Simplex et conposita: simplex, ut docte, prudenter; conposita, ut indocte, inprudenter.
sunt? Duo. Qui? Singularis, ut hic magister; pluralis, ut hi magistri. Figurae nominum quot sunt? Duae. Quae? Simplex, ut decens, potens; conposita, ut indecens, inpotens. Quot modis nomina con
sunt? Duo. Qui? Singularis, ut hic magister; pluralis, ut hi magistri. Figurae nominum quot sunt? Duae. Quae? Simplex, ut decens, potens; conposita, ut indecens, inpotens. Quibus modis nomina c
unt? Duo. Qui? Singularis, ut hic legens; pluralis, ut hi legentes. Figurae participiorum quot sunt? Duae. Quae? Simplex, ut legens; conposita, ut neglegens. Da declinationem participii. Legens par
borum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut lego; pluralis, ut legimus. Figurae uerborum quot sunt? Duae. Quae? Simplex, ut lego; conposita, ut neglego. Tempora uerborum quot sunt? Tria. Quae?
quidem, quippe, ergo, ideo, igitur, scilicet, propterea, idcirco. Figurae coniunctionum quot sunt? Duae. Quae? Simplex, ut nam, conposita, ut namque. Ordo coniunctionum in quo est? Quia aut pr
nominum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut hic; pluralis, ut hi. Figurae pronominum quot sunt? Duae. Quae? Simplex, ut quis; conposita, ut quisquis. Personae pronominum quot sunt? Tres. Qua
uralia, intellectu singularia, ut Athenae, Cumae, Thebae, Mycenae. 8. Figurae nominibus accidunt duae, simplex et conposita: simplex, ut doctus, potens; conposita, ut indoctus, inpotens. Conponunt
pluralia, intellectu singularia, ut Athenae, Cumae, Thebae, Mycenae. Figurae nominibus accidunt duae, simplex et conposita: simplex, ut doctus, potens; conposita, ut indoctus, impotens. Conponun
longius longiuscule. A superlatiuo uel nulla exempla uel rara sunt. <04.387> Figurae aduerbiorum duae sunt. Aut enim simplicia sunt aduerbia, ut docte prudenter, aut conposita, ut indocte inprudent
cto, nomen, pronomen, uerbum, aduerbium, participium, coniunctio, praepositio, interiectio. Ex his duae sunt principales partes orationis, nomen et uerbum. Latini articulum non adnumerant, Graeci i
gularis, ut lego, pluralis, ut legimus; item secundum quosdam dualis, ut legere. Figurae uerborum duae sunt, {simplex et conposita}. Aut enim simplicia sunt uerba, ut scribo, aut conposita, ut descr
m, quoniam quidem, quippe, ergo, ideo, igitur, scilicet, propterea, idcirco. Figurae coniunctionum duae sunt, simplex, ut nam, conposita, ut namque. Ordo coniunctionum in hoc est, quia aut praep
136
04.368
04.368
CIRILO GARCÍA ROMÁN
es esse quam decem et septem, si quidem ex uiginti et tribus una adspirationis nota est, una duplex, duae superuacuae, duae Graecae. Accidunt uni cuique litterae tria, nomen, figura, potestas. Quaer
antibus. Longae aut natura sunt aut positione fiunt. Natura, cum aut uocalis producitur, ut a o, aut duae uocales iunguntur et diphthongon faciunt, ut ae oe au eu ei. Positione, cum correpta uocalis in
dualis (2) 04.376, 04.384.
04.376
04.384
7. Numeri sunt duo, singularis et pluralis: singularis, ut hic sapiens, pluralis, ut hi sapientes. Est et dualis numerus, qui singulariter enuntiari non potest, ut hi ambo, hi duo. Sunt etiam nomina nume
ccidunt duo, singularis et pluralis: singularis, ut lego, pluralis, ut legimus; item secundum quosdam dualis, ut legere. Figurae uerborum duae sunt, {simplex et conposita}. Aut enim simplicia sunt ue
duarum (1) 04.396.
04.396
syllabae unius in duas facta, ut \ ‘Olli respondit rex Albai longai’. // Episynaliphe est conglutinatio duarum syllabarum in unam facta contraria diaeresi, ut ‘Phaethon’ pro Phaëthon, ‘Nerei’ pro Nerë
duas (8) 04.360, 04.368, 04.368, 04.381, 04.383, 04.386, 04.391, 04.396.
04.368
04.368
04.396
H04.360
K04.360
04.383
04.381
H04.391
K04.391
H04.386
K04.386
, aliae longae, aliae communes. Breues sunt, quae et correptam uocalem habent et non desinunt in duas consonantes aut in unam duplicem aut in aliquid, quod sit pro duabus consonantibus. Longae
duae uocales iunguntur et diphthongon faciunt, ut ae oe au eu ei. Positione, cum correpta uocalis in duas desinit consonantes, ut arma [arcus], aut in unam duplicem, ut axis, aut in alteram consonante
tasi, ut ‘aquosus Orion’, cum Orion producte dici debeat. Diaeresis est discissio syllabae unius in duas facta, ut \ ‘Olli respondit rex Albai longai’. // Episynaliphe est conglutinatio duarum syllabar
sunt, ut luctor, loquor. Communia quae sunt? Quae {similiter} in r desinunt, ut deponentia, sed in duas formas cadunt, patientis et agentis, ut osculor, criminor: dicimus enim osculor te et osculor a t
Latina non sunt, ut luctor, loquor. Communia quae sunt? Quae in r desinunt, ut deponentia, sed in duas formas cadunt, patientis et agentis, ut osculor, criminor: dicimus enim osculor te et osculor a t
ea amissa Latina non sunt, ut conuiuor, conluctor. Communia sunt, quae r littera terminantur et in duas formas cadunt, patientis et agentis, ut scrutor, criminor: dicimus enim scrutor te et scrutor a te
tur et in it exeunt, haec ab indicatiuo oriuntur, ut lego legitur, contingo contingit. Quae in et exeunt, duas formas habent: alia enim ab indicatiuo ueniunt, ut misereor miseret; alia a se oriuntur, ut pude
subter densa testudine casus’. // Quamquam multi sunt qui non putant ambiguas praepositiones nisi duas, in et sub; ceterum super et subter, cum locum significant, figurate ablatiuo iungi. Extra quam
r densa testudine casus’. // Quamquam multi sunt qui non putant praepositiones esse ambiguas nisi duas, in et sub; ceterum super et subter, cum locum significant, figurate ablatiuo iungi. Extra quam
magis uel tam. Sunt item aduerbia infinita, ut ubi, quando; sunt finita, ut hic, modo. Aduerbia loci duas species habent, in loco et ad locum: in loco, ut intus, foris; ad locum, ut intro, foras. Dicimus
magis uel tam. Sunt item aduerbia infinita, ut ubi, quando; sunt finita, ut hic, modo. Aduerbia loci duas species habent, in loco et ad locum [significantes]: in loco, ut intus, foris; ad locum, ut intro, f
dubiae (1) 04.387.
04.387
posita, ut indocte inprudenter. Conponuntur etiam aduerbia modis quattuor. Sunt multae dictiones dubiae inter aduerbium et nomen, ut falso; inter aduerbium et pronomen, ut qui; inter aduerbium et
dubitandi (3) 04.362, 04.362, 04.386.
04.362
04.362
04.386
ut optandi aut hortandi aut ordinis aut interrogandi aut similitudinis aut qualitatis aut quantitatis aut dubitandi aut personalia aut uocandi aut respondendi aut separandi aut iurandi aut eligendi aut con
uamobrem; similitudinis, ut quasi, ceu; qualitatis, ut docte, pulchre; quantitatis, ut multum, parum; dubitandi, ut forsitan, fortasse; personalia, ut mecum, tecum, secum, nobiscum, uobiscum; uocand
uamobrem; similitudinis, ut quasi, ceu; qualitatis, ut docte, pulchre; quantitatis, ut multum, parum; dubitandi, ut forsitan, fortasse; personalia, ut mecum, tecum, secum, nobiscum, uobiscum; uocand
dubitauerunt (1) 04.393.
04.393
praecedens demonstratio uel interrogatio uel salutatio uim contextae orationis obtineat. Multi etiam dubitauerunt, scala quadriga scopa soloecismus an barbarismus esset, cum scilicet id genus dictio
ducentis (1) 04.377.
H04.377 quattuor usque ad centum. Nam ab uno usque ad tres per omnes casus numeri declinantur, et item a ducentis et deinceps praeter mille. Sunt nomina, quorum nominatiuus in usu non est, ut si quis dica
K04.377 quattuor usque ad centum. Nam ab uno usque ad tres per omnes casus numeri declinantur, et item a ducentis et deinceps praeter mille. Sunt nomina, quorum nominatiuus in usu non est, ut siquis dicat
ducta (1) 04.372.
H04.372 flexus nota de acuto et graui facta /\, longus linea a sinistra in dexteram partem <04.372> aequaliter ducta –, breuis uirgula similiter iacens, sed panda et contractior +, hyfen uirgula subiecta uersui: ha
K04.372 flexus nota de acuto et graui facta /\, longus linea a sinistra in dexteram partem <04.372> aequaliter ducta –, breuis uirgula similiter iacens, sed panda et contractior +, hyphen uirgula subiecta uersui:
ducunt (1) K04.382.
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
137
K04.382 sugillo; sunt sine origine perfectae formae, ut pitisso, uacillo. Et frequentatiua saepe in tres gradus ducunt uerbum, ut curro curso cursito, saepe in duos tantum, ut uolo uolito. Sunt uerba inchoatiuis
H04.382 sugillo; sunt sine origine perfectae formae, ut pytisso, uacillo. Et frequentatiua saepe in tres gradus deducunt uerbum, ut curro curso cursito, saepe in duos tantum, ut uolo uolito. Sunt uerba inchoati
dulcius (1) 04.374.
H04.374 ximo. Saepe idem minus a positiuo significat, quamuis recipiat conparationem, ut ‘Mare Ponticum dulcius quam cetera’. Saepe idem pro positiuo positus minus significat et nulli conparatur, ut \ ‘ia
K04.374 ximo. Saepe idem minus a positiuo significat, quamuis recipiat conparationem, ut ‘mare Ponticum dulcius quam cetera’. Saepe idem pro positiuo positus minus significat et nulli conparatur, ut \ ‘ia
Dulichias (1) 04.395.
H04.395 non id agente sententia, ut \ ‘penitusque cauernas / ingentes uterumque armato milite conplent’ // et ‘Dulichias uexasse rates’ et \ ‘Pelidae stomachum cedere nescii’. // Cacosyntheton est uitiosa con
K04.395 on id agente sententia, ut \ ‘penitusque cauernas / ingentes uterumque armato milite complent’ // et ‘Dulichias uexasse rates’ et \ ‘Pelidae stomachum cedere nescii’. // Cacosyntheton est uitiosa con
dum (1) 04.396.
04.396
eptionem concurrentium uocalium lubrica quaedam lenisque conlisio, ut \ ‘atque ea diuersa penitus dum parte geruntur’. // Haec a quibusdam syncrisis nominatur. Ecthlipsis est consonantium cum u
dumtaxat (2) 04.355, 04.378.
04.378 us uirtute. 10. Omnia nomina ablatiuo casu singulari quinque litteris uocalibus terminantur, sed ea dumtaxat quae non sunt aptota: in illis enim regula non tenetur. Quaecumque nomina ablatiuo ca
H04.355 ctus; conparatiuus, ut doctior; superlatiuus, ut doctissimus. Quae nomina conparantur? Appellatiua dumtaxat qualitatem aut quantitatem significantia: qualitatem, ut bonus, malus; quantitatem, ut ma
K04.355 ctus; conparatiuus, ut doctior; superlatiuus, ut doctissimus. Quae nomina conparantur? Appellatiua dumtaxat qualitatem aut quantitatem significantia. Conparatiuus gradus cui casui seruit? Ablatiuo
duo (25) 04.355, 04.357, 04.360, 04.361, 04.362, 04.363, 04.363, 04.363, 04.363, 04.363, 04.365, 04.369, 04.372, 04.374, 04.375, 04.376, 04.376, 04.376, 04.377, 04.384, 04.387, 04.387, 04.387, 04.388,
04.390.
04.374
04.388
04.363
04.376
H04.363
K04.363
04.361
04.387
H04.362
K04.362
04.387
04.363
04.365
04.363
04.355
04.357
04.360
H04.377
K04.377
04.363
04.387
04.376
04.384
paruus; alia gentis, ut Graecus, Hispanus; alia patriae, ut Thebanus, Romanus; alia numeri, ut unus, duo; alia ordinis, ut primus, secundus: sed primus de multis, de duobus prior dicitur, sicut de duobu
eteriti et futuri, ut luctans luctatus luctaturus; a communi <04.388> quattuor, praesentis praeteriti et duo futura, ut criminans criminatus criminaturus criminandus. Inchoatiua participia praesentis te
praeteritum et futurum, ut loquens, locutus locuturus; a communi quattuor, praesens, praeteritum et duo futura, ut criminans, criminatus, criminaturus, criminandus. Numeri participiorum quot sunt?
in alterum genus flecti non possunt, ut mater, soror, pater, frater. Mobilia autem aut propria sunt et duo genera faciunt, ut Gaius Gaia, Marcius Marcia, aut appellatiua sunt et tria faciunt, ut bonus bo
m, ut lectus; futurum, ut legendus. Significationes participiorum in quo sunt? Quia ab actiuo uerbo duo participia ueniunt, praesens et futurum, ut legens, lecturus; a passiuo duo, praeteritum et futuru
; futurum, ut lecturus et legendus. Significationes participiorum in quo sunt? Quia ab actiuo uerbo duo participia ueniunt, praesens et futurum, ut legens, lecturus; a passiuo duo, praeteritum et futuru
pialia uerba sunt haec, legendi legendo legendum lectum lectu. Participia trahuntur a uerbo actiuo duo, praesentis temporis et futuri, praesentis legens, futuri lecturus. Legor uerbum passiuum indic
gnificationes participiorum a generibus uerborum sumuntur. Veniunt enim participia a uerbo actiuo duo, praesentis temporis et futuri, ut legens lecturus; a passiuo duo, praeteriti temporis et futuri, ut l
i, praeterito perfecto lectum esse uel fuisse, futuro lectum iri. Participia trahuntur a uerbo passiuo duo, praeteriti temporis et futuri, praeteriti lectus, futuri legendus. Actiui uerbi regulam neutrale u
et plusquamperfecto lectum esse uel fuisse, futuro lectum iri. Participia trahuntur a uerbo passiuo duo, praeteriti temporis et futuri, praeteriti lectus, futuri legendus. Actiui uerbi regulam neutrale u
niunt enim participia a uerbo actiuo duo, praesentis temporis et futuri, ut legens lecturus; a passiuo duo, praeteriti temporis et futuri, ut lectus legendus; a neutro duo, {sicut ab actiuo,} praesentis tem
unt? Quia ab actiuo uerbo duo participia ueniunt, praesens et futurum, ut legens, lecturus; a passiuo duo, praeteritum et futurum, ut lectus, legendus; a neutro duo, sicut ab actiuo, praesens et futurum,
aut conplet aut mutat aut minuit. Praepositioni quot accidunt? Vnum. Quid? Casus tantum. Quot? Duo. Qui? Accusatiuus et ablatiuus. Da praepositiones casus accusatiui. Ad, apud, ante, aduersum
duo futura, ut criminans, criminatus, criminaturus, criminandus. Numeri participiorum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut hic legens; pluralis, ut hi legentes. Figurae participiorum quot sunt? Duae
haec et hoc felix; est epicoenon, id est promiscuum, ut passer, aquila. Numeri nominum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut hic magister; pluralis, ut hi magistri. Figurae nominum quot sunt? Duae.
m, ut quod; commune, ut qualis, talis; trium generum, ut ego, tu. Numeri pronominum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut hic; pluralis, ut hi. Figurae pronominum quot sunt? Duae. Quae? Simple
dicimus enim osculor te et osculor a te, criminor te et criminor a te. Numeri uerborum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut lego; pluralis, ut legimus. Figurae uerborum quot sunt? Duae. Quae? Sim
ssunt. 9. Casus sunt sex, nominatiuus, genetiuus, datiuus, accusatiuus, uocatiuus, ablatiuus. Ex his duo recti appellantur, nominatiuus et uocatiuus, reliqui obliqui. Ablatiuum Graeci non habent: hun
possunt. Casus sunt sex, nominatiuus, genetiuus, datiuus, accusatiuus, uocatiuus, ablatiuus. Ex his duo recti appellantur, nominatiuus et uocatiuus, reliqui obliqui [uel appendices]. Ablatiuum Graeci
et futurum, ut legens, lecturus; a passiuo duo, praeteritum et futurum, ut lectus, legendus; a neutro duo, sicut ab actiuo, praesens et futurum, ut stans, staturus; a deponenti tria, praesens, praeteritum
et futuri, ut legens lecturus; a passiuo duo, praeteriti temporis et futuri, ut lectus legendus; a neutro duo, {sicut ab actiuo,} praesentis temporis et futuri, ut stans staturus; a deponenti tria, praesentis pr
c omnia et quae in consonantes desinunt, et diuersas regulas et multiplices habent. 7. Numeri sunt duo, singularis et pluralis: singularis, ut hic sapiens, pluralis, ut hi sapientes. Est et dualis numerus,
traho, repono retraho; sunt, quae non possumus, ut aio, quaeso. <04.384> Numeri uerbis accidunt duo, singularis et pluralis: singularis, ut lego, pluralis, ut legimus; item secundum quosdam dualis,
138
04.390
H04.376
K04.376
04.375
H04.369
K04.369
H04.372
K04.372
CIRILO GARCÍA ROMÁN
silium, confessio. <04.390> Praepositioni accidit casus tantum. Casus namque in praepositionibus
, pluralis, ut hi sapientes. Est et dualis numerus, qui singulariter enuntiari non potest, ut hi ambo, hi
, pluralis, ut hi sapientes. Est et dualis numerus, qui singulariter enuntiari non potest, ut hi ambo, hi
ulinum femininumque significat, ut hic et haec sacerdos. Sed ex his uel principalia uel sola genera
tatim subsequitur; aut cum correptam uocalem suscipit z consonans Graeca duplex. Longa syllaba
pta uocalis in unam desinit consonantem sequente statim uocali in eadem dictione]. Longa syllaba
ula similiter iacens, sed panda et contractior +, hyfen uirgula subiecta uersui: hac nota subter posita
a similiter iacens, sed panda et contractior +, hyphen uirgula subiecta uersui: hac nota subter posita
duo sunt, accusatiuus et ablatiuus. Aliae enim accusatiuo casui praeponuntur, aliae ablatiuo, aliae u
duo. Sunt etiam nomina numero communia, ut res, nubes, dies. Sunt semper singularia generis ma
duo. Sunt etiam nomina numero communia, ut res, nubes, dies [fines]. Sunt semper singularia gen
duo sunt, masculinum et femininum. Nam neutrum et commune de utroque nascuntur. Est etiam tri
duo tempora habet, breuis unum. Syllaba apud metricos semipes nominatur. 4. DE PEDIBVS Pe
duo tempora habet, breuis unum. Syllaba apud metricos semipes nominatur. DE PEDIBVS. Pes
duo uerba, cum ita res exigit, copulamus, ‘ante‿tulit gressum’ et ‘Turnus ut ante‿uolans’. Huic co
duo uerba, cum ita res exigit, copulamus, ‘ante‿tulit gressum’ et \ ‘Turnus ut ante‿uolans tardum p
duobus (15) 04.355, 04.355, 04.370, 04.370, 04.374, 04.374, 04.377, 04.377, 04.377, 04.380, 04.384, 04.384, 04.392, 04.393, 04.400.
04.374
04.380
H04.377
K04.377
H04.355
K04.355
H04.384
K04.384
04.370
H04.384
K04.384
H04.377
K04.377
H04.355
K04.355
04.393
H04.392
K04.392
04.377
04.374
04.370
04.400
unus, duo; alia ordinis, ut primus, secundus: sed primus de multis, de duobus prior dicitur, sicut de duobus alterum dicimus, de multis alium. Sunt alia ad aliquid dicta, ut pater, frater; alia ad aliquid
i exempla sunt haec, quisquis, [quisnam], quispiam, aliquis [et cetera]. Nam idem, quod constat ex duobus corruptis, cum producitur, masculinum pronomen est, cum corripitur, neutrum; ut hic corre
octus, inpotens. Conponuntur autem nomina modis quattuor: ex duobus integris, ut suburbanus; ex duobus corruptis, ut efficax, municeps; ex integro et corrupto, ut ineptus, insulsus; ex corrupto et i
octus, impotens. Conponuntur autem nomina modis quattuor: ex duobus integris, ut suburbanus; ex duobus corruptis, ut efficax, municeps; ex integro et corrupto, ut ineptus, insulsus; ex corrupto et i
ecens, inpotens. Quot modis nomina conponuntur? Quattuor: ex duobus integris, ut suburbanus; ex duobus corruptis, ut efficax, municeps; ex integro et corrupto, ut insulsus; ex corrupto et integro, u
ens, inpotens. Quibus modis nomina conponuntur? Quattuor: ex duobus integris, ut suburbanus; ex duobus corruptis, ut efficax, municeps; ex integro et corrupto, ut insulsus; ex corrupto et integro, u
ut conposita, ut describo. Conponuntur autem uerba quattuor modis, ut ceterae partes orationis: {ex duobus corruptis, ut officio; ex duobus integris, ut obduco; ex corrupto et integro, ut alligo; ex inte
conposita, ut describo. Conponuntur autem uerba quattuor modis, sicut ceterae partes orationis: ex duobus corruptis, ut officio; ex duobus integris, ut obduco; ex corrupto et integro, ut alligo; ex inte
auicula; huic contrarius est dispondeus ex quattuor longis temporum octo, ut oratores; diiambus ex duobus iambis temporum sex, ut propinquitas; huic contrarius est ditrochaeus ex duobus trochaeis
nuntur autem uerba quattuor modis, ut ceterae partes orationis: {ex duobus corruptis, ut officio; ex duobus integris, ut obduco; ex corrupto et integro, ut alligo; ex integro et corrupto, ut defringo}. S
untur autem uerba quattuor modis, sicut ceterae partes orationis: ex duobus corruptis, ut officio; ex duobus integris, ut obduco; ex corrupto et integro, ut alligo; ex integro et corrupto, ut defringo. Su
ut doctus, potens; conposita, ut indoctus, inpotens. Conponuntur autem nomina modis quattuor: ex duobus integris, ut suburbanus; ex duobus corruptis, ut efficax, municeps; ex integro et corrupto, u
ut doctus, potens; conposita, ut indoctus, impotens. Conponuntur autem nomina modis quattuor: ex duobus integris, ut suburbanus; ex duobus corruptis, ut efficax, municeps; ex integro et corrupto, u
ut decens, potens; conposita, ut indecens, inpotens. Quot modis nomina conponuntur? Quattuor: ex duobus integris, ut suburbanus; ex duobus corruptis, ut efficax, municeps; ex integro et corrupto, u
decens, potens; conposita, ut indecens, inpotens. Quibus modis nomina conponuntur? Quattuor: ex duobus integris, ut suburbanus; ex duobus corruptis, ut efficax, municeps; ex integro et corrupto, u
nus dictionis barbarismum esse uel ex ipsius uitii definitione facile possit agnosci. Soloecismus fit duobus modis, aut per partes orationis aut per accidentia partibus orationis. Per partes orationis fi
ismus, in peregrina barbarolexis dicitur, ut si quis dicat mastruga, cateia, magalia. Barbarismus fit duobus modis, pronuntiatione et scripto. His bipertitis quattuor species subponuntur, adiectio, detr
rismus, in peregrina barbarolexis dicitur, ut siquis dicat mastruga, cateia, magalia. Barbarismus fit duobus modis, pronuntiatione et scripto. His bipertitis quattuor species subponuntur, adiectio, detr
gnabilis, inperterritus. In declinatione conpositorum nominum animaduertere debemus, ea, quae ex duobus nominatiuis conposita fuerint, ex utraque parte per omnes casus declinari, ut eques Roman
us, Romanus; alia numeri, ut unus, duo; alia ordinis, ut primus, secundus: sed primus de multis, de duobus prior dicitur, sicut de duobus alterum dicimus, de multis alium. Sunt alia ad aliquid dicta,
ores; diiambus ex duobus iambis temporum sex, ut propinquitas; huic contrarius est ditrochaeus ex duobus trochaeis temporum sex, ut cantilena; antispastus ex breui et duabus longis et breui tempor
Celaeno’ et ‘dia Camilla’. Fit etiam epitheton modis tribus, ab animo, a corpore, extrinsecus. His duobus tropis uel uituperamus aliquem uel ostendimus uel ornamus. Synecdoche est significatio
duodecim (2) 04.379, 04.394.
