EL PARC AGRARI DEL BAIX LLOBREGAT: UNA EXCUSA PARA REFLEXIONAR SOBRE LA NECESIDAD DE PRESERVAR, ORDENAR, DESARROLLAR Y GESTIONAR LOS ESPACIOS AGRARIOS Josep Montasell i Dorda Director del Parc Agrari del Baix Llobregat Pamplona, 1 de junio de 2012 Ajuntament de Castelldefels Ajuntament de Cornellà Ajuntament del Papiol Ajuntament del Prat Ajuntament de Gavà Ajuntament de St. Joan Despí Ajuntament de St.Vicenç dels Horts Ajuntament de l’Hospitalet de Llob. Ajuntament de Molins de Rei Ajuntament de Pallejà Ajuntament de Sant Boi de Llob. Ajuntament de St. Feliu de Llob. Ajuntament de Sta. Coloma Cervelló Ajuntament de Viladecans .. OBJETIVO DE ESTA CHARLA REFLEXIONAR, E INTERPELARNOS, SOBRE LA REALIDAD QUE ESTAMOS VIVIENDO Y SUS POSIBLES CONSECUENCIAS SOBRE LA PROTECCIÓN Y GESTIÓN DE UN ESPACIO AGRARIO .. ¿Y POR QUÉ HEMOS DE REFLEXIONAR? .. LA QUEJA ES FÁCIL, HASTA ÚTIL, PORQUE BUSCAMOS QUE LOS OTROS NOS RESUELVAN LOS PROBLEMAS. PERO… QUEJARNOS ¿NOS OPORTA BENEFICIOS O SOLAMENTE NOS INSTALA EN LA NEGATIVIDAD, EN ESTANCARNOS EN EL PROBLEMA? .. REFLEXIONEMOS .. LA REFLEXIÓN SE SUSTENTA EN LA PREGUNTA .. SIN PREGUNTA, NO HAY RESPUESTA .. EL PROBLEMA ES QUE, TENIENDO RESPUESTA, NO SE PLANTEEN PREGUNTAS .. ¿TIENE FUTURO LA AGRICULTURA? .. NO RESPONDA NO ME INTERESA LO QUE PIENSE .. ESTA SÍ QUE ME INTERESA... ¿QUÉ HARÍA PARA QUE LA AGRICULTURA TUVIERA FUTURO? .. - NUNCA MÁS VA A TENER FUTURO - SE CIERRA UN CICLO - PARA LOS JÓVENES NO ES ATRACTIVA - LA SOCIEDAD QUIERE COMER BARATO - EL FUTURO ESTÁ EN OTROS SECTORES PRODUCTIVOS Y DE SERVICIOS - ETC. .. …INSISTO ¿QUÉ HARÍA PARA QUE LA AGRICULTURA TUVIERA FUTURO? .. …ESO YA NO SUCEDERÁ, NI PUEDO IMAGINARLO .. …VUELVO A INSISTIR ¿QUÉ HARÍA PARA QUE LA AGRICULTURA TUVIERA FUTURO? .. …COMO NO VA A PASAR, NO PUEDO IMAGINARLO .. ¿NO SERÁ TODO LO CONTRARIO? AL NO INTENTARLO, NUNCA PODRÉ IMAGINARLO. .. HAGAMOS HOY UN EJERCICIO DE IMAGINACIÓN .. ¿CUÁL ES LA HERRAMIENTA FUNDAMENTAL PARA IMPULSAR UNA INICIATIVA COMO EL PARQUE AGRÍCOLA? .. HERRAMIENTA: 1.Instrumento manual […] usado para facilitar operaciones mecánicas 2.Pieza que en una máquina actúa directamente sobre el material que se quiere modificar. .. ¿CUÁL ES LA HERRAMIENTA FUNDAMENTAL PARA IMPULSAR UNA INICIATIVA COMO EL PARQUE AGRÍCOLA? .. ¿CUÁL ES LA HERRAMIENTA FUNDAMENTAL PARA IMPULSAR UNA INICIATIVA COMO EL PARQUE AGRÍCOLA? VOLUNTAD: Facultad de querer, potencia del alma que nos mueve a hacer o a no hacer una cosa. .. ¿CUÁL ES LA HERRAMIENTA FUNDAMENTAL PARA IMPULSAR UNA INICIATIVA COMO EL PARQUE AGRÍCOLA? VOLUNTAD: Facultad de querer, potencia del alma que nos mueve a hacer o a no hacer una cosa. Una herramienta para funcionar necesita voluntad de hacer, de actuar, de modificar .. ¿CUÁLES SON LAS VOLUNTADES NECESARIAS PARA HACER, ACTUAR, MODIFICAR... UN ESPACIO AGRÍCOLA? .. ¿CUÁLES SON LAS VOLUNTADES NECESARIAS PARA HACER, ACTUAR, MODIFICAR... UN ESPACIO AGRÍCOLA? 1. Las políticas 2. Las funcionariales 3. Las sectoriales (agricultores/as) .../... LAS VOLUNTADES NO HAN DE SER VIRTUALES. SE HAN DE DEFINIR Y CONCRETAR FUNCIONARIOS LAS VOLUNTADES NO HAN DE SER VIRTUALES. SE HAN DE DEFINIR Y CONCRETAR ELLO IMPLICA FUNCIONARIOS PACTO .. ¿CUÁLES SON LAS VOLUNTADES NECESARIAS PARA HACER, ACTUAR, MODIFICAR... UN ESPACIO AGRÍCOLA? 1. Las políticas 2. Las funcionariales 3. Las sectoriales (agricultores/as) 4. El pacto (vínculo de voluntades) .../... LAS VOLUNTADES NO HAN DE SER VIRTUALES. SE HAN DE DEFINIR Y CONCRETAR FUNCIONARIOS GESTIÓN PACTO COOPERACIÓN LAS VOLUNTADES NO HAN DE SER VIRTUALES. SE HAN DE DEFINIR Y CONCRETAR FUNCIONARIOS GESTIÓN PACTO COOPERACIÓN COMPROMISO nivel de vinculo con el/los objectivo/s .. PERO, ANTE UN POSIBLE PACTO, NO DEBEMOS INGNORAR Lo que importa hoy no es determinar quien se identifica con la preservación de los espacios agrarios, sino saber donde se adoptan las decisiones que afectan al espacio agrario y cual es la actitud real, del que dice identificarse, frente a situaciones extremas como la presión urbanística o la construcción de una infraestructura. EUROVEGAS Nueve teatros, seis casinos, doce hoteles, tres campos de golf, un centro de convenciones con 15.000 butacas... El proyecto Eurovegas que el multimillonario estadounidense Sheldon Adelson quiere llevar a cabo en Madrid o en Barcelona. PARC AGRARI Can Comas Centro de información i gestión del Parc Agrari «En cinc o deu anys la trama urbana inclogui noves zones, com el Parc Agrari del Baix Llobregat». L’operació és fàcil, tal com explicava Reyna: «Tots els promotors, tant empreses locals com les d’àmbit nacional, comprem sòl rústic en les proximitats de les zones urbanes i, d’acord amb els ajuntaments, gestionem la seva transformació en sòl urbà perquè creixi la ciutat» Enric Reyna, President de l’Associació de Promotors de Catalunya. La Vanguardia (setembre