SUB SUB

Anuncio
SUB
n o b t t £ e t u s , a, um.
SUB
Part. p. del
ante i i
f M i i h - s r e u u d a r í u s , c um.
Algo secundario, quo no es de la priftubsceuti'o. ónis, f. [do subsUquor],
secar). Col. Secar algún tanto, o lentamente, -ts Eq. Aliquántum *icoo.
s u b s í d e n s . tis [part. pros, de subsido). Virg. El que se para ó detiene.
s u b s í i l e n f i a , ce, f. [de subsídens],
\'itr. Asiento, porquería del agua es-
CasH
ion.
subsi-eufus, a, um. Part. p. de
suhsi'quoi \
subsclluríum, ü, n. Inscr. El
id tio
en los teatros para los
SUB
895
cese también en el fig.). Suhsignáre nro fnoribus alicüjust Plin. j., responder de las costumbres de alguno,
salir garante de su conducta. • , peí -
scribo •
'"•, obligo, obnoxium TS
s u b s í l í o . ts, H 6 ÜI, iré, n. [da
y .salió = saltar]. Saltar hacia a r n b a ó
hacia afuera, aliquis, Plaut., damnósi
. Prop,; escapar de un salto (fig.),
desaparecer
i'/nes ad tecta domSrum, Luor., sube al
fuego, se remontan las llamas hasta el
techo de los edificios. = Eq. Surtum
subsídeo, es, sidere, n. V. subsirio.
s u b s í d i a l i s , e, A m m . , y
s u b s i d i a r í a s , a, um [de mbsldXum],
Cffis. s.
Dt reserva,
de refuerzo. — Sui
Col,,
subscUiaríom. V. subsellasarmiento
que
so
deja
cuno
de
reserva.
rítim.
Ulp-, acción subsisalió, StUbtÜltO, e.i
s u b s e U i i u n , ii. n. y de más uso Subsi-i
diaria, quo pertenece ¿1 pupilo contra
.-sobsilles. Feat. V. ípsillíees.
« u b s e l l í a , iorum, pl. [sub. sella]. Ció.
los magistrados que le dieron tutores
Siib-síinílls, e. CelS. Algo semeescaño-, Silla; .Juicio
poco idóneos. »S
m. pl. Liv.,
jante.
u
• rsona sentada en.
cuerpos de reserva.
Sub-SÍniíliter, adv. Gell. Con ali j homo, Cic, sut s u b s í d í o r , aris, ári, dep. [de sub- guna semejanza.
geto versado en los negocios forenses.
sidium]. ll
'
la reserva (h. de ,
S u b - S Í I U U S , d, um. Varr. Algo
, vertropas). = Eq. Subsidia sum.
romo.
il las O&UtaB privadas j
s u b s i d i n u í , Ü, n. [de subí
S u b s í p í o , /-•», íre, n. [de sub y sapío
• n rrstnt i • » ,.
• , Cic,
Varr. Cuerpo de reserva; Kefuerzo, soBS saber]. N o saber bien , tener un
• •lo a la asam i
di I
corro, auxilio; T a c Cuar ilición ; Cic'
gustillo desagradable. = Eq. Xon píapueblo. S
/•, Plaut., hombre
Kecurso, medio; Tac. Kefugio, puerto,
apii.
de li •
amparo. — Subsidia frumentaria, Cic, alf s u b s i s t e n t í a , a-, f. [de subsisto].
i de las de«uaeenes de trigo, graneros (habí, délas
Cass. La existencia, la vida.
enado. Sttbsi
acias). Jie subsidio alícui, Liv., ó
s u b s i s t o , Ís., étíii, stítum, tere, n.
pleniórem
in subsitiíum, T a c . ir en socorro do al- [de sub y sisto •*= parar}.
• I Ámbito del tribunal pide una
guno. Ju fuga tibi tubsidíum poneré,
tenerse,
hacer alto, Ín toxis camp trivoz más llena y m á s sonora. Subselttn
buscar su salvación en la fuga.
bus, Cxs.; contenerse, detenerse en sa
ista vacü facta sunt} Cic, estos asientos
i ID tul, T a c , para salvar su cabeza. curso, unda, Virg., amnis, Plín )., lahan quedado desocupa li
atorkm
1
Suh-i i,n,n fortunas, Cic, refugio en la
iint.; permanecer,
• ic, el banoo do los acusados.
adversidad, h'wi?, u
a, Liv., hacer mansión, intra tecta, Plín j.. do*
s u b s e n t a t o r , oris, m. [áesubseniío],
se replegaron al cuerpo de reserva. CUm
mi, Vell.; oponer reaisteucáa, hacer
Plaut. Adulador, lisonjero.
"iu ferrent, Cíes., frente, resistir, juvfaiis ctipHo, Virg.;
s u b s C l i t í o , is, iré [de como mutuamente se so corriesen unos
quedarse como parado, interrumpido,
B-S sentir]. Tert. Sentir, penetral ai aa
á otros. Bis diffioftüatíbus duas res erant
dudando, in alíqua re, Dig.; no contitanto, •
>M presentimiento, dudar.
subsidio, ('ais., contra estas dificultades nuar, cesar, detenerse, clttmor, ov. ;
=-= JGq. SubÓtt; mihi.
habia dos recursos,
dar auxilio , socorrer , meit e ¡ tre mis
Siibseiiuens. tit [part. pres. de subs u b s í d o , íí, edi y idi (?) dure, n.
asrümnts (solo Apul. le us. en est. sent.)
se<juor]. Cic Subsiguiente, quo sigue,
[de Sub y Sido -= posarse]. Irse al fondo,
subsistir, permanecer, continuar en su
quo viene después.
hundirse, hacer sedimento, posarse,
vigor, sententía, Cod. Just,; act. hace*
s o b - s e q u e n t e r [de subsequens], adv.
fasces in fu-ndit vasórum, Col., turbídum frente á, detener en su furia, en sv
Corv. Seguidamente.
iu amphora, Sen.; bajarse, doblarse, aga- fuerza, en su ímpetu, feras (muy rar.)
s u b s e q u o r . eris, qui, dep. [áe
charse, inclinarse, Hispa
Eiv. — In alíquaflexuvits o-: .ultus sub*
mor = seguir: m u y clás.]. Ir, vo(¿la, Liv.,
tpVtte, Sen.*, sistebat , Liv.. se mantenía emboscado
IUI detrás, iiiu.nir.ii úñente después de,
detenerse, pararse hacer alto, in ipsa
en algún recodo del camino. Subsiste*
seguir, alíquem, Plaut., oro. •<, «,
via, Cic, in castris, Cass.; ocultarse, mus (ibi) fortásse et $e</utnti (die), Pli».,
• r regla ó n
estar eu observación, en una en
quizá nos detendremos tambieu allí el
•nem. Cic; reproducir, i
cada, in alíquo to ' -. Cic.; cesar (fig.), día siguiente. \'¡x J/anuibuli u!¡u
tátem (oratiónis), Cic. —- Su
disminuir, desapq
timarse, apaarmis tubsitléntem, Liv-, que difi<
verba, Cic, acompañar (la acción, ol
ciguarse, impítm in ct
te podía oponer resistencia a Aníbal y
gesto) á las pala:
Sen,; act. esperar en observación, acea su ejército. 1
, en el año próximo venidero, el
cinar, leonem. Sil., insóntern, A m m . — teta subsistí-re, T a c , no salir de su priario siguiente. Si ducis oonsilía
rites, Liv., haciendo hin- mer estado de pobreza. Subsistefe sumpGluníb
subseeütus milítumforet, Liv.. si los procapié, apoyándose sobre la parte posttti, Brut., ap. C i c , hacer frente A los
yectos del general hubiesen bailado faterior. Subñtlunl nadM, Virg,, ge bajan
gasto?. Sub^istere Uti, D ¡ ^ . , a
vor en el ejéri íto. s
« uens eti ut*,,
las aguas, se calman, se sosiegan. Mullas un pleito. = Eq. Substo; sto, consisto;
Cic, sigúese de aquí que ... Te imiper mure subsedere urbes, Lucr.. el mar obsísio, resisto, sustineo, par sum; motárí, te subséqui student, Plin. j., desean
se tragó muchas ciudades. Iu Sicilia ror, maneo; adsisto, adsum, opem fera,
imitarte, marchar sobre tus huellas. —
las, an ut profieitoare, Cic, sobre
s u b - s í t u s , a, um, Apul, Situado
Eq. Statim ó post sequor, insequor, consi debí
rte en Sicilia ó partir...
puesto debajo.
sCquor.
SubsU
', Suet..fijarse,estable?
S u b - S O l a n e u S , a, um. Fest. Q u e
t s u b s e q u i i s , a, um [de subsequor).
cerse en algún lugar. Pormidata * sub*
está bajo del suelo.
Oros. Subsiguiente.
sidvnt, Sen., lo que antes se temía deja
?
S
u b - s ú l á n u S ; a, u«i. Pliu. Vuelto
s u b - s é r í c i i s , a, um, Lampr. D e
de asustarnos. limes et ante reta sub- hacia el oriente; Serv. Que habita bajo
media seda.
sídet? Sen., temes, y antes de que llegue
del ecuador.
s u b s e r o , íi, sevi, rere [de sub y sero
el caso ya flaqueas ? Subí'..
s i i b - s o l ü n u s . í. m. Plin. Subsola=-* sembrar]. Col. Sembrar, plantar desQuint., faltar la voz. = Eq.
Deórsam
no, viento del Oriente,
pués ó cu lugar de ia ¡danta perdida ó
descendo, pesstím eu; maneo, remas u b s a n o , as, are, a. [de sub y sonó
muerta. = Eq. I'ost 6 subi/tde aero,
neu ; resto; clam sedeo, insidí
ca sonar]. Sisen. Dar á entender, inV. el sig.
to; resido, me subdüco d$tumé~soo. dicar (sin hablar), = Eq. Suidas sentó.
s u b s e r o , ía, üi, ere [de sub y sero
s u b s ni m i s . a, um [de snbsideo).
s u b s o r t í o r , iris, íri. dep. [di
— enlazar]. Introducir, ingerir, manus,
L o que se sienta «o posa en el
y aorltor = sortear]. Cic SustituirApul.; añadir hablando, punca, A m m .
fondo,
por suerte eu lugar de otro ya e
= Eq. Subnecto, subjicío, subjüngo.
subsignaiiu.S-, a, um [tub-signuní]. y recbazado ó recusado. = Eq. Sat subst'iíuS , a, um [part. p. do subTac. El que milita debajo de otra bansubstitño.
l?ro '-' ]. Apul. Iujerto por debajo.
dera que el águila romana; esto es, que
Siibsortltío, ónis, i. [de subsortíoi j.
s u b s e r v í o , is, íre, u. r<Je tui
no pertenecía á la bandera de la legión,
Cic. L a acción de sacar por suerte al
vio = servir]. Ser esclavo d e obedecer;
sino á otra. {Si
miles, dice
sustituto, sustitución por medio de U
Servir debajo de otro; Prestarse á, acoEaccioltui,
re viu'etur á vexit- suerte; Cic Lista de los jueces suplemodar con. — Tu víde ut sui
el soldado llamado subsignánut
mentarios.
tio ni me-'- verbis, tú mira que acomodes
parece ser el mismo que el conocido
s u b s o r í í t u s , a, utn [part. p. de
• tus respuestas á mi plática.
con el nombre de vexíllaríus.)
subsortíor). Cic Elegido por suerte
s u b - s c s q u i a l t e r . sub-sesquí-*
s u b s í g n a t í o , onis, f. [desubsígno], en lugar de otro.
tertíus ,
suL-.st'Mj uíiiuai t u s ,
Dig. Suscripción,firma; Tert. Promesa,
s u b s p u r g o , is, ere [de sub y ..
sub-sesquiqiiiutiis, a, um.
seguridad.
= esparcir]. Tert. Sembrar, esparcir
1
vea y 'Aj
v
subsigriiátos, a, um, part. p. de
oculta,
maliciosamente (met.). = Eq.
Tfti y b4, v. , j
s u b s í ^ n o . ás, are [de sub y signo
Ctum ó subtus spargo.
• sui>s«i-Nsa, i . i. [de subsidio]. Veg.
= señalar]. Suscribir, escribir d
t s u b - s t a m e n , ínis, n, Juv. LÍI
!
cada.
al pié, consignar por escrito, tramitas trama de la tela.
Stibsl'ssor» óris, rn. [de subs
t, Plin.; trascribir, copiar,
s u b s t a a t í a , as, f. [de substo],
Sen.
mbosl'lin.; registrar , tomar -, Quint, Prud., A u g . Sustancia, •
cada; Arn. Seductor, sobornador
nota de, inscribir, prcedía apud asra- í naturaleza de un ser; Patrimonio, biamtbsTeco, a
ríum, C i c ; empeñar, ofrecer en garaun«i, facultades; Front. Materia arguH--, re-- /<•fl«•""/•"• • I
896
SUB
STJB
SUB
Subsfitus, a, um [part. p. de *ubmentó de u n tratado; Prud. Alimento,
stramina, Sil., rodillos pura el acarreo
comida; Papin. Objeto, cosa; Paul. Jet.
de grandes pesos.
tuo], Hor. Cosido por bajo, guarne0
s
Materia de que se hace ó está hecho
cido.
r\substraiiketttinu* ¡, "• F'' "'"
u n objeto.
stern J. Cat. C o m o s t r a i n e n t u m .
Sub-tabídus, a, um. A m m . Algo
s o b s t a n t i a l i s , e [de suhstantia],
s u b s t r a t o s , a, um [part. p. de
flaco.
Tert. Sustancial, de la sustancia ; A m m .
substerno). Liv. , Plin. Tendido, essub-tacítus. u, itm. Prud. Algo
Inmaterial.
parcido, extendido por tierra. — Substrácallado, taciturno.
S u b s t a n t i á l í t e r [de substantiális], tus arena locus, Plin., lugar cubierto
í sub-táláris. V. sub-teláris.
adv. Tert. E n sustancia, materialde arena.
sub-teetus, a, um. Vitr. Cubierto
mente.
S u b s t r a t o s , &s', m . [do substerno;
por debajo.
s u b s t a n t í o l a , as, f. [dim. de subabi. sing.]. Plin. L a acción de tender
étantía], Hier. Patrimonio corto.
ó extender debajo ó sobre.
s u b t e e m e n . 'ínis, n. [V. subtes u b s f r e p e n s . tis [parí;.pres.de sub
s u b s r a n t t \ alis. e, adj. [de subJliCll]. Ov. La trama de la tela.
y strepo], Apul. L o que hace algún
stantvmsJ. Tert. Inmaterial, sustansub-tego . is, ere. A m m . Cubrir
ruido.
cial.
por debajo.
S i i b s t r i e t u s , a, um [part. p. de
S u b s t a n t T v u S , a, um [de substans u b t é g ü i a n e a , órum, n. pl. [de
iuuo]. Sen. «tr. Plin. Constreñido,
tia]. Tert. Sustancial. — Sustantiva res,
sub y tegüha ~ teja], Plin. Knlosalo
atado, apretado.
Tert., sustancia. Sust ant ivum verbum,
de tejas machacadas, ripio y cal.
s u b s t r í d e n s . tis [part. pres. de
Prisc, el verbo sustantivo.
s o b t e l , elis, n. [de tub y talut =
tub y strido], A m m . Algo rechinante.
s u b s t e r n o , tsf strávi, stratum, nere
talón].
Prisc L a concavidad del pié,
s
u
b
s
t
r
i
n
g
o
,
xi,
ctum,
ín
[de
sub
[de sub y sterno = tender: m u y clás.].
y stringo = apretar]. Atar, cerrar, li- el hueco que forma la planta.
Tender, extender debajo, por el suelo,
siibtemeii. ínit, n. ó s u b t e g m e n
gar, anudar por debajo, crinem nodo,
mullir, poner para que sirva de cama,
T a c , li-iatas aaro comas, L u c ; repri- [contrae, de subte-rimen , subteomen , de
ulcam ovíbus, Cat., verbenas, Ter., casubtéxu].
Ov. L a trama de la tela; Hor.
mir,
contener,
lacrimas,
M
a
r
c
E
m
p
.
Ov.; tender por encima (met.),
El hilo y estambre délas Pareas; Ti),.
(dícese tamb. en elfig.).— Substringere
sembrar, cubrir de, Plin.. fundamenta
calcátis carbonibus, Plin., lectamstra, w- lintea malo, Sil., amainar (ajustar las L a tela; Tib. El hilo de un tejido;
Ter. El hilo de una hilandera; Nami
velas al mástil). — Substringere aurem,
xte, Apul.; abandonar (fig.), exE l sedal ó aparejo de una caña de pesponer, someter, alíquid alícui reí, C i c . — Hor., escuchar con atención profunda
car. — Subt eme n tenue nere, Plaut., hi(tener atado, por decirlo así, el oido
Sub sternere solum, Varr., cubrir el suelar una fina trama. Subtemen T-rtum.
lo de paja. Male substravisse pecórí, á la palabra de alguno). Substringere
Tib.,
tejido de Tiro. Subtemine
bilem,
Juv,,
reprimir
su
cólera
(tragar
Plin., no haber puesto buena cama al
vestes, V. F L , vestidos de tela oolor Ue
saliva. devorar su mal humor). Subganado. Substernere colorem, Plin.,
azafrán.
•'re jttiiiiliarítátem , Quint., suspreparar el lienzo, tabla, etc para que
s u b t é n d o , is, ere [de sub y tenéa
pender las demostracionee de amistad.
reciba mejor el color, dar la primera
=
tender]. Eront. Extender debajo ; u.
Substringere
ejfüsa,
Quint.,
condensar
m a n o . Substernere insidias. Prop.. arIr,
pasar por debajo; PCiris, Levan
m
á
s
las
ideas,
cercenar
la
difusión.
=
m a r una emboscada. Substernere pudiEq, Ab interiore parte stringo, constrin-tarse , elevarse hacia. — Eq. Subtus
citiam, Suet.. prostituirse. Substernere
tendo; sursum te/ufo; exfolio.
delicias alícui, Lucr., proporcionarle á go, adttrxngo, contráho, suboingo, coms u b - t e n n i s , e. Varr. Algo tenue
u n o placeres. Omne corporeum subster- plico; cohibeo, reprimo, continéo, supó delicado.
• •' animo, C i c , todo lo material lo primo.
.sub-tejlídé, adv. Plin, Algo tibias u b s t r u c t í o , onis, f. [de substrüo],
sometía al espíritu. = Eq. Si
mente.
Vitr. Cimiento de u n edificio; Plin.
iu), binvubjicío; suppóno.
s
u b t e r [sub-ter], adv. Cic. Debajo.
Eábrica
hecha
al
pié
de
u
n
edificio
s u b s t i l l á t í o . ónis, f. [úe substUlo],
á la part'e inferior. — Subter adhiérete,
para apearle; L a parte inferior de u n
Trios. Cyr. Estangurria. V. s u b s t í l Lucr., adhiriéndose por debajo. Omnia
edificio; Eronto. Acueducto, alcantarihnii.
hasc, quas supra et subter, unum esse iii
s u b s t i l l o , as; are [de sub y stillo lla; Col. M o n t ó n ; Cic, Liv. Edificio
xerunt,
C i c , dijeron que todo cuanto
suntuoso.
— destilar]. Orinar gota á gota, pase contiene arriba y abajo es una huss u b s t r f i e t u i n , í, n. [de substrücdecer la enfermedad llamada estangurm a cosa. — Eigtirosaraenie esta palatus). Vitr.^ Obra, fábrica subterránea.
cia, Gloas. Cyr.
bra es una preposición que se toma ads u b s t r o e t u s , a, um [part. p. de
S u b s t i l l m u . i, n. [sub,stülo]. Tert.,
verbialmente cuano tiene tácito el comsubstrüo],
Lív.
Edificado
desde
los
Eest. Tiempo h ú m e d o ; Cat. Estangurria,
plemento c o m o en IOB ejemplos que ancimientos; Liv. Apeado, sostenido por
enfermedad en Ía via de la orina.
teceden. V. el sig.
s u b s t í n e o , es, ere [de sub y teneo], medio de una construcción ó fábrica;
s u b t e r [sub-ter], prep. do acus. y
Plin. Construido; Sil. Q u e se ha leApul. V. sust u u 'O.
de ablat. C i c Debajo; Liv. Bajo de,
vantado
(amontonando
materiales).
s u b s t i t u í » . is, ere [de sub y statüo
al pié de. — Subter fastigio angüiti tecti,
s u b s t r ü o , is, ere [de sub y struo
= colocar]. Poner, colocar debajo, desVirg., bajo el techo de la pobre casa. Ou*
— construir]. Vitr. Edificar desde los
pués ó detrás de, post elephántot arma*
pidilatem
subter proscordia loeávit (¡'hicimientos.
=
Eq.
Subtus
struo.
leves, Hirt. (rar. en est. sent.);
to) , C i c , el filósofo Platón colocó el
:
s
u
b
s
u
l
t
a
n
e
u
s
.
a,
vm
[de
tubsi*
poner en lugar de, sustituir,
asiento de la concupiscencia debajo de
-. Suet.. alíquid alicui lio], <-loss. UT. lat. Q u e salta.
siibsultim [de subtilio], adv. Suet. las entrañas. Subter pinéta umbrósi '•"
rei, Cic. — Sustituiré alíquem crimíni,
lési,
C i c , bajo los pinos del umbroso
Saltando,
á
saltos.
Plin., hacer á uno reo. Pro te Verrem
Oaleso. Equo citáto, subter murufí* adsUbstitUlSti altérum civitáti, Cic. . has sabsiilto, as, are, n. [frec de sub*
sitio: rar.]. Plaut. Saltar frecuente- vehítur, Liv., metiendo espuelas al cadado á la ciudad en lugar tuyo u n seballo, llega al pié del muro. Subter Ut
gundo Yerres. Subit ¡fuere heredan (alí- mente; dar saltos de alegría, 6 peque(ore, Cat, debajo de la ribera. Bubtd
ños
saltos. — Eq. Frequenter subsilío.
Dig., instituir u n segundo herededensa testudíne, Virg., bajo la densa tesS
u
b
s
u
ni
,
subes
(carece
de
pret.),
ro (hacer que sustituya otro al primero).
bitrío, Dig., so- subesse, n. [de sub y sum = s e r ] . Estar tudo (muy raro con el abi., y apen.
us. m á s que por los poét.}.
colocado debajo, encubierto, oculto,
meter á uno al arbitrio de otro. Sobs u b t e r - a e t u s , a, um. Cels. 111-«1. •
haber, alíquid, Cíe (dícese tamb. en el
re animo speciem corpSris, Liv.,
fig-)* — Suberat planítíe.i, Lív., por de- debajo.
representarse, formarse una idea de la
s u b t e r - á u h e l o , as, are, n. Stat.
bajo se extendía una llanura. Subesse
figura ó del exterior do una persona. =
Anhelar debajo.
proptnquis loéis, Plañe, ap. C i c , queEq. Subtus statüo, subjicío, suppóno;
s u b t e r - e a v á t u s , a, um. Solin.
darse
cn
la
vecindad,
en
las
cercanías.
ante pono, objicío; sufftcío, in locum alteNox jam xubt-rut, Cass., ya se aproximaba Cavado por debajo.
ráis pono.
S í i b t e r - c ü r r e n s , tis, com. Vitr.
atio facinut, Curt.,
s u b s t í t ü t í o , ónis, f. [de subttitüó], la noche. Subt
L o quo corre ó pasa por debajo*.
el crimen está oculto , entre tinii
Ulp. Sustitución, subrogación; Arn.
s u b t é r c u s , ütit, Gloss., Isid., y
Subest
causa
aliqua,
Cic,
hay
algún
Acción de ponerse en lugar de otro.
s u b t e r c ü t u n e u s , a. um [de tubtsr
., hay una
«Substitutivas, a.um
[do subtti- motivo. Subest su
y cutis]. Aur. Vict, L o que está deba
sospecha.
SolenJ. auro multa ti
tüó). Apul. Condicional, subordinado.
jo
del cutis.
mata,
Tib.,
suele
ocultar
el
oro
una
s u b s t í t u t u s , a, um [part. p. de
S U b t c r d Ü C O , is, ere [de subter y
•ub-iiitÜ'j). Cic. Sustituido, puesto enmultitud de males. — Eq. Suhtus sum,
duco = UevarJ. Plaut. Quitar, sacar
sub aliqua re sum; insum, lateo iu alilugar de otro.
ocultamente. — Subterducere se, Plaut.,
quo loco; obnoxíus sum; vicínus sum,
s u b s t o , as, are, n. [de sub y sto =
escapar
de oculto. = Eq. Subdúco, tubneo,
insto.
estar], Cic Ser, estar, existir debajo;
traho.
s
u
b
s
ü
o
,
is,
ere
[de
sub
y
suo
=
coTer. Resistir, mantenerse firme. = E q .
s u b t e r - e o , is, iré, n. isid. ir
Subtus sum , subsum lateo; obsisto, re- ser.]. Hor. Coser por debajo, guarnepor debajo.
cer con franjas ó listas. = Eq. Subresto,
s
u b t e r f l i í e n s , (is, [part. prca, ds
ías
sao.
s u b s t o n i í H h n r i s . tit [part. pres.
sub-sü jicr-partícüla ris. Boéth. tubterflüo], Plin, L o líquido que coire
de sub y sto machar]. A u g . Algo enysub-super-partíens (numerut),m. ú pasa por debajo.
fadado.
s u b t e r f l o o , is, tre, n. [de tubter
s u b s t r a m e n , ínis, tt. [desubsterno). Isid. Número contenido en otro una
y jtao .-— correr lo líquido]. Correr lo
Varr. L o que se pone debajo de loa
vez y una fracción más.
líquido, pasar por debajo, amnis uum
animales para cama; L o que se echa ó
S u b - S ü r d u s , a, um, Quint. Que
tes des* rtos , Vitr. (dícese tamb. en el
pone por debajo. — Substramína flores,
hace un ruido sordo, que no tiene el
fig.). — Eos felicitas ingrata subttrfi.au,
Repos. , c a m a d« flores. Lubrica st/bsouido claro (h. de la voz).
E u m . , huye de ellos la ingrata dieba.
sub-siif ura , <p, f. /noel. Costura= Eq. Subtus fluo.
por debajo.
SUB
SUB
SUB
897
H n b t e r f i í g í o , ís, ere, n, [de rubter uno. Subtexíre carmina, Tib., compotündo]. Tib. Algún tanto lastimado a
ner versos. Ferro subtexitur asther, L u c ,golpes.
v / pi
huir], Huir secretamente,
•io el cielo do una nube de dardos.
o-otro ó la presoucia
tsub-tutus, a, um. Commod. Quo
=J Eq. Subtus texo , perttfxo, contexo,
de al
i pu '•< n • "'' ¡'" i - Dig.;
está bastante seguro.
i'i, subjüngo ; objt«rss V li o i r de, iratar de evit sob-uber, eris. Isid. El niño quo
l lo. — Subt* rfugisse sic
mama.
milr
i i'- ' rísalo subteitus. a, um [part. p. de subLuc. Cubierto; Añadido, unido.
suhCicuta, at, f. [su6-ue como ex-uo],
de entre tas
s u b t í l í l o q u e n t í a , as, f. [
i ic., susVarr. La camisa; Hier. El alba (vesti].
Tert.
Oración
sutil,
delicada.
ii.ir, Sttbterfugere
dura sacerdotal); Eest. Especie de torsuhtililoqiius. a, utn [subtilit, lojui a, -i , Suet. . defraudar los derechos
ta de que se hacia oblación.
quor).
Tert.
Q
u
e
habla
con
sutileza
ó
- Eq. Clam fugío , m\
? S u b ü e ü l á t o S , a, um [de subucüla).
delicadeza.
.1. >-,',,. ,/, i recto.
s u b t i l i s . e [sub, tela). Prisc, Cic, Quint. Encamisado.
s u b t e r f o n d o . as, are [de subter
subilla, as, f. [de sub ó de suo?]. Col.
Sutil, delgado, delicado; Ingenioso, rey fundo, a
fundar]. Lact. Afianzar,
finado; Exacto, escrupuloso, minucioLa lesna; Simpl. Instrumento, especie
• it i'uadando) debajo.
so. — SubtUis dejinitío, C i c , definición de cincel para labrar las piedras.
f s u b t ó r i o r , íut [comp. de neÓexacta. Subtilittima manüs curatio, Cels-, S u b ü l e u s , i, m. [do sus como buLnferior, de Ls parte de abajo. —
operación m u y delicada. SubtUis fariI or., pot I-ajo (méd.).
bülcut de bos). Varr. El guarda do
ña, l'lin., harina'fina (laflor).Subttlis
| subteríiis [do subteríor). Isid.
puercos.
,;
judex, Hor., juez m u y entendido, crítiAbajo, por ' •
SubÜIo, onis, m. [voz toscana]. Varr.
N i i b t e r - j a e e o , es, ere, n. Alcim, co juicioso. Stíbtilis t'i-fur, Plin. j,, lecElflautista;Plin. Ciervo de cuernos
i puesto ó colocado debajo (con el tor inteligente. SubttHs ad secündum
puntiagudos, de dos años.
acíes, Sen., corte m u y afilado. Su
acnsat.).
s u b t e r - j a e í o . is.ere. Pall. Echar, incü'itmn, Plin., invención ingeniosa.
s ü b - ü n g o , ís, ere. Gloss. PhU. tinSubtílit
urn.
M
a
n
.
,
cuidado
atento.
rar, osparcir por debajo, hordei
tar por debajo.
Quám subtilis (*it) descriptio partíum,
M u b u r , üris, í. Ciudad antigua en
s a b l e r - l a b o r . eris. i, dep. Virg.
Cic, cuánto arte hay en la distribución
i '"i i ,-r, pasar lo Liquido por debajo; Liv.
Cataluña, y Sor, rio de Portugal.
de partes. Subtilíor gula, Col., gula reparee, retirarse (en un bajel). =
•iiíbura, as, f- Varr. Barrio y tribu
finada. = Eq. Tenüis, acütus. minütut,
Bq, Sub alíqua re labor ¡ clam elábor,
urbana de Boma, en que estaba la pla• ii-. ; perspicax, sagax, solers,
subter-líno , is, ere. Plin. Froza de los comestibles y el cuartel da
iiii;< niósus , industríús , gnarut, cuntas,
tar, uutar por debajo. = Eq. Subtus
culiidu i. prudi " •-.
las cortesanas,
lino.
s u b t i litas, átis, f. [de subttlis], Cic -Siíbiii'áneasis, e, Fest., y
subter-liío, ÍS, ere. Claud. líaíiar, Finura, delicadeza, sutileza; El estilo
Mübui'ánus. a, um. Cic Lo pertei por la parte inferior'; Hundir (al
tenue • Pureza de estilo ; Delgadoz ; Petr.
neciente al barrio ó cuartel de Boitra
lo del mar). = tíq, SubtUS lato, Invención ingeniosa.
llamado Subura, habitado por meres u b t e r l ü v í o , onis, f. [de subterlüo], Siibtilíter [de wbtilix], adv. Plin.
trices.
Sutil, delgada, men mía monte; Aguda,
Claud. Mamert. Acción del agua (misüburbanítas, átis, i. [de subingeniosamente; Por menor; Con pureza
de
estilo,
subtílíüs,
i
s
s
í
m
e
,
subter-ineo, as, are, n. Claud.
urbanas]. Cic Cercanía de la ciudad.
Correr por debajo, puntes . min,,). Claud.; Cic.
s u b u r b á n n m , £,n. [de suburbanas],
s u b - t í i n e o , es, ere, n. Cic Temer, Plin. Casa de campo cercana á la ciultodar (habí, de los astros.) . hacer su
recelar u n poco.
revolución por debajo de la tierra. Pliu.
dad.
B O b - t i n n i o , is, íre, n. Tert. Tocar,
= Eq. Subtus tran •• o,
s ü b - u r b á n u s , a, um, Cic, y
s u b t e r - m o v e o , et, ore. Isid. Mo- sonar u u poco (el timbal).
súburbícaríus , a , um [sub,
Slib-títobo, as, are, n. Prud., Eort.
ver debajo.
urbs]. Cod. Theod. Suburbano, que desubter-nátaiis, tis. Sol. Lo que Estar u n poco vacilante, titubear algo.
pende de Roma (h. de las provincias
subtóláris. V. sobtaláris.
por debajo.
subíorqueo, es; ere [do sub y tor-italianas). •
sobter-iiavígo, as, are. Navegar
suborbíoin, tí, n. [sub, urbs], Cic.
qt&o = atormentar]. Atormentar por
por débalo.
debajo. = Eq. Subtus toruueo.
Arrabal inmediato á la ciudad.
lisobti'rnos , a, mu [de sut-ter *=
t s u b t r a e f í o , ónis, f. [de subtraho], s ü b - u r g e o , es, ere. Virg. Dirigir
debajo], prud. Del infíeru i
Hier. Sustracción, la acción de sushacía, acercar, aproximar. = Eq. Subsubtoro. is, ere [de subter y fero*=traerse. — Non sumas subtractionU
tus 6 prope urge*o.
trillar: rar.; las «más y ce en ol fig.]. Hier., no somos nosotros de los que se"
s u b - ü r o , ís, tire [de suf> y uro =-.
retiran.
Gol. Majar, moler, machacar, desmenuquemar]. Suet. Quemar, abrasar u n
s u b t r a c t u s . ... um [part. p. de sub*
zar; Cat. Consumir, gasta* con el conpoco; Cass._E.oer, minar.
traho], Sen. Sustraído, quitado, retirado
tinuo uso por debajo. — Eq. Commisüburranus. _ V. suburanus.
ocultamente; T a c Omitido, pasado en
subter-pendens . tis: Pall. «Pen— Suburránai tradere 7nagistrcE, Mart.,
silencio,
diente hacia la parte inferior.
s u b t r a h o . ís, xi, ct a ni, ere [de sub poner á la escuela de una meretriz.
Siíb-ustío, ossis, f. Cod. Theod. El
subter-nosítos, a, um. Gloss.
y traho = traer arrastrando]. Ketirar
acto de calentar por debajo.
Plae Colocado debajo,
por debajo , furtivamente, en secreto,
S
Ú b u s t u s , a, um [part. p. de subüsustraeT, robar, quitar, peculium viro,
subterráneos, a, um, Oic, y
Plaut., cibum alícui. Cic; apartar, se- ro], P- Nol. U n poco quemado.
s o b t e r r e o u s , a, um, Apul., y
s u b - v a s , ádis, m . Gell. Sustituto
subterreus , a , um [de subter y parar, retirar, milites ab itextéro cornu,del fiador.
Liv. (dícese tamb. en el fig.). — Subtérra], Aru. Subterráneo.
s u b v é e t í o l , Ónis, f. [do subveho],
truhere ocülos, T a c , apartar los ojos.
subter-seeo, as, are. Cic Cortar
Ca-s. Conducción, trasporte por agua;
Subtruhere se, Liv,, sustraerse á las
Liv. Arribo por agua; Hier. Travesía
por debs ¡o.
miradas, desaparecer (y también negar
por agua.
subter-tenüo, as . are. Lucr.
uno que es el autor de tal ó de cual
1
cosa ). Subtrahentt se quoque • . . Liv., s u b v e e t o , as, are [intens. de subGastar, consumir, adelgazar por derij/io — trasportar]. Acarrear con esfuerb.'i.i"excusa
cada cual retirando su gas u b - t e r t í u s , u, um. Capel, (¿ue
rantía. . . SuOtrahere se labóri, Col., zo, llevar, trasportar, conducir (á lomo,
en carruaje, por agua, etc.), saxa humeestá en la relación de ,"í á 4.
huir del_ trabajo. Subtruhere nomina
ris, Virg., corpora cymba, id. = E q .
s u b t e r - \ n e a n s , tis. Sen. Vacío,
enndidaturum, T a c , suprimir loa n o m Adceito, comporto, vecto.
bueco por debajo.
bres de los candidatos. = Eq. Clam
s u b t e r - v o l o , as, are, n. Stat.
aufero. adimo, subdüeo; suJFüror, rapio, s u b v é e t o r , Óris, adj. m . [de subVolar por debajo (con el acusat.).
eri pin, subripío i amoveo, libero, privo*veho]. Avien. El que trasporta por agua.
s o b v e e t n s , a, um [part. p. de subs u b l e r - r o l v o , is, ere. A m m , llesub-trinlus, a, um. Boéth. No enveho]. Tac. Acarreado, conducido-, Virg.,
volver por debajo.
teramente triple.
T a c Trasportado por agua. — Subvectua
s u b t e x o . ís, xüí, jiniit, ir . a. [de
sub-trTstis, e. Tert. Algo triste,
ponto, Ov., que navega ó boga por mar.
- tejer]. Tejer |
melancólico.
S u b V e c t u s , üs. m . [de subveho: solo
de alguna cosa, y por extens. poner,
subtritus, a, um [part. p. de sub- en el abi. sing.]. Tac. V . Sllbveetío.
colocar por debajo de, adaptar
S u b v e h o , is, exi, eetum ere [de sub
iera]. Plaut. Gastado por debajo, Malias m á s vec poét.); aru
y tebo = Uevar]. Acarrear, conducir,
entrelazar, expon«er hu'/uidamento 11
jado, machacado.
trasportar, commeatus, Liv.; llevar, convoh er , explicar i rum,
t sab-tüllíeülis, e, m. Hier. La
ducir de abajo arriba, poner en alto,
Nep. -• - St'•'.-•
tn, virg., q •
sub-turpíeiílus, u, um, y
elevar, alíus aer orbem, Lucr. — Matris
oscurecido el cielo bajo una nube de
sub-türpis, e. Cic. Algo torpe, verv Romam
subvéctos, Suet., los deshumo.
V.
gonzoso.
pojos mortales de su madre trasladados
Kl.. el so] extiende el dia al rededor
subtus [de sub como intus de /,,], á R o m a (por el Tiber). Ad templum
tómpo (inunda el cielo con su luz).
subvehi, Virg., subir al templo en un
adv. Varr. Debajo; prep. Char. Bajo.
Liv., á esta fábula añade luego, que los
t Siib-tussío, ís, iré, ii. Veg. Toser carro. Subvehere naves, T a c , dirigirlas
«i ¡n.itados . . . Subiexüre impe* i menta
naves
agua arriba. Silo subcehi, T a c ,
.-, A m m . , bu.scitarle obstáculos á un poco.
ir por el Nilo arriba (en una barca). =
lucdMi
,.,'i «L
subtiisus, a, um [part. p. de *uhEq. Ex inferiore in supeHorem locum
veho, adreho, conveho, comporto.
s u b v e l l o , is, vülsum ere, [de sub y
vetio — arrancar]. LucM. Quitar liger;:mente el vello,
57
i
-
•
1 1
illi-.
•
» • . . .
893
S,UB
sUC
srr
t s u b v e n i b o , fut. ant. de
sub-volo , as, are, n. Cic Volar de suceenturio]. Eest. Añadido por suplemento ¡i la centuria. — Ero ín insidüs
s u b v e n i o , í*, eni, entum, íre. n. hacia arriba.
Mus, Tert.. yo estaré en emde sub y vento = venir]. Venir, sobreSlib-*M»ÍVO . is, ere. Virg. Revolver
boseada para acudís al socorro.
Teñir, llegar después, presentarse, Vesbri- alguna oosa hacia arriba.
sneceiitfírío. as, are [de sus y C«ÍIIcías cum cohortíbus, Tac. (dícese tamb.
sub luisas (aro. subvolsns), a,
turín --.-. distribuir en centurias!. Eest.
en elfig.hablando de las cosas que
um
[part.
p.
de
subvello].
Soip.
ap.
Gell.
Suplir
el número de las centurias;
vienen ó se ofrecen á, la imaginación!;
Pelado, rapado.
Reemplazar, sustituir; Plaut., Cfficil. Tevenir en auxilio de, favorecer, socorrer,
ner de ro<er\a para auxiliar,
ayudar, patricv, Cic, cícitati, Cíes.; ve- SubvultíiríllS, a. um [sub-rul'ur).
Plaut. Del color del buitre.
s u e e e n t i í r í o , onis, m . V . s u b nir en auxilio de (en medie), ayudar á
sanar, ser eficaz remedio, amurca densuceáruui, í, ro. 6 succliáruHi. c e n t u r í o .
tíum stabilitáti, Plin. — Su'-ceníre vitas
Siií'í'l-'UtuS, a, um '[part. p. do sucVeg, Como s a c c h á r u m .
alicüjus, Caes., venir en auxilio de la
fsuecasus, ús, m. i
Varr. cino). Cantado después.
vida de alguno. M*%i celeríter socí¡< / - ap. Non. Acción de echarse ó pararse
S U C e e u t i i S . fa m. [succino]. Mart.
ret subventum, Aurel., si n o se hubiera
Cap. El canto qu,e empieza despuÓB de
el aire.
dado u n pronto socorro á los aliados.
otro.
CireuiucPiiíor, judices , nisi subveni/is,suecertaneus (are s u c c i d a S u c c e t ' d a , as, f- [sus-eemo]. Titin.
IICUS), a, um [de succedo]. Plaut. ijauEl excremento del cerdo.
Cic, m e veo asediado, o jueces, si vosde
en
lugar
de
otro,
sucesor.
—
Sueotros n o intervenís. Huic quoque rn'
S U C e e r i I O . /». íre. n. [de sub y cerno
subventum est máxime a nobis, Cic, tamleas culpas alteríus, Ulp., castigado = qérner}. Plin. Pasar por tamiz; Cribién para esto preparó el remedio, tampor la falta de otro. Succedanea. y sucbar; Separar, poner aparte.
oien ocurrí á esto. Subventum coliiit cidanea hostia, Fest.., víctima que se
s u e e e s c o . ve. Pre. n. [de suecas =
heredíbus, Ulp., tuvo en cuenta (el de- sacrificaba en lugar de otra.
jugo]. Arn. Estar íuímedo, tener savia
creto) el interés de los herederos, quiso
s u c c e d o . is.
i, ere, n. [de (habí, de los árboles).
favorecerles. = Eq. Post venio, inter ve- sub y
retirarse}. Ir por debajo,
S U C C e S S Í O , ónis , f. [de succedo).
wio, supervenio ; Subsidio venía, opem
avanzar por debajo de, marchar, peneCic. Siu-osiou, la acción de seguirse;
fero, auxilíor, succürro, opitülor.
trar en, teeto et umbras antro, Virg.;
El acto de suceder á otro en el ems u b » e n t o. as, are, n. [frec. de
subir, elevarse, ad summum hon\
pleo ; Lact- Procreación; A u g . Suceso,
óxilo.
subvenío]. Plaut. Socorrer, ayudar freLucr. ; marchar, avanzar á, aproximarse,
S U C e e s s í v n s » «i uní [de succedo).
utwnibus. munimén'is, ud castra hostíum^
cuentemente. = Eq. Saspe subí
Luc. Sucesivo, lo gue se sigue ó v*>
t s u b v é n t o r , óris, m . [de i
Liv., supra ftostíum munitiónem. Sis
nib]. Inscr. Socorredor, favorecedor.
suceder, relevar, sustituir, iqtegri fessis, después. — Successtva proles. Laot., i
posteridad.
s u b v e n t r í l e , it, n. [de
Liv.; suceder, estar colocado después
S l i e e e s s o r , oris, m . [de succedo).
lat. de la decad.]. M . E m p . El bajo
en tiempo ó en valor, seguirse, a tas
vientre.
astátí, Cic ; salir bien, feliz, próspera- Cic. Sucesor, el que Bucede eu lugar de
otro; Ov. Heredero; f. Chur. L a que
s u b \ e n t u r a s , a, um [part. de f,
mente, aiiquid alícuí, Plaut. — Su ' i •¡•re
sucede. — Sucoé$sor studíi\ Ov., herede subvenía], Ov. El que ha de socorad montes, Liv., acercarse, arrimarse á
dp u n arte. Sij£Cessor amor, Ov.,
dero
los montes. Tile ad Supliros «ucosdet
rer 6 remediar.
amores nuevos. Successores Alexandri.
s u b v e r b í i s t i , m . pl. [de subver- fuma, Virg-, su fama, su gloria subirá
Quint-, los sucesores de Alejandro.
\üstus). Tert. L o s m á s de los sierhasta la mansión de los dioses. Ctassis
'OS.
.-.. La Etrnulda fué Suerfss,,r< (fecésspr incidit. Sen., el q u e
se
retira tiene celos de su sucesor.
subverbústus, a, um [-ub, vefber,
paco u pooo entrando en el puerto. Ad
<¿uo successóre sagitta?flerciíis utünUir
sstus], Plaut. Abierto, abrasado á
Íi re. Oses., pasar
(habí,
de Filoctetes), Ov., que es el
«izotes.
íi, la otra parlo. /., ¡..¡¡¡-i pió
berederp de Jas Mochas de Hércules.
S u b - v e r e o r , éris, eri. dep. Cic TePlin., en Italia brota la rosa desSlieeessoríliS, a, am [de nuccessar).
ner u n poco de miedo.
de las violetas (sa sucede á las
t s u b v e r s í o , onis, f.rte,subpe'rtó].violetas i. -1 itequam ti •
¡ ft§e$, A m m . Perteneciente á la sucesión.
S
U C C e s s u s , fís, ni. [de .succedo). Cees.
Arn. Subversión, ruina, estrago, desCic, antes de que te hubiesen pjavjado
trucción.
un sucesor. ln<-íp,um non Mfccedfbat, L a llegada : liuen suceso , feliz éxito ;
Arn. Lugar al que se puede entrar. —
t s u b v é r s o , as, are [frec dé subLiv., n o daba resultado, no salia bien
Temporis suecessus, Just., el curso del
eérto = subvertir]. Plaut. Subvertir,
I* empresa.
N,/-.,•,/:-•-,• ín sttiti<,u,-iu.
r
tiempo.
arruinar, trastornar.
Cic, relevar a. un (¡Uerpp de guardia.
SUC< í d á n e u S , a, um. Fest. V.