H04.379
K04.379
H04.394
K04.394
mina ad Graecam formam melius declinari, etsi illa nonnulli ad Latinos casus conantur inflectere.
mina ad Graecam formam melius declinari, etsi illa non nulli ad Latinos casus conantur inflectere.
ne, in poemate schema nominatur. 3. DE CETERIS VITIIS Cum barbarismo et soloecismo uitia
ione, in poemate schema nominatur. DE CETERIS VITIIS. Cum barbarismo et soloecismo uitia
Duodecim autem omnino litteris nominatiuo casu singulari Latina nomina terminantur, uocalibus q
Duodecim autem omnino litteris nominatiuo casu singulari Latina nomina terminantur, uocalibus q
duodecim numerantur hoc modo: barbarismus, soloecismus, acyrologia, cacemphaton, pleonasmos
duodecim numerantur hoc modo: barbarismus, soloecismus, acyrologia, cacenphaton, pleonasmos,
duos (2) 04.370, 04.382.
04.370 edes disyllabi quattuor geminati sedecim duplices faciunt, ita idem cum trisyllabis iuncti triginta et duos de se reddunt. Trisyllabi uero cum trisyllabis geminati sexaginta et quattuor colliguntur. Atqu
H04.382 sso, uacillo. Et frequentatiua saepe in tres gradus deducunt uerbum, ut curro curso cursito, saepe in duos tantum, ut uolo uolito. Sunt uerba inchoatiuis similia, quae inchoatiua non esse temporum con
K04.382 itisso, uacillo. Et frequentatiua saepe in tres gradus ducunt uerbum, ut curro curso cursito, saepe in duos tantum, ut uolo uolito. Sunt uerba inchoatiuis similia, quae inchoatiua non esse temporum con
dupla (1) 04.370.
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.370
139
isione partimur, uniuersorum pedum trina condicio reperitur. In aliis enim aequa diuisio est, in aliis dupla, in aliis sescupla; et prima dactylica, secunda iambica, tertia paeonica nominatur. Sunt in un
duplex (7) 04.368, 04.368, 04.368, 04.369, H04.379, 04.380, 04.388.
04.368
H04.379
K04.379
H04.388
K04.388
04.380
04.368
H04.369
K04.369
04.368
non plures esse quam decem et septem, si quidem ex uiginti et tribus una adspirationis nota est, una
t. Pronomini accidunt sex, qualitas, genus, numerus, figura, persona, casus. Qualitas pronominum
t. Pronomini accidunt sex, qualitas, genus, numerus, figura, persona, casus. Qualitas pronominum
ticipiis accidit uterque: singularis, ut hic legens, pluralis, ut hi legentes. Figura item participiorum
e, singularis et pluralis: singularis, ut hic legens, pluralis, ut hi legentes. Figura item participiorum
i; ex parte singularia, ut mei, tui; ex parte pluralia, ut noster, uester. Figura etiam in pronominibus
tur, sed per se syllabam non faciunt. Sunt autem numero <04.368> septem, f l m n r s x. Ex his una
ra terminatum uocalis statim subsequitur; aut cum correptam uocalem suscipit z consonans Graeca
ra terminatum uocalis statim subsequitur; aut cum correptam uocalem suscipit z consonans Graeca
anent, quas litteras propter Graeca nomina admisimus: altera namque uocalis, altera est consonans
duplex, duae superuacuae, duae Graecae. Accidunt uni cuique litterae tria, nomen, figura, potesta
duplex est. Aut enim finita sunt pronomina aut infinita. Finita sunt, quae recipiunt personas, ut ego,
bipertita est. Aut enim finita sunt pronomina aut infinita. Finita sunt, quae recipiunt personas, ut e
duplex est. Aut enim simplicia sunt participia, ut scribens, aut conposita, ut describens. Conponi et
duplex est. Aut enim simplicia sunt participia, ut scribens, aut conposita, ut describens. Conponi et
duplex est. Aut enim simplicia sunt pronomina, ut quis, aut conposita, ut quisquis. Conposita pron
duplex est, x, et liquidae quattuor, l m n r, ex quibus l et r faciunt communem syllabam, et s littera
duplex. Longa syllaba duo tempora habet, breuis unum. Syllaba apud metricos semipes nominatur
duplex. [aut cum correpta uocalis in unam desinit consonantem sequente statim uocali in eadem di
duplex. Vnde fit, ut quidam putant, Latinas litteras non plures esse quam decem et septem, si quide
duplicem (2) 04.368, 04.368.
04.368 s. Breues sunt, quae et correptam uocalem habent et non desinunt in duas consonantes aut in unam duplicem aut in aliquid, quod sit pro duabus consonantibus. Longae aut natura sunt aut positione f
H04.368 oe au eu ei. Positione, cum correpta uocalis in duas desinit consonantes, ut arma arcus, aut in unam duplicem, ut axis, aut in alteram consonantem et alteram uocalem loco consonantis positam, ut ‘At
K04.368 au eu ei. Positione, cum correpta uocalis in duas desinit consonantes, ut arma [arcus], aut in unam duplicem, ut axis, aut in alteram consonantem et alteram uocalem loco consonantis positam, ut at I
duplices (4) 04.369, 04.370, 04.370, 04.370.
04.370
04.370
04.369
04.370
alii pedes synzugiaeue nascuntur. Nam quem ad modum pedes disyllabi quattuor geminati sedecim
in uno quoque metro pedes legitimi, sunt nothi. Simplices pedes non amplius quam ternas syllabas,
merus syllabarum, tempus, resolutio, figura, metrum. Pedes disyllabi sunt quattuor, trisyllabi octo,
t Achates; huic contrarius est antibacchius ex duabus longis et breui temporum quinque, ut natura.
duplices faciunt, ita idem cum trisyllabis iuncti triginta et duos de se reddunt. Trisyllabi uero cum t
duplices non amplius quam senas habent. <04.371> 5. DE TONIS Tonos alii accentus, alii tenor
duplices sedecim. Ergo disyllabi quattuor hi sunt: pyrrichius ex duabus breuibus temporum duum,
Duplices sedecim hi sunt, proceleumaticus ex quattuor breuibus temporum quattuor, ut auicula; hui
dura (2) 04.396, 04.402.
04.396
04.402
nominatur. Ecthlipsis est consonantium cum uocalibus aspere concurrentium quaedam difficilis ac dura conlisio, ut \ ‘multum ille et terris iactatus et alto’. // <04.397> Antithesis est litterae pro litt
ignificet aquam in glaciem concrescere et ex eadem rursus effluere. Charientismos est tropus, quo dura dictu gratius proferuntur, ut cum interrogantibus nobis, ‘numquis’ nos ‘quaesierit’, respondet
dure (1) 04.386.
H04.386 atiuo casu permanent et aduerbia faciunt, ut falso, sedulo; quaedam contra faciunt, ut huic duro non dure, sed duriter. Aduerbio accidunt tria, significatio, conparatio, figura. Significatio aduerbiorum
K04.386 nt et aduerbia [similiter] faciunt, ut falso, sedulo; quaedam [multa] contra faciunt, ut huic duro non dure, sed duriter. Aduerbio accidunt tria, significatio, conparatio, figura. Significatio aduerbiorum
duriter (1) 04.386.
H04.386 permanent et aduerbia faciunt, ut falso, sedulo; quaedam contra faciunt, ut huic duro non dure, sed duriter. Aduerbio accidunt tria, significatio, conparatio, figura. Significatio aduerbiorum in hoc c
K04.386 rbia [similiter] faciunt, ut falso, sedulo; quaedam [multa] contra faciunt, ut huic duro non dure, sed duriter. Aduerbio accidunt tria, significatio, conparatio, figura. Significatio aduerbiorum in hoc c
duro (1) 04.386.
H04.386 us, et in datiuo casu permanent et aduerbia faciunt, ut falso, sedulo; quaedam contra faciunt, ut huic duro non dure, sed duriter. Aduerbio accidunt tria, significatio, conparatio, figura. Significatio ad
K04.386 ] permanent et aduerbia [similiter] faciunt, ut falso, sedulo; quaedam [multa] contra faciunt, ut huic duro non dure, sed duriter. Aduerbio accidunt tria, significatio, conparatio, figura. Significatio ad
duum (1) 04.369.
04.369
octo, duplices sedecim. Ergo disyllabi quattuor hi sunt: pyrrichius ex duabus breuibus temporum duum, ut fuga; huic contrarius est spondeus ex duabus longis temporum quattuor, ut aestas; iambus
140
CIRILO GARCÍA ROMÁN
duxisti (1) 04.372.
H04.372 imus parti orationis ultimam uocalem, cuius consonans remanet, ut est ‘tanton’ me crimine dignum Duxisti?’ Ceterum dasian ⸠ et psilen ⸡ apud Latinos H littera uocali addita uel detracta significat.
K04.372 imus parti orationis ultimam uocalem, cuius consonans remanet, ut est ‘tanton’ me crimine dignum Duxisti?’ Ceterum δασεῖαν et ψιλήν apud Latinos h littera uocali addita uel detracta significat. DE
e (23) 04.356, 04.356, 04.359, 04.359, 04.359, 04.365, 04.365, 04.367, 04.376, 04.378, 04.378, 04.378, 04.379, 04.382, 04.382, 04.382, 04.384, 04.385, 04.385, 04.385, 04.385, 04.390, 04.390.
H04.382
K04.382
04.384
04.359
H04.378
K04.378
04.356
04.382
04.359
04.385
04.390
04.365
04.385
04.367
04.379
04.365
04.390
04.378
04.378
H04.385
K04.385
04.359
04.382
04.385
04.356
04.376
onem, nisi in eo uerbo quod in prima persona indicatiui modi temporis praesentis numeri singularis e ante o habuerit, ut eo queo eam queam ibo quibo et a passiuo queor quear uel quibor, et si qua su
onem, nisi in eo uerbo quod in prima persona indicatiui modi temporis praesentis numeri singularis e ante o habuerit, ut eo queo eam queam ibo quibo et a passiuo queor quear uel quibor, et siqua sun
or, potior. Omnia uerba modi indicatiui temporis praesentis numeri singularis primae personae aut e aut i aut u ante o habent. Si autem uocalem ante o litteram non habebunt, exceptis f et k et q ceter
n infinitiuo statim discerni possunt, utrum i littera correpta sit an producta. Nam correpta i littera in e conuertitur; producta si fuerit non mutatur. Quando tertia coniugatio futurum tempus non in am ta
su singulari n et s litteris terminantur, ut mons, montium; altera eorum, quae ablatiuo casu singulari e correpta finiuntur et feminina sunt, ut ab hac clade, harum cladium; tertia eorum, quae ablatiuo ca
su singulari n et s litteris terminantur, ut mons, montium; altera eorum, quae ablatiuo casu singulari e correpta finiuntur et feminina sunt, ut ab hac clade, harum cladium [caede caedium]; tertia eorum,
omina ablatiuo casu singulari e uel i uel u fuerint terminata genetiuum pluralem in quid mittunt? Si e correpta fuerit, in um; si producta, in rum; si i fuerit, in ium; si u, in uum geminata u littera. Datiu
am interdum productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti pro i littera e correptam uel i productam habet ante nouissimam syllabam, ut lego legis, legor legeris, audio aud
rreptam uel i productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti pro i littera e correptam uel i productam habet ante nouissimam syllabam, ut lego legis, legor legeris, audio aud
ulgens indulgenter. A nomine uenientia aut in a exeunt, ut una; aut in e productam, ut docte; aut in e correptam, ut rite; aut in i, ut uesperi; aut in o productam, ut falso; aut in o correptam, ut modo; a
proferri recte non potest. Ablatiui casus praepositiones sunt hae: a, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Dicimus enim a domo, ab homine, abs quolibet, cum ex
sque Oceanum, penes arbitros. Da praepositiones casus ablatiui. A, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Quo modo? Dicimus enim a domo, ab homine, abs quol
; aut in l, ut semel; aut in m, ut strictim; aut in r, ut breuiter; aut in s, ut funditus. Aduerbia, quae in e exeunt, produci debent praeter illa, quae aut non conparantur, ut rite, aut conparationis regulam n
ae. Vocales sunt, quae per se proferuntur et per se syllabam faciunt. Sunt autem numero quinque a e i o u. Harum duae, i et u, transeunt in consonantium potestatem, cum aut ipsae inter se geminant
atiuo casu singulari Latina nomina terminantur, uocalibus quinque, semiuocalibus sex, muta una, a e i o u l m n r s x t, ut tabula, sedile, frugi, ratio, genu, mel, scamnum, flumen, arbor, flos, nox, cap
mus enim a domo, ab homine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de foro, e iure, ex praefectura, pro clientibus, prae timore, palam omnibus, sine labore, absque iniuria, tenus
mus enim a domo, ab homine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de foro, e iure, ex praefectura, pro clientibus, prae timore, palam omnibus, sine labore, absque iniuria, tenus
deis dixerimus, deos, non deas significare uideamur. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari e littera correpta fuerint terminata, genetiuum pluralem in um syllabam mittunt, datiuum et ablatiuu
parietibus. Contra hanc regulam inuenimus ab hoc uase, horum uasorum, his et ab his uasis. Si uero e producta fuerint terminata, genetiuum pluralem in rum syllabam mittunt, datiuum et ablatiuum in
enda sunt pro aduerbiis posita, ut est ‘toruum clamat’, 'horrendum resonat'. Ergo aduerbia, quae in e productam exeunt, ab eo nomine ueniunt, quod datiuo casu o littera terminatur, ut <04.386> huic
[nomina] pro aduerbiis posita, ut est ‘toruum clamat’, 'horrendum resonat'. Ergo aduerbia, quae in e productam exeunt, ab eo nomine ueniunt, quod datiuo casu o littera terminatur, ut <04.386> huic
Quae indicatiuo modo tempore praesenti numero singulari secunda persona uerbo actiuo et neutrali e productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam sylla
quae indicatiuo modo tempore praesenti numero singulari secunda persona uerbo actiuo et neutrali e productam habet ante nouissimam litteram, passiuo communi et deponenti ante nouissimam sylla
temptim; a participio, ut indulgens indulgenter. A nomine uenientia aut in a exeunt, ut una; aut in e productam, ut docte; aut in e correptam, ut rite; aut in i, ut uesperi; aut in o productam, ut falso; a
m in quid mittunt? In rum, datiuum et ablatiuum in is. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari e uel i uel u fuerint terminata genetiuum pluralem in quid mittunt? Si e correpta fuerit, in um; si pro
, ut Marcia, aut commune, ut aduena, aut neutrum, ut toreuma (sed tamen Graecum est). Nomen in e uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut femininum Graecum est, ut Euterpe, aut
ea (20) 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.359, 04.360, 04.371, 04.377, 04.377, 04.377, 04.378, 04.378, 04.380, 04.380, 04.381, 04.383, 04.383, 04.384, 04.385, 04.396.
04.383
04.383
H04.360
K04.360
04.359
04.396
04.378
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
libet. Sed haec et similia defectiua existimanda sunt. Deponentia sunt, quae r littera terminantur et ea amissa Latina non sunt, ut conuiuor, conluctor. Communia sunt, quae r littera terminantur et in
ur et accepta r littera faciunt ex se passiua, ut lego legor. Passiua sunt, quae r littera terminantur et ea amissa redeunt in actiua, ut legor lego. Neutra sunt quae o littera terminantur et accepta r littera
urro{: stor, curror non dicitur}. Deponentia quae sunt? Quae similiter ut passiua in r desinunt, sed ea dempta Latina non sunt, ut luctor, loquor. Communia quae sunt? Quae {similiter} in r desinunt
, ut sto, curro: stor, curror non dicimus. Deponentia quae sunt? Quae in r desinunt, ut passiua, sed ea dempta Latina non sunt, ut luctor, loquor. Communia quae sunt? Quae in r desinunt, ut depone
nt et accepta r littera faciunt ex se passiua, ut lego, legor. Passiua quae sunt? Quae in r desinunt et ea dempta redeunt in actiua, ut legor, lego. Neutra quae sunt? <04.360> Quae in o desinunt, ut act
liphe est per interceptionem concurrentium uocalium lubrica quaedam lenisque conlisio, ut \ ‘atque ea diuersa penitus dum parte geruntur’. // Haec a quibusdam syncrisis nominatur. Ecthlipsis est co
actus uirtute. 10. Omnia nomina ablatiuo casu singulari quinque litteris uocalibus terminantur, sed ea dumtaxat quae non sunt aptota: in illis enim regula non tenetur. Quaecumque nomina ablatiuo
aris is eius ei eum o ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos o ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam o ab ea, et pluraliter eae earum eis eas o ab eis; generis neutri numeri singularis id ei
gularis is eius ei eum ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam ab ea, et pluraliter eae earum eis eas ab eis; generis neutri numeri singularis id eius e
uraliter eae earum eis eas o ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id o ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea o ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis quis cuius cui quem o a
t pluraliter eae earum eis eas ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis quis cuius cui quem a qu
ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos o ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam o ab ea, et pluraliter eae earum eis eas o ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id o ab eo, et p
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
K04.358
04.380
04.384
04.377
04.378
H04.358
K04.358
04.380
04.377
04.371
04.381
04.385
04.377
eadem
141
eum ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam ab ea, et pluraliter eae earum eis eas ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id ab eo, et plura
iua, quae rem praesentem notant, ut hic haec hoc; alia relatiua, quae rem absentem significant, ut is ea id; sunt alia magis demonstratiua, ut eccum eccam, ellum ellam. Genera pronominibus, ita ut n
te ab illo. Quae in it exeunt, casui seruiunt datiuo, ut contingit mihi tibi illi. Quae uero in et exeunt, ea modo datiuo, modo accusatiuo casui seruiunt: datiuo, ut libet mihi tibi illi; accusatiuo, ut decet
qua fuerit nominatiuus casus, ut praefectus equitum, senatus consultum. Prouidendum est autem, ne ea nomina conponamus, quae aut conposita sunt aut conponi omnino non possunt. 9. Casus sunt s
ac Musa, harum Musarum, his et ab his Musis. Necesse est autem contra hanc regulam declinentur ea nomina, in quibus genera discernenda sunt, ut ab hac dea, harum dearum, his et ab his deabus, n
rum eis eas o ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id o ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea o ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis quis cuius cui quem o a quo uel a qui
e earum eis eas ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis quis cuius cui quem a quo uel a qui, et
ronomina, ut quis, aut conposita, ut quisquis. Conposita pronomina secundum formam nominum ex ea parte declinantur, qua pronomen fuerit casus nominatiui; cuius rei exempla sunt haec, quisquis, [
ari, ut eques Romanus, praetor urbanus; quae ex nominatiuo et quolibet alio casu conposita fuerint, ea parte declinari tantum, qua fuerit nominatiuus casus, ut praefectus equitum, senatus consultum.
nis causa, ut in aduerbio pone, ideo ne uerbum putetur imperatiui modi, neque circumflexus nisi in ea particula, quae est ergo. Acutus accentus est nota per obliquum ascendens in dexteram partem /
s et qualitatem significet et quantitatem. Inter pronomina et articulos hoc interest, quod pronomina ea putantur, quae, cum sola sint, uicem nominis conplent, ut quis, iste, ille; articuli uero cum [pron
regulam non seruant, ut bene, male —faciunt enim bene melius optime, male peius pessime—, aut ea, quae a nomine uerboue non ueniunt, ut inpune, saepe. Ceterum facile et difficile, quae ut aduer
s, ut inexpugnabilis, inperterritus. In declinatione conpositorum nominum animaduertere debemus, ea, quae ex duobus nominatiuis conposita fuerint, ex utraque parte per omnes casus declinari, ut eq
(8) 04.357, K04.369, 04.371, 04.381, 04.388, 04.393, 04.402, 04.402.
K04.369
H04.371
K04.371
04.388
04.357
04.402
04.393
04.381
04.402
ns Graeca duplex. [aut cum correpta uocalis in unam desinit consonantem sequente statim uocali in eadem dictione]. Longa syllaba duo tempora habet, breuis unum. Syllaba apud metricos semipes
mflexus autem, quotlibet syllabarum sit dictio, non tenebit nisi paenultimum locum. Grauis poni in eadem dictione uel cum acuto uel cum circumflexo potest, et hoc illi non est commune cum ceteris
Circumflexus autem, quotlibet syllabarum sit dictio, non tenebit nisi paenultimum locum. Grauis in eadem dictione uel cum acuto uel cum circumflexo poni potest, et hoc illi non est commune cum c
abent, nomina magis quam participia iudicantur, ut furibundus, moribundus. Sunt multa participia eadem et nomina, ut passus, uisus, cultus, quae tamen et in casibus discrepant et de temporibus din
ae sunt infinita? Quae non recipiunt personas, ut quis quae quod. Genera pronominum quae sunt? Eadem fere quae et nominum: masculinum, ut quis; femininum, ut quae; neutrum, ut quod; commu
i parcant. Aenigma est obscura sententia per occultam similitudinem rerum, ut \ ‘mater me genuit, eadem mox gignitur ex me’, // cum significet aquam in glaciem concrescere et ex eadem rursus eff
ro alia ponitur, ut ‘toruumque repente Clamat’ pro torue: nomen pro aduerbio positum est. Fit et in eadem parte orationis hoc uitium, cum ipsa pro se non in loco suo neque ut conuenit ponitur, ut ‘cu
t participiis iunguntur, ut hic huius huic hunc o ab hoc, et pluraliter hi horum his hos o ab his. Haec eadem pronomina et pro articulis et pro demonstratione ponuntur. Neuter, uter, {unus, [omnis]} alt
mater me genuit, eadem mox gignitur ex me’, // cum significet aquam in glaciem concrescere et ex eadem rursus effluere. Charientismos est tropus, quo dura dictu gratius proferuntur, ut cum interr
eae (1) 04.358.
H04.358 iter ei eorum eis eos o ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam o ab ea, et pluraliter eae earum eis eas o ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id o ab eo, et pluraliter ea eoru
K04.358 uraliter ei eorum eis eos ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam ab ea, et pluraliter eae earum eis eas ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id ab eo, et pluraliter ea eorum e
eam
(3) 04.358, H04.359, 04.382.
H04.358
K04.358
H04.382
K04.382
H04.359
ei eum o ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos o ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam o ab ea, et pluraliter eae earum eis eas o ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id o
eius ei eum ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam ab ea, et pluraliter eae earum eis eas ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id ab eo,
in prima persona indicatiui modi temporis praesentis numeri singularis e ante o habuerit, ut eo queo eam queam ibo quibo et a passiuo queor quear uel quibor, et si qua sunt similia. <04.383> Genera
in prima persona indicatiui modi temporis praesentis numeri singularis e ante o habuerit, ut eo queo eam queam ibo quibo et a passiuo queor quear uel quibor, et siqua sunt similia. <04.383> Genera
ittit? Interdum, cum i litteram non correptam habuerit sed productam, ut eo is ibo, queo quis quibo, eam uel queam. Genera uerborum quot sunt? Quinque. Quae? Actiua, passiua, neutra, deponentia,
eandem (2) 04.363, 04.366.