de 2006) RECORDAR QUE LA CONFUSIÓN, NUNCA ES NEUTRA PRECIO LEY DE LA OFERTA Y LA DEMANDA CON TODAS LAS DISTORSIONES QUE QUERAMOS AÑADIR VALOR COMPONENTE SUBJETIVA Voluntad y actitud COMPONENTE ESTRATÉGICA - ¿Que rendimiento económico genera? - ¿Las produciones se venden en los mercados cercanos? - ¿No debe haber relevo generacional? - La proximidad a la ciudad debe ser una oportunidad para vender los productos - La presión urbanística ¿debe ser muy fuerte? - Es comprensible que los especuladores presionen. - A esto le quedan cuatro días - Realmente su ubicación es estratégica - ¿Como se piensa garantizar la continuidad agrícola? RECORDAR QUE LA CONFUSIÓN, NUNCA ES NEUTRA ECONOMIA DEL BENEFICIO ECONOMIA DEL PROYECTO El proyecto (si existe) al servicio del beneficio El proyecto que genera beneficio INMEDIATEZ ITINERARIO .. UN PROBLEMA DOS PREGUNTAS TRES ACTITUDES CUATRO PRIORIDADES .. UN PROBLEMA: LA PERCEPCIÓN .. ¿QUÉ CAMPO ES MÁS BONITO, MÁS HERMOSO? .. “ - Es bonito este campo. - Sí, da diez mil kilos de trigo.” .. “ - Es bonito este campo. - Sí, da diez mil kilos de trigo.” - Sobre un mismo paisaje dos visiones diferentes: bonito/productivo - La percepción del paisaje es siempre subjetiva - ¿Es posible el encuentro, la confluencia de visiones? .. INMERSIÓ TERRITORIAL PONERSE UNO EN EL SITIO DEL OTRO. EL AGRICULTOR DEBE DISTANCIARSE DE SU RELACIÓN SIMBIÓTICA CON LA TIERRA Y EL URBÀNO, PROFUNDIZAR EN LA ACTITUD DE LOS AGRICULTORES. EL AGRICULTOR DEBE ALEJARSE PARA TENER UNA PRESPECTIVA AMPLIA DEL TERRITORIO EL URBANO DEBE APROXIMARSE AL TERRITORIO PARA OBSERVARLO DE CERCA. EN DEFINITIVA: HACER INMERSIÓ TERRITORIAL ES CAMBIAR LA ESCALA EN LA OBSERVACIÓN DEL ESPACIO AGRARIO. .. L Parece mentira, ¡qué extraña es la gente! .. DOS PREGUNTAS: ¿ESPACIO AGRÍCOLA ? NO Sí ¿CON O SIN AGRICULTORES/AS ? .. NO AGRO-EUTANASIA PASIVA ACTIVA ABANDONO SUBVENCIÓN INDEMNIZACIÓN No fomento ningún mecanismo coercitivo ni ofrezco incentivos, ni mecanismos legales para evitar que los/las propietarios/as las cultiven o las pongan en arrendamiento. Doy subvenciones y ayudas pero no lo que necesitan favoreciendo el endeudamiento que acabará ahogando al/la agricultor/a. Fomento el abandono de las tierras i el desplazamiento de los/las agricultores/as hacia otros espacios agrarios (incluido el extranjero). Para hacer-lo los indemnizo. Agro-eutanasia = Favorecer la muerte no voluntaria de los/las agricultores/as desde fuera del sector utilizando diferentes métodos activos y/o pasivos. .. Sí SIN AGRICULTORES/AS AMBIENTAL / SOCIAL O SUBVENCIÓN R mantener el orden” D Ir en“Quiero ayuda de alguien, en ayuda de las necesidades de alguien E N PAISAJE A R VALORES DEL TERRITORIO AL SERVICIO DE LA PERCEPCIÓN CON AGRICULTORES/AS AMBIENTAL / SOCIAL/ ECONÓMICO INVERSIÓN “Quiero cambiar el orden” Destinar dinero en bienes productivos duraderos TERRITORIO AGRÍCOLA VALORES DEL TERRITORIO AL SERVICIO DE LAS FUNCIONES G E S T I O N A R .. TRES ACTITUDES: PERSONALES TERRITORIALES .. ANTE UN ESPACIO AGRARIO MANERAS DE ACTUAR ANTE UN ESPACIO AGRARIO TRES MANERAS DE ACTUAR PERSONALMENTE E S T E R I L ANTE EL ESPACIO AGRÍCOLA, TRES ACTITUDES PERSONALES REALISMO QUE INTENTA AUTOJUSTIFICARSE UTOPÍA Asumir la incerteza EL ARTE DE LO POSIBLE EL ARTE DE HACER POSIBLE NEUTRALES “son reconsagrados” SAPROFÍTICOS SIMBIÓTICOS NEFASTOS C R E A T I V A ANTE UN ESPACIO AGRARIO, TRES MANERAS DE ACTUAR TERRITORIALMENTE • ABANDONO PROGRESIVO • CONSERVACIÓN MUSEIZANDO • PRESERVACIÓN, DESARROLO Y GESTIÓN ANTE UN ESPACIO AGRARIO TRES MANERAS DE ACTUAR TERRITORIALMENTE ABANDONO PROGRESIVO Se abandonan los campos de cultivo, crecen las malezas y las plantas arbustivas y el bosque se expande, creándose unA masa forestal muchas veces impenetrable. Con ello desaparece la memoria histórica, aumenta el riesgo de incendios, disminuye la biodiversidad, se modifica el paisaje . CONSERVACIÓN MUSEIZANDO Conservar su pura y auténtica existencia mediante la museización del espacio agrario a través de un proceso de “congelación”, como si el tiempo ya no transcurriera e interrumpiendo su evolución en un momento arbitrario de su historia. PRESERVACIÓ DESARROLLANDO… Y GESTIONANDO Resistirse a perder el pasado y querer, a partir del presente, afrontar el futuro. Asumir en el presente la incertidumbre del futuro y optar por una utopía creativa. Reconocer en el sector agrario no un elemento del pasado sino un factor estratégico de futuro. .. ACTITUDES PERSONALES Y TERRITORIALES. Y ¿DESDE EL PROYECTO? ANTE ANTE UNUN ESPACIO ESPACIO AGRARIO, AGRARIO, TRES MANERAS MANERAS DE DE ACTUAR ACTUAR DESDE EL PROYECTO “HORTULIZAR” EL ESPACIO URBANO (Incorporar el huerto en la estructura urbana) (Hortulus, i ‘jardincito’, ’parque pequeño’) ANTE UN ESPACIO AGRARIO, TRES MANERAS DE ACTUAR DESDE EL PROYECTO EL HUERTO COMO SOPORTE