S l i b v é r s o r , aris, m . [de subcerto). Si '-'" sententía vuccessent, Cic, si sale
T a c El que arruina, quebranta ó traseomo pensamos. = Bq, Suttéo, intro. tn-succedaneus.
torna.
gredíor, pedí i" inf*. •-.- substtftío, tn aiteS U C C Í d í a , ce, f. [de succido). Cic.
s a b v e r s u s , a, um [part. p. do subsifmm itéor ; accído, esento, Carne de puerco salada. — Succidias
terto). Salí. Arruinado , trastornado,
Contingo, cado.
humanas faceré, GeU., hacer matanza de
destruido.
SIK'I «T'iido. í«, di, sum, ere [de sub hombres.
s u b v é r t o , is, ti, sum, íre [do
y candila == estar qncendido]. Dar fuego
s u c c í d o , ts, ere, n. [de sub y cado
verto = volver: no se hall, en Cic. ni
por debajo, incendiar, quemar, turriih, = caer]. Caer bajo alguna cosa, (salen Cés.]. Volver, revolver, remover lo
Quadrig., urbem sais mantbus, Csas.* intica e ferro sub id vocabülum , Gell.;
de arriba abajo c o m o cuando se ara,
flamar (fig.), enardecer, ,</,/.",o, prop.
caer, desfallecer, sucumbir . genüa ine(poét.). —
Sur,-,-.-.•,!, ,i rii'jitm, Liv., dar
lupín '•
, Col.; derribar , echar
dia, Plaut., omnía fragóre, Luor. (dícese
fuego á la hoguera, encender la jura.
por tierra, destruir, demoler, .iniMi.ir,
tamb.
en elfig.).— In medíis Qonattgus
Succendere aras, Sen, tr., encQnde? L'l
sta'üus, simalácrum, Suet., tantocegrt succidimue, Virg., en modio de
fuego de los altana. f¡¡\
Qlqs.si$o{es. Ov. (dícese tamb. en elfig.].—
nuestros esfuerzos sucumbimos á la enca cantu, Lu-'-, el ponido, de las tromAvarítia fidem, probitalem c- .'.
fermedad. SUccidere mentem , Sen., dotes bonos tub certit, SalL, la avaricia des- petas anima á los guerrer««s. Succe
caer el ánimo. =*= Eq. Subtus cado, conJurorem, Luo , excitar la ira. Dtilcedme
truyó la buena fe, la probidad y todas
cido, succürnbo.
.' a v.. pren«qadp de los
las virtudes. Subcertere ley.
s u c c í d o , is , cidi, ctsum, ere [de
tátpm, Salí., destruir las leyes y \» li- encantos de la belleza. — Eq. Súbitas sub y ccedo = cortar]. Cortar, Bogar
(tecendo. v. a c c e n d o .
bertad.
Subcertere testaméntum , Val.
por debajo, frumenta , Vírg., sei/ítem,
s u c c e n s e o , es, süi. sum, ere, n. [de
Max., anular u n testamento. Siró»
Sil., ñervos equórum, Liv.; echar á tierra,
succensus de succendo == encender: V.
in, Ter., perder á alguno. Subcortar, derribar, arbores, Col.; matar,
vertí-re mores patrias, Just., trastornar est. pal.]. Estar irritado, inflamado du
despedazar, greg"m ferro. Sil. — Eq.
cólera, enfadarse, alicui, Plaut. — tfqn
las costumbres patrias. To'
Casao 6 subtus oasdo, substíco.
• i--' a a i mitítíhuk mcosnsendum,
orándi subvertétur si . , . Quint., se arS U C C Í d u s , a, um [de suecas). Varr.
... Cass., que no había razón para
ruinará, desaparecerá por completo el
Lleno de jugo, de humedad. — Succida
irritarse contra él ni contra sus soldaarte de la palabra si ... = Eq. &
•vellera, Mart., vellones sucios, por lados por . . . = Eq. V . i r á s c o r .
movéndo verto, erért", ¡u-rverto, detürbo.
var.
s o c c e n s í o , Snis, f. [<IH tueoendei
ejicío.
S U C C Í d o u S - , a, um [de succído). Ov.
sub-vespertínus pentut, m., y lat. de la decad.]. Hier. Euego, incenIiO que se va á caer; Stat., Claud. Vasub-vesperus, í, m. Vitr. El sud- dio ; Acción de encender, de alumbrar;
cilante ; Sid. Suprimido, interrumpido.
Matutina suc
A m m . Acción de calentar.
ueste, viento occidental.
— Succidüas fiammas, Stat., llamas morí»
Tort., la claridad de la mañana.
hundas.
snb-vestío, ís, íre. Dracont. Ves- V . el sig.
s u c c í n a t í u m (vinum), n. [de •••«->
tir por debajo.
H U C C e i l S i O , ónis, {.
[auccenseo].
<iiiuiii). Isid. Vino del color del suchao
?subvesus. V. subosus.
S y m m . Ira, indignación. V . el ant.
ó electro.
SiH'CeiiSiis. a, um []>art. p. de sucSubieteríbus. Plaut. Sitio en la
S U C C T n e t e [de tuocHsfut}. Fort.
céndo]. Cic. Encendido, ardiente; S«n.
plaza de los cambios de Boma.
D e una manera m u y apretada, m u y
tr.
Inflamado, animado, excitado. - Stcc- subv«T'\us. a, um [de subveho).
estrecha, m u y ajustada (habí, del vesirá, Sil., ardiendo en cólera.
Liv. Be suave pendiente.
tido ); A m m . Breve, sucinta, coms u c c e n t í v i i s . a, um [áe
pendiofíínnont-n( C o n agilidad, c o n presSub-villícuS, Í, m. Inscr. El que no). Varr. E l que canta ¡3espue*S de
teza. — Sw'-inetfui tfimicu/•••. A m m . , pehace las veces de mayordomo de una otro ó le acompaña; Inferior, accesorio. lear m á s libre, m á s desembarazadagranj aVarr.
mente.
sub-M iridíeo, as, are. Corip. Ga- s u c e e n t o r , óris, m . [de .yecfner]. s u c e i n e t f m [de succintus), «adv
A m m . Kl que aedrapaña el canto de
A m m . Sucinta, rompendioHarn»ntA.
rantizar un pojo.
otro; Isid. El que guia el canto del
sub-vírídÍS, e. Plin. Algo verde,
coro; A m m . Consejero, instigador (fig.).
que tira á verde.
s u c c e n t a r l a t u s , a, um [part. p.
SUC
K i i r r i n r t o r i u u i , XI, n. [de ñuc;
de ttlnioa ó ca-
SÜC
SUD
899
desde la raíz, brotar, herba, C o L ;
Fuerza, vigor, nervio. — Sueca*, riritdnacer ó venir después, suceder á, autis, Cío., la sustancia de la república.
[ncremento, aliqua res, Sucout ingeníi, Quint., caudal del ingesnoeliietülns
O v.
nio, f Suecas, ús. Apul.
pul. ' i indo eon gracia.
l'laut.. la corrupsuci'ussütor, oni, m. [desuccü*-o\
s u e c i n r f u» .
ción, la depravación de costumbres ha
Lucil. (aballo tritón, de mal pase.
i.. .
ido , ponido,
crecido como la (yerba de regadío. Se
osion, libro
t sueeussatüra, *, f- [de meeásso]
•rum tuoerevts te , Liv. , que
cn su i.. • •. ;mierjtos,
., dis-so habia elevado á la gloría de los anNon. El sacudimiento
del caballo
puesto ; Virg., H
' i«l> (de una
os. = Eq. Ab imo cresco, au,
trotón.
Vitfg.
•'-'mn sumo.
SUCCUS.SÍO , ónis, f. [de sttceutío]
ido, cercad*«
«
\Iart.
s u e e r e t u s . a, um. v. s u b c r - p t u s .
Sen. Ei sacudimiento del temblor de
s
u
c
c
r
o
t
í
l
u
s
y
s
u
c
c
r
o
t
í
l
l
u
s
,
a,
diu, feno, Liv. , que tiene, ceñida la estierra..
nm [etim, inc.j, Fest. Delgado, sutil;
pada. SuccincUt veste, Qy„ ia que
Siiccüsso. as, are [intens de suc
V. c r o c o t í l l u s ; Afran. Flaca, débil
la ropa arremangada, enfaldarla. Suocutio — sacudir]. Non. Sacudir, gol(h. do la voz).
poi n
I ' 1| •. . i • u i«1. i
s u c c ü b a , <e, m., f. [de s»rcübo, as). pear (dicese del caballo que tiene mal
«cunda*! i de i ueitos,
cursor,
Ov. L a concubina; m . Prud. Joven relaMart., corredor á-jil.
paso); Att. Sacudir, llevar sacudiendo.
jado.
^
s u c c í n c u s , a. um [dq weeínuw],
SuCCÜSSOr, óris, m. Lucil. V. sucS
u
C
C
i
í
b
i
t
á
n
u
s
,
a,
um.
Treb.
Pol.
Plin. L o que es de sueiioi. de .i-rnbur,
cossator.
Siiecínu;o, it, "
re, a. Natural de la ciudad de Sucuba.
S U C C U S S U S , a, um [part. p. de suc*
SIICCÜ bíllS, a , um, adj. [de snlj y
[do tub y cingo * -ceñir]. Rodear, ceñir,
cutio). Sen. Golpeado, sacudido; (met.)
Cubo]. Inscr. (¿ue se acuesta sobre ó
circundar poc debajo, anguii regionem
V. Max, Agitado, conmovido.
en, que se pone en acecho 6 emboscada
cancri, Vitr.; recoger,, alzarse la i
SuCCñSSuS, ñs, m. [de suecutío). Cic.
sobre (habí, de la undécima legión
ponerse baldas en cinta, enfaldarse para
Claudia).
Sacudimiento del caballo trotón.
estar pronto y expedito para alguna
cosa, aliquis , Ov.
Succ\nct<*\ Comas s u c c i i b o , us.af [de •"'• y cubo =•
suecutío, i'*, üssi, üssurn, íre [de
acostarse], Apul. Acostarse debajo.
pinus, Ov., pino que no tiene hojas y
sub y quatio == sacudir]. Sep» Sacudir,
s i i c c m l o . ÍS, ere [de sub y cudo ??=
ramajo Bino en la punta._ Frustra se
golpear, agjtar moviendo de alto abajo
forjar]. Varr. Forjar.
, septut o,,I
y de abajo arriba. = Eq. Subtus quatio,
SllCf ÜlciltlIS , ./, mn [de suecus
non fuSrít, Plin. j., on vano se armará
s u c e r d a , ce, f. Lucil. V. sue= jugo]. Suculento, jugoso, Ueno de
del terror el que no esto roncado del
cérda.
amor.
Su •••itu-tus armis
team,ir ,.
grasa, bien nutrido, de buena salud;
Liv., provisto de armas y de legiones.
sarillo, as, are [de sucas = Jugo].
Prud. Lagañoso, pitarroso. V, S U C U = Eq. Subtus cuaja ; testes citi'juln ad*
1 c u tus,
Dar jugo, sabia, impregnar de humedad,
stringo , COlliga*.
S i l C C U i n b O , it, ubüi, ubiturn, bere cqmi-iuiti , Plin. = Eq. Humórem afS i i c c i n g ü l u i n , i, n. [de succingo). [do tub y el inus. cumbo]. Caer, ceder
fündo.
Plaut. Cinturon, tahalí.
al peso, quedar vencido, rendirse, susucídus, a, um. V. sueeídus.
s u c c i n o , is, iutf¡, tntum, ere [de cumbir, no poder m á s (dícese tamb. en
suríuaiíus, y
sub y cano = cantar]. Cantar después,
elfig.).— Succumbere pugna: . Liv., quesui'ínatus, ", um [de sucfniim].
cautar alternativamente, ó responder á
dar vencido en el combato. Sitfcuuiherc
Que tieno el color, el tinte del sucino.
un cauto, eantíbus iste tuis alterno ore,arátro , Ov., dejarse uncir al arado,
sucínuiii. V. sucriauíii.
Calp.? venir en segamdo lugar, estar
Succumbere oneri, M a n . , caer con la
subordinado, agricultura pastorali, Varr.; carga. Cui snccumliere oneri coacta plesiicinas, a, um. Como succiiius,
responder, decir en seguida, contestar,
bes, Liv., forzado el pueblo á soportar
u. um.
alter, llor. = Eq. Posí cano, caneado esta nueva carga. Succam'iesücíuus, i, m. Isid- V, succinuiu.
subsequor.
Cic., ceder á la fortuna. &
suco, v sueco.
s u c e í n u m , i, n. [do suecus). Plín.
Culpas, Virg., caer en una culpa. Sucsucosítas. v. succo.sítas.
Sucino, ámbar.
cund,e,re somno, Ov., dejarse rendir del
s u c c i n o s . a, um [de sucefatem], sueño. Philosópho succubñit orátor, Cic., S ü c o s u s , a, um. V. succosus.
s m t n s . a , um. Pall. [part. p. de
Mart. Lo que es de sucino, de ámbar.
el orador fui vencido por el filósofo,
tugo], .Mamado, chupado.
Succumbere precíbus, Ov. , ceder á las
t SUCCÍHUS, i, m. Isid. Como SUCsúplicas, dejarse vencer por los ruegos.
SUCtuS, us, m. [de sugo]. Van*. El
cinuin.
Succumbere teuijiÓrt , LÍV., ceder á las acto de mamar ó chupar. — Bibunt avfi
f suceípío, is [sub. copio], are. Lucr.
circunstancias. =- Bq. Subtus cado, dedo, suefu, Plin., las aves beben aspirando.
E n lugar de suscipío.
vincor, succído, prócido, ruó, opprímur,
S Ü C o l a , ce, f. [de súculas diré, de
SIlCCÍsío, ónis, f. [de succído). Sid.
obrüar.
La corta de madora, etc.; Isid. Acción
S U C C u i n b u S , '', va. [etim. ine.]. Auct. tus], l'laut. Puerca pequeña; .Rodillo
en que se envuelvo el cable.
,lo cortar al rape; Prop. Supresión,
Lim. Límite.
suriíla*, árum, i. pl. [forra, con asp.
SUCCUITlCÍllS, a, nm [de tu - ñren\.
destrucción (fig.J.
Q u o viene en auxilio, en socorro. Vet.
de om = llover]. Cic. Las estrellas
su reís m i s . v. subsecivus.
Hiadas.
SUCCisus. a, um [part. p. de suc- Schol. ad. Uerrn.
S u e C U r i ' O , ÍS, ¿. sum. rere [de sub
süculcntus. V. snecuiéntus.
cído). Cass, Cortado.
y curro = correr]. Correr por debajo.
süciílus, Í, m. [dim. de tus], Just.
succláuiatío, ón%s, f. [do suaolarn.0],
colocarse debajo; y por exten-t. o
Cochinillo, cerdo pequeño.
Liv. Vocería., grita por indignación ó
volar en auxilio de, dar socorro, ayos u c u s , i, m. [de sugo]. Plin. Jugo,
por aplauso.
dar, favorecer, laboranttbus, tantt*\ mazumo; Hor. Sabor, gusto; Euerza, vit s u c c l a m a t u s , a. um [part. p. de lis , Caes., domino, Cic. ; remediar (en
medie.) servir, aprovechar, ser eficaz,
gor, nervio. V. SuCCuS.
succlamo). Quint. Voceado, recibido
nitruui. venénis funaórum, Plin.; ocursñdabúiulus, a, y,m íde sudo], Ov.
con gritos.
rir, ofrecerse á la imaginación, venir á
Cubierto do sudor,
SUCClaillO, as, ári, átum, are, n.
la memoria, versus Homeríeus (*muv
sudarioltiitl. t, n. [dim. do suda[do sub y clamo = gritar], VoceaT, griclás,).— Cannábis suecürrit qlop iumentar por aplauso ó indignación. — Succlaríum). Apuf, Pañuelito.
torum, Plin., el cáñamo es buen.,, es
mátum est et frequeMter " mfótibus, Brut.
S ü d a r í u m , íi, n. [de sudor). Cat.
eficaz remedio para el mal de vientre de
ap. Cic, dieron repetidos gritos los solPañuelo para limpiar el sudor; Hier.
las caballerías de carga, Illud etíam
dados.
Publica succlamatus invidía,
El sudario.
tuoourrobat, grave esse.... Cic,
•Quiut., objeto de los maldicientes griocurríame también que era uua cosa
t südátílis, e [de sudo]* Cass. Que
tos del público. .= Eq. Post all
grave . . . Si wlprifer succurrátnr. Caes.,suda, húmedo.
'ino.
si se da u n pronto socorro. Cujus ads a d a t i o , ónis, f. [de sudo]. Sen.
t SllCClíno , "s. are [de sub y clino
versas fortunas relít s ucear re re , Lív.,
== inclinar]. Fort. Doblar u n poco, inLa acción de sudar; Vitr. Estufa, sucuyo infortunio quiera socorrer. Succlinar; n. Fort. Inclinarse.
dadero.
curtum est pota, Plin., ee acudió, se
y s u e c o , ónis, m . [de suecus], Cic.
s ü d a t o r , erts. m. [de sude). Plin.
remedió con nna bebida. *=fiq.Subtus
El que saca el jugo (se dice dp los avacurro, subeo, succedo; accürro, Sñble'tto,El que suda fácilmente.
tee o banqueros).
auxilio?, opem fero. iubvenío ; prosum,
sñdfitoríuní, ¡Y, n. [de sudatorias].
s o c c o l l a t u s , a, um [part. p. de
"bit.
Sen. Estufa, sudadero.
o], Varr. lardado al cuello ó á
Sliccursío, oitfsj f. [de succürro]. stidátoríus, a, um [de sudo]. Plaut.
sueco I lo, as. are [sub, collum).
yr. Lugar de refugio.
Varr. Cargar al cuello ó á las espaldas.
Lo que hace sudar; Cass. De estufa ó
suecursor d s u b c u r s o r , ü// . sudadero.
s u c r o a s a l , ís, m. [de sub y cónsul).
;.i. Iuscr.
m. [ de suecurro). Inscr, BI que en el
Südátrix, ícis, f. [de sudo]. - Man.
s a e c o s r t a s . átis, i. [fie sueco
circo asistía á un atleta como en caliLa qué hace sudar (h. de la toga).
• '. Aur. líal
-fosa'.
dad de padrino.
s ñ d a t u S . a, am [part. p. de sudo}.
s u c r o s a s , a um [de tuccus]. Col.
suecos, /, m, [de sugo]. Cic Suco, Quint. Sudado, humedecido con el suJugos*
l'otr. Kíco. s u e c o jugo de los cuerpos y plantas; Todo
dor; Ov. Expelido por sudor, (fig')
s:or. '
líquido de alguna consistencia 6 crasiSil., Stat. Hecho con mucho traba
sui ' c r e s c o . Is, ere, n. [de sub y
tud , como aceite, vino, ero.: Virg.,
!
OrsuNrtf pnr de
Sudatus labor, Sta-t., trabajo pasado con
Samm. La lecho; El tinte; 1 ¡ani El
m u c h o sudor. Aístátes ínter bella turocip; «Sabor, «gusto ,
lUilo*,
. Pacat., guerras hechas durante
los oalores del estío.
S u d e s y s ü d i s , /i, f. [etim. inc.J.
al
Juv.
Cses.
(met.),
fuego.
Espina
Pértiga,
pecado;
aguda
estaca,
Virg.
del
palo,
Dardo
pescado;
bastón,
endurecido
Espina
asta;
900
SUF
SCF
SUF
in cruce, Catull., ó in crucem , Just.,
? S ü d í c u l u m , Í", n. [de sudor]. Fest. tura ó tinte; Isid. Acción de untar;
crucificar á uno. Aureis clavis suffigere
Aru. Mezcla.
Especie de azote. V . s u b i e i í l m n .
crepidas, Pliu., poner clavos de oro en
suflfeetiira,
as.
f
.
[de
sufficío],
Tert.
s u d i s , is, f. Plin. v . s u d e s .
las chinelas. Capuf Galbos basta sujFíKl suplemento ó apéndice.
S u d o , as, ávi, átum, are, n. y a.
s u f f é c t u s . a. um [part. p. de suffi- xuin, Suet., la cabeza de Galba puesta
[etim. inc.]. Sudar, estar inundado de
en
la punta Ue una pica. Suffigere dona
cío].
Cic.
Sustituido,
subrogado;
Sen.
sudor, alíquis, Hor., Apollo Cumie, Vipostíbus, Apul., suspender dones ó prectoria Capuce, Cic., lítus sanguine, Virg., Añadido; Virg. 'teñido, m a n c h a d o ; Isid.
sentes de las puertas. =
Eq. Su''.•fus
I-Escogido, elegido, nombrado. — Sujfesaxa humare, Lucr. ( m u y clás.); sudar
figo, tuppingo, affigo, confino, infijo.
efus patri, T a c , puesto en lugar del
(fig.), desplegar toda su actividad, hacer
sutf
íiucn
.
inis,
n.
[do
sufiio). V.
padre.
Sufféctus
iu
locum
alterius,
Liv..
grandes esfuerzos, pro communibus comen lugar de otro. Sujjectas sanguine, s u f t i i n c i i t u m .
mÓdis, Cic.; act. sudar, manar, destilar,
t suffílliento, as, are [do sujfimcn
pinguia eléctra (poét. y de la pros. post. Virg., teñido en sangre. Suffeeta leto
á Aug.). — Sudávit et alsít, Hor., tuvo /•/atina, V. M a x . , ojos moribundos. — sahumerio]. Veg. Sahumar, fumigar.
S u f f T i n e n t u i u , .', n. [de suffto],
Sufféctus
in
Lucretü
locum
.1/.
Horatius
que sudar y tiritar (sufrir el calor y el
i'ulvillus, Lív., habiendo sustituido (en Cic, Fest. El h u m o de una substancia
frió). Quando qui sudat tremit, Plaut.,
quemada (en los sacrificios); Sahumerio,
el consulado) Marco Horacio Pulvilo á
cuando el que suda tiembla. Scuta dúo
Lucrecio. Nubes sujfécta solé (otros leen olor; Pliu. Purificación.
sanguine sudásse, Liv., y que dos essuffílldo, is, ere [de tub y findo =
sufferta),
Sen.,
nube
inflamada
por
el
cudos destilaron sangre. Duras quercus
hender], l'lin. H e n d e r , abrir, rajar uu
sid.
sudábunt roscida mella, Virg., las duras
t s u f f é c t u s , ús, m . [de sufficío], poco ó-por debajo.
encinas manarán, destilarán miel á m a s u t f í o , is, ici, ó ií, itum, íre [de
E u n . Tintura, noción (de u u a ciencia).
nera de rocío, V . s u d á t u s . = E q ,
sub y jto = o(nn = perfumar] Hacer
v s u f f e r e n t í a . ce, f. [de su yero:
Sudorem emitto, quovís humore madeo,
sahumerios ó fumigaciones, sahumar,;
post. á la ép. clás.]. Tert. Sufrimiento,
strenüé laboro.
perfumar, thymo., Virg.; bonis odoríbus.
S u d o r , óris, m. [de suero], Cic. Su- tolerancia, paciencia.
s u f f e r o , fers, sustüli (Prisc), ferré Col.; tecta, Plin. ; ocüios jociiuíre decocto,
dor; (fig.) Virg. Trabajo, fatiga; Ov.
id.; calentar, fomentar, térras feraces,
[de sub y fero = llevar]. Poner, colocar
Cualquiera humedad que brtjta como el
Lucr. = Eq. Adotendo sufumí'jo, adoleo;
debajo, someter, presentar, alicui coríum
sudor.
o'> injuríam , Plaut. (muy rar,); ofrecer, caiefacío, foveo.
sitdorifer, a, um [sudor-fero]. Cael.dar, proporcionar, inater lac, Varr.; so-. sutrisciis, i, m . [forsitan a fitei
similitudine, dice Eest.]. Fest. Boise
portar, llevar, sostener, mundus semet
Aur. Sudorífico, que provoca el sudor.
hecha de cuero.
t s a d o r o s , a, um [de sudor). Apul. (muy rar,), Arn.; soportar, sufrir, vul
s u t T i t í o , ónis, f. [de suffto]. Plin.
vera, Lucr., paenas, Att. ap. N o n . (esta
Sudado, cubierto de sudor.
Sahumerio. Suffitiones, Arn., perfumes,
es su signific domin.). — Suf erre vix
s u d e s . Como s u d o r . Lucr. (?)
anhelitunt, Plaut., no poder respirar ape- olor.
s u d ü m [de sudus], adv. Con clari- nas. Suf erre sumptus, Ter., soportarlos
snífítor, oris, m. [de suffto], PUn.
dad. — Sudümprainitens, Prud., que tienegastos. Ad prastórem sufferam , plaut.,
Sahumador ó perfumador.
mucho brillo.
suít'i t u s . a, um [part. p. «Je tuffío].
dejaré que m e lleven ante el pretor.
Col. S a h u m a d o , perfumado; Col. Abu• re litis cestimatióiietit, Dig , ser
süduin, i. n. [de sudas). Cic. Cielo
m a d o (h. de u n enjambre); Ov. Puricondenado al pago de los gastos di 1
sereno, buen tiempo.
ficado (por u n sahumerio).
proceso (y también prestarse, ofrecerse
s u d u s , a, um [de se priv. y tutus =
Sutf i t u s , vs, m . [de sujfio]. H u m o
á pagarlos). = Eq. Subjicío, dedo, ofhúmedo]. Virg. Sereno, seco, sin lluvia.
ú olor (de u n a sustancia quemada).
fero; suppedíto , sufficío; perf ero , sustiH a r r i a , as, f. La Suecia, reino de neo, perpetior.
Plin.
Europa.
s u t f í x u s , a, um [part. p. de suffigá].
? snffertim [de sufertus], adv. Suet.
SIJCCIIS, a, um. D e Suecia.
Su [I i rus cruci, Cic, clavado en una cruz,
E n voz alta, retumbante.
puesto en u n a horca.
S u e d i , Órum, m. pl. Los suecos.
•'SUÍTertus, a, um [part. p. de sufsuf.fla.bílis , e [do sufflo]. Prud.
S u e d í a , as, f. La Suecia.
fercío). Suet. Lleno, cargado (met.).
Vuelto
por la respiración, que Be ext s o c o , et, ere, n. [de suus — suyo, suffcrtefáeío, is, %re [de sub y
hala.
como si dijéramos convertir en una sefercefucio). Plin. Hacer hervir un poco. s u f f l a m e n , inis, n. [voz liibr. de
gunda naturaleza?]. Lucr. Tener cossuffervefáctus, a, um [part. p. de sub = u n poco, y «-fL¿uj = quebrar.
tumbre ó hábito.
ablandar, contenerj. Juv. El madero
s ufe r refació). Plin. Hervido un poco.
M u e r í n a , as, f. Severin, ciudad de
ó zoquete con quo se detiene la rueda
suffervefío. is, íeri [pas. de sufferdel carro en u n declive; (met.) Prud.
Moeleinburgo.
vefacio). Plin. Hervir un poco.
Juv. líómora, impedimento; Juv. Resurrillt. Sil. surruiit. Cic. Sínc.
Sllfferveo, es, ere, n. [de sub y fertardación.
por sueverint, sueverunt.
veo — hervir]. Apul. Cocer, hervir un
s u H i a ni i n o . as. are [de suf flamen;
t sueris. Gen. ant. de sus. Plaut.
poco.
V. est. pal.]. Sen. Calzar la rueda para
s u e s r o , is, ere, n. [de sueo = acos- suffes. V. sufes.
que no ando; (met.) A u g . ap. Sen, Retumbrar]. Tac. Acostumbrarse.
soíf'cssi'o, ónis, f. [sub, fate'or]. Vet.
primir, refrenar.
S u e s s a , as, f. Aus. Suesa ó Sesa,
G r a m m . Concesión (fig. rctór.).
s o ffla ni in o , t'n-, are [de sub y
s u f f i b u l u m , /, n. [subyfibiila].Eest. jlammu = inflamar]. Sid. Inflamar, exciudad de Campania; Otra del 'Lacio
Velo que pe ponían lan Vestales cn la
citar, provocar, calumniara incidía. Sid.
antiguo, llamada Pomecia.
S U f f l ñ t í o . ónis, f. [du sufflo], Plin.
S u e s s a n i , órum, m. pl. [de SuStta], cabeza cuando sacrificaban.
s
u
f
f
í
c
í
e
n
s
,
tis
[part.
pres.
de
sufL a elevación de las pompas que ae haceft
Inscr. Los naturales ó moradores de
ficío). Liv. Suficiente, bastante; Paul.
en el agua.
Suesa.
Jet. Grave, pesado, s u i li< ¡ruf issit sufflatoriiiin, ti, n. [desafilo)
M u e s s a n u s , o, um [de Snesta]. Cic.n i u s , Tert.
Hier. Fuelle.
Propio de la ciudad de Suesa.
s u f f l a t u s , a, um [part. p. de suffto],
s u f f í c i e n t e r [de sufjiciens], adv.
sursse. Lucr. sucstis. Cíc. (?)
TJlp. Suficientemente.
l'lin. Inflado; Plaut. Encendido en cósulí
í.
iciitín
,
as,
f.
[de
sufficío].
lera;
A d Her., Gell. Hinchado, campaSínc por suevisse, suevistis.
Sid. L o que basta; Boéth. Importancia
nudo (h. del estilo) ; Varr., Plaut. Sottuessionensis, e. De Soisons.
personal.
berbio, altivo.
S u e s s i o n e s , um, m. pl. Los pues u f f í e í o , is, feci, fictum, ere, a. y n. V s u f f l a t u s , üs, m. [de suffto: abi.
blos del condado de Soissons en Francia.
[de sub y fació = hacer]. Poner bajo
sing.]. Sen. Acción de soplar, soplo.
S u e t o n í u s T r a n q u i l l u s . Suetod e , colocar, presentar, someter, lanam
S u f f l o , as, ávi, átum, are, a. y n.
nio Tranquilo, gramático y retórico romedico mí ¡di * quibüsdam, Cic. (rar. y las [de sub yfio= soplar: rar., no se hall.
mano_insigne.
m á s v e c poét.); reemplazar, sustituir,
en Cic. ni en Cés.]. Soplar por debajo,
s u e t ü d o , mis, f. [de suetus de collégam, C i c , censórem in demortüi lo- hinchar soplando, buceas, Plaut.; bufar
cum, Liv. ( m u y cías.); neutr. bastar,
de cólera, irritarse contra alguno, at!
suesco). Paulin. Habito, costumbre.
uxóri, Plaut. — Suffiátte cutis distinta,
s u e t u m , i, n. [de suetus]. Apul. ser suficiente, ad solatíum maii, adversas quatuor pópalos (unum ducem). Liv.,
Plin., por la tensión do su piel hinCostumbre, hábito.
arbor in ignes, Ov. (tamb. se constr. eon chada. Dedít gladiatores decrépitos, quo*
surtus, a, um [part. p. de suesco]. inf. y con subj. con ut ó ne). — Eos
sí tuffiáttes, cecidittent, Petr., presentó
Liv. Acostumbrado habituado á; Tac.
expedí I ¡oníbus sujjd'iéndo, Liv., envián- unos decrépitos gladiadores, quo con
Acostumbrado, habitual, ordinario.
dolos á hacer expediciones ó correrías.
u n soplo se les hubiera hecho caer.
Sufficere heredera, Phaedr., sustituir un Suf Ha] Pers., ínflate, habla con énfasis
H u r v i , órum, m. pl. Caes. Suevos,
heredero.
Sufficere animas viresque,
con orgullo I *= Eq. In rem aliquam Jt<>,
pueblos de Germania.
Virg., dar ánimos y fuerzas. Ad qrwd
inflo• liando iráscor, mperbto.
fcurtía, ce, f. Tac. La Suevia, país
si vires non sufecerint, Quint., si no
s u f f o e a b í l i s , e [de sufoco]* C.
de Germania.
tuviese fuerzas suficientes para esto.
Aur. L o que sofoca ó ahoga.
Sui&VÍCUS, a, um, Tac, y
Sujficit ut exorari te sinas , l'lin.. bs ita
suflTñcatío, ónis, f. [de sufoco].
S u e v a s , a, um. Cese. Suevo, de que permitas te supliquen. Suffícit,
Plin. Sofocación, ahogamionto.
Suevia.
Sen., basta. =-= E q . Sub alíqua re pono,
S o t T o c á t o s , a, um, part. p. do
t*»iifes, etis, m. [voz fenicia]. Liv. prasbeo, suppedíto, subministro; in alteS u t f o C O , «os, ávi, átum, are, a. [de
rius locum substitito; satis superque tst.
tub y faux — gargüero]. Sofocar, ahoSufete. supremo magistrado de Cartago.
s u f f í g o , is, x¡. xum, ere, a. [de sub gar , estrangular, gallum QaUtnac&um,
saffarcínatus, a, um [part. p. de
Cío. — Suffocáre urbem et Italt'um fume.
sujfarcino). Ter. Cargado por debajo;y figo = fijar]. Fijar por debajo, hincar, clavar, suspender, alíquem. ó alíquid.
(fig.) Apul. Eepleto, bien comido.
— Suffigere aliquem cruci, Cic Vell., ó
s u f f a r c í n o , as, ávi, átum, are [de
sujfarcino ~ juntar]. Apul. Cargar, colm a r de.
Plin.
ejército,
Sustitución,
S ustuTVivandero
fefcat r
lO
rsubrogación;
,
á nónis,
e aque
s ,f.
lleva
i,[de
m
Arn.
.sufficío).
granos
[sub-far].
L a tinal A r n .
?
SÜF
sur,
SUG
901
mente á uno. Huic sent entice ratíundetentar, para dar vigor al cuerpo.
C i c . bar or per-soer do hambre á R o m a
cülas suggerit, C i c , da los razones de
.i Syrit suf átta, Mart., litera
y & la Italia. = E<|. SpirUum pra
esta opinión. = Eq. Alíquid sub aliqua
llovada, conducida por Sirios. = Eq.
V. el sig.
io, fero, porto; subj» •
Sub alíqua re fulcío, corroboro, sustento.
s u l f u r o , at are [do sub y focus =
1
subministro, suppedíto, sufficío, pra
s u ( f u l g e o , es, ¿re, n. [de sub y
xponer al fuego, purificar
o = resplandecer]. Anthol. Brillar
suggCstío, ónis, f. [de suggero).
por ol fuego, a't</uid, Prop. (dud. ; otros
leen suffíit), V. el ant. = Eq. Igni SUb- debajo. = Eq. Subtus fulgeo.
Inscr. Acci,on de construir, construcSutfúltus, a. um [part. p. de sufficio, lañe purgo, •,
millo.
ción; C. Aur. Adición sucesiva; Quint.
fulcío). Varr.- Apuntalado, sostenido
s u f f o d i o , M . fódi, fÓSSUm , ere,
Subjecion (fig. ret.); Vop., Symm. Supor debajo; Sen. tr. Retenido, m a n a. |do sub y fodio = cavar]. Socavar,
gestión, consejo.
tenido; (met.) Cass. Sostenido, que se
zap;ir, minar, muro* , Tac.; herir por
s u g g C s t u m , i. V. suggcstus, üs.
dol,ajo, equos, C»s. — Suffode're radices funda en.
suggestus, a, um [part. p. de sugsutFiíiuígatío , ónis, f. [de suffufruuúnti, Plin., remover, socavar las
inígo). Varr. L a acción de sahumar ó
gero]. Cic., Prop. Amontonado, acumuraices del trigo al escardar. /<<
perfumar
por
debajo.
lado;
Llevado. — Altis suggesta colümnis
suffodil tngufna, Suet., conformo estaba
s u f T ú m í g o , as, are, a. [de sub y
theátra, Sil., teatro sostenido por coleyendo le clavó u n puñal en el bajo
fumigo = sahumar]. Sahumar por delumnas altas.
vientre* = Eq. .Subtus fodio, ab inbajo, hacer fumigaciones 0 sahumerios,
s u g g c s t u s , us, tn. Liv. [de suggero).
ferióre parte confodio, ferio.
fumigar,
vasa
rore
marino,
dolía
alba
Cic. Tribuna, pulpito, cátedra; Lugar
soffossío , ónis, f. [de suf odio).
cera, Col. s= Eq. Subtus fumigo.
elevado , sitio eminente para hablar en
Sen. L a cava ó mina por debajo.
Suffüuio, as, are [de sub y fumo =c
público; Ulp. Sugestión, consejo; plin.
S u í T o s s o r , orts, m . [de sufodío],
humear]. A h u m a r , sahumar (en el fig.), j., Palco (en el teatro); Flor. Estrado;
Vitr. Zapador.
Hier.
Tert. El aparato (de los juegos púS u f f o s s u s , a. um. Cíe. [part. p. do
siiffundatos, a, um [de sub y fúnblicos).
suf odio]. Socavado; Herido, trapasado
dalas]. Varr. Fundado debajo, pueBto
S U g g Ü I á t í o , ónis, f. [de suggitlo].
por debajo ; Cic. Demolido con excavapor cimiento ó fundamento.
Plin. Contusión, cardenal del golpe;
ciones.
s u f f u n d o , is, üdi, üsum, ere [de sub
(met.) Liv. Afrenta, ignominia; Prosp.,
siillragalío, ónis, f. [do sufragor).
derramar]. Derramar por
y fundo =
Hier. Burla, afrenta, ultraje.
Cíc Votación; Recomendación.
sufl'ragato r, oris, m. [de sufragor). debajo ó á escondidas, destilar, rociar,
suggíllatiuncúla, as, f. [dim de
esparcir,
extender
por
encima,
verter,
Cic. Votante, el que da su voto; Plaut.
suggiUatío], Mamert. Chanza burlesca,
vinum in os mutas, Col. (dícese tamb. en
Aprobador, partidario.
burla.
s u g g U l á t u s , a, um [part. p. de
soffragatoríus, a, um [de sufra- el fig.). — Tepído sufündit lamina rore,
Ov., asoman á sus ojos ardientes lágrisuggillo). Plin. Magullado, contuso, acargor]. Q. Cic. Q u e depende de u n voto
mas.
Si
cruore
tuffundüntur
ocüli,
Plin.,
denalado; (met.) Liv. Infamado, afren(esto es, efímero).
si los ojos se inyectan de sangre. Suf untado. Ocüli suggilláH, Plín., ojos acars u f f r n g a t r i x , icis, f. [de suffráde re aciem oculórum, Sen., turbar, pertur- denalados, rodeados de un círculo azugátor), Aug. L a que aprueba.
bar la vista» Prodest felle suffüsís, Plin.,lado á consecuencia de algún golpe. —
S u f f r ñ g í n ó s t l S , a, um [de sufrago,
es bueno para los que padecen la icteSuggílláta, n. pl. Plin. Contusiones.
ínis). Col. Que tione esparavanes,,
ricia.
Si virgíne.um sufuderit ore ruhó-*
s u g g i l l o , as, are [de sub y cilíum
s ultra gilí iu , tí, n. [sub , frango).
rem, ventas prit (habí, de la luna), Virg-, = párpado ?J. Plin. Magullar, acardeCic. Sufragio, voto; Recomendación;
señal de viento próximo BÍ Be tiñe de
nalar agolpes; (met.) V. M a x . Afrentar,
Derecho de votar; Fest. L a centuria
encarnado su cara virginal.
Vultum
infamar; Insultar; Prud.Sugerir; VVarr.
que vota.
rubóre
su
ff
aderas,
Pacat.,
te
habías
sonap. N o n . Cerrar (los ojos á alguno). =
t s u f f r á g o , as, are [de suffragium
rojado. Suffündi ora rubóre, Ov., ó
Eq. Contundo, lividum facío, ictu Uvórern
*= voto], Quadrig. Conceder por medio
sufündi pudóre, Plin. j., ponerse rojo
indüco; obclüdo ; suggero.
de u n voto. V. s u f f r a g o r .
S u g g r e d í o r , eris, edi, dep. [de sub
su i r r o g o , tnis, f. [de sub-frango]. de vergüenza 6 de pudor. Cui mentem
nulla invidias macula suffüdit, P. Nol-, y gradíor =s andar]. Tac. Entrar, m e L a cuartilla, jarrete ó doblegadura do
cuya alma no se m a n c h ó jamás con la
terse, pasar callandito, ocultamente.
las pierna» traseras de las bestias; Col.
envidia. = Eq. Clam et subtus fundo,
S U g g r e s S U N , a, um [part. p. de sugRenuevo que sale del pió de la cepa.
spargo, efundo, superfUndo, perfündo,
gredíor). T a c E l que ha entrado ó pas u t f r a g o r , áris, ári, dep. [de
infundo, asperge.
nado ocultamente.
•num = voto]. Votar por alguno,
s u l f u r a r , áris, ári, dep. [de sub y
favorecerle con su voto; y en el fig.
s u g g r ü n d a y otros. V. subfuror = robar]. Plaut. Robar ocultaayudar, sufragar, recomendar, favorecer.
grunda.
mente.
— Non sufragandi modo,
sed etíam
sugillo y otros. V. suggillo.
SufTusCÜlus. V. subfusculus.
spectándi P. Scípíónis, Liv., no solo
s ü g o , is, xi, ctum, gere [contrac, do
para votar á Escipion, sino también
suffuscus. V. subfuscus.
sub y agot], Cic. M a m a r , chupar; ?Mart.
para verle. Tibi Hortensias sufragátur,
suffiisío, ónis, i. [de suffundo).
Sorber, tragar; (met.) Cic. M a m a r s e (el
Cic, á ti te favorece Hortensio. SufraPlin. Esparcimiento, derramamiento;
error ó engaño). = Eq. Pressis labris
gan' laudi nostras, Cic, servir _á nuestra Derramamiento de h u m o r en los ojos,
succum citraho.
gloria. Huic consílío sufragabátur etíam catarata; Veg. Enfermedad de los pies
Sui, tibi, se. Pron. de la tercera perilla res, quod . . . Caes., habia también en las caballerías por el m u c h o trabajo;
sona de ambos números. D e sí, á ó
una circunstancia en favor de este proA p i c Acción de rociar, infusión; Pall.
para sí, se, á sí; D e ellos, de ellas, etc.;
yecto, y era que . . . = Eq. Sufragia
Acción de sembrar; Hier. Color que
Cic. Su, sus. — Quid sibi vult ...tí quó
alicui fero. auxilio sum, faveo, juvo, sale a la cara (cuando u n o se inmuta
quiere? ¿qué pretende? ¿quó significa?
oommendo, obsequor.
ó turba).
Sui conseroándi causa, Cic, para salvar
s u f f r e n á t í o , ónis, f, [do sub y
sulFíisóríuui , ii, n. [de suffundo).
su vida. Se in otio delectare, Cic, defreno). Plin. Ligazón de las piedras en
Hier. El canal por donde so infunde el
leitarse en la ociosidad. Secum, Cic,
la fábrica.
aceite en las lámparas.
consigo. ínter semet ipsi, Liv., ellos
siitt'rendens. tit [de sub y frenden»
s u l f u s u s , « , um [part. p. de sufentre sí mismos. Apud se, Cic, con él,
de frendeo). A m m , Temblando de cofundo]. Cic. Derramado , esparcido por
en su casa.
lora (en su interior).
debajo; Derramado, vertido; Tib. CuS U Í l e , is, n. [de sus\. Col. Zahúrda,
s u A r i c o , as, are [do sub y frico =
bierto (de un color); | Q u e se sonroja;
establo de puercos.
fregar]. Col. Listar, fregar suavemente.
Q u e tiene enfermas las patas (h. de cas u illa, re, i. [desuillus: se ent. caro).
Mitt'ríugo . ¡í, ere [de sub y frango
ballerías); V . s u f f u s í o ; ? Virg. Q u e
Carne de puerco.
c= quebrar], Cic. Quebrar, romper (por
tropieza. — Candorem roseo sufusa rubóre,
s a í l l u s , a, um [de sus). Liv. D e
bajo).
Ov., cuyo blanco rostro se cubre de u n
puerco, de cerdo.
t s u f f u e r a t [tubtum], Fest Habia
vivo encarnado. Sufusíor sexust Tert.,
s u í m e t , sutmet ipsíus, sibimet, seestado bajo el mismo techo.
el sexo m á s tímido , m á s púdico. Sufmet, etc. Cic. D e BÍ mismo, á sí mismo.
s u f r ü g í o , is, fügi, ere [de sub y
futi cruore ocüli, Plin., ojos inyectados
s u m u s , a, um [desus}. Varr. D e cerfugío = huir]. Escapar ocultamente, e
de sangro. Non rubor solum suffüsus,
do, de puerco.
siationíbus in tecta, Liv. — Natura de- sed lacrima? etíam obórtas, Liv., no solo
S u i o n e s , um, m . pl. Pueblos de
am man itum tantum suffÜgit, Lucr-, los se ruborizó, sino que asomaron las láAlemania; Tac. Pueblos de la Suecia
dioses no son tangibles, no se los puede
grimas á sus ojos. Lingua PSÍ suf usa
propia; L a G-ocia.
tocar. Suf agí-re sensum, Lucr., no po- veneno (habí, de la envidia), Ov., su
S u í p a s s í o , ónis, f. [sui-patior]. Prisc.
der ser entendido. = Eq. Subtus ó clam
lengua- destila veneno.
Acción recíproca (gramát.).
fugío, confugio.
s u g g e r o , í», etsi, estum, ere [do
s u í p á s s u s (ó sui passus), a', um.
s u ÍI"iig i u m , íi, n. [de suffugio]. sub y gero = llevar]. Poner, colocar
Prisc Recíproco, reflexivo (gramát.).
Quint. Refugio, asilo, acogida. — Suffudebajo, fiammam costis aheni, Virg.;
s u l c á b í l i s , e. adj. [de sulco). L u gtum hie mi. T a c , abrigo durante el inllevar, dar, criar, producir, divitias
gar donde se pueden hacer surcos, que
vierno. Suffugíum malórum. T a c , retellus, Ov. ; dar, proporcionar, Cibum
se puede trabajar ó cultivar.
fugio en las tribulaciones.
animalibus, T a c ; sugerir, inspirar ~acons u l c a i u e n , inis, n. [de sulco). A p u l
suffolcío, is, fülsi, fultum, íre [de Bejar (fig.), asquítas resHtutionem, Ulp.;
V. sulcns.
sub y fulcío =?-- sustentar]. Sustentar, asignar, copíam argumentorum singülis
sulcatiui [de sulco], adv. prop. A
I
Cic — Suggerere mal
surcos ó por surcos.
tamb. en el fig.). Capí
crimJníbus, Liv., suministrar materia á
s
u l f a t a r , óris, m . [de
fiUdat artus, Lucr.. ne toma el alimento
los delitos. Ultra se suggerentibus cauLabrador; Navegante, que Bu
ti-*, L'lp.. ofrecí endose ó pn
(met.) K l q n e destrora (4u<? <?ava t
por il
. ;\ os. Ludm
gerere alícui, C i c ,
engiiñaj di
902
SUM
SÜM
SÜM
merq-s fi ojuitidades; Cantidad ü
— Sulcátor Averni, Stat., el barquero vos); importar, tocar, convenir, cro ; Kl punto, el fin primipal; Suprema
ponder (gen. de persona, ó nominativo
del infierno (Carón).
autoridad
. s u m o imperio ¡ Perfección,
neutr. de los adjetivos pr
sulcátorías. V. scoltatoríus.
c o m p U tríen to. — Stímma summárum, Son..
