Fonemas oclusivos

Anuncio
Lingüística
Indoeuropea
Tema 2
Fonemas oclusivos
Definición
aquellos en cuya emisión el paso del
aire procedente de los pulmones es
totalmente interrumpido en un punto
Fonemas
oclusivos
Punto de
articulación
Sonoro: vibración de cuerdas vocales
Modo de
articulación
Sordo: no vibración de cuerdas vocales
Aspirado: emisión de aire excendente
Reconstrucción
Oclusivas
Labial
Dental
Velar
Labiovelar
Palatal
/b/
/d/
/g/
/gu/
/g̑/
/bh/
/dh/
/gh/
/guh/
/g̑h/
/p/
/t/
/k/
/ku/
/k̑/
/ph/
/th/
/kh/
/kuh/
/k̑h/
Reconstrucción
Oclusivas
Labial
Dental
Velar
Labiovelar
/b/
/d/
/g/
/gu/
/bh/
/dh/
/gh/
/guh/
/p/
/t/
/k/
/ku/
Labiales
z *ped- / *pod- ‘pie’, *pedom ‘paso’
{ ai. av. pad- ‘pie’
{ gr. ποδός (G.)
{ lat. pedis (G.)
{ alb. posh-të ‘subterráneo’
{ lit. pédà ‘pisada’
{ aesl. pěšЬ ‘a pie’
{ toc.A pe
{ toc. B paiyye
{ hit. luv. pata{ gót. fotus [cf. fútbol < ingl. foot ‘pie’ < ingl.ant. fot]
{ arm. het ‘pisada’
{ arm. otn ‘pie’
{ air. is ‘debajo de’ (e.d. ‘al pie de’)
Labiales
z *pHtēr ‘padre’ >
{ ai. pitá{ gr. πατήρ
{ lat. pater
{ toc. A pacar
{ toc. B pacer
z *septm ‘siete’>
{ ai. saptá
{ av. hapta
{ gr. ἑπτά
{ lat. septem
{ lit. septintas ‘séptimo’
{ toc. A spät
{ hit. šiptami-ya-
{ gót. fadar
{ aaa. fater
{ arm. hair
{ gót. sibun
{ air. athir
{ air. sechtmad
{ arm. ewtcn
Labiales
z *mb-r/u- ‘humedad’ >
{ai. ambu{gr. ὄµβρος
{lat.
z imber ‘lluvia’
z imbuo ‘embeber’
z *dheub- ‘profundo’ >
{let. duôbs
{gót. diups ‘hondo’
{toc. A top ‘mina’
z *kob- ‘buena suerte’ >
{arm. amp ‘nube’
{air. cob ‘triunfo’
{aesl. kobЬ ‘genio’
{aisl. happ ‘suerte’
{ing. happy
Labiales
z *bher- ‘llevar’ >
{ai. bhárami
{av. baraiti
{gót. baíra
{air. biru
{arm. berem
{alb. bie
{lit. beriù
{aesl. bero
{mesap. ma-beran
{toc. AB pär-
{gr.
z φέρω
z φόρος ‘carga’
z φώρ, -ός ‘ladrón’
{lat.
z fero
z fur > esp. hurón
Labiales
z *nebh- ‘nube, niebla’ >
{ai. nábhas{av. nabah- ‘cielo’
{lat. nebula
{aaa. nebul
{lit. debesis
{aesl. nebo ‘cielo’
{toc A. nepiš ‘cielo’
{gr. νέφος, νεφέλη
Tabla Labiales
IE
*p
ai.
p
av.
p
f
gr.
π
lat.
p
gót.
f
b
air.