A LA ACTIVIDAD LÚDICA, SOCIAL Y PEDAGÓGICA • Como recurso lúdico: “El huerto como distracción, ocupación del tiempo, etc.” (Red de huertos urbanos para jubilados de BCN). • Como recurso terapéutico: “El huerto como soporte en la reinserción social”, “El huerto como soporte en terapias en programas de desintoxicación, para soporte en programas para discapacitados físicos y/o psíquicos, etc.). • Como recurso pedagógico (de aprendizaje): “El huerto en la escuela como herramienta pedagógica” (educación para la salud, educación para el consumo, educación ambiental, educación en comportamientos sociales, etc.). ANTE UN ESPACIO AGRARIO, MANERAS DE ACTUAR DESDE EL PROYECTO EL HUERTO COMO NECESIDAD VITAL • Como recurso de subsistencia: “Huertos familiares como alternativa a la demanda de alimentos y/o como mejora de una dieta equilibrada”, “El huerto como complemento económico”. • Como filosofía de vida: no constituye una práctica informal de supervivencia, sino un reto de complementariedad a otra forma de producción, diferente a la convencional. (Plantar un huerto es reivindicar la no idoneidad de nuestro estilo de vida. En este sentido, es un acto reivindicativo y subversivo) AGRICULTURA URBANA ANTE UN ESPACIO AGRARIO, MANERAS DE ACTUAR DESDE EL PROYECTO “FOLCLORIZAR” EL ESPACIO AGRARIO (Convertirlo en paisaje y terapia urbana) ANTE UN ESPACIO AGRARIO, MANERAS DE ACTUAR DESDE EL PROYECTO Sociópolis Microciudad, al barrio de la Torre, València capital. SCAPE ARCHITECTURE. Duncan Lewis. HUERTA M3 TD06. 35 Viviendas de alquiler. Jardín de naranjos El edificio se construye como un prototipo para la ocupación de parcelas con plantaciones de naranjos, en los que se mantiene el cultivo existente. MVRDV EA ARQUITECTOS. Antonio Lleyda, HUERTA TOWER R04. 96 Viviendas Protegidas. Eduardo de la Peña domEXTica En respuesta a los jardines frutales del TD 08 50 Viviendas de alquiler entorno, la "Huerta Tower" se crea mediante un bloque de veinte plantas El edificio, emplazado junto a la parcela de la piscina municipal en el del cual emergen grandes voladizos en sector sur, esta construido mediante los que se crean pequeños huertos una estructura y fachada ligera, que individuales en los que se plantará un contiene viviendas cuyo único hueco árbol frutal. De esta forma, la es una terraza-patio, entorno al cual agricultura del lugar reaparece sobre el edificio, ahora transformado en un se organizan las diversas estancia jardín vertical. ANTE UN ESPACIO AGRARIO MANERAS DE ACTUAR DESDE EL PROYECTO ANTE UN ESPACIO AGRARIO MANERAS DE ACTUAR DESDE EL PROYECTO “TRANSICIÓN PERA RELIGAR TERRITORIO” (Elemento de transición urbàno-actividades ludicorecreativas-parque extensivoparque agrario-campo) I Congreso Estatal de Agricultura Ecológica Urbana y Periurbana "Huertos Urbanos y Desarrollo Sostenible" DE ACTUAR ANTE UN ESPACIO AGRARIO MANERAS DESDE EL PROYECTO Parque Agrícola Área de actividades lúdiques recreatives Parque urbàno extensivo ANTE UN ESPACIO AGRARIO, MANERAS DE ACTUAR DESDE EL PROYECTO “VERTICALIZAR” LA AGRICULTURA (Renunciar al suelo para el cultivo) ANTE UN ESPACIO AGRARIO, MANERAS DE ACTUAR DESDE EL PROYECTO THE VERTICAL FARM La agricultura de interior/urbana ANTE UN ESPACIO AGRARIO, MANERAS DE ACTUAR DESDE EL PROYECTO The Vertical Farm Año 2050, casi el 80 % de la población de la Tierra vivirá en núcleos urbanos. La población aumentará sensiblemente. El 80 % de la Tierra apta para el cultivo se está utilizando. Cambio climático: inundaciones, sequías prolongadas, huracanes,... Destrucción de cultivos. CRISIS ALIMENTÁRIA ANTE UN ESPACIO AGRARIO, MANERAS DE ACTUAR DESDE EL PROYECTO The Vertical Farm OFRECE Producción sostenible, segura (todo el año) y variada de alimentos. Recuperación de ecosistemas sacrificados por la agricultura horizontal. Multiplicación por 4-6 de la producción por unidad de superficie. Puede llegar a 30 en el caso de los fresones. Reducción drástica del consumo de combustibles fósiles (sin tractores, escaso transporte, etc.). ANTE UN ESPACIO AGRARIO, MANERAS DE ACTUAR DESDE EL PROYECTO HYPER GREEN “La tour vivante” Año 2005 Concurso de la ciudad de Rennes (Bretaña - Francia) Taller SOA ARCHITECTES (París) 127 viviendas 8.400 m2 para despachos 6.748 m2 pera comercio 6.957 m2 para invernaderos (cultivo sin suelo). 