. tuum, suum, etc.); costar o
su Sea tus. a, um [part. p. de tulcp]*
la suma . le
LSÍOP de' todo. j,¿
(abi. de precio determinado ó gBrJ
Luc. Surcado, arado; (met.) Sen. Nasinum,!!,!. i i
Cié., en suma, va
del indeterminado». — S
vegado.
una
palabra.
Summa
rerum ad te redit,
Virg,, soy el piadoso L
Tor.. t'ooo el peso de este negocio carSUleo, as, are [de suleus = surco].
fíam quem mortales ¡
io-e tí. summa
illa sit, Cic.. sea
Enn.. bay un lügut quo llaman il
Col. Surcar, arar; Escavar; Navegar.—
la o-MH'IUSÍIIU. Summa
est in testtbus,
Sal:áre cutem ru-jis, Ov., arar la piel ría. Fait animo t üoi
t'---.
•
i«i que digan Ida
con arrugas. Sulcáre iter, Sen., cami- fué tuyo con el cora/on J tJi n i
it. Viro., h é a q u í
seo.
Nequissímo
amniu
nar. Sui-:áre ,r_<¡uor, Ov., naví _
el ]) IIII(« ' principal.
Summum
hab\ re,
it, qui íulür'i <un', Cic, 61
s u l C u s , i. m. [formado con aspit, de
Plaut..
i lugar.
Summum
malo de rU
ijXxóf;]. Cic. Surco, el rastro dol arado;
.-. Vil -ir., fiar á uno faó existirán jamas. >'-/,' kobls tnttl
H o y a para plantar árboles; Canal para
do ol poso do la .iruerra. In hac summa
n,--. \ n-o, tengo frutas sazonada*
riego; L a m i s m a acción de arar; Cada
i •:.!•:. C Í O . on o t o estriba el
judi tum esse/ han titas, Cic, si
vuelta que se da á la tierra; Stat. L a
fondo del negocio. Summum (d-dertt)
ya para entonces no fuera estimada la
huella de la rueda; (met.) Línea ó.surco
rdtíú •'-" . Quiut., el bin-u
elocuencia.
(trazado en el agua) ; Luc. Rastro ó
tido y lrt práctica vondrán ú dar la fllun,'¡ ¡n eisfiem gentíbiis fuit turpitiidíni,
surco de fuego; Eest. Rayo, centella;
titna m a n o . Summum
fucífre, Cic. , haNep.. á nadie causó \ i rgÜen-Üd
Mart. Arruga; Claud. Cicatriz, costurón,
cer la suma, sacar el total, Et !
aquellas gentes servir do diversión 9
— Ducere sulcum. Col., hacer, trazar u n
'" , C Í C ,
surco. Committere serntaia suícis^ Virg.,divertir al pueblo (ó en otros i
el resultado de esta licencia ilimitada
nos: á nadie denigraba! ttd le* m¡ra.«a
arar. Hordeum
altero sutbo
es que ... '/
I unum est o •
debet, Col., la cebada debe sembrarse á c o m o indecoroso, efe). A- Vi
summa
rerum , Cic., cuando el |
vereri, Cic. al joven cottesp'oilde, supremo reside en u n o solo.
Summa
la segunda labor ó vuelta que se da áó el joven debe respetar á los ancianos.
imperü, Cíes., el supremo mando.
la tierra.
es deber, es
M i i i u u u c A l p e s , f. pl. Cíes. El san
sulfi, Sylfl ó sylplll, órum, m.
obligación de un buen juez ... Est unum
Bernardo, oo.nu- de Saboya.
pl. Inscr. Los silfos (genios entre los
hoc faceré, Cic, a m í m e teca hacer
s u i u i u a l i s , e [de summa).
Tert.
Galos).
esto. Sed est mihi tanli, tiummódo ittd
Completo, que contiene la suma.
calamitas, . ., Cic, pero m o importa posui for, üris, n. V. su I pll ur.
s t i m m a n a l í a . fem, a. pl. [de lufn»
co, Con tal de que esa calamidad . . . manus],
s u l f u r a o s , v. sulpliürans.
Eest. Especie de torta sa• ' mihi tum litera'. CÍC, ttl grada.
S u l g a , ce, m. El Sorge, rio del concarta será de gran precio para mí, estiSumuiaiies ó K u b m á n e s , tum,
dado de Aviñoj.
maré m u c h o tu carta. Parci ttíñt fúris
m. pl. Capel. Divinidades infernales do
Sulla y fcylla. as, m. SalL Sila, arma, nisi est consilíum domi, Cic, de
una cíase inferior.
sobrenombre romano.
poco sirven las armas en el exterior si
suininüno, as i y mejor
SuManus y Syllanus, a, um, falta la sabiduría en el interior. Sr.ei suinuianuii, as, are [de sub y
tánte sal et Romee et per totum ltultam
Pliu. Si lamo, de Sila.
uuiiii/s = mano], Plaut. Devorar, ars u l l a t ü r í o ó s y l l a t ü r í o , is, íre, erat, Liv., lu sal costaba, valia un saltante en R o m a y en toda la Italia. —
[de Sulla ó Sylla). Cees. Parecerse á
rasarlo toda como Pluton. V. m n Dum ero, Cic, mientras m o dure la viSil i imitar sus costumbres.
nüor.
<S il lino, ónis, rn. Ov. Sulmona, ciu- da. Ñeque enim est. perieulum,
S>ui:illi.i üiis. i, m . [sniiiinus-ii,,Cic.( y no bay que temer que... (¿•••um
.1 Abruzo.
Sobrenombre de Pluton como diüd de
est i:i \agi •• (¡ivita t, • 'io.. cuando le
S u l m ó n e n s i s , e [de Salmo], Juv.
los manes.
dadanos-están sobre las armas. Sunt <¡ut,
Sulmoneuse, de Sulmona.
siiuiuiaríiiin . U, n. [de suhmiA],
quod seittt.-i.t, ..-i,'! i u,leant dicitre, Cic,
S U l p h u r , üris. n. [etim. inc.]. Plin.
Sen. Sumario, compendio.
hay hombros que no se atreven á decir
El azufre; Lucr. El rayo; Juv. Pajues u i E i m a s , átis ]de sumían), l'laut.
lo quo piensan. Bsse in htofustitía, Cic,
la; Hor. A g u a sulfúrea.
I ¡ t M iide, principal. — Snmmas
• a, Apul.,
S o l p h ü r a i l S , tit [de sulphur]. Tert. tener la justicia contra sí. &sie <>i spe, diosa poderosa.
Cic, esperar, tener esperanza. Bttt in
Snliúreo, de azufre.
s u i u u i a t i m [do summa i post, á A ag,
a normi <••. Cic, gozar de gran res u l p l i ü r a r i a , ce, f. [de suti
y rar.], adv. Cic. Sumaria mon; o ¡ to
nombre. Est, quibus . . . (poót.), Prop.,
Ulp. El minero *de azufre 6 el sitio en
compendio ; Col, Suavemente , por enhay hombres para quienes . . . TseUtri
que se prepara.
cima.
nihil rei no'ds est, Ter., nada tengo yo
s u l p h ü r a t í o , onfo, f- [de htíphuF],
s u i a i n a t u s , ut, m . [de ..
que ver contigo. Esse cum alí/uoflcum.
Sen. L a mixtura subterránea dol azufro,
Lucr. Imjierio, principado, señorío.
alíqua, Cic, Plaut., vivir, cohabitar con
ó el lugar que le contiene,
s u m m e [de summus], adr. ("ir. Su
s u l p h ü r a t o U J , i, n, [de sulphurá- alguno. Si est ut . . ., Ter., si sucede
que . . . Est quod nsam domúm {tuam), ma, grandemente, muy.
tus). Mart. Pajuela, mecha azufrada}
Plaut., tengo razones para ir á tu casa.
suininedíus (ó suhmedíusí, á,
Plín. Minero de azufre.
s u l p h ü r á t u s , a, um [de sulphur]. iVe Ubi sit . . . (inf.), Prop., que no ten- um [de sub y medias). DiOfrí. Menor
gas nooesidad de . . . Apud matrem reoté de la «mitad, menofl de la miia,l.
Vitr. Asufrado, de azufre. — Snl¡d,urutts lanas, Cela., lanas blanquead.is .«1 bu- est, Cic, todo sigue, marcha, va bien
s u i n m e i o , sumiuei'go , siimn o del azufre. Sulpburatus instituí- mer- en casa de m i madre. ArbitrÜ atiéni
V. suhuieio, subm-fr••ruf, Liv., estaba bajo la tutela de otro. m e r s o .
as, Mart., o^meroiante de pajuelas 6
g « , etc,^
</,i,,m tolvfndo "-re (por mn) ret publíod
mechas azufradas. Sulphurd:
s u n i m í t a s , átis, f. [do su,-.,
tum, Mart., pajuela. Aqme tttlpntttutát, non esset, Liv., c o m o la república n o so
hallase en disposición de pagar sus
Plin. La altura ó cima; Pall. La su
Plin., aguas que huelen á azufre.
deudas.
Mi
desíderío
est,
Son.,
quisieperficio; Arn. Punto culminante, cússulpliüreus, a, um. Ov. V. sulra, tengo deseos de . . . Esüi potuique pide. En pl. Pall.
phurosus.
esse, Cic, ser bueno para comer y para
s u m m í t t o . V. submítta.
- ul phil! o . as, are [de sulphur =
beber. Mira sum alacritáte, Cic, estoy
azufre]. Tert. Azufrar, dar gusto, olor
s u m m í t o r i n , tnis, f. Como suilisumamente alegre. Esse in ditió-ie alió color de azufre.
m
í
las.
cüjus, Cic, estar bajo la jurisdicción de
s u l u l i ü r ó s u s , a, um [de sulphur).
s u m m a . abi. Atté, [do summus],
alguno. Cum jam esset in eo ut... Nep.,
Vitr. Sulfúreo, de azufre,
estando ya á punto de . . . Est saspe. . . Quiut. Kiii.ilu.onte, al np.
S u l p í c í a , as, f. Mart. Sulpicia (nos u i u m i e n i a n a p . árum, f. pl. [de
Ter., sucede muchas veces ... Erit ubi. ..
ble poetisa romana).
yuiitmii-ititiitu <]. Mart. Las rameras que
Plaut., vendrá tiempo ú ocasión en
S u l p i C Í á n u s , B, «NM, Quint., y
que ., . I¿sto, Cic, sea así, sea en hora habitaban debajo de las murallas.
S u l p i C Í u s , a, um. Hor. D o Sulpibuena. = Eq. Essentiam habeo, existo,
SNinina-nianns, a, um [do tum*
cio. — Sulpicía lex, Hor., la ley Sulconsto; commoror, maneo, versor; virn. maznium], .Mart. (¿ue habita ó está en
picia.
duro, persevero; habe'o, possideo ; asstí-los arrabales.
S u l p í e í u s , it, m . Sulpicio, nombre
nco; valeo, operara do, favéo; evenit, acde m u c h o s ilustres romanos; Sulpicio
SumillOMlíuiIl, fi, n. [de suti-mtrcídit, etc
Apolinar, gramático; Severo Sulpicio,
s u m e n , inis, n. [por sugmen de su- nta). Mart. Lugar bajo loa muros de
escritor del siglo V .
Koma donde habitaban las ramoraja.
go]. Mart., Plin. L a ubre de la puert s u l t a u , m . [voz caldea], Corip.
s u m m o p e r e , adv. [tummut "pus).
ca; Juv. L a m i s m a puerca; Lucil. El
Sultán.
pecho; Van*. Suelo fecundo, fértil (fig.).
Lucr., Cic. Con el mayor cuidado.
sultis, ant. Plaut. [en lugar de si
S u m e s , is, tix. N o m b r e de Mert nrio s u m o i a v c o . V. s u b m o t é o .
tultis). Si queréis.
entre lc-j egipcios.
s u i n m ü l a , as, f. [dím. de sutnrita]
- u m . ant. E n lugar de e u m , acus.
s ñ í a í n á t a , as, f. [de
s« ti. i'o,juoña cantidad.
le si. E n n .
Lampr. L a puerca recien parida.
s u i n u i u m , ac! suininiiin [de sums u m , es, est, fui, esse [clpí]. Verbo
s u i a i n a t a caro, f. [de
mutt, adv, ' Le. A lo mas, a Lo sumo.
sustantivo y auxiliar, anóm.: Ser, estar
Arn. L a carne de la ubre.
—
ündie, aut summum
erat, C i c , hoy,
(entre dos nomin.); estar, existir, haS Ü m i n a t u s , A, um [de iumHí}. Arn.
ó á !«• iu..
in.in.
llarse eu, quedar, residir, permanecer,
D e ubre de puerca.
s u m m u m , ¡, u. C»s., Cío. y sum-*
ali ubi, cum aliquo, apud alíquem, inter
siiüiuia. Í f. [du summus]. Cic. L a
m a , orum , ñ, pl. [de summu I
SóyihaS, Cic, Cass., etc.; tener (con dat.
íuni-j
. fi tdtál de varios uúOv.,
Tac. La cima ó altm a;
de persona y nominativo de la Cosa teEl í.-'i mino, el colmo, el m.,
nida); servir <"> eandar (Con dos datien el pode*. el trom
|
La
OAtroiui-ia i
SUM
SUP
SUP
903
sumptífaeío , is, íre {sumptus-fa-durante la cena. Super hos divum hoA i i m m u * , á, um [superl. por conTi-nc. de mprimus].
Cío. Lo m á s alto
ci'o). Plaut. Hacer el gasto de.
nores, Stat., durante «estos sacrificios de
fi elevado; Extremo; MA-timo, perfecto;
s u m p t í o , ónis , f. [de tumo], Cat. los dioses. Super necessitátem , Quint.,
BI m á s poderoeo , soberano, bupe**
Acción de tomar; Vitr. Acción de e m - m á s allá de lo necesario. Super L X
ñor, M u y ilustro, m u y glorioso; M u y
prender , de comenzar; Asunción ó
millía, T a c , m á s de sesenta mil. Super
grande (h. de oosas); L o m i s inaporproposición menor de u n silogismo.
solitos honores, Liv., sobre los honores
tante, lo ononeial ; intimo, m u y queriCíc
ó además de los honores de costumbre.
Sumptíto , as, are [frec. de sumo).
do. — Summus ductus, Virg., ],, alto de
Super omnía, Virg-, sobre todas las colas olas. Summus suu<, Tor. , Summus
Plaut. Tomar frecuentemente.
sas. Vulnus super vulnus, Liv., herida
amicus, Cic, el mayor amigo, el m á s
s u m p t u a r í u s , a, um* Cic. Perte- sobre herida. — C o n abi. Sirve igualíntimo. Summus imperátor , Cic, gran neciente al gasto.
mente para designar u n a relación de
capitán. Summa aqua, Cic, la superfis u m p t u a r í u s , íi, m. [de sumptua- lugar ó tiempo, y m á s frecuentemente
cie del agua. Summa astas, Plaut., ó se- ríus, a, um]. Inscr. Mayordomo que la materia de que se habla, de que se
corre con el gasto; Empresario de un
nectus y C í e , extrema vejez.
Summa
trata, se escribe ó se discute. Ensis cui
Contumelia, Cic, la tlltima afrenta. Sumteatro.
super cerdee pendet, Hot., el que tiene
ma hiems, Cic, el corazón del invierno.
s u m p t u m , i. n. [de sumo). Capel.
la espada pendiente sobre su cuello.
Summa ín et} omnía súhl, Cíe, tiene to- La proposición menor de un silogismo.
Navis super qua turrim opposüit, Cffls.i
das las prendas completas. Summa /«•-siimptiiose [de kúmptub'sus], adv.u n navio sobre el cual puso, colocó u n a
uní, Tor., perfecta hermosura.
Summa
Cic. Suntuosamente, con gran gasto y
torre. Super Pindó, Hor., sobre el Pin,•>• imo prerterp, Lucr., trastonarlo tododispendio. — Sumptuosíüs se jactare, dó. Fronde supr»r virídi, Virg., sobre
de arriba abajo. Summum
jus, summa
Cic., tratarse con demasiada vanidad,
la verde hoja. Nocte super medía, Virg.,
injuria, Cic, el sumo rigor del derecho con demasiado fausto.
hacia la media noche. Hac super re
viene á serla suprema injusticia. Summ<>
s u m p t u d s í t a s , átis, f. [de sumnimis (dixi), Cic. acerca de esto he di-.i tus, lTaut.,deilustro linaje. Su muía ptuósus], Sid. Suntuosidad, gasto, discho ya demasiado. Quid agendum nourbt, Cíe, la parto alta do una ciudad.
pendio.
bis sit super legatióne votiva, C i c , quó
Daré ab summo (se ent. oinum 6 bibere),
s u ui pl u o S u s , a, um [de sumptus,
es lo que debo yo de hacer con respecl'laut., dar do beber comenzando por el vs], Cic. D e m u c h o gasto; C i c , H o r . to á esta legación votiva. Multa super
« «i. idado quo ocupa el más alto puesto. Suntuoso, magnífico; El que hace m u Priamo rogítans, Virg., haciendo m u c h a s
l'in -,1111111111 bibere, Plaut., beber hasta
chos gastos; El que gasta m á s de lo
preguntas acerca de Priamo. — A veces
la última gota. Summo clamare dicere, que tiene. — Vir egens, sumptuósus, Cic, tiene oculto el caso que rige , y entonhombre pobre y gastador. Casna sumPlaut., hablar gritando. Summo reipuces se considera c o m o u n adverbio.
blícas tempóre, C i c , en las circunstan- ptuósa, Cic, banquete espléndido. SumPurpureas super vestes conjicíunt, Virg.,
cias más críticas para la república. Sumptuósus ager, Cat., campo dispendioso,
colocan encima sus vestidos de rica
ma res, Virg., el Estado, los negocios cuyo cultivo cuesta mucho. Ni sumpúrpura. Pcenas dedit usque ttWQ§rt\us
públicos. Sumiiii digí/i, Cels., la extre- ptuósus insüper etiam siet (sit) , Plaut.,quám satis est, Hor., fuó castigado lo
midad de los dodos. Surtimos reí alí- si á todo dso so agrega el ser u n
bastante y aun m á s allá de lo necesario.
quem pneponere, Just., poner a uno á
derrochador. Cicércula sumptuosíor est, Atheniensíbus praster arma et naves níla cabeza del gobierno. Summus puquám ut exiguo pretfo possit prosberi, hil erat super, Nep., n o lee quedaba á
teas, Plaut., el borde, la orilla, la su- Col., los garbanzos menudos tienen de- los Atenienses otra cosa que sus armas
perficie del pozo. Sunimis salient viri- masiado coste para que puedan darse
y sus bajeles. —• Super en composibus, PhsBdr., saltando con todas sus
baratos. Opus sumptupsissfmum, Suet.,
ción designa u n a relación de lugar ó
fuerzas. Summus vir, Cic, grande per- obra suntuosísima, de muchísimo coBte.
de medida; sobre, m á s allá de, c o m o en
sonaje, varón esclarecido. Sunt enim = Eq. Qui magno sumpta et multa pesuperflüo, supergredíor, etc., y rara vez
cunia Jit* splendídus, carus, pretiosus, la idea de quedar 6 sobrar, c o m o
in summo (habí, de pozos ó fuentes),
magnifXcus, lautas,
Plin., porque están en la superficie, á
en super sum , nuperstes, superfío , etc
flor de tierra. V. s u m m u m y s u m s u m p t u s , a, um [part. p. de sumo). í^r" El guión en todas las voces que
m a . = Eq. Altissimo loco positus; maCic. Tomado. — Finis sponte sumptus.siguen sirve para indicar con separación.
simus, altisttmus, suprémus, extremas.
Tac, muerte voluntaria. Licentía sumpta los dos elementos componentes.
siiinmiissus* V. s u b m ü s s u s .
pudenter, Hor., licencia tomada con
t super, pera, perum. V. su perú s.
sumiliuto, as, are [de sub y muto
discreción. De medio sumpta (n. pl.),
t supera. Primitivo de su pra.
= mudar]. Cic. Cambiar, trocar una
Hor., cosas comunes.
Lucr., Prisc.
cosa por otra.
s u m p t u s , vs, m. [de sumo]. Cíe.
supera, orum, n. pl. [de superus],
s u m a , ís, sumsi 6 sumpsi, sumtum 6Gasto, dispendio; Coste.
Virg. El cielo.
iumpfum, mere [de sub y emofe=comsunto, imper. fut. de s u m . Virg.,
süpcrábílis, e [de supero). Ov.
prar]. Tomar, arma, Quint., l-egeminmd-Ov. Sean ellos ó estén.
Superable, lo que se puede superar ó
ttus, Tet.,antidotum, Suet.; tomar para sí, SUO, is, i, sutum, tre [del antig. SÓíivencer.
í,
— Superabílis murus sca/is, Liv.,
elegir, escoger, alíquem e populo vtoniseg. Facciol.]. Cels. Coser; (fig) Acarm u r o que se puede escalar. jíSsHmárl
'orem oj/icíi, Salí.; emplear, consagrar, rear, atraer, ocasionar. — Suere atíquida mediéis jubet an talis cascitas ac debirustra laborem , Cass.; proporcionarse,
capíti suo, Ter., acarrearse algún daño. litas opp humana
superaóíles forent,
Adquirir, alíquid parco, Hor. — Sumere
su opte [de suus con la adic pleon. T a c , m a n d a que examinen los médicos
potiuneülam, Suet., tomar u n brebaje.
pie). Cic. De suyo, de sí propio. — SuÓsi los h u m a n o s recursos pueden triunSumere pecuniam mulü.im, Cic, tomar,
pte ingenio, Cic, de su propio ingenio. far de tal ceguera y debilidadrecibir dinero prestado. Sumere diadesuovétaurílía, ium, n. pl. [sus, m SÜper-ablüo, is, ere. Avien. BamaA Suet., ceñirse la corona. Sumere
ocis, taurus). Sacrificio de una marra-ñar por arriba.
virilem togam, Suet., vestir la toga vi- na, de una oveja y de un toro, especialsüper-abnégatío, ónis, f. BoSth.
mente en la época de las lustraciones.
il. Ex hoc numero nobis exemptá suSegunda, doble negación.
isnda sunt, C i c , de aquí es de donde
süpelleetíeáríus, a, um, adj. [de süper-abnegátTvus, a, um, adi.
debemos tomar los ejemplos. Sume*re
supellex]. Dig. Lo perteneciente á los Boóth. Que niega todavía una vez.
letluta cum alíquo, Liv., entrar en guer- mueldes, al guardaropa.
f süper-abüntlans, Ui, Macr. Sura con alguno. Surtiere supplíeíurn de süpelleetíeáríus, í¡, m. [de su- perabundante , excesivo , redundante;
fifít/uo, Cic., castigar á alguno. Surtiere
pellex). TJlp. Siervo que cuida del guar- Lact. M u y considerable.
animum, Cic, tomar valor, aliento. Vel
daropa y de los muebles, ayuda de cáf süper-abundanter. adv. Hier.
tua me, vel te mea sumat ferro. Ov., quo mara.
Superabundantemente.
bslle yo acogida en tu país ó tú la ent süpelleetílls, are por
t s ü p e r - á b u n d a n t í a , as, f. Hier.
cuentres en el mió. Sumiere itfrj studíum
S Ü p e l l e x , leetílis, f. [de sub pellis Superabundancia, demasía (de lo que
philosophías, Cío., entregarse al estudio como opina Labeo ap. Cels., 6 m á s bien
se ha dado), usura.
de la filosofía. Sumere sibi partes im- de super lego?], Cic. L o s muebles, el
SUper-abñndé, adv. Hilar. Superperatorias, Coes. , arrogarse , apropiarse menaje, el ajuar; Varr., Virg. Utensi- abundantemente.
el m a n d o . Minus in hisce rebus sump*
lios (de u n ingenio), instrumentos, m a t S u p e r - a b ü a d o , as, are, n. Tert.
tum est sex minis. Plaut., en esto se ha terial. — Supellex bitas, Cic, necesidades Superabundar, redundar.
de la vida. Supellex oratórum, Cic, los süper-aeeoinmodo, ás, are. Cels.
«astado menos de seis minas.
Quem
virum sumís celebrare: Hor. ¿á qué va- lugares comunes de la retórica.
Acomodar, ajustar encima.
ron te propones celebrar? .\V,<, ,,,;/,.' • •<s u p e r [ür:ep]. Prep. comprendida
S Ü p e r - a e e r v o , as, are. Tert. AMO, ut * * , Cic , D O tengo yo la preten- en el número de las variables, porque
montonar, acumular montones sobro
sión de que . . . Frustra opéram. opi- unas veces se construye con acus. y
montones (met.).
nor, sumo, Ter., creo que son vanos mis
otras con abi. Sobre, encima de; Cersüper-aetus, a, um. Venant. Co
esfuemos. In ami -o tfuéBttai est quod ca de, á orilla de; M á s , m á s allá de, locado en alto, elevado.
sumítur, Plaut., lo que se gasta con u n
m á s que, además; Mientras, durante;
super-addítus, a, um [part. p, de
Acerca de, en cuanto á, tocante á. resamigo es verdadera L-anancia. Beatos
superaddo). Virg. Añadido, sobrepuesto
p*se
déos HtmpStiti
-/*, Cic, has pecto á, etc, — C o n acus. Sirve para
s ü p e r - á d d o , is, tre. Virg. Aña1
expresar
una
í*
tego,
supuesto,
cedo.
T?arg.
que
asisse.
*).
Suillpse.
f
s uSuniptl.
los
m—
PUut
elígo,
Alnuiorza
p dioses
tBq,
ahas
. -r,
arrogo,
Genit.
N'iev,
CapÍ0\
son
asentado
(«flf.j
felices.[de
J
ant.
uvindico,
Sínc
lg por
de te
de
saUlplUS
principio
attribüo.
lo
Sil
timo;
con,lum).
ll - per
Salí.,
de
ra
(tratándose
óuna
la
terram
sobre
mNumidia.
áacción
s allá
la
labens,
de
relación
tierra.
número
de
ó el
Super
laOv.,
exceso
Numidia,
local,
Super
ócayendo
casnam,
medida).
de
la Numídíam,
u
duración
después
n en
aPlin.,
cosa
Sutier- süper-adhíbeo,
Prisc.
dir,
ducir
s üponer
pademás.
e
Cvlocar,
r-a
encima.
d d üañadir
e oes,
, is,
por
ere.
ere.
debajo.
Theod,
Plaut. Con-
m
SUP
SUP
SUP
süpereíno. v. s u p e r e a n o .
s ü p e r b í o , 18, iré, n. [de supérbus
= soberbio]. Ensoberbecerse, hinchart super-oo*Iestis, - - Tert. Ele
se,
estar
lleno
de
arrogancia,
de
orguvado sobre el ciclo.
s ü p é r - á d o r n á t u s . a, um. Sen.
llo, forma, nomine avi. patrh's actis, Ov. s ü p e r - c o m p ó n o , is, ere. Apic
Adornado por encima.
(dícese también en el fig. y en buena
Componer encima.
s ü p e r - a d s p é r g o . is , ere. Veg.
parto». —
Spoliáre superbit, Stat., se
Derramar, espolvorear por encima.
S Ü p e r - e o n e i d o , is, ¿re. Apic. Cordesdeña
de
despojar,
tiene
á
m
e
n
o
s
destar por arriba.
s ü p e r - á d s t o , as, are, n. Vírg. Espojar
.
.
.
Et
quas
sub
Tyria
concha
sutar sobre, encima. Superad st ¿tit aret",
s ü p e r - e o n t é g o , í*, ere. Cele. Cuperbit aqua, Prop., y la concha que briVirg-, paró encima del alcázar.
brir encima, por encima.
lla bajo las aguas Tinas. Hac
gemma
s ü p é r - á d ü l t u s , a. um. Hier. Q u o
s ü p e r - e o r r ü o , ís, ere, n. V. Max.
apud Menandrum
ti J'bilemonem fábulas
ha pasado de la pubertad.
Caer encima.
superbíunt, Plin., se hace ostentación ó
s ü p é r - a d l ' Ó l o , as, are, n. V. Fl.
s u p e r - e o r ü s e a n s , antis. Interpr.
alarde de esta piedra preciosa en las
Venir volando, correr al socorro de alIren. (¿ue despide rayos de luz, bricomedias de M e n a n d r o y Filemon. =
guno.
E q . Fas tu extollor, arrogans sum, in- llante.
s ü p e r - a ? d í f í e a t í o . ónis, f. Tert.
süper-ereátus, a, um. C. Aur.
solesco, me jacto, turneo; contemno, non
Fábrica sobre otra (met.).
F o r m a d o encima.
dignor.
s ü p e r - « a e d í f í e í u m , ii, n. A m b r .
s ü p e r e r e s c o , is, ere, n. Cois. Cres ü p e r b í p a r t í e n s , tis [super, biL o que está edificado arriba, en lo alto.
cer, nacer, salir encima; (met.) Quint.
parttor], Boeth. Q u e contiene u n núAñadirse (venir además dé, ó dé corres ü p e r - a e d í f í e o , as, are. Hier, F a mero y dos de sus partes (como 5 con
taje) ; Hier. Crecer, aumentarse. ~- Kq.
bricar sobre ó encima.
relación á 3).
Super aliquam rem cresco, innátear.
S Ü p é r - a g g e r o , as, are. Col. A m o n f s a p e r b í t e r , adv. N o n . V . s u s u p e r - e r i s t ú t u s , a, um, Corip.
tonar sobre ó encima de; Col. Llenar,
pérbé.
Adornado de un penacho.
colmar.
s u p é r b u s . a, um [de super]. Cic.
s ü p e r - e ü b o . ««*, are, n. Col. Acoss ü p e r - a g o , is, ere. Tib. Llevar,
Soberbio, orgulloso, altanero, arrogante;
tarse, dormir encima.
conducir sobre algnua cosa. S U p e r a e Virg, Noble, ilustre, grande; Precioso,
S u p e r - e ü r r o , is, ere, n. Plin. Cort u s . Eort.
magnífico; V. Fl, Cruel, horrible; Yirg.
rer, pasar m u c h o m a s allá. — Ager veettS Ü p e r - a l l í g O , as, are. Plin. Atar
Poderoso ; Virg. Injusto, tiránico, desgal longe supercürrit, Plin., el campo da
por encima, por arriba.
pótico. — Superba pira, Col., cierta esde sí m u c h o m á s de lo que se paga de
s ü p é r - a l l ü o , is, ere. Avien. Bapecie de peras. Superba herba, Apul.,
renta.
ñar (un país) en la parte superior.
la manzanilla, planta. Supérbus y rex
S Ü p e r - fiist-odí» , ¡--, tn: Velar
S Ü p e r á l t o , as, are [de super y alsupérbus, Cic, Tarquinio el soberbio, úlsobre. guardar religiosamente, legem.
tus = alto]. Exaltar, Glos. Cyr.
timo rey de R o m a . Superbum
merum,
11 il.
S Ü p e r - a m b Ü l o , as, are. Sedul.
Hor., excelente vino. Superbum se prasA n d a r , caminar sobre, por encima de.
í s ü p e r - d a t a s , a, um, C. Aur.
büit in fortuna, Cic. se mostró orgut s u p e r a i n é n t u m . i, n. [de supero], lloso en la prosperidad. Superbas auDado después (á beber), administrado
Ulp. L o sobrante, el resto.
res habemus, si, .., Liv., difíciles de con- en seguida.
s u p e r n a s , tí* [part. pres. de sutentar, orgullosos son nuestros oidos
super-délíg-o, as, are. Cela. Lipero). Virg. L o que supera 6 pasa. —
si... Faciam ego te. superbum (jugan- gar, atar por encima.
Superans anímis, Virg., lleno de espído festivamente con la significación
S Ü p e r - d e s t i l l o , as, are. Destiritu. Superante multa die, Liv. , quefundamental de super), Plaut., he de
lar, extender gota á gota por encima.
dando todavía m u c h o dia. . Superantíor
ponerte m u y alto (es decir te moleré á
liquefáctam calcem, Cael. Aur.
ignis, Lucr., el fuego superior. Superan- palos en términos quo no puedas salir
? S Ü p C r - d l e o , is, ere. Ulp. Añadir
tissimut mons inter juga AtpTum, Sol.,
de aquí por tu pió y tengas que ser
á lo dicho.
el monte m á s alto de los Alpes.
conducido en brazos do otros). Supérs ü p e r - d T m í d í u s , a, um. Capel.
s ü p i - r - a n t e a e t u s , a , um. Lucr.
bus tríümphus, Hor., triunfo magnífico.
Que^está en la proporción de .1 á ¿',
Pasado, anterior.
Superba tintina civiumpotenti5rumf'H.or.í
s u p e r «-do, as, are. Cois. Aplicar,
t s ü p e r - a p p a r e o . es, ere, u. Eulg. suntuosas moradas de los ciudadanos
poner encima.
Aparecer encima ó por encima.
poderosos. Superba pax, Liv., paz ins ü p e r - d ü e o , ís, er--. Quiut. Traer,
t s u p e r - a p p a r i t í o , onis, f. Fulg.
solente. Superbum est... (inf.), os cosa
conducir otra vez. — Super ducere «oAparición encima ó sobre.
magnífica . . . Superbíssímurn judicíum
vércarn filio, Quint., dar madrastra al
(aurium), Cic, el oido que es u n juez
s ü p e r - a r g ü m e n t a n s , Hs. Tert.
hijo,
m u y severo. S l i p e r b í o r , Cic. — Eq.
Q u e iuBiste argumentando.
P s ü p e r d u e t í o , onis, f. Ulp. V.
Nimis elátus, insólens, arrogans, tnflatus,
s ú p e r - a s e é n d o , ír, ere. Saltar,
superinduetío.
fattUiÓSUt ; insignis, prasstans, nobitis, ilpasar por encima.
s i í p e r d u e t u s , a, um [part. p. de
lüstris, magnificas, sumptuósus.
s i i p e r - a s p e r g o , is, ere. Veg. DerI' s ú p e r - e á d o , is, ere, n. Hier. superduco], Sid. Puesto delante (inet.)
ramar, rociar sobre (lat. de la decad.).
Superdüctu
(f.), Donat., dada por maCaer encima.
t s ü p e r a t í o , ónis, f. [de supero).
drastra.
S Ü p e r - e a l c o , as, are. Col. Pisar
Vitr. Acción de sobrepujar, de triunsiíp<er-ebullío, is, íre. Intorpr.
encima, recalcar.
far de.
Iren. Superabundar.
s u p e r - c a n o ó s u p e r f i n o , it,
S H p e r a t o r , Cris, m . [de supero].
s ü p e r - e d í t u s , a, um. Lucr. M u y
ere. M . Vict. Cantar después ó en seOv. Vencedor.
alto, elevado.
S Ü p e r a t r l x , icis, f. Inscr. L a ven- guida de.
s ü p e r - e d o , is, i-re. n\n. Comer
S Ü p e r - e é r n o , it, ere. Plin. Cercedora.
después, encima fie la comida.
ner sobre.
P s u p e r - a t t ó l l o , is, ere. Plaut.
s ü p e r - e f f í e í o , is, íre. Sobrepujar,
t s ü p e r - e é r t o r , á*ris, ári, dep.
Alzar, levantar sobre ó encima.
estar m á s que lleno, exceder-de la medida.
Hier. Combatir por.
s u p e r - a t t r á h o 9 is, ere. Avien.
s u p c r - c l fliio, is, ere, n. P, Nol.,
V su pe reí de ns, tit [part. pres. do
Traer sobre ó encima.
Inscr. Sobreabundar, redundar, rebosar
supercádo). Col. L o quo cae encima.
s u p t T a t u S , a, um [part. p. de su(met.); V. Flac Correr lo líquido por
s ü p e r e í l l ó s u s , a. utn [do tupercipero]. -Nop. Superado, vencido; Sen.
encima.
lium). Sen. Severo, quo arruga la frentr. Atravesado.
s ü p e r - e f í í m d o . ís, iré. Interpr.
te;
Altivo, vano, s u p e r c i l í o s í o r ,
s ü p é r - a u r a t u s , a, um. Ov. DoraIren. Derramar en abundancia sobre.
Capel.
do pur encima.-sobredorado.
s t i p é r - é g r e d í o r , {íris, i, dep.
S Ü p e r - O Í I Í u m , íi, n. Cíe- L a ces ü p e r b e [de. supérbus], adv. Cses.
A m b r . Alzarse, remontarse, sobresalir
ja; Sobrecejo, ceño; Arrogancia, orguSoberbia, arrogante, fieramente, s u (met.).
llo; Altura, cima de una montaña; El
S Ü p e r - é l e v O , as, are. Elevarse á,
perbíüs, -issíme, Cíe
lintel. —
Supercilia eo/ijüncta, Suet.,
s u p e r b í a , os, f. [de supérbus). Cic. sobrecejo arrugado. Supercilium triste, ó por encima (met.). — Supereletát i,
Hier,, irse por encima, desbordar, colSoberbia, arrogancia, altanería, orgullo,
Lucr., aire melancólico.
Superc/hum
m a r (una medida).
insolencia; Hor. Grandeza de á n i m o . —
poneré, Mart., deponer la severidad.
s ü p e r - e m í e o , as, are, u. Sid. Salir
Superbía candorit, Vitr., la excelencia
Supercilio censorio examinare, V . M a x . ,
por encima.
de la blancura. In superbíam alíquid
examinar eon rigor. Supercilío cuneta
tsüper-emíaentía, at, f. Aug.
accipere, T a c , tomar una cosa por efecmoveré, Hor., poner en movimiento toto do soberbia. Sume superbíam quasstExcelencia, grandeza suprema.
da la naturaleza con u n a mirada. Ex
tam uteritis (en buena parte), Hor., ten superciliorum contractione, Cic, por la
s ü p e r - é m í n e o , es, íre, n. Virg.
el noble orgullo que tu mérito debe
Sobresalir, sobrepujar, exceder. — Supercontracción de las cejas. Supercilium
inspirarte. Superbíam fugiámus, Cic,
eminentía
verba, prisc, verbos qu<
tullere, Cat., fruncir las cejas (montar
h u y a m o s de la soberbia, del orgullo.
en cólera). Supercilium suiit, Plaut., presan una idea do superioridad.
s ü p e r - b í b o , is, ere. Plin. Beber
s u p « e > - e m ó r í o r , Iris, mÜri, ib*;-.
Balta, se agita m i ceja derecha (lo cual
«obre la comida y bebida.
Plín. Morir encima.
se tenia por feliz presagio), ¿ibidínes
i s ü p e r b í f í e u s , a, um [supérbus
S Ü p e r - e u á t o , as, are. Lucil» Xasupercilío eontegébat, Cic, encubría sus
Sen. i,u que hace á uuv soberdar cncini.i
desórdenes con cierto aire de rigorismo.
bio, orgull i
- s u p e r e n á t u s , a, um. Plin. f o n o
Supercilium quoddam
excelsa m naCti,
t s ü p e r b í l o q u e n t í a . te, f.
supernatiis.
B Afr., habiendo tomado u n alto cerro.
oerbus- i
ap. Cic. Lenguaje
? s u p e r - e r e e t u s , a.um. A m m . LeSupercilío censorio examinare, V. Max.,
laUialJ'-iU,
vantado encima.
examinar con la severidad de u n censor.
s ü p é r - a - d j í e í o , it, ere. Macr. A ñ a dir además.
SUP
SUI'
su?
906
super-¡m p e n d e n * , tis. Catul. Que
i Siijwrituere armis, Sil., tener grando
«úpererogntío, dndt, f. [do superabundancia de armas, de gente armada,
está encima, que amenaza.
trSgo], «Quint, Supererog •
venir de tropel.
aures (act.),
s ü p e r - i m u e n d o r , eris, i, dep.
s u p é r - e r ó g o , as, ar'. Dig. Dar
Quint., escaparse al oido (lo que Be
Hier. Sacrificarse además.
algo mAl 'I*- 1" que se debe; Hier.
dice). — Eq. Super alíquidfiuo,exüns ü p e r - i m p o n o , it, ere. Cels. So(iastar además, ó más.
• •• ndo.
S«ííperflüus, a, um [do superHuo], breponer, poner encima; Cels. Aplicar
supéreseít, «utt. En lugar de
Plin. Que rebosa; (fig.) Sen. Supérfluo; (un tópico) sobre.
s u p e r e r H . Enn.
süper-imposítus, o, nm. Stat
Sobrante; Isid. Vicioso (h. de la vid).
-Miper-essentiulis , e. Cass. Susuper f o r á u e u s , a. um [de super y Sobrepuesto; Plin. Aplicado sobre (h
perior á todo,
de
un tópico).
supiT-esí [unipers. de supérsum). forum]. Bid. ' icioso, supérfluo.
s ü p e r - i n e e n d o , is, ere. V. Flacsüper-rúratus, a, um. Scrib. Larg.
resta.
Encender más (fig.).
super-ei ólo, at, <ire. Lucr. VolarPerforado, taladrado por arriba.
süper-ineldo, is, ere. Cels. Cortar
süper-fóre. v. s u p é r s u m .
sobre ó encim i
süner-frutíeo, as, are, n. Tert. por encima.
süper-e\aetio, ónis, f. Dig. Exacsuper-ineído, is, ere, n. Liv. Caer
Pul u ¡.' r, brota r de nuevo.
ción 1I0 más de lo quo so debe.
de arriba sobre.
S Ü p e r - f ü g í o , is, ere, n. V. Elac.
NÜper-e\;iltn, astáre. Hier. ExalHuir por eucima.
süper-inerepíto, as, are. Gritar
tar, elevar, ensalzar sobre otroB.
v s ü p e r - f u l g e o , es, ere, n. Stat.
por arriba, reñir. Juvenc
supi'r-e-iei'llens, Ht. Que eBtá
Brillar por encima.
süper-ineresco, is, pre, n. Cels.
Ib-no. • •- limado.
Supt i
ftiílut,
s ü p e r - f u n d e n s , tit. Lív. Q u e echa
Crecer encima (solo en el pret.).
Salv., Ja plenitud de una cosa.
•'> derrama por encima.
s u p é r - e * c e r e s e u . is,íre, n. (.loas.
super-ineübans, tis. Liv. Que
s u p e r f ü n d o , is, füdi, füsum, ere,
i 'recor. brotar sobre.
está echado encima.
a. [de super y fundo = derramar; laa
s i i p e r - e x c u r r n , ¡s, ere, n. Ulp. m á s veces poét. y de la proa. post. á
s ü p e r - i n e ñ m b o , ís, err, n. Ov.
Rxtenderae, derramarse sobre.
Aug. : no se hall, en Cic. ni en Cés.].
Estar echado encima.
s u p e r - e x e o , is, tre, n. A u s . Ir, Echar, verter, derramar por encima,
super-ineurvatus, a, um. Apul.
pu « más adelanto (met.).
oleum, Col,, unguentum, Plin. (dícese
Encorvado, doblado encima.
s ü p e r - e \ í g o , ís, íre. Dig. Exigir
tamb. en el fig.). — Superfundere ma?süper-indíoo, is, xi, etum, ere,
más de lo que se debe.
gnam enn telorum, T a c , hacer caer una
s i í p e r - e x s t o , as, are. n. Eort. Exis- lluvia de flechas. Circus Tiberi super- Ulp. V. superdleo*
tir mías allá de, vivir aun.
süper-indietío, ónis, {., Ulp., y
füso irriga tus, Liv., el circo inundado
süpi'r-e.tsulto, as, are. Brincar
s ü p e r - i n d i e t u m , i, n. Ulp. Impor haberse desbordado el Tiber. Japor encima, dar saltos de gozo. Cass.
íem hostes superfüsi oppre&serunt, puesto extraordinario.
síípér-exteiiilo. is, íre, n. Hier.
Liv., le acabaron los enemigos cayendo
s ü p e r - i n d u e o . is, xi. etum, ere.
Extenderse por encima.
fama
sobre él en nTasa. Macedonam
Tert. Añadir describiendo, trazar en ses ü p e r - c x t o l l o , is, ere. Tert. Lc- superfüdit se in Astam, Liv., se extendió
guida; Traer arriba ó encima; (fig.) Hier.
vantai sobre otros.
por el Asia la fama de los Macedonios.
Kevestir.— Tenebras su*\
muns ü p e r - f e r o , fers, ferré. Plin. LleSuperfüsa térra lat entibas scamnis. Col.,do, Isid., hundir al mundo en las tivar encima; pasar m á s allá (pas.).
tierra. Uena de gruesos terrones ocultos.
nieblas.
S Ü n e r - f e r v e o , es, ere. Hervir con
Superfundere equítes equósque, Tac. ensüperiuduetíeíus. V.superinexcoso, estar m u y ardiente. Bed.
volver á los caballos y á los ginetes,
s a p e r - f e t o , as. are, ,«. y. s u p e r duetitíus.
deshacerlos. =¡ Eq. Supra aiiquid funfü>to.
do, super'tnjicio.
? s i í p e r i n d u e t í o , ónis, f. [de *uSUperf'Ú'íalíS , t [de superficies],
s ü p e r f ü s í o , ónia, f. [do superfündo], perindüco). Ulp. L a acción de poner
Cass. Relativo ¡i las superficies; (fig.)
Pall. acción de echar ó do derramar enalguna cosa sobre lo que se ha borrado;
Tert. Superficial.
cima; A u s . Caida (de la lluvia;.