04.366
04.363
earum
usatiuo casui seruit, cum significat contra, ut in adulterum, in desertorem. Subter quam uim habet? Eandem quam superiores ad locum et in loco significantes. Quae praepositiones sunt, quae dictio
cte, inprudenter. Aduerbia localia uel in loco sunt uel de loco uel ad locum. Sed in loco et de loco eandem significationem habent, ut intus sum, intus exeo, foris sum, foris uenio. Ad locum aliam si
(3) 04.358, 04.365, 04.389.
H04.389 OSITIONE Praepositio est pars orationis, quae praeposita aliis partibus orationis significationem earum aut conplet aut mutat aut minuit. Nam aut nomini praeponitur, ut inualidus; aut pronomini
K04.389 OSITIONE. Praepositio est pars orationis, quae praeposita aliis partibus orationis significationem earum aut mutat aut conplet aut minuit. Nam aut nomini praeponitur, ut inualidus; aut pronomini
04.365 ONE Praepositio quid est? Pars orationis, quae praeposita aliis partibus orationis significationem earum aut conplet aut mutat aut minuit. Praepositioni quot accidunt? Vnum. Quid? Casus tantum.
142
CIRILO GARCÍA ROMÁN
H04.358 i eorum eis eos o ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam o ab ea, et pluraliter eae earum eis eas o ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id o ab eo, et pluraliter ea eorum
K04.358 ter ei eorum eis eos ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam ab ea, et pluraliter eae earum eis eas ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id ab eo, et pluraliter ea eorum eis e
eas (2) 04.358, 04.389.
H04.358 is eos o ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam o ab ea, et pluraliter eae earum eis eas o ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id o ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea o ab
K04.358 m eis eos ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam ab ea, et pluraliter eae earum eis eas ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea ab eis. I
04.389 guntur et separantur ceterae omnes. Ex quibus in et con praepositiones, si ita conpositae fuerint, ut eas statim s uel f litterae consequantur, plerumque producuntur, ut insula, infula, consilium, confes
ecastor (2) 04.362, 04.386.
04.362
04.386
biscum, uobiscum; uocandi, ut heus; respondendi, ut heu; separandi, ut seorsum; iurandi, ut edepol, ecastor, hercle, medius fidius; eligendi, ut potius, immo; congregandi, ut simul, una; prohibendi, ut
biscum, uobiscum; uocandi, ut heus; respondendi, ut heu; separandi, ut seorsum; iurandi, ut edepol, ecastor, hercle, medius fidius; eligendi, ut potius, immo; congregandi, ut simul, una; prohibendi, ut
eccam (2) 04.380, 04.380.
04.380
04.380
nc, uocatiuus o, ablatiuus ab hoc. Sunt pronomina quae non per omnes casus declinantur, ut eccum eccam, ellum ellam, cuius cuia cuium, cuiatis nostratis. Sunt etiam sine nominatiuo et uocatiuo, ut
c; alia relatiua, quae rem absentem significant, ut is ea id; sunt alia magis demonstratiua, ut eccum eccam, ellum ellam. Genera pronominibus, ita ut nominibus, accidunt paene omnia: masculinum,
ecce (2) 04.362, 04.386.
H04.362
K04.362
H04.386
K04.386
aliquando; numeri, ut semel, bis; negandi, ut non; adfirmandi, ut etiam, quidni; demonstrandi, ut en, ecce; optandi, ut utinam; hortandi, ut eia; ordinis, ut deinde; interrogandi, ut cur, quare, quamobrem
aliquando; numeri, ut semel, bis; negandi, ut non; affirmandi, ut etiam, quinni; demonstrandi, ut en, ecce; optandi, ut utinam; hortandi, ut eia; ordinis, ut deinde; interrogandi, ut cur, quare, quamobrem
ie, nuper; numeri, ut semel, bis; negandi, ut non; adfirmandi, ut etiam, quidni; demonstrandi, ut en, ecce; optandi, ut utinam; hortandi, ut eia; ordinis, ut deinde; interrogandi, ut cur, quare, quamobrem
ie, nuper; numeri, ut semel, bis; negandi, ut non; adfirmandi, ut etiam, quinni; demonstrandi, ut en, ecce; optandi, ut utinam; hortandi, ut eia; ordinis, ut deinde; interrogandi, ut cur, quare, quamobrem
eccum (2) 04.380, 04.380.
04.380
04.380
iuus hunc, uocatiuus o, ablatiuus ab hoc. Sunt pronomina quae non per omnes casus declinantur, ut eccum eccam, ellum ellam, cuius cuia cuium, cuiatis nostratis. Sunt etiam sine nominatiuo et uocat
haec hoc; alia relatiua, quae rem absentem significant, ut is ea id; sunt alia magis demonstratiua, ut eccum eccam, ellum ellam. Genera pronominibus, ita ut nominibus, accidunt paene omnia: mascu
eclipsis (2) 04.394, 04.395.
04.395 enerant, domum reuersi sunt’. Tautologia est eiusdem dictionis repetitio uitiosa, ut 'egomet ipse'. Eclipsis est defectus quidam necessariae dictionis, quam desiderat praecisa sententia, ut ‘haec secu
H04.394 barismus, soloecismus, acyrologia, cacemphaton, pleonasmos, perissologia, macrologia, tautologia, eclipsis, tapinosis, cacosyntheton, amphibolia. Acyrologia est inpropria dictio, ut \ ‘hunc ego si po
K04.394 rbarismus, soloecismus, acyrologia, cacenphaton, pleonasmos, perissologia, macrologia, tautologia, eclipsis, tapinosis, cacosyntheton, amphibolia. Acyrologia est inpropria dictio, ut \ ‘hunc ego si po
ectasi (1) 04.396.
04.396
ectasis
04.396
04.395
m uerbi, ut ‘Italiam fato profugus’, cum Italia correpte dici debeat. Systole est correptio contraria ectasi, ut ‘aquosus Orion’, cum Orion producte dici debeat. Diaeresis est discissio syllabae unius i
(2) 04.395, 04.396.
Apocope est ablatio de fine dictionis paragoge contraria, ut Achilli pro Achillis et pote pro potest. Ectasis est extensio syllabae contra naturam uerbi, ut ‘Italiam fato profugus’, cum Italia correpte di
Huius species sunt quattuordecim: prosthesis, epenthesis, paragoge, aphaeresis, syncope, apocope, ectasis, systole, diaeresis, episynaliphe, synaliphe, ecthlipsis, antithesis, metathesis. <04.396> Pro
ecthlipsis (2) 04.395, 04.396.
04.395
04.396
edepol
thesis, paragoge, aphaeresis, syncope, apocope, ectasis, systole, diaeresis, episynaliphe, synaliphe, ecthlipsis, antithesis, metathesis. <04.396> Prosthesis est appositio quaedam ad principium dictio
nlisio, ut \ ‘atque ea diuersa penitus dum parte geruntur’. // Haec a quibusdam syncrisis nominatur. Ecthlipsis est consonantium cum uocalibus aspere concurrentium quaedam difficilis ac dura conlis
(2) 04.362, 04.386.
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.362
04.386
143
um, nobiscum, uobiscum; uocandi, ut heus; respondendi, ut heu; separandi, ut seorsum; iurandi, ut edepol, ecastor, hercle, medius fidius; eligendi, ut potius, immo; congregandi, ut simul, una; prohib
um, nobiscum, uobiscum; uocandi, ut heus; respondendi, ut heu; separandi, ut seorsum; iurandi, ut edepol, ecastor, hercle, medius fidius; eligendi, ut potius, immo; congregandi, ut simul, una; prohib
editio (2) H04.353, H04.372.
H04.353
<04.353> ARS DONATI GRAMMATICI VRBIS ROMAE EDITIO PRIMA <04.355> 1. DE PARTIBVS ORATIONIS Partes orationis quot sunt? Octo. Q
H04.372 am litteram ponimus. In lectione tota sententia periodos dicitur, cuius partes sunt cola et commata. EDITIO SECVNDA 1. DE PARTIBVS ORATIONIS Partes orationis sunt octo, nomen, prono
edo (2) 04.383, 04.385.
H04.383
K04.383
H04.385
K04.385
am, quae inaequalia dicuntur, ut soleo, facio, fio, fido, audeo, gaudeo, uescor, fero, medeor, pando,
m, quae inaequalia dicuntur, ut soleo, facio, fio, fido, audeo, gaudeo, uescor, fero, medeor, [reddo]
alia per numeros, ut faxo, alia per figuras, ut impleo, alia per tempora, ut fero, alia per personas, ut
impleo, alia per tempora, ut fero, alia per personas, ut [cedo facesso adsum soleo faxo impleo fero]
edo, nolo, uolo. Sunt, quae declinari rite non possunt, ut cedo, aue, faxo, sis, {amabo,} infit, inqua
edo pando mando nolo, uolo. Sunt, quae declinari rite non possunt, ut cedo, aue, faxo, sis, amabo, i
edo. Verba quoque inpersonalia cum per omnes modos declinari possunt, inueniuntur quaedam def
edo. Verba quoque inpersonalia cum per omnes modos declinari possunt, inueniuntur quaedam def
efferimus (1) 04.371.
04.371
tio uel discernendae ambiguitatis necessitas saepe conturbat. Sane Graeca uerba Graecis accentibus efferimus. In Latinis neque acutus accentus in ultima syllaba poni potest nisi discretionis causa, ut
efficax (2) 04.355, 04.377.
04.377
04.355
ponuntur autem nomina modis quattuor: ex duobus integris, ut suburbanus; ex duobus corruptis, ut efficax, municeps; ex integro et corrupto, ut ineptus, insulsus; ex corrupto et integro, ut pennipoten
modis nomina conponuntur? Quattuor: ex duobus integris, ut suburbanus; ex duobus corruptis, ut efficax, municeps; ex integro et corrupto, ut insulsus; ex corrupto et integro, ut nugigerulus; aliqua
effluere (1) 04.402.
04.402
eget
uit, eadem mox gignitur ex me’, // cum significet aquam in glaciem concrescere et ex eadem rursus effluere. Charientismos est tropus, quo dura dictu gratius proferuntur, ut cum interrogantibus nobi
(1) 04.384.
04.384
ima est, quae dicit lego; secunda, cui dicitur legis; tertia, de qua dicitur legit. Et prima persona non eget casu, sed admittit plerumque nominatiuum, ut uerberor innocens, liber seruio; secunda person
ego (10) 04.357, 04.357, 04.357, 04.357, 04.357, 04.379, 04.380, 04.380, 04.381, 04.394.
04.357
04.381
04.357
04.357
04.380
H04.394
K04.394
H04.379
K04.379
04.357
04.357
04.380
omnis numeri singularis figurae simplicis personae primae casus nominatiui, quod declinabitur sic:
ocatiuo, ut sui sibi se a se: haec etiam numeri sunt communis. Sunt <04.381> item sine uocatiuo, ut
Sex, quem ad modum et nominum, per quos omnium generum pronomina inflectuntur hoc modo.
Simplex, ut quis; conposita, ut quisquis. Personae pronominum quot sunt? Tres. Quae? Prima, ut
pronomen est, productum aduerbium loci. Personae finitis pronominibus accidunt tres, prima, ut
utologia, eclipsis, tapinosis, cacosyntheton, amphibolia. Acyrologia est inpropria dictio, ut \ ‘hunc
utologia, eclipsis, tapinosis, cacosyntheton, amphibolia. Acyrologia est inpropria dictio, ut \ ‘hunc
um duplex est. Aut enim finita sunt pronomina aut infinita. Finita sunt, quae recipiunt personas, ut
m bipertita est. Aut enim finita sunt pronomina aut infinita. Finita sunt, quae recipiunt personas, ut
ertita est: aut enim finita sunt pronomina aut infinita. Quae sunt finita? Quae recipiunt personas, ut
linum, ut quis; femininum, ut quae; neutrum, ut quod; commune, ut qualis, talis; trium generum, ut
linum, ut quis; femininum, ut quae; neutrum, ut quod; commune, ut qualis, talis; trium generum, ut
ego mei uel mis mihi me a me; et pluraliter nos nostrum uel nostri nobis nos o a nobis. Personae s
ego mei uel mis mihi me a me. Nullum autem pronomen recipit conparationem, quamuis et qualitat
Ego pronomen finitum generis omnis numeri singularis figurae simplicis personae primae casus no
ego; secunda, ut tu; tertia, ut ille. Casus item pronominum quot sunt? Sex, quem ad modum et no
ego, secunda, ut tu, tertia, ut ille. Sed persona prima et secunda generis sunt omnis; et persona prim
ego si potui tantum sperare dolorem’ // sperare dixit pro timere. Cacemphaton est obscena enuntia
ego si potui tantum sperare dolorem’ // sperare dixit pro timere. Cacenphaton est obscena enuntiat
ego, tu, ille; infinita sunt, quae non recipiunt personas, ut quis quae quod. Sunt etiam pronomina
ego, tu, ille; infinita sunt, quae non recipiunt personas, ut quis quae quod. Sunt etiam pronomina
ego tu ille. Quae sunt infinita? Quae non recipiunt personas, ut quis quae quod. Genera pronominu
ego, tu. Numeri pronominum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut hic; pluralis, ut hi. Figurae pro
ego, tu. Numerus pronominibus accidit uterque, singularis, ut iste; pluralis, ut isti. Sunt etiam num
egomet (2) 04.358, 04.395.
04.395 ce retro, unde uenerant, domum reuersi sunt’. Tautologia est eiusdem dictionis repetitio uitiosa, ut 'egomet ipse'. Eclipsis est defectus quidam necessariae dictionis, quam desiderat praecisa sententi
H04.358 ro uestrum o a uestro, et pluraliter uestra uestrorum uestris uestra o a uestris. Da horum conposita. Egomet, tute, illic, istic, idem masculino genere <04.359> productum, neutro correptum, quisquis,
144
CIRILO GARCÍA ROMÁN
K04.358 estro uestrum a uestro, et pluraliter uestra uestrorum uestris uestra a uestris. Da horum conposita. Egomet, tute, illic, istic, idem masculino genere <04.359> productum, neutro correptum, quisquis,
egregiam (1) 04.401.
04.401
mos, paroemia, sarcasmos, astismos. Ironia est tropus per contrarium quod conatur ostendens, ut \ ‘egregiam uero laudem et spolia ampla refertis / <04.402> tuque puerque tuus’ // et cetera. Hanc ni
ei (6) 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.368, 04.391.
H04.391
K04.391
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
04.368
st pars orationis interiecta aliis partibus orationis ad exprimendos animi adfectus: aut metuentis, ut ei; aut optantis, ut o; aut dolentis, ut heu; aut laetantis, ut euax. Sed haec apud Graecos aduerbiis
st pars orationis interiecta aliis partibus orationis ad exprimendos animi adfectus: aut metuentis, ut ei [eu]; aut optantis, ut o; aut dolentis, ut [heia et] heu; aut laetantis, ut euax. Sed haec apud Graec
ius ei eum o ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos o ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam o ab ea, et pluraliter eae earum eis eas o ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id
is eius ei eum ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam ab ea, et pluraliter eae earum eis eas ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id ab e
subiunctiuum uel relatiuum generis masculini numeri singularis is eius ei eum o ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos o ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam o ab ea, et pluraliter eae
m subiunctiuum uel relatiuum generis masculini numeri singularis is eius ei eum ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam ab ea, et pluraliter eae ear
um his haec o ab his. Item subiunctiuum uel relatiuum generis masculini numeri singularis is eius ei eum o ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos o ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei
um his haec o ab his. Item subiunctiuum uel relatiuum generis masculini numeri singularis is eius ei eum ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam
eius ei eam o ab ea, et pluraliter eae earum eis eas o ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id o ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea o ab eis. Item infinita generis masculini numeri singulari
s ea eius ei eam ab ea, et pluraliter eae earum eis eas ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis q
um aut uocalis producitur, ut a o, aut duae uocales iunguntur et diphthongon faciunt, ut ae oe au eu ei. Positione, cum correpta uocalis in duas desinit consonantes, ut arma [arcus], aut in unam duplic
eia (2) 04.362, 04.386.
H04.362
K04.362
H04.386
K04.386
ndi, ut non; adfirmandi, ut etiam, quidni; demonstrandi, ut en, ecce; optandi, ut utinam; hortandi, ut eia; ordinis, ut deinde; interrogandi, ut cur, quare, quamobrem; similitudinis, ut quasi, ceu; qualitati
ndi, ut non; affirmandi, ut etiam, quinni; demonstrandi, ut en, ecce; optandi, ut utinam; hortandi, ut eia; ordinis, ut deinde; interrogandi, ut cur, quare, quamobrem; similitudinis, ut quasi, ceu; qualitati
ndi, ut non; adfirmandi, ut etiam, quidni; demonstrandi, ut en, ecce; optandi, ut utinam; hortandi, ut eia; ordinis, ut deinde; interrogandi, ut cur, quare, quamobrem; similitudinis, ut quasi, ceu; qualitati
ndi, ut non; adfirmandi, ut etiam, quinni; demonstrandi, ut en, ecce; optandi, ut utinam; hortandi, ut eia; ordinis, ut deinde; interrogandi, ut cur, quare, quamobrem; similitudinis, ut quasi, ceu; qualitati
eis (6) 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358, 04.358.
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
earum eis eas o ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id o ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea o ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis quis cuius cui quem o a quo uel a
eae earum eis eas ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis quis cuius cui quem a quo uel a qui,
m eis eos o ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam o ab ea, et pluraliter eae earum eis eas o ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id o ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea o
orum eis eos ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam ab ea, et pluraliter eae earum eis eas ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea ab eis
uum uel relatiuum generis masculini numeri singularis is eius ei eum o ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos o ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam o ab ea, et pluraliter eae earum ei
tiuum uel relatiuum generis masculini numeri singularis is eius ei eum ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam ab ea, et pluraliter eae earum eis ea
tiuum generis masculini numeri singularis is eius ei eum o ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos o ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam o ab ea, et pluraliter eae earum eis eas o ab ei
relatiuum generis masculini numeri singularis is eius ei eum ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam ab ea, et pluraliter eae earum eis eas ab eis; g
b eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam o ab ea, et pluraliter eae earum eis eas o ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id o ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea o ab eis. Ite
os ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam ab ea, et pluraliter eae earum eis eas ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea ab eis. Item in
eas o ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id o ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea o ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis quis cuius cui quem o a quo uel a qui, et plur
m eis eas ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis quis cuius cui quem a quo uel a qui, et plural
eius (6) 04.358, 04.358, 04.358, 04.362, 04.385, 04.402.
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.358
s is eius ei eum o ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos o ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam o ab ea, et pluraliter eae earum eis eas o ab eis; generis neutri numeri singularis id eius
gularis eius ei eum ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam ab ea, et pluraliter eae earum eis eas ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei i
c horum his haec o ab his. Item subiunctiuum uel relatiuum generis masculini numeri singularis is eius ei eum o ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos o ab eis; generis feminini numeri singularis ea eiu
c horum his haec o ab his. Item subiunctiuum uel relatiuum generis masculini numeri singularis is eius ei eum ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei
is ea eius ei eam o ab ea, et pluraliter eae earum eis eas o ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id o ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea o ab eis. Item infinita generis masculini numeri sin
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
K04.358
04.362
04.385
04.402
ularis ea eius ei eam ab ea, et pluraliter eae earum eis eas ab eis; generis neutri numeri singularis id
ens. 5. DE ADVERBIO Aduerbium quid est? Pars orationis, quae adiecta uerbo significationem
, miseret. 13. DE ADVERBIO Aduerbium est pars orationis, quae adiecta uerbo significationem
Atque idem iungat uulpes et mulgeat hircos’. // Homoeosis est minus notae rei per similitudinem
145
eius ei id ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea ab eis. Item infinita generis masculini numeri singula
eius explanat atque inplet. Aduerbio quot accidunt? Tria. Quae? Significatio, conparatio, figura. S
eius explanat atque inplet, ut iam faciam uel non faciam. Aduerbia aut a se nascuntur, ut heri, hod
eius quae magis nota est demonstratio. Huius species sunt tres, icon, parabole, paradigma. Icon es
eiusdem (11) 04.359, 04.359, 04.359, 04.376, 04.382, 04.382, 04.382, 04.395, 04.398, 04.398, 04.398.
04.395
H04.398
K04.398
04.376
04.382
04.359
04.359
04.359
04.382
04.382
04.398
04.398
rehendens, ut ‘legati non inpetrata pace retro, unde uenerant, domum reuersi sunt’. Tautologia est
nate patris summi, qui tela Typhoëa temnis’. // Epanalempsis est uerbi in principio uersus positi in
/ nate patris summi, qui tela Typhoëa temnis’. // Epanalepsis est uerbi in principio uersus positi in
feruntur, quamquam multa consuetudine usurpata sint, ut uina, mella, hordea; sunt semper pluralia
te nouissimam syllabam, ut lego legis, legor legeris, audio audis, audior audiris; et futurum tempus
te nouissimam syllabam, ut lego legis, legor legeris, audio audis, audior audiris; et futurum tempus
o communi et deponenti ante nouissimam syllabam, ut amo amas, amor amaris; et futurum tempus
mmuni et deponenti ante nouissimam syllabam, ut doceo doces, doceor doceris; et futurum tempus
uni et deponenti ante nouissimam syllabam, ut moneo mones, moneor moneris; et futurum tempus
communi et deponenti ante nouissimam syllabam, ut uoco uocas, uocor uocaris; et futurum tempus
us positi in eiusdem fine repetitio, ut \ ‘ante etiam sceptrum Dictaei regis et ante’. // Epizeuxis est
incipio sequentis, ut \ ‘sequitur pulcherrimus Astur, / Astur equo fidens…’ // Anaphora est relatio
eiusdem dictionis repetitio uitiosa, ut 'egomet ipse'. Eclipsis est defectus quidam necessariae dicti
eiusdem fine repetitio, ut \ ‘ante etiam sceptrum Dictaei regis et ante’. // Epizeuxis est eiusdem ue
eiusdem fine repetitio, ut \ ‘ante etiam sceptrum Dictaei regis et ante’. // Epizeuxis est eiusdem ue
eiusdem generis, ut arma, moenia, Floralia, Saturnalia. Sunt quaedam positione singularia, <04.37
eiusdem modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego legam, legor legar, audio audiam, audior audia
eiusdem modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego legam, legor legar, audio audiam, audior audia
eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut amo amabo, amor amabor. Secunda quae est? Qu
eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut doceo docebo, doceor docebor. Tertia quae est?
eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut moneo monebo, moneor monebor. Tertia est, qua
eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut uoco uocabo, uocor uocabor. Secunda est, quae i
eiusdem uerbi in eodem uersu sine aliqua dilatione congeminatio, ut \ ‘me, me, adsum qui feci, in
eiusdem uerbi per principia uersuum plurimorum, ut \ ‘Nate, meae uires, mea magna potentia solus
elapsus (1) 04.402.
04.402
a . Paradigma est enarratio exempli hortantis aut deterrentis; hortantis, ut \ ‘Antenor potuit mediis elapsus Achiuis / Illyricos penetrare sinus’ // et cetera; deterrentis, ut \ ‘at non sic Phrygius penetrat
eligendi (3) 04.362, 04.362, 04.386.
04.362
04.362
04.386
ut quantitatis aut dubitandi aut personalia aut uocandi aut respondendi aut separandi aut iurandi aut eligendi aut congregandi aut prohibendi aut euentus aut conparandi. Da aduerbia loci: ut hic uel ib
heus; respondendi, ut heu; separandi, ut seorsum; iurandi, ut edepol, ecastor, hercle, medius fidius; eligendi, ut potius, immo; congregandi, ut simul, una; prohibendi, ut ne; euentus, ut forte, fortuitu;
heus; respondendi, ut heu; separandi, ut seorsum; iurandi, ut edepol, ecastor, hercle, medius fidius; eligendi, ut potius, immo; congregandi, ut simul, una; prohibendi, ut ne; euentus, ut forte, fortuitu;
ellam (2) 04.380, 04.380.