1 biblioteca pública ANTE UN ESPACIO AGRARIO, MANERAS DE ACTUAR DESDE EL PROYECTO “ROBOTIZAR” LA ACTIVIDAD AGRÍCOLA (Renunciar, no solo al suelo sino tambient a les personas) LA PRENSA INTERNACIONAL HIZO ECO RECIENTEMENTE DE UN PROYECTO SIN PRECEDENTES: LA CONSTRUCCIÓN DE UNA GRANJA DE ROBOTS EN LOS TERRENOS AGRÍCOLAS CONTAMINADOS TRAS LA CATÁSTROFE NUCLEAR DE FUKSHIMA EN JAPÓN. Para reactivar el uso de esas tierras el Ministerio de Agricultura nipón presentó el plan llamado "Proyecto Sueños". Se trata de una granja experimental donde serán robots los encargados de realizar labores usualmente llevadas a cabo por humanos. IMPULSAR L’AGRICULTURA LOCAL Pero este proyecto no tiene como único fin recuperar estas tierras, sino que también es una apuesta de futuro para el agro nacional, duramente afectado por el envejecimiento de la clase campesina... (BBC Mundo 12.1.2012) .. CUATRO PRIORIDADES .. CUATRO PRIORIDADES: La cultura del suelo como recurso natural limitado, patrimonio comú de difícil recuperación una vez destruido .. CUATRO PRIORIDADES La cultura del suelo como recurso natural limitado, patrimonio comú de difícil recuperación una vez destruido Incorporar procesos hacia las buenas prácticas agroecológicas .. .. CUATRO PRIORIDADES La cultura del suelo como recurso natural limitado, patrimonio comú de difícil recuperación una vez destruido Incorporar procesos hacia las buenas prácticas agroecológicas Garantizar el relevo generacional con la incorporación de jóvenes, y no tan jóvenes .. CUATRO PRIORIDADES La cultura del suelo como recurso natural limitado, patrimonio comú de difícil recuperación una vez destruido 2060 Incorporar procesos hacia las buenas prácticas agroecológicas Garantizar el relevo generacional con la incorporación de jóvenes, y no tan jóvenes RELLEU GENERACIONAL La joventut rural no continua les explotacions agràries familiars Joves menors de 40 anys 12,8% Joves menors de 35 anys 6,3% 53 anys Font: NEUS MONLLOR (2011) La nova pagesia emergent RELLEU GENERACIONAL Existeix un altre perfil de jove amb vocació, però sense origen agrari directe… els seus pares no treballen en el sector agrari Àrees rurals (41 41%) i urbanes (59 59%) No agrària (80 80%) Formació universitària (63 63%) Percentatge elevat de dones (57 57%) Pla d’empresa (56 56%) Agrària (20 20%) Us habitual del correu electrònic (91 91%) Web pròpia (63 63%) Optimistes mirant el futur (81 81%) RELLEU GENERACIONAL EL CAMÍ PER SER PAGÈS/A PUNT DE PARTIDA PERIODE DE INCORPORACIÓ PERIODE DE PLANIFICACIÓ 0-3 anys Exploració Decisió 4-7 anys Arrancada Redefinició L’experiència i el compromis van en augment... 8-10 anys Establiment < 11 anys Consolidació Cada FASE té unes necessitats especifiques i diferents Font: Neus Monllor (2010) La incorporació de joves al camp .. CUATRO PRIORIDADES La cultura del suelo como recurso natural limitado, patrimonio comú de difícil recuperación una vez destruido Incorporar procesos hacia las buenas prácticas agroecológicas Garantizar el relevo generacional con la incorporación de jóvenes, y no tan jóvenes Establecer circuitos de comercialitzación de proximidad (ccp) y alianzas entre los consumidores individuales o agrupados en grupos o en cooperativas de consumo .. CIRCUITOS DE COMERCIALITZACIÓN DE PROXIMIDAD TIEMPO Tiempo = Horas máximas transcurridas desde la recolección y el/la consumidor/a (24-36-48 horas?). DISTANCIA PROXIMIDAD = Distancia = km entre el/la agricultor/a y el/la consumidor/a (km alimentario: 40-90-100 km) (km cero: producto y consumo local) ESTACIONALIDAD Estacionalidad = cada cosa a su tiempo. MODELO Modelo = modelo de empresa agraria y modelo de consumo .. TIEMPO DISTANCIA CIRCUITOS DE COMERCIALIZACIÓN DE PROXIMIDAD ESTACIONALIDAD .. TIEMPO DISTANCIA CIRCUITOS DE COMERCIALIZACIÓN DE PROXIMIDAD ESTACIONALIDAD CONOCIMIENTO .. TIEMPO DISTANCIA CIRCUITOS DE COMERCIALIZACIÓN DE PROXIMIDAD ESTACIONALIDAD CONOCIMIENTO Modelo de empresa agraria y de consumo .. TIEMPO DISTANCIA CIRCUITOS DE COMERCIALIZACIÓN DE PROXIMIDAD ESTACIONALIDAD CONOCIMIENTO Modelo de empresa agraria y de consumo VIVENCIA PERSONAL + EMOCIÓN HAGAMOS UN JUEGO 1 2 3 Círculo de estudio de proximidad Adaptado del “Lanscape circle study”. O’Regan Terry 4 5 50 Km. .. ¿CUÁLES SON LAS VOLUNTADES NECESARIAS PARA HACER, ACTUAR, MODIFICAR... UN ESPACIO AGRÍCOLA? 1. Las políticas 2. Las funcionariales 3. Las sectoriales (agricultores/as) 4. El pacto (vínculo de voluntades) 5. El consumidor/la consumidora (COMPLICIDAD SOCIAL) .../... .. ¿CUÁNDO COMIENZA Y ACABA EL PROCESO AGRÍCOLA? .. ¿CUÁNDO COMIENZA Y ACABA EL PROCESO AGRÍCOLA? .. ¿CUÁNDO COMIENZA Y ACABA EL PROCESO AGRÍCOLA? .. ¿CUÁNDO COMIENZA Y ACABA EL PROCESO AGRÍCOLA? LA GASTRONOMÍA TAMBIÉN FORMA PARTE DE LA BUENA VIDA El director en España de la empresa de promoción del sector y la cultura agroalimentaria francesa Sopexa, Rafael Expósito, ha destacado que los resultados del sondeo revelan que los españoles incluyen en su concepto de "buena vida" aspectos como "viajar" (52,6 por ciento) o "tener tiempo libre" (49,4 por ciento).A continuación, los encuestados nacionales eligen opciones como "ser millonario" (36,4 por ciento), "tener muchos amigos" (36 por ciento), "disfrutar de comidas entre amigos" (27,9 por ciento) y "no trabajar" (25,7 por ciento). Además, el 95,8 por ciento de los españoles consideran que la gastronomía forma parte de la "buena vida“. 