L o que se pone en lugar de lo que se
; s ü p e r f í e i a l í t e r [de supt
s u p e r f u s u s , o, um [part. p. de
ha borrado.
(ÍJL adv. Cass. Superficialmente (fig.).
superfündo]. Liv. Derramado sobre ó
s u p e r i n d i i e t í t í u s , a. um [de susiiperfíeiaríus, a, um [de super- por encima; (fig.) Liv. Esparcido por
peri n i tuco). Fest. Supositicio, ficticio.
|. Son., Ulp. Q u e pertenece al pro«diversas partes, diseminado ; L u c Q u e
s u p e r i n d ü e t u s , a, um [part. p. do
pietario de un suelo, del cual no se
cae ó oarga de golpe (h. de u n ejército).
superindüco], Plin. (?) puesto encima,
tiene m á s que el usufructo; sust. m .
s ü p c r f ü t ü r u s , u, urn [part. f. de con lo cual se ha vuelto á cubrir.
Paul. Jet. Usufructuario.
supérsum]. Plin. L o que ha de quedar
s ü p e r i i i d ñ o i e n t u m . i, n. ;
s ü p e r f í e í e n s , t*is [de. super y facío].«6 restar.
pertndüo : lat. ecl.]. Tert. Sobretodo,
l'lp. Supérfluo, sobrante.
t s ü p e r - g a u d e o , es, ere, n. Hier.
ropa que se pone encima del vestido;
s u p e r f i c i e s , ei, f. [super, fades], Alegrarse con exceso.
Isid. C o m o s u p e r l i u m e r a l e .
Plin. L a superficie; L a cima
(entre
s ü p e r g e s t u s , a, um [super, gero).
s u p e r - í n d ü o , is, ere. Suet., Poner
los jurisconsultos es todo lo que so- Col, Amontonado encima, uno sobre
alguna ropa encima del vestido, revesbresale de la tierra, como edificio, -árbol.
otro; Apul. Tapado, cerrado.
tir (en ambos sentidos).
planta, viña, etc.); (fig-) P. Nol. Extet s ü p e r - g l o r i o s u s , a, um. Hier.
s a p e r í n d ü t u s • a, um [part. p. de
rior, aparien
Lleno de gloria.
superinduo). Tert. Vestido con un vess ü p e r í í * i ü s u s numérus, m . [de
? s ü p e r g r a d í o r , Plin.. y
tido sobre otro.
|. Isid. N ú m e r o compuesto
s ü p e r g r e d í o r , deris, di, dep. [do
s u p e r - i n f ñ n d o , is, ere. Cels.
de tres unidades.
super y gradíor = andar]. Plin. Andar,
Echar, esparcir por encima.
tSÜperfíeíiiin, H,n. Dig. L a supermarchar por encima; (fig.) Col. Pasar
sií p e r infusas«, a, um [part. p. de
ficie.
m á s allá, exceder; Tac. Sobresalir, avensuperinfundo], Cels. Echado por ens ü p e r - f í o , is, (eri, pas. Plaut. Res- tajar.cima.
tar, sobrar, estar abundante.
s ü p e r g r e s s í o , ónis, f. [de supers ü p e r - i n g e r o , is, ere. Plin. Ir
s ü p e r - t * i \ u s , ... um. Liv. Clavado
gredíor]. Boeth. Excedente, exceso
echando encima, amontonando.
encima.
(aritm.).
s ü p é r - í n g e s t u s , a, um [part. p. de
siiper-fléxiis, a, um. Sid. Doblado
S Ü p e r g r é s s u s , a, um [de supersuper ingero). Stat. A m o n t o n a d o u n o
encima.
gredtor], Plin. Q u e h a marchado por
encima de otro.
s ü p e r - f l ó r é s e e n s , tis. Plin. Flo- encima; Pall. Q u e ha pasado m á s allá;
s ü p e r i n j e e t u s , a, um, Ov., part.
reciente por encima.
Q u e ha excedido, se ha aventajado.
p. de
süper-flííe [de superflüus], adv.
t s ü p e r g r é s s u s , us, m . [de supers ü p e r - i n j í e í o , i> , ere. Virg..
Aug. Supérfluaruente.
gredíor). Tert. Exceso, grado extremo.
Plin. Echar encima; Cels. Aplicar (un
NÍiper*fluens , tis. Cic Reduns ü p e r - l i a b e o , es, tre. Cels. Tener
tópico).
dante; Sobrante, superfino; Cic Difuso;
encima.
? s ü p e r - i n s í d e o , es, ere, n. Lucr.
(fig.) Cat. Lleno, atestado de bienes,
S Ü p e r - h ü m e r á l e , is, n. Hier. So- Quedar, permanecer.
rico en extremo.
bretodo, ropa del pontífice judio.
s ü p e r - i n s í n ü o , as, are. Strab.
s u p e r f l u í t a s , átis, f. [de supersüperi, órum, m. pl. V. superus. Insinuarse, deslizarse, introducirse por
flüus]. Plin. Superfluidad, redundancia;
encima.
. SÜper-íllígO, as, are. Plin. Atar,
Cass. Ocupación ociosa.
s ü p e r i n s p e e t o r , óris,ra.[de tus u p é r f l u o [de superflüus], adv. A u g . ligar por encima.
perinspicío). A m b r . Vigilante, observaSÜpér-illínltus, a, um. Cels. UnSupérfluamente.
dor, superior (el obiSpo).
superflíiO , is, ere, n. [de super y
tado por encima.
s ü p e r - i n s p í e í o , '•*•. ere. Sid. Te= correr lo líquido]. Correr por
s ü p é r - ü l i n o , is, ere. Cels. Unner el cuidado ó inspección Bobre alna, rebosar, fons asstáte, Plin.; ha- tar por encima.
guna cosa.
Bn m u c h a abundancia, sobreabunsuper-imiuíueo, es, ere, n. Virg. S Ü p e r - i n s t e r n o , is, tre. Liv. Ten«iar./ii-//f/.«',Seii.; ser supórfluo. estarde
der,
extender encima. — Superinsterm
más, aliyuid, Quint. — éupttrftuentis NHiAmenazar, estar para suceder, para vepelie, Virg. , echarse por encima un;**
nir encima.
v ;, Tao., receptáculos del Kilo
piel, cubrirse con ella.
super-ijuraítto, is, ?re. Apio. Pocuando ee desborda. .
s ü p e r - i n s t í l l o , as, are. Apul.
S'ipttr/iüat, Quint., que ni falte ni sobre.uer por encima.
Echar poco á poco, c o m o destilando,
gota á gota.
süpérlnMfTñtuH • a
tan [part. y.
UU6
SUP
SDP
StJP
necio]. Asper. Q u e sirve p«ara unir 6
? S a p e r j í e í o , it, ere [de tuper y
de supcrinsterno). Sil. Cubierto por
juntar dos cosas.
jacio). Liv. Añadir por encima.
encima, tendido por encima (h. de una
camal.
t s ü p e r n í t a s , atts, f. [de supers i i p e r - j u m e n t a r í u s , ii, m . Suet.
nus). Tert. L a altura (fig.), grandeva."
s ü p e r - i n s t r e p o » íí, ere, n. Sil.
Caballerizo.
t S Ü p e r - n ó m í n O , as, are. Tert.
ftecbinar m u c h o , resonar (gritar, gemir)
s ü p e r - l á b o r , iris, i, dep. Sen.
Apellidar, denominar.
arriba, encima.
Girar por encima, hacer su revolución
s ü p e r i u s t r ü e t u s , a, um, Col.,
s ü p e r - n o t a t u s , a, um. Bed. Marencima; Sid. Pasear los dedos por las
part, p. de
cado, señalado por encima , con un sicuerdas de un instrumento.
gno
superior (habí, de las letras).
s u p e r - i n s t r u o . is, ere. Dig. Les ü p e r - l a e r í m o i as, are. Col. Llos ü p e r - n ü m e r á r í u s , a, um. Veg.
rantar, edificar sobre, encima de.
rar, destilar encima (habí, de las planSupernumerario, añadido al número
s ü p e r - i n s ü l i a n s , tit. Claud. Q u e tas).
¿alta sobre.
s ü p e r l á t í o , ónis, f, [de superfíro],fl
s ü p e r i a t e e t a s , a, um, Plin., part.
Cíc. Hipérbole (fig. ret.); Quint. El
. s u p e r n a s , a, um [de super). Plin.
p. de
grado superlativo de los nombres; V .
Superior, puesto á la parte de arriba;
s ü p e r - i n t e g o , ts, ere. Plin, Cubrir M a x . El nombre que se da á alguno
Luc. Celeste.
por excelencia, c o m o el Orador, el A por encima.
s u p e r o , as, are [de super •=*= sobre].
frioano.
s u p e r - í n t e n d o , is, ere, n. A u g .
neutr. Pasar arriba, subir, levantarse,
s u p e r l a t i v a s , a, um [de tuperláPoner atención en alguna cosa.
elevarse, radiosas sol ex mari (rar. en
tUS). Prisc. Superlativo (gram.).
s u p e r - i n t e n t a v , oris, m- [de
est, acope), Plaut.; vencer, aventajar.
s u p e r la t u s . a, um [part. p. de
superintendó], A u g . Celador, inspector.
sobresalir, ser superior, llevar la presuperjero). Plin. Levantado encima, en
s u per-i n t o n o , as, are, n. Virg.
ferencia, exceder, numero hostis, cirtüte
alto; Arn. Colocado sobre; (met.) Cic.
Tronar de arriba, desde lo alto.
Romanas,
Liv.; haber en abundancia,
Hiperbólico.
superíniuietiis, a, um, Cels. [part.
sobreabundar, sobrar, pecunia, Cic,
T
s
u
p
e
r
l
a
u
d
a
b
í
l
í
s
•
e.
Hier.
p. de super inüngo). Untado por enhumor in aréis, Lucr.; durar aun, viDigno de alabanisa 6obre toda ponderacima.
vir, existir, subsistir, quedar, restar,
ción.
s u p e r - ; m u i d o . as, are, n. Tert.
aiiquid, Hor., nihil ex raptis, Liv.; act.
s ü p e r - l í g o . as, are. Ligar por enDesbordar (fig.). — Superinünduns docpasar, traspasar, montes, Virg., Alpes
,
atar
por
arriba.
Plin,
cima
trina, Tert., ciencia m u y vasta.
cursu, L u c ; exceder en alguna cualis n p e r - l i m e i i , intt; n., Isid., y
dad, aventajar, alíquem gra>->tüt>> et son»
s ü p e r - i h ü i i g o , is-, íre. Cels. Untar
stantía. C í e ; triunfar de, rendir, desbapor encima.
s i i p e r l í m m a r e , is, n. \supej-Uratar, vencer, Arcernos pr<elío, Cass,
S Ü p e r i n v é h o «• ti, ere. Avien. Lle- men). Plin. El lintel de una puerta.
(dícese tamb. en el fig.). — Ripís supevar encima.
süper-línío. Emp. v. superrat mihi atque abündat peetus lu tilia
S t i p e r - i i l v e r g o , ts, írp. Ov. Derlino.
meum, Plaut, , m i corazón rebosa de
ramar, ecbar encima.
s u p e r - l í n i t í o , Mtis, f. [de sttper-gozo y se desborda saltando sus ribes u p e r - i n v o l v d , ii, ?/-•?. Envolver,
Vnío]. E m p . La acción do untar, de
ras (y no cabe en el pecho). Superat
cubrir por encima (con tmesis en L u c ) .
bañar, rociar ó humedecer por encima
sententía Snbiní , Caes. , prevalece el
s u p e r i o r , us, óris [comp. de supe(habí, de los ojos).
dictamen de Sabino. Quis tolerare por*.-»i. Cic. Superior, más alto, eleva-Jo;
siiper-líno, is, ere. Plin. Untar
test illis dittitias superare, quas effünAlas excelente, mejor, m á s aventajado;
por encima, barnizar, embetunar.
dant ... * Salí., ¿quién puede llevar en
Anterior, pasado, precedente; M á s pos ü p e r l í t í o , óm's, f, [de superfino], paciencia que á ellos les sobren riquede»oso. — S
•-•'• t i c , la vida Ít. H m p . L a untura y la cosa untada
zas que derramar . . . ? Uter ebrum vita
Superior largítióne, Cic, m á s ó barnizada.
r.!-n«l:i.
su/wrárit, Cros., el que sobreviva de los
lib«Mral. Superiores¡ i'ic, los antepasasiiperlítu.H, a, um [part. p. de tudos. -SÍ de quincünce remota est w
dos ; CSBS. Los vencedores. Annb
p'-rnio). Plin. Untado, barnizado, emquid superat? Hor., si del quineunx qui, el |ft*P p%aM.d. Superior
betunado por encima.
tamos Una onza, ¿cuánto queda? Su'mus, Cic, 6 Snptrioi Scipie, A m m . ,
s ü p c r - l ñ c r o r , áfis, ari, dep, Plin.
perante multa die, Liv., quedando aun
El primor Africano (el primer Escipion
i la dar encima, ademas.
Superare cunera cursa,
m u c h o día.
el Africano). f)e teco superióre dicere,
siíper-iuniido , te, íre, Plin. C o - ^ Hor., ganar, dejar atrás á uu perro su
C u . . babUr desde «un Lugar alto, elemer, mascar una cosa encima de otra.
la carrera. Superaré térra ai dunt'ut,
vado, desde una tribuna. Ñeque superior
s u p e r m é n s i i s , a, um. Part. p. de
Ov,. ser más duro que el hierro. <¿uuin
• '•ere possum, Plaut., y no puedo
s i i p e r m e t í o r . Tert.
insidias lócalas taperáseeni, Liv., haocupar m á s elevado puesto en la mesa.
s
ú
p
e
r
m
e
o
.
as,
are,
n.
Plíit.
Corpasado m á s allá del lugar donde
biendo
perióre et ex interiore scriji ü¡ •',
rer lo Líquido; (fig.) Solin. Pasar pbr
estaba la emboscada. Supérate pramaft*
Cío., por lo qiu- antecede y lo que sigue
encima.
torium, Liv., doblar u n cabo ó promonen el eser."
uli us,
s ü p e r - m e t í o r , iris, ír¡, dep. Tert. torio. Sí meum
spem ris impruburuin
Cic, bajo los cónsules precedentes (esto
Medir
,
dar
con
medida
superabunsupera
v e rít, C i c , si las violencias de
es, m a n d a n d o ó gobernando los anterilos inicuos triunfan do mi esperanza
ores cónsules). Superior paft urbi , dante.
S Ü p e r - H l í e o , ni, are, a. Brillar
(esto es, si la frustran). Clam ierro inC»s,, lo alto de la ciudad, Superiori¿autum superat, Virg., atraviesa con el
por
encima;
(fig.)
Sen.
Brillar,
sobreim* d\
en los dias precedenpuñal
secretamente á su incauta vícsalir
entra
otros.
tes, boato i superíw . Cic. , el último
s ü p e r - u i í t t o , te, ere, just. Añatima. Si ttelvetíos superaeerint Rumani,
piso do una cas;'
r'-oribus loCaes., si los R o m a n o s triunfan do los
éis in plañítíern descenderé jussit, Caes.,dir, echar además, verter por encima.
Helvecios. = Eq. Super ó trata attquitl
f s ü p e r - m u n d l á l i s , P. Tert. Geles m a n d ó bajar de los altos á la llaevado,
trans-'i-ndo; ultrrias prógredíor,
leste,
lo
que
está
Sobré
el
m
u
n
d
o
.
nura.
BÓ nar ts ¡irado su períor, Cic.,
pnr er-'-o ; sujiérsum, al-ündo , auperfiüo ;
süper-llliinío , «í«, tre. Col. Fortam á s elevado en dignidad, de m á s alta
restat,
relíquum est; piuco, subi<jo,domo;
lecer por encima.
dignidad. Supe,S Ü p é r - n a n s , tis. O V . L O que nada prassto, exalto.
Nep.. comenzó á verse én auge Antonio,
süper-obduetus, a. um. P. Nol.
por encima.
á adquirir preponderancia.
Puesto encima, encajado.
s u p e r n a s , aiis [de superna*]. Plin.
S Ü p e r - I r r u o , U, íre, ü. Hilar. Ars ü p e r - o b r ü o , is, tre. -prop. Cu
L o que nace, crece, se levanta cerca
rojarse, precipitarse, caer sobre.
brir. iiyovíar echando algo encima.
del m a r Adriático (6 BdpeMoíJ, que
s ü p e r í ü s [de superior), adv. Phsed.
SÜpei'obriítiiS, a, um [part. p. de
viene del Adriático.
V. i n t é r n u s .
irriba, antes; Sen, Hacia arriba,
super-ubrúo). A u s . Agoviado del t>es°
E n pl, n. Su pr,-natía, PUfl,
A lo altó.
s ü p e r - j a e é ' o , él, ere, n. Cels.
s ü p e r - n a s e o r , tris, ¡, dep. Nacer, que tiene encima.
s a p e r - o e e í d e n s , fi- Macr. Quo
Estar tendido, extendido, puesto enert-ccr Sobre. F o H ü n .
se pone después de otro (habí, do un
cima.
s ü p e r - n á t a n s , tis. Plin. L o que
astro).
s ü p e r - j á e í o , is, ere. Col. Echar
nada por encima.
S Ü p e r - o p e r i O , ti, íre. Prosp. Cubrir
encima ; Liv. AÜadir (hablando); tTlin.
s ü p e r n á t í n , Ónis. f. [ de túptrpor encima.
Ser m á s alto, de mayor estatura.
-háseor). Ptisc. Acción de venir, de
s ü p e r - o p l o , ai, are. Pescar vivaS Ü p e r - j á e t o , as, are. Plin. Saltar
crecer sobre.
mente
por encima *, Echar encima.
s i í p e r - n á t o . *», are. n. Col. Nadar
s ü p e r - o r d í n o . di, are. Eccles.
s t i p e r j a e t u s , a, um [part. p. de
sobre ó por encima | Avien. DesborPoner por orden añadiendo.
su per jacio]. Tac. Echado sobre ó endar, llenar de agua.
cima.
siíper-partíeiílarts, *. Boeth.
sííper-iiatiirñlis, e, adj, Cass.
s ü p e r j e e t í o , ónis, f. [de tuperfuQ u e subdivide, contenido en un nlimero.
Sobrenatural.
eio). Arn. L a acción de echar encima;
s u p e í -iK'tus. <«- vm. Plin. Nacido,
süper-partíeülárítas, átis, i.
Qtrint. Hipérbole (fig. ret.).
crecido después.
Boéth. subdivisión.
s u p e r j e e t u s , B , um [part. p. de
s u p e r - n a v í g o . **. are. Gloss. Cyr,
süper-partíens ramitrús), m»
superjacío]. Col. Echado encima; Hor.
Navegar sobre.
Bo¥th. Que COhtídtíÓ ilfl número y varia*?
Extendido.
8 Ü p é r n « [de tupérnut] | adv. Virg.
de sus partes.
S Ü p e r j e e t u S , *U, m . [de superjacío).
D e la parte de arriba; Encima; Hacia
s ü p e r - p e n d e n s , tit. Liv. VenCol. El salto por encima (dícese por la
arriba.
diente sobre ó encima.
acción de cubrir á la hembra los a m r"»»Ar».(i.-f|v-i«s. a, ».m rd« super y
J°*^
superpietus, -- >>-••• ftoi
p. de
H Ü p e r - p í n g o . '». •'•'. *•**•» \ñü'
tar encima íformnmio un a •'
SUP
SUP
wúper-plaudo* • <. lr#i n. Bol. Ae-h» , Cses., cesar de combatir. Superse*
Um mnltitu i
-im . Cic, es
•*ir las alas en lo
preciso suprimir loa discursos largos.
alto
I, Afr., dejar la basuper-polliio, >
Fi sunt,
char, contaminar t>or todas partes (fig.), talla. Opéram
«'ll., rehusaron la coopetupé
super-pondero,
I. Po- ración que so les habia pedido. Supersar ei
tedissem ivoi , Lív., m e hus u p e r p o u d í u m . íi, n. [supet-pon-biera abstenido de hablar ante vosotros.
= Eq. Su
• : praz«a i AptU. A ü
auadi• «, rem inst
d
SUP
90?
los ánimos á sus supersticiosos escrúpulos. Saperstitío tetnpli, Just., la veneración del templo. Una superttitto supe ri.i (habí, do la laguna Estigia), Virg..
único objeto de terror para loa dioses.
sii p e r stíti o s é [de superstit
adv. Cic. Supersticiosamente; Quint
Escrupulosamente, con nimia dilígi
s u p e r s t i c i o s a s , a, um [de
stttí ]. Cic Supersticioso ; m.
Adivino, pronosticados s u p e r s t i t f oOtaítto.
s í o r , Hier. -issíiuus, Tert.
superpouo.
posítum, ere
s i í p e r - s e i u í n a t o r , óris, m . Tert.
t s u p e r s t í t d , as, are, n. [de
Ii
' :- •
poner]. Poner enBI
i
E
l
e
siembra
en
stes ar-: el que sobrevive]. Plaut. Sobrer en . sobre• iiéntí, Col. i s ü p e r - s e u i i i i u t u s , d, um [part. p. vivir; a. E n n . Conservar (hacer durar).
Tert. Sembrado encido su,.
s ü p f r - s t o , US, tire, n. Liv. Estar
ae-d.), sobrem a , ingerto sobre.
encima, mantenerse sobre. — Signa
71, Cels.; poner á la cas
i
í
p
e
r
s
e
m
í
n
o
,
as,
are*
Hier.
Semcolümnís
quibus superstábant, Liv., las
beza de, colocar para un en
brar sobro, encima.
estatuas juntamente con las columnas
pennam
¡u maritímarh regio xem, LlV.:
s ü p e r - s e r o , is, tlei 6 serüi, ere. sobre laa cuales estaban colocadas. Qtsti
rei, .-•
- seguirse detrás', dejar
Arn. Como superseuiíno.
superstábant volücres inhi.-má'u, Ov., las
Ium. —
aves se posarán encima de los cadáveMiper-sesqui-deeíuius, a, um.
a . Sin-t., granja
res
insepultos. = Eq. Supra alíquid sto,
asentada Kobrn una colina. -^ Eq. ImBo$tb. Que contiene más de once déiust'deo.
póno.
cimos.
s ü p e r s t r a t u s , á, um [part. p. de
tegligo.
süpersessus, a, um [part. p. de
supersterno). Liv. Tendido, extendido
s i i p e r p o s í t i o , onis» i [de supérsupersedéo). Isid. Sentado sobre; (fig.)encima.
s ü p e r p a s í t í v a v e r b a , ñ. pl. [de
Apul. Omitido, dejado.
s ü p e r s t r í e t u s , a, um, Apul., part.
superposítns]. Prisc. Verbos qde expresüper-sextus, a, um. Capel. Que p. de
[... íestdií,
s ú p e r - s t r í n g o , is, ere. Sid. Atar
está
en
la
proporción
de
7
á
tí.
s u p e r p o s í t n s , a, um [part. d. da
encima ó por encima.
v súpersídeo. v. s u p e r s e d é o .
P i i ene ima , i'l i a.
s ü p e r s t r u e t u s , a. um [part. p. do
SÜper-Signo, as, are. Hier. ConColocado m á s arriba (más lejos); (met.)
superstrüo). Sen. F u n d a d o , fabricado
«i lo, empleado. V. s u p e r cluir , acabat (literalmente, pouer los
sobro
ó encima (dícese tamb. en el fig.).
pouo. —
Superpositüs medí 'órum,
sellos sobre).
S i í p e r - s t r ü o , is, ere. T a c FabriInscr., jclr
'süpersílíens, HA [áb íttpef y sa-car encima.
s ü p e r - p o s t u l a t í o , oni , - I id.
lió]. Col. Que va á ponerse ó posarse
t s ü p e r - s u b s t a n t l a l i s , e. Hier.
Theod. Adición á una demanda, una
sobre.
Cotidiano, que Hustenta.
s
u p é r s u m , es fui. esse [de super S
Sliper-Sísto,
ti,
stíti,
ere
(pal.
de
super - quadrípartíeiis , tit,
sum = ser]. Restar, quedar, per exigua
Apul.). Detenerse, inautenerso sobre ó
Boüth. (¿ue contiene un número y 4 de
pars illius exercitus, Cic; sobrevivir,
sus partos (9 con relación á SJ.
encima.
alíquis dolori, Ov.; subsistir, durar aun*
s u p e r - q u a n í , adv. Liv. A d e m á s
SÜper-sítus, a, lim. Inscr. Situado vita, Vírg.; abundar, sobrar, alicui verba,
de que.
encima (dud.).
C i c ; venir en socorro de, alíquis (muy
s u p e r - q u a r t i i s , . . um.
Capel.
süper-spargo, f*j ere, Cat., y
rar.), Aug. ap. Suet. — Omnes qui supérQue contiene u n número y su cuarta
S
Ü
p
e
r
s
p
e
r
g
O
,
is,
clre
[de
super
y de Ilirtii exerettu, Cic, cuantos
sint
parte.
s u p e r - q u a t í o , is, ere. Avien. Ba- Spürgo], Cat. Esparcir encima, espol- quedan aun del ejército de Hircio. Non
vorear. Superspárstís. Isid. v. super-multum asstdtis suptrest, C«s., el estío
tir, golpear, agitar encima.
va tocando á su fin. Nunc nlihi superess ü p e r - q u l n t u s , a , um.
Capel.
spersus.
Q u e contiene u n número y su quinta
t süper-spero, <**, are, ú, Hier. dicere . . ., Ov., réstame ahora decir . . .
QUod sUperest, Virg., en cuanto á lo departe.
Esperar mucho, tener una grande esmás . . . Cui tanta res supererat, Ter.,
s ü p e r - r a d o , is, ere. Plin. Raer,
peranza.
que
tenia tanto sobrante, tantas riqueraspar por encima.
süperspersuS, a, Um [part. p. de zas superfinas. Modo cita ttttpersit, Virg.,
siiperi'asus, a, uta [part. p. de
pergo], Solin. Esparcido por en- como Dios m e conserve la vida. Super,
super-rado]. Plin. Raído, raspado, coretse labóri, Ov.. ser superior al trabajo,
cima
tado por encima.
SÜperspípío , is , ere [de super y poder con él. = Eq. Supra alíquid sunt,
S Ü p e r - r í d e o , es, ere. Reírse do
alguna cosa. Cypr,
specto — mirar]. Mirar de lo alto. exsto, emineo; reliquus sum, resto; abundo, affiüo; süperstes sum, salvus, incolü? s u p e r - r í g o , as, aro, Aus. Regar,
Solin.
mis, sospes ; adsum, favío*
bañar por encima.
si&per-stagno , áé , are, n. Tac
s ü p e r - s ü m o , is, ere. Plin. Tomar
t s ü p e r r í u i i i s , a, uní [superl. de
Rebosar, inundar, formar estanques.
m á s de lo necesario.
super: por sínc suprema*]. Varr. Susüper-státümíno, as, are. Pall,
s ü p e r s u s , a, um [do supérsum¡].
premo.
Plaut. Que asiste, que está presente.
s ü p e r - r ü o , té, • /•••,ri.Apul. Caer, Sostener por encima con fábrica de als í i p e r - s u s p e n s u s , a, um. Ciel.
banüerfa,
precipitarse sobre.
Aur. Suspendido por arriba.
s ü p e r - s t e r n o , ts, stratum, ere.
S Ü p e r - r ü t í l o , as, are, n. Prud.
s ü p e r t e e t u s * a, um, Just., part.
Col. Tender, extender encima; Prud. CuBrillar, resplandecer por encima.
p.-de
brir, llenar de.
s i i p e r - s á p í o , W, ere, n. Tert. bas ü p e r s t e s , itis, m., f., n. [super-sto], S Ü p e r - t e g o , is, ere. Col. Cubrir
bor mucho.
por encima, abrigar.
Cic. El quo sobrevive á otros; Q u e subsüper-seíi n d o y s ü p e r - s e e n d o ,
s ü p e r - t e n d o , is, ere. Vendar por
siste, sanoysalvo; Plaut. Presente, tesis, Sre, n. Liv. Subir á lo alto por enencima
(una llaga, u n tumor, etc.). Caai.
tigo. — Süperstes bellorum, T a c , el que
cima.
Aur.
ha escapado de todos los peligros de la
S Ü p e r - s e r l b o , ts, ¿re. Ulp. Escrit süper-terrenus, a, um. Tert.
guerra, Süperstes gloria mas, ¡Av., el
bir encima; Itin. Alex, Marcar, señalar
que sobrevive á su gloria. Süperstes
L o que está sobre, encima de la tierra.
picando ó punzando.
opus, Ov., obra que se sostiene después
s ü p e r - t e r r e s t r i s , e, adj. Interpr.
süperseriptío, 8ni., t.táesupét-de la muerte de su autor. Süperstes
Iren. C o m o s u p e r t e r r e n u s .
scribo]. L a acción de escribir encima;
nemo adest, Plaut., no hay ningún tess ü p e r - t e r t í u s , a, um. Capel. Q u e
Hier. Inscripción.
tigo, ütrisque superstitíbus, Cic, estando Contiene u n número y una tercera parte
s u p e r s o r í p t t i s , a, um [part. p. de
presentes uno y otro, el acusador y el
m á s (proporción de 4 a 3).
Suet Escrito encima.
reo. Süperstes'sibi, T a c , el que apenas
s ü p e r - t é x o , is, ere. Avien. Cubrir
sii peí s e d e a s . tit [part. pres. de
ha escapado de un gran riesgo. Ero
con u n paño.
deo). Suet. Q u e está sentado nsüperstes dimidia parte, Ov., sobrevivirá
f Sií p e r - t o l l o , ÍS, ere. Levantar
cima; El que cesa.
una mitad de mi mismo. Út sai sibi m u y en alto. — Se supertollere, Commod.,
s u p e r s e d é o , es, sedi, sessum, ere, liberi superstite.% etsent, Cíc, para que ensoberbecerse.
le
¡ [de super y sedeo = sentarse],
sobreviviesen sus hijos, beo* quettso ut
s i i p e r - t r a h o , is, ere. Pliñ. ArrasEs1 ,x sentado ó colocado encima, etjues sit süperstes, Ter., ruego á los dioses
trar por encima.
phánto, aquíla tentaría,Suet.; que le conserven la vida. Superstité
s u p e r - t r i p a r t í e n s , tis. Boeth
tir como medianero, componedor
bello, Stat.. en el resto de la guerra.
Que contiene un número y tres de sua
ó conciliador, t
. « jamilías,
s ü p e r - s t i l l o , as, are. Apul. Despartes (proporción de 7 á 4).
Cat., sobreseer, levantar m a n o , cesar,
tilar, echar, despedir gota á gota.
s ü p e r - t ü m e s e o , is, ere. 1
desistir, aliqua re, Cic. (esta es su sigs ü p e r - s t í t í o , ónis. f. [super-sto]. Hincharse sobre ó por encima.
nif. domin.). —
Super sedere nuptiu,
Cic. Superstición, falsa devoción, culto
s ü p é r - u n e t í o , ónis, f. C. Aur.
Turp. ap. Non., no pensar m á s en la
supersticioso; Just. Religión; Cic AdiLntura por encima.
1
la, desistir de ella- Supcrsedlre pratvinación t arte de adivinar. — Mágicas
s ü p e r ü u c t u s . *>. um [part. p, de
superstitiónes. T a c , supersticiones m á gicas (esto es, la creencia en la magia).
Nec vero superstitióne toUenda relígío
toltítur, Cic, y no por destruir la superstición queda destruida la religión. Victis superstición* atímis, Liv., cedi«ando
•
•
908
sUF
SUP
srjp
superango]. Scrib. Larg. Untado por
s u p e r v e n í a , it > veni, véntum, iré, lee igualmente al derecho y al revés
Honóre supinus, Pers., envanecido cor
n. [de super y venio = venir]. Venir
encimaB U empleo. Supinus cubítus, Plin., postuS a p é r - ü n d o , as. are, n. Paul. Nol. sobre, sobrevenir. llegar de improviso,
ra de u n a persona recostada sobre el
con
su
venida,
prcetor
a
sorprender
Sobreabundar, abundar en gran maneCreusa, legáti a regíbus, Liv.; venir so- codo. Supínum caput, Quint., la cabeza
ra (fig.).
bre, avanzar, pasar de, subir, r¡ae,v ju- echada hacia atrás. Ora supina, Cic,
s ü p é r - u n g o , ÍÍ, ere, Cels. Untar
rostro vuelto al cielo. Nec redií infongum. Col.; llegar después, eucederse
por encima.
trs unda supina suos, Ov., y no retrogradualmente, aiíud majus alio , Quint.
s ü p é r ü r g e n s , lis [super, urgeo). — Quce (febris) vel IPVÍ vulnere su/>er- cede el agua hacia su origen marchando
en dirección opuesta (hacía arriba).
venit, Cels., esta fiebre proviene de
Tert. Que urge ó aprieta por encima.
Supínum solum, Plin. j., suelo ligeracualquiera herida; ó cualquiera herida,
s u p e r a s 6 s u p e r , a, um [de sumente
inclinado.
Supina eoinpositío,
por
leve
que
sea,
produce
esta
fiebre.
per). Cic Superior, lo más alto. — Mare
Quotíes imbres superveniunf, Front., cuan- Quint., composición descuidada. Su¡ñsuperum, Plin., el mar Adriático, el
na ignorantia, Dig., ignorancia supina,
tas veces sobreviene la lluvia. Vis
golfo de Venecia. De supero, Plaut., teneros supervenit annos, Stat., el valor
crasa. Hcec dum refert supinus, Mart.,
desde arriba, su peri. órum, m. pl.
mientras esto relata lleno de orgullo.
se anticipa á su tierna edad. Reres
[se ent. dii). Virg., los dioses en gene- heredem alterius, vetuf unda supervenit
=-= E q . Rstupinut, reelínis, resupínátn*,
ral. 0 superi! Ov. o dioses! Terris facpro stratus, recümbent, invérsus,
undam, Hor., se suceden los herederos
tátus et alto ii Superum, Virg., luchant S Ü p o ó s í p o , as, are [etim. inc.].
corno una ola á otra. = Eq. Supra vedo con el m a r y con la tierra por la
Echar, arrojar. Eest., Att. ap. Non.
nio, superscándo, adscendo; ex inopinácólera de los dioses. Scüicet is Superis
S u p p a e t u S , </, um [part. p. de sup.
to venio; accedo, succedo, adjüngor.
labor est l Virg., sin duda que van los
pingo], l'laut. Üuarncctdo por debajo.
s u p e r * entures . um, m. pl. [de
k
dioses á ocuparse en eso I (iron). Flecs
sitprrcenío). A m m . Cuerpo de reserva, u p p » t ü l u s , s u p p a l l í d u s . V.
tere si nequeo Supe ros, Virg., si no puesubpa*tulus, subpallídus.
retaguardia.
do ablandar, mover á compasión al
? s u p p a l p o , as, are, n., Symm., y
s ü p e r v e n t u S , us, m. [de supervecielo. Alguna vez (muy rar.) se encuens u p p a l p o r , áris, ári, dep. [de sub
tra superi significando los habitantes nío]. Tac La acción de sobrevenir ó
y palpo (' palpar -= halagar]. Plaut.
llegar de improviso; Veg. Ardid de
de la tierra, pero es en contraposición
Halagar, acariciar.
guerra, sorpresa, contramarcha.
con inferí (las regiones superiores con
s u p p a r , áris [sub par]. Cic. Casi
las inferiores) tomando metonímicamenSÜper-vestío, is, íre, Plin. Vestir, igual, eontem-poráneo.
te el continente por el contenido : fuera
S
u p p á r á s i t o r , áris, árí, dep. [do
cubrir por encima.
de este caso superi siempre se dice de
t SÜper-Vílieo, is, ere. Tert. Su- sub y parasitor = lisonjear], Plaut.
los dioses. Quam apud Saperos habüit
Lisonjear, complacer, condescender con
perar, vencer; Cass. Llevar demasiado
magnítudinem, iitibatam detulisset ad inalguno.
lejos ]a victoria, abusar de ella.
feras (habí, de Pompeyo), Vell., hubiera
s u p p a r a t ü r a , a?, f. [del 2 o supsüper-vívens , tis [Part. pres. de
paro). Tert. Reproducción (de la raza).
llevado intacta al sepulcro la grandeza
supervivo), Apul. El que sobrevive.
de alma que tuvo en vida (ad infero* =
s u p p á r í l i s ó s u b - p a r í l i s , e. Coá las regiones inferiores — á la otra
süper-VÍVO , is, xi, ere, n. Plin. m o el anterior. Suppartte,n, Vet. (Iranun.
vida; apud superos = en las regiones
Paronomasia
(fig. de ret.).
Sobrevivir, quedar con vida (apenas en
superiores , en el m u n d o , entre los
uso fuera del pret.). Glorías suas super- S l i p p á r o , as, are [sub, paro). Tert.
hombres, cuando vivia).
Superis caA c o m o d a r , apropiar; (fig.) Tert. Caurí.vif, Plin. j.. sobrevivió á su gloria.
care (n.), L u c , estudiar el curso de los
Bar, ser causa de. atraer. V. el sig.
SUper-volíto, as, are. Virg. Revoastros, los fenómenos celestes. Supera
S l i p p a r o , as, are [de sub y par =
lotear por encima (con el acus.).
ad convexa, Virg., hacia la bóveda ceigual]. Hacer u n poco Bemejante, reSÜper-YÓlo,
as,
are,
n.
Virg.
Voleste. V . s u p e r i o r , s u p e r r í u i u s
producir. V . el ant.
s u p p á r u m , i, n., Plaut., y
lar por encima.
y supremus.
s u p p á r u s , r, m. Fest. [voz hebrea],
Siíper-VÓlütus,
a,
um.
Col.
Voltes ü p e r v á e á n é o [de supervacantíus],
El velo ó lienzo; Vela do navio; Túado por encima.
adv. Fronto. Inútilmente.
nica, ropa interior de lienzo.
s i í p e r v á e a n e u s , a. um [de super
SÜper-T-olvo, is, ere. Avien. Ros u p p á t é o ó s u b p a t e o , es, tre,
y vacuas]. Cic. Supérfluo, excusado. —
dar, dar vueltas por encima.
n. Estar abierto por abajo. Apul.
ratio officiórum superen
su pina lis, e [de supinus], Aug.
s u p p e d u u e u i u , i, tx.[stibpedanius].
est, Cic, es excusado hablar de los
Que puede trastornarlo ó destruirlo toLact. Escaño, tarima por debajo de
servicios hechos, supervacánea vasa,
Júpiter).
los
pies.
do
(epiteto
de
utensilios no necesarios, á prevensüplnátío, ónis, f. [de supino], C. s u p p e d í t a t í o , ónis, f. [de supción, de reserva. Supervaca
pedíto ].
Cic
Abundancia, copia,
Aur. Indisposición del estómago, que
Liv., discurso ocioso, que pudiera exafluencia.
cusarse. Ue timaré tupervacaníum est
rehusa y vuelve la comida; Fulg.
s
u
p
p
e
d
í
t
á
t
u
s
, a, um, part. p. de
disserere, Salí., inútil es, de m á s está
Postura de una persona echada de ess u p p e d í t o , as, are, a. y n, [tal vos
discutir acerca del temor. — Eq. Ultra
paldas.
por tuppetíto de suppíto, según Freund].
i. non necessarius, superflüus, inuiísupi natus , a, um «[part. p. de sun. Abundar, afluir, haber en abundanUs, epperoacuus*
ptno], Quint. Vuelto, puesto boca arcia , multitüdo, Liv. ; estar provisto,
s u p e r - v n e o , as, are, n. Gell. Ser
riba ; Inverso, vuelto al revés. — Supína- lleno, rico, nos rebut ómnibus, Cic; sor
«excusado ó supérfluo.
lo lamine, Claud., vueltos los ojos al bastante, suficiente, alícui reí, l'laut.;
siíper-váeüe
[ de tupervacüus ].
act. dar lo bastante, lo necesario, socielo. Mi/es supinátus bu mi, Apul.,
adv.,Dig. V. s u p c r v a e ü o .
correr, suministrar, rem frumentaríatn,
soldado acostado eu la tierra de est süpervaeuitas, atis, f, [de su- palda.
Cic, omníum rerum copíam, Cic, mer\. Hu-r. Superfluidad.
ces, id.; derribar, echar por tierra, abas u p i n é [de supinas], adv. Sen. Dess ü p e r v á e ü o [de mpervacSus], adv.
tir, acabar (poner bajo los pies). mor»
cuidada, indiferentemente.
Plm. Supérfluamente. sin necesidad.
cuneta, Inscr. — Nec oratio suppedttat-,
s ü p í n í t n s , átis, f. [de supínut],
S Ü p e r - v á e Ü u S , a, um. Cic SupérLiv., no encuentro, no se m e ocurren,
Quint. L a postura supina; L a postura
fluo, inútil, n o necesario.— Ju .-> ,
m e faltan palabras. Quonil tela suppeenfadosa y arrogante del que levanta la
euum. Sen., sin motivo, sin fundamenditábant, Liv., mientras no faltaron IOB
cabeza y saca el pecho; Solin. Superto. Supervacüus Usbor, Quint., trabajo
proyectiles,
txaudiis gaudíum suppedíficie plana, suelo llano; (fig.) Firm.
inútil.
Supervacüa doctrina, Quint..
tut, Plaut., un gozo va acompañado de
Estupidez.
ciencia vana. Quotl monere supervacaotro (los placeres se suceden á los places u p i n o , as, are [de supinas], Stat.
neum fuerat, Quint., hubiera sido una
res). Labóri suppeditáre, Plaut., resistir al
Poner boca arriba; Sen. T o m a r un aire
Bupérflua advertencia. = Eq. Supervatrabajo,
á la fatiga. Fístulas quibus aqua
altanero; (fig.) Sen. V . r e s u p i n o ;
cáneas, inutílis, vamus, inánis.
suppeditai-atur teatplts, Cic. los tubOl ó
Stat. Revolver la tierra, labrarla. — Nas ü p e r - V á d o , is, ere. n. y a. Liv.
cañerías que surtían de agua á IOB temsum nidóre supinar, Hor., el olor de la
Pasar por encima ó adelante; Superar;
plos. Suppeditáre alícut de thesaütit
cocina_ m e hace levantar las narices.
Ser superior (en número).
suis
, Cic., socorrer á uno con BUB riSupinare alíquem in terga, Stat., tirar
t s u p e r v n g a l l e a avie, f. [de suquezas. Si Hit pergo suppeditáre sump
á u n o de eBpaldas. Supinar/, Stat,
percágor). Fest. A v e cuyo canto se hace
tíbus, 'l'er., ni continúo dándole para
aplanarse, inclinarse (habí, de unas
oir desde lo alto.
montañas). Libet ittterrogáre quid tan- sus gastos. Ñeque dicere tupptditat*, *•
s u p e r - v á g - o r , áris, ári, dep. Col.
Liv., y n o es fácil decir, no sabría yo
topére te supinet* Sen., ine ocurre preExtenderse vaga, snpérfluamente; Credecir . . . — Eq. Quod tatit sit proebeo,
guntarte, ¿ qué es lo que te da tanta
cer demasiado (h. de las lenas). Superal,unde .subministro , lanjtor ¡ satis ed,
vanidad? *= Eq. Supxnum collSco
Sujfícit, pOT est, superes!, supjietit ; sub
ragáfus. Col.
sursutn versvm ttatuo, resupino; ,.
pedíbus
pono,
prosterno.
t S Ü p e r - v á l e o , es, ere, n. Hier.
fio, inclinar, extendor.
s u p p e d o ó s u b - p e d o , is, "-% '*•
Ser, llegar á ser m á s poderoso ó fuerte.
S u p l n u m , i, n. [de supinus). Priac
Cic Peerse sin ruido.
S Ü p e r - v e c t o r , áris, ári, pas. Ser
El supino de los verbos.
llevado, ir, errar sobre.
? s u p p C n d é o , es, ere, n. [de sub y
s u p i n u s , a. um [de super]. Cíe.
s u p e r v e e t u s , a, um [part. p. de
pendeo}. Col. Pender, colgarenSupino, boca arriba; Inclinado, depensuperceho). Gell. Llevado por encima.
S U p p e m á t u S , ", um [de sub v
diente ó subida suave; Situado en la
Liv. Q u e h a doblado u n cabo.
|. Fest. Desjarretado , cortad"
pendiente; Descuidado, negligente, pes ü p e r - v e h o r , eris, i, pas. Cat.,
rezoso; (fig.) Vano, arrogante, orgullopor el jarreit- ó corva, á modo de p«tAus. Ser llevado, trasportado sobre,
so; Paul. Jet. Mentecato, imbécil. —
ser elevado sobre (con el acus.).
Supata cathedra, Plin., silla poltrona,
Supinis maníbus ercipere, Suet., recibir
con los brazos abiertos, Suj
men, Mari., verso retrógrado, que se
SUP
.-TI-
SÚ P
909
Cic, condenar á u n o al suplicio. Le
patos ad consülem cum- supplidis mittit
suppleuieiituni.', n. [do suppleo],
SalL, envía comisionados al cónsul á
supperturbn,
.
Sin. PerVell. suplemento, complemento
pedirle humildemente que . . . IlU d.- ,,,•
I anto.
Ion
de
reclutar,
quinta
ó
leva;
Suet.,
dabo, Ter., m e castigaré á
supplicium
s u p p e t i i e , arum, f. pl. [supfito].
Apul. Auxiliar, ayuda, socorro, recluta.— mí mismo por vengarle. Nihil ei (Joví)
ij
.-» •c..rt'*. , auxilio.
Sup}
Supplementum colonias, Vell.. refuerzo acceptum rst a perjÜrit Supplicii, Plaut.,
. l'laut., ir á dar
de una colonia. In supplementum miliJúpiter no acepta las ofrendas de los
socorro.
tes
tcribe're, Liv., reclinar soldados. In perjuros.
f s u p p e t i a t u s , ús, ra. Non. SotupplemMntum
gregit,
Col.,
para
repros u p p l í e o , as, ávi, átum, are, n. [de
corrí , ai mía.
ducir el ganado.
us xcrii.-i.'X = suplicanto]. Rogar, suplicar,
t s u p p e t i o r , orí*, ári, dep. [do
etiat = socorro]. Apul. Socorrer, he're aui tupptementum veteribus, Liv.,pedir humildemente, alicui, Cic., impelevantar
nuevos
ejércitos
ó
completar
ratoreé
nos/ros, Dig.; pedir á Dios (rinayudar, IT ni B< ICI rro de.
los antiguos con reclutas, [n supplediéndole culto), rogar, suplicar, ¡afano,
t Suppetíuill , íi, n. C o m o s u p assis, Liv., para completar la Plaut. — Mihi non nimis summissé sup
petia*.