Ø
arm. h Ø w
alb.
p
lit.
p
aesl.
p
toc.
p
*b
b
b
β
b
p
b
p
b
b
b
p
*bh
bh
b
φ
f
b
b
b
b
w
b
b
b
p
Dentales
z *treyes *tri ‘tres’ >
{ ai. tráyah
{ gr. τρεῖς
{ lat. tre@s
{ air. tri
{ alb. tre
{ lit. try)s
{ aesl. trЬje
{ toc. A tre
{ toc. B trai
{ hit. tri{ av. θrayas
{ gót. þreis
z *ters- *trs- ‘secar, tener sed’ >
{ ai. trs¢yati
{ av. taršu- ‘seco’
{ gr.
z τέρσοµαι ‘secarse’
z ταρσός 'planta del pie'
{ lat.
z torreo
z terra
{ air. tirim ‘seco’
{ alb. ter ‘secarse’
{ gót. ga-þaírsan
{ aaa. derren
{ arm. tcaramim
Dentales
z *dekm ‘diez’ >
{ai. daśa
{av. dása
{gr. δέκα
{lat. decem
{air. deich
{alb. djtë ‘década’
{lit. dešimtìs
{aesl. desetЬ
{gót. taíhun
{anglos. tien
{arm. tasn
z *deH3- ‘dar’ >
{ai. dádati
{av. dadaiti
{gr. δίδωµι
{lat. do
{alb. dashë (aor.)
{lit. dúomi
{aesl. dastЬ
{hit. da- 'tomar
{arm. tam
Dentales
z *dheH1- ‘poner’ >
{ ai. dádhati
{ av. dadaiti
{ gót. ga-deþs ‘acción’
{ air. dal ‘reunión’
{ lit. déti ‘poner’
{ aesl. děti
{ arm. edi
{ hit. dai{ lat. con-dere ‘fundar’
{ toc. A ta(s){ toc. B te(s)-
{ gr.
z τίθηµι
z θέµα 'proposición'
{ lat.
z feci (perf.)
z officium
z facilis
z fas ‘lo permitido'
Dentales
z *rudh- ‘rojo’ >
{ai.
z rudhiráz ródhita-
{lat. rufus
{gr. ἐρυθρός
{lat.
z ruber
z robus
{gót. raudan
{air. ruad
{lit. rùdas
{aesl. rudЬ;
{toc. A rtär{toc. B ratre
Tabla Dentales
IE
ai.
av.
gr.
lat.
gót.
air.
arm.
alb.
lit.
aesl.
toc.
*t
t
t
θ
τ
t
Þ
t
tc
t
d
th
d
y
d
t
t
t
*d
d
d
δ
d
t
d
t
d
t
t
t
*dh
dh
d
θ
f d b
d
d
d
d
d
d
t
Velares
z *(s)ker- ‘cortar’ >
{ ai. krnáti ‘herir’
{ av. karзt{ gr.
z κείρω
z κόρµος ‘leño’
{ lat. cortex ‘corteza’
{ air. scar(a)im ‘separar’
{ alb. sh-kjer ‘lastimarse’
{ lit. skiriù
{ aesl. okrЬniti ‘amputar’
{ toc. A kärst{ hit. kartai- ‘eliminar’
{ gót. haírus ‘espada’
{ arm. kcerem ‘raspar’
z *leuk- ‘lucir, luz’ >
{ ai. roká{ gr. λευκός ‘blanco’
{ lat.
z luceo
z lucubro ‘trabajar con luz de
noche’]
{ lit. laûkas ‘pálido’
{ toc. A-B luk{ hit. luk(k)- ‘brillante’
{ av. raoxsna- ‘brillante’
{ gót. liuhaþ
{ air. luchair ‘brillo’
Velares
z *yugom ‘yugo’ >
z *aug-, *ug- ‘crecer’ >
{ai. yugám
{gr. ζυγόν
{lat. iugum
{aesl. igo
{hit. yugan
{ai. ugrá- ‘poderoso’
{av. ugra- ‘fuerte’
{gr. αὔξω < *aug-so
{lat.