11.02.2011 EFEAGRO. .. ¿CUÁNDO COMIENZA Y ACABA EL PROCESO AGRÍCOLA? INCORPORAR AL/LA CONSUMIDOR/A AL PROYECTO AGRARIO Y AL/LA AGRICULTOR/A AL PROYECTO DEL CONSUMIDOR .. ¿CUÁNDO COMIENZA Y ACABA EL PROCESO AGRÍCOLA? TENIENDO PRESENTE QUE... PRODUCIR Y CONSUMIR SON ACTOS CULTURALES • PRODUIR EN Y DESDE UN TERRITORRIO CONCRETO • HACE FALTA FIDELIZAR EL ACTO CULTURAL LIGADO AL TERRITORIO • COMER, UN ACTO AGRÍCOLA .. ¿CUÁNDO COMIENZA Y ACABA EL PROCESO AGRÍCOLA? “No hemos de ser consumidores/as, sino coproductores/as, parte activa en la producción, porque cuando comemos realizamos un acto agrícola, es un acto de responsabilidad, no de consumo” • COPRODUCTORES/AS • COMSUMOACTORES/AS .. «A mí me gusta el paisaje. He tratado de describir algunos. No paisajes puramente geológicos, sino los verdaderos, que son los construidos por los campesinos» Pla, J. (1979). Notes del capvesprol, dentro de Obra completa. Barcelona: Destino, volumen 35, pág. 212. Josep Pla (Palafrugell, 1897 - Llofriu, 1981) «Los paisajes más bellos son los que nacen de una belleza utilitaria, comestible…» Pla, J. (1976). Tres guíes, dentro de Obra completa. Barcelona: Destino, volumen 30, pág.763. «La gastronomía era una forma de entender el paisaje. La connotación gastronómica del paisaje, en Pla, se puede concretar en el gusto por los alimentos frescos y por los platos unidos de alguna forma con el paisaje más cercano». Paül, V i Tort, J (2009) L’empordà de Josep Pla. Publicaciones de l’Abadia de Montserrat. Colección Descoberta, n. 17 ¿QUE ES EL PARQUE AGRARIO DEL BAIX LLOBREGAT? [...] Lo que más me llama la atención [de Itàlia] es que, con la escusa de la multifuncionalidad, siempre asocian ‘parque agrícola’ a uso y disfrute ciudadano, al final el Baix Llobregat va a ser el ‘perro verde’. En España, perro verde significa una persona rara, diferente. El dicho "mas raro que perro verde". Anna Zazo, arquitecta (ETSAM-UPM) 23.5.2012 [...] Lo que más me llama la atención [de Itàlia] es que, con la escusa de la multifuncionalidad, siempre asocian ‘parque agrícola’ a uso y disfrute ciudadano, al final el Baix Llobregat va a ser el ‘perro verde’. En España, perro verde significa una persona rara, diferente. El dicho "mas raro que perro verde". Anna Zazo, arquitecta (ETSAM-UPM) SÍ, PERRO VERDES PERO RESULTONES CARACTERIZACIÓN DE LOS ESPACIOS AGRARIOS PERIURBANOS CARACTERIZACIÓN DE LOS ESPACIOS AGRARIOS PERIURBANOS CARACTERIZACIÓN DE LOS ESPACIOS AGRARIOS PERIURBANOS Mantenimiento de la actividad agraria AGROECONÓMIA Producción de alimento de proximidad CARACTERIZACIÓN DE LOS ESPACIOS AGRARIOS PERIURBANOS Mantenimiento de la actividad agraria AGROECONOMÍA Producción de alimento de proximidad ¿A QUÉ NO REFERIMOS CUANDO HABLAMOS DE AGROECONOMIA, DE ACTIVIDAD AGRÍCOLA ? CARACTERIZACIÓN DE LOS ESPACIOS AGRARIOS PERIURBANOS Mantenimiento de la actividad agraria AGROECONOMÍA Producción de alimento de proximidad ¿A QUÉ NO REFERIMOS CUANDO HABLAMOS DE AGROECONOMÍA, DE ACTIVIDAD AGRÍCOLA ? CARACTERIZACIÓN DE LOS ESPACIOS AGRARIOS PERIURBANOS Mantenimiento de la actividad agraria AGROECONOMÍA Producción de alimento de proximidad ¿A QUÉ NO REFERIMOS CUANDO HABLAMOS DE AGROECONOMÍA, DE ACTIVIDAD AGRÍCOLA ? PRODUCCIÓN + COMERCIALIZACIÓN + RECURSOS + MEDIO .. .. BARCELONA .. PARC AGRARI DEL BAIX LLOBREGAT UNO DE LOS 12 ESPACIOS QUE GESTIONA LA DIPUTACIÓ DE BARCELONA Parc Natural Sant Llorenç del Munt i l’Obac 13.694 ha Parc Natural del Montseny 30.120 ha Parc del Garraf 12.376 ha Parc del Castell de Montesquiu Parc del Montnegre i el Corredor Parc d’Olèrdola 547 ha 15.010 ha 608 ha Parc de la Serralada Litoral 4.046 ha Parc de la Serralada de Marina 2.086 ha Parc del Foix 2.900 ha Espai Natural Guilleries - Savassona 8.300 ha Parc Agrari del Baix Llobregat 3.352 ha Parc de Collserola 8.000 ha 101.039 ha .. 14 MUNICIPIOS 700.000 HABITANTES 1900 1976 Barcelona Aeropuerto .. SIG@T Agricultura aire libre 1.647,69 49,15 Agricultura bajo plástico 59,26 1,17 Construcciones agrarias 31,71 0,95 Huertos precarios/marginales 241,88 7,22 Red hídrica y de riego 302,08 9,01 Red viaria 225,93 6,74 Campos abandonados 192,03 5,73 Ocupaciones no agrarias 205,08 6,12 Otros 446,90 13,91 3.352,56 100,00 TOTAL ÀMBITO DEL PARQUE 3.352ha SUPERFÍCIE AGRÍCOLA ÚTIL 1.892 ha (56,4 %) .. ÁMBITO DEL PARQUE = 3.352,56 ha SUPERFÍCIE AGRÍCOLA ÚTIL = 1.892 ha (56 %) NÚMERO DE EXPLOTACIONES agrícolas = 500 OCUPADOS AGRARIOS: Titulares, familiares y asalariados fijos = 900 DEDICACIÓN DEL TITULAR: Tiempo total y principal 75 %, tiempo parcial 25 % DISTRIBUCIÓN DE LOS CULTIVOS Horticultura aire libre ............... 1.043 ha (55,1 %) Hortucultura bajo cubierta ....... 59 ha ( 3,1 %) Fruticultura ................................ 182 ha ( 9,2 %) Olivo ........................................... 