Irat, Cic, m e habia suplicado cou
s u p p e t o , is, ti (muy rara vez), ere, dotación de los buques. Supplementum
"ios,
Vell. Pat., refuerzo de una co- dignidad, con no m u c h a humildad. Mun. [de sub y peto = pedir: m u y clás.;
lonia.
Supplementum
npum,
Col.,
nuevo
per
hostias dit's suppltcánti, SalL, á
se usa en las terceras pers. y en el inf.].
enjambre de abejas. Cornei circuli sup- Mario que ofrecia víctimas á los dioses.
Ewtar, hallarse presente, encontrarse á
lí/,
mentu,
Suet.,
con
la
ayuda
de
un
círPluvio
supplícat
herba Joci, Tib., la yer
la mano, á disposición de, abundar, aiículo de cuerno.
ha pide agua al Cielo. = Eq. Plexo cor
quid, I Üc,, bastar, ser Buíicíente, estar
s u p p l e o , es, etum, ere [de sub y el
adoro, veneror, suppl icem me ab
en relación ó en armonía con, corresinus. pleo = llenar: m u y clás.]. Añajicío, oro, rujo, /udo, deprecar.
ponder, copia mmptíbus, Cic. —
Ne
dir
lo
que
falta,
llenar,
completar,
sufsupplíeüe, adv. Apul. V. s ip«
Ei quidem satis magna copia luppe
plícíter.
tibat, Ca»., y 00 había á la m a n o sufi- plir, novissímum tibrum, Suet. — De
bibliotheca tua supplenda, Cic, para comciente surtido de forraje. Si Cui ha c
s u p p l o d o ó s u p p l a ü d o . is i*,
pletar tu biblioteca. Ad. supplenda exer- ere [de sub y plaudo: V. est. pal.]. Cic.
suppetunt (habí, del honor y de la gloria), Cic, el que posee estas ventajas . , . citus dataria, Cic, para reparar las pér- Patear, batir la tierra con los pies; Dar
Non suppeteñte justa vi ad . . . Plin., no didas del ejército. Supplere damna inmuestras de reprobación, indignarse
e-udiñrum multis, Suet., indemnizar á Rechazar victoriosamente ;n.Tert. Aplau
teniendo fuerza bastante para ... Verirer, ne crimina mihi non suppeterenl, muchos de las pérdidas ocasionadas por
dir. — Supplodere calumníam, Macr.. deslos incendios. Supplere locum par entis
Cic, temería que m e faltasen los autohacer una calumnia. = Eq. Pedíbus in
ui,
Sen.,
hacer
las
veces
de
padre
ros ilo la acusación. Tultío copiosissímum
terram Hitéis sonitum facío.
ingenium suppetSbat, Plin. j., Tulio (Ci- para con alguno. Supplere prasmia,
supplósío ó supplausío, ónis,
Aus., dar por añadidura recompensas.
cerón) estaba dotado do m u y vasto taf. Cic L a patada, el acto do patear on
lento. Nunquam tanta suppeteretfiducía, Supplere legiones súbito detectu, T a c , el suelo.
completar las legiones con levas repenut ... Hirt., nunca tendrían la audacia
suppfi'iiitet, ere, n. [sub, pasnitet],
do . . . Pauper non est, cui rerum suppe- tinas. Supplentur sanguine venas, Ov.,
Cic. Estar algo arrepentido.
las venas se llenan de sangre. Supplere
tit usus, Hor., no es pobre quien tieno
s u p p ó n o , is, osüi, ositum, ere [dfc
lo necesario para vivir. Rudis in mili- n ruríut/i. T a c , cubrir el déficit del te- su1' y pono = poner]. Poner debajo,
tan /¡omine lingua non suppetebut liber- soro. Supplere naves remigio, Liv., comcolla oneri, ignem tectis agrestibus. Ov.;
"tímói¡ue, Liv.. la dificultad do ex- pletar el número de remeros. = Eq.
poner en lugar de otro, sustituir, -.
Quod deerat addo, rursus impleo, adjipresarse aquel soldado no corresponin alicüjus locum, Cic ; suponer, sus ti
cio, adjüngo.
día á su franqueza y valor. Nec consituir falsamente, testamenta, Cic, puerum,
snpplérít. Síuc por supplevelium sibi suppetere, Liv., y quo no sabia
puellam, Plaut.; dar, presentar, poner
rit. Arn. ^
qué resolución tomar. Dum cita suppeen segundo lugar. Latió Samon, Ov.;
s u p p l e t í o , onis, f. [de suppleo).
tit, l'lin. j., mientras nos dura la vida,
someter, subordinar, alíquid alícui rei,
Bed. L a acción de completar.
mientras vivimos. Suppetunt facía dicOv. — Supponere lauros jugo, Ov., unS u p p l e t i V U S , a, um [de suppleo).
tis. l'laut., las obras corresponden alas
cir los toros. Supponere alíjaem tunta
palabras • » - SuppStit animus, Liv., hay Gloss. gr. lat. Q u e sirve para complelo, térras, humo, Ov., enterrar, sepultar
tar.
valor, hay espíritu. Suppetit mihi luá alguno. Per ignes cúter i sup pósitos,
s u p p l e t u s , a, um [part p. de superum, l'laut. . gano bastante. Nocís ut
Hor., por el fuego escondido bajo la
usque auppetas dolortbas, llor., para que le o). T a c Completado de lo que falceniza. Supponere se reum cr'iminíbus
taba, lleno, reemplazado ; Reclutado.
a-aafl víctima de dolores siempre nuevos,
Uli pro rege, Cic, aceptar, tomar sobre
s u p p l e x , ícis [sub, plico). Cic. Su- sí las acusaciones quo pesan sobre el
ó para quo sufras sin cesar nuevos dolores. =-Eq. In promptu sum, occürro, in plicante, que pide y suplica. — Supplex
rey. Me tibi supposüí, Pers., m e lio
mentem
cénit; su pírsiint, adsum; SUJ
libellus, Cic, un memorial. Supplex ve- sometido á ti, m e he puesto en tus m a satis est.
¿
ste r est, Cic, os suplica á vosotros,
nos. = Eq. Subtus puno, subjicío, subdo,
s u p p i latus , a, um, Non., part. p.
Sajijdex deT, Nep., el quo ruega á Dios. submitto; substitüo, altérum pro altero
de
Supplicem esse alícui, Cic, suplicar á pono; post babeo.
s u p p i l o , as, are [de sub y pilo =
alguno. Numquam
putáo't fore, ut supsu p p ó r t o , as, are [de sub y porto =
robar:-ant. á la ép. clás.]. Despojar,
plex ad te venirem, Cic., nunca creí que llevar],
C#s. Conducir, trasportar;
robar ocultamente, alíquem, mihi aurum
tendría que venir á suplicarte. Nec jut
Eort.
Sostener á alguno, servirle de
et paltam ex aréis, domi uxórem, Plaut. di ibus supplex fuit (Sócrates), Cic, Sóapoyo.
•= Eq. Ctum compilo, expilo, suffüror, crates no suplicó á sus jueces. Voce
suppósítieíus.
V. supposíspolio.
supplíci postulare, Salí., pedir con voz
titíus.^
s u p p i n g o , is (sin pret.), pactum,
suplicante.
s u p p o s í t í o , ónís, f. [de suppóno).
tre, a. [de sub y pango = clavar en].
s u p p l í e á b í l i s , e, adj. [de suppliCic L a acción de poner debajo ; Plaut. L a
Sujetar, clavar por debajo, áureos claco]. Thes. utr. ling. Que puede ser suacción de poner una cosaporotra. — Supvos crepitiis, Plaut, = Eq. Subter com- plicado, á quien se pueden dirigir súpositío ovórwm, Col., acción de hacer
pirtgo. V. el sig.
plicas, capaz de ser aplacado.
empollar los huevos.
s u p p i n g - o , is, ictum, ingere [de sub
I supplíeainentum, •, n. Apul.
s u p p ó s í t i t í u s , a, um [de suppóno).
y pingo = pintar]. Dar u n poeo de coVarr. Supuesto; Plaut. Sobornado. —
lor, leñír ligeramente, ora ígnito rubóre, V. supplieatío.
s
u
p
p
l
l
e
a
n
s
.
Üs
[part.
pres.
de
supSuppósítitíus sí/ñ ¡psí, Macr. , que no
Avien. = Eq. Colore suffundo.
pl] •••}. Ter. Suplicaute, el que suplica.
puede ser reemplazado.
supping-uis. V. subpínguis.
t s u p p l í e a n t e r [de.^¿jy/)/K-a-¡.s],adv.
S U p p Ó S Í t l V U S , «. um [de suppóno).
s u p p l a n t a t í o , ónis, f. [de supptanCloss. Plae C o m o s u p p l l e í t e r .
Prisc Supuesto, hipotético, condicional
to], Prosp. Acción de hacer caer á alt s u p p l í e a s s i s , ant. E n lugar de
(gramát.).
guno con ardid; Hier. Traición, engaño ;
s u p p l ¡ e a v é r i s . plaut.
v suppósítor. V. suppostor.
Eucher. Destrucción.
s u p p l í e á t í o , ónis, f. [de supplico],
supplantator,Óris, m. [de suj,.
suppósítoríum, íi, n. [de
Cic Súplica; Rogativa pública.
to]. Hier. E l q u e suplanta.
sitoríus). Gloss. gr. lat. Supo
t s u p p l í e a t o r , óris, m. [de supplis u p p l a n t a t u s . a, um, part. p. de
(méd.).
co). Prud. Adorador.
s u p p l a n t o , «ai, ars [de sub y plan u
supposítoríus, a, um [de sups u p p l í e a t r i x , icis, f. [de supplico].
= la planta del pié] Derribar, echar
póno]. Vitr. Puesto debajo. Celta supThes. utr. ling. L a que suplica, suplila zancadilla, hacer caer eu tierra, altitoría, Vop., como t e p i d a r í u i u .
cante.
<jiieiit. Cic. (dícese tamb, en elfig.,}.—
s u p p o s í t u s , a, um [part. p. de
t S U p p l í e e , adv. Varr. V. Stipplíufare pites in terram, Plin., abasuppóno].
Virg. Puesto debajo; Sustieíter. u u
tir laa vides, amugronarlas. Suppla <tuido, subrogado; Virg. Apareado (h.
supplieiter
[de supplex], adv.
tas, Plin., destruir la recolección
de los animales); (fig.) Ov. Q u e está en
Cic. Humildemente, en ademan de súde las uvas. Supptantare verba, Pers.,
segunda líuea, subordinado, inferior;
plica.
estropear las palabras , comérselas al
Sen.
tr. Expuesto á; Lucr. Supuesto,
Slipplíeíuin. ít, n. [de supplex).
pronunciar.
Suppla atare judicíum.
establecido.
Siil. Súplica, rogativa pública; Dones
i¿ .mi., anular un juicio. -^ Kq, Pede
« s u p p o s i v i . Pret. ant. de s u p p ó que se ofrecían en las rogativas, y los
i pposíto dejicio; labe, acto, eoerlv, pron o . Plaut.
mismos sacrificios, Los ramos y lienzos
uil de tocino ; (flg.) Cat. Podado, desi argado de las raices.
Cíe L a acción de patear, de batir la
b /' .u.
s u p p l a ü d o , ¡Jj íre. v. supplóC>.
.-.«itpplaasm, •"-•<<•»,í. [,U tuppláudo].
•uut. llevaban loa reyes de arma» cuando
ibau á pedir la paz , suplicio, pena de
muí i Vi. Supplicium de aliquo sumiré.
suppostor ó suppósítor, óris,
ni. [de suppóno). In»*cr. El que en las
casas de moneda pone esta debajo del
cuno.
910
SUP
SUR
SUR
SuppdstTÍl, Ícis, f. [de suppóno],
del temor que infundía la guerra lati- ?SareIo, as, are. Apic [sínc. de
Plaut. L a que supone u n a cosa por
na. — A veces se encuentra sin su case,
surciílo]. Atar con un renuevo.
otra. — Suppóstrix puerum'. Plaut., tú, y entonces toma el carácter de adversaretus- V. soretus.
cuyo oficio es cambiar (robar) las criabio (aunque realmente siempre es una
s u r c ü l á e e u s , a, um [de turcütus).
preposición sobreentendido el acusativo
turas 1
Plin. Semejante á un renuevo, á una
- s u p p o s t u s «) a, um.
Virg. [eínc
que falta). In orcülam Condito, •
poét. por supposítus). SuppÓsta cosió
supra siet, Cat., guárdalo en una pe- pequeña rama.
sureülaris, e [de xurcülus). Col.
saxa. Sil-, peñascos que se elevan hasta
queña orza y cuida de que haya aceite
el cielo.
por encima. Ut supra dixi, Cic, c o m o
Lo qne echa renuevos.
s u p p r e s s í o , ónis, f. [de supprímo),
arriba dije. Re-t ipsa hortári oidetur
sureülaríus, a, um [de turcülut).
Cic Supresión, detención, retención. —
supra repetére, SalL, las circunstancias Varr. Plantado de arbustos. — SuradaSuppressiones nocturnas, Plin., pesadillas piden, ó bueno será que tomemos el hilo
ría cicada, Plin., la chicharra, quo haSupra
del sueño.
de la historia de m á s arriba.
s u p p r e s s o r , óris, m . [de suppríquám, SalL, m á s de lo que . . . Nihil su- bita entre loa renuevos do los árboles.
Siireülo, as, are [de súrcalas = remo). l)ig. Encubridor de siervos ágenos. pra, Ter., nada mejor, — Las voces
nuevo]. Col. Podar, escamondar, limS u p p r e s S U S , a, uta [part. p. de
compuestas de supra son m u y raras, y
supprímo).
Cic. Suprimido, ocultado;
estas dudosas, pues m á s bien parece que
piar los árboles y plantas de Jos reCerrado, obstruido ; Detenido, reprimideben escribirse en dos palabras, c o m o :
nuevos inútiles. = Eq. Surcülos, ra-müdo, retenido ; Hundido, sumergido.
supra notans, supra jacio, etc. en vezlos amputo.
S u p p r í m o , is, essí, essum, ere [de
de supranutans, suprajacio. Es sin em- s u r e ü l ó s é Id&surculosus], adv. piin.
sub v premo = oprimirl- Cic Suprimir.,
bargo una excepción suprascándo.
Por renuevos.
ocultar, callar, disimular; Hundir, susnprá-dietusy mejor s u p r ñ dieS U r e Ú I Ó S U S , a, um [de surcñlus].
mergir; Contener, reprimir, alíquid, Ov.
Plin,, Lleno de renuevos.
= Eq. Premendo dejicio, deprimo, oceül- tas, a. um. Quint. Susodicho, arriba
dicho.
t s u r e u l n m , i, n., Fort., y
to, celo; cont ineo, cohibeo.
s u p r a - d u e o (ó s u p r a d u e o ) , ts,
supproiuus ó subpronius, '", m.
s u r e ü l u s , f, m. [contrac, por suriere. Prob, Tirar, trazar una línea por
Plaut. El despensero segundo.
cúius, dim. de eurcus]. Virg. lUnuevo
s u p p u d e t , ere, n. [sub, pude']. Cic encima.
del árbol ó planta; Pú;i de aa árbol
Tener algo de pudor ó vergüenza. =
t supra-fátus, a, um. Sid. Sobreque se ingiere en otro; Planta, mata
Eq. Aliquantülum pudet,
dicho, ya dicho.
pequeña. — Surcülum defringüri
i s u p p ü n g o , ís, ere [de sub y pango
cortar una rama (en señal de posesión
s a p r a - f ü u d o , ís, ere (y mejor s u = punzar]. Eugen. Causar latidos, dode .un campo plantado de árboles). Sur*
p r a t u n d o ) . Como s u p e r f ü n d o .
cülum
serere, Cic, plantar renuevos.
lores á; (fig.) Cypr. Atormentar, ensuprá-jáeío, is, ere. Col. Echar,
s u r d ñ s t e r . tra, trum [dim. do surfadar.
ponep encima.
dus], Cic. U n poco sordo.
suppuratío, ónis, f. [de supp
Sllpra-natailS, tis, Vitr. Quenada
s a r d e [de surdus), adv. Afr. SordaCels. Supuración, postema.
encima del agua.
mente. — Surde audxre, Afr., baceree
s u p p u r a t o r í u s , a, um [de .
s u p r a p o n o ió s u p r a pono),'sí/.
el sordo.
ro). Plin. Supuratorio, supurativo.
S u r d é o , es, ere [de surdus— sordo].
Inscr. Colocar encima, poner ma
s u p p u r á t a s , a, um [part. p. de
Onora. lat. gr. Ser ó estar sordo.
Cels. Aplicar sobre; Añadir. — S
s u r d e s e o , is, ere, n. [inc. de *ur*
ro], Plin. Supurado, lleno de man nomen, Isid». Bpil
deo). A u g . Ponerse sordq, ensordecer.
ten;!. - Ss¿.parata trisfitut. Sen., trissupra-posítuK, a, um. Col*. Sos u r i l i g o , ínis, f„ M. Émp., y
teza que consume y destroza el alma.
bredicho, susodicho.
s u r d í f a s , átis, f. [de tur-ata]* Ola.
Suppuráta, n. pl. Plin. V . s u p p u r a s u p r a s e a n d o . ís, ere ¡de supra y L a sordera.
tío.
scando = subir]. Lib. Entrar, pasar por
s u r d í t í a , ce, f. [de surdus].
s u p p u r o , as, are, n. [de sub .
encima. — Suprascandüre fines , Liv., C o m o el anterior.
= materia]. Col. Supurarse, venir á
-entrar por los límites ó térm.
s u r d u s , a,um [etim.inc.].'.'ie. Sordoj
supuración, á apostemarse, producir.
j Vitr. Q u e no resuena; Q u e no «
drar; P. Nol. Concebir ó formar
pueblo.
oir. inflexible. — Surda herba, Plm.,
íno.-1-iormente. — Infami lucro et quansupra-seribo (ó s u p r a scribo).
planta de ninguna virtud. Surda tellus,
suppuratüro, Sen., por una gaCíe. Escribir antes de otra cosa.
Plin., tierra que no corresponde al culía infame y que supurará
suprn-seriptus, ", um, Vo,
tivo. Surda rota, Pers., votos no escudia (esto es, vomitará, tendrá que rescrito arriba. — Suprascrip/as Iteres, Ulp., chados de IOB dioses. Locus surdus, Vitr.,
tituir lo mal adquirido). Magnum
de
el precitado heredero.
Suprascriptus
lugar que ahoga la voz. Surdus color,
módico malum scorpíum térra tupi
fons, Vitr., el origen de que ya hice
Plín.. color bajo. Res sardas, Plín., las
Tert., la tierra de poca cosa produe,- no
mención.
cosas inanimadas. Surdi ventatis, Col.,
gran mal, engendra c o m o u n absceso
s u p r a - s e d e n s , tit. Hier. Q u e está
sordos á la verdad. >
el escorpión. = Eq. In pus vertor, ad
sentado encima.
(prov.), Virg., dar consejos ;il q
nuppuratiünem vento.
t S U p r a - V í V O , it, ere, n. Inscr. Vi- desprecia (dar música á un sordo
f s u p p u s ó s u p u s , a, um. Fest.
vir de más.
•mea muñir,! surdus, <>v.,
[''J-7-.0;]. Como supinus.
s u p r e m a , órum, n.pl. [á* supremas].mis presentes. Surda bucctya, -luv.,
Suppütarílis, a, um [de suppüto). Plin., Quiut. Los últimos momentos,
trompeta que n o se oye, qi
Tert. Lo que sirve para contar.
la muerte; Las exequias, el fuioiil,
sonido. Surdum
numen. Sil., Q0
suppütatío, ónis, f. [de suppüto].A m m . Cenizas de los cadáveres. — Suoscuro, *%uos diri con .- factt mens
Vitr, Cuenta, cómputo, cálculo.
prema ma or diñar , Dig., hacer testa- sur,/.' verberi casdit, Juv., á;r qui'
conciencia de sus crí*
oon
suppiitator, óris, m. [de suppüto).mento.
golpes sordos (esto es. á quienes Loe
Firm Calculista, computador.
t sapreine [di
|, adv. Prisc
remordimientos atormenl ui eri secreto).
í Sftppütütoríus. /. um. v. supAl An.
surdissímiis, Aug.
pu t a n a s .
t s u p r e m í t a s , «.'/*», f. [di
s u r e ñ a , ce, f. Varr. fíombrg sui>piitutus, a,um [part. p. de sup- A m m . El término de la vida, la muerte;
pez; Tac. N o m b r e del prim«er miniare
püto]. Pall. Calculado.
Claud. L a dignidad suprema.
ó supremo rrmgistrado entre los partos,
suppáto, OS, ávi, atara, are [de sub
s u p r e m o [de supremas], ad\. pliu.
t s u r g e d u i u [surget dum], l'bmt.
y puto: V. est. pal.]. Col. Podar, corE n fin.
Levántate.
tar de m a parte y de otra; Calcular,
siipreiiiuní [de supre/Aus), adv. Tac.
s u r c e o s , tit [part. pres. de turgv].
contar. - - Supputáre rationem, Plaut.,
L a última vez, — J4i
nfibus
Virg. Q u e se levanta, se clova; Que
ajustar lu cuenta. Supputárp ob
eupremüm dividüntur, T a c , loa hijos se 'i i <e, que se aumenta.
ñeras, Ca\., escamondar, podar los oliseparan de los padres para n o volverse
tes. Tac., faociones, partidos que se levos jóvenes. = E q , Aliquántum puto,
á ver.
vant-m. Surgentes in cornüacerei,VÍMg.,
amputo, cado; computo.
s u p r e u i u s . a, um [una de las tres
'•if-f'vos de elevados caernos, á que les
« A p r a [oontrac por supera do supeformas del superl. de
primus
empiopan á salir.
rus], prep. de acus. Cic. Sobre, encima
c= superrirnus =-= summus],
Vírg. Suvsurfiríte. sínc por surrlgíte
de; M á s , mí*e que, m á s allá de; Antes;
premo, Bumo, lo m á s alto ; Supremo en
Plaut.
A 1 frente de en dirección de, — Supra
dignidad; Extremo, último. — N
H u r g o , íi, rre~xi, rt
•, ". .
humánam
spifn, Liv., fuera de toda es- nox. Col., la última parte de la noche.
a. [contrac por surrigo de sub y regt,
peranza. Supra modum, Col., excesivaAgitare de tupri
pensar en
-= regir]. Act. Levantar, enderezar, pomente. Supr i jidem, Quint., m á s de lo
darse lamuerte. Supremi* admótus, T a c ,
ner «derecho, tu/res (en est. sent,
que es creíble. Supra bibliothecam es..e, cercano á la muerte. Suprémi u-ge usa m á s que en las formas no conVitr., ser bibliotecario. Supra harte meLucr., Virg., la cima de los montes. Arce
tractas de surrígo); n. ponerse en pi-S*
moriam , Ca*s., antes de este tiempo.
su pr-mu, .'laúd., en las regiones celesderecho, alzarse, levantarse, sella, Cic
Supra mília cíginti, Liv., m á s de veinte tiales. Jan ónis suprimí
Poet.
solio, humo, Ov., ab umbris, Virg
rail. Suptra caput est dux hostíum, SalL, ap. Plin.. el omnipotente esposo de Juvantarse á la mañana
el general de los enemigos está eucima.
no. Suprema Tbetyt, Mart., el m a r m á s
luot ni. • üc.; ehran e, c* ecer, sn*
/ segetes, Ov., por encima de las remoto. Pame suprema
(syllába). T.
mieses. Supra dúos menses, Col
Maur., la penúltima. Suprima tempei «. ajiarecer, discordia, Virg., i
le dos meses. Supra vires, Hor., m á a
stas, Leg. X X I Tab., y simplem. Sude lo que permiten las fuerzas. Supra
prema, Plin., elfindel día. = E q . Su- Tac. — IA
••- cúspide i
i. Virg., m á s de lo acostumbrado. perrímus, summus, ultíraus, extremas, no- tía ••
tenimeé, Liv,, tanienno mu* lanaaifijeson
Vapra belU Latíni metum, Liv., ndernáa
vissimus ; maxtmus.
s ñ r a , «Í, f. [etim. inc.]. Plin. L a
pan -'rrü'ri- Peln. Sura, u n hueso de La
; '"'o.-i, pi»*' Plin. ¡üobrenombro rumano.
-
SUR
SUS
SUS
011
tierra y con la punta hacia arriba. SurSursum rersus, C i c , subiendo, de u n a Oio., emprender un viaje. Susa'p^re deo
«ad di eudurn, Cic, levantarso para
nmio-ra inversa, á contrapelo (por dePlin., dirigir votos al
hablar
8urgt*rt e lecto, Ter., «sal
cirlo aBÍ).
¡eórsnm faCielo en favor de alguno. Susrepit rita
liOinil.i,
••/ *IM, Ut . . .,
la cama. Surgai pm* ignit •''• ur', Ov ,Ctlre :i«i"v.i, Pal., volver lo de arriba
es uso recibido, costumbre admiB elevo ol piadoso fuego en el al- abajo {trastornar el orden de las cosas).
tida en el m u n d o 0 entre los hombres
Nares sursum sunt, Cic, las narices ocugecera cn todo el mundo la edad
el que . . . Saseiperp sabinas, Son. tr.,
pan un lugar elevado. Surfniu
«i.- oro, </."•.• fiuiiim
empuñar las riendas. Nubes su
moviéndose sin cesar de arriba abajo,
Virg., ¿qué es lo que i
uál es
eam ab ocülís eórum, Hier. , una nube
til inl'-nri'.n í f*Ugna aspira turgií, Virg.,de izquierda á derecha. </uum gradála robó á B U S ojos. Suscipere regnum,
tim sursum
ífar, f i e cuando Hier., subir al trono, entrar 4 "reinar.
mpeát un combate rudo. Su
'• m i
../*.•- tn, Virg., ple- se va en progresión 6 en gradación a*>i ere alit/uem hospitío, Serv., dar
i i •miente.
\ar.»te la ciudadela déla nueva Cartago.
hospitalidad á uno. Suscipere alíquem
sursus.
v
s
u
r
s
u
m
.
I'ltru t.etlum sargebat ab ho*fe, ¡Sil., atain cicitátem, Cic, conceder á uno el desurus. i, m. [etim. ino.l iY-t. La
caba el enemigo sin ser provocado. ,N'.,,recho de ciudadano. Tuntuut tibi auc«loga. Isid. Músculo del
-jit paulatim Jíttüta, Ov,, la flauta \dé\
toritátis suscepit. . ., Cic, se arrogó u n
bra/.o.
dios Pan) crece, se agranda insensiblepoder tan grande . . . Su*eipere morsus, adv. V. susque.
mente. Surgit mare, Virg., el mar se
óos, Lucr., contraer enfermedades. SuSUS. luis, m. f. [form. por H*p¡r. do scipere persónarn viri boni, C i c , hacer
eleva, so hincha. Surgere a ti un rus
rías, Virg., nacer á la luz del dia, •-:J <'ic 101 puerco y la pin-na , Ov.,
el papel de hombre de bien. Suscipere
•yenir al m u n d o . Surgit fe
••,'/•*, (IV., seguir la carrera
Mart., Jabalí; Uv. un pescad"
S,-t
brota una fuente. =
Bq. Exfolio, ut- terga SUÍS, Juv., tocino ser... Su* Mide las armas. >
SalL,
tollo, erígo. SUbrtf/O} asSUrQQ, ''"'' neroarn docpf, Cic, ó simplem. pus jl/i- cometer u n crimen, u n atentado. Susci•'../, Fest. (prov.), un marrano da
rgo; cresco, erÍóor¡ oiwr, itatcor,
pere eantlidátum, Pliu. j., apoyar á u n
lecciones á Minerva (esto es, ei igno'feo.
candidato. = E q . Samo, capío, excipio,
rante presume enseñar al sabio, lo cual
sürío, is, ¡re [sus). Fest. Al"
recipío. concipto} s^ubtus firmo, suffulcío,
á
nuestro
reirán
l
al
ea
algo
parecido
susttnép, suspendo; subeo, con/rabo, adla hembra, (Se (Upe «le los cerdos y por
ni.«
tro
cuchillada).
iJocebn
sus,
ut
mitto, percipío, íiuuri" ; adeo, ineo, recitraslación do IOB demáa animales.)
o,,/,',, oratóreui 'Uum. Ció., me atreveré,
- a'jorPtlíor.
surpere. v. surpíte.
comd áíce el proverbio, á dar lecciones,
s u s e i p i i l u u i , i, n. [de suseipío).
surpíeíilus. V. seirpicülus.
á enseñar á ese orador. JJat. pL S\
Not. Tir. Toda clase de vaso 6 recisui pi te, Hor., Siirpúl. Plaut.,Prisc Luer., Plin.
piente.
siirpiieram, Hor. s u r p e r e , Lucr.
M u s a , urum, u. pl. Pliu. Ciudad del
suseítübuliiin , i, n. [de suscito).
Asia, capital de la Persia.
Sino. poét. por s u n i p í t e , surriVarr., Apul. Incentivo.
s u s e e p t í o , óiim, i. [de tujotpío).
s u s e í t a t í o , ónis, f. [de suscito].
püi, etc.
Arp. Acción de recibir en su casa;
Tert. L a resurrección.
surrádío, as. V. s u b r a d í o .
Hor. Sooorro, apoyo, protección; Cic
s u s e í t a t o r , óris, m . [de suscito].
s u r r a d o . V. s o b r a d o .
La acción de emprender algo.
Tert. El que resucita á otro. — Suscitdtor
surraneídus. V. s u b r a n e í d u s .
siiseeptivits, a, um [de tutu
literárum. Sid., protector de las letras.
surrasus. V. subrasus.
L*M-III. i :t|.aií, susceptible de.
s u s e í t a t u s , a, um [part. p. de susurraueus. V. s u b r a u e u s .
Siiseepto, a-, uei, ,t,e [intens. de
I. Apul. Despertado; Resucitado,
susci/iiu], Apul. Aceptar, admitirsurreetío, ónis, f. [surgo]. Acción
suscitado.
s u s e e p t o r , wis, m. [de mteipío]*
s u s e í t o , as, ávi, átum, are, a. [de
de levantarse; Prisc, Hier. La resurrecQíg. Linpreudeiloi-; Dig. Recogedor ó
sus por subs de sub y cito = mover].
ción.
encubridor de jugadores , ladrones, fu- Levantar, mover, alzar, undas Nilus,
s u r r e e t í o , ónis, i. [surrigo). V .
gitivos, etc.; Ulp. Cobrador de tributos
L u c , lintea aura, Ov.; construir, erisubreetío.
y alcabalas; (met.) Patrono, protector;
gir, levantar, delübra dtum, Lucr.; dessurreetíto, as, are, n. [intens. de Tln-,.d, Abogado, dufen-ior.
pertar, excitar, incitar, animar, estimu•'in:,'"]. Levantarso, in cubicülum e con- s u s e e p t o r í u m , íi. n. [de suseipío].
lar, alíquem e somno, Cic, se ad of/icium,
nrto, Qat. an, tiell.
Interpr. Iren. ltecyptáculo de la matriz,
Plaut., viros in arma, Virg.*, resucitar,
t s u r r e e t o r , óris, m., y
íug«ar donde se verifica la concepción.
mortüos, Aug.; suscitar, inventar, fictas
f s u r r e e t r i x , , icis, f. [de surrigo).
suseeptrix.
• sutdptor).
sententías, E n e ap. Cic. — Suscitare
Prisc E j ó la que so levanta,
Boeth, L a que rqoíbe I'.I-S. La que
ignem, Virg., reanimar el fuego. Suscis u r r e e t u s , «, um [part. p. do surconcibe.
tare strepítum, Prop., mover estrépito,
go]. Levantado; adj. U n poco dereohp,
siiseeptuili, ', n. [de sus e¡>tus). Ov.hacer ruido. Te ab tais subseltiis conalgo tieso. Auct. Rei agr. V. el sig.
L a empresa.
tra te testera suscitaba, Cic., te haré les u r r e e t u s , ús, m . [de surgo). Crios.
S U S e é p t u s , a. um [part. p. de suvantar de tu asiento para que vayas á
Cyr. L a acción de levantarse. V* pl
í ipio). Cic Emprendido, empezado;
declarar contra ti mismo como testigo.
ant.
Stat. Sostenido, aj>oyado; Prop. Sa, uSu- i tare aliquem e molli quiete, Catull.,
surrefeetus. V. subreféetus.
do; Just. Engendrado; Hier. T o m a d o ,
despertar á u n o de u n dulce su» ñ .
vsarregit. Are por surrexit.
recibido; Serv. Acogido, amparado ; Cic.
Oscinem corcum prece suscitábo solis ,/.
Ejecutado, cometido, Snlndo. padeciFest.
ortu, Hor., invocaré, haré venir cou
do; Ov. Defendido; Cic Celebrado (h.
mis súplicas al cuervo profético desde
surregülus. V. s u b r e g ú l u s ,
de un acto religioso); Prosp. H B C I I O Ó
las regiones donde el sol se eleva. Vesusiirremáaéo. v. s u b r e m a n é o .
dirigido (h. de un voto). —? Scuseíptum
vius cum suseítat urbes, Val. F L , cuando
s u r r e m í g o . V. s u b r e m í g o .
seelus, Cic, maldad cometida. Susceptus el Vesuvio llena de inquietud ó constsurreiuit, pret. de s u r r í m o
amicus, Ov., amigo tomado bajo sq proternación á las ciudades. = Eq. Sursum
[susiim, emo). Auct. ap. Fest. Tomar, tección. Puer suserptu, a captiva, Just., cito, cieo, excito, exsuscíto.
coger.
niño engendrado de una esclava. V.
S u s i a n a y S u s i á n e . es, t. Plin.
fsurrempsit. Pret. subj. del ansuseipío.
El país de Susa en Persia.
terior. Auct, ad Fest.
suseípiendiis, a, um [part. f. p.
Susiani, órum, m. pl. Plin. Los
surrenalls, e, adj. [sub-renális].
de suseipío]. Lucr. Lo que BQ ha de habitantes de la comarca de Susa.
Veg. que reside en losriñones(habí, de emprender.
S ü s i a n u s , a, um. Plin. De Susa.
una enfermedad).
Sliseípío, it, epi, eptum, ere [de
susínátus, a, uta [de susínus], M.
Hurrentiiia, órum, n. pl. [de Sur- sus por subs de sub y capío = tomar].
Emp., y
réntam : sobreent. pina). Pers. Vinos Recibir lo que caá, impedir que venga
susínus, a, um [gofatvpc]. Plin.
abajo, sostener, recoger, eruórem patíde Sorrento.
H e c h o de lirioa (se «dice del aceite 6
ris,
ignem
foliis,
dominara
ruí
s u r r e p o , is, jfr<?, n. V. s u b r e p o .
ungüento).
Virg., theatrum substructiontbu-t, Plin.
t surrepsit. Are por surripueS u s i s . ídis, f. «Sid. L a que pertenece
(poót. y de la pros. post. á Aug.); rerlt. Plaut.
á Susa, á su región, ó á Persia.
coger, adoptar, educar, puerum, Ter.;
s u s p é e t a n s , tis [part. pres. de rasurreptíeíus. v. subreptieíus.
dar el será, epgendrar, .fília/n ex uxóre,
spéelo). Mart. Q u e mira de continuo
surreptío. v. subreptío.
Ter.; acoger, admitir, tomar bajo su
á lo alto.
surreptítíiis. v. subreptítíus.
protección, discípulos, alíquot erudiens u s p e e t á t u s , a, um [part. p. de
dos, (¿uint.; emprender, encargarse de,
sur reptil us.
V. sub r e p t o us.
suspécto). Apul. Sospechado.
tomar sobre sí, bellum, causam popÜli,
surreptus. V, subreptus.
s u s p e e t í o , ónis, t. [de suspicio).
ass aliénum amicórum, Cic; sufrir, pasurrexe. Sínc de surrexísse.
Tert. L a sospecha; Arn. Admiración,
decer, experimentar , dolórem , odiunt,
Hor.
estimación.
mol stiam, Cíe — Susfiipere l-abentem
s u s p e e t i u n e ü l a . as, f. [dim.de
surrexti. Sínc. por surrexísti.
domum, Sen., apuntalar una casa que
suspeetío]. Glos. Ligera sospecha.
Mart.
amenaza ruina. Suscipere /iberos ex lis u s p e e t í v u s , a, um [de suspeetío).
surrídeo. V. suhriíleo.
be rtini jilía, C i c , tener hijos de la hija
Prisc Q u e expresa una sospecha.
de u n liberto. Si qua mihi de te susurridícüle. V. subridieúle.
t s u s p e e t ó [de suspicio], adv. Dig
scepta fuisset sobóles , Virg., si hubiera
s u r r í g o , Ít, ere [de sub y regó =
C o n sospecha, sospechosamente.
yo concebido de ti, si hubiera tenido
regir]. Virg. Levautar en alto. V.
s u s p e e t o , as, are n. v a. [intens.
algún
hijo tuyo. Suscipm me totum,
subrígo.
de suspicio = mirar],
Tert. Mirar há*
Vatin. ap. Oic, defiéndeme sin reserva.
s u r n p i o , y otros que empiezan por
eia arriba* (flg.) T a c Sospechar.
Suscípire inimícitia*, Ter., crearse enesurr. v. subr.
mistades ó enemigos, Suscipir* iler,
s u r s u m y sursus, adv. [contracc.
de sub-corsum]. Cic. Arriba, hacia arriba. — Sursum versum, Cat., In sursum
l rar.), Alcim.. háaia arriba, en lo alto.
912
SUS
SUS
SUS
pensión (figura retórica); Sustento, alis u s p í e a x , acis, [de suspícor]. T a c
i suspeetor, aris, ári, dep. Sosmento; Lact. Sufrimiento. paciencia;
Sospechoso, desconfiado.
pechar, V. suspeeto.
Lact. Acción de detener, retener, cont suspeetor, oris, m. [de suspicio). s u s p í e i e n t e r [de suspicio, is],
tener.
Glos. Vat. Co-n admiración, con veneSid. Admirador.
s u s t e n t a t r i x , ici*, f. [de sustento).
suspeetus, a, um [part. p. de sus-ración.
J.
Val. L a que nutro ó alimenta.
s u s p í e í o , ''-•••, exi, éctum, cere [de
picio). Sospechoso; El que sospecha ;
f s u s t e n t a t u s , a, um [part. p. de
sub y specio = mirar]. Mirar de abajo
<-v. Arriesgado, poco seguro; Ov. Odiosustento], Cic Sustentado, sostenido;
arriba, levantar los ojos, mirar, conDilatado, diferido; (fig.) Cic, Salí.
so á; aborrecido de; Vitr. Admirado.
templar, caiuru, Suet., astro, Cic; leApoyad,., defendido, protegido.
suspeetíor, cíe. -issímus, Suet.
vantar los ojos del espíritu (fig.), cons u s t e n t a t u s , us, m . [de sustento:
S l i s p é e t u s , vs, va. [de suspicio).
siderar, admirar, contemplar, natüram,
post. á la iíp. cías.]. Apul. SustenP l m . L a acción de mirar á lo alto;
C i c , argentum et marinar cetus, Hor.;
tación,
la acción de sostener.
(fig.) Sen. Admiración, veneración;
mirar en secreto c o m o quien abriga
s u s t e n t o , as, aci, átum. are, a. [inVirg. L a altura.
una sospecha, contemplar, examinar
tens. de sustiueo = sostener]. Sostener,
s u s p e n d e n s , tis [part. pres. de sufurtivamente, alíquem, Salí. — Eq. Surspendo). Suet. El que suspende ó cuelga.
sum aspicío; animo, co'jitatíoue assequor, fratrem ruéntem dextra, Virg.; sostener,
1
s u s p e n d e n , es, ere [de sub y penconsidero, contemplo* , admiror; suspecto, mantener en buen estado, cuidar, conservar, valetutiínem, Vell. ; apoyar, favodió). Col. Colgar en alto; Estar colSuspcotum babeo.
recer, defender, amioos sufsf.de, Cic,
s u s p í e í o , Ónis, f. [de suspícor],
gado.
Venus Trojánas opes, Virg.; sustentar,
S U S p e n d i o S U S , a, um [de suspen- Cic. Sospecha, desconfianza; Opinión,
alimentar, saudos posí praslia, Tac.;
conjetura; Indicio, señal.
ilíuuí). Plin. Que se ha ahorcado.
soportar,
padecer, sufrir, resistir (rar.
s u s p í e i o s é [de suspicíósus), adv.
s u s p e n d í u m , ii, n, [de suspendo],Sospechosamente; Cic Con cierto viso
pero m u y clás.), morbum, Suet., procelCic La acción de colgarse, de ahorlas intidías, Claud., ímpetus legionma,
de verdad, suspieiosiiis. Cic.
B . Hisp.; diferir, hacer durar, proloncarse; Plin. Acción de colgar.
s u s p l e i o s u s , a, um [de suspicio,
gar, alíquid, Cic. — Sustentare pugnam,
s u s p e n d o , is, i, sum, ere [de sus
Ónis]. Cic. Desconfiado, receloso ; SospeT a c , sostener á los combatientes. Suspor subs de sub y pendo: V. est. pal.].
choso , de que ó de quien se tiene
tentare alicüjus bella, Caes., ayudar á
Suspender, colgar, habilem arcum husospecha.
u n o en sus guerras. Ex meis angustii*
t/teris, Virg.; alíquid eolio ó e eolio,
fsuspíeíter
[de suspicio, onis],
illíus sustento tenuitatem, Cic, con mi;*.
Plin., vitem sub ramo, id.; colgar, ahoradv. N o n . C o n desconfianza.
escasos recursos le ayudo en su pocar, se e jicu, Quint.; colgar, depositar
T StispiCO, as, are, Plaut., y
breza. Sustentare famem, CÍES,, tolerar,
en u n templo c o m o ofrenda, consagrar,
dedicar, arma capta patri (¿uirtno, Virg.; s u s p í e o r , ári*, ári, dep. [de suspi -io soportar el hambre, Sust ent átum est,
ó. .sustentad sedülb (abs.), Plaut., ine ba
suspender en el espacio, construir en
~ sospecha]. Cic. Sospechar, recelar,
ido m u y bien, m e he ganado m u y bien
forma de bóveda, cameras ti.
desconfiar, pensar, opinar, conjeturar. —
la vida. Sustente-: rem tiam yero peníu',
Plin.; tener incierto, suspenso, en duTemeré suepicari de aliquo, Cic, juzgar C i c , deja este asunto hasta que venga
da, judicurn ánimos, Quint.; suspender,
temerariamente do alguno. Sibil maii
Nerón. ==. Eq. Fulcío, conservo, t\
diferir, detener, interrumpir, sermónem,
su tpícans, Cic., n o temiendo ningún
confirmo, deferido, juco, opitülor; fero,
Quint. —
Tignit uidina suspendat Inmal. Summum
nefas sus pu-,itus de uxore, patíor, perfero, resisto, obnítor¡ protraho,
fundo, Virg., que la golondrina cuelgue
Quint., sospechando de su mujer u n
proláto, differo.
su nido de las vigas (esto es, le forme
crimen horrible. Quorum
fe me mu rem
t s u s t m e n t í a , a?, f. [do sustiueo).
en ellas). Alii se suspendere, Plaut.,
esse suspieor, Ov., lo cual espero que
Prosp. Valor para soportar, paciencia.
otros se ahorcaron. Tellus i,
tengas presente. =
E a . Suspiciónem
s u s t i u e o , es, üi, entum, ere [do
nis suspendítur (habí, de las galerías de
habeo, vereor; opinar, pufo, conjieio, SUbs por sub y teneo •== tener]. Manlos pozos), Plin., la tierra se sostiene
cogito, reputo; spero.
tener, sostener, inf ir mus artus ' ••
«tqueda c o m o colgada) con unas pilass u s p i r a o s , tis [part. pres. de susOv., se a lapsu, Liv. ; detener, contener,
tras de madera.
« ,p«j eeterce piro). Cic El que suspira. — Suspiranperterríturrt exercítum. Cíes., ilumina Itfra
sunt. Sen., el género
tes uros, Cic, cuidados quo haceu susProp. ; sostener, defender, conservar,
del cual dependen ó al cual están subpirar.
d i>jni latría et decus, Cic.; sustentar,
ordinadas todas las demás especias. Sus u s p i r a t io , onis , f. [de suspiro).
mautener, alimentar, parvos ntpptes,
spendere senátum ambigüis responsis,
Quint. Suspiro; Plin. Exlamaeion de
Virg.; resignarse con, padecer, tolerar,
Suet., tener suspenso, sin saber que hadolor, de sentimiento.
soportar, labores, alicüjus potentiatii,
ll senado con respuestas ambiguas.
S i i s p T r ñ t u s , «, um [part. p. de susCic, alíquid esse ita, Ov.- detener, susñetum, Ov., contener las lápiro], Sid. Suspirado , deseado con
pender, reprimir, impetum hostis, I
aa. Seis justum gemina suspendere
ardor.
diferir, retardar, prolongar, oppugnatio. Pera., sabes apreciar lo que es
s u s p í r a t u s • ñs, m, [de suspiro],
nem ad noctem, Cees.—Formce quo pons
justo. Suspendere castra pr •
Ov., Hespiracíon; Liv. Suspiro de dolor
sustinebátur, B. Alex., .-i arco en qu«f
.¡it, Sil., colocar el campamento en u n a 6 sentimiento.
se sostenía el puente. Quantum homtescarpada roca. Suspendere tellürem
S u s p i r í Ó S U S , a, um [de suspiríum],
num ierra sustinet, Plaut.. do cuantos
Virg., ó litara vomere, Stat., re- Plin. Asmático, el que respira con difihombres sostiene la tierra (de cuantoi
mover la tierra, cultivarla. = Eq. Surcultad. — Suspi rió sus morbus, Veg., asma, viven). Sustinere signa (habí, del ejértum . .
in alS U S p T r i t n s , ut, m., Plaut., y
cito), Cass., .hacer alto. Sustinere «*•
tum tollo, erígo, ejfero, strangulo; ful- s u s p i r í u m , íi, n. [de Suspiro]. Cic.
spectatiónem sui, C i c , no desmentir fl
••••••.), firmo, suseipío; inter.