{gót. juk
{arm luk
{toc. A yokäm ‘puerta’
{lit. áugu
z augeo
z augustus;
{gót. aukan
{toc A oks{toc. B auks-
Velares
z *(s)teigh- ‘ir’ >
z *meigh- ‘nube, niebla’ >
{ai. stighnóti ‘subir’
{ai. meghá-
{gr. στείχω
{gr. ὀ-µίχλη
{gót. steigan ‘subir’
{air. tiagu
{alb. shtegu ‘camino’
{lit. staigùs ‘impetuoso’
{aesl. stigno
{av. maega{arm. meg{lit. miglà
{aesl. mЬgla
Velares
z *ghos-ti- ‘extranjero'>
z *leigh- ‘chupar’ >
{lat. hostis ‘enemigo’
{gr. λείχω
{gót. gasts
{aisl. gestr
{aaa. gast
{aesl. gostЬ
{lat. lingo [*li-n-g-]
{gót. bi-laigon
Tabla Velares
IE
ai.
av.
gr.
lat.
gót.
air.
arm.
alb.
lit.
aesl.
toc.
*k
k
k
x
κ
c
h
g
c
kc
k
k
k
k
*g
g
d
γ
g
k
g
k
g
g
g
k
*gh
gh
d
χ
h
g
g
g
g
g
g
g
k
¿Velares?
z *dkmtom ‘cien’ >
{ gr. ἑ-κατόν
{ lat. centum
{ airl. cet
{ gal. cant
{ toc. A känt
{ toc. B kante
{ gót. hund
{ ai. śatám
{ av. satзm
{ lit. šimtas
{ aesl. sЬto
z *swekuro- ‘suegro’ >
{ gr. ἑκυρ-ός
{ lat. socer
{ gót. swaíhro ‘suegra’
{ ai. śvaśur-a
{ av. xvasur-a{ arm. skesur
{ lit. šêšur-as
¿Velares?
z *gen- 'nacer' >
{ gr. γένος
{ lat. genus
{ air. ro-gen-ar
{ gót. kun-ds
{ toc. B ken- ‘realizarse’
{ ai. ján-ati
{ av. zi-zз-nti
{ alb. dhen-dër ‘yerno’
{ arm. cn-amin
{ lit. žén-tas
{ aesl. ze-tЬ
z *melg- ‘quitar, ordeñar’ >
{ gr. ἀ-µέλγ-ω
{ lat. mulg-eo
{ irl.med. blig-in
{ gót. miluk-s ‘leche’
{ toc. A malk-lune
{ ai. mrj-ati ‘limpiar’
{ av. marзz-aiti ‘rozar’
{ lit. mélž-u
¿Velares?
z *ghei- ‘invierno’ >
z *wegh- 'marchar' >
{ gr. χεῖ-µα
{ lat. hi-ems
{ gr. ὀχ-λέω ‘agitar’
{ lat. veh-o ‘llevar’
{ irl.med. ge-madaig
{ hit. gi-manza
{ alb. di-mën
{ gót. ga-wig-an ‘mover’
{ aisl. veg-a
{ aaa. weg-an
{ anglos. weg-an
{ ai. hé-man
{ av. zy-a
{ arm. ji-um ‘nieve’
{ lit. ži-emà
{ aesl. zi-ma
{ ai. váh-ati ‘viaja’
{ aesl. vez-o
{ rus.ant. věz-a ‘carro’
{ alb. udh-ë ‘viaje’
Tabla ¿Velares?
IE
*k
ai.
ś
s
av.
gr.
κ
lat.
c
gót. h g
air.
c
arm.
s
th
alb.
lit.