32 ha ( 1,7 %) Otros ......................................... 576 ha (30,4 %) RÉGIMEN DE TENENCIA DE LA TIERRA Propiedad .................. 44 % Arrendamiento ........... 56 % ¿QUÉ ES UN PARQUE AGRARIO? QUE ES UN PARQUE AGRARIO? ES UNA HERRAMIENTA DE GESTIÓN PARA: - Consolidar y desarrollar la base territorial (disponer de suelo para cultivar) DETRAERLA DEL PROCESO URBANIZADOR - Facilitar la continuidad de la actividad agrícola (presencia de agricultores/as) ZONA DE ACTIVIDADES ECONÓMICAS - Impulsar programas específicos que permitan preservar los valores y desarrollar las funciones del espacio agrario (gestión sostenible) -Comprometerse con el futuro (innovación tecnológica) - Relacionarse, coordinarse y corresponsabilizarse las administraciones y el sector agrario (red de cooperación) TERRITORIO CON PROYECTO RECONOCIMIENTO A TRAVÉS DE LA PROTECCIÓN Y DE LA GESTIÓN PARQUE AGRARIO NO ES Un espacio natural Un parque temático Un parque etnológico Un museo “vivo” Una reserva para otros posibles usos .../... EL PARQUE AGRARIO ES UNA HERRAMIENTA DE GESTIÓN Y NO UN MÉTODO DE MOMIFICACIÓN DE ESPACIO AGRARIO. PARQUE AGRARIO ES ACTIVIDAD AGRARIA PRESÉNCIA DE AGRICULTORES/AS ZONA DE ACTIVIDADES ECONÓMICAS APUESTA DE FUTURO TERRITORIO DE CALIDAD COMPETITIVIDAD INNOVACIÓN GESTIÓN …/… PARQUE AGRARIO ES - Voluntad política para intervenir en preservar un espacio. - Voluntad concreta para garantizar la continuidad del uso agrario. - Voluntad de impulsar programas específicos que permitan su desarrollo. - Voluntad de preservar, entendiendo que constituye un agroecosistema y se está en un territorio sistémico. G E S T I Ó N .. ¿EN BASE A QUÉ GESTIONAMOS ESTE TERRITORIO? DINAMITZACIÓN TERRITORIAL ¿Quién? ENTE DE GESTIÓN PARQUE PARC AGRARIO AGRARI PLAN DE GESTIÓN Y DESARROLLO PLAN ESPECIAL DE ORDENACIÓN GESTIÓN Y DESARRROLLO ESTABILIDAD TERRITORIAL ¿Qué? ¿Dónde? ENTE GESTOR Ajuntament de Castelldefels Ajuntament de Cornellà Ajuntament del Papiol Ajuntament del Prat Ajuntament de Gavà Ajuntament de St. Joan Despí Ajuntament de St. Vicenç dels Horts EL CONSORCI DEL PARC AGRARI DEL BAIX LLOBREGAT Ajuntament de l’Hospitalet Ajuntament de Molins Ajuntament de Pallejà Ajuntament de Sant Boi Ajuntament de Sant Feliu Ajuntament de Sta. Coloma Cervelló Ajuntament de Viladecans 14 municipios 1998 2007 ESTABLECER ESTRATEGIAS • LÍNEA ESTRATÉGICA 1: Conseguir la eficiencia de las infraestructuras y de los servicios generales del territorio agrario. • LÍNEA ESTRATÉGICA 2: Promover de sistemas de producción y comercialización que favorezcan el incremento de las rentas de las explotaciones agrarias • LÍNEA ESTRATÉGICA 3: Fomentar la implantación de servicios, la modernización y la mejora de la viabilidad de las explotaciones agrarias. • LÍNEA ESTRATÉGICA 4: Conseguir un espacio de calidad integrado en el territorio y en armonía con el medio natural. • LÍNEA ESTRATÉGICA 5: Consolidar y dar a conocer el patrimonio natural y cultural del Parc Agrari sin interferencias con la actividad agraria. PLAN DE GESTIÓN Y DESARROLLO PARA CON CRETAR, HACE FALTA TENER LAS IDEAS CLARAS SOBRE DOS CUESTIONES PLAN DE ACTUACIONES 2010-2011 ¿A QUÉ NOS REFERIMOS CUANDO HABLAMOS DE ACTIVIDAD AGRÍCOLA? ¿CUÁNDO COMIENZA Y ACABA EL PROCESO AGRÍCOLA? •LÍNEA ESTRATÉGICA 1: Conseguir la eficiencia de las infraestructuras y de los servicios generales del territorio agrario. MEJORA DE LA RED DE CAMINOS Y RED DE RIEGOS CONTROL Y MEJORA DE LA CALIDAD DEL AGUA Y UTILIZACIÓN DE AGUA REGENERADA SERVICIOS GENERALES: Vigilancia rural, subministro de gas-oil, recogida de plásticos y envases, limpieza de vertederos... •LÍNEA ESTRATÉGICA 2: Promover de sistemas de producción y comercialización que favorezcan el incremento de las rentas de las explotaciones agrarias FOMENTO DE LA PRODUCCIÓN INTEGRADA Y ECOLÓGICA IMPULSO A LAS MARCAS Y DISTINTIVOS DE CALIDAD •LÍNEA ESTRATÉGICA 2: Promover de sistemas de producción y comercialización que favorezcan el incremento de las rentas de las explotaciones agrarias CAMPAÑAS GASTRONÓMICAS RESTAURANTES Triángulos de sobremesa para los restaurantes Campañas gastronómicas: 36 restaurantes •LÍNEA ESTRATÉGICA 2: Promover de sistemas de producción y comercialización que favorezcan el incremento de las rentas de las explotaciones agrarias APOYO A NUEVAS INICIATIVAS EMPRESARIALES COMERCIALES Can Perol, S.L. Cal Rosset (Sant Vicens dels Horts) (Sant Vicens dels Horts) -- 6 socios -- 2 socios www.canperol.com www.calrosset.com .. •LÍNEA ESTRATÉGICA 2: Promover de sistemas de producción y comercialización que favorezcan el incremento de las rentas de las explotaciones agrarias www.elcampacasa.com 71 .. .. .. •LÍNEA ESTRATÉGICA 3: Fomentar la implantación de servicios, la modernización y la mejora de la viabilidad de las explotaciones agrarias.. ACUERDOS Y AYUDAS A