SuBpiro, solloao; Sen. A s m a , dificultad
defraudar la esperanza que se tiene en
fero; ineertum reddo, suspensum
en la respiración; Luc. Respiración,
su persona. Sustinere persónam judtcjs,
s u s p e n s e [de suspensus], adv. Lialiento.
C i c , hacer papel de juez.
Sustinere
. de una manera dudosa, sin
s u s p i r o , as, aci, afum, are, n. y a.
causam, Cic, defender una causa. Susgrande aplicación. S U S p e n s í u s , A u g .
[de sub y spiro ==•- respirar], Cic. Sustinere ttd negotía, Hor., tener sobre sí
-i s u s p e n s í o , ónis, f. [de susjr
pirar, sollozar; L u c Exhalar vapores
el peso de tautos negocios. Sustinéf*
Hirt. Suspensión, incertidumbre, duda;
ó exhalaciones; liespirar; Juv. Desear
se ab omni o_sseti.su, Cic, abstenerse de
La acción de suspender ó interrumpir;
con ansia, con pasión. — Suspira! ab imis
d a r m u e s t r a s d e a p r o b a c i ó n . i»'in "/<Vitr. Bóveda.
pectoríbus, Ov., da profundos suspiros. perium a pluribus sustinétur, Curt.,
s u s p e n s ú r a , as. f. [de sus¡>éndo).
T tius afro exondante vapore suspirans, cuando el poder está dividido. Sustin&rt
Vitr. Obra, lúbrica elevada sobre arcos
aliquem altoquío, Ov., consolar a u n o
Sil.- Ia tierra que exhala negros vapores.
ó pilares, bóveda.
con sus palabras, letum firmitas ma*
Suspirare Bacchum , Lucr. , llamar á
s u s p e n s u s , a, -uu [part. p. de suteríáS sus/tur!, C » 8 . , la solidez d
Baco suspirando. Suspirare olios amo.,\. Hor. Suspendido, colgado en res, Tib., suspirar por otra, amar á
madera resiste á los golpes. Sustinere
alto ; Elevado, levantado ; Liv. Suspenremos, Cic, detener los remos, cesar de
otra mujer. Suspirare lucra, Prud.,
dido, dejado para otra ocasión; Susremar. = Eq. Fulcío, sustento, ¿ero',
•desear con ansia el lucro. = Eq. Surpenso, dudoso,indeciso. — Suspen.**,^ ani- sum spiro, in altum exhalo, spirándo
sisto, cohiben, eontineo; tuSor, deféndo,
mas, Cic, ánimo inquieto, desasosegado.
con erco; tolero, patíor, perpetmr. ubemitto; suspiríum duco; vehementer opto.
si.sto, obnítor, ¡mr sunt; ato, su*Suspiinsus ex fortuna. Liv., pendiente
s u s q u e - r í e q u é , adv. [sab-gue. desuspendo, proláto, dijfiro*
de la fortuna. Suspensis auríbus, Prop.,
que]. Cic D e arriba abajo ; '< Eest. M á s
f S U S t Ó l l O , ÍS, tüli, subláfum.f
con m u c h a atención. In suspenso, Plin., ó m e n o s ; — Susque deque ferré, ó habere,
[de subs por sub y tollo = levaen duda. Suspensissimum pastináfinn,
Laber., Gell., ver ó tomar con indifeLevantar en alto, elevar, alzar, Col. , tierra m u y bien movida con el
rencia, importar m u y poco que. Sus<p<e
ad asther a, Ov.; levantar, edificar, consarado. Suspenso gradu iré, Ter., Ferré
deque esse, Yarr., no ser de importancia, truir, notum opus, C o d . T h e o d . ; <!iii'-*ri
-u^pénsos gradus, ó suspensa vestigta, ser indiferente.
destruir, hacer desaparecer, asdei
<)v., marchar de puntillas, sin ruido.
s u s s í l í o , s u s s ü l t o . V. s u b s i Plaut. (Es frecuentísimo en las formus
Suspensa verba, T a c , medias palabras,
1 Í O , etc.
del pretérito sustüli. V. tollo.)
Bq
reticencias.
s u s p e n s í o r , Hirt. (?)
s u s t e n t a e ü l u m , ' , n. [de sustento: Sursum lidio, attÓllO, eleen, <rujO ¡ ""/' ''"•
-•issínius, Cic.
post. á A u g . y m u y rar.]. T a c Sustenamooi •••. detráho, dirüo,
s u s p i e á b í l i s , e [de suspieor], Arn.
táculo, apoyo, estribo (úsase también
Mistiíli. Viví, de sustülo, que wírve
Conjetural.
on el fig.); Aug. Sustento, alimenio.
á s o f f e r o y comunmente á tollo.
s u s p í e a t r i x , ícis, i. [de suspieor).
s u s t e n t a t í o , Ónis, f [de sustento'*
t sustülo.
Char., Prisc. Com"
Varr. Sospechosa.
m u y rar.]. Cic. Dilación; Quiñt. Sustollo.
s u s p í e a t u s , a, um [part. p. de suspieor). C«aes. Q u e ha sospechado, sospechoso.
•
sur
SYC
SYM
913
s u s u m , adv. ant. Varr. V. *ur-
el mismo cosido; Cels. Sutura (de las
s y e o p h a n t l ó s e [de syeophanta],
carnes , del cráneo) entre loa anatóadv. Plaut. C o n falsedad, con engaño.
micos.
s y e ó p h a n t o r , áris, ári, dep. [de
s u t u s , a, um Cic. [part. p. de suo].
tycophánta : pal. de Plauto]. Engañar,
Cosido, unido con costura.
calumniar, armar chismes.
s u u s , a, u m [ot;], pron. poses. Cic.
s y e ó p h y l l o n , ¿, n. [J'JX¿;-JXXOV].
Suyo, propio, particular, peculiar; Justo, Apul. El malvavisco, yerba.
legitimo, legal; Fijo, señalado. — Struere
s y e o s i s , is, f. [obxmov;], Scrib.
suis altaría donis, Virg,, cargar loa alCarnosidad que sale en el ojo en forma
tares de ofrendas debidas á los dioses.
de higo.
• I.HI.
Suus sibi pater, Plaut., su propio padre.
s y e ó t u m , i, n. Vesp. Como fleásusurrator, oris, m. V. susurro, Suus sibi in disputando, C i c , señor de
tum.
sí m i s m o en la disputa, que sabe
ónis.
sydiis y BUS derivados. V. sidus.
Sui quid quisque habet,
contenerse.
S u s u r r o , OS, are [voz imitat]. SusurCic., cada uno tiene alguna prorar, hacer 6 producir u n rnido suave,
S y e n e , es, f. Lucr. Siene, ciudad
piedad particular. Sui juris est, Plin., de Egipto; Stat. Mármol de la coc «mo el del agua que corre apacible,
es libre. Suá morte defüngi, Sen.;
la* hojas que se mueven blandamarca de Siene.
mente, etc, apes, Virg., ventus, id.; morir de su muerte natural. Sua
Syenítae, árum, m. pl. [de Syene].
sponte. Caes., de suyo, de au voluntad.
hablar en voz baja, de te (ego) cum
Plin.
Habitantes de Siene.
nutriré, Ov.; act. murmurar, decir, — A veces se halla reforzado con la adiSyénites, ce,ro,f. [de Syene]. Ov.
ción pleonástica met 6 pte, especialrecitar en voz baja, ver sum Persíi,
mente en las formas suo , sua (suómet, D e Siene. Sgenites lapis, tn. Plin. mári.:«.mpr. — Ut vaga Jama susürrat, Ov.,
mol de Siene, granito encarnado.
snámet, suo pte, suá pte). Suómet more,
U9 lo que por lo bajo cuenta la corS y l a , as, m. Virg. Sila, monte de
a fama. Te silvestris platanus su-SalL, siguiendo su costumbre propia.
:'. Nemes., el plátano silvestre re- Su&met scelera, SalL, sus propios crí- la Lucania,
s
menes. Sui a'-' '/' M prassidiis, Liv.,y l a t e r í a ó s y I iter ía, órum, pl.
pite blandamente tu nombre. Jam sun. [de CTOXCÉUJ = despojar]. Schol. Juv
por B U S propias guarniciones ó refuerin Jfticam esse hanc, Ter.,
zos. Suópte ingenio^ Liv., de su propio Lugar donde se despoja 6 despojo.
ya oigo decir por lo bajo, ya veo qne
s\ lli. V. m i H ¡ .
ingeni". Suápte culpa, Plin., por B U
se susurra por ahí que la tal es ciupropia culpa. Suümpte amtcum, Plaut.,
Sylla. v. Sulla.
dadana de Atenas. = E q . Submissum
á su propio amigo. — Sui, pl. (tomado
et confüsum strepítum edo; submxssa
S Y l i a b a , os, f. [ooUafHQ. Cic. L a
voce et in aurem loquor, oceültos ser- sustantiv.), Cic., los suyos, esto es, B U S sílaba; E n pl. Mart. Versos, estilo,
parientes, allegados, amigos, partidarios, obras.
mones sero.
S u s u r r o , onis, m . [de susurro, as]. etc. (¿üum suis auxilíum ferré non poes y l l ñ b ñ t i m [de sijllába], adv. Cic
sent, Caes., no pudiendo dar auxilio á
Sid. Murmurador, delator, calumniador.
Palabra por palabra, textualmente.
. s u s u r r u s , a, um [de susürrus, i). los suyos. — Suum, sing. n. y sua pl.
s y l l a b i e é [de sigilaba], adv. Prisc
n. {tomados sustantivad.), Cic, CÍES.,
Ov. Q u e hace u n ruido sordo, blando
Por sílabasNep.,
lo
suyo,
sus
cosas,
sus
bienes,
(hablando en voz baja).
s y l l Á b í z o , as, are [de sigilaba =
s u s ü r r u s , i, m. [de susurro, at], etc. Ne suum adimeret alferi, Plaut., la sílaba]. Sarisb. Deletrear.
para no despojar á otro de lo suyo.
Virg. Susurro, murmullo, ruido confuso
S y l l á b U S , i, m . [aótUapo;]. A u g .
Sua omnia quas movtri poüérant, Nep.,
y remiso; Plática en secreto, en tono
índice de u n libro.
todos sus bienes muebles. (¿uum se
bajo; Virg. El zumbido de las abejas;
syllñturío. V. Sullaturío.
suá que dpfenderp non possent, Caes-, n o
«Juv, Denuncia clandestina, delación,
s y l l é p s i S , is, i. [aóUq-iJicc]. Diom.
S U S Ü r r i l S , ús , m. [de susurro, as], pudiendo defender sua personas y B U S
Silepsis, figura gramatical y retórica.
bienes. — Suus se toma á veces en el
Apul. Murmurio.
s y l l ó g l s m á t í e u s , a, vm [ooXXos u t e l a , as, i. [nuo]. Gloss. Isid. L a sentido de útil, favorable, ventajoso,
•pffparixáí]. Fulg. L o que consta de
baticola; (fig.) Eest., Plaut. Astucia eu- propicio. Orba suis lintea ventis, Ov.,varios silogismos.
no teniendo las velas vientos favorables.
gañosa.
s y l l ó g i s m u s , i, m . [<-roX5071-ju-'-;-;].
Vota suos habuere déos, Ov., BUS votos
s u t e l o ó s ü t e l l o , as, are [de suo
Quint. E l silogismo ó raciocinio, arguhallaron propicios á los dioses. — Ter.
= coser]. Glos. Cyr. Coser.
mento lógico.
s u t e l o s e [de sutelotut], adv. Frau- usó de suum por suorum. Simítís mas y l l ó g i s t í e u s , a, um [auXXovia-cu
jor um suum , Ter., semejante á sus
dulentamente. Glos. Phil,
xóí]. Quint. Silogístico, lo que cont s ü t e l Ó S U S * a, um [do sutela). mayores. — Paul. Jet. empleó sui en
tiene silogismos ó pertenece á ellos.
lugar de nostri y Ulp. suo nomine en
Gloss. Cyr. Ealso, artero.
s y l l ó g í z o , are [auXXoYÍteiv], R a s u t e r n a . as, f. Varr. V. s u t r í n a . lugar de nostro nomine. Si sui juris
ciocinar, discurrir, hacer silogismos.
sumus, Paul. Jet., si gozamos de nuesSútílis, e [de suo], Virg. Cosido. —
Boéth.
Sutilis cijmba, Virg., barca hecha de tros derechos, si somos independientes.
s y l v a con sus derivados. V. silva.
s y a g r u s , i, f. [aia-fpot;]. Plín. Estela o de esparto. Sutilis domus, V. F L ,
S y m w t h é u S , a, um [de Symásthus],
pecie de palma.
choza hecha de cueros (entre los tárSybfíris, is, m. Sibari,rioy ciudad Ov. Del rio Simeto.
taros). Sutiles luja"i, Prud., piedras
syiiiíethíeus, a, um. Plin. V. sydel reino de Ñapóles.
preciosas engastadas.
S y b á r í t a ? , árum, ta. pl. [de Sg- maetheus.
S ü t o r , óris, m . [de tuo]. Phaed. El
baris], Pliu. Sibaritas, habitantes de
Symaethíi, Órum, m. pl. [de Syzapatero ; Sid. Inventor, autor. — Sator
Sibari.
ne supra crepidum. Plin., zapatero, á
másthus], Ov. Naturales y habitantes
S
y
b
á
r
í
t
a
n
u
s
,
a,
um,
Plin.,
y
tu zapato (proverbio que amonesta no
de las orillas del Simeto.
S y b á r l t í e u s , a, um {de Sgbáris).
dar sentencia en lo que no se entiende).
Symaetllis, idis, f. [de Symásthus).
Mart. Sibarítico, de los sibaritas ; LasS ü t ó r í e í u s , a, um, M . E m p . , y
Ov. La natural y habitadora de las
civo, afeminado, voluptuoso.
s u t ó r í u s , a, um [de tutor]. Cic L o
orillas del Simeto.
S y b á r l t i s , tdis, f. Ov. N o m b r e de
que toca al zapatero.
s yni.f Ihiiiu yfty m e t u m , i, n., y
s ü t r i b á l l u s , . .ra.[de suo]. M a l un poema licencioso de Hemiteon. —
S y m a e t h u s , i, m. Plin. Simeto, rio y
Sgbarítída componere , componer obras
zapatero, remendón.
voluptuosas.
s u t r i n a , as, f. [de sutrinus], Plín.
ciudad de Sicilia.
t s y b ñ t e s , as, m . [9up(bri)<I. H y g .
La zapatería; Vitr. El arte del zapasyiabola, as, f. [aupftaX*^]. Plaut.
El porquero.
b ro.
El escote, el dinero que ponen por igual
s y e a m í n u s , ¡, f. foox¿fuvod. Cels.
S ü t r í n i , órum, m . pl. [de Sutrium).
los que comen juntos; Gell. Cuestión
El moral ó sicómoro, árbol.
Liv. Sutrinos, los naturales y habitanexcitada en el convite.
s y e e , es, f. [J-JXT)]. Plin. L a yerba
tes de Sutri, ciudad de los veyentes en
s y m b ó l í e e [de symbotícus], adv.
meconio; El jugo déla tea; Plin. C o m o
Toscana.
Gell. Figuradamente, por figuras.
s u t r i n u m , i, n. [de sutrinus]. Sen.s y e o s i s .
E l otieio de zapatero.
"
s y e í o n agrión, n. Apul. Especie de
symbolicus, a, um [de symbolum].
S u t r i n u s , a, um [contracc. por suto- calabaza,
Simbólico, alegórico, figurado.
do tutor]. T a c L o que toca al
s y e í t e s , ce, m . [ffuxtTi)f]. H e c h o
s y m b o l í u m , ii, n. Hier. Como
zapatero. V. el sig.
con higos; Sobrenombre de liaco. Sysymbolum.
S u t r i n u s . a, um. Liv. V. S u f r i o s .
cites vinum, Plin., vino de higos secos.
s y m b o l u m , i, n. [aóu.f)aXov]. Plin.
S u t r i u m , ii, n. Liv. Sutri, colonia
syeítis, is, f. [tmxrncj. PÍin. Sicite,
Señal, seña, contraseña; Eort. Símbolo
romana.
pieüra preciosa de color del higo.
de
los apóstoles (esto es señal de reuS u f r í a s , a, um [de Sutrium]. Sil.
s y e ó m o r u s , i, f. [aoxó^opos]. Cels.
nión) ; Apul.
Arras ; Isid.
Escote;
D e la ciudad de Sutri.
L a lágrima del moral de Egipto, llaInscr.
Cuesta para fines piadosos;
S ü t r i x , ids, f. [de sutor). Inscr. L a
m a d a sicómoro; El sicómoro, árbol.
Prud. Beunion de cosas, cumulo, m o n zapatera.
s y e o p h a n t a , as, m . [ooxooa'v-r^í].
tón.
Mutrus,
i, m . Cat. N o m b r e de u n
Fest. El calumniador ó delator; Fest.
s y m b o l u s , i, m . [aúu.poXo?]. Just.
elefante.
Ll que delata ó denuncia al. que hurta
Señal, seña ; Plaut., Plin. Sello , y la
s ü t u m , í, n. [de suo]. Virg. Objeto
los higos (en Atenas); Sicofanta, engaC« -sillo,
figura en él grabada; ?Prud. Cuesta
ñador, embustero; Adulador, lisonjero.
s u t u r a , as, f. [de tuo]. Liv. L a
s y e ó p h a n í í a , at, f. [a*jxo«pav--Vi. para fines piadosos.
cu-jtura ó cosedura, la acción de coser,
S y m m n e h i a n u s , a, um. Sid. Lo
Flaut. Falacia, engaño, embuste'
Hlllll.
s u s u r r u u i e n , tnis, n. [de susurro,
as). Apul. El susurro, ruido remiso.
susurratilll [do susurro, as], adv.
• apel. E n voz baja.
s u s u r r a d o , ónis, f. [de susurro,
ÍM], Cic. Susurro, coloquio en voz baja;
sordo, rumor entre pocos; Plin.
j. Insinuación secreta; Hier. Munnura-
Uiccioaario Utu.o-esputo!.
Derteneciente á Simaco. nombre de varón.
58
914
SYN
SYN
STR
s y n o c I i T t í s , fi,.'.-. f. [sovoxttitl. Plin,
s y u c e l l i t a , ie, Casa. Compañero de
«Ayiniiiát-hlis, ,'. m . Lucil. N o m b r e
Piedra precii
de varón; Prud. Simaco, Orador y
celda.
synodiills .
[dr ,./«Mi«]. Fort.
patricio ilo finea del sinlo IV, defensor
s y n o e r á s t u i i i , i, n. [-sj¡i.'.'t,iz-.v,'].
taita, n. pl.
del paganismo; E n n u d .
Suegro de
Y;ir*r. r.ul.. género i!" manjar.
K.irt., estatutos sinodales..
Boecio y ministro de Teudorico.
S y n c e r a s t u s . ,', m . N o m b r e de u u
syiiodíilíttT [de synbdSlis], adv.
s y m u i é t e r , adj. m . Boéth. C o m o
siervo de Plauto.
Conforme a las decisiones del
syiicí-rus
y sua derivados.
V.
syumietros.
siuodo.
siiií-t-rus.
svii-.nu-tria, a:, f. [ou(ip.«pí«].
s y i K l i r i s i u a . Stit, n. [íúppi^ia}.
Vitr. Simetría, proporción de medidas y
sj ,:„,ii, <-. C o m o s y n o d a l í t e r .
i unción ó untura.
partes.
s y n w d i o u . s , <', um [JJVUÍIX-;;]. J.
s y i a n i e t r o s , a, um 6o«Axtwíp»«:].
s y n , l i r o n u s . a, nm {z-'r{-/cse,;s~\.
Firm, Sinúdicu lastrón.). Suuodieu luna,
Vitr. Simétrico, proporcionado.
Hier. Contemporáneo, de uu m i s m o
T. Eirm., luna cn conjunciou con el aol.
s y m m y s t o s , ce, in. [jupLiiÍKrrr,;].
tiempo.
^
s y n a d i t a » , arum, m . pl. [a-jv-iohai].
Apul. Sacerdote do u n m i s m o dios o
s y i i o h y s i s , ít, f. [JÚYVMJIÍ]. Donat.
C. Tlieod. Cenobitas.
.colegio.
Hipérbaton.
syiir.díuiu. ti, n, [JU/IIÍSIOV]. Diom.
syni p a s m a , dtis, n. [<JS|H««J|J.IÍ].
s y n n - o p a , es, y s y u e o p e . es, ••
Uníaoun (térin. de mus.).
C. Aur. Medicamento de polvos rnedi[¡royxoírf]}. Diom. Síncopa, figura grasy ,,,,(li>„litis. íí, f. [auy-iuv/TiTi;].
ciuales.
matical; Veg. Desfallecimiento, falta rePlin. Piedra preciosa.
s y n i p H Í h T a , es. f. [ffiJititoiSsíet]. Cié. pentina de fuerzas.
. s y n o d o s , i, f., Isid. v. syiníriu.s.
Simpatía, conveniencia natural, inclit S y i l C O U O , as, are, n, [de sijncopa
s y u o d i i ü ó si,ili,,,I,is. ,, f. [djvonación natural.
;= desfallecimiento]. Veg. Desfallecer.
ou;].
A m m . Sínodo, concilio, asamblea
s y i i i p e r á s m a , dtis, n. [ouuridesmayarse. Veg. S¡¿ncopatus.
pcr3|j.ct]. Capel. Conclusión (de u n silot s y n c r á s i s , ,'.| £. [júvxpciii;]. Tert. de eclesiásticos.
gismo).
_ M
sy n o d u s , fmtls, ,n. [J.Jvooo.j;]. Plin.
Mezcla de cosaa.
s y m p h o n T a , <e, t. [anu,».,*]. Cic.
El pez dentón.
s y n C T Í s i s , ís, f. [j'jyxpui;]. Buf.
Sinfonía, concierto musical; Prud. Troms y i i * < - i » s i s , ía, f. [auvotXE(tDii{».
Antítesis, oposición de cosas.
peta, clarin militar; Hier., Iaid. N o m Quint. Aproximación (de ideas m u y les y n d i e u s , ,', m . [aúvSixoi;]. D'gbro de un instrumento músico.
janas
cn la apariencia),fig.ret.
Síndico, agente, procurador.
H y i n p l l o n i á c a herba, f. Apul. L a
í syiitt'fíiiin, fí, n. [«UVQÍÍIO»].
s
y
n
d
u
n
.
V.
ü
i
i
i
d
i
m
.
yerba beleño. ^
Petr. Venta, mesón, taberna.
s y m p l i o i i i a t - u s , a, um [auu.cfi.iS y n e c d t - m u s , ,", m . [JU7ÍX5T,U.U;].
t s y i i o n £ » t o n , ,', n. [auvén^o»}. 0.
viaxo;]. Cic. Musical, déla música; m .
Inscr. Compañero de viaje (sobren.
Theod. L a provisión de víveres por el
Cic. El músico ; A u g . El flautista.
rom.).
fisco eu tiempo de carestía.
syinpliytoii 6 synipliytiiill, ,'. n.
s y n e c d o c - h e , es, f. [j.jvexo',-//,].
s y i i o n y i n V a , <>-. í. [auvuivu(akj Cic.
[ajuiíUTO-I]. Plin. L a yerba oonsuclda.
Quint. Sinécdoque, tropo retór.; Elipsis,
Smuiiimia, figura retorica.
t s y m p i n í o n , ff, n. [de j-junínu =
flg. gram.
s» n»,i y ilion , I, n. [jr.viiiv.iu.uv].
beber con otros]. Arn. Jarro.
s y n c o d o c - h í c é [de sutiecdochej, adv.
F r o n t . Siii.iuiiiui.
Hier. Por sinécdoque.
s y n i p l t - c t o s , >', m . [ aijp.Ttl.Tj'iToí].
s y n o p l i , U-s , te , m. [uuvot, ÍTTJS].
synec-lies, es [^-ruyí-]. Capel. ConDiom. Pié métrico de '2 largas y 3 brePlin. Piedra preciosa.
tinuo, repetido, colectivo.
ves.
0
sj-iiopsi.., is, 1. [oúvo'jii;]. Ulp. In«•iyaiplc-gades, um , f. pl. [2uusyi,«'< plinni sis. i», f. [j.jvsxif IUVT;.
ventario; Col, Modelo, diseño, planta de
::]. Mel. Simplegados, dos islaa
OIÍ]. M . Vict. Sinéresis, contracción.
u u a obra.
6 escollos del Ponto Euxino; (cn 6¡ng.)
s y n e o t í c u s , a, um [»ovextutó;]. Casi.
s y n o i ' i s , filis , f. [JU iiu-.í;]. Hier.
Kutil. Colisión, choque (ó unión, enAur. Continuo.
U n jiar de cosas.
lace de laa cosaa?); (flg.) Mart., Aus.
s y n e d r i a , forum, n. pl. tuuMÍÍpiov].
Par de objetos prominentos , grupo.
s y n t a x i s . is, f. [J«JVTCIÍ;I;]. Cic. OrArn. Senado, asamblea, consejó, cainara,
s y m p K - g i n a , Stis, u. [nuu.n/.sYi'.a]. consistorio, audiencia.
den, disposición, composición do uua
Plin. Complexión, unión; Pliu. (irupo
obra
literaria; Prisc. Sintaxis, construcs y n o d r i i s , ,', m . [uúveSpot], Liv.
(eacult.).
ción de las partes de la oración.
Senador de los Macedonios.
s y m p l o c e , es, f. [juun/.uy.ij. Capel.
s y n t e c t í c u s , a, um [aüvuwixái-J.
syix-illiiu-noi). ,", n. [juvr;r,uivuv].
Eapecie .1.. repetición, oratoria.
Plin. Debilitado de fuerzas, cousumidu.
Gell. Que se encadena (liabl. de un arS y m p o s i a t - a , n. pl. Gell. El ConNyiltexis , is, f. [J.JVTT,;I;]. Pliu.
gumento); Vitr. Conjunto (en térm. de
vite (libro de Platón).
Abatimiento, debilidad, lauguidez.
mus.).
s y i u p o s i a c u s , «, um [auji^oijias y n l l i < - m a y syntlioiiia, ális, n.
t syneinptosis, ii, f. [auné^vct,»;]. [a.Jv¡l¡;p.oi, JÚVUÍJMO]. Hier. Señal que ae
x-í; ]. Gell. L o que pertenece al conPrisc. Coincidencia.
vite.
daba á loa correos públicos para que
S y n e p l i t - b i , órum, ro. pj. [SufjfT)«-.yiiipxsTon y Syinpiisíuiii, ii,
les diesen caballos.
fí-it]. Cic. Jóvenes do la misiiui edad
n. [".jiiniijiov]. El Convite, titulo de
f syiitlu-sinus, a, um, adj. [juvftí(título de nna comedia de Estacio Ceuu dialogo do Platón y de Jenofonte.
otvoí]. Suet. Perteneciente & la rop»
cilio).
synipsálilia , ¡ttft, n. [pbu.'laXy.a].
del cuarto, cámara ó aposento.
syüi-rosis. V. syiia»r<i-sis.
A u a . Union do vocea para cantar 6
s y n í l u - s i s . is, f. [o6v8íai«:]- S c r T t syiií-i-gus, ,', m . [oúvepvocj, Firm.
bailar.
Síntesis, composición; Mezcla do muchos
Coojierador en la redacción ó composis y i n p t o n i a , Ui», n. [sóuTmiiuo,]. C.
ingredientes; Stat. L a espetera y vasijas
ción de una obra intelectual.
Aur. Síntoma, eeñal preternatural ó
de cociua; Aparador, vagilla; Dig. Guart N y n f sis, ts, f. [oúveeu;]. Tert. Inaccidento que sobrevieno á la enfermedaropa; Mart. Especie de bata do lienzo.
teligencia, perspicacia.
dad.
_ v
s y n g r a p l i a . a,, f. [cuff-.eftp'fl. Cíc. V. syiicliisis.
s v n a - r « s i s 6 s y n i - r c i s , fa, f.
s y n U i i " ia ó synlliisia, 1. S.
Escritura, papel de obligación.
[ouvaípczuic]. Quint. Sinéresis, figura
Greg. Convenio, pacto.
syngi-apllciiN, ,', m . [auyyp«ife6«].
gramatical, contracción de dos sílabas
t s y i l l o n a t o r . ü m , m . [de stjntSIdac. Escritor contemporáneo.
cn una; Lact., Isid. N o m b r e de una
t syr, «¿rail lili lll . ,', n. [de mjnrjrd- num]. Spart. El músico que sostiene la
fig. de ret.
vi./,
con laa contras ó teclas que so tophaf}. Corip. Testamento.
«iyilíigóga, CE, i. [oovaywrnj. Tert.
can con loa piéa.
s y n j j r á p l m s , /, m . [oú^TP*'*"5'!].
Sinagoga, congregación religiosa de loa
tsyntoiniiii, í, n. [aüv-tovo.]. Quint.
judíos, y el luga/ de olla.
Plaut. V. N y n g r á p l i a . Papel, cédula
U n instrumento músico.
syntllueplia, a-, í., 6
firmada. — Sijnijrdplium sumere a proü'
s y n t o n u s , ,', m . [uóviovoc]. Quint.
sj n n l ú ' p h e , es, i. [cuva/.Mif-r,].
ture, Plaut., tomar un pasaporte del pre- Músico que hace aonar laa contrae 6
Quint. Sinalefa, cesura (eliaion de la
tor. Per stjnfjrápliun, alicui credere, Cíe,
registroa bajos de u n piano, de un órúltima vocal de una palabra, cuando la
prestar á alguno con recibo. V.x syngauo'.
siguiente empieza con otra vocal).
ijráplio agere, Cic, poner pleito por pesyiilropluiiui, ti, n. [ewvvttfrtv],
s y i i a n r - h e , es, í. [J'JVGÍYVTJ. GeU.
dir en justicia el pago do un papel de
Apul. Espino, zarza.
Angina, garrotillo.
obligación.
syiilroplius , í, m . [j'ivTp'i'f'ií]sylianchlC-US , a, um [juvay/ixú;]«Myiiístor, SHi, m. tíovíoTaip]. Varr.
Tert. El que ha sido alimentado ó criado
C. Aur. L o que pertenece á la eaquiEl Consocio cómplice (título de una de
con otro.
neneia ó garrotillo. Sijnanrhtca paslaa 8átiraa menipeas de Varron).
M y p l i a x , ¿til, m . Liv. Sifax, rey
< . Aur.. angina ó esquinencia.
syniaíf'sis, is, í. [otíVít/naifl, Serv.
de Numidia.
s y n á p h í a , ce, f. [ffováOEict]. M . Vict. Figura gram. V. syiia-rcsis.
S y r a f Ó N Í u ü , a, um [de Syrftcüip).
Conexión, Bucesion, vuelta alternativa
S y n n á d a , ce, y « . j u n a s . SAI*, í.
D e Siracusa. — iS-yru
I . Ar(de breves y largas).
y N y m i a d a , órum, n. pl. Cic. Sinada,
quimodea. Byracoslo versu, Virg., en el
synatr(rsinos
6
synallirisciudad de Frigia.
verso do Teócrito, en el estilo pastoril.
Iiios. i, m . Glos. Paria. Acumulación
S y n n n d e n s i i j , e, Cic, y
(especie de fig. retór.).
N y rae-usa, ce, f., y
«Myiniádíciis. o, ,"" |.io fií/imáda].
s y n á x i s , it, f. [«úv«{i(). Fort.
«Myraí-usa?, urum, f. Liv. Siracuaa,
Piin. Sinadenae, de la ciudad de Sinada.
Congregación para orar, oir la palabra
ciudad do Sicilia.
t s y n i i a v u s , a, un. [aúv.ooi;]. Inaer.
de Dio. y participar de loa aacraS y r á c ü N a n l . orum. m, pl. [do * V
Adorado en un miamo templo.
mentoa.
TAB
TAB
TAB
915
syrlnffáf » s , <<, um [de syrinx).
9 y r o p l i a ? m s s a , as, t. Hier. L a
mujer natural de ia Fenicia marítima.
Apic. Vacía (h. de u n a tripa).
S y r t í b ó l o s regio [2>jpr^u)XoO- Vlin.
s y r i n g í a M , as, m . [viipt-r-ría^- -Pünfcyraciisaaiis. Cío., y
Comarca marítima y pantanosa de la
Caña hueca.
*yr;i<-iisins y ftyraeosíits, a*
Persia,
llamada así de «fófrit y
s
y
r
í
n
g
i
t
f
s
,
U
ó
Ídis
[a-jpi-fyiTiíJ.
\. Cic. Kiracusauo, de
equivalente según Festo, á regio palüPlin. Piedra preciosa.
«isa.
ttns,
syrtibus
similis = región pantas y r i n g n t o i n í u i n , ii, n. [oupiTTos y r b é n u s . V. s l r b e n u s .
, |. Veg. BiBturí para operar las nosa semejante á las sirtes.
M y r i ' o n , i, n. [aúpsovj. l'lin. Planta
S y r t í e u s , a, um [de Syrtís). L o
fistolas.
«desconocida.
S y r i n x , ingis, f. [26piY>|]. Ov. L a que pertenece á las sirtes; Plín. Borrasfcyri, orum, m . pl. Plin- L o s siros,
coso,
tempestuoso (h. del m a r ) ; Luc.
ninfa Siringa de Arcadia; Flauta de
pueblos «de Siria.
Arenoso.
tañas; A m m . Concavidad subterránea,
feyría, as, f. Plin. Siria, provincia
S v r t i s , is, f. tlúosii], SalL L a sirte,
caverna, cueva.
del Asia.
golfo del m a r de Libia; Bajío, escollo ;
S y r i s c u s , a, um [dim. de Syrus).
s y r i n e e [de Syriáeus], adv. Hier.
Luc.
Desierto, arenal, tierra estéril.
Ase.tííro,siriaco; N o m b r e de u n siervo.
E n lengua siríaca.
S y r l S s a , ce, f. [de** Syria], Siriaca, Syrtis gemma, Pliu., uua piedra preciosa,
s y r u p u s , í, m . O n o m . lat. gr. U n a
s y r l a e u s , a,
i\ I- Plin. la mujer de la Siria.
especie de almíbar «ó jarabe.
Siriaco, do ¡Siria. — Syridca radix, la
g y r i t e s , as, m . [iuo(--r\i]. P H n . Piefcyriis, a, um [de Syria]. Plaut, D e
raiz do la angélica. I
!IJ<T.,
dra ó cálculo que ge forma en la vejiga
Siria. V . s l r u S .
en lengua siria. Sgriaca pruna, Petr.,
del lobo.
s y r u S , /, m . [de oúpiu = arrastrar}.
ciruelas do Damasco. Sgriaca mala,
S y r i U H , a, um [de Syria). Plin.
Col, i i, Plin., especie de camuesa.
Siriaco, de Siria; L o perteneciente á
Varr. L a escoba. Syri, m . pl. Cic, Juv.
S y r i a r e l i a 6 S y r i a r c h e s , as, m.
Siró, isla del m a r Egeo. — Syrius ros,
Mozos de esquina, ganapanes.
I i.-r.-v-/.,. |. Theod. i'obernador de Si- Tib., esencia de nardo. Syria dea, Flor.,
s y s t a l t í e u s , a, um [ODOioXtiaá*;).
ria; Dig. N o m b r e del sacerdote de la
Macr., la diosa do Siria (una hermana
Capel. Q u e estrecha ó encierra (el ritmo).
Syria.
de Cibeles^,
s y s t é i n a , &Ht. n. [lirs-r^^a]. Capel.
S y r i a r e h í a , as. í. [^lap/íc-]. Dig*
s y r i n a , átis, n. [aúppa]. Juv. Vesti- Conjunto, sistema (mus.).
L a dignidad del sacerdote de la diosa
dura talar de los actores trágicos; (fig).
SysteniátlCUS-, a, umy adj. [s'j7-rr
Mart. Coturno, estilo trágico; Juv. L a
u.ci~tiL'J^].
Q u e pertenece á u n sistema
•fcjríittícus, a, um. Flor. Como
tragedia. Syrma, as, f. Poet. ap. Prisc.
(de versos), sistemático. Mart. Vict.
s y r m á t í e u s , «, um
[«90«KUKM6«].
Syriáeus.
s y s í o l e , es, f. (watoalQ. -Diom.
Q u e arrastra uua pierna, que cojea. Veg.
s y n e u i l l , i, n. [de Syria?]. Isid.
Sístole (licencia poética por la cual se
s y r ó c í l í e e s , um, m . pl. sirocüíTierra (de color rojo).
abrevia
la sílaba larga).
cianos «(pueblos de Asia en los confines
? S y r í e u s . Coi., Plin. Siriaco, de
syr-ttyloS, on [*óa-*fu*ocJ. Vitr. L u de la Asiria y Cilicia).
gar donde hay columnas distantes entre
s y r o n , í, n. Plin. Planta desconosyngmiis, it rn, [aupi"r[A<i<-:J. Macr,
sí el doble de su espesor.
cida.
, uihi.i.i > (de los oidoa).
S í y r ó p l i » n í o e s , um, ra. pl. Juv.
s y z y g í a , ce, f. [«voCOfiftft, Union,
S y r í i , óriau, m. pl. [de Syria]. Just.
Sirofeuices,
pueblos
de
la
Fenicia
m
a
agregado de m u c h a s cosas; Serg., Isid.
Los siros, pueblos de la Siria.
rítima.
Composición, reunión de varioB pies
f s y r í n g a , as, f. [de \.,.-'wj. Veg.
S y r ó p h c e n í c í a , ce, f. Sirofenicia, métricos.
L a geringa ; Ayuda, lavativa.
la Fenicia marítima.
•-| «CÍC Los BiracusanoB, habitan-
1
T.
Juv. Taller; Prop. Casa de mal vivir;
T , ii. ;ó 1*. sobreent. litera). Decima- (habí, del juez), Sen., dar su voto, faCic. Palco (en el circo); Tienda; H O B nona letra del alfabeto latino comprenllar, juzgar. Friséis sparsa tabéllis portería, taberna. — Pauperum tabernas rsdida en el número de las consonantes
ticus, Ov., pórtico adornado de cuadros
uítiu'jue turres, Hor., las cabanas de los
mudas. Puede hallarse en principio ó
ó pinturas antiguas
Tabellen memores,
pobres y los alcázares de los reyes. Tafin de dicción antecediendo ó subsiguien- Ov., cuadros conmemorativos.
Test ido á las -vocales, como tamen, teneo, monium per io.beííam dure, Cic, deponeT, berna ungüentaría, Varr., perfumería.
Taberna argentaría, Varr., oficina ó destingo, tandeo, tundo; umat, timet, IsgÜt,dar su testimonio por escrito Tubellee
pacho de u n banquero. Taberna sutrína,
vetut, y duplicarse en medio de dicción,
rijtgentorum, Mart., obligación de
Taberna deversoría,
c o m o aflamen, attülit. D e las conso- cuatrocientos sestercios. Es tabella pro- T a c , zapatería.
Plaut., mesón ó posada. Taberna vinantes eolo puede preceder á la líquida
nuntiáre sentetitiam, Liv., leer uua seni, Varr., taberna, almacén de vinos.
r en dicciones latinas, como trado, te, - tencia.
Historia quorum in tabernis pingitur,
mo, tribüo, Truja, trudo; y á la /, m en
t á b e l l á r i s , is,ra.[de tabella]. Inscr.
Phsedr., cuya historia se ve pintada en
las que proceden del griego, c o m o TíeMensajero, correo.
1
todas
las tiendas ó puestos públicos.
polemus, tmesis. — C o m o abreviatura X
t a b e l l a r l a s , a, um [de tabella).
T a b e r n a A dría?. Cat. L a ciudad
significa Titas (en los pronombres), y
SaU. L o que pertenece á las tabla-B para
de Durazo.
en algunas Inscripciones tabula,
escribir, «ó á las cartas; L o perteneciente
ts, tergo, írtij turmas.¡—*- VÍ„*=a Tiberihés
* votos dados por escrito. Tabellatábernáclaríns y tabernácua los
T . M?. = tettutnenti formula;_ T . ¥• ría navis, Sen., nave do aviso, que anunlartiiS, Ü, m . [de taberna]. El cons« C — titülum. jaciendum curavit; T . cia la llegada de una escuadra.
tructor de tiendas.
1?. I. = testamentofierijussit; T . Je*» t á b e l l a r í u s , íi, m . [de
t á b e r n á e u l u i a , «í, n. [de labe
= tribunicia potrstáte • T R , = Tribu- a, um]. Cic. Portador de cartas, correo.
Caes. Tienda ó barraca de campaña ; Hier.
nas; T R . JVI.il. = trillarías milítuui; t á b e l l í o , onis, m, [de tabUta], Ulp. Habitación; (fig.) C i c , Hier. Asilo,
T R . 1*1. = tribunas plebis.
morada, residencia; Hier. Tabernáculo.
Escribano, notario público.
T a a u t e s , is, m . Varr. Dios entTe
t a b e a s , tit [part. pres. de tabMo], — Signo profectionis dato, tabernaC"
los fenicios, como Saturno entre los
detenéis, Ca?s., dada la señal para partir,
Lucr., Stat. Corrompido, podrido ; Virg.
latíaos,
y recogidas las tiendas . . . TabernaLívido.
t a b á n n s , f, m . Plin. El tábano.
TégXum, Liv., la tienda real.
t a b e o , •?-*••, ni, ere, n. [de ittjltíij, dór.
t a b e t a e t i i s , a, um [tabes y factus xéiiu = licuar]. Liquidarse, fundirse,
T a b e r n a » A I s a t Y e a ? , A m m ; Sade fació], Sol. Liquidado, derretido;
verna. ciudad de la iáaja Alsacia. fres
derretirse, deshacerse; y por extens.
Solin., Hier. Corrompido, podrido ; (fig.)
Taberna;, Hier., Tres Pasadas, antigua
corromperse, podrirse, languidecer, desPrud. Debilitado, arruinado.
aparecer, etc — Tabuerant cera: (habí. ciudad del Lacio.
t a b e l l a , ce, f. [dim. de tabula]. Ov. de Icaro), Ov., se le habían derretido
t á b e r n a r í u s , a, um [de tabemo).
Tabla pequeña, tablita; Tablita en que las alas (de cera). Tabeas sanies, Sen. Apul. Rústico, vulgar, plebeyo. Taberlos jueces y el pueblo escribían su voto*,
tr., sangre corrompida. Ubi ignis tabútt, narias fábulas., Fest., comedias de asunMari. Trozo, cuarterón de una torta ó
to- y personas humildes.
Solin., luego que se extinguió el fuego.
bollo; Ov. El abanico; Juego de tablas
t á b e r n a r í u s , ft, rn. [de l
Lame cadunt et corpdra tdbent (habí, de
ó damas ;. Cuadro, pintura; Tabla para
», a, um). C i c Mercader, tendero.
u n a peste del ganado), Ov,, se les cae
«ir; L a escritura, el-escrito, carta*
posadero fr).
la lana y los cuerpo» desfallecen. Ta•billete, testamento, instrumento público ó
t á b e r n í o , onis, m . [de tai
bentes genos, Virg., mejillas hundidas,
privado. — Tabella timinis, la mil., hoja de descarnadas. Ttbentes artus iu lih-.
Gloss. Isid. É l que frecuenta las ta: uena. Tabula a rea, Plin., plancha
bernas.
nun?, Virg., se tienden en la orilla 1
M e . Redíalos sunt tabella-, Cic., ae
t a b e r n ü l a , as, f. [dím. de taberna].
doa por el mareo. Desiderio f
la carta. JSamus nunC intró, ut ta- de u n enamorado), Gell-, la pasión le
Suet. Tiendecilla; Varr. U n pataje de
S Plaut.. vamos ahora
consumió. = Eq. hlouesco, tabésco; ír- K o m a así llamado en la región quinta,
fO para sellar \fifirmar)la carta.
t a b e s , ÍS, f. [de tabeo). Liv. L a li, orí-tumor, Soltar, latigueo.
as publicas, Cic, registros públicos «taberna, er, f. [seg. Freund, de la
quidación y el licor ó la cosa derretida
dei estado civil. Tabellas falsa?, Juv.,
y
finida; H u m o r corrompido, pus; L a
r. tab, de donde tabula], Hor. Habitatestamento falso. Dirráttire tabellara ción hecha de tablas, choza, cabana;
5B*
916
TAB
TAC
TAC
madrastras, nada digo de ellas. Vir
oficina 6 despacho de la casa de cambio de Sestio). Tabulas nocas, Salí.,(Jettiberis non. tacende gentibus, Mart., tú
cuyo nombre repetirán los pueblos de
nuevos libros de cuentas por lus cuala Celtiberia. Blandidas taeeant, Ov..
les quedaban anuladas las antiguas
cesen las caricias. Ron OCÜU tacuere
deudas. Tabulas publicas, Cic, archivos
tui, Ov., tus ojos fueron harto elocuendel Estado, documentos oficiales. Adtes. = Eq. Nihil dico, si le o, contíceo,
esse ad tabülam, Cic, asistir á una obrrtutesco.
venta. In. tabülam Sudas, Juv., en los t t á e í b u n d u s , a, um [de tatito).