š
s
aesl.
toc. k s
*g
j
z
γ
g
*gh
h
z
χ
h
k
g
c
dh
ž
z
k
g
g
g
j
d
dh
ž
z
s
k
s
Labiovelares
z *kwi-, *kwo- >
{ lat. quis
{ toc. A kus
{ toc. B kuse
{ gót. hwas
z *leikw- ‘dejar’ >
{ lat. linquo
{ gót. leihwan
{ gr. τις
{ ai. rinákti
{ air. leicid
{ arm. lkcanem
{ lit. liekù
{ aesl. otЬ-lekЬ
{ toc. A lek ‘de lejos’
{ o. pis
{ u. pis-i
{ gr. λείπω
{
{
{
{
{
{
ai. kaav. ko
arm. kcan
alb. kë
lit. kàs
aesl. kato
{ ai. cid
{ aesl. cЬto
Labiovelares
z *gwna ‘mujer’ >
z *gwa-, *gwem- ‘venir’ >
{ gót. qino
{ gót. qiman
{ ai. gná 'esposa'
{ av. gзna
{ gr. γυνή
{ aprus. genna
{ arm. kin
{ lat. venio
{ beocio βανά
{ air. ben
{ mesap. benna
{ ai. jigáti
{ av. gaman ‘paso’
{ alb. nga ‘marchar’
{ lit. gemù ‘nacer’
{ arm. kam ‘pararse’
{ toc. A-B käm{ gr. βαίνω
{ alb. zonjë
{ aesl. zena
{ toc. A śam
{ toc. B śana
{ ai. jigáti
Labiovelares
z *gwhen- ‘matar’ >
{ toc. A kuñas!- ‘lucha'
z *legwh- ‘ligero’ >
{ gót. leihwts
{ ai. 3ª pl. ghnánti
{ air. gonim
{ gót. Gund-ulf
{ arm. gan ‘palo’
{ alb. gjang ‘cazar’
{ lit. genù ‘arrear’
{ lat. levis
{ gr. θείνω
{ ai. laghú{ gr. ἐλαχύς ‘pequeño’
{ av. ragu- ‘ágil’
{ air. laigiu ‘menor’
{ lit. leñgvas
{ aesl. lЬgЬkЬ
{ arm. lanjkc
{ gr. φόνος
{ gr. ἐλαφρός
{ ai. perf. jaghána
{ av. jainti
{ arm. jnem ‘golpear’
{ aesl. zeno
{ lat. of-fendo
{ ai. rhant- ‘pequeño’
{ av. comparativo rзnjyo-
Tabla Labiovelares
IE
*kw
ai.
k
c
av.
k
c
gr.
κ
τ
π
lat.
qu
gót. hw w
g
air.
c
arm. kc
c
alb. k
s
c
lit.
k
aesl. k
c
toc. k(u)
s
gw
g
g
γ
gu
g
g
k(u)
gwh
j
j
δ
β
g
q
b
k
z
g
x
z
s
gh
g
χ
f
hw
g
g
g
k(u)
h
j
θ
gu
w
g
φ
u
g
j
z
g
x
z
s
Series Velares
z Bezzenberger (1890)
{Velares ‘puras’: todas las lenguas ide.
{Palatales:
z > velares en lenguas occidentales
z > espirantes / silbantes en lenguas orientales
{Labiovelares:
z > velares en lenguas orientales
z conservadas en lengs. occ. en época arcaica
Series Velares
z Ninguna lengua ide. más de dos series
z Muchas vacilaciones mismas raíces:
{aesl. svekry < ¿*k? // ai. śváśru- < ¿*palatal?