LAS COOPERATIVAS Y ASSOCIACIONES DE AGRICULTORES Y PROGRAMAS DE FORMACIÓN ESPECÍFICA MEJORA DE LOS PUNTOS DE VENTA Y PROMOCIÓN DE LAS PRODUCCIONES .. CIRCUITOS DE COMERCIALITZACIÓN DE PROXIMIDAD HOLERITURISMO Holus, eris: verdura, hortaliza CIRCUITOS DE COMERCIALITZACIÓN DE PROXIMIDAD DEMANDA HOLERITURISMO Descubrir Observar Experimentar Saborear CIRCUITOS DE COMERCIALITZACIÓN DE PROXIMIDAD DEMANDA .. Ferran Adrià propone que el mejor maridage para la alcahofa es la cerveza. Para ello crea INEDIT de Estrella DAMM. Ferran Adrià visita el Parc Agrari .. La DAMM colabora con el Holeriturismo de la Carxofa Prat DEMANDA CAMPAÑAS GASTRONÓMICAS RESTAURANTES Campanyes gastronòmiques: 36 restaurants Triángulos de sobremesa para los restaurantes .. •LÍNEA ESTRATÉGICA 4: Conseguir un espacio de calidad integrado en el territorio y en armonía con el medio natural.. RECOGIDA DE PLÁSTICOS DE INVERNADERO Y ENVASES ACTUACIONES QUE CONTRIBUYAN A PRESERVAR LOS RECURSOS NATURALES, EL PATRIMONIO ARQUITECTÓNICO Y CULTURAL Y LA AGROBIODIVERSIDAD ACCIONES DE MEJORA DE LA CALIDAD PAISAJÍSTICA ARBORÉTUM DE VARIEDADES TRADICIONALES DE FRUTALES * Ciruela: Llevador, Rosella, Valentins, Falsa Clàudia, Fulla d’Avellaner, Reineta, Rogeta d’Agost, Llàgrima d’Or, Vallespir Pruna Llevador, Conguito, Claudia Tolosa * Pera: Castells, Moscatella, Campmanya, 9 espécies/ 60 variedades Cuixa de dona, Canyella, Flor d’Hivern, Camosina, Sarmenya * Melocotón: Belga, Amsdem, Escarolita, Benvingut, Gabatx tou, Rondan, Tres dies, Roquet Gelat, Resclós, Gabatx 3, Gabatx St. Jaume, Roqueta *Manzana: Del Ciri Groc, Camosa, Manyaga, Del Ciri vermell, Cara Bruta, Bellesa de Roma, Verd Donzella, Sta. Joana, Periquet * Cereza: Forta, Cua Llarga, Villareta, Tiritos, Sant Pere, Cor de Colom 1,8 ha * Olivo, caqui, vid y higuera .. •LÍNEA ESTRATÉGICA 5: Consolidar y dar a conocer el patrimonio natural y cultural del Parc Agrari sin interferencias con la actividad agraria. PROGRAMA PEDAGÓGICO: “EL ECOSISTEMA AGRARIO” ACTIVIDADES DIVERSAS DIRIGIDAS AL CIUDADANO EN GENERAL: Exposiciones, ferias, visitas, cursos, etc. ACTIVIDADES EDUCATIVAS PARA ESCUELAS Fiesta del Libro Gigante de Recetas de Cocina del Parc Agrari: 275 recetas DEMANDA ACTIVIDADES EDUCATIVAS PARA ESCUELAS .. DESDE EL PARC AGRARI APOYAMOS INICIATIVAS ENCAMINADAS A INCENTIVAR LA FORMACIÓN, LA INVESTIGACIÓN Y EL DEBATE SOBRE LOS ESPACIOS AGRARIOS PERIURBANOS DICTAMEN (NAT/204) "La agricultura periurbana“ Bruselas, 16 de septiembre de 2004 Máster en Sistemas Agrarios Periurbanos FUNDACIÓN DEL ESPACIO AGRARIO PERIURBANO CARTA DE LA AGRICULTURA PERIURBANA ESTRUCTURA DE LA CARTA Preámbulo Premisas Objetivos Actuaciones 1. Ámbito del reconocimiento 2. Ámbito de la protección y la gestión territorial 3. Ámbito de la gobernanza 4. Ámbito de la gestión agronómica 5. Ámbito de la comercialización 6. Ámbito del paisaje y el patrimonio cultural 7. Ámbito de la biodiversidad Llamamiento EN DEFINITIVA… LA CARTA DE LA AGRICULTURA PERIURBANA Quiere ser un elemento más para poner de manifesto la necesidad urgente de la preservación, la ordenación, el desarrollo y la gestión de los espacios agrarios periurbanos .. DEJÉMOSLO CLARO… .. ¿PUEDEN HABER ESPACIOS AGRÍCOLAS SIN AGRICULTORES/AS? .. NO !!! .. UN ESPACIO AGRÍCOLA, ¿ES UN ESPACIO NATURAL? .. NO !!! .. PUEDE HABER ESPACIO AGRÍCOLA EN UN ESPACIO NATURAL? .. SÍ !!! ... pero... .. UN ESPACIO AGRÍCOLA EN UN ESPACIO NATURAL, ¿PUEDE SER UNA OPORTUNIDAD? .. SÍ !!! ... pero... .. ¿UN/UNA AGRICULTOR/A ES UN/UNA JARDINERO/A ? .. NO !!! .. ¿UN/UNA AGRICULTOR/A ES UN/UNA EMPRESARIO/A? .. SÍ !!! .. ¿EL PAISAJE AGRÍCOLA ES UN FIN EN SÍ MISMO? .. NO !!! …ES LA CONSECUENCIA DEL DINAMISMO DE LA ACTIVIDA AGRÍCOLA PRODUCTIVA .. UN MUNICIPIO, ¿PUEDE SER SOSTENIBLE SIN TENER SUELO AGRÍCOLA? .. NO !!! .. CONSERVAR UN ESPACIO AGRÍCOLA, ¿TIENE SENTIDO SIN GESTIÓN? .. NO !!! .. CONSERVAR SIN GESTIONAR ES CONVERSAR .. PRESERVAR DESARROLLAR GESTIONAR .. Es decir... IMPULSAR INSTRUMENTOS TERRITORIALES DE CONCERTACIÓN DESDE ESTRATEGIAS DE PROTECCIÓN Y GESTIÓN .. ¿TIENE FUTURO LA AGRICULTURA? ALGUNOS CREEMOS QUE • LOS AGRICULTORES NO SON UNA REMINISCENCIA DEL PASADO, SINO UNA PARTE INTEGRAL DE NUESTRO TIEMPO Y DE NUESTRA SOCIEDAD, UNA NECESIDAD • LA AGRICULTURA TAMBIEN ES UNA OPORTUNIDAD PARA CREAR PUESTOS DE TRABAJO, Y LA CRISIS LO DEMUESTRA • EUROPA TIENE QUE RECONSTITUIR UNA NUEVA AGRICULTURA DONDE LOS JÓVENES TENGAN UN PAPEL FUNDAMENTAL • .../... ALGUNOS CREEMOS QUE .../... • LA REGENERACIÓN DE LA AGRICULTURA VENDRÁ DE LA INCORPORACIÓN DE JÓVENES •LA AGRICULTURA SERÁ UN SECTOR ESTRATÉGICO • ES NECESARIO POTENCIAR EQUIPOS JÓVENES CON EXPERIENCIA Y UNOS TERCEROS AFIRMAN QUE S’ha de saber mundialitzar i alhora desmundialitzar. [...] Ens cal desmundialitzar per donar un paper preponderant a l’economia social i solidària, per salvaguardar l’economia regional, per preservar l’agricultura per a consum humà i l’alimentació que hi està lligada, els artesans i el comerç de proximitat [...] Stéphane Hessel i Edgar Morin. (2012) El camí de l'esperança. Una crida a la mobilització cívica. DestinoPaidós.