Donat. Callado, taciturno.
edictos de proscripción publicados por
Sila. Tabula picta, Ter., cuadro, tabla t a e í t e [de tacitas], adv. Cic Callapintada. Tabula votiva, Hor., cuadro damente, con silencio; Ocultamente;
Ov., sin ruido, insensiblemente; Oscuvotivo.
ramente; Tácitamente, por uua conset á b ü l a m e n t u m , i, n. [de tabula). cuencia natural. — Taeíte hasefiunt, Cod.,
Front. El tablado ó entablado.
se da por entendido, por supuesto. Tat a b u l a r e paláti, n. [de tabuláris], cífe peí iré, C i c . perecer en la oscuriVeg. El paladar^
dad. Jii vos, quoníam ¡ib-'-re loqui non
t a b u l a r í a , as, í. [de tabula]. Claud. licef, tactté roganf, C i c , estos pues os
El archivo; Dig, Archivero, contador.
ruegan con su silencio, >a que no tiet a b u l a r í a , íum, n. pl. [de tabula).
nen libertad para hablar. Taeíte ausSen. Género de tormento con que apreeviternas, Plaut., escuchemos callando.
taban y quebrantaban el cuerpo entre
t tiit'ítillas, a, um. Varr. Dim. de
tablas.
tacitas.
t a b u l á r i s , e [de tabula). Plin,
tncít mil, í, n. [de facifus], Ov. El
Propio para hacer tablas.
secreto, el silencio; E n pl. ülp. Lo
t a b ü l á r í u i a , íi, n. [de tabula],
que uo se ha explicado formalmente,
Dig. Archivos particulares; Cic. A r pero que se da por supuesto, por conchivo, escribanía en que so guarsecuencia natural.
daban los instrumentoa (en el templo
t á c í t ü r í o , is, tre, n. [desiderat. de
de la Libertad). Popúli tabulana, Virg.,
ta .o = callar}. Sid. Desear caito.
el m i s m o significado, ó: Actos públicos
f a c í t u r n í t a s , átis, i. [de tacitur(contratos de arriendo con el Estado),
nus: m u y clás.]. Cic. Taciturnidad,
t a b ü l a r í u s , ii, ta. [de tabula). Sen. silencio; Guarda del secreto, discreción.
Contador, el que lleva la cuenta; Se— Taciturnitas testíum concedit, Cic, e]
cretario, escribiente de u n magistrado,
silencio de los testigos lo deja suponer,
t á b u l a t a , órum, n. pl. [de tabula],
Taciturnitas imitátur co
groYirg. L a disposición de las ramas de
verbialm.), Cic., el silencio parece una
los árboles en forma de piso ó emparconfesión (quien calla otorga).
rado,
t a <í t u r n a l u s , a, um [dim. de t,>
t á b u l á t i u i [de tabulu]. adv. Pall.
citar nus]. Apul. Calladito,
Por suertes de viñedo (en porciones
t a e í t u r n u s . a, um [de tacitas]. Ció.
cuadradas).
Taciturno, callado, de pocas palabras;
t a b ií latí O , «"../», f. [de tabulo). Cses. Hor. Quieto, apacible, sosegado; Aun.
El entablado, tablazón.
Discreto; Hor. Aquello de que no BQ
tnbulatiiiu, *'," n. [do tabúlalas], habla, que se ha dado al olvido, — Taxi
Caüs. Piso, suelo de tablas; Col. U n a
turna obstinatione, Nep., con una muda
serie de cosas que se pone por orden
obstinación, ó con u n obstinado silenencima de otras. como una capa de
cio. 'Taciturna ripa, Hor., la silencios»
tierra, de paja, de fruta etc; E n pl.
ribera. Taciturna silentia, Lucr., silen-
tisis, Salí. Contagio (en sent. moral). —
Tabes fori pecuniam advoeátis fert, Ter.,
el prurito de pleitear llena la bolsa á
los abogados.
Tabes mercium, Plin.,
averías de las mercancías. Tabeé
Plin,, esterilidad accidental del terreno.
Tabes aními, Plin., envidia, zelo. Lenta
nos consümit tabe, Plin., nos consume
lentamente. Orta ex atraque tabes, T a c ,
de estas dos causas se originaron varias
enfermedades. Tabes' orta per ¿£gi/ptum, T a c , enfermedad contagiosa que
se extendió por el Egipto. Tabes cadaveris, Liv., putrefacción de un cadáver.
Uti tabes plero-tque civium ánimos invaserat, Salí-, habia inficionado á manera
de u n contagio los corazones de casi
todos los ciudadanos. Fer nudam gtacíem fluentemque tabem liquent/s nivis in~
gredíebántur, Liv., iban pisando por el
hielo descubierto y por las charcas que
i orinaba la nieve al derretirse (rar. en
est. ultimo sent.).
t a b é s c o , ís, üi, ere, n. [inc, de tabeo == derretirse], V. t a b e o cuyas acepciones mismas tiene. — Cera tobescens,
Lucr., la cera que se derrite. Tabescunt
corpdra calore, Ov., los cuespos se corrompen con el calor. Tabesctre lueta,
Lucr.. consumirse de llorar, derretirse
en llanto. Tabésco miser, Plaut-, m e
'voy, pobre de mí, secando, consumiendo.
Tabcseere dotüre ac miseria, Ter., consumirse de dolor y de miseria. Tabescere amare, Ov., morirse de amor. Tabescere otio, Cic, apoltronarse eu la
ociosidad. = Eq. V. t a b e o .
t a b í d Ó S U S , f*, um [de tábidas). Tert.
V. t a b í d u s , en su primera acepción.
t á b í d ü l u s , a, um, yirg., dim. de
t a b í d u s , a, um
[de tabeo]. Liv.
Derretido, liquidado; Podrido, corrompido; (fig.) Ov. Consumido de dolor
etc.; Ov., Mart. Deletéreo, que corrompe.
— Lentum et tábidam venenum, T a c , veneno que consume lentamente.
Tábida
lúes, Virg., mal destructor.
T lábil «Habilis , e [de t abi ficus],
Att. Q u e consume de pena.
t a b í f í c u s , a, um [tabes, fació). Lucr.
Virg. V. tábulata.
L o que tiene virtud y fuerza de derreprofundo, taciturnissíniu.s,
cio
t á b ü l a t u S , a. um [part. p. de (atir; Luc. Corrompido, pestilente; (fig.)
Plaut. = Eq. Mutus, tacens, tilt&s, fabütoh Pliu. Entablado, entarimado.
Cic. Q u e abate, que llena do sentimiento.
citas} placídus, tranquíllus.
t a b í f t u u s , a, um [tabes-ftuó], Prud.
tábullnuin. í, n. Varr. V. tauií'i t u r a s , a, um [part, f. de tocio).
Que fluye ó echa de sí podre y corrupblinum.
Cic. Q u e ha de callar.
ción ; Q u e la causa.
l a c i í u s , a, um [part. p. de tacto),
t a b u l o , as, are [de tabula = tabla],
Cic. Callado, que no habla; L o •ru*Itin. Alex. Entablar, entarimar. — Eq.
tábíósus. V. tabldosus.
se calla, de que no se habla; Secreto,
t á b í t u d o , inis, f. [de tabídus]. Plin. Jn modum tabulamSntl dispóno,
t a b u m . i, n. [de tabes). Virg. Pus, oculto. — Tacitas sensus, Cic, el sentirlo
Consunción, enflaquecimiento.
c o m ú n . Ttieíta, Cic, cosas que no es
t a b l i n u m y tábül ínum, *". n. [de materia; Virg., Hor. Virus, ponzoña,
menester expresar c o m o uabidas de tocorrupción;
Stat, Suco purpúreo para
tabula). Plin. Escribanía, secretaría,
dos. Non /eres tacttum, Cic, no me
teñir.
archivo; Apul. Galería de estatuas y
T a b ú m u s , i, m. Virg. Tabumo, obligarás á que calle, l'er ttici'um munpinturas; Varr. Barraca ó tienda; Vitr.,
di, L u c , por lugares subterráneos. 'Limonte de Campania en los confines de
Fest. Sala en el fondo de\ratrium para
cita conditío, Dig-, condición tácita,
recibir á los clientes.
Samio.
que se sobreentiende. Tacita* pudor,
t t a b l í s s o , as, are, n. [tapXiCtu],
t tabas, i, m. [de tabes]. Enn. San-Ov., vergüenza secreta. Tacitaira, Qv.,
Diom. Jugar á las damas.
gre corrompida.
ira reconcentrada. Vos me jam hoc lut t a b l i s t a , as, m . [sínc por fabuT a e á p e , es, f. Plin. Tacape, ciudad cilo intelligetis, C í e , vosotros lo comlista). Anthol. El que juega á- los
de África.
prenderéis sin que yo lo diga. Taótta
dados.
corporis figura, Cic., el solo aire exteTaeápénsis,<.\ Plin. De la ciudad
T a b o r , n. indecl. Hier. Ll Tabor,
rior.
Tacitus aer, Mart., el viento en
de Tacape en África.
monte de Galilea.
t á e e o , es, üi, itum, ere, a. y n. [seg. calma. Tacita nox, Ov. , noche tranT a b r e s í u o i , ii, n. Tauris óTebris,
quila. Fusas per tacifum lacrimas, Sil.,
Vos., del partic. oxear* -= silencioso
ciudad de Persia.
lágrimas que se escapan en silencio.
del inus. axétu = callar]. Callar, no
t a b u l a , as, f. [seg. Freund, de la
Tacita domus, Mart.. casa pacífica. Per
hablar, permanecer m u d o , guardar
r. tab., de donde taberna). Cic, Plin.
taeitum nemus, Virg., 4 través del sisilencio, alíquis, C i c ; estar eu calL a tabla; Sen, Tablero para jugar, como
lencioso bosque. = Eq. Tacens, silens,
m a (habí, de cosas), en silencio, en reel de damas; Pintura, cuadro; M a p a ;
mutus, taciturnas; obscürus, latitant, ab~
poso, no hacer ningún ruido, ager, peEscrito; Contrato, instrumento; Libro de
cüdes, pietas volücres, Virg.; act. no de- ditas, secretas, arcartus; omtssus, 'prcecuenta; Ley, edicto, diploma; Cartel;
termtttut;
quietus, placidas, tranquilla
cir una cosa, ocultarla, callar, alíquid,
A l m o n e d a ; Tabla para votar; Juv. Lista
T a c í t u S , i, m . Vop. C. Cornelm
H o r . •*- Taceamne, an prasdícem .' Ter.,
de los proscritos ; Pall. Porción de u n
debo callar, ó hablar? Silete et tácete, Tácito, historiador latino.
c a m p o en forma de cuadro ; Carta ; Tert.
taetílis, e [de tango). Lucr. Lo
Plaut., no hagáis ruido ni habléis. An
Los pliegues de u n vestido. — Tabula*,
Plin., el testamento. Tabulas accep'i et me tacitürum tantis de rebus existima* que se puede tocar ó palpar.
lar tío, ónis, f. [de tango]. Cic. Tovxstisl Cic,, creísteis que habia yo de
expensi, C i c , cuenta de lo recibido y
camiento, tacto.
callar tratándose de cosas de tanta imgastado. Tabulas siynátas, C i c , testat
a c t u s , a. um [part. p. de tango],
portancia? Taceri si vis, vera dicito,
mento cerrado. Per tabulas, Ascon.,
Cic. Tocado, palpado; Ov. l'isado; (tíí<?por escrito. E tabiilit inaurátis, Plin., Ter., si quieres que se guarde silencio,
Prop., Ov. Herido, conmovido, incitado.
que nadie te intesrumpa, di la verdad,
de planchas doradas. Ad tabulas litera— Tactus est pfobe, l'laut., bravamente se
rice spedem, Varr., en forma de un en- n o mientas. Tácenles loci, Tac., luga- le lia engañado, Tactus de costo, Virg.,
cerado para escribir. Multum dijfert, inres donde reina el silencio. Canis ipse
Tu etas cupidíne
tacet, Tib., hasta el perro está callando, herido de un rayo.
arcáne posítum sit argentum, an in no
ta-ladra. Ister tacens, Mart. , el m u d o laudis, Ov., picado del deseo de gloria.
bülis debeátur, Cic, hay gran diferenciaDanubio (esto es, envas aguas no corTacta telHis, Ov., tierra á que se ha tocado ó llegado.
entre tener el dinero guardado en su
ren por estar helado, y de consiguiente
t a c t o s , ús, io. [de tango). Cic. El
cofre a tenerlo en créditos inscritos ó
no hace ruido). Tacere commíssa arapuntados en el libro. Tabula Sestía, cana , Virg., callar, reservar los secreCic, el mostrador de Sestio (esto es, tos que nos han sido confiados. Taeeo
nocercas, Sen. tr., paso en silencio á las
1JÜX
TAL
TAM
VI 7
Talis ac, talis atque, talis ut, talis qui,
cuerpo; U n pez larguito y delgado ;
tacto, la noción de tocar; U n o de los
Cic, Ter-, tal como, Igual que, tal que.
Lista blanca de las peñas que Be ve denentidos; Cic, Virg. Acción,
Tales nos este putamus , ut jure laudebajo del agua.
fluencia (di un astro, del aire); Cic
t a w i i a c a , as, i. [de tecnia], Varr. mar, Cic, creemos merecer los elogios
Objeto tocado ó palpado.
que
se nos dan (ó nos creemos tales
(más
usado
en
pl).
Rebanarla
de
pan
W d n y t e d a , a , •'- [Sa?,
ta*niénsÍS, e [de tasniá], Plin. Q u e que etc.). Ultimo tal'» erit. quas mea
plin, IIM t,-.i ; To lo ifbol resinoso;
prima vides, Prop., mi fe, mi Lealtad
se encuentra en un banco de rocas ó
Vitr. Capel. Karnii del pino* Juv. Tabla
será al fin la misma que al principio
peñas debajo del agua (V. tftMlía).
«da ton,, Sftll. Kesina; Aru. Pedacito
(es decir, será eterna). Altquid (att
ta'lliola,
as.
f
.
Col.
[dim.
de
tasnía).
de grasa que se quitaba del cuerpo do
távtfore* Cic, esperaba que sucedería
«la <s ictima en los sacrificio»! j Virg., Sen. LiStoncUlo, faja ó cinta angosta.
una cosa parecida. Talíafiammato'.arf t«a>niosus, u, um [de, tecnia). Gloss.
Antorcha, luminaria; L a boda; Sen. ti.
de volütans, Virg., revolviendo estas
Lleno
de
listones
ó
cintas.
Himeneo,epitalamio — Tad • felices,Cat-,
ideas, estos pensamientos en su inflat a p p u e o n [voz hebr.], indecl. Fest.
asaraiento feliz. Trnda ardentes Furim a d o corazón . . . Talis se sata Nocte
M o d o de escribir de arriba abajo.
arum, Cic, las ardientes antorchas de
tulít, Virg., no de otra suerte emprenfa'suui est. V , ía-del.
las Furias. tyuo toldas morétur, Virg.,
dió B U rápido vuelo la hija de la Noche.
t«a?ter,
tra,
trum.
v.
t
e
t
e
r
.
para retardar el himeneo. Tardas junTedia jactántí. . . Virg., cuanto esto degÜre, Stat., casarse Alias iatda} , Prop., T a g a s t a , os, t, y
cía, cuando de esta suerte se expresaT a c a s t e , es, f. A u g . Ciudad de
otro amor. Sacra- connx
tas das,
b
a . . . Honos talis paucis est delatas ac
África.
Mart., violar la fe conyugal.
mihi, C i c , pocos hombres han alcanT a g a s t é n s i s , e [do Tugante). A u g .
t t a ' d a e e u s , a, um [detasda). Apul.
zado esta dignidad del m o d o que y o
D e Tagaste, ciudad de África.
Perteneciente al pino.
(han subido al consulado como yo). Id
t n g a x , ácis [de lago). Cíc. Ladront : e d e r , is , m . El SoguTa, rio de
tale est: oceidísti homínem . . . Quint,,
zuelo, ratero.
España.
esto es como sigue: ó hé aquí el pasa? t á g é n í a , orum, n. pl. Ciertos
t t-fledescit , unipers. Minué. V.
je: has quitado la vida á un hombre . . .
peces.
(a'det,
taulet, debat, tassum est, ere, ti. unip. T á g C S , is y etis, m . Cic Tages, hi- Tam angüstum, talis vir, ponis domum ?
Phaedr., u n hombre tan grande como tú
[seg. Vos., do árfiíoj ó (¿Séoi = dar jo do Genio y nieto de Júpiter, invenedifica una casa tan pequeña?
Haud
tor de la ciencia augural.
pena]. Dar pona, tedio, enfado, fastidio,
equidem tali me dignor lionore, Virg.,
T n g é t í c u s , a, um [de Tages). Macr.
pesadumbre, molestia de alguna cosa,
ciertamente que no rae considero digna
cansarse, hastiarse, aliquem alicüjus rei, L o que pertenece á Tages.
de tan grando honra.
t t a g o , is , ere [primit. de tango],
Ter. — Tasdet eos vitas, Cic, están cant a l i s - c u m q u e , iecumque. Anth.
Plaut.,
Pacuv.
Tocar,
palpar.
V.
t
a
n
g
o
.
sados, hastiados de vivir, la vida es
una carga para ellos. Tasdet jam audíT a g o n í i i s , ti, m. El Henares, rio Tal como pueda ser.
taliter [de talis], adv. Mart. Talre eádem miUtés, Ter., cansado estoy
de España.
mente , de tal m o d o ó manera. QuaT a g u S , i, m . Plin. El Tajo, rio de
de oir mil veces una misma cosa. Tasdet
líter
. . . taliter, *. Mart., como . , . así. . .
sermonis tui, Plaut., m e fatiga, m e inEspaña; Monto de Portugal.
(ulitruil! , 1", n. [do talus?). Suet.
comoda tu conversación.
Tasdet omT a l á í o n í d e s , as, m., f. Stat. AEl capirote.
•iium, Ter., en nada encuentro gusto,
drasto hijo de Talao y de Eurinome;
t a l l a , as, f. [de ftaXXÓc = hoja vertodo m e enfada. —
Tcedüít animum,
Ov. Erifile > hija del mismo Talao.
Kart., su alma so llenó de aflicción.
t a l a r í a , tutu, m . pl. [de taláris). de]. Lucil. L a tela de la cebolla.
t a l p a , as, f. [voz caldea-, seg. Vos.],
Tvéden* íaboris, Alcim., perezoso, que Cic Talares, calzado alado de MercuCic El topo.
uo a m a el trabajo. = Eq. Tasdium oario ; Sen. Las partes de los pies juntal p a n u s , a, um [de talpa). Pliu.
JJÍO, piget, pertássum est.
to á los talones; Ov. Vestidura talar?
Talpana viiis, cepa que da el fruto del
t»*díi*er, a, um [tasda-fero]. Ov. Talaría induere, Cic, recoger, su haticolor del topo.
Q u e lleva una tea encendida. Tasdífera llo, disponerse para huir.
t a l p í n u S , a, um [de talpa-]. Ca33.
dea, Ov., la diosa Ceres.
t a l á r i s , e [de talus), Cic Talar,
L
o que toca ó se parece al topo. Talt a r d í o , as, are, n. Lampr. V.
de los talones; L o perteneciente á los
taMlet.
dados. — Ludi talares, Quint., el juego pinum animal, Cass., el topo.
t a l u S , t,ra.[de Ttskám = soportar].
f t u ' d i a s e [de toediosus], adv. Apul. de los dados. Taláris vestís, Cic, ropa
Plin. Hueso do forma cónica en el pió
Con tedio, con enfado.
talar.
de
ciertos animales; El talón del pió;
t w d i ó s u s , a, um [dettcdíum]. Firm.
t a l a r í a s , a, um [de tutus). Cic L o
Cels. Los Biete huesos que componen
Lleno de tedio, fastidioso,
que toca al juego de los dados. — Tala garganta del pió; D a d o para jugar.
t.nlituilo, tnis, i. [de tasdium]. larías ludus, Cic , el juego de los da— Recto stare talo, Hor., merecer el aplauGlosa, gr. lat. Fastidio.
dos. Talarías locus, Cic., el lugar en
so de los espectadores. Recto vivere tat a - d í u m , ti, n. Salí, y t.eilia, ió- que se tiene el juego. Fraudem faceré
rum, n. pl, [de tasdet]. Virg., Ov. Te- legi talarías, Plaut., hacer trampas ju- lo, Pers., vivir con rectitud.
t a m [forma de acus, dice Freund-,
dio, hastío; Pesadumbre, enfado; Virg.
gando á los dados.
á quám, como jam, clara, paDisgusto, aversión, repugnancia; Plin.
Xalassío ó Thálassío , onis, y análoga
lám,
etc], adv. Cic Tan, tanto. — Tam
Todo objeto quo disgusta ó incomoda. —
T a l a s s u s ó T l l a l a s s n s , '. m. Liv.
tnaxímé tutus, SalL, tanto m á s seguro.
Tasdium labor is, Quint., aversión al
V o z nupcial con que se aclamaba á la
Tam te amat, Plaut., tanto te ama. Tam
trabajo. Tasdium lucís, id-, ó vitas, Gell.,esposa 'al entrar en casa del marido;
necessarío tempóre, Coas., en u n tiempo
«cansancio de la vida. Tasdium afferre, H i m e n e o , p o e m a nupcial; Dios de la
tan
crítico. Tam magis, Virg., tanto
Quint., disgustar. Esse tasdío uxori, virginidad. (El origen de esta voz sube
más. Tam firmíor, Cic. , tanto m á s firPlin. j., Ber repugnante á su mujer.
hasta los tiempos de Rómulo.)
m e . Nec tam turpe fuit vinci, quám conVetustas oleo tasdium affert, Plin., el
T á l á u s , i, m . Ov. Talao, padre de
tendísse decorwm est, Ov., menos veraceite viejo toma un olor desagradable.
Eurídice.
güenza hay eu ser vencido que gloria
Non sunt ea tasdía in metállis fhabl. de
t a l c a , as, f. [&aÁí-2 de &aUtu = flo- hay en luchar. Quám magis ... tam malas moscas y mosquitos), Plin., estos
recer, brotar]. Plín. R a m a de árbol que
gis ,.. Virg., cuanto m á s ... tanto más...
incómodos insectos no se hallan en las
se «corta para plantarla; Teja ó plancha
Tam . . . quám ... Quint., tanto . . . cominas. Tasdium motero sui, T a c , hade madera; Vitr. Trozo de madera con
m o .. . Tam impertí um, ut non seiret. . .
cerse odioso. Tasdium afferre obsiden- que se asegura la unión del m u r o inCaes., tan ignorante que no supiera . . .
tibus, Liv., desalentar á los sitiadores.
teriormente.
Tam a me púdica est, quasi sóror mea
tsedüliis, a, um [de tasdet]. Fest.
t á l e n t a r í u s , a, um [de talentum).
sit, Plaut., tan pura se encuentra por
Fastidioso, enfadoso, iusoportable (carN o n . Talentarías balíístas, Sisenü., catam i parte c o m o si fuera hermana mia.
ga que tenemos, c o m o el alimento de
pultas (ballestones que arrojaban pieWatn ob paroülam rem, Ter., por una
orna persona extraña, etc.).
dras del peso de un talento).
cosa tan pequeña.
Tam mane? Cic,
T a - n á r a , orum, n. pl. El cabo de
t á l e n t u u i , i, n. [TÓXO-VTOTJ.
Ter.,
¿tan de m a ñ a n a ? Quid tam properus?
Matapan en la Laconia.
Cic. Talento, s u m a de dinero; Vitr. PePlaut., ¿por qué te apresuras tanto? á
T f t M i á r í d e s , ce, m . , Ov. , y
so de 120 libras; f^rud. Riquezas, tequé tanta prisa? Veternosus quám pluT a ? n á r l s , tdis, f. [de Tomaras]. Ov. soros; f Fort. Cantidad.
rímum bibit, tam máxime sitit, Cat., el
Natural Je^Lacedemonia.
t á l e n l a , ce, í. Col. [dim. de talea], hidrópico cuanto m á s bebe, tanto mayor
i sea a r i u in promontorium. V. T a e Ramita cortada de u n árbol para plansed tiene, Tam modo ó tammodo, Plaut.,
narus.
tarla.
ahora mismo, hace u n instante.
T r e n á r í l i S , a, um [de Tasnárus).
! t a l í a . V. t a l l a .
t a m a , ce, f. [seg. Vos. de -ra-i.cív,
Virg. Lacedemonio , espartano , del cat á l í o , onis, m . [de talis]. Cic L a
aor. 2 o inf. de TÉJJ.*VU) = cortar]. Lucil.
bo Tenaro de Lacedemonia. Tornarías
pena del talion (castigo igual al delito).
H u m o r que acude á las piernas por
Columnas, Prop., columnas de m á r m o l
( a l í p e d o , as, are, n. [talus , pes]. haber andado mucho.
verde del cabo de Matapau, do Tenaro.
Fest. Andar con los píes arrastrando.
t á m á r í e e , es, f., Plin., ó
Twnárus, y os, í, m., f.f y Tae- talis, e [verosímilm. de TTjXixo*;, eól.
t á m á r í c u m , 1, n., Scrib., ó
TOXÍXOÍ
=
tantas
=
tan
grande].
Cíc.
n á r u u i , y o n , i, n. Sen. El Tenaro,
t á m á r í s c u s , i, m,y Pall., y
Tal, igual, semejante. — Tro tati facinÜre, t a m a r i x , ícis, i. Col. El tamariz,
el cabo de Matapan en la Laconia ;
Cass., por tan negro crimen. Tantus
Ciudad del m i s m o n o m b r e ) ; Hor. El
arbusto.
ac talis, Cic, tan grande, tan importaninfierno,
f t a i u d C . A d v . ant. Lucil. Tan,
1
te. Tali tempóre, Liv., en m o m e n t o tan
tffinía, a?, f. [77..0:1]. Virg. Faja,
tanto.
cinta, listón ; Venda para ligar 1&B he- l crítico. Ut quales sirrtus, tales tñdeamur, í a ni-diu y t a n d í u , adv. Cic Tanridas; Festón, adorno de flores; Lista, I C¡c , qnn pardeamos tales cuales somog. i to, por tanto, por tan largo tiempo. —
fuJH uu lu arquitectura; L n T n b r W s dol
j Tamáiu quoad, tamdiu dum,
tamdiu
r - i, tam »•' "•*, tamdiu quautdtv. tan,-
918
TAN
TAN
TAN
petó ni lo u n o ni lo otro). XantXdstn
tándem modo? Cic. ¿de qué manera en
diu doñee. Cío., Nep., mientras que. hasest quasi . . .. Plaut., vieno a ser lo misQuoüsque tándem ? Cic, ¿hast»
ta q u e , todo el tiempo que . . . Tam* fin?
m o que . .. vale tanto c o m o . . .
diu Germania
vincítur, T a c , durante cuándo, hasta cuándo ?
t a n t i l l u l ü m [dim.de tantillus],adv.
ese tiempo quedó sometida la Germatandíu. V. t a m d í u .
Apul. Poquísimo.
nia; ó: n o se necesitó m e n o s tiempo
t t a n g e d u m [tange, dum]. Plaut.
ta uti I liiui, i, n. [de tantillus], Plaut.
para reducir á la Germania.
Tamdiu
Como t a n g e .
U n poquito. — Haud
tontillo minüs,
fequiesco, quamdíu ad te scribo, Cic, n o
tangíbílis, e [de fango]. Lact. Lo
Plin., ni m á s . ni m e n o s , nada menos.
tengo m á s tiempo de reposo que el que
que se puede tocar.
t a n t i l l u s , a, um [dim. de tantus],
invierto en escribirte. Te abfuisse tamt a n g o , Ís, teligí, tactufíi, gere [delTer. Poquito, m u y poco. ,
diu a nobis dolüi, C i c , sentí que estuprim.
inus.
tago,
que
á
su
vez
se
deriva
t a n t í s p e r [de tantus], adv. «Cic.
vieses tanto tiempo separado de nosotros. Tamdiu laudabitur, dum memoria de &í*roj = paipar]. Tocar, palpar, m a - Por tanto tiempo, mientras que. — Tannejar, manosear, aiiquid, Plaut.; tocar. tísper dum, y quoad, Ter., entre tanto
rerum Romanárum manebit, Cic , será
probar, gustar, comer, corpdra fasda voque.
alabado mientras quede un recuerdo de
lücres, Ov., singüla dente supérbo, Hor.;
t a n t o [de tantus], adv. Cic. Tanto,
Roma.
Tocar (habí, de una localidad), llegar
— Tanto ante, Cic, tanto tiempo antes.
tánie, ant. Fest. E n lugar de t a m .
á, entrar en, arribar, castra nocturna
Tanto pessimus, Cat., tanto peor, tanto
t a m e n [etim. desc], conj. advers.
dolo, Ov., terminum mundi armis, Hor.;
m á s malo. Tanto melíor! . . . Ter., Plaut.,
confinar con, estar contiguo á, tocar,
Sen. ¡ bien I | bravísimo I . . . Tanto forCic. Con todo, con todo eso, no obstanhasc civttas Rhenum, Caes.; causar impre- tíor! Sen. (ánimo I Tanto nequiorl Ter.
te, sin embargo; Ter., Salí. Alfin,en
«¡bribón! . . . Tanto mujor vis quanto refin; Liv. Como quiera, sea lo que fue- sión, mover, herir, excitar, conmover,
cor spectántis queréla, Hor., cota déos, centíor, Plin., fuerza tanto m á s grande
re. — Sí tamen ... Ov., si es que .. . ¡HA
Ov.; sonsacar dinero con astucia, encuanto es m á s reciente. Tanto pras--t
si tamen . . . Ov., si ya no es que .. . «A
gañar, alíquem, Plaut.; tener comercio
tit ceteros, quanto . . ., Nep., aventajó
menos . . . á no ser que .. . Tolerabíle
ilícito con el otro sexo, violar, corromtanto á los demás cuanto . . . Tanto maest, ita tamen , ut. . . Cic. es tolerable,
per, alíquam, Plaut.; dar broma, matragis . . . quanto . . . Plin. ó Tanto mapero de tal manera que . . . Biffidle
quear, herir, mortificar, aliquem in congit... quám... Liv., 6 Tanto magis...
factu est, sed conábor tamen, Cic, es divivio, Ter.; tocar una cuestión ó asunto, quod . . . Suet., tanto m á s . .. cuanto ...
fícil , pero haré la prueba, ¿ic»'
hablar de, tratar, altquid, Cic. — Tange re
t a n f ó p e r e [de tantus y opus], adr.
sígnificárím, ut ad me veníres; tamen inet tangi, nisi corpus, nulla potest re*,
Cic Tanto, en tanto grado.
telligo, te re istic prodesse, C i c . aun
Lucr.. solo el cuerpo puede tocar y ser
tontillo, abi. [de tantus: se ent.
cuando te haya yo enviado á decir que
tocado. Nec heri tetígit Cubile, Virg., n o pretío]. Cic. A tan bajo precio, tan
vinieses á reunirte conmigo , comprenentró siquiera en al aposento de su sebarato.
do sin embargo que tu presencia es úñor. Tangere portum, Virg-., tocar en
t a n t ü l ü m [de tantülus], adv. Cic
til ahí.
tierra, llegar al puerto. Tett)
U n poco, m u y poco, u n poquito.
t a m e n e t s i , conj. adv. V. t a m elaneülum. Plaut., ha vaciado la copa á
tantüluiil, i, n. [de tantülus). Hor.
etsi.
escondidas. Quo die tetígi
Cic U n poco, u n sí es ó n o es.
T á m é s i S , t'-s, m. El Támesis, rio de
Cic, el dia que llegué á la provincia.
tautulllS, a, um [dim. de tantus)
Ad villam suam, quas viam tatajeret. Cic,Caes., Cic. T a n pequeño, tan poco. — Tan
Inglaterra.
tulas staturas homines, Caes., hombres de
táinétsi [tamen-etsí], conj. advers.á su granja que estaba lindando con el
camino. Tangiré terram genu, Cic, artan poca estatura. Tantülüm mora-, Cic,
Cic. Aunque, bien que, dado que.
rodillarse. Tangere venas, Pers., tomar
u n poquito de detención. Dolórtun tant á m l á c u s , a, um [taptaxó;]. Dig.
tülüm malum
esse ut . . ., Cic, que el
el pulso. Si '¡""I tetfgit, Cic, si ha reLo que pertenece alfisco;m., f. Siervo
cibido alguna cosa, algún dinero. 77'dolor es u n m a l tan pequeño, tan inperteneciente al dominio imperial.
tiiñsti neu rem (prov.), Plaut,, has dado significante que . . . Tántalo spatío inTnaiiatis, it, f. Damieta, ciudad
terjecto, Caes., habiendo por modio un
en la dificultad, lo has adivinado. Si
vos urbís, si tsestri nulla cura tannit, pequeñísimo espacio.
de Egipto.
Liv., si sois insensible á Lá suerte de la
t a n t u m [de tantus], adv. Cic Tanto,
t a m i nía uva, f. Plin. Especie de
ciudad y aun á la propia vuestra. Tangi
en tanto grado ; Solamente, sol*». — fiínnva silvestre.
odore, Plin., sentir u n olor. Nec forma,
tum opinor, Cic, solo pienso. Tantum
? (.mii u u . as, are. Not. Tir, Man-•-, Ov., ni m o hace impresión la interest, Cic, solo hay esta diferencia,
char. V. c o n t a m i n o .
belleza, soy insensible 3 ella. Tangere
6 tanta diferencia hay. Tantum su! but a m i n u z indecl. m. [voz siriaca].
bes? Ter., ¿tienes bastante? ttantutn
superórum mensas, Ov., sentarse á la
El mes de junio entre los sirios.
mesa de los dioses. Leríter unumquodquod oriente solé, Suet., casi al despunque tangam, Cic, pasaré ligeramente por
tar ol dia. Tantum non jam captam ía*
? t a m n a c u s , «i, m. Plin. Como
cada punto. Non fango quod avárus hocedas mo nem. Liv., solo que no estaba ya
partheníum.
mo
est,
Lucil.,
nada
digo
de
su
avaritomada
Lacedemonia. Tantum quod ce.-tamnus, f, f. Plin. Especie de
cia. = Eq. Aittngo, contingo, tracto, ni-ntrara, quum. . ., Cic, apenas habia yn
vid silvestre.
trado; adeo, ingredioY, viso; levtter, llegado, cuando . . . Tantum dissimilis,
t a m q u a m . V. t a n q u a m .
strietim attingo, perstrí<i',¡o ; utnreo, comHor., tan diferente. Non tantum, Cic.
T á n á g e r , gri, m. El Negro, rio
moveo . perturbo, afficio; decipio, cir-no solamente, n o tan solo. Quantum
i-fiiu.-i fin,
/rumio.
del reino de Ñapóles.
bello óptimas, tantum . . ., Vell., tan extuniuca?, árum, f. pl. V. ta'iliaT a a a g r a , as, f. Plin. Tanagra,
celente para la guerra como ... ó tan
cne.
ciudad de Beocia.
buen general como . , . Tantum i"'
t
a
ñ
o
s
,
i,
m.
Plín.
Especie
do
esmeT a n a g r a > n s , a, um. Cic. Le la
ab ofjicío, Cic, tan en pugna está esto
ralda.
ciudad de Tanagra.
con el deber, ó tanto se aparta del
t
a
n
q
u
a
m
y
t
a
m
q
u
a
m
,
conj.
Cic
T a n a g r í c u s , a, um. Col. V. T a deber.
Como,
así
como,
como
si.
—
Tamquam
nagra'iis.
t a n t t l m d e m , gen. t n n t í d e m [de
magister, Cic, como un maestro. A¡>udtantus y la partic. demostr. dem], Cic.
T a ñ á i s , is , m. Virg. El Tañáis
eum
sic
fui,
taua/u.uii
domi
m>->r
Cic,
r
Otro tanto. — TantÜmdem
est pertcür
rio de la Sarmacia europea. i
Ium, Cic,, hay otro tanto peligro. Tan*
Tanaíta?, árum, m. pl. [de TanSit], estuve en su casa tan bien corno en lft
mia. Vtrmsuam ti claud as sím, Plaut.,
tidem
ponderis,
Dig.,
de
otro
tanto
pesu.
Plin. Los habitantes de las orillas del
c o m o si yo estuviera cojo.
Tamquam
Tantümdem scio quantum fu, Plaut., mí
Tañáis.
•i arcanis interesset, Liv., c o m o sitanto c o m o tú. Tantümdem vtat est, Cic,
T a n a f t í c u s , a, um [do Tañáis], los reyes le confiaran sus secretos. Tamhay otro tanto camino,
Sid. Lo que toca á los habitantes del
quam ita necesse sit, Quiut., c o m o por
t a n t u m m o d o [tantus modus), adv.
necesidad.
Tañáis.
Cic T a n solamente. (Con tniósisj fffta
T a n a i tis, idos, 6 idis, f. [de Ta- T a n t a l e u s , a, um [de Tantálus). tantum Ut.ertátis modo, Quint., no Ulp
solo de la libertad.
Prop. Lo que toca á Tántalo.
ñáis], Sen. tr. Amazona (que habita
t a n t a s , a, um [de tam con la term.
T a n t á l i c a s , a, um. Sen. V. T a n las márgenes del Tañáis).
adj. tus). C i c T a n grande, tanto (mutaleus.
T a n á q u l l , His, i. Liv. Tanaquíl
cho ó poco, Begun las circunstancias).
T a n t á l í d e s , as, m. [de Tantálus).
mujer de Tarquinio Prisco; (met.) Aus.
— Tantas natu, Plaut-, tan viejo. TanOv. Hijo ó nieto de Tántalo.
Mujer imperiosa, dominante.
tas imperátor, Cic., tan gran general.
T a n t á l í s , Xdil, í. [de Tantálus).
T a n ñ r u s , i, m. El Tañara, rio do
J'a-i/.-i i labor, Ter., tan K-ran trabajo.
Ov., Sen. tr. Hija ó nieto de Tántalo.
Italia.
•, \ quantus, Cic, tan granas eonjo.
T á n t a l o s , i, m. Ov. Tántalo, hijo Tanta res, Ter., cosa de tanta Importan-dein [de tam y la term. demosde Júpiter y de la ninfa Pletone; Isid.
tancia. Tantum belli, Liv., tan grande
trat. dem], adv. Cic Finalmente, al caguerra. Sexctnta tanta retid*.m, Plaut.,
bo, por«último.— Tándem cognos'i. qui Como á r d e a .
daré seiscientas veces m á s . Tribus tansiem, Ter., por fin has conocido quién
tanti, gen. abs. V. tantus.
soy. Tándem Germdni ab dextro lutere
t a n t i d e m , gen. abs. [de tantas con lis minus reddit, Plaut., da tres tafitói
menos. Veetigalia tanta sunt, Cic, laa
summum jugum nacti, ,., CÍES., por últila partícula dem. dem], CÍO. Al mismo
rentas son tales, tan pocas. Tro
m o , los Germanos de la ala derecha haprecio, por un precio igual, del mismo
tantum est. Caes., Ia guarnición es tan
biendo ganado la cumbre . . . Finíat ut
precio, del mismo valor; Plaut. Tanto,
poca. Tantum est, Ter., así, ni m á s nt
pasnas tándem rogat, Ov., pide que al
de igual m o d o . —
Voluntatem dseuriS*
menos, (fon fuit tañías homo, >'t . . .,
fin ponga término á sus males. Ut jam
no era un personaje tal an
tándem illi fateántur . . ., Cic, que alnum tanlidern quanti fidem suam fecit,
Cic.,
el
m
i
s
m
o
caso
hizo
de
la
voluntad
Ni ii tanta persona S*Hs, ttt ., l.eu , •*•>
cabo vengan á confesar . . . Tándem alide IOB decuriones que de la oblig
menos que oo le-ugaa bpmtif'it'* me-tuquándo L. Catiiinam ex urbe ejecímus,
que halla contraído (•»• d»oir. uo resCic, por fin hemos logrado echar de
R o m a á L. Catilina. Quid tandera agebátís* Cic, i qué hacíais pues? Quonam
TAR
TAR
riiftntí-i pa'ra . . . Nnnqn-nn tanto té rultúre
gemo]. Gell. El que gime ó suspira len-
TAS
919
de Aquitania; Ciudad de Acaya; Ciutamente. V. el siguiente.
dad al pió del monto Imolo.
? tn rd iKrnu I us , a, um [tardus, T a r p e l a , as, f. Liv. Tarpeya-, donB ett, PHn., tan llena
Sv, Que marcha lentamente
cella romana, hija de Espurio Tarp.-yo
de asechanzas ó peligros esta la vida.
(quo tiene las rodillas pesadas).
(que en tiempo do Rómulo vendió el
— El |
« .dgna precio, y
tardígrados, a, um [tardus-gra- ale A zar á los sabinos por sus joyas, y
. Q «tanto, --n tanto prej P a c T a r d o en el andar.
fu-** sepultada por ellos bajo de sus escusegun las circunstancias). I
t a r d i I i n t u í s , e [tardus-lingtta).
dos, dejando BU nombre á la roca «o
ntnti iste a'Btiatávit, C i c , el I).uu. T a r t a m u d o .
monte
Tarpeyo).
trigo valió al precio q u e esto quiso, ó
tardíloquus, a, um [tardus, lo- T a r p e i a aula, as, f. Mart. El ca«tanto c o m o ól quiso (esto es, a u n prequor).
Sen. Tardío, lento en el hapitolio
de Boma.
cio elevado). Sed ett mihi tanti, dumblar.
....., Cío,, pero m o imT a r p e i a n u s , a, um. Apic, y
í a r d í p e s , ¡ídis, m . [tardus-pes]. Cat.
a calamidad . . .
TarpeiilS, a. um. Liv. Lo porte
Q u e a n d a lentamente ó cojea. Tardípes
KIM id
neciente 6 Tarpeya y al monte Tarpeyo
deus, Cat., ó simplemente Tardípes, Col.,
C i c , a u n q u e esto n o es tan meritorio
epíteto de V u l c a n o .
— Tarpeius mons, Liv., el monte Tarpeyc
c o m o . . . Tanti est, quanti est fUngut
t a r d í t a s , átis, f. [de tardus : m u y
Tarpeius pater, Prop., Júpiter Capito
Plaut., valo tanto c o m o u u
clás.]. C i c , Plin, Pesadez, m a r c h a lenlino.
m
h o n g o podrido. Tanti •
ta, pesada; Cic. Tardanza, lentitud, deT a r q u í n i e n s e s , ium, m. pl. Li>
'••udit, uti . . ., Caes., mostró tención; Cic.Necedad, estupidez.— TarLos
habitantes
de Tarquinio.
q u e B U recomendación era para él d e
dítas ingeníi, Liv., rudeza de ingenio.
tanto peso, que . . .
Tarquíniénsls, />* Liv. Lo pen<¡
Tardttas aurium, Plin., sordera. Tartnntus-dem, ¿ídem, ündern ó üm- dítas homínum, C i c , insuficiencia de
neciente á la ciudad do Tarquinio.
fiem. Dig. Otro tanto igual.
los h o m b r e s . Tarditáte navium
impeT a r q u í n í u s , a, um. Liv. Lo q w
( n o s , /; m . [taui;]. Plin. Piedra prefüehántur, Cees., se veian contrariados toca á los Tarquinios, familia oriund
ciosa,
por la marcha lenta de los bajeleg.
de Tarquinio.
t ú p a n l a [--J íravroj. E l todo. — Tri
ionis iu ¡iu uta est, Petr., es el todo Tardítas venéni, Tac, acción lenta, po- T a r q u í n í u s , 1¡, m. Liv. Tarqr.i
ca actividad do un veneno.
nio, nombre do los Beyes romacos Tai
de Triinalquion, quien le manda, quien
t tardítics, éí, f. [de tardus: ant.quinio Prisco y el Soberbio.
le domina (habí, de una mujer quo teá la ép. clás.]. Att. Pesadez, indoTarquítíiis, a, um. Fest 3Yonnia subyugado á su marido y mandaba
lencia.
bre fingido por menosprecio de TXT
sola en casa).
t tanlitüdo, inis, f. [de tardus: ant.
quinio.
tapes, etis, m., Virg., y
á la ép. clás.]. Plaut. Marcha lenta,
T a r r a b e n i , órum, m. pl. Pu'.blus
tapete, ís, n., Plaut., «ó
de la isla de Córcega.
t á p e t u m , i, n. [rctnrjc]. Virg. Ta- pesadez.
tardiosciíle [de tardiuscülus), adv. T a r r a c T n a y T e r r a e i n a , as, 1.
pete, tapiz, alfombra; La mauta del caPlaut. Con alguna lentitud.
Tac. Tarracina, ciudad del Lacio et. los
ballo.
tardíosculos, ", um [dim. de t'ar- volscos.
Tapiña», arum, f. pl. Islas del unir
fins]. Ter. Lento, algo perezoso.
T a r r a c í n e n s e s , ium, tn. pl. Salí.
Jonio.
tardo, as, are, a. y n. [de tardus = Los naturales do Tarracina.
Tapliíi. órum, m. pl. Pueblos de
tardo]. Causar rctraao, dilación, deTarracínensis, e. Tac Lo que
las islas Taphias; Pueblos del Ponto
mora, retrasar, detener, retardar, cursara,
pertenece á Tarracina.
Euxino hacia el Boristenes; Pueblos de
Cic, ímpZtum, Cees, (muy frec y muy
T a r r a c o , unís, f. Plin. Tarragona,
la Escitia europea.
clás.); n. Tardar, retrasarse, andar tardo, ciudad de España.
Tapllíus. ít, m. Plin. El monte
alíquis, Cic (muy rar). — Polus Romanos T a r r a c ü n é n s i s , e. Tac. Tarra.
Tafio, junto á Leucade.
T a ph i usías, a, um. Plin. Lo que ad insequéndum tardábat, Cees., la la-conense, de Tarragona, de la Españ.
guna detenia, retardaba la persecución
tarraconense.
pertenece al monte Tafio.
T a n h i ú s s a , a , f. Ciudad de la isla de los Bomanos. Vereor ne exercítus T a r r u p í a , as, f. Plin. Especii
nostri tardentur animis, Cic, temo que
de vid.
de Cefalonia.
T a r s c n s e s , ium, m. pl. Cic. Le
tapíllOllia, atis,. n. [xaTremola]. nuestros ejércitos se desanimen. Ob
timórem propias adire tardaréntur, Cans.,
ciudadanos de Tarso.