04.380
04.380
o, ablatiuus ab hoc. Sunt pronomina quae non per omnes casus declinantur, ut eccum eccam, ellum ellam, cuius cuia cuium, cuiatis nostratis. Sunt etiam sine nominatiuo et uocatiuo, ut sui sibi se a se
a, quae rem absentem significant, ut is ea id; sunt alia magis demonstratiua, ut eccum eccam, ellum ellam. Genera pronominibus, ita ut nominibus, accidunt paene omnia: masculinum, ut quis; femin
ellum (2) 04.380, 04.380.
04.380
04.380
atiuus o, ablatiuus ab hoc. Sunt pronomina quae non per omnes casus declinantur, ut eccum eccam, ellum ellam, cuius cuia cuium, cuiatis nostratis. Sunt etiam sine nominatiuo et uocatiuo, ut sui sibi
relatiua, quae rem absentem significant, ut is ea id; sunt alia magis demonstratiua, ut eccum eccam, ellum ellam. Genera pronominibus, ita ut nominibus, accidunt paene omnia: masculinum, ut quis;
emblema (1) 04.379.
04.379
t tantum pluralia, ut Saturnalia, Vulcanalia, Conpitalia. Non ueniunt, quae a Graecis sumpsimus, ut emblema, epigramma, stemma, poema, schema: nam huius formae nomina ueteres etiam feminino
eminent (1) 04.401.
04.401
pus equum fumantia soluere colla’, // hoc est 'carmen finire'. Huius species multae sunt, ex quibus eminent septem: ironia, antiphrasis, aenigma, charientismos, paroemia, sarcasmos, astismos. Ironi
en (3) 04.362, 04.386, 04.402.
04.402
uersum stimulum calces'’ et ‘'lupus in fabula'’. Sarcasmos est plena odio atque hostilis inrisio, ut \ ‘En agros et quam bello, Troiane, petisti, / Hesperiam metire iacens’. // Astismos est tropus multi
146
H04.362
K04.362
H04.386
K04.386
CIRILO GARCÍA ROMÁN
er, aliquando; numeri, ut semel, bis; negandi, ut non; adfirmandi, ut etiam, quidni; demonstrandi, ut
er, aliquando; numeri, ut semel, bis; negandi, ut non; affirmandi, ut etiam, quinni; demonstrandi, ut
hodie, nuper; numeri, ut semel, bis; negandi, ut non; adfirmandi, ut etiam, quidni; demonstrandi, ut
hodie, nuper; numeri, ut semel, bis; negandi, ut non; adfirmandi, ut etiam, quinni; demonstrandi, ut
en, ecce; optandi, ut utinam; hortandi, ut eia; ordinis, ut deinde; interrogandi, ut cur, quare, quamob
en, ecce; optandi, ut utinam; hortandi, ut eia; ordinis, ut deinde; interrogandi, ut cur, quare, quamob
en, ecce; optandi, ut utinam; hortandi, ut eia; ordinis, ut deinde; interrogandi, ut cur, quare, quamob
en, ecce; optandi, ut utinam; hortandi, ut eia; ordinis, ut deinde; interrogandi, ut cur, quare, quamob
enarratio (1) 04.402.
04.402
milium conparatio, ut \ ‘qualis mugitus fugit cum saucius aram / taurus’ // et cetera. Paradigma est enarratio exempli hortantis aut deterrentis; hortantis, ut \ ‘Antenor potuit mediis elapsus Achiuis /
enim (46) 04.355, 04.355, 04.355, 04.357, 04.360, 04.365, 04.365, 04.365, 04.365, 04.366, 04.368, 04.370, 04.373, 04.373, 04.374, 04.374, 04.374, 04.375, 04.378, 04.379, 04.380, 04.380, 04.381, 04.383,
04.383, 04.384, 04.385, 04.386, 04.387, 04.387, 04.387, 04.388, 04.388, 04.389, 04.389, 04.389, 04.390, 04.390, 04.390, 04.390, 04.395, K04.400, 04.400, 04.400, 04.401, 04.401.
04.365
04.390
H04.387
K04.387
04.400
04.381
04.390
H04.390
K04.390
04.365
H04.390
K04.390
04.370
04.385
H04.374
K04.374
H04.388
K04.388
H04.366
K04.366
04.389
H04.355
K04.355
04.355
H04.389
K04.389
04.365
H04.365
K04.365
H04.389
K04.389
H04.379
K04.379
04.357
H04.386
A, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Quo modo? Dicimus enim a domo, ab homine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de foro, e iu
nes sunt hae: a, ab, abs, cum, coram, clam, de, e, ex, pro, prae, palam, sine, absque, tenus. Dicimus enim a domo, ab homine, abs quolibet, cum exercitu, coram testibus, clam custodibus, de foro, e iu
ICIPIO Participium est pars orationis, dicta quod partem capiat nominis partemque uerbi. Recipit enim a nomine genera et casus, a uerbo tempora et significationes, ab utroque numerum et figuram.
RTICIPIO. Participium est pars orationis, dicta quod partem capiat nominis, partem uerbi. Recipit enim a nomine genera et casus, a uerbo tempora et significationes, ab utroque numerum et figuram.
el ornamus. Synecdoche est significatio pleni intellectus capax, cum plus minusue pronuntiat. Aut enim a parte totum ostendit, ut ‘puppesque tuae pubesque tuorum’; aut contra, ut ‘ingens a uertice
indicatiuo oriuntur, ut lego legitur, contingo contingit. Quae in et exeunt, duas formas habent: alia enim ab indicatiuo ueniunt, ut misereor miseret; alia a se oriuntur, ut pudet, taedet, paenitet, libet.
ni accidit casus tantum. Casus namque in praepositionibus duo sunt, accusatiuus et ablatiuus. Aliae enim accusatiuo casui praeponuntur, aliae ablatiuo, aliae utrique. Accusatiui casus praepositiones
Oceanum, penes arbitros. Ex his ad et apud, cum unius casus sint, diuerso modo ponuntur. Dicimus enim 'ad amicum uado', 'apud amicum sum'. Nam neque 'apud amicum uado' recte dicitur neque 'a
secus uos] penes arbitros. Ex his ad et apud, cum unius casus sint, diuerso modo ponuntur. Dicimus enim 'ad amicum uado', 'apud amicum sum'. Nam neque 'apud amicum uado' recte dicitur neque 'a
per, prope, secundum, post, trans, ultra, praeter, propter, supra, usque, penes. Quo modo? Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicin
a, ob, pone, per, prope, secundum, post, trans, ultra, praeter, propter, supra, usque, penes. Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicin
prope, secundum, post, trans, ultra, praeter, propter, supra, [circiter] usque, [secus] penes. Dicimus enim ad patrem, apud uillam, ante aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicin
rum tripla, alterum epitrita diuisione partimur, uniuersorum pedum trina condicio reperitur. In aliis enim aequa diuisio est, in aliis dupla, in aliis sescupla; et prima dactylica, secunda iambica, tertia p
a, quae aut non conparantur, ut rite, aut conparationis regulam non seruant, ut bene, male —faciunt enim bene melius optime, male peius pessime—, aut ea, quae a nomine uerboue non ueniunt, ut in
us; aliquando superlatiuus tantum, ut nouissimus. Extra hanc formam sunt bonus et malus: dicimus enim bonus melior optimus, malus peior pessimus. Conparatio nominum proprie in conparatiuo et
s; aliquando superlatiuus tantum, ut nouissimus. Extra quam formam sunt bonus et malus: dicimus enim bonus melior optimus, malus peior pessimus. Conparatio nominum proprie in conparatiuo et
oni accidunt tria, potestas, figura, ordo. Potestas coniunctionum in quinque species diuiditur. Sunt enim copulatiuae, disiunctiuae, expletiuae, causales, rationales. Copulatiuae sunt hae, et, que, at, a
oni accidunt tria, potestas, figura, ordo. Potestas coniunctionum in quinque species diuiditur. Sunt enim copulatiuae, disiunctiuae, expletiuae, causales, rationales. [VI] Copulatiuae sunt hae, et, que
, quae dictionibus seruiunt et separari non possunt? Vt di, dis, re, se, am, con. Quo modo? Dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior. Quae sunt, quae iungi non possunt?
nt, quae dictionibus seruiunt et separari non possunt? Di, dis, re, se, am, con. Quo modo? Dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior. Quae sunt, quae coniungi non possu
aut separantur aut et coniunguntur et separantur. Coniunguntur, ut di, dis, re, se, am, con: dicimus enim diduco, distraho, recipio, secubo, amplector, congredior; separantur, ut apud, penes; coniungu
em, ut magnus, paruus. Conparatiuus gradus cui casui seruit? Ablatiuo sine praepositione: dicimus enim 'doctior illo'. Superlatiuus cui? Genetiuo tantum plurali: dicimus enim 'doctissimus poetaru
antitatem significantia. Conparatiuus gradus cui casui seruit? Ablatiuo sine praepositione: dicimus enim 'doctior illo'. Superlatiuus cui? Genetiuo tantum plurali: dicimus enim 'doctissimus poetaru
sine praepositione: dicimus enim 'doctior illo'. Superlatiuus cui? Genetiuo tantum plurali: dicimus enim 'doctissimus poetarum'. Genera nominum quot sunt? Quattuor. Quae? Masculinum, ut hic m
a, licet, quamobrem, praesertim, item, itemque, ceterum, alioquin, praeterea; rationales, ita, itaque, enim, enimuero, quia, quapropter, quoniam, quoniam quidem, quippe, ergo, ideo, igitur, scilicet, pr
obrem, praesertim, item, itemque, ceterum, alioquin, praeterea; [quindecim] rationales, ita, itaque, enim, enimuero, quia, quapropter, quoniam, quoniam quidem, quippe, ergo, ideo, igitur, scilicet, pr
icet, quamobrem, praesertim, item, itemque, ceterum, alioquin, praeterea. Da rationales. Ita, itaque, enim, enimuero, quia, quapropter, quoniam, quoniam quidem, quippe, ergo, ideo, igitur, scilicet, pr
04.365> quandoquidem, quin, quin etiam, quatenus, sin, seu, siue, nam, namque, ni, nisi, nisi si, si enim, etenim, ne, sed, interea, licet, quamobrem, praesertim, item, itemque, ceterum, alioquin, prae
04.365> quando quidem, quin, quin etiam, quatinus, sin, seu, siue, nam, namque, ni, nisi, nisi si, si enim, etenim, ne, sed, interea, licet, quamobrem, praesertim, item, itemque, ceterum, alioquin, prae
quando, quandoquidem, quin, quin etiam, quatenus, sin, seu, siue, nam, namque, ni, nisi, nisi si, si enim, etenim, ne, sed, interea, licet, quamobrem, praesertim, item, itemque, ceterum, alioquin, prae
, quando quidem, quin, quin etiam, quatenus, sin, seu, siue, [neue] nam, namque, ni, nisi, nisi si, si enim, etenim, ne, sed, interea, licet, quamobrem, praesertim, item, itemque, ceterum, alioquin, prae
cidunt sex, qualitas, genus, numerus, figura, persona, casus. Qualitas pronominum duplex est. Aut enim finita sunt pronomina aut infinita. Finita sunt, quae recipiunt personas, ut ego, tu, ille; infinita
dunt sex, qualitas, genus, numerus, figura, persona, casus. Qualitas pronominum bipertita est. Aut enim finita sunt pronomina aut infinita. Finita sunt, quae recipiunt personas, ut ego, tu, ille; infinita
alitas, genus, numerus, figura, persona, casus. Qualitas pronominum in quo est? Bipertita est: aut enim finita sunt pronomina aut infinita. Quae sunt finita? Quae recipiunt personas, ut ego tu ille. Q
i duas species habent, in loco et ad locum: in loco, ut intus, foris; ad locum, ut intro, foras. Dicimus enim intus sum, foris sum, intro eo, foras eo. Adiciunt quidam de loco, quod sic dicitur quasi in loc
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
K04.386
04.395
H04.374
K04.374
K04.400
04.383
04.401
04.360
04.387
04.401
H04.400
K04.400
04.374
04.373
04.380
04.368
04.378
04.383
04.387
H04.388
K04.388
04.380
04.384
H04.373
K04.373
04.375
04.355
147
habent, in loco et ad locum [significantes]: in loco, ut intus, foris; ad locum, ut intro, foras. Dicimus enim intus sum, foris sum, intro eo, foras eo. Adiciunt quidam de loco, quod sic dicitur quasi in loc
est defectus quidam necessariae dictionis, quam desiderat praecisa sententia, ut ‘haec secum’: deest enim 'loquebatur'. Tapinosis est humilitas rei magnae non id agente sententia, ut \ ‘penitusque cau
iaeque Mycenae’. Sunt alia mediae significationis et adiecta nominibus, ut magnus, fortis: dicimus enim 'magnus uir', 'fortis exercitus': haec etiam epitheta dicuntur. Sunt alia qualitatis, ut bonus, m
iaeque Mycenae’. Sunt alia mediae significationis et adiecta nominibus, ut magnus, fortis: dicimus enim 'magnus uir', 'fortis exercitus': haec etiam epitheta dicuntur [id est adiectiua]. Sunt alia qualit
ominis alieni, ut parricidam dicimus qui occiderit fratrem, et piscinam quae pisces non habet. Haec enim nisi extrinsecus sumerent, suum uocabulum non haberent. Metalepsis est dictio gradatim per
ationis, ut tondeo, lauo, fabrico, punio, munero, partio, populo, adsentio, adulo, lucto, auguro: haec enim omnia et in o et in r littera finiuntur, et his uerbis tempora participiorum accidunt paene omni
‘tris Notus abreptas in saxa latentia torquet, / saxa uocant Itali mediis quae in fluctibus aras’. // Est enim ordo hic: tris abreptas Notus in saxa torquet, quae saxa in mediis fluctibus latentia Itali aras u
esinunt, ut deponentia, sed in duas formas cadunt, patientis et agentis, ut osculor, criminor: dicimus enim osculor te et osculor a te, criminor te et criminor a te. Numeri uerborum quot sunt? Duo. Qu
luctans luctatus luctaturus. Significationes participiorum a generibus uerborum sumuntur. Veniunt enim participia a uerbo actiuo duo, praesentis temporis et futuri, ut legens lecturus; a passiuo duo,
’ pro contra Italiam. Parenthesis est interposita ratiocinatio diuisae sententiae, ut \ ‘Aeneas, neque enim patrius consistere mentem / passus amor, rapidum ad naues praemittit Achaten’. // Tmesis es
mirabor aristas’. // Metonymia est quaedam ueluti transnominatio. Huius multae sunt species. Aut enim per id quod continet id quod continetur ostendit, ut ‘nunc pateras libate Ioui’, aut contra, ut ‘u
aristas’. // Metonymia est [dictio] quaedam ueluti transnominatio. Huius multae sunt species. Aut enim per id quod continet id quod continetur ostendit, ut ‘nunc pateras libate Ioui’, aut contra, ut ‘u
quae aut qualitatem significant aut quantitatem. Sed non omnia per omnes gradus eunt. Aliquando enim positiuus gradus tantum inuenitur, ut mediocris; aliquando positiuus et conparatiuus, ut senex
cabulum rerum est. Sed modo nomina generaliter dicimus. 3. Qualitas nominum bipertita est. Aut enim propria sunt nomina aut appellatiua. Propriorum nominum secundum Latinos quattuor sunt s
idit uterque, singularis, ut iste; pluralis, ut isti. Sunt etiam numero communia, ut qui, quae: dicimus enim qui uir et qui uiri, quae mulier et quae mulieres. Sunt pronomina tota singularia, ut meus tuus
e superuacuae, duae Graecae. Accidunt uni cuique litterae tria, nomen, figura, potestas. Quaeritur enim, quid uocetur littera, qua figura sit, quid possit. 3. DE SYLLABA Syllaba est conprehensio
casu singulari quinque litteris uocalibus terminantur, sed ea dumtaxat quae non sunt aptota: in illis enim regula non tenetur. Quaecumque nomina ablatiuo casu singulari a littera fuerint terminata, g
uae r littera terminantur et in duas formas cadunt, patientis et agentis, ut scrutor, criminor: dicimus enim scrutor te et scrutor a te, criminor te et criminor a te. Sunt uerba extra hanc regulam, quae in
cule. A superlatiuo uel nulla exempla uel rara sunt. <04.387> Figurae aduerbiorum duae sunt. Aut enim simplicia sunt aduerbia, ut docte prudenter, aut conposita, ut indocte inprudenter. Conponunt
uterque: singularis, ut hic legens, pluralis, ut hi legentes. Figura item participiorum duplex est. Aut enim simplicia sunt participia, ut scribens, aut conposita, ut describens. Conponi etiam participia q
pluralis: singularis, ut hic legens, pluralis, ut hi legentes. Figura item participiorum duplex est. Aut enim simplicia sunt participia, ut scribens, aut conposita, ut describens. Conponi etiam participia q
laria, ut mei, tui; ex parte pluralia, ut noster, uester. Figura etiam in pronominibus duplex est. Aut enim simplicia sunt pronomina, ut quis, aut conposita, ut quisquis. Conposita pronomina secundum
m secundum quosdam dualis, ut legere. Figurae uerborum duae sunt, {simplex et conposita}. Aut enim simplicia sunt uerba, ut scribo, aut conposita, ut describo. Conponuntur autem uerba quattuor
r, ut C. P., aut binis, ut Cn., aut ternis, ut Sex. Appellatiuorum nominum species multae sunt. Alia enim sunt corporalia, ut homo, terra, mare; alia incorporalia, ut pietas, iustitia, dignitas. Alia sunt
ur, ut G P, aut binis, ut Gn, aut ternis, ut Sex. Appellatiuorum nominum species multae sunt. Alia enim sunt corporalia, ut homo, terra, mare; alia incorporalia, ut pietas, iustitia, dignitas. Alia sunt
nus aut minime aut magis aut maxime adici non oportet: adiciuntur autem positiuo tantum; dicimus enim tam bonus tam malus, minus bonus minus malus, minime bonus minime malus, magis bonus
ualitas, conparatio, genus, numerus, figura, casus. Qualitas nominum in quo est? Bipertita est: aut enim unius nomen est et proprium dicitur, aut multorum et appellatiuum. Conparationis gradus qu
enimuero (2) 04.365, 04.389.
H04.389 t, quamobrem, praesertim, item, itemque, ceterum, alioquin, praeterea; rationales, ita, itaque, enim, enimuero, quia, quapropter, quoniam, quoniam quidem, quippe, ergo, ideo, igitur, scilicet, propter
K04.389 , praesertim, item, itemque, ceterum, alioquin, praeterea; [quindecim] rationales, ita, itaque, enim, enimuero, quia, quapropter, quoniam, quoniam quidem, quippe, ergo, ideo, igitur, scilicet, propter
04.365 amobrem, praesertim, item, itemque, ceterum, alioquin, praeterea. Da rationales. Ita, itaque, enim, enimuero, quia, quapropter, quoniam, quoniam quidem, quippe, ergo, ideo, igitur, scilicet, propter
ensis (2) 04.373, 04.374.
04.374 t in ne, ut Nerine. Sunt etiam ctetica, id est <04.374> possessiua, quae in ius exeunt, ut ‘Euandrius ensis’, ‘Agamemnoniaeque Mycenae’. Sunt alia mediae significationis et adiecta nominibus, ut m
H04.373 e plura significant, ut nepos, acies, aries; sunt alia synonyma uel polyonoma, ut terra humus tellus, ensis mucro gladius. Alia patronymica, ut Atrides, Pelides: haec et ab auis et a matribus saepe fiu
K04.373 llatione plura significant, ut nepos, acies, aries; sunt alia synonyma uel polyonoma, ut terra humus, ensis mucro gladius. Alia patronymica, ut Atrides, Pelides: haec et ab auis et a matribus saepe fiu
enuntiari (1) 04.376.
04.376
et pluralis: singularis, ut hic sapiens, pluralis, ut hi sapientes. Est et dualis numerus, qui singulariter enuntiari non potest, ut hi ambo, hi duo. Sunt etiam nomina numero communia, ut res, nubes, die
enuntiatio (2) 04.368, 04.394.
04.368 ua figura sit, quid possit. 3. DE SYLLABA Syllaba est conprehensio litterarum uel unius uocalis enuntiatio temporum capax. Syllabarum aliae sunt breues, aliae longae, aliae communes. Breues
H04.394 \ ‘hunc ego si potui tantum sperare dolorem’ // sperare dixit pro timere. Cacemphaton est obscena enuntiatio uel in conposita dictione uel in <04.395> uno uerbo, ut ‘numerum cum nauibus aequet’
K04.394 \ ‘hunc ego si potui tantum sperare dolorem’ // sperare dixit pro timere. Cacenphaton est obscena enuntiatio uel in conposita dictione uel in <04.395> uno uerbo, ut ‘numerum cum nauibus aequet’,
148
CIRILO GARCÍA ROMÁN
enuntiatur (1) 04.382.
H04.382 , legor legar, audio audiam, audior audiar. Est altera species tertiae coniugationis, quae i producta enuntiatur: hanc nonnulli quartam coniugationem putant, quod futurum tempus in am et in bo, in a
K04.382 , legor legar, audio audiam, audior audiar. Est altera species tertiae coniugationis, quae i producta enuntiatur: hanc non nulli quartam coniugationem putant, quod futurum tempus in am et in bo, in
eo (17) 04.358, 04.358, 04.359, 04.363, 04.363, 04.382, 04.382, 04.385, 04.386, 04.386, 04.386, 04.388, 04.388, 04.393, 04.394, 04.402, 04.402.