{ai. rokás // ai. rúśant
z Palatales/velares Æ distrib. complementaria:
{Meillet (1937): velares ante /a r/ y tras /s u/
{Georgiev (1966) Æ
z palatalización ante /e i/
z ante líquida o nasal
z ante /w/ seguida de /e i/
Antiguo indio
z LABIALES:
{ pad- ‘pie
{ bála- ‘fuerza’
{ bhárami 'traigo'
z VELARES:
{ śatám 'cien'
{ jánati 'nace'
{ héman ‘en invierno
z DENTALES:
{ tráyah 'tres'
{ dáśa 'diez'
{ rudhirá- 'rojo'
z LABIOVELARES:
{ kaz cid
{ gná ‘esposa de un dios’
z VELARES:
{ roká- ‘luz’
{ yugám 'yugo'
{ meghá- 'niebla'
z jivátu ‘vida’
{ ai. 3ª pl. ghnánti
z ahí- ‘serpiente’
Avéstico
z LABIALES:
{ pad- ‘pie
z frasa
*prek-
‘pregunté’
{ bučahin- ‘ladrido’
{ baraiti 'trae'
z DENTALES:
{ taršu- ‘seco’
z θrayas ‘tres’
{ dása 'diez'
{ darana 'banco' < *dher-
z VELARES:
{ karзt- ‘cortar’
z raoxsna- ‘brillante’
{ ugra- ‘fuerte’
{ maega- ‘niebla’
<
z VELARES:
{ satзm ‘cien’
{ zi@zзnti ‘nace’
{ vazaiti ‘transporta’
z LABIOVELARES:
{ ko@ ‘alguien’
z caraiti ‘se vuelve’;
{ gзna@ ‘mujer’
z jigaesa ‘debes vivir’
{ ragu- 'breve'
z rзnjyo- ‘más breve’
Griego: Labiovelares
z /kw/:
{ κυκλός [πόλος ‘polo’]
{ τις
{ λείπω
z /gw/:
{ γυνή [beoc. βανά]
{ ἀδήν ‘ganglio, glándula’
{ βαίνω
z /gwh/:
{ ἐλαχύς ‘pequeño’ [ἐλαφρός ‘ligero’]
{ θείνω [φόνος]; θερµός
{ ὄφις; ὀµφή ‘profecía’
1. premicénico
-ante /y/
-ante /w/
-tras /w/
2. postmicénico
-ante /e/ (no eol. ni chipr.)
-ante /i/ (sorda)
-resto de posiciones
Latín
z LABIALES:
{ pedis
{ debilis
{ fero -- nebula
z DENTALES:
{ tres
{ decem
{ feci -- condere -- ruber
z VELARES:
{ luceo
{ iugum
{ habeo -- longus
z VELARES:
{ centum
{ gigno
{ veho -- ango
z LABIOVELARES:
{ linquo
{ vivus -- inguen ‘ingle’
{ formus -- levis -- anguis
{ *sokw-yos > socius
{ *ungw-si > unxi
Celta
z LABIALES:
{ ipar ‘tras’
z arco ‘pregunto’
{ Dubnorix ‘rey del mundo’
{ biru ‘llevado’
z DENTALES:
{ tri ‘tres’
{ cride ‘corazón’
{ ruad ‘rojo’
z VELARES:
{ lucair ‘brillo’
{ ugom ‘yugo’
{ airl. miag ‘niebla’
z VELARES:
{ cet ‘cien’
{ rogenar ‘he nacido’
{ irl.med. gem-adaig
z LABIOVELARES:
{ leicid ‘abandonado’
{ ben ‘mujer’
{ laigiu ‘menor’
Germánico
z LABIALES:
{*pod- >
z DENTALES:
{*treyes
z gót. fotus ‘pie’
z aaa. ubir
z gót. þreis
z aaa. dri
{*(s)la(m)b- 'lamer' >
{*ed- ‘comer’ >
z asueco lapa
z aaa. laffan
{*stebh- 'trabar' >
z aisl. stebja
z aaa. stepfen
z gót. fr-aitan
z aaa. fr-ezzan
{*ndher- ‘debajo’ >
z gót. und
z aaa. untar
Germánico
z VELARES:
{*deuk- ‘conducir’ >
z gót. tiuhan
z aaa. ziogan
{*aig- ‘cabra’ >
z anórd. eik ‘roble’