(Pàg. 18) Y UNOS TERCEROS AFIRMAN QUE Un estudio de Creafutur y ESADE señala un cambio en el modelo de consumo mundial: del consumismo feliz al consumo ciudadano Barcelona, 18 de Mayo de 2012 Los sectores con más futuro Además, el estudio también hace un análisis de las tendencias de futuro en distintos sectores. De esta forma, concluye que los sectores con más futuro son los de la alimentación y la salud, el del transporte y la tecnología, el del equipamiento del hogar, el del ocio, la restauración y el turismo, y el del comercio minorista u online. Y UNOS TERCEROS AFIRMAN QUE I què pot fer el president d’un país? Primer cal reconèixer el problema. Repensar-ho tot en clau local. Prioritzar sectors que ara no es prioritzen, com el primari. Mirar quins recursos tenim per assegurar una alimentació i una aigua de qualitat. Recuperar l’activitat local fins i tot a escala d’ofici artesanal. I introduir el racionament. ARA. Divendres, 18 de maig del 2012 .. HEMOS DE ESTAR CONVENCIDOS Y CONVENCIDAS DE QUE... .. PRESERVAR UN ESPACIO AGRÍCOLA SUPONE... UN HOMENAJE A LA HISTORIA DE LOS HOMBRES Y DE LAS MUJERES QUE HAN TRABAJADO LA TIERRA .. PRESERVAR UN ESPACIO AGRÍCOLA SUPONE... UN ABRIR PUERTAS PARA AQUELLOS QUE QUIEREN CONTINUAR O INCORPORARSE AL TRABAJO DE LA TIERRA .. PRESERVAR UN ESPACIO AGRÍCOLA SUPONE... VISUALITZAR LA VOLUNTAD DE DAR ESTABILIDAD A UN ESPACIO AGRÍCOLA Y DE ARTICULAR UNA GESTIÓN .. PRESERVAR UN ESPACIO AGRÍCOLA SUPONE... APOSTAR POR EL FUTURO A PARTIR DE UN COMPROMISO EN LA GESTIÓN DEL PRESENTE .. …Y SOBRE TODO NO HEMOS DE OLVIDAR NUNCA QUE EL OBJETIVO DE TODO ELLO ES… .. CONSOLIDAR Y DESARROLLAR LA BASE TERRITORIAL Y FACILITAR LA CONTINUIDAD DE LA ACTIVIDAD AGRARIA .. TENIENDO PRESENTE QUE... SIN AGRICULTORES/AS NO HAY ACTIVIDAD AGRARIA NI ESPACIO AGRARIO .. “DE JOVEN CREES QUE PUEDES CAMBIAR EL MUNDO Y, A MEDIDA QUE CRECES, CONSIDERAS QUE ES IMPOSIBLE. PERO EN REALIDAD TENÍAS RAZÓN CUANDO ERAS JOVEN” .. ... Y ESTA ES LA SEXTA HERRAMIENTA (VOLUNTAT) IMPRESCINDIBLE PARA IMPULSAR INICIATIVAS COMO EL PARQUE AGRÍCOLA 6. La militancia .. ... Y ESTA ES LA SEXTA HERRAMIENTA (VOLUNTAT) IMPRESCINDIBLE PARA IMPULSAR INICIATIVAS COMO EL PARQUE AGRÍCOLA 6.- La militancia Constancia y persistencia en la lucha para conseguir la preservación, la ordenación, la gestión y el desarrollo de los espacios agrarios .. ¿CUÁLES SON LAS VOLUNTADES QUE ES NECESARIO HACER HACER PARA ACTUAR, MODIFICAR... UN ESPACIO AGRÍCOLA? PARA IMPULSAR INICIATIVAS COMO EL PARQUE AGRÍCOLA 1. Las políticas 2. Las funcionariales 3. Las sectoriales (agricultores/as) 4. El pacto (vínculo de voluntades) 5. El consumidor/la consumidora (Complicidad social) 6. La militancia .. DECLARACIÓN DE PRINCIPIOS ”M’esforçaré per no participar d’aquesta filosofia pessimista (que va bé als que manen) i no em resignaré a condemnar l’agricultura; no m’avindré a matar la terra. Cal que l’ofici de llaurador –el d’hortalà també- siga digne i no el més miserable. No vull admetre que llur treball haja esdevingut anacrònic, ni que tots s’hagen de convertir en jardiners decoratius i supernumeraris. La museïtzació dels nostres regadius no em conhorta. És que no hi ha tècnics – agrònoms, sociòlegs, paisatgistes, planificadors- que ho puguen redreçar?” V. M. ROSSELLÓ : “Les hortes mediterrànies. Perspectiva llunyana d’un ideal anacrònic”, L’Horta. El paisatge de la memòria, Afers, 47, pp. 129-135 “Me esforzaré por no participar de esta filosofía pesimista (que va bien a los que mandan) y no me resignaré a condenar la agricultura; no aceptaré matar a la tierra. Es necesario que el oficio de agricultor –el de hortelano también- sea digno y no el más miserable. No quiero admitir que su trabajo se haya convertido en anacrónico, ni que todos deban convertirse en jardineros decorativos y supernumerarios. La museización de nuestros regadios no me satisface. ¿Es que no hay técnicos – agrónomos, sociólogos, paisagistas, planificadores- que no lo puedan enderezar?” .. EN DEFINITIVA... .. HEMOS REFLEXIONADO SOBRE LA NECESIDAD DEL COMPROMISO COLECTIVO PARA UN TERRITORIO AGRÍCOLA PARA IMPULSAR INICIATIVAS COMO EL PARQUE AGRÍCOLA .. Y QUE ELLO SOLO ES POSIBLE SI SE AÚNAN VOLUNTADES POLÍTICAS FUNCIONARIALES SECTORIALES QUE SE VINCULAN MEDIANTE UN PACTO QUE TIENEN COMO ALIADOS A LOS/LAS CONSUMIDORES/AS Y QUE NO RENUNCIAN A LA MILITANCIA .. QUIZÁS NO PODEMOS CAMBIAR LAS CIRCUNSTANCIAS EN QUE NOS HALLAMOS, PERO SÍ QUE PODEMOS CAMBIAR NUESTRA MANERA DE INTERPRETARLAS .. DE CADA UNO/UNA DE NOSOTROS/AS DEPENDE... .. MUCHAS GRACIAS