04.386
H04.363
K04.363
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
H04.386
K04.386
H04.363
K04.363
H04.359
K04.359
04.386
04.385
04.393
04.394
H04.382
K04.382
04.388
04.388
04.402
04.402
04.382
eodem
04.362
H04.361
K04.361
H04.360
K04.360
04.361
H04.360
K04.360
H04.361
K04.361
H04.360
K04.360
04.361
in loco, ut intus, foris; ad locum, ut intro, foras. Dicimus enim intus sum, foris sum, intro eo, foras eo. Adiciunt quidam de loco, quod sic dicitur quasi in loco, ut intus exeo, foris uenio. Adiciunt quid
s sum, intus exeo, foris sum, foris uenio. Ad locum aliam significationem habent, ut intro eo, foras eo. De intus autem et de foris sic non dicimus, quo modo ad foras uel in foras. 6. DE PARTICIPI
s sum, intus exeo, foris sum, foris uenio. Ad locum aliam significationem habent, ut intro eo, foras eo. De intus autem et de foris sic non dicimus, quo modo in foras uel ad foras. DE PARTICIPIO.
m o ab ea, et pluraliter eae earum eis eas o ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id o ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea o ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis quis cui
ei eam ab ea, et pluraliter eae earum eis eas ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis quis cuius
o ab his. Item subiunctiuum uel relatiuum generis masculini numeri singularis is eius ei eum o ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos o ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam o ab ea,
ec o ab his. Item subiunctiuum uel relatiuum generis masculini numeri singularis is eius ei eum ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam ab ea, et p
ad locum: in loco, ut intus, foris; ad locum, ut intro, foras. Dicimus enim intus sum, foris sum, intro eo, foras eo. Adiciunt quidam de loco, quod sic dicitur quasi in loco, ut intus exeo, foris uenio. Adi
ficantes]: in loco, ut intus, foris; ad locum, ut intro, foras. Dicimus enim intus sum, foris sum, intro eo, foras eo. Adiciunt quidam de loco, quod sic dicitur quasi in loco, ut intus exeo, foris uenio. Adi
nt, ut intus sum, intus exeo, foris sum, foris uenio. Ad locum aliam significationem habent, ut intro eo, foras eo. De intus autem et de foris sic non dicimus, quo modo ad foras uel in foras. 6. DE PA
nt, ut intus sum, intus exeo, foris sum, foris uenio. Ad locum aliam significationem habent, ut intro eo, foras eo. De intus autem et de foris sic non dicimus, quo modo in foras uel ad foras. DE PART
tantum sed etiam in bo mittit? Interdum, cum i litteram non correptam habuerit sed productam, ut eo is ibo, queo quis quibo, eam uel queam. Genera uerborum quot sunt? Quinque. Quae? Actiua,
tantum sed etiam in bo mittit? Interdum, cum i litteram non correptam habuerit sed productam, ut eo is ibo, queo quis quibo. Genera uerborum quot sunt? Quinque. Quae? Actiua, passiua, neutra, d
su o littera terminatur, ut <04.386> huic docto docte {[et huic sedulo sedule]}. Quae in r exeunt, ab eo nomine ueniunt, quod datiuo casu i littera terminatur, ut huic agili agiliter. Contra quam regulam
posita, ut est ‘toruum clamat’, 'horrendum resonat'. Ergo aduerbia, quae in e productam exeunt, ab eo nomine ueniunt, quod datiuo casu o littera terminatur, ut <04.386> huic docto docte {[et huic se
se non in loco suo neque ut conuenit ponitur, ut ‘cui tantum de te licuit’ pro 'in te', et 'apud amicum eo' pro 'ad amicum', et 'intro sum' pro 'intus sum', et 'foris exeo' pro foras. Per accidentia partibus
qui parent Atridis, quam primum arma sumite’ // pro 'qui paretis sumite'. Per aduerbia, sicut 'intus eo' pro intro, et 'foras sto' pro foris, et 'Italia uenio' et 'ad Romam pergo', cum praepositio nomini se
o quod in prima persona indicatiui modi temporis praesentis numeri singularis e ante o habuerit, ut eo queo eam queam ibo quibo et a passiuo queor quear uel quibor, et si qua sunt similia. <04.383>
o quod in prima persona indicatiui modi temporis praesentis numeri singularis e ante o habuerit, ut eo queo eam queam ibo quibo et a passiuo queor quear uel quibor, et siqua sunt similia. <04.383>
calescens. Defectiua interdum alicuius sunt temporis, ut soleo solens solitus, interdum nullius, ut ab eo quod est memini nullum participium reperitur; interdum a non defectiuo uerbo participia defecti
emini nullum participium reperitur; interdum a non defectiuo uerbo participia defectiua sunt, ut ab eo quod est studeo studens futurum tempus non habet. Ab inpersonali uerbo participia nisi usurpata
phrasis est unius uerbi ironia, ut [bellum, lucus et Parcae]: bellum, hoc est minime bellum, et lucus eo quod non luceat, et Parcae eo quod nulli parcant. Aenigma est obscura sententia per occultam s
ut [bellum, lucus et Parcae]: bellum, hoc est minime bellum, et lucus eo quod non luceat, et Parcae eo quod nulli parcant. Aenigma est obscura sententia per occultam similitudinem rerum, ut \ ‘mate
cibor. Quod quidam refutantes negant in bo et in bor rite exire posse tertiam coniugationem, nisi in eo uerbo quod in prima persona indicatiui modi temporis praesentis numeri singularis e ante o habu
(23) 04.360, 04.360, 04.360, 04.360, 04.360, 04.360, 04.360, 04.360, 04.360, 04.360, 04.361, 04.361, 04.361, 04.361, 04.361, 04.361, 04.361, 04.361, 04.361, 04.361, 04.362, 04.362, 04.398.
lteriore modo cum lectus fuissem fuisses fuisset, et pluraliter cum lecti fuissemus fuissetis fuissent;
plus quam perfecto cum legissem legisses legisset, et pluraliter cum legissemus legissetis legissent;
plusquamperfecto cum legissem legisses legisset, et pluraliter cum legissemus legissetis legissent;
ore praeterito plus quam perfecto legeram legeras legerat, et pluraliter legeramus legeratis legerant;
pore praeterito plusquamperfecto legeram legeras legerat, et pluraliter legeramus legeratis legerant;
atis erant; et ulteriore modo lectus fueram fueras fuerat, et pluraliter lecti fueramus fueratis fuerant;
o tempore praesenti ad secundam et tertiam personam lege legat, et pluraliter legamus legite legant;
ad secundam et tertiam personam lege uel legas legat, et pluraliter legamus legite uel legatis legant;
e praesenti ad secundam et tertiam personam legere legatur, et pluraliter legamur legimini legantur;
et tertiam personam legere uel legaris legatur, et pluraliter legamur legimini uel legamini legantur;
uam perfecto utinam legissem legisses legisset, et pluraliter utinam legissemus legissetis legissent;
quamperfecto utinam legissem legisses legisset, et pluraliter utinam legissemus legissetis legissent;
re modo utinam lectus fuissem fuisses fuisset, et pluraliter utinam lecti fuissemus fuissetis fuissent;
eodem modo tempore futuro cum lectus ero eris erit, et pluraliter cum lecti erimus eritis erint; et ult
eodem modo tempore futuro cum legero legeris legerit, et pluraliter cum legerimus legeritis legerin
eodem modo tempore futuro cum legero legeris legerit, et pluraliter cum legerimus legeritis legerin
eodem modo tempore futuro legam leges leget, et pluraliter legemus legetis legent. Imperatiuo m
eodem modo tempore futuro legam leges leget, et pluraliter legemus legetis legent. Imperatiuo m
eodem modo tempore futuro legar legeris uel legere legetur, et pluraliter legemur legemini legentur
eodem modo tempore futuro legito legito, et pluraliter legamus legitote legant uel legunto. Optati
eodem modo tempore futuro legito uel legas legito uel legat, et pluraliter legamus legitote uel legat
eodem modo tempore futuro legitor legitor, et pluraliter legamur legiminor leguntor. Optatiuo mo
eodem modo tempore futuro legitor uel legaris legitor uel legatur, et pluraliter legamur legimini u
eodem modo tempore futuro utinam legam legas legat, et pluraliter utinam legamus legatis legant.
eodem modo tempore futuro utinam legam legas legat, et pluraliter utinam legamus legatis legant.
eodem modo tempore futuro utinam legar legaris uel legare legatur, et pluraliter utinam legamur le
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.360
04.361
04.360
04.361
04.361
04.360
H04.361
K04.361
H04.360
K04.360
04.361
04.360
H04.362
K04.362
H04.360
K04.360
H04.361
K04.361
H04.360
K04.360
04.398
eorum
04.378
H04.358
K04.358
H04.358
K04.358
04.378
04.378
H04.378
K04.378
04.402
149
oniunctiuo modo tempore praesenti cum legam legas legat, et pluraliter cum legamus legatis legant; eodem modo tempore praeterito inperfecto cum legerem legeres legeret, et pluraliter cum legeremu
tempore praesenti cum legar legaris uel legare legatur, et pluraliter cum legamur legamini legantur; eodem modo tempore praeterito inperfecto cum legerer legereris uel legerere legeretur, et pluraliter
ationis tertiae correptae, quod declinabitur sic: Lego legis legit, et pluraliter legimus legitis legunt; eodem modo tempore praeterito inperfecto legebam legebas legebat, et pluraliter legebamus legeba
ptae, quod declinabitur sic: Legor legeris uel legere legitur, et pluraliter legimur legimini leguntur; eodem modo tempore praeterito inperfecto legebar legebaris uel legebare legebatur, et pluraliter le
ecto cum legerer legereris uel legerere legeretur, et pluraliter cum legeremur legeremini legerentur; eodem modo tempore praeterito perfecto cum lectus sim sis sit, et pluraliter <04.362> cum lecti si
re praeterito inperfecto cum legerem legeres legeret, et pluraliter cum legeremus legeretis legerent; eodem modo tempore praeterito perfecto cum legerim legeris legerit, et pluraliter cum legerimus le
tinam legerer legereris uel legerere legeretur, et pluraliter utinam legeremur legeremini legerentur; eodem modo tempore praeterito perfecto et plus quam perfecto utinam lectus essem esses esset, et
tinam legerer legereris uel legerere legeretur, et pluraliter utinam legeremur legeremini legerentur; eodem modo tempore praeterito perfecto et plusquamperfecto utinam lectus essem esses esset, et pl
aeterito inperfecto utinam legerem legeres legeret, et pluraliter utinam legeremus legeretis legerent; eodem modo tempore praeterito perfecto et plus quam perfecto utinam legissem legisses legisset, e
aeterito inperfecto utinam legerem legeres legeret, et pluraliter utinam legeremus legeretis legerent; eodem modo tempore praeterito perfecto et plusquamperfecto utinam legissem legisses legisset, et
inperfecto legebar legebaris uel legebare legebatur, et pluraliter legebamur legebamini legebantur; eodem modo tempore praeterito perfecto lectus sum es est, et pluraliter lecti sumus estis sunt; et ult
o tempore praeterito inperfecto legebam legebas legebat, et pluraliter legebamus legebatis legebant; eodem modo tempore praeterito perfecto legi legisti legit, et pluraliter legimus legistis legerunt uel
t; et ulteriore modo cum lectus fuerim fueris fuerit, et pluraliter cum lecti fuerimus fueritis fuerint; eodem modo tempore praeterito plus quam perfecto cum lectus essem esses esset, et pluraliter cum
t; et ulteriore modo cum lectus fuerim fueris fuerit, et pluraliter cum lecti fuerimus fueritis fuerint; eodem modo tempore praeterito plusquamperfecto cum lectus essem esses esset, et pluraliter cum l
mpore praeterito perfecto cum legerim legeris legerit, et pluraliter cum legerimus legeritis legerint; eodem modo <04.361> tempore praeterito plus quam perfecto cum legissem legisses legisset, et pl
mpore praeterito perfecto cum legerim legeris legerit, et pluraliter cum legerimus legeritis legerint; eodem modo <04.361> tempore praeterito plusquamperfecto cum legissem legisses legisset, et plur
s estis sunt; et ulteriore modo lectus fui fuisti fuit, et pluraliter lecti fuimus fuistis fuerunt uel fuere; eodem modo tempore praeterito plus quam perfecto lectus eram eras erat, et pluraliter lecti eramus
s estis sunt; et ulteriore modo lectus fui fuisti fuit, et pluraliter lecti fuimus fuistis fuerunt uel fuere; eodem modo tempore praeterito plusquamperfecto lectus eram eras erat, et pluraliter lecti eramus e
modo tempore praeterito perfecto legi legisti legit, et pluraliter legimus legistis legerunt uel legere; eodem modo tempore praeterito plus quam perfecto legeram legeras legerat, et pluraliter legeramus
modo tempore praeterito perfecto legi legisti legit, et pluraliter legimus legistis legerunt uel legere; eodem modo tempore praeterito plusquamperfecto legeram legeras legerat, et pluraliter legeramus l
em fine repetitio, ut \ ‘ante etiam sceptrum Dictaei regis et ante’. // Epizeuxis est eiusdem uerbi in eodem uersu sine aliqua dilatione congeminatio, ut \ ‘me, me, adsum qui feci, in me conuertite ferr
(7) 04.358, 04.358, 04.378, 04.378, 04.378, 04.378, 04.402.
ralem propter differentiam melius in is quam in es syllabam terminant, ut has puppis, nauis, clauis. Eorum autem nominum, quae genetiuo casu plurali in ium syllabam exire possunt, trina regula est:
liter eae earum eis eas o ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id o ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea o ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis quis cuius cui quem o a q
luraliter eae earum eis eas ab eis; generis neutri numeri singularis id eius ei id ab eo, et pluraliter ea eorum eis ea ab eis. Item infinita generis masculini numeri singularis quis cuius cui quem a quo u
biunctiuum uel relatiuum generis masculini numeri singularis is eius ei eum o ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos o ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam o ab ea, et pluraliter eae e
subiunctiuum uel relatiuum generis masculini numeri singularis is eius ei eum ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam ab ea, et pluraliter eae earu
um autem nominum, quae genetiuo casu plurali in ium syllabam exire possunt, trina regula est: una eorum est, quae nominatiuo casu singulari n et s litteris terminantur, ut mons, montium; altera eoru
: una eorum est, quae nominatiuo casu singulari n et s litteris terminantur, ut mons, montium; altera eorum, quae ablatiuo casu singulari e correpta finiuntur et feminina sunt, ut ab hac clade, harum cl
ablatiuo casu singulari e correpta finiuntur et feminina sunt, ut ab hac clade, harum cladium; tertia eorum, quae ablatiuo casu singulari i littera terminantur, ut ab hac resti, harum restium. Sed haec r
gulari e correpta finiuntur et feminina sunt, ut ab hac clade, harum cladium [caede caedium]; tertia eorum, quae ablatiuo casu singulari i littera terminantur, ut ab hac resti, harum restium. Sed haec r
demonstratio. Huius species sunt tres, icon, parabole, paradigma. Icon est personarum inter se uel eorum quae personis accidunt conparatio, ut ‘os humerosque deo similis’. Parabole est rerum gen
eos (3) 04.358, 04.394, 04.398.
04.394
H04.358
K04.358
04.398
// pro 'ite parate': indicatiuum modum pro imperatiuo posuit. Per significationes, sicut \ ‘spoliantur eos et corpora nuda relinquunt’ // pro spoliant. Per tempora, sicut \ ‘ceciditque superbum / Ilium et
uel relatiuum generis masculini numeri singularis is eius ei eum o ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos o ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam o ab ea, et pluraliter eae earum eis ea
um uel relatiuum generis masculini numeri singularis is eius ei eum ab eo, et pluraliter ei eorum eis eos ab eis; generis feminini numeri singularis ea eius ei eam ab ea, et pluraliter eae earum eis eas a
mantes commiserantes’. // Homoeoteleuton est, cum simili modo dictiones plurimae finiuntur, ut \ ‘eos reduci quam relinqui, deuehi quam deseri / malui’. // Polyptoton est multitudo casuum uarieta
epanalempsis (2) H04.397, H04.398.
H04.397
K04.397
H04.398
K04.398
em, quorum haec sunt nomina: prolempsis, zeugma, hypozeuxis, syllempsis, anadiplosis, anaphora, epanalempsis, epizeuxis, paronomasia, schesis onomaton, parhomoeon, homoeoptoton, homoeotel
septem, quorum haec sunt nomina: prolepsis, zeugma, hypozeuxis, syllepsis, anadiplosis, anaphora, epanalepsis, epizeuxis, paronomasia, schesis onomaton, parhomoeon, homoeoptoton, homoeoteleu
, ut \ ‘Nate, meae uires, mea magna potentia solus, / nate patris summi, qui tela Typhoëa temnis’. // Epanalempsis est uerbi in principio uersus positi in eiusdem fine repetitio, ut \ ‘ante etiam sceptru
, ut \ ‘Nate, meae uires, mea magna potentia solus, / nate patris summi, qui tela Typhoëa temnis’. // Epanalepsis est uerbi in principio uersus positi in eiusdem fine repetitio, ut \ ‘ante etiam sceptrum
150
CIRILO GARCÍA ROMÁN
epanalepsis (2) K04.397, K04.398.
K04.397
H04.397
K04.398
H04.398
septem, quorum haec sunt nomina: prolepsis, zeugma, hypozeuxis, syllepsis, anadiplosis, anaphora, epanalepsis, epizeuxis, paronomasia, schesis onomaton, parhomoeon, homoeoptoton, homoeoteleu
em, quorum haec sunt nomina: prolempsis, zeugma, hypozeuxis, syllempsis, anadiplosis, anaphora, epanalempsis, epizeuxis, paronomasia, schesis onomaton, parhomoeon, homoeoptoton, homoeotel
, ut \ ‘Nate, meae uires, mea magna potentia solus, / nate patris summi, qui tela Typhoëa temnis’. // Epanalepsis est uerbi in principio uersus positi in eiusdem fine repetitio, ut \ ‘ante etiam sceptrum
, ut \ ‘Nate, meae uires, mea magna potentia solus, / nate patris summi, qui tela Typhoëa temnis’. // Epanalempsis est uerbi in principio uersus positi in eiusdem fine repetitio, ut \ ‘ante etiam sceptru
epenthesi (1) 04.396.
H04.396 si, ut ‘mitte’ pro omitte et ‘temno’ pro contemno. Syncope est ablatio de media dictione contraria epenthesi, ut audacter pro audaciter, ‘commorat’ pro commouerat. Apocope est ablatio de fine dic
K04.396 osthesi, ut mitte pro omitte, temno pro contemno. Syncope est ablatio de media dictione contraria epenthesi, ut audacter pro audaciter, commorat pro commouerat. Apocope est ablatio de fine dicti
epenthesin
04.396
(1) 04.396.
am dictionem litterae aut syllabae, ut ‘relliquias’ pro reliquias, induperator pro imperator. Hanc alii epenthesin, alii parenthesin dicunt. Paragoge est appositio ad finem dictionis litterae aut syllabae,
epenthesis (2) 04.395, 04.396.
04.396
04.395
positio quaedam ad principium dictionis litterae aut syllabae, ut ‘gnato’ pro nato, ‘tetulit’ pro tulit. Epenthesis est appositio ad mediam dictionem litterae aut syllabae, ut ‘relliquias’ pro reliquias, ind
sermonis in alteram speciem metri ornatusue causa. Huius species sunt quattuordecim: prosthesis, epenthesis, paragoge, aphaeresis, syncope, apocope, ectasis, systole, diaeresis, episynaliphe, synali
epicoenon (2) 04.355, 04.375.
04.355
04.375
hic et haec sacerdos; est praeterea trium generum, quod omne dicitur, ut hic et haec et hoc felix; est epicoenon, id est promiscuum, ut passer, aquila. Numeri nominum quot sunt? Duo. Qui? Singular
ue nascuntur. Est etiam trium generum commune, quod omne dicitur, ut hic et haec et hoc felix. Est epicoenon uel promiscuum, quod sub una significatione marem ac feminam conprehendit, ut passe
epigramma (1) 04.379.
04.379
luralia, ut Saturnalia, Vulcanalia, Conpitalia. Non ueniunt, quae a Graecis sumpsimus, ut emblema, epigramma, stemma, poema, schema: nam huius formae nomina ueteres etiam feminino genere de
episynaliphe (2) 04.395, 04.396.
04.396
04.395
debeat. Diaeresis est discissio syllabae unius in duas facta, ut \ ‘Olli respondit rex Albai longai’. // Episynaliphe est conglutinatio duarum syllabarum in unam facta contraria diaeresi, ut ‘Phaethon’
ordecim: prosthesis, epenthesis, paragoge, aphaeresis, syncope, apocope, ectasis, systole, diaeresis, episynaliphe, synaliphe, ecthlipsis, antithesis, metathesis. <04.396> Prosthesis est appositio quae
epitheta (1) 04.374.
H04.374 nis et adiecta nominibus, ut magnus, fortis: dicimus enim 'magnus uir', 'fortis exercitus': haec etiam epitheta dicuntur. Sunt alia qualitatis, ut bonus, malus; alia quantitatis, ut magnus, paruus; alia ge
K04.374 nis et adiecta nominibus, ut magnus, fortis: dicimus enim 'magnus uir', 'fortis exercitus': haec etiam epitheta dicuntur [id est adiectiua]. Sunt alia qualitatis, ut bonus, malus; alia quantitatis, ut magnu
epitheton (4) 04.399, 04.400, 04.400, 04.400.
H04.400
K04.400
04.400
04.400
H04.399
K04.399
iades’; a corpore, ut ‘ipse arduus’; extrinsecus, ut \ ‘infelix puer atque impar congressus Achilli’. //
pse arduus altaque pulsat Sidera’; extrinsecus, ut \ ‘infelix puer atque impar congressus Achilli’. //
nominis sustinet, epitheton numquam est sine nomine, ut ‘dira Celaeno’ et ‘dia Camilla’. Fit etiam
hilli’. // Epitheton est praeposita dictio proprio nomini. Nam antonomasia uicem nominis sustinet,
causa. Sunt autem tropi tredecim: metaphora, catachresis, metalempsis, metonymia, antonomasia,
ue causa. Sunt autem tropi tredecim: metaphora, catachresis, metalepsis, metonymia, antonomasia,
Epitheton est praeposita dictio proprio nomini. Nam antonomasia uicem nominis sustinet, epitheto
Epitheton est praeposita dictio proprio nomini. Nam antonomasia uicem nominis sustinet, epitheto
epitheton modis tribus, ab animo, a corpore, extrinsecus. His duobus tropis uel uituperamus aliqu
epitheton numquam est sine nomine, ut ‘dira Celaeno’ et ‘dia Camilla’. Fit etiam epitheton modis t
epitheton, synecdoche, onomatopoeia, periphrasis, hyperbaton, hyperbole, allegoria, homoeosis.
epitheton, synecdoche, onomatopoeia, periphrasis, hyperbaton, hyperbole, allegoria, homoeosis.
epitrita (1) 04.370.
H04.370 inta et quattuor colliguntur. Atque excepto amphibrachy et epitrito, quorum alterum tripla, alterum epitrita diuisione partimur, uniuersorum pedum trina condicio reperitur. In aliis enim aequa diuisio
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
151
K04.370 ibracho [quem metrici informem et inconditum iudicant] et epitrito, quorum alterum tripla, alterum epitrita diuisione partimur, uniuersorum pedum trina condicio reperitur. In aliis enim aequa diuisio
epitriti (1) 04.370.
04.370
uartus ex quarta longa et tribus breuibus temporum quinque, ut celeritas. His contrarii sunt quattuor epitriti: epitritus primus ex prima breui et tribus longis temporum septem, ut sacerdotes; epitritus s
epitrito (1) 04.370.
H04.370 llabi uero cum trisyllabis geminati sexaginta et quattuor colliguntur. Atque excepto amphibrachy et epitrito, quorum alterum tripla, alterum epitrita diuisione partimur, uniuersorum pedum trina condi
K04.370 attuor colliguntur. Atque excepto amphibracho [quem metrici informem et inconditum iudicant] et epitrito, quorum alterum tripla, alterum epitrita diuisione partimur, uniuersorum pedum trina condi
epitritus (4) 04.370, 04.370, 04.370, 04.370.
04.370
04.370
04.370
04.370
x quarta longa et tribus breuibus temporum quinque, ut celeritas. His contrarii sunt quattuor epitriti: epitritus primus ex prima breui et tribus longis temporum septem, ut sacerdotes; epitritus secundus
m, ut conditores; epitritus tertius ex tertia breui et tribus longis temporum septem, ut Demosthenes; epitritus quartus ex quarta breui et tribus longis temporum septem, ut Fescenninus. Ex his deince
nt quattuor epitriti: epitritus primus ex prima breui et tribus longis temporum septem, ut sacerdotes; epitritus secundus ex secunda breui et tribus longis temporum septem, ut conditores; epitritus terti
ut sacerdotes; epitritus secundus ex secunda breui et tribus longis temporum septem, ut conditores; epitritus tertius ex tertia breui et tribus longis temporum septem, ut Demosthenes; epitritus quartus
epizeuxis (2) 04.397, 04.398.
04.398 n principio uersus positi in eiusdem fine repetitio, ut \ ‘ante etiam sceptrum Dictaei regis et ante’. // Epizeuxis est eiusdem uerbi in eodem uersu sine aliqua dilatione congeminatio, ut \ ‘me, me, adsu
H04.397 ec sunt nomina: prolempsis, zeugma, hypozeuxis, syllempsis, anadiplosis, anaphora, epanalempsis, epizeuxis, paronomasia, schesis onomaton, parhomoeon, homoeoptoton, homoeoteleuton, polyptot
K04.397 um haec sunt nomina: prolepsis, zeugma, hypozeuxis, syllepsis, anadiplosis, anaphora, epanalepsis, epizeuxis, paronomasia, schesis onomaton, parhomoeon, homoeoptoton, homoeoteleuton, polyptot
eques (1) 04.377.