z aaa. eih
{*(s)teigh- ‘andar’ >
z gót. steigan ‘correr’
z aaa. stikan
z LABIOVELARES:
{ *leikw- > leihwan
{ *gwem- > qiman
{ *se/ongwh- > simgwan
{ *legwh- > leihts
{ *gwhe/or- > warmjan
{ *gwhe/on- > Gund-ulf
{ *mat- ‘arado’ > medel
{ *dek- ‘fleco’ > tagl
GRIMM: labiales
Fonemas oclusivos labiales
*Son. aspirado
*bh
b
*Sonoro
*Sordo
f
Sonoro
Sordo
Fr.Labd. Sordo
*bher- > gót. baíra;
p
*dheub- > gót. diups ‘hondo’
*pe/od- > gót. fotus, ingl. foot < ingl.ant. fot
GRIMM: dentales
Fonemas oclusivos dentales
*Son. aspirado
*dh
d
*Sonoro
*Sordo
Þ
Sonoro
Sordo
Espirante Sordo
*dheH1-> gót. ga-deþs ‘acción’
t
*dekm > gót. taíhun [anglos. tien]
*treyes > gót. þreis
GRIMM: velares
Fonemas oclusivos velares
*Son. aspirado
*gh
g
*Sonoro
*Sordo
h
Sonoro
Sordo
Espirante Sordo
*(s)teigh- > gót. steigan ‘subir’
k
*yugom > gót. juk
*leuk- ‘lucir, luz’ > gót. liuhap;
Verner: sordas
z *septm 'siete' >
{ ai. saptá
{ gót. sibun
Interior
+
Acento
z *enter 'interno'>
{ ai. antár
{ anórd. undorn
/p/
Verner > /b/
/t/
z *deuk- 'conducir'>
{ ags. tiegan
Verner > /d/
/k/
z *dus- 'difícilmente de...'
{ ai. duş{ gót. tuz-
Verner > /g/
Armenio
z LABIALES
z DENTALES
{ Sorda:
{ Sorda:
z het ‘pisada’
z otn ‘pie’
z luanam ‘lavar’
z *epi ‘encima’ > ew
{ Sonora
z doyps ‘hueco’
z *ters- > tcaramim
z *pent- > henda 'pisada'
z *mat- ‘azada’> maya
{ Sonora:
z *dekm ‘diez’ > tasn
{ Aspirada:
z *bher- > berem
z *nebh- > newel
{ Aspirada:
z *ndher ‘debajo’ > and
Armenio
z VELARES
{*ker- ‘cortar’ > kcerem
{*yug- ‘yugo’ > luk
{*meigh- ‘nube’ > meg-
z LABIOVELARES
{Sorda:
z *kwi/o- > kcan
z *kwel- ‘girar’ > ciell
{Sonora:
{*leuk- ‘lucir’ > lois
{*gen- ‘nacer’ > cnanim
{*gh(e)i- ‘nieve’ > jium
z *gwna- ‘mujer’ > kin
{Aspirada:
z *gwhen- ‘matar’ > gan
z *gwherm- ‘calor’ > jerm
Báltico
z LABIALES:
{ pédà ‘pisada’
{ dubus ‘profundo’
{ beriù ‘llevar’
z DENTALES:
{ trỹs ‘tres’
{ dúomi ‘doy’
{ rùdas ‘rojo’
z VELARES:
{ laûkas ‘pálido’
{ áugu ‘crecer’
{ miglà ‘niebla’
z VELARES:
{ šimtas ‘cien’
{ žéntas ‘nacido’
{ z#iemà ‘invierno’
z LABIOVELARES:
{ liekù ‘abandonado’
{ gemù ‘nacer’
{ angìs ‘serpiente’
ESLAVO
z LABIALES:
{ pěsЬ ‘a pie’
{ boljЬjЬ 'fuerte'
{ nebo ‘cielo’
z VELARES:
z DENTALES:
{ trЬje ‘tres’
{ desetЬ ‘décimo’
{ rudЬ ‘rojo’
z LABIOVELARES:
z VELARES:
{ okrЬniti ‘amputar’
{ igo ‘yugo’
{ mЬgla ‘niebla’
{ sЬto ‘cien’
{ zetЬ ‘nacido’
{ zima ‘invierno’
{ Sorda:
z cЬto ‘alguno’
z kЬto ‘alguna’
{ Sonora:
z zena ‘mujer’
z goj 'vivo'
{ Aspirada:
z zeno ‘golpe’
z goreti ‘quemar’
Descargar