04.377
us, ea, quae ex duobus nominatiuis conposita fuerint, ex utraque parte per omnes casus declinari, ut eques Romanus, praetor urbanus; quae ex nominatiuo et quolibet alio casu conposita fuerint, ea par
equidem (2) 04.364, 04.389.
H04.389 e, et, que, at, atque, ac, ast; <04.389> disiunctiuae, aut, ue, uel, ne, nec, neque; expletiuae, quidem, equidem, saltim, uidelicet, quamquam, quamuis, quoque, autem, porro, porro autem, tamen; causal
K04.389 , ast; <04.389> [VI] disiunctiuae [sunt], aut, ue, uel, ne, nec, neque; [XI] expletiuae [sunt], quidem, equidem, saltim, uidelicet, quamquam, quamuis, quoque, autem, porro, porro autem, tamen; [trigin
04.364 uas. Et, que, at, atque, ac, ast. Da disiunctiuas. Aut, ue, uel, ne, nec, neque. Da expletiuas. Quidem, equidem, saltim, uidelicet, quamquam, quamuis, quoque, autem, porro, porro autem, tamen. Da ca
equitum (1) 04.377.
04.377
et alio casu conposita fuerint, ea parte declinari tantum, qua fuerit nominatiuus casus, ut praefectus equitum, senatus consultum. Prouidendum est autem, ne ea nomina conponamus, quae aut conposi
equo (1) 04.398.
04.398
ex ultimo loco praecedentis uersus et principio sequentis, ut \ ‘sequitur pulcherrimus Astur, / Astur equo fidens…’ // Anaphora est relatio eiusdem uerbi per principia uersuum plurimorum, ut \ ‘Nat
equum (1) 04.401.
04.401
i, ut tardior testudine. Allegoria est tropus, quo aliud significatur quam dicitur, ut \ ‘et iam tempus equum fumantia soluere colla’, // hoc est 'carmen finire'. Huius species multae sunt, ex quibus emi
eram (1) 04.361.
H04.361 ter lecti fuimus fuistis fuerunt uel fuere; eodem modo tempore praeterito plus quam perfecto lectus eram eras erat, et pluraliter lecti eramus eratis erant; et ulteriore modo lectus fueram fueras fuerat,
K04.361 liter lecti fuimus fuistis fuerunt uel fuere; eodem modo tempore praeterito plusquamperfecto lectus eram eras erat, et pluraliter lecti eramus eratis erant; et ulteriore modo lectus fueram fueras fuerat,
eramus (1) 04.361.
152
CIRILO GARCÍA ROMÁN
H04.361 l fuere; eodem modo tempore praeterito plus quam perfecto lectus eram eras erat, et pluraliter lecti eramus eratis erant; et ulteriore modo lectus fueram fueras fuerat, et pluraliter lecti fueramus fuerat
K04.361 el fuere; eodem modo tempore praeterito plusquamperfecto lectus eram eras erat, et pluraliter lecti eramus eratis erant; et ulteriore modo lectus fueram fueras fuerat, et pluraliter lecti fueramus fuerat
erant (1) 04.361.
H04.361 modo tempore praeterito plus quam perfecto lectus eram eras erat, et pluraliter lecti eramus eratis erant; et ulteriore modo lectus fueram fueras fuerat, et pluraliter lecti fueramus fueratis fuerant; eo
K04.361 m modo tempore praeterito plusquamperfecto lectus eram eras erat, et pluraliter lecti eramus eratis erant; et ulteriore modo lectus fueram fueras fuerat, et pluraliter lecti fueramus fueratis fuerant; eo
eras
(1) 04.361.
H04.361 cti fuimus fuistis fuerunt uel fuere; eodem modo tempore praeterito plus quam perfecto lectus eram eras erat, et pluraliter lecti eramus eratis erant; et ulteriore modo lectus fueram fueras fuerat, et plur
K04.361 ecti fuimus fuistis fuerunt uel fuere; eodem modo tempore praeterito plusquamperfecto lectus eram eras erat, et pluraliter lecti eramus eratis erant; et ulteriore modo lectus fueram fueras fuerat, et plur
erat
(2) 04.361, 04.361.
H04.361
K04.361
H04.361
K04.361
imus fuistis fuerunt uel fuere; eodem modo tempore praeterito plus quam perfecto lectus eram eras
uimus fuistis fuerunt uel fuere; eodem modo tempore praeterito plusquamperfecto lectus eram eras
fecto legebatur, praeterito perfecto lectum est uel lectum fuit, praeterito plus quam perfecto lectum
rfecto legebatur, praeterito perfecto lectum est uel lectum fuit, praeterito plusquamperfecto lectum
erat, et pluraliter lecti eramus eratis erant; et ulteriore modo lectus fueram fueras fuerat, et pluralite
erat, et pluraliter lecti eramus eratis erant; et ulteriore modo lectus fueram fueras fuerat, et pluralite
erat uel lectum fuerat, futuro legetur. Gerendi uel participialia uerba sunt haec, legendi legendo le
erat uel lectum fuerat, futuro legetur. Gerendi uel participialia uerba sunt haec, legendi legendo le
eratis (1) 04.361.
H04.361 eodem modo tempore praeterito plus quam perfecto lectus eram eras erat, et pluraliter lecti eramus eratis erant; et ulteriore modo lectus fueram fueras fuerat, et pluraliter lecti fueramus fueratis fuera
K04.361 ; eodem modo tempore praeterito plusquamperfecto lectus eram eras erat, et pluraliter lecti eramus eratis erant; et ulteriore modo lectus fueram fueras fuerat, et pluraliter lecti fueramus fueratis fuera
Erato (1) 04.370.
04.370
temporum sex, ut <04.370> Aeneas; anapaestus ex duabus breuibus et longa temporum quattuor, ut Erato; huic contrarius est dactylus ex longa et duabus breuibus temporum quattuor, ut Maenalus; a
ereptae (1) 04.372.
H04.372 a pars {quaedam} circuli ad imam litteram adposita: hac nota male cohaerentia discernuntur, ut est ‘ereptae, uirginis ira’ et ‘uiridique in litore conspicitur, sus’. Apostrophos circuli item pars dextera,
K04.372 ra pars [quaedam] circuli ad imam litteram adposita: hac nota male cohaerentia discernuntur, ut est ‘ereptae, uirginis ira’ et \ ‘uiridique in litore conspicitur, sus’. // Apostrophos item circuli pars dext
erga (4) 04.365, 04.365, 04.390, 04.390.
04.390
04.365
04.365
04.390
Accusatiui casus praepositiones sunt hae: ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum, circa, contra, erga, extra, inter, intra, infra, iuxta, ob, pone, per, prope, secundum, post, trans, ultra, praeter, propt
uus. Da praepositiones casus accusatiui. Ad, apud, ante, aduersum, cis, citra, circum, circa, contra, erga, extra, inter, intra, infra, iuxta, ob, pone, per, prope, secundum, post, trans, ultra, praeter, propt
e aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, circa templum, contra hostem, erga propinquos, extra terminos, inter naues, intra moenia, infra tectum, iuxta macellum, ob auguri
e aedes, aduersum inimicos, cis Renum, citra forum, circum uicinos, circa templum, contra hostem, erga propinquos, extra terminos, inter naues, intra moenia, infra tectum, iuxta macellum, ob auguri
ergo (8) 04.365, K04.365, 04.369, 04.371, 04.371, 04.384, 04.385, 04.389.
04.371
H04.385
K04.385
K04.365
04.369
H04.389
K04.389
04.365
bio pone, ideo ne uerbum putetur imperatiui modi, neque circumflexus nisi in ea particula, quae est ergo. Acutus accentus est nota per obliquum ascendens in dexteram partem /, grauis nota a summ
nomina potius esse dicenda sunt pro aduerbiis posita, ut est ‘toruum clamat’, 'horrendum resonat'. Ergo aduerbia, quae in e productam exeunt, ab eo nomine ueniunt, quod datiuo casu o littera termi
otius esse dicenda sunt [nomina] pro aduerbiis posita, ut est ‘toruum clamat’, 'horrendum resonat'. Ergo aduerbia, quae in e productam exeunt, ab eo nomine ueniunt, quod datiuo casu o littera termi
positiuae coniunctiones sunt, ut ac, ast, aut subiunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur ergo. DE PRAEPOSITIONE. Praepositio quid est? Pars orationis, quae praeposita aliis partibus
tempus, resolutio, figura, metrum. Pedes disyllabi sunt quattuor, trisyllabi octo, duplices sedecim. Ergo disyllabi quattuor hi sunt: pyrrichius ex duabus breuibus temporum duum, ut fuga; huic contr
eterea; rationales, ita, itaque, enim, enimuero, quia, quapropter, quoniam, quoniam quidem, quippe, ergo, ideo, igitur, scilicet, propterea, idcirco. Figurae coniunctionum duae sunt, simplex, ut nam, c
decim] rationales, ita, itaque, enim, enimuero, quia, quapropter, quoniam, quoniam quidem, quippe, ergo, ideo, igitur, scilicet, propterea, idcirco. Figurae coniunctionum duae sunt, simplex, ut nam, c
ea. Da rationales. Ita, itaque, enim, enimuero, quia, quapropter, quoniam, quoniam quidem, quippe, ergo, ideo, igitur, scilicet, propterea, idcirco. Figurae coniunctionum quot sunt? Duae. Quae? Sim
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
153
04.384 perfecta, plusquamperfecta: inperfecta, ut legebam; perfecta, ut legi; plusquamperfecta, ut legeram. Ergo in modis uerborum quinque tempora numerabimus, praesens, praeteritum inperfectum, praete
H04.371 adem dictione uel cum acuto uel cum circumflexo potest, et hoc illi non est commune cum ceteris. Ergo monosyllaba, quae correptam uocalem habebunt, acuto accentu pronuntiabimus, ut fax, pix, n
K04.371 dictione uel cum acuto uel cum circumflexo poni potest, et hoc illi non est commune cum ceteris. Ergo monosyllaba, quae correptam uocalem habebunt, acuto accentu pronuntiabimus, ut fax, pix, n
erimus (1) 04.362.
04.362
semus fuissetis fuissent; eodem modo tempore futuro cum lectus ero eris erit, et pluraliter cum lecti erimus eritis erint; et ulteriore modo cum lectus fuero fueris fuerit, et pluraliter cum lecti fuerimus
erint (1) 04.362.
04.362
is fuissent; eodem modo tempore futuro cum lectus ero eris erit, et pluraliter cum lecti erimus eritis erint; et ulteriore modo cum lectus fuero fueris fuerit, et pluraliter cum lecti fuerimus fueritis fueri
eris (1) 04.362.
04.362
sset, et pluraliter cum lecti fuissemus fuissetis fuissent; eodem modo tempore futuro cum lectus ero eris erit, et pluraliter cum lecti erimus eritis erint; et ulteriore modo cum lectus fuero fueris fuerit, e
erit (1) 04.362.
04.362
et pluraliter cum lecti fuissemus fuissetis fuissent; eodem modo tempore futuro cum lectus ero eris erit, et pluraliter cum lecti erimus eritis erint; et ulteriore modo cum lectus fuero fueris fuerit, et pl
eritis (1) 04.362.
04.362
uissetis fuissent; eodem modo tempore futuro cum lectus ero eris erit, et pluraliter cum lecti erimus eritis erint; et ulteriore modo cum lectus fuero fueris fuerit, et pluraliter cum lecti fuerimus fueritis
ero (1) 04.362.
04.362
errant
04.393
fuisset, et pluraliter cum lecti fuissemus fuissetis fuissent; eodem modo tempore futuro cum lectus ero eris erit, et pluraliter cum lecti erimus eritis erint; et ulteriore modo cum lectus fuero fueris fuer
(1) 04.393.
dictiones habet, barbarismus autem in singulis uerbis fit scriptis uel pronuntiatis. Quamquam multi errant, qui putant etiam in una parte orationis fieri soloecismum, si aut demonstrantes uirum hanc
eruditis (1) 04.393.
H04.393 ytacismi, labdacismi, iotacismi, hiatus, conlisiones et omnia, quae plus aequo minusue sonantia ab eruditis auribus respuuntur. Nos cauenda haec uitia praelocuti controuersiam de nomine pertinacib
K04.393 otacismi, labdacismi, iotacismi, hiatus, conlisiones et omnia, quae plus aequo minusue sonantia ab eruditis auribus respuuntur. Nos cauenda haec uitia praelocuti controuersiam de nomine pertinacib
es (2) 04.361, 04.378.
04.361
04.378
et pluraliter legebamur legebamini legebantur; eodem modo tempore praeterito perfecto lectus sum es est, et pluraliter lecti sumus estis sunt; et ulteriore modo lectus fui fuisti fuit, et pluraliter lecti fui
ppibus. Huius modi nomina casum accusatiuum pluralem propter differentiam melius in is quam in es syllabam terminant, ut has puppis, nauis, clauis. Eorum autem nominum, quae genetiuo casu pl
esse (16) 04.361, 04.362, 04.365, 04.365, 04.365, 04.368, 04.368, 04.382, 04.385, 04.390, 04.390, 04.390, K04.391, 04.392, 04.393, 04.399.
K04.391
H04.385
K04.385
04.390
04.365
04.399
04.368
04.392
04.368
\ ‘ferre iuuat subter densa testudine casus’. // Quamquam multi sunt qui non putant praepositiones
non ueniunt, ut inpune, saepe. Ceterum facile et difficile, quae ut aduerbia ponuntur, nomina potius
non ueniunt, ut inpune, saepe. Ceterum facile et difficile, quae ut aduerbia ponuntur, nomina potius
l nos uel quoslibet ire isse ituros esse significamus; tunc ablatiui, cum uel nos uel quoslibet in loco
t in locum ire isse ituros esse significamus. Quando ablatiuo? Quando uel nos uel quoslibet in loco
bur animam non habet, sic utique Turnus, cui haec dicuntur, animam habet. Scire autem debemus
superuacuae quibusdam uidentur k et q; qui nesciunt, quotiens a sequitur, k litteram praeponendam
partes orationis singulas pluresue subponere, ut nefas, pro nefas. Accentus in interiectionibus certi
namque uocalis, altera est consonans duplex. Vnde fit, ut quidam putant, Latinas litteras non plures
esse ambiguas nisi duas, in et sub; ceterum super et subter, cum locum significant, figurate ablatiuo
esse dicenda sunt pro aduerbiis posita, ut est ‘toruum clamat’, 'horrendum resonat'. Ergo aduerbia,
esse dicenda sunt [nomina] pro aduerbiis posita, ut est ‘toruum clamat’, 'horrendum resonat'. Ergo
esse fuisse futuros esse significamus. Cuius rei exempla sunt haec: in accusatiui casus, ‘itur in antiq
esse fuisse futuros esse significamus. In accusatiui casus, ‘itur in antiquam siluam’; in ablatiui casu
esse metaphoras alias reciprocas, alias partis unius. <04.400> Catachresis est usurpatio nominis al
esse, non c; quotiens u sequitur, per q, non per c, scribendum. H interdum consonans interdum adsp
esse non possunt, ut fere in aliis uocibus, quas inconditas inuenimus. 1. DE BARBARISMO Barb
esse quam decem et septem, si quidem ex uiginti et tribus una adspirationis nota est, una duplex, du
154
04.390
04.365
H04.365
K04.365
04.390
04.382
04.393
H04.362
K04.362
H04.361
K04.361
CIRILO GARCÍA ROMÁN
ire isse ituros esse significamus; tunc ablatiui, cum uel nos uel quoslibet in loco esse fuisse futuros esse significamus. Cuius rei exempla sunt haec: in accusatiui casus, ‘itur in antiquam siluam’; in ab
ituros esse significamus. Quando ablatiuo? Quando uel nos uel quoslibet in loco esse fuisse futuros esse significamus. In accusatiui casus, ‘itur in antiquam siluam’; in ablatiui casus, ‘stans celsa in pu
r. In et sub quando accusatiuo casui seruiunt? Quando uel nos uel quoslibet in locum ire isse ituros esse significamus. Quando ablatiuo? Quando uel nos uel quoslibet in loco esse fuisse futuros esse s
In et sub quando accusatiuo casui iunguntur? Quando uel nos uel quoslibet in locum ire isse ituros esse significamus. Quando ablatiuo? Quando uel nos uel quoslibet in loco esse fuisse futuros esse s
bter. Quarum in et sub tunc accusatiui casus sunt, cum ad locum uel nos uel quoslibet ire isse ituros esse significamus; tunc ablatiui, cum uel nos uel quoslibet in loco esse fuisse futuros esse significa
so cursito, saepe in duos tantum, ut uolo uolito. Sunt uerba inchoatiuis similia, quae inchoatiua non esse temporum consideratione pernoscimus, ut conpesco conpescui. Sunt item alia inchoatiua, quae
cala quadriga scopa soloecismus an barbarismus esset, cum scilicet id genus dictionis barbarismum esse uel ex ipsius uitii definitione facile possit agnosci. Soloecismus fit duobus modis, aut per part
ritis fuerint. Infinitiuo modo numeris et personis tempore praesenti legi, praeterito perfecto lectum esse uel fuisse, futuro lectum iri. Participia trahuntur a uerbo passiuo duo, praeteriti temporis et fu
sonis tempore praesenti et praeterito inperfecto legi, praeterito perfecto et plusquamperfecto lectum esse uel fuisse, futuro lectum iri. Participia trahuntur a uerbo passiuo duo, praeteriti temporis et fu
odo numeris et personis tempore praesenti legere, praeterito legisse, futuro lectum ire uel lecturum esse. Verbo inpersonali tempore praesenti legitur, praeterito inperfecto legebatur, praeterito perfec
to inperfecto legere, praeterito perfecto et plusquamperfecto legisse, futuro lectum ire uel lecturum esse. Verbo inpersonali tempore praesenti legitur, praeterito inperfecto legebatur, praeterito perfec
essem (2) 04.361, 04.362.
H04.362
K04.362
H04.361
K04.361
cum lecti fuerimus fueritis fuerint; eodem modo tempore praeterito plus quam perfecto cum lectus
r cum lecti fuerimus fueritis fuerint; eodem modo tempore praeterito plusquamperfecto cum lectus
egeremini legerentur; eodem modo tempore praeterito perfecto et plus quam perfecto utinam lectus
legeremini legerentur; eodem modo tempore praeterito perfecto et plusquamperfecto utinam lectus
essem esses esset, et pluraliter cum lecti essemus essetis essent; et ulteriore modo cum lectus fuisse
essem esses esset, et pluraliter cum lecti essemus essetis essent; et ulteriore modo cum lectus fuisse
essem esses esset, et pluraliter utinam lecti essemus essetis essent; et ulteriore modo utinam lectus f
essem esses esset, et pluraliter utinam lecti essemus essetis essent; et ulteriore modo utinam lectus f
essemus (2) 04.361, 04.362.
H04.362
K04.362
H04.361
K04.361
m modo tempore praeterito plus quam perfecto cum lectus essem esses esset, et pluraliter cum lecti
em modo tempore praeterito plusquamperfecto cum lectus essem esses esset, et pluraliter cum lecti
praeterito perfecto et plus quam perfecto utinam lectus essem esses esset, et pluraliter utinam lecti
e praeterito perfecto et plusquamperfecto utinam lectus essem esses esset, et pluraliter utinam lecti
essemus essetis essent; et ulteriore modo cum lectus fuissem fuisses fuisset, et pluraliter cum lecti f
essemus essetis essent; et ulteriore modo cum lectus fuissem fuisses fuisset, et pluraliter cum lecti f
essemus essetis essent; et ulteriore modo utinam lectus fuissem fuisses fuisset, et pluraliter utinam
essemus essetis essent; et ulteriore modo utinam lectus fuissem fuisses fuisset, et pluraliter utinam
essent (2) 04.361, 04.362.
H04.362
K04.362
H04.361
K04.361
e praeterito plus quam perfecto cum lectus essem esses esset, et pluraliter cum lecti essemus essetis
re praeterito plusquamperfecto cum lectus essem esses esset, et pluraliter cum lecti essemus essetis
cto et plus quam perfecto utinam lectus essem esses esset, et pluraliter utinam lecti essemus essetis
ecto et plusquamperfecto utinam lectus essem esses esset, et pluraliter utinam lecti essemus essetis
essent; et ulteriore modo cum lectus fuissem fuisses fuisset, et pluraliter cum lecti fuissemus fuisse
essent; et ulteriore modo cum lectus fuissem fuisses fuisset, et pluraliter cum lecti fuissemus fuisse
essent; et ulteriore modo utinam lectus fuissem fuisses fuisset, et pluraliter utinam lecti fuissemus f
essent; et ulteriore modo utinam lectus fuissem fuisses fuisset, et pluraliter utinam lecti fuissemus f
esses (2) 04.361, 04.362.
H04.362
K04.362
H04.361
K04.361
cti fuerimus fueritis fuerint; eodem modo tempore praeterito plus quam perfecto cum lectus essem
lecti fuerimus fueritis fuerint; eodem modo tempore praeterito plusquamperfecto cum lectus essem
ini legerentur; eodem modo tempore praeterito perfecto et plus quam perfecto utinam lectus essem
mini legerentur; eodem modo tempore praeterito perfecto et plusquamperfecto utinam lectus essem
esses esset, et pluraliter cum lecti essemus essetis essent; et ulteriore modo cum lectus fuissem fuis
esses esset, et pluraliter cum lecti essemus essetis essent; et ulteriore modo cum lectus fuissem fuis
esses esset, et pluraliter utinam lecti essemus essetis essent; et ulteriore modo utinam lectus fuisse
esses esset, et pluraliter utinam lecti essemus essetis essent; et ulteriore modo utinam lectus fuisse
esset (3) 04.361, 04.362, 04.393.
04.393
H04.362
K04.362
H04.361
K04.361
xtae orationis obtineat. Multi etiam dubitauerunt, scala quadriga scopa soloecismus an barbarismus
erimus fueritis fuerint; eodem modo tempore praeterito plus quam perfecto cum lectus essem esses
uerimus fueritis fuerint; eodem modo tempore praeterito plusquamperfecto cum lectus essem esses
gerentur; eodem modo tempore praeterito perfecto et plus quam perfecto utinam lectus essem esses
egerentur; eodem modo tempore praeterito perfecto et plusquamperfecto utinam lectus essem esses
essetis (2) 04.361, 04.362.
esset, cum scilicet id genus dictionis barbarismum esse uel ex ipsius uitii definitione facile possit a
esset, et pluraliter cum lecti essemus essetis essent; et ulteriore modo cum lectus fuissem fuisses fui
esset, et pluraliter cum lecti essemus essetis essent; et ulteriore modo cum lectus fuissem fuisses fui
esset, et pluraliter utinam lecti essemus essetis essent; et ulteriore modo utinam lectus fuissem fuiss
esset, et pluraliter utinam lecti essemus essetis essent; et ulteriore modo utinam lectus fuissem fuiss
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
H04.362
K04.362
H04.361
K04.361
empore praeterito plus quam perfecto cum lectus essem esses esset, et pluraliter cum lecti essemus
tempore praeterito plusquamperfecto cum lectus essem esses esset, et pluraliter cum lecti essemus
o perfecto et plus quam perfecto utinam lectus essem esses esset, et pluraliter utinam lecti essemus
ito perfecto et plusquamperfecto utinam lectus essem esses esset, et pluraliter utinam lecti essemus
essetis essent; et ulteriore modo cum lectus fuissem fuisses fuisset, et pluraliter cum lecti fuissemus
essetis essent; et ulteriore modo cum lectus fuissem fuisses fuisset, et pluraliter cum lecti fuissemus
essetis essent; et ulteriore modo utinam lectus fuissem fuisses fuisset, et pluraliter utinam lecti fuiss
essetis essent; et ulteriore modo utinam lectus fuissem fuisses fuisset, et pluraliter utinam lecti fuiss
est (218) 04.355, 04.355, 04.355, 04.355, 04.355, 04.355, 04.355, 04.357, 04.357, 04.357, 04.359, 04.359, 04.359, 04.359, 04.359, 04.361, 04.361, 04.362, 04.362, 04.363, 04.363, 04.364, 04.365,
H04.366, 04.366, 04.366, 04.367, 04.367, 04.367, 04.367, 04.367, 04.368, 04.368, 04.368, 04.368, 04.368, 04.369, 04.369, 04.369, 04.369, 04.369, 04.369, 04.369, 04.370, 04.370, 04.370, 04.370,
04.370, 04.370, 04.370, 04.371, 04.371, 04.371, 04.371, 04.372, 04.372, 04.372, 04.372, 04.372, 04.372, K04.372, 04.373, 04.373, 04.373, 04.373, K04.374, 04.374, 04.374, 04.374, 04.375, 04.375,
04.375, 04.375, 04.375, 04.375, 04.375, 04.376, 04.376, 04.376, 04.376, 04.376, 04.376, 04.376, 04.376, 04.377, 04.377, 04.377, 04.377, 04.378, 04.378, 04.378, 04.379, 04.379, K04.379, 04.379,
K04.380, 04.380, 04.380, 04.380, 04.380, 04.381, 04.381, 04.381, 04.382, 04.382, 04.382, 04.382, 04.384, 04.385, 04.385, 04.387, 04.388, 04.388, 04.388, 04.388, 04.389, 04.389, 04.389, 04.391,
04.391, 04.391, 04.392, 04.392, 04.393, 04.393, 04.394, 04.394, 04.394, 04.395, 04.395, 04.395, 04.395, 04.395, 04.395, 04.395, 04.395, 04.395, 04.395, 04.395, 04.396, 04.396, 04.396, 04.396,
04.396, 04.396, 04.396, 04.396, 04.396, 04.396, 04.396, 04.397, 04.397, K04.397, 04.397, 04.397, 04.397, 04.397, K04.397, 04.398, 04.398, 04.398, 04.398, 04.398, 04.398, 04.398, 04.398, 04.398,
04.398, 04.398, 04.399, 04.399, 04.399, 04.399, 04.400, 04.400, 04.400, 04.400, 04.400, 04.400, 04.400, 04.400, 04.400, 04.400, 04.400, 04.400, 04.401, 04.401, 04.401, 04.401, 04.401, 04.401,
04.401, 04.401, 04.401, 04.401, 04.401, 04.402, 04.402, 04.402, 04.402, 04.402, 04.402, 04.402, 04.402, 04.402, 04.402, 04.402, 04.402, 04.402, 04.402.
04.396
H04.396
K04.396
H04.396
K04.396
04.377
H04.402
K04.402
H04.395
K04.395
K04.374
H04.367
K04.367
H04.382
K04.382
H04.395
K04.395
04.398
04.370
04.370
04.396
04.396
04.396
H04.379
K04.379
04.376
H04.367
K04.367
04.369
H04.379
K04.379
04.357
155
04.365,
04.370,
04.375,
04.379,
04.391,
04.396,
04.398,
04.401,
dia dictione contraria epenthesi, ut audacter pro audaciter, ‘commorat’ pro commouerat. Apocope est ablatio de fine dictionis paragoge contraria, ut Achilli pro Achillis et pote pro potest. Ectasis e
de principio dictionis contraria prosthesi, ut ‘mitte’ pro omitte et ‘temno’ pro contemno. Syncope est ablatio de media dictione contraria epenthesi, ut audacter pro audaciter, ‘commorat’ pro commo
latio de principio dictionis contraria prosthesi, ut mitte pro omitte, temno pro contemno. Syncope est ablatio de media dictione contraria epenthesi, ut audacter pro audaciter, commorat pro commou
abae, ut magis pro mage et ‘potestur’ pro potest. Hanc alii prosparalempsin appellant. Aphaeresis est ablatio de principio dictionis contraria prosthesi, ut ‘mitte’ pro omitte et ‘temno’ pro contemno.
syllabae, ut magis pro mage et potestur pro potest. Hanc alii prosparalepsin appellant. Aphaeresis est ablatio de principio dictionis contraria prosthesi, ut mitte pro omitte, temno pro contemno. Syn
atonem, uocatiuus o Cato, ablatiuus ab hoc Catone. Quidam adsumunt etiam septimum casum, qui est ablatiuo similis, sed sine praepositione ab, ut sit ablatiuus casus 'ab oratore uenio', septimus cas
nos ‘quaesierit’, respondetur ‘bona Fortuna’, unde intellegitur neminem nos quaesisse. Paroemia est accommodatum rebus temporibusque prouerbium, ut ‘aduersum stimulum calces’ et ‘lupus in f
nos quaesierit, respondetur 'bona Fortuna', exinde intellegitur neminem nos quaesisse. Paroemia est accommodatum rebus temporibusque prouerbium, ut 'aduersum stimulum calces' et 'lupus in fa
in <04.395> uno uerbo, ut ‘numerum cum nauibus aequet’ et ‘arrige aures Pamphile’. Pleonasmos est adiectio uerbi superuacui ad plenam significationem, ut ‘sic ore locuta est’ pro 'sic locuta est'.
l in <04.395> uno uerbo, ut ‘numerum cum nauibus aequet’, ‘arrige aures Pamphile’. Pleonasmos est adiectio uerbi superuacui ad plenam significationem, ut ‘sic ore locuta est’ pro 'sic locuta est'.
bus, ut magnus, fortis: dicimus enim 'magnus uir', 'fortis exercitus': haec etiam epitheta dicuntur [id est adiectiua]. Sunt alia qualitatis, ut bonus, malus; alia quantitatis, ut magnus, paruus; alia gentis,
admirationem, ut papae, aut metum, ut attat, et si qua sunt similia. <04.367> 1. DE VOCE Vox est aer ictus, sensibilis auditu, quantum in ipso est. Omnis uox aut articulata est aut confusa. Articu
<04.367> DONATI GRAMMATICI VRBIS ROMAE ARS GRAMMATICA. DE VOCE. Vox est aer ictus, sensibilis auditu, quantum in ipso est. Omnis uox aut articulata est aut confusa. Articu
usdem modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego legam, legor legar, audio audiam, audior audiar. Est altera species tertiae coniugationis, quae i producta enuntiatur: hanc nonnulli quartam coniugati
usdem modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego legam, legor legar, audio audiam, audior audiar. Est altera species tertiae coniugationis, quae i producta enuntiatur: hanc non nulli quartam coniugat
eton est uitiosa conpositio dictionum, ut ‘uersaque iuuencum Terga fatigamus hasta’. Amphibolia est ambiguitas dictionis, quae fit aut per casum accusatiuum, ut si quis dicat 'audio secutorem retiar
eton est uitiosa conpositio dictionum, ut ‘uersaque iuuencum Terga fatigamus hasta’. Amphibolia est ambiguitas dictionis, quae fit aut per casum accusatiuum, ut siquis dicat 'audio secutorem retiari
feci, in me conuertite ferrum’. // Paronomasia est ueluti quaedam denominatio, ut \ ‘nam inceptio est amentium, haut amantium’. // Schesis onomaton est multitudo nominum coniunctorum quoda
ut Maenalus; amphibrachys ex breui et longa et breui temporum quattuor, ut carina; huic contrarius est amphimacrus ex longa et breui et longa temporum quinque, ut insulae; bacchius ex breui et dua
nque, ut insulae; bacchius ex breui et duabus longis temporum quinque, ut Achates; huic contrarius est antibacchius ex duabus longis et breui temporum quinque, ut natura. Duplices sedecim hi sunt,
s’ pro reliquias, induperator pro imperator. Hanc alii epenthesin, alii parenthesin dicunt. Paragoge est appositio ad finem dictionis litterae aut syllabae, ut magis pro mage et ‘potestur’ pro potest. Ha
dam ad principium dictionis litterae aut syllabae, ut ‘gnato’ pro nato, ‘tetulit’ pro tulit. Epenthesis est appositio ad mediam dictionem litterae aut syllabae, ut ‘relliquias’ pro reliquias, induperator pr
, systole, diaeresis, episynaliphe, synaliphe, ecthlipsis, antithesis, metathesis. <04.396> Prosthesis est appositio quaedam ad principium dictionis litterae aut syllabae, ut ‘gnato’ pro nato, ‘tetulit’ pro
us, ne quis nos artes, non artus significare uelle existimet. In hanc regulam non ueniunt, ut dictum est, aptota nomina, ut fas, nefas, nequam, nihili, nugas. Non ueniunt tantum pluralia, ut Saturnalia,
us, nequis nos artes, non artus significare uelle existimet. In hanc regulam non ueniunt, ut dictum est, aptota nomina, ut est fas, nefas, nequam, nihili, nugas. Non ueniunt tantum pluralia, ut Saturnal
s nominatiuo casu numero singulari aut neutrum Graecum est, ut gummi, sinapi, aut trium generum est aptoton, ut frugi, nihili. Nomen in o uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut ma
> 1. DE VOCE Vox est aer ictus, sensibilis auditu, quantum in ipso est. Omnis uox aut articulata est aut confusa. Articulata est quae litteris conprehendi potest; confusa, quae scribi non potest. 2.
A. DE VOCE. Vox est aer ictus, sensibilis auditu, quantum in ipso est. Omnis uox aut articulata est aut confusa. Articulata est quae litteris conprehendi potest; confusa, quae scribi non potest. DE
rationis uidetur nota; aut cum correptam uocalem duae consonantes secuntur, quarum prior s littera est; aut cum partem orationis terminat breuis syllaba, quae in unam desinit consonantem; aut cum p
omini accidunt sex, qualitas, genus, numerus, figura, persona, casus. Qualitas pronominum duplex est. Aut enim finita sunt pronomina aut infinita. Finita sunt, quae recipiunt personas, ut ego, tu, ille;
mini accidunt sex, qualitas, genus, numerus, figura, persona, casus. Qualitas pronominum bipertita est. Aut enim finita sunt pronomina aut infinita. Finita sunt, quae recipiunt personas, ut ego, tu, ille;
uae? Qualitas, genus, numerus, figura, persona, casus. Qualitas pronominum in quo est? Bipertita est: aut enim finita sunt pronomina aut infinita. Quae sunt finita? Quae recipiunt personas, ut ego tu
156
04.373
H04.388
K04.388
04.380
04.355
04.369
04.400
04.378
04.377
H04.377
K04.377
04.357
04.355
H04.392
K04.392
04.401
04.401
04.370
04.400
H04.371
K04.371
H04.398
K04.398
04.396
04.368
04.368
04.396
04.374
04.381
04.396
04.375
04.375
04.375
04.398
04.380
H04.398
K04.398
H04.398
K04.398
K04.397
04.370
H04.366
H04.391
K04.391
04.395
04.402
CIRILO GARCÍA ROMÁN
orum, uocabulum rerum est. Sed modo nomina generaliter dicimus. 3. Qualitas nominum bipertita est. Aut enim propria sunt nomina aut appellatiua. Propriorum nominum secundum Latinos quattuo
accidit uterque: singularis, ut hic legens, pluralis, ut hi legentes. Figura item participiorum duplex est. Aut enim simplicia sunt participia, ut scribens, aut conposita, ut describens. Conponi etiam part
laris et pluralis: singularis, ut hic legens, pluralis, ut hi legentes. Figura item participiorum duplex est. Aut enim simplicia sunt participia, ut scribens, aut conposita, ut describens. Conponi etiam part
rte singularia, ut mei, tui; ex parte pluralia, ut noster, uester. Figura etiam in pronominibus duplex est. Aut enim simplicia sunt pronomina, ut quis, aut conposita, ut quisquis. Conposita pronomina s
Quae? Qualitas, conparatio, genus, numerus, figura, casus. Qualitas nominum in quo est? Bipertita est: aut enim unius nomen est et proprium dicitur, aut multorum et appellatiuum. Conparationis gr
dicuntur, cum aut correptam uocalem duae consonantes secuntur, quarum prior aut muta quaepiam est aut f semiuocalis et sequens liquida; aut cum correpta uocalis in unam desinit consonantem seq
aeris, clangor tubarum. Periphrasis est circumlocutio, quae fit aut ornandae rei causa, quae pulchra est, aut uitandae, quae turpis est, ut <04.401> \ ‘et iam prima nouo spargebat lumine terras’ // et cet
mittunt, datiuum et ablatiuum in is, ut ab hac Musa, harum Musarum, his et ab his Musis. Necesse est autem contra hanc regulam declinentur ea nomina, in quibus genera discernenda sunt, ut ab hac
nari tantum, qua fuerit nominatiuus casus, ut praefectus equitum, senatus consultum. Prouidendum est autem, ne ea nomina conponamus, quae aut conposita sunt aut conponi omnino non possunt. 9.
ui obliqui. Ablatiuum Graeci non habent: hunc quidam Latinum, nonnulli sextum casum appellant. Est autem nominatiuus hic Cato, genetiuus huius Catonis, datiuus huic Catoni, accusatiuus hunc Ca
pendices]. Ablatiuum Graeci non habent: hunc quidam Latinum, non nulli sextum casum appellant. Est autem nominatiuus hic Cato, genetiuus huius Catonis, datiuus huic Catoni, accusatiuus hunc Ca
cidunt? Sex. Quae? Qualitas, genus, numerus, figura, persona, casus. Qualitas pronominum in quo est? Bipertita est: aut enim finita sunt pronomina aut infinita. Quae sunt finita? Quae recipiunt pers
cidunt? Sex. Quae? Qualitas, conparatio, genus, numerus, figura, casus. Qualitas nominum in quo est? Bipertita est: aut enim unius nomen est et proprium dicitur, aut multorum et appellatiuum. Co
adspirationis notam putant. Fiunt etiam barbarismi per hiatus. Sunt etiam malae conpositiones, id est cacosyntheta, quas nonnulli barbarismos putant, in <04.393> quibus sunt mytacismi, labdacismi
adspirationis notam putant. Fiunt etiam barbarismi per hiatus. Sunt etiam malae conpositiones, id est cacosyntheta, quas non nulli barbarismos putant, in <04.393> quibus sunt myotacismi, labdacis
ropus, quo aliud significatur quam dicitur, ut \ ‘et iam tempus equum fumantia soluere colla’, // hoc est 'carmen finire'. Huius species multae sunt, ex quibus eminent septem: ironia, antiphrasis, aenig
o septemtrioni et ‘saxo cere comminuit brum’ et \ ‘Massili portabant iuuenes ad litora tanas’, // hoc est cerebrum et Massilitanas. Synchysis est hyperbaton ex omni parte confusum, ut \ ‘tris Notus a
antilena; antispastus ex breui et duabus longis et breui temporum sex, ut Saloninus; huic contrarius est choriambus ex longa et duabus breuibus et longa temporum sex, ut armipotens; ionicus minor e
endum.] Onomatopoeia est nomen de sono factum, ut tinnitus aeris, clangor tubarum. Periphrasis est circumlocutio, quae fit aut ornandae rei causa, quae pulchra est, aut uitandae, quae turpis est, ut
um locum. Grauis poni in eadem dictione uel cum acuto uel cum circumflexo potest, et hoc illi non est commune cum ceteris. Ergo monosyllaba, quae correptam uocalem habebunt, acuto accentu pr
um locum. Grauis in eadem dictione uel cum acuto uel cum circumflexo poni potest, et hoc illi non est commune cum ceteris. Ergo monosyllaba, quae correptam uocalem habebunt, acuto accentu pr
et, ut fieri soleat et per partes orationis, et per accidentia partibus orationis. <04.398> Anadiplosis est congeminatio dictionis ex ultimo loco praecedentis uersus et principio sequentis, ut \ ‘sequitur p
gitur, ut \ sunt nobis mitia poma, / castaneae molles et pressi copia lactis. // <04.398> Anadiplosis est congeminatio dictionis ex ultimo loco praecedentis uersus et principio sequentis, ut \ ‘sequitur p
esis est discissio syllabae unius in duas facta, ut \ ‘Olli respondit rex Albai longai’. // Episynaliphe est conglutinatio duarum syllabarum in unam facta contraria diaeresi, ut ‘Phaethon’ pro Phaëthon, ‘
testas. Quaeritur enim, quid uocetur littera, qua figura sit, quid possit. 3. DE SYLLABA Syllaba est conprehensio litterarum uel unius uocalis enuntiatio temporum capax. Syllabarum aliae sunt bre
ta. Y et z remanent, quas litteras propter Graeca nomina admisimus: altera namque uocalis, altera est consonans duplex. Vnde fit, ut quidam putant, Latinas litteras non plures esse quam decem et se
atque ea diuersa penitus dum parte geruntur’. // Haec a quibusdam syncrisis nominatur. Ecthlipsis est consonantium cum uocalibus aspere concurrentium quaedam difficilis ac dura conlisio, ut \ ‘mu
r optimus, malus peior pessimus. Conparatio nominum proprie in conparatiuo et superlatiuo gradu est constituta. Nam positiuus perfectus et absolutus est. Saepe autem conparatiuus gradus praepon
ereor miseret; alia a se oriuntur, ut pudet, taedet, paenitet, libet. Qualitas uerborum etiam in formis est constituta, quas formas alii uerborum generibus uel significationibus admiscent. Formae igitur s
o syllabae contra naturam uerbi, ut ‘Italiam fato profugus’, cum Italia correpte dici debeat. Systole est correptio contraria ectasi, ut ‘aquosus Orion’, cum Orion producte dici debeat. Diaeresis est di
ero singulari casu nominatiuo pronomen uel articulus praeponitur hic, ut hic magister. Femininum est, cui numero singulari casu nominatiuo pronomen uel articulus praeponitur haec, ut haec Musa.
t}'. 5. Genera nominum sunt quattuor, masculinum, femininum, neutrum, commune. Masculinum est, cui numero singulari casu nominatiuo pronomen uel articulus praeponitur hic, ut hic magister.
umero singulari casu nominatiuo pronomen uel articulus praeponitur haec, ut haec Musa. Neutrum est, cui numero singulari casu nominatiuo pronomen uel articulus praeponitur hoc, ut hoc scamnum
quodam habitu copulandi, ut \ ‘Marsa manus, Peligna cohors, Vestina uirum uis’. // Parhomoeon est, cum ab isdem litteris diuersa uerba sumuntur, ut \ ‘o Tite tute Tati tibi tanta tyranne tulisti’. //
is [et cetera]. Nam idem, quod constat ex duobus corruptis, cum producitur, masculinum pronomen est, cum corripitur, neutrum; ut hic correptum pronomen est, productum aduerbium loci. Personae
m litteris diuersa uerba sumuntur, ut \ ‘o Tite tute Tati tibi tanta tyranne tulisti’. // Homoeoptoton est, cum in similes casus exeunt uerba diuersa, ut \ ‘maerentes flentes lacrimantes commiserantes’.
m litteris diuersa uerba sumuntur, ut \ ‘o Tite tute Tati tibi tanta tyranne tulisti’. // Homoeoptoton est, cum in similes casus exeunt uerba diuersa, ut \ ‘merentes flentes lacrimantes commiserantes’. //
asus exeunt uerba diuersa, ut \ ‘maerentes flentes lacrimantes commiserantes’. // Homoeoteleuton est, cum simili modo dictiones plurimae finiuntur, ut \ ‘eos reduci quam relinqui, deuehi quam dese
casus exeunt uerba diuersa, ut \ ‘merentes flentes lacrimantes commiserantes’. // Homoeoteleuton est, cum simili modo dictiones plurimae finiuntur, ut \ ‘eos reduci quam relinqui, deuehi quam des
ut fieri soleat non solum per partes orationis, sed et per accidentia partibus orationis. item syllepsis est, cum singularis dictio plurali uerbo adiungitur, ut \ sunt nobis mitia poma, / castaneae molles et
370> Aeneas; anapaestus ex duabus breuibus et longa temporum quattuor, ut Erato; huic contrarius est dactylus ex longa et duabus breuibus temporum quattuor, ut Maenalus; amphibrachys ex breui e
m ablatiuo; ubi mentionem alicuius facimus, ablatiuo tantum, ut ‘multa super Priamo rogitans’, hoc est de Priamo. In quam uim habet? Etiam tum accusatiuo casui seruit, cum significat contra, ut in a
hoc est mentionem de aliquo fieri, ablatiui casus est tantum, ut ‘multa super Priamo rogitans’, hoc est de Priamo. Separatae praepositiones acuuntur; coniunctae casibus aut loquellis uim suam saep
iquo fieri, ablatiui casus est tantum, ut \ ‘multa super Priamo rogitans, super Hectore multa’, // hoc est de Priamo et de Hectore. Separatae praepositiones acuuntur; coniunctae casibus aut loquellis
domum reuersi sunt’. Tautologia est eiusdem dictionis repetitio uitiosa, ut 'egomet ipse'. Eclipsis est defectus quidam necessariae dictionis, quam desiderat praecisa sententia, ut ‘haec secum’: deest
ulpes et mulgeat hircos’. // Homoeosis est minus notae rei per similitudinem eius quae magis nota est demonstratio. Huius species sunt tres, icon, parabole, paradigma. Icon est personarum inter se
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
H04.372
K04.372
04.401
H04.400
K04.400
04.399
04.396
04.370
H04.397
K04.397
04.370
04.395
04.398
04.402
04.401
04.355
04.375
H04.372
K04.372
04.371
04.376
H04.381
K04.381
04.361
04.355
04.375
04.396
K04.379
H04.399
K04.399
H04.397
K04.397
K04.397
04.393
04.375
04.395
04.401
04.402
04.370
04.359
04.363
04.394
04.401
04.370
04.397
04.395
157
uerba, cum ita res exigit, copulamus, ‘ante‿tulit gressum’ et ‘Turnus ut ante‿uolans’. Huic contraria est diastole, dextera pars {quaedam} circuli ad imam litteram adposita: hac nota male cohaerentia d
mus, ‘ante‿tulit gressum’ et \ ‘Turnus ut ante‿uolans tardum praecesserat agmen’. // Huic contraria est diastole, dextera pars [quaedam] circuli ad imam litteram adposita: hac nota male cohaerentia di
abreptas Notus in saxa torquet, quae saxa in mediis fluctibus latentia Itali aras uocant. Hyperbole est dictio fidem excedens augendi minuendiue causa: augendi, ut niue candidior; minuendi, ut tardi
ae pisces non habet. Haec nisi extrinsecus sumerent, suum uocabulum non haberent. Metalempsis est dictio gradatim pergens ad id quod ostendit, ut ‘speluncis abdidit atris’ et \ ‘post aliquot mea reg
isces non habet. Haec enim nisi extrinsecus sumerent, suum uocabulum non haberent. Metalepsis est dictio gradatim pergens ad id quod ostendit, ut ‘speluncis abdidit atris’ et \ ‘post aliquot mea reg
oniunctionibus, ut \ ‘Ite / ferte citi flammas, date tela, impellite remos’. // 6. DE TROPIS Tropus est dictio translata a propria significatione ad non propriam similitudinem ornatus necessitatisue ca
ystole est correptio contraria ectasi, ut ‘aquosus Orion’, cum Orion producte dici debeat. Diaeresis est discissio syllabae unius in duas facta, ut \ ‘Olli respondit rex Albai longai’. // Episynaliphe est
decim hi sunt, proceleumaticus ex quattuor breuibus temporum quattuor, ut auicula; huic contrarius est dispondeus ex quattuor longis temporum octo, ut oratores; diiambus ex duobus iambis temporu
usulis subiunguntur, ut \ ‘regem adit et regi memorat nomenque genusque’ // et cetera. Syllempsis est dissimilium clausularum per unum uerbum conglutinata conceptio, ut ‘hic illius arma, Hic curru
[proprie] subiunguntur, ut \ ‘regem adit et regi memorat nomenque genusque’ // et cetera. Syllepsis est dissimilium clausularum per unum uerbum conglutinata conceptio, ut ‘hic illius arma, Hic curru
porum octo, ut oratores; diiambus ex duobus iambis temporum sex, ut propinquitas; huic contrarius est ditrochaeus ex duobus trochaeis temporum sex, ut cantilena; antispastus ex breui et duabus long
onprehendens, ut ‘legati non inpetrata pace retro, unde uenerant, domum reuersi sunt’. Tautologia est eiusdem dictionis repetitio uitiosa, ut 'egomet ipse'. Eclipsis est defectus quidam necessariae di
uersus positi in eiusdem fine repetitio, ut \ ‘ante etiam sceptrum Dictaei regis et ante’. // Epizeuxis est eiusdem uerbi in eodem uersu sine aliqua dilatione congeminatio, ut \ ‘me, me, adsum qui feci,
ssimilium conparatio, ut \ ‘qualis mugitus fugit cum saucius aram / taurus’ // et cetera. Paradigma est enarratio exempli hortantis aut deterrentis; hortantis, ut \ ‘Antenor potuit mediis elapsus Achiuis
ut \ ‘tris Notus abreptas in saxa latentia torquet, / saxa uocant Itali mediis quae in fluctibus aras’. // Est enim ordo hic: tris abreptas Notus in saxa torquet, quae saxa in mediis fluctibus latentia Itali ar
ut hic et haec sacerdos; est praeterea trium generum, quod omne dicitur, ut hic et haec et hoc felix; est epicoenon, id est promiscuum, ut passer, aquila. Numeri nominum quot sunt? Duo. Qui? Sing
roque nascuntur. Est etiam trium generum commune, quod omne dicitur, ut hic et haec et hoc felix. Est epicoenon uel promiscuum, quod sub una significatione marem ac feminam conprehendit, ut p
xtera pars {quaedam} circuli ad imam litteram adposita: hac nota male cohaerentia discernuntur, ut est ‘ereptae, uirginis ira’ et ‘uiridique in litore conspicitur, sus’. Apostrophos circuli item pars dext
extera pars [quaedam] circuli ad imam litteram adposita: hac nota male cohaerentia discernuntur, ut est ‘ereptae, uirginis ira’ et \ ‘uiridique in litore conspicitur, sus’. // Apostrophos item circuli pars d
uerbio pone, ideo ne uerbum putetur imperatiui modi, neque circumflexus nisi in ea particula, quae est ergo. Acutus accentus est nota per obliquum ascendens in dexteram partem /, grauis nota a su
abent. 7. Numeri sunt duo, singularis et pluralis: singularis, ut hic sapiens, pluralis, ut hi sapientes. Est et dualis numerus, qui singulariter enuntiari non potest, ut hi ambo, hi duo. Sunt etiam nomina
eptem, qualitas, coniugatio, genus, numerus, figura, tempus, persona. Qualitas uerborum in modis est et in formis. Modi autem sunt, ut multi existimant, septem: indicatiuus, qui et pronuntiatiuus, ut
eptem, qualitas, coniugatio, genus, numerus, figura, tempus, persona. Qualitas uerborum in modis est et in formis. Modi autem sunt, ut multi existimant, septem: indicatiuus, qui et pronuntiatiuus [di
pluraliter legebamur legebamini legebantur; eodem modo tempore praeterito perfecto lectus sum es est, et pluraliter lecti sumus estis sunt; et ulteriore modo lectus fui fuisti fuit, et pluraliter lecti fuim
genus, numerus, figura, casus. Qualitas nominum in quo est? Bipertita est: aut enim unius nomen est et proprium dicitur, aut multorum et appellatiuum. Conparationis gradus quot sunt? Tres. Qui?
sola genera duo sunt, masculinum et femininum. Nam neutrum et commune de utroque nascuntur. Est etiam trium generum commune, quod omne dicitur, ut hic et haec et hoc felix. Est epicoenon u
e est ablatio de fine dictionis paragoge contraria, ut Achilli pro Achillis et pote pro potest. Ectasis est extensio syllabae contra naturam uerbi, ut ‘Italiam fato profugus’, cum Italia correpte dici debea
non artus significare uelle existimet. In hanc regulam non ueniunt, ut dictum est, aptota nomina, ut est fas, nefas, nequam, nihili, nugas. Non ueniunt tantum pluralia, ut Saturnalia, Vulcanalia, Conpit
dictio, ut \ ‘Acamasque Thoasque / Pelidesque Neoptolemus’ // et cetera. Dialyton uel asyndeton est figura superiori contraria carens coniunctionibus, ut \ ‘Ite / ferte citi flammas, date tela, impellit
tio, ut \ ‘Acamasque Thoasque / Pelidesque Neoptolemusque’ // et cetera. Dialyton uel asyndeton est figura superiori contraria carens coniunctionibus, ut \ ‘Ite / ferte citi flammas, date tela, impellit
diuum, qui numina Phoebi, / Qui tripodas, Clari lauros, qui sidera sentis’ // et cetera. Hypozeuxis est figura superiori contraria, ubi diuersa uerba singulis clausulis subiunguntur, ut \ ‘regem adit et r
diuum, qui numina Phoebi, / Qui tripodas, Clari lauros, qui sidera sentis’ // et cetera. Hypozeuxis est figura superiori contraria, ubi diuersa uerba singulis [quibusque] clausulis [proprie] subiungunt
ro Euander, Thymbre pro Thymber. DE SCHEMATIBVS. Schemata lexeos sunt et dianoeas, id est figurae uerborum et sensuum. sed schemata dianoeas ad oratores pertinent, ad grammaticos lex
i, cum alia pro alia ponitur, ut ‘toruumque repente Clamat’ pro torue: nomen pro aduerbio positum est. Fit et in eadem parte orationis hoc uitium, cum ipsa pro se non in loco suo neque ut conuenit p
r optimus maximus. Interdum conparatiuus gradus nominatiuo adiungitur, ut 'doctior hic quam ille {est}'. 5. Genera nominum sunt quattuor, masculinum, femininum, neutrum, commune. Masculin
e dictionis, quam desiderat praecisa sententia, ut ‘haec secum’: deest enim 'loquebatur'. Tapinosis est humilitas rei magnae non id agente sententia, ut \ ‘penitusque cauernas / ingentes uterumque ar
um’ et \ ‘Massili portabant iuuenes ad litora tanas’, // hoc est cerebrum et Massilitanas. Synchysis est hyperbaton ex omni parte confusum, ut \ ‘tris Notus abreptas in saxa latentia torquet, / saxa uoc
mque astismos putatur quidquid simplicitate rustica caret et faceta satis urbanitate expolitum est, ut est illud \ ‘Qui Bauium non odit amet tua carmina, Maeui, / Atque idem iungat uulpes et mulgeat hi
epitrita diuisione partimur, uniuersorum pedum trina condicio reperitur. In aliis enim aequa diuisio est, in aliis dupla, in aliis sescupla; et prima dactylica, secunda iambica, tertia paeonica nominatur.
. Quae? Qualitas, coniugatio, genus, numerus, figura, tempus, persona. Qualitas uerborum in quo est? In modis et in formis. Modi qui sunt? Indicatiuus, ut lego; imperatiuus, ut lege; optatiuus, ut ut
euentus, ut forte, fortuitu; conparandi, ut magis uel tam. Conparatio aduerbiorum in <04.363> quo est? In tribus gradibus conparationis, positiuo, conparatiuo, superlatiuo. Da aduerbium positiui gra
s, perissologia, macrologia, tautologia, eclipsis, tapinosis, cacosyntheton, amphibolia. Acyrologia est inpropria dictio, ut \ ‘hunc ego si potui tantum sperare dolorem’ // sperare dixit pro timere.
strophe est uerborum tantum ordo praeposterus, ut ‘Italiam contra’ pro contra Italiam. Parenthesis est interposita ratiocinatio diuisae sententiae, ut \ ‘Aeneas, neque enim patrius consistere mentem /
ns; ionicus minor ex duabus breuibus et duabus longis temporum sex, ut Diomedes; huic contrarius est ionicus maior ex duabus longis et duabus breuibus temporum sex, ut Iunonius; paeon primus ex
aedam difficilis ac dura conlisio, ut \ ‘multum ille et terris iactatus et alto’. // <04.397> Antithesis est litterae pro littera positio, ut olli pro illi. Metathesis est translatio litterarum in alienum locum,
um adiectio sine ulla ui rerum, ut \ ‘Ibant qua poterant, qua non poterant non ibant’. // Macrologia est longa sententia res non necessarias conprehendens, ut ‘legati non inpetrata pace retro, unde uen
158
K04.372
04.388
H04.391
K04.391
04.402
04.402
04.369
04.398
04.398
H04.399
K04.399
04.400
04.376
04.371
04.371
H04.380
K04.380
H04.394
K04.394
04.402
H04.367
K04.367
04.367
H04.388
K04.388
04.364
04.355
04.373
04.381
04.359
H04.387
K04.387
04.391
H04.363
K04.363
04.362
04.385
H04.365
K04.365
H04.389
K04.389
04.379
04.357
H04.366
K04.366
04.396
CIRILO GARCÍA ROMÁN
litteram ponimus. In lectione tota sententia periodus dicitur, cuius partes sunt cola et commata [id est membra et caesa]. DE PARTIBVS ORATIONIS. Partes orationis sunt octo, nomen, pronome
. Defectiua interdum alicuius sunt temporis, ut soleo solens solitus, interdum nullius, ut ab eo quod est memini nullum participium reperitur; interdum a non defectiuo uerbo participia defectiua sunt,
m significant, figurate ablatiuo iungi. Extra quam formam super praepositio, cum de significat, hoc est mentionem de aliquo fieri, ablatiui casus est tantum, ut ‘multa super Priamo rogitans’, hoc est d
m significant, figurate ablatiuo iungi. Extra quam formam super praepositio, cum de significat, hoc est mentionem de aliquo fieri, ablatiui casus est tantum, ut \ ‘multa super Priamo rogitans, super He
quod negare contendit. Antiphrasis est unius uerbi ironia, ut [bellum, lucus et Parcae]: bellum, hoc est minime bellum, et lucus eo quod non luceat, et Parcae eo quod nulli parcant. Aenigma est obsc
m non odit amet tua carmina, Maeui, / Atque idem iungat uulpes et mulgeat hircos’. // Homoeosis est minus notae rei per similitudinem eius quae magis nota est demonstratio. Huius species sunt tre
. Trisyllabi octo hi sunt: tribrachys ex tribus breuibus temporum trium, ut macula; huic contrarius est molossus ex tribus longis temporum sex, ut <04.370> Aeneas; anapaestus ex duabus breuibus e
ones plurimae finiuntur, ut \ ‘eos reduci quam relinqui, deuehi quam deseri / malui’. // Polyptoton est multitudo casuum uarietate distincta, ut \ ‘litora litoribus contraria, fluctibus undas / inprecor, ar
luti quaedam denominatio, ut \ ‘nam inceptio est amentium, haut amantium’. // Schesis onomaton est multitudo nominum coniunctorum quodam habitu copulandi, ut \ ‘Marsa manus, Peligna cohors
osque liquentes / lucentemque globum lunae Titaniaque astra / spiritus intus alit’. // Polysyndeton est multis nexa coniunctionibus dictio, ut \ ‘Acamasque Thoasque / Pelidesque Neoptolemus’ // et
osque liquentes / lucentemque globum lunae Titaniaque astra / spiritus intus alit’. // Polysyndeton est multis nexa coniunctionibus dictio, ut \ ‘Acamasque Thoasque / Pelidesque Neoptolemusque’ //
t’. [Meminisse autem debemus, cum fit a parte totum, ab insigni parte faciendum.] Onomatopoeia est nomen de sono factum, ut tinnitus aeris, clangor tubarum. Periphrasis est circumlocutio, quae f
, aut femininum, ut Marcia, aut commune, ut aduena, aut neutrum, ut toreuma (sed tamen Graecum est). Nomen in e uocalem desinens nominatiuo casu numero singulari aut femininum Graecum est,
ra longa fuerit, paenultima acuetur, ut Athenae, Mycenae. In conpositis dictionibus unus accentus est non minus quam in una parte orationis, ut malesanus, interealoci. Accentus in integris dictionib
m putetur imperatiui modi, neque circumflexus nisi in ea particula, quae est ergo. Acutus accentus est nota per obliquum ascendens in dexteram partem /, grauis nota a summo in dexteram partem de
ut ille. Sed persona prima et secunda generis sunt omnis; et persona prima in hoc pronomine, cum est numeri singularis, non habet uocatiuum casum, pluralis habet. Casus item pronominum sex su
ut ille. Sed persona prima et secunda generis sunt omnis; et persona prima in hoc pronomine, cum est numeri singularis, non habet uocatiuum casum, pluralis uero habet. Casus item pronominum s
ia dictio, ut \ ‘hunc ego si potui tantum sperare dolorem’ // sperare dixit pro timere. Cacemphaton est obscena enuntiatio uel in conposita dictione uel in <04.395> uno uerbo, ut ‘numerum cum naui
ia dictio, ut \ ‘hunc ego si potui tantum sperare dolorem’ // sperare dixit pro timere. Cacenphaton est obscena enuntiatio uel in conposita dictione uel in <04.395> uno uerbo, ut ‘numerum cum naui
um, hoc est minime bellum, et lucus eo quod non luceat, et Parcae eo quod nulli parcant. Aenigma est obscura sententia per occultam similitudinem rerum, ut \ ‘mater me genuit, eadem mox gignitur
t si qua sunt similia. <04.367> 1. DE VOCE Vox est aer ictus, sensibilis auditu, quantum in ipso est. Omnis uox aut articulata est aut confusa. Articulata est quae litteris conprehendi potest; confus
ROMAE ARS GRAMMATICA. DE VOCE. Vox est aer ictus, sensibilis auditu, quantum in ipso est. Omnis uox aut articulata est aut confusa. Articulata est quae litteris conprehendi potest; confus
lata est quae litteris conprehendi potest; confusa, quae scribi non potest. 2. DE LITTERA Littera est pars minima uocis articulatae. Litterarum aliae sunt uocales, aliae consonantes. Consonantium a
nnulli negant; sed hos plurimae lectionis reuincit auctoritas. 15. DE CONIVNCTIONE Coniunctio est pars orationis adnectens ordinansque sententiam. Coniunctioni accidunt tria, potestas, figura, or
nulli negant; sed hos plurimae lectionis reuincit auctoritas. 15. DE CONIVNCTIONE Coniunctio est pars orationis adnectens ordinansque sententiam. Coniunctioni accidunt tria, potestas, figura, or
uo legendi legendae legenda, ablatiuo ab his legendis. 7. DE CONIVNCTIONE Coniunctio quid est? Pars orationis adnectens ordinansque sententiam. Coniunctioni quot accidunt? Tria. Quae? Pot
um, aduerbium, participium, coniunctio, praepositio, interiectio. 2. ⟨DE NOMINE⟩ Nomen quid est? Pars orationis cum casu corpus aut rem proprie communiterue significans. Nomini quot accidu
ae sex casibus inflectuntur, nomen, pronomen et participium. <04.373> 2. DE NOMINE Nomen est pars orationis cum casu corpus aut rem proprie communiterue significans, proprie ut Roma Tib
pronomina existiment, ideo quod articulis in declinatione non indigent. 12. DE VERBO Verbum est pars orationis cum tempore et persona sine casu aut agere aliquid aut pati aut neutrum significa
m, neutro correptum, quisquis, quisnam, quispiam, aliquis et cetera. 4. DE VERBO Verbum quid est? Pars orationis cum tempore et persona sine casu aut agere aliquid aut pati aut neutrum signific
quam unam partem orationis sub uno accentu pronuntiabimus. 14. DE PARTICIPIO Participium est pars orationis, dicta quod partem capiat nominis partemque uerbi. Recipit enim a nomine gener
tamquam unam partem orationis sub uno accentu pronuntiabimus. DE PARTICIPIO. Participium est pars orationis, dicta quod partem capiat nominis, partem uerbi. Recipit enim a nomine genera et
similia in his numerabimus, quae inaequalia nominantur. 17. DE INTERIECTIONE Interiectio est pars orationis interiecta aliis partibus orationis ad exprimendos animi adfectus: aut metuentis, ut
t de foris sic non dicimus, quo modo ad foras uel in foras. 6. DE PARTICIPIO Participium quid est? Pars orationis partem capiens nominis, partem uerbi: nominis genera et casus, uerbi tempora et
et de foris sic non dicimus, quo modo in foras uel ad foras. DE PARTICIPIO. Participium quid est? Pars orationis partem capiens nominis, partem uerbi: nominis genera et casus, uerbi tempora et
m neutrale uerbum sequitur, passiui commune et deponens. 5. DE ADVERBIO Aduerbium quid est? Pars orationis, quae adiecta uerbo significationem eius explanat atque inplet. Aduerbio quot ac
nari possunt, inueniuntur quaedam defectiua, ut liquet, miseret. 13. DE ADVERBIO Aduerbium est pars orationis, quae adiecta uerbo significationem eius explanat atque inplet, ut iam faciam uel
iunctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur. 8. DE PRAEPOSITIONE Praepositio quid est? Pars orationis, quae praeposita aliis partibus orationis significationem earum aut conplet aut m
ctiuae, ut que, autem, aut communes, ut et, igitur ergo. DE PRAEPOSITIONE. Praepositio quid est? Pars orationis, quae praeposita aliis partibus orationis significationem earum aut conplet aut m
liis coniunctionibus positae inueniuntur potestate mutata. 16. DE PRAEPOSITIONE Praepositio est pars orationis, quae praeposita aliis partibus orationis significationem earum aut conplet aut mut
ro aliis coniunctionibus positae inueniuntur potestate mutata. DE PRAEPOSITIONE. Praepositio est pars orationis, quae praeposita aliis partibus orationis significationem earum aut mutat aut conpl
flumen, arbor, flos, nox, caput. Adiciunt quidam c, ut allec, lac. 11. DE PRONOMINE Pronomen est pars orationis, quae pro nomine posita tantundem paene significat personamque interdum recipi
uum et ablatiuum in quid mittunt? In bus omnia. <04.357> 3. DE PRONOMINE Pronomen quid est? Pars orationis, quae pro nomine posita tantundem paene significat personamque interdum reci
penes. Quae iunguntur et separantur? Reliquae omnes. 9. DE INTERIECTIONE Interiectio quid est? Pars orationis significans mentis affectum uoce incondita. Interiectioni quid accidit? Tantum si
nes. Quae coniunguntur et separantur? Reliquae omnes. DE INTERIECTIONE. Interiectio quid est? Pars orationis significans mentis affectum uoce incondita. Interiectioni quid accidit? Tantum si
ria diaeresi, ut ‘Phaethon’ pro Phaëthon, ‘Nerei’ pro Nerëi, ‘aeripedem’ pro aëripedem. Synaliphe est per interceptionem concurrentium uocalium lubrica quaedam lenisque conlisio, ut \ ‘atque ea di
DONATI ARTIS GRAMMATICAE INDEX ET CONCORDANTIA
04.395
04.402
04.402
04.373
H04.400
K04.400
H04.397
K04.397
04.355
04.395
04.394
04.380
04.355
04.384
04.368
04.359
04.382
04.359
04.382
04.359
04.382
04.367
04.378
H04.400
K04.400
04.366
H04.389
K04.389
04.365
H04.362
K04.362
04.375
04.398
04.402
04.399
H04.379
K04.379
04.374
04.373
04.374
04.401
04.398
K04.380
04.400
04.400
04.400
159
asmos est adiectio uerbi superuacui ad plenam significationem, ut ‘sic ore locuta est’ pro 'sic locuta est'. Perissologia est superuacua uerborum adiectio sine ulla ui rerum, ut \ ‘Ibant qua poterant, qua
m eius quae magis nota est demonstratio. Huius species sunt tres, icon, parabole, paradigma. Icon est personarum inter se uel eorum quae personis accidunt conparatio, ut ‘os humerosque deo simili
rebus temporibusque prouerbium, ut ‘'aduersum stimulum calces'’ et ‘'lupus in fabula'’. Sarcasmos est plena odio atque hostilis inrisio, ut \ ‘En agros et quam bello, Troiane, petisti, / Hesperiam metir
ina autem aut in is exeunt, ut Atreis, aut in as, ut Peleias, aut in ne, ut Nerine. Sunt etiam ctetica, id est <04.374> possessiua, quae in ius exeunt, ut ‘Euandrius ensis’, ‘Agamemnoniaeque Mycenae’.
rpore, ut ‘ipse arduus’; extrinsecus, ut \ ‘infelix puer atque impar congressus Achilli’. // Epitheton est praeposita dictio proprio nomini. Nam antonomasia uicem nominis sustinet, epitheton numqua
altaque pulsat Sidera’; extrinsecus, ut \ ‘infelix puer atque impar congressus Achilli’. // Epitheton est praeposita dictio proprio nomini. Nam antonomasia uicem nominis sustinet, epitheton numqua
omoeon, homoeoptoton, homoeoteleuton, polyptoton, hirmos, polysyndeton, dialyton. Prolempsis est praesumptio rerum ordine secuturarum, ut \ ‘Continuo reges ingenti mole Latinus’ // et cetera.
rhomoeon, homoeoptoton, homoeoteleuton, polyptoton, hirmos, polysyndeton, dialyton. Prolepsis est praesumptio rerum ordine secuturarum, ut \ ‘Continuo reges ingenti mole Latinus’ // et cetera.
magister; femininum, ut haec Musa; neutrum, ut hoc scamnum; commune, ut hic et haec sacerdos; est praeterea trium generum, quod omne dicitur, ut hic et haec et hoc felix; est epicoenon, id est pro
Pamphile’. Pleonasmos est adiectio uerbi superuacui ad plenam significationem, ut ‘sic ore locuta est’ pro 'sic locuta est'. Perissologia est superuacua uerborum adiectio sine ulla ui rerum, ut \ ‘Iban
pondit Iuno Saturnia sancta dearum’ // pro sanctissima. Per casus, sicut \ ‘urbem quam statuo uestra est’ // pro 'urbs quam statuo'. Per modos uerborum, sicut \ ‘itis, paratis arma quam primum, uiri’ //
s, cum producitur, masculinum pronomen est, cum corripitur, neutrum; ut hic correptum pronomen est, productum aduerbium loci. Personae finitis pronominibus accidunt tres, prima, ut ego, secund
erdos; est praeterea trium generum, quod omne dicitur, ut hic et haec et hoc felix; est epicoenon, id est promiscuum, ut passer, aquila. Numeri nominum quot sunt? Duo. Qui? Singularis, ut hic magis
teritum plusquamperfectum, futurum. Personae uerbis accidunt tres, prima, secunda, tertia. Prima est, quae dicit lego; secunda, cui dicitur legis; tertia, de qua dicitur legit. Et prima persona non eget
quattuor, l m n r, ex quibus l et r faciunt communem syllabam, et s littera suae cuiusdam potestatis est, quae in metro plerumque uim consonantis amittit. Item ex illis f littera superponitur liquidis [l
sco, calesco. Coniugationes uerborum quot sunt? Tres. Quae? Prima, secunda, tertia. Prima quae est? Quae indicatiuo modo tempore praesenti numero singulari secunda persona uerbo actiuo et ne
n habent, ut consuesco, quiesco. Coniugationes uerbis accidunt tres, prima, secunda, tertia. Prima est, quae indicatiuo modo tempore praesenti numero singulari secunda persona uerbo actiuo et neut
tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut amo amabo, amor amabor. Secunda quae est? Quae indicatiuo modo tempore praesenti numero singulari secunda persona uerbo actiuo et ne
um tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut uoco uocabo, uocor uocabor. Secunda est, quae indicatiuo modo tempore praesenti numero singulari secunda persona uerbo actiuo et neut
mpus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut doceo docebo, doceor docebor. Tertia quae est? Quae indicatiuo modo tempore praesenti numero singulari secunda persona uerbo actiuo et ne
tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, u