Sid - '•;< í- ''.LL de estilo.
d u d a b a n acercarse, n o se atrevian á lleTarsensis, e. Col. De la ciuda
t á p í n o p l i r ó n e s i s , it, f. [xa-eivogar 6. causa del temor. Quassivit an lar*
ÍW¡], Tert. Bajeza de á u f m o , d e
do Tarso.
dáre et commorári te melius esset, C i c ,
sentimientos.
T a r s u s , i, i. CoL Tarso, ciudad *-preguntó si convendría m á s q u e lo ret u p i n o s i s , is ó eos, f. Serv. V .
Cilicia en el Asia menor.
tardaras y difirieras. Tardare
oleum,
tapinoma.
Cels., detener u u flujo de vientre. «=
T á r t a r a , drum, n. pl. V. 1 AT
T a p r ó b á n a , ce, y T a p r ó b a n e , E q . Tardum fació, tarditátem et moram
«taras.
es, f. Mel. La isla de Ceilan en el ajfísro, moror, retá'rdo; cesso, procrastitartárális, e, adj. [de t-srár-im^,
traho.
no, diffe'ro, moram
Océano.
Pelag. De tártaro. — Linuir ' ,rt re <
f t a r d o r , oris, m. [de tardus]. Varr.
tápñlla lex, f. Eest. Ley que imPelag., lino embebido, imp e*,nj».do da
Dureza, pesadez (de u n verso).
ponía el presidente del convite.
tártaro.
t a r d o s , a, um [de ppaSrj-; = peretarandos, í, m.frtípavoecj.Plin.
zoso, por metat.]. Cic. T a r d o , lento,
tartáreas, a, um f».e Tarldrus).
Especie de ciervo.
pesado;-Torpe, rudo; Difícil. —
Tardus
Cic. Tartáreo, infernal, d i iu*Aei JO ,
T a r a n i s , it, m. Nombre que dabau ad injuríam, C i c , n o inclinado á hacer
Claud, V. Flac. Horril*e. espantable.
los galos á Júpiter.
mal.
Tardas fugas, V . F l a c , tardo
— Tartareus custos, Vb¿ , n Cancerbero,
T a r a r í a , as, f. Tarara, ciudad del para huir. Tarda unda, Virg., a g u a
guarda del infierno. Tardaréus deus,
apacible. Tarda nox, Virg,, n o c h e q u e
Leouesado.
Ov., Pluton.
T a r a s , antis, m. Stat. Taras ó Ta- tarda e n llegar; O v . N o c h e larga. TarT a r t a r í , órum. & pl. Los Tártadum dicta est, Plin., n o es fácil de derante, hijo de Neptuno; La ciudad de
cir. Tardíor spe res, Liv., cosa q u e suros.
' en Italia.
cede m á s tarde de lo q u e se esperaba.
Tartaria, i f. JLS Tartaria, gran
T a r a s c o , onis, f. Tarascona, ciudad Tardi juvenci,NÍTg., los tardos novillos,
país del Asia; L* Erfci'la.
de Provenza.
esto es, de m a r c h a lenta. Nemo
erat
tartáríuus a, um [de Tartárui).
tnrátantara. Enn. Voz formada
adeo tardus aut fugíens laboris . . . CÍES.,
Fest. Horroroso, terrible (met.J.
n o h u b o u n o tan lento ó perezoso
i»raatopeya para imitar el sonido
t a r t á r u m i, tx. [lat. de la decad].
q u e . . . Tardo ingenio esse. C i c , tener
de la trompeta.
Tártaro, sustancia terrea salina formada
un
ingenio
muy
limitado.
Tardi
ment a r a t r u m , i, n. Isid. La barrena.
de los vinos c o n la fermentación del
Tarbelli, Tarbellity Tarbel- tes, Virg., los meses del estío. Mihi mosto, la cual hace u n a especie de costarda
fiunt
témpora,
Hor.,
para
mí
tra
q u e se adhiere á las paredes- del
lílll, orum, m . pl. Plín. Pueblos d e
tonel.
pasa el tiempo con lentitud. Tardus
w
Gascuña.
Tarbellíeus y Tarbellus, a, jmnus, Virg-, humo espeso. ¿Etáte tar- T á r t a r o s , i, m. Virg. y T a r t a dxóres, Plaut., más tardos por efecto de r o s , i, m. Plaut. y T á r t a r a , órum,
f.uc Gascón, de Gascuña. Tarla edad, tardissínins, Plaut. = Eq. n. pí. [TdpTapot;]. Ov. El tártaro, el
. el golfo de Bayona.
infierno. Pater Tártaras, V. Flac, Plutardábílls, e [tardo], Tert. Que Lentus, cunotabúndus, piger, remíssus,
ignávus; hebes, stupidus,
ton.
hace tardo, pesado,
Tarentínl, órum, m. pl. TarentiTartessiácos, a, um, y
tardatus, a, um [part. p. de tardo],
nos, habitantes de Tárenlo.
Tartessis, Vditt, f. Col. La que es
Cic. Ketardado, detenido.
T á r e n t u m , t, n., y
de Tarifa, ciudad de España. Tarlessiátarde [de tardus], adv. Cic. TardíaTár-entus, i, f. Flor. Tarento ciu- ci Ihijrsi ó Tartessis lactuca. Col., la
mente; Tarde, fuera de tiempo.
dad del reino de Ñapóles.
lechuga.
tnrdesco, is, üre, n. [de tardus).
táríchus. a, um. Apic, Salado, saTartessíus y Tartésíus, a, um.
Lucr. Hicrrse tardo, ponerse pesado,
zonado con Bal.
Mel. Lo que es de Tarifa; suet. m.
entorpecerse.
Español._
I tardícors, órdis [tardus, cor], t a r m e s , HHs, m. [de t¿tap-j.ai de
•teípuj -= gastar, desgastar}. Vitr. CarTarteSSUS, í, f. Mel. Tarifa ciudad
Aug. Duro de mollera.
de España; La isla de Cádiz.
^ a r d i e é m ü l o s . a, um [fardas, coma.
1
T a r n e . es, f. FueuU de Lidia; Bio
tarurn, i, n. Plin, Palo del aloe.
TProvenza.
a sr
n.n.
Tarascona,
ciudad
det
lee
que,
tierra
cuosncíude
umm,que
, i,
tí,
se
hacen
Plin.
los
Elcrísotal[Qftl HP VÍÓ O S C U -
920
TAU
TAX
TEU
tásls, is, f. [raaos]. Capel. Intensión,
robclium). Lampr. Iniciado en los sa- bis carpo , ferio, dictis punga; praslium
constitüo, pendo, puto, asstímo.
vehemencia (de la voz).
crificios de Cibeles.
v t a x o n í n u s , a, um. M . Emp. Lo
T a s t a , te, f. Dax, ciudad de Guiena. taorÓbolícus, a, um [de tauroperteneciente al Tejón (cuadrúpodo).
?tat, interj. Plaut. ¡Ahí *oh! i ay l boltum], Inscr. Lo perteneciente al
taxos, í, f. Plin. El tejo, árbol;
V. tata?.
taurobolíum.
tata, ce, m. Varr. Pa«dre (voz del t a o r ó b o l í n u s , a, um [de tauro- Sil. Pica, basta, lanza (de tejo).
T a y g é t a , as, y T a y g e t e , es, f.
niño que no puede pronunciar claro);
bolíum]. Inscr. Como tnuroboliuVirg. Taigcte, hija de Atlante y de
Ayo.
tus.
tata?, interj. de alegría y admirat a u r o b b l í o r , aris. ari, dep. [do Ployonc, una de las Pléyadas.
T a y g c t a , orum, n. pL, y
ción, i Oh I | ahí ¡olal jtatel
taurobolíum: lat. de la decad.]. Lampr.
T a y g é t u s , i, m. Virg. Taigeto,
T á t í a n u s , a, um. Fest. Lo perte- Ofrecer un taurobolíum: sacrificar un
neciente á T. Tacio, rey de los sabi- toro. — Tauroboliáta petra, Inscr., monte de Laconia.
T a z a s , i. m. Suzaca, ciudad de lu
nos.^
piedra colocada en memoria ó conmeCircasia en el Ponto Euxino.
Tátienses, ium, m. pl. Liv. Ta- moración de un taurobolíum.
te. Acusat. y abi. de tu.
cienses, la tercera parte del pueblo rotaurobolíum., ít, n. [t-aopopóXiov],
f teba, as, f. Varr. [voz sabina]. La
mano, así llamado de T. Tacio, rey de Lampr. Sacrificio de un toro que se
colina.
los sabinos; Una de las tres decurias de hacia á la diosa Cibeles y á otras diteclina, as, f. [t£xvn], Ter, Arte,
caballeros romanos.
vinidades.
Tatíus, a, um. Prop. De T. Tacio,
tauróbolos, i,ra.[detaurobolium], maña, trota.
teclinícus, f, m. [T«XVU-¿C].' Quint.
Anthol. El sacerdote que ofrecía el taurey de los sabinos.
Técnico , el que enseña ó escribe preT a t t a , as, f. Plin. Gran lago de robolium.
ceptos de las arteB.
Frigia.
t a u r o c e n t a , as,ra.[de TOGOO*; =
Tec]inópa?gníon , ii, n, (¿evv©TatteuS, a, um [de 'Taita],^ Pliu. toro y xevxéu) = picar]. Inscr. El quo
HCIÍYVIOV]. Juego artificioso, título "de
De Tata, lago de Frigia. Tatteus sal, lidia (en el circo) contra un toro.
un poema de Aus.
Plin., sal de Frigia.
Tauroiueiiítanus y Tauroniít e c h n o p l i y o m , yí, n. [de tpúw =-*
tata!a, as, m. Iuscr. Dim. de
nitaiius, a, um. Liv. De la ciudad
dar á luz], Suet. Especie do juego que
de Tauromenio.
tata.
so hace con pedacitos de madera ó de
Tauroinenium y Tauromítao, u. indecl. [voz céltica]. P. Nol.
La dócimanona letra del alfabeto griego; Iiíuui, íí, n. Plin. Ciudad y puerto eu metal , cortados en forma de polígono,
con los cuales se llega á ejecutar diAus. Apócope viciosa de la voz taurus la costa oriental de Sicilia.
usada entre los galos.
tauroplitlialmon, i, n. [raupó?- ferentes figuras.
Taolantíos, a, um. L u c De los flaX(j.ov = ojo de toro]. Apul. Especio teco! í til OS, i, m. [TTJXÓXI&O;]. Plin.
Piedra esponja, que bebida cu vino es
pueblos taulancios del Hírico.
de romero, planta.
taara, as, f. [Taupa]. Varr. La vaca
tauríi las, i, ni. [dim. de tainas]. buena para el mal de piodra.
teete [de tectus de tego], adv. Cic.
estéril.
Petr. Turo pequeño, torete, novillo.
T a o r a c o s , i, m. El Turga país do
taurus, i, m. [xaüpoí]. Cic. El toro ; Encubierta, oculta, secretamente; OsEl buey; Yirg. El cuero ó pellejo del curamente; Cautelosamente.
la Suiza.
tectílis, e, adj. [de tego], Not. Tir.
? tauráris, e. Inscr. Adj. de signi- toro; Quint. Itaiz de árbol; Tauro, el
segundo signo del zodiaco; Plin. Una Cubierto, revestido do estuco.
ficación desconocida: algunos creen
tectío, ónis, f. [de tego). Cal. Aur.
que designa al que vende vergajos de
avecilla; El escarabajo; Fest. La parto
La acción de cubrir.
buey.
obscena del animal; El toro de bronco
tectónicos, a, um [TUTOVIXÓC]. A M .
tauraríus, ii, m. Inscr. Como
do Perilo, empleado por Falaris como
Lo que toca á las obras de arquitectura.
instrumento de tortura.
taurocenta.
teetor, oris, m. [de tego], Vitr..
tauréa, ce, f. [de taureus). Juv. ElT a u r u s , í, m. Cic El monte Tauro
Varr. Albañil quo blanquea bis paredes.
de la Asia.
vergajo de buey; Azote del vergajo de
tectoriolum, i, n., Cic, dim. de
tautología, as, f. [TaotoXovíoJ.
buey ; Vaca estéril.
tectori'om, Ü, n. [de tectorius). Oic.
Tauresíuui, ii, n. Tebris, ciudad Diom. Tautología, repetición de una
cosa en diferentes términos (térm. de Capa de yeso ó cal, estuco; La misma
de Persia; Ciudad de Media.
materia del jalbegue ó blanqueo; Juv.
taureus, a, um [de taurus], Ov. Lo ret.).
tax, ind. n. [tdq]. Plaut. Voz for- Afeite de las mujeres; Pers. Palabras
que es de buey, de toro ; Ov. Especio
mada por ouomatopeya para explicar el blandas, que disimulan la mala intende tamboril usado entro los frigios. —
ción ó engaño oculto. — Tecforio udé
Tauría terga, Virg., escudo cubierto con ruido del azote, como entro nosotros
colores induere, Vitr., pintar las paredes
zas.
cuero de buey.
laxa, as, f. Plin. Cierta especie de al fresco. Teeioriis domum exornare,
T a u r i , órum, m. pl. Ov. Pueblos
Ulp., adornar la casa con estuco.
laurel.
del Quersoneso táurico, de Crimea, de
ta xatío , onis, L [de taxo). Sen. tectorius, a, um [de tego). Cic. Lo
la Sarmacia europea.
quo sirve para blanquear, pintar, herTasación, precio, estimación; Dig. BesT á u r i c a , ce, f., y
mosear las paredes y pavimentos; Plaut.
T a u r í c a Chersonesus. f. Ov. El triccion on los contratos, testamentos y
que sirve para cubrir.
Lo
otros negocios, cláusula quo los deterQuersoueso táurico, hoy la Crimea en
Tcctósnga?, drum, m. pl., y
mina.
Europa.
taxator, oris,ra.[do taxo], Fest. T e c t o s a g e s , um,ra.pl. Cajs. Los
tauríeornis, e [taurus, comu).
pueblos del Languedoc; Pueblos de la
El que injuria, mordaz, maldiciente.
Prud. Que tiene cuernos de toro.
taxátos, a, um [part. p. de taxo). Selva Negra en Alemania.
T a o r í c o s , a, um [de Tauri). Ov.
t e c t o l o m , i, n, [dim. de teetum}.
Suet. Tasado, apreciado.
Del Quersoneso táurico, de Crimea.
taurífer, a, um [taurus, fero]. L u cf taxea, as, f. [voz gálica]. Afr. El Hier. Casita.
t e e t u m , i, n. [do tego]*' Cic. El tetocino entre los galos.
Que produce toros.
i t a x e ó t a , ce, m. [T«£B(ÚTIJ5], Dig. cho, el tejado; Casa, habitación, albertaurífónnis, e [taurus, forma).
gue; Tac Techo ó cielo raso. — Solidit
El que está constituido en algún orden,
Hor. Que tienefigurado toro.
clauditur in tectís, Ov., se le encierra su
taurígénus, a, um [taurus, geno).clase ó empleo.
taxéos y taxícus, a, um [de taxus], una cárcel. Teetum displaoiátum, ó /"'A c c Engendrado de un toro.
ilinntum, Vitr., tejado on forma do caTauríi, órum. m. pl. Varr. (se ent. Plin. Del árbol tejo ó tejón.
taxíllus, i,ra.[de talus], Cic. Elballete*; por ol que caen las aguas por
ludí), y
dos pendientes. Teetum testudinattim,
Taurilia , ium n. pl. (otr. leen. dado para jugar; Pall, Listoncillo de
Vitr., techo cn pabellón, con cuatr«p
Tauríi). Fest. Juegos y sacrificios que madera.
pendientes. Casca tecta, Ov., laberinto
t taxim. Are por tetigerim.
se hacían en Boma en honra de los dio(como el de Creta). Ne tecto reciptátur,
Varr. V. el sig.
ses infernales.
taurina», árum, f. pi. [de taurina*}, taxim [de tango], adv. Non. Poquito Cajs., que no sea admitido bajo techado.
Tectis succedite nostris, Virg., venid á
á poco, suavemente.
Diocl. La abarca.
t a x o , as, are [frec de lago por nuestra casa, entrad en nuestro palacio.
T a u r í ni, órum,ra.pl. Plin. PueAger incultas siné tecto, Cic, campo in|
Gell. Tocar frecueutemente;
blos taurinos á la falda de loa Alpes.
taiirínicíum, ií, n. [taurus-neco].Plin. Tachar, reprender, censurar; Ta- culto sin casas, sin habitaciones. In
vestra tecta dtscedite, Cic, volved á vuesInscr. La corrida de toros (en el circo). sar, estimar, poner precio. — Quadttm
tras moradas. Tecta ferárum, Virg., haepístola sic tuxat Augüstum, Suet., en
Tniirlnoram Augusta, y
bitaciones de las fieras.
T a o r i a o m , Í", n. Plin. Tnriu, ca- cierta carta le ataca ó critica á Augusto
teetíira, as, f. [de tego], Pall. Cu»
de esta suerte. Eádeai causa in pirit
pital del Piamonte.
bierta do IUB paredes, blanqueo, entino.
cognomine, Plin., por
taurinos, o, um [de taurus], Virg.taxat. i
ícelos, a, uut [part. p. do tego). Cic.
«esta misma causa (la precocidad) se deLo que es de buey, de toro. — Taurtnum tergam, Virg., pellejo de buey. signa con el nombre de soberbia á una Encubierto, disimulado; Tapado, cuTaurina tgmpána, Claud.. tamboril usa- especie de peras. Tanti quodque malum bierto; Oscuro, oculto; Cic, Nep
(
do entre los frigios. Taurtni pulsus, est, quanti illud ta. rurímus. Sen., un mal«togido, defendido. — Tecta verba,
no tiene más gravedad que la que nospalabras oscuras. Tectior cupidítas, Cic,
Stat., el sonido de ese tamboril.
otros ie atribuimos. Taxái
deseo man disimulado. TecHstímut >'"
taurius, a, um [de tautj$i], Fest.
Lo
BU. perteneciente
De TurÍD. piamontéa.
á los juegos f;
taurilia; mado
los
nariis
hiberna,
cuarteles
entribus,
tres
«Flot
rl
.den,
e
, invierno
ne
Plin.,
arios.
dio sun
tc
=i•- sueldo
Taxarí
valuado
Eq.
•L-. .
Tungo,
d<t*r*>
udeó estimus,
lo*
«xtraío-i
Cic,
..«•i... i
podemos
Teett
0
Tectot
8i. urÍBimo
Cic.,
icr \yu~isWot
reservados
protegido
cnesse
su possüde
<con
tgvnt
tn *d
;
TEG
TEL
TEM
921
hardilla. — Habitare sub tegülis, Suet.j
t e l í g e r , a,um [telum, gero], V .
vivir en un tabuco.
Extrema tegüla
teí í f e r .
stare (prov.), Sen., estar al borde del
t é l i n u m , i, n. [niXivov], Plin. Perprecipicio.
fume cuya base era el fenogreco.
t e g i í l a r í u s , U, m . [de tegüla]*
t c l i r r h í z o s , i, f. [de riXtio< =
Inscr. Tejero.
perfecto y pi^a = raiz]. Plin. Piedra
t e g ú l a t o r , oris, m . [de tegüla). preciosa.
T h o m . Fabricante de tejas, tejero.
telis, íí, f. [-y.i;]. Plin. L a alholva
t c g u l i c i u s , a, um [de tegüla]. Inscr. ó fenogreco.
? telíus, a, um [xiktuo*;], A u s . PerD e teja, cubierto con teja.
t c g u l u m , i, n. Plin. Techo, tejado; fecto.
IIIIIS, Cic.
t e l l u m o , ónis, m. A u g . Dios de la
tcciiui [por cum te]. Plaut. Contigo. Todo lo que sirvo para cubrir la habitierra.
tación (teja, paja, cañas, bardas, plomo,
t ted, aut. Eest. E n lugar de te.
T
e l l ü r o s , i, m . Cap. El Dios de la
pizarra, etc.).
t e d a . V. la-ila.
te g ü í n e n , inis, n. [de tego]. Liv. tierra.
t« il il "er y t e d i g e r . V . tiedilcr.
t
e
l l u s , üris, f. [de tuli defiero =
t e d l g n í l o q u i d e s , is, com. [ts* T o d o , lo que cubre, cubierta; T a c
Escudo; (met.) Liv. •producir?]. Cic. L a tierra, el suelo;
' loquens i voz inventada festiva- Vestido; Liv.
L a Diosa Tellus, y Tierra; País, coBarrera, defensa. V. t e g m e n .
mente por Plauto]. Plaut. Q u e habla
t e g u i n é n t u m , i, n. [de teqo). Caes. marca, región. — Tellus barbara Scgthiat,
cosas dignas de ti.
Tibull., la Escitia, país bárbaro. Tellus
Todo lo que cubre, cubierta; Suet. L a
T e g e a , * , f. Plin. Tegea, ciudad
JEgyptia, Ov., la tierra de Egipto, el
de Arcadia en el Peloponeso; L a Ar- manta del caballo; Flor. L a piel de los
Egipto.
anímalos; (met.) Plaut. Amparo, abrigo,
os día.
t t e l l u s t r l s , e [de tellus). M . Cap.
Tcgeáticu*, a, um. V. T e g e é u s . protección.
Terrestro , que habita la tierra.
T i ' í u s , a, um. Hor. D e la ciudad
T e g e a t i s , Ídis, f. Sil. L a ciudaT e h u e s s í c u s , ó Telmissícus,
do Teo en la Jonia.
dana de Tegea.
t e l a , ce, f. [contracc por texela de y T e l m e s s í u s , a, tan, Liv. L o quo
T e g e e u s , a, um. Virg. D e Tegea,
es de Telraeso ó Tolmiso.
texo]. Virg., Cic Tela, paño; Catul.
ciudad de Arcadia.
T e l i a c s s í s , idos, f. L u c D o la ciuTela de araña; Virg. Hijo, estambre,
t é g e s , etis, f. [de tego). Col. Estera.
dad
de Telmeso ó TelmiBO.
hilaza; Virg. Lana; Cic, Plaut. Trama,
t e g é t a r i u s , ii, m . [de teges]. Gloss. intriga; El telar. — Ka tela (• i
Teluiessum y T e l m í s s u m , i, n.
gr. lat. El esterero.
Liv. Telmeso, ciudad marítima en los
C i c , tal tela se va urdiendo, tal
t c g c t i C Ü l a , as, f. Varr. [dira. do blante van tomando las cosas. Luna et
confines de Caria y Lidia.
teges]. Estera pequeña.
telónearios ó telóniáríus.
tela vi'dum qutvritare , Ter., ganarse la
m . [de leloníum). Dig. Administrador
T c g e u s . V. T e g e e u s .
vida hilando y tejiendo. Teni ias y alcabalas.
reléxens
,
Cic.,
deshaciendo
Penelope
ti'gículuiii, f, n. [do tego], Donat.
t c l o u e u i n , i, n., y
(por la noche) la tela que habia hecho
Estera, tapiz.
t c l o n í u m , ti, n. [TeXttmovJ. Tert.
(do dia^. Plena domus telárum, Cic,
v t e g i l e , i*, n. [do tego]. Apul.
. caja do los recaudadores de aicasa llena de telas, de tejidos.
Manta, «cubierta pequeña, pobre.
cal.nías.
Telnino
y
t«'£ílluill , í, 11. [dim. de tegúlum).
t e l u m , i, n. [de TijXe = lejos, seg.
T e l a m ó n , ónis,ra.Ov., Cic TelaPlaut. Montera ó sombrero do juncos.
Fest.]. Cic. Dardo, lanza, flecha, toda
m ó n , hijo de Eaco y padre de Ayax.
tegíuieii, tnis, n., Ov., y
arma
arrojadiza disparada con la m a n o
t e g m e n , tnis, n. [de tego], Cic Cu- íelumo, E n n . ap. Serv. N o m b r e latino
ó máquinas; Espada, puñal; Ov. L a s
del monte Atlas; Inscr. N o m b r e de un
bierta, todo lo que sirvo para tapar y
flechas de Cupido; Virg. Aguijón ; Ov.
esclavo. Telamón , Pliu. , puerto de la
arropar; Virg. La sombra que guarda
Cuerno; Virg. Manopla, y el golpe que
Etruria.
del sol ¡ Lucr. Kl cuerpo del hombre
con
ella se sacude; S a m m . Pleuresía.
t e l a m o n e s , um, m . pl. [-vzXautin].
(considerado como cubierta del alma);
— Ad, ó intra teti jactuiu. Cíes., á tiro de
Vitr. Cariátides, estatuas (arq.).
Stat. Piel de los animales; Claud. Casco
Telámoilládes, as, m. Ov. Ayax, dardo. Extra teti jactuta, Curt., fuera
del huevo; Virg. El casco, el escudo;
de tiro. Telum in jugülum insto
lujo (ie Telamón.
Sen., T a c Casa, habitación morada;
intendére, Plin. j., acusar falsamente á
T c l á m o o í u s , a, um. Ov. D e TelaOv. Capa de yeso ú otra cosa; Liv. ap.
un inocente. Telum non metí ¿ocre att
Gell. Superficie. — Tegtnen hordei, Ov., m ó n .
res [lerendas, C i c , arma considerable
? t e l ñ n a » ficus, f. pl. Pün. Higos
la cascarilla ó película de la cebada:
para la administración de los negocios.
negros.
Poples sine tsgmint, L u c , jarrete desTeta fortunas, Cic, golpes de la fortuna.
t e l a r í a , as, f. [de tela], Isid. Inscarnado, Sub tegmine fagi, Virg., bajo
Tela diei, Lucr., rayos del sol. Tela
trumente para tejer.
el ramaje, ó á la sombra de una haya.
conjurationis , Cic, tiros, esfuerzos, arT e l c l i i n e s , um, m. pl. Ov. TelquiSub casti tegmíne, Lucr., «bajo la bóveda
nes , hijos del Sol y de Minerva, ó de mas de una conjuración. Teta pacórís.
del cielo. Tegmen fiumínis. Lrev. ap.
Lucr.,
la conmoción del temor. Omni
Saturno y Aliope, habitantes de Rodas
Gell., capa de hielo en un rio. Tegmina
genere missiltum telorum vulnerabantur.
y asesores do Cibeles en Creta.
planta1, Cat., los zapatos.
Liv., eran heridos por toda clase do
T e l e b o a e , árum, m . pl. T a c Telet e g u i c n t u m , í, n. [de tego}. Afran.
proyectiles. Tela conjicire, Cses., disboos, pueblos de Acarnania.
Cses. Todo lo que cubre una cosa.
parar
flechas ó dardos. E corpdre cruT e l é f o n o s , i, m . Ov. Telegono,
t e g o , ís, texi, te dum , gire [ de
entum telum edücit, A d Her., saca, arhijo de Ulises y de Circe.
u-íf<u = cubrir ]. Cubrir, envolver,
ranca de su cuerpo la espada ensant c l e o p o r p h y r o s , on, adj. f-teXeiocorpti allío ; cubrir, ocultar,
grentada. Qui casdem telo quacümque
esconder á la vista, silva ooes, Ov., feras RÓp-rpupoc]. Chart. Cornet. Todo de púrcommiserint, Quint., los que hiciesen
se lat i batís , Cic.; proteger, defender, pura.
una muerte con una arma cualquiera.
t e l e p h í o n ,ff,n. [njAi^iov]. Plin.
amparar, preservar, aliquem, C i c , altVis tribunicia, telum a majoribus liberL a siempreviva silvestre.
quid ab aliquo ó ab alíqua re. Caes.,
tan paratum, Salí., el poder tribunicio,
T é l e p l l u s , i, m . Ov. Telcfo, hijo
corpdra ab jacütis, SaU. (mucho m á s
arma
destinada por los antiguos á la
de Hércules y rey de Misia: herido por
frec en elfig.).— Futí
ast;
defensa de la libertad.
capíte se totum tegit, Plaut., es de la Aquiles. y curado después con las liT c i i i c n l t c s , as, m . Suet. Epiteto de
maduras de su lanza, vino á ser aliado
raza de los hongos; con la cabeza se
Apolo.
de los Griegoa ; Suet. N o m b r e de u n
cubre todo el cuerpo.
Prima teetus
t
t é m e r á b í l i s , e [de ternero). Fort.
esclavo que conspiró contra Augusto;
lanugíne malas , Ov., cuyas mejillas coManchado, culpable.
Capit., Hor., Inscr. N o m b r e de otros
mienzan á cubrirse del naciente bozo.
t e m é r t e l e [de temerarias], adv.
Tegire aliquem, Stat., ó tegere latus alí- varios personajes.
Tort. Temerariamente.
t e l e s t í n u s , a, um [de TsJieonJ-* =
cui. Suet., acompañar á uno cediéndole
t e m e r a r í u s , a, um [de temeré)
iniciador]. Inscr. Iniciado en los misla derecha. Tegere lumína somno, Virg.,
Ca?5. Temerario, imprudente, inconsiterios.
cerrar los ojos, dormirse. Fugientem
derado; Ov. Falso, impostor, pérfido;
t e l e t a y t é l e t e , as, f. [TCXCTT)].
silva: texerunt, Casa., las selvas le proFortuito, accidental; V a n o ; Fest. InApul. Iniciación , consagración , expiategieron en su fuga. Portus ab I
cierto, poco seguro. — Temeraria queción.
el pu«arto eBtaba ,¡
réla, Ov., queja sin fundamento. TeT e l e t u s , í, m. [de T S U T Ó S = perdido del ábrego. Crotonis ossa
meraria frena, Mart., caballo indómito.
fecto*]. Tert. N o m b r e que Valentino
humus, Ov., la tierra ocultaba, eni
Haud temerartum est. Plaut., no es sin
dio á uno de sus Eones.
los Q
pojos do Crotón. Te*
fundamento
ó motivo.
Non sum tam
t c l i a m b u s , i, m . [voz hibr. comp.
itpidítátem suam, Cic, ocultar, diside -i'ko; — fin y iambus — y a m b o : se temeraríus nec audax, Mart., n o sov
mular B U S deseos. Tegere corrrmt
tan
insensato
ni
tan
audaz.
Temeraria
ent. versus). Verso que acaba eu pió
Hor. , guardar los secretos que so nos
tela, Ov., disparos hechos sin premediconfian. Innocentía tectí, Cic. escuda- yambo.
tación (á den donde den). Temeraria
t e l l c a r d í o s , ii, m . [de T É U - O C - ^
dos con nuestra inocencia. = Eq. Opeus us ratíóne, Nep., adoptando u u parperfecto y xapiia = corazón], Plin.
rio, contego. obdüco , velo , vestía ; tueor,
tido temerario , obrando precipitadaPiedra preciosa de color de corazou.
protego, defiendo.
mente,
sin consejo. Multer temeraria,
télífer, a, um [telum, fera], Sien t«r,
t c g u l a , <v , i. y m á s usado t e g u Ter., mujer inconsiderada, imprudente.
rjTio Htyg-a ¿ « T r i n a -*. <fl».<Vna
1 » , drum, t pl. [de tego]. Plaut., Cic.
Somnía temeraria, Tib., sueñus vanos.
J j * • t *Í» ó tí-tO«: Ta-*!»--. ; T»
«i ..
Th«r|.
Temeraria urbanitas, Sen., san..
(«mr--****^«**"-•*><-» V,.-. ( ^ « n n v ^ *-/, „*-;
eafmt fontis , Hirt., hacen galerías cubiertas hasta ol nacimiento de la farota.
Montis Oad
Luc,
cima de la montaña perdida entre las
nuboa. ó velada por I l
I ''rum
m noondida
entre los arbole!. Mili
..... Cees., los soldados drí''-ii']id< m á derecha ó «izquierda
i
i muro. /''••
-1 - Ov.,
oculto, secreto, teitinr, tectissí-
922
TEM
TEM
TEM
Claud, L a Temperancia, diosa. — Tempet e m p e r a m e n t n r a , t, n. [de tem''ande appellat pauperem, Plaut..
ries cozli, Ov., temperatura, clima. Ubi
algo busca el rico cuando con «tanta píru). Cic Temperamento, temperatura,
temperieu,
tumpttrt hu morque calor que,
blandura llama al pobre. = Eq. Inmezcla, proporción de diversas calidaOv,, cuando el agua y el calor ee ponen
fut, imprñderis, praseeps, cascus,
des en el cuerpo mixto; Complexión,
en equilibrio ó so combinan en justa
audax. incautus,
constitución, disposición proporcionada
proporción.
Temperies rnorum, Stat.,
t c m e r á t o r , óris, m. [detemír). délos humores; Cic Moderación, modo,
moderación en las costumbres.
Stat. Corruptor, seductor ; Modest. Faltérmino; Clima: Scrib. Consistencia. —
et in colore temperies, Pliu., hasta el
sario; Cod, Profanador, violador.
OráHbneíA habÜit mt tifdto letnhsrat
color presenta una justa mezcla.
t e m e r á t n s , «. um [part. p. de te- Cas., pronunció u n discurso lleno de
t e m p é r í u S [adv. comp. de temperí).
estudiada
reserva.
Sgregttnst
prinaipaA
tiempo, en buena sazón, con oporrnero). Liv. Violado, contaminado.
tus temperammttUM - Tac. condiciones tunidad. Cic.
teuiere [de T^fiTJpÜic = con audat e m p e r o , as, ávi, atum, ár-\
morales qne constituyen un buen príucia?], adv. Cic Temeraria, inconsidecipe. Ten,.
, Just. , tem- a. y n. [de tempus •=-; tiempo], Act.
rada, precipitadamente; Por acaso, por
Templar, ferrum, Plin.; preparar, comperatura suave, ó simplem. temperatura.
casualidad; Fácil, ligeramente. — Non
binar, disponer, componer, venenum,
temeré est, Ter., no es sin fundamento. Temperameni"iu tenere, Plin., guardarM a r t . , iiii:,uín(unt , Collijrunu . ••
Quám
saspe forte temeré eceníunt quas la debida moderación.
Plin.; dirigir, organizar, gobernar, ternon audeas optare, Ter., cuántas recej
ram. •
t, Hor., ratsm, > >v
t e m p e r a o s , tis [part. pres. de
se presentan por ei mismas (sin saber
res et instituto vitic, Cic ; templar (fig.),
tempero], Ter. Templado, moderado.
cómo) cosas que no se atrevería uno á
moderar,
amara
ledo risu , llor.; con— Temptrans famas, Ter., que mira por B U
esperar. Non ieinere nec casu, Cic. . no
tener, refrenar, reprimir, iras, Virg,;
reputación. Temperans rei, Ter., cuidafortuitamente ni por pura casualidad.
n. guardar la debida moderación, moTe níhil temfsre, níhil •",..,
factü-doso de sus bienes. Témptráns in ómderarse, contenerse, alícui reí
nibus, Cic., moderado en todo. Tem- re ó ab alíqua re, Plaut.. Virg., Salt, etc.
rum. Cíes., que til en nada obrarias liperans gandíí, Plin., que no se aban- (muy clás.) ; perdonar, no castigar, no
geramente, eu nada con imprudencia.
Non scribo hoc temeré, C i c , no escribo
hacer m a l , superátis hostt-bus, Cic, «ad
dona á la alegría, moderado en su gozo.
Non temeré est
sociis, Liv. — Arentta tempera/ arca,
esto sin intención.
teiuperantissímus, Cic
quod . . ., Plaut.. alguna causa hay para
teuiperanter [de temperans], adv. Virg., riega loa áridos campos. Temq u e , . . JHu loé terne re dteé httercésHt
perare aquam ignibus, llor., ó bath
Cic. Templada, parca, moderadamente;
Mart.j calentar el agua del baño. T-mquo * . . , Nep. , apañas pasó uu dia en
Con modestia. Tac teuiperantíüs,
perüre QÍvitáteS, Cic, dírifW, gobernar
el cual . . . Non temeré, Cass., con difiCíe,
los
Estados. Qui mart
cultad. Haud tejiere, Virg., no impune- t e n i p e r a a t i a . as, f. [d&temperans]*
peral, Hor., que gobierna, que daley.es
mente, t e m e r í u s , Att. ap. Non.
Ció. Templanza, moderación, continenal mar y á la tierra. Temperare ora
t c m e r í t a s , átis, f. [de temeré). cia ; Pliu. Dieta.
frenis, Hor., dirigir un caballo con el
Cic. Temeridad- inconsideración, liget e m p é r a t e [de tempero], adv. Vitr.
freno. Temperare annÓnami Suet., abaV, t e m p e r a n t e r . t e m p e r a t í ü s ,
reza, imprudencia, indiscreción. — Teratar los víveres, (reniut gui nótate temperal astrum, llor., el Genio que premerítas credendí, Tac., ligereza en CÍC, Issíme, Aug.
al astro del nacimiento. Temperare
t e m p e r a r í a , o»M, t [de tempero).
creer.
Cic. Mezcla, mixtura ; Cic, Estado, cons- maníbus, Liv., no pasar á [as via* d«
t t e m e r í t e r , adv. Att. V. tehecho. Temperare tingues , Liv., refretitución físioa; Cic., Liv. Gobierno,
m e r é en su primera acepción.
nar la lengua.
Temperan
t ténierítudo , tnis, f. Pacuv. V. gobernación; Cels., Cic Temperamento,
SaU., ser moderado en la victoria.
clima.— Temperatio asris. Cic, la meada
temerítas.
perore a laerimit, Virg., contener las
t e r n e r o , as, ávi, átum, are, a. [de ó mixtura de metal. Temperado civi- lágrimas. Temperare -risu., Liv., contemeré = inconsideradamente]. Violar, - tátis , C i c , Temperatío ordínum , Liv., tener la risa. Temperar'- dormiré, riaut,
constitución, organización de u n Estamanchar, profanar, ultrajar, th. .
resistir al sueño. Superfu 1
ii'peratum est. Liv. , a-u-iuis
do, las clases de u n Estado. Tem/púdicos, Ov. — Tem erare sacra hospii"'dicas, Cic, organización política pudieron contener el desbordándo«Ov., violar los sagrados derechos
la
alegría.
Templís deum temperatum
del
Estado.
Corporis
temperatio,
Cic,
de la hospitalidad.
i
. j inest, Liv-, so respetó á IOB témalo* de
cíiiti* rod'ius , Ov.. ofender á los oidos buena constitución del cuerpo. Est
los dioses. JsEgre temperatum tti quis ...
l.ujus eitii (emperatío, Cic, sirve de concon palabras obscenas. Temeráre ríutios venénis, Ov., envenenar las aguas trapeso á este inconveniente. F, r t6m- Liv., con dificultad se abi tu vi «arpo de ,..
Temperare acerbíta tem rttarum, ükc, áiüiuris,
Cic,
por
una
hábil
disde los rios. = l
contacificar el carácter, las costumbres. Tem, pollüo , coinquino , vítío, depráco,tribución del poder. 7W.,¡» ruf,,.«
perare ungues, Stat.. aguzar, afilar las
detürpo,
Cíe, ol clima. Temperatio calóris, Cic,
uñas.
Temperaré
a malej
t é m e t . Char., Front. V. t u m e t .
calor graduado.
abstenerse de violencias. = Eq. '"'"t-Cinctum , i, n. [forma proloug.,
t e m p c r a t l v u s , a, um [de tempero].
misáis, mitigo, temo; guberno, modt
dice Freund, de temam = u.iit*j, de
i'. Aur. Temperante (med.).
tego, administro) modum pono, eontinw,
donde abste
I 1 [or, Kl
t e m p e r a t o r , óris, m. [de tempero).cobibeo; abstiuío, parra.
vino. — T'-míti timor, Nov,, bebedor
i ic. Gobernador, director* Mart. El
t e m p e s t a s , atis, f. [Jo tsmpts*}.
terrible (quo hasta el misino vino le
Leg. XII. Tab.. Varr. Época del dia, BU
quo da el temple á los metales.
división 1 Varr. O o m o teuipéütllS («5*0)5
•ieue miedo).
t e m p e r a t u r a , as, f. [de tempiro],
Cic. i-.i tiempo, la estación; TemP 1
t teninibílis, e [de fe,uno), Caas. Vitr. Temperatura, mixtura, temple;
borrasca;
Virg- Abundancia, gran número
Despreciable.
Sen. Temperamento, complexión; Varr.
ó Qantidad; Ov. L a Tempestad, «liosa;
T e m n í t e s . ee , m. Cic. De la ciuEl clima.
La* Tcr-pcstades (cn pl.) llor., Ov.; El
dad de Temuo eu la Eólide.
t e m p e rn tus. a, um [part. p. de
temporal, tiempo bueno ó malo; Advertfuilio. /•. •'" [He temeré =-= incon- tempero). Cic. Templado, moderado;
sidad, desgracia, infortunio. — &Q '''"'
sideradamente]. Despreciar, menospreMezclarlo; Organiaado, puesto en estado
tío i poetarum fuit. l'laut., en
««quel tiempo, en aquella época flore
ciar, hacer poco caso de, desdeñar
de; Ccel. ap. Cic Administrado, gobercicron
los principales poetas. Futrí
ruáchii
11 or. — ,'•nado ; Hor. Que se priva ó abstiene de
Ítem, 9Q tempestáis uui crederenl • » •
tiam moníti et non f emite re ditos, Virg., (con ab y el abi.); Desinteresado. — ReSalí., hubo también por entonces quienes
escarmentad, aprended á ser justos y á
s easli temperátas, Vitr., climas temcreyeron . • . Multis tempestattbut haud
no despreciar á los dioses. Haud
plados , apacible»¡T» mt¡ ratas %n nut,
me euitquam Romee enlute magnw,
nendas manus ductor, T a c , je/e de una
Col., año de buena temperatura. 4-0fl
Salí., en m u c h o tiempo , durante mufuerza uo despreciable, bastante respe- no porque nos haga justos y moderachos años apenas tuvo K o m a un homtable. *= Eq. Parci fado, sperno, condos. Vim tempe/ átum di pvove/m
bro que se distinguiera por su virtud.
temno.
mu jus, Hor., los dioses aumentan la
Bona et certa tempestóte conscendere,
t e m o , ónis, m . [seg. Is. Vos. de
fuerza que se modera. Júrela tempérala,
Cic,, embarcarse con un temporal bueno
•JTfatov de l,7~Ti\i.i = estar]. Col. LanzaCat., prensas montadas ó puestas en
y seguro. Tempestas perf rígida, Cic,
de coche 6 carro; Traviesa, viga de
disposición de funcionar
Temperatura
temperatura m u y fria. Propter cim
traviesa; Juv. El carro; Stat. E l
orad'
C i c , estilo templado.
pestátis , Cic . por la violencia do la
carro de Bootes, los septentriones ; Dig.
Hoc multó j'.ir,'/ux est, tlltcd *em\ eratfus,
tempestad. In illa tempestáte horrlovi
Prestación (dinero que los que debian
Sen., en esto hay m á s valor, en aquello
Oattici advéntus, C i c , en aquel espansuplir el ejército de bisónos pagaban
m á s sabiduría, t e m p e r a t l s s í m u s ,
toso desastre de la invasión do los
por ellos).
Cic = Eq. Moderar us, modtCUS, tempeíjttlos.
t e m o o a r i u s , a, tím [de temo en
rans, modestus; benignut, latus, jucünt e m p e s t í v é [do tempestiva»], a°-T'
BU últ. acepc]. Dig. Lo que pertenece
dus, salübris, gratus.
Cic. A tieepo, en sazón oportu.ua, •»
á la prestación ó paga por los soldados
t t e m p e r á t u s , ús, m. fuetempirc].
propósito, t e m p e s t í v i i i s , Sor,
bisónos.
t e m p e s t i t i t a s , dtis, t. (do temArn. Abstinencia.
pgSthfUSf,
adv. Cic L a sazón, ^1 tiempo
tcnuíuaríns, íí, m. [de temo en su
t e m p é r i y t e m p ó r i [de tempus],
propio, oportuno; Plin., TemperKinento,
últ. acepc]. Dig. Eecaudador de la
adv. Cat. A tiempo, á propósito ;
complexión; Buena constitución, uuud,
tasa de loa bisónos.
Plaut. Pronto, corriendo. V. t e m p e ia. — TttmpéstistttiteM stow&ehi •
T e m p e , u. pl. ind., Liv., y
ríos.
lo* b*a<a*Bef tta,%ma**ttjnt
f T e m p e a , órum, n. pl. [Tip.Tr/),
t e m p e r i e s , éi,í. [de tempero], Plin.
TifiTria}. Sol. Tempe ^pequeña región
La mezcla ó mixtura; Temperie, clima
templado; Claud. Modf-raei «n , T n n muy amena en un valle de Tesalia);
plauza; Ov T«Jsm|»«T»m»nto, compl^iion ;
Virg. Lugares amenos, deliciosos.
temperhoélam,
Apu? L* «ceion
t, o. [de tempüro],
i el hi<arnro).
TEM
TfcN
t e m p e s t i v o [do tempestivu*], adv.
Plaut. A propósito.
t e m p e s t M u s , a , um. Cíe. Oportíiue ,
te, á propósito; ClC
1 año,
. Tac.
i, larga, de «mucha dura. — Te¡
, lluvias oportunas, que
> sa/on, / •
i un dia faoestiva,
Liv., «
«instancias ó a c o m o d a d o á ellas. Si teu
/í. ..
Col., si es t i e m p o o p o r t u n o , si el m o monto
os favorable . . .
Tempestivas
fructus.
C í e , fruto m a d u r o , s a z o n a d o .
Tempestiva
viro, H o r . , doncella casadera
í homo,
l'lin.. h o m b r e
•quo t o d o lo h a c e á e u d e b i d o t i e m p o .
Tempes'ira
/unus, Virg,, p i n o q u e y a n o
Crece m á s , q u e y a es t i e m p o d o cortar.
tempestlvior, Gell. == Bq. r
mu'fj
ts, opportunus
>dus,
, idoneus,
TEN
Suceso, acaecimiento; Varr. Tiempo de
un \
* íitidad de una atiaba;
Varr. Parto del Cielo. — Id tempus 6
1
io.. e n t o n c e s . Ad hoe
C i c , hasta el p r e s e n t e .1
por <-iei | i 11,-i;,ii «. Pro tem, Cees., s e g ú n las circunstancias d e l
t i e m p o . De tempóre,
Cíes. , t e m p r a n o .
Ex tempóre, Cic,, d e r e p e n t e , i n m e d i a t a m e n t e . In om
C i c , para
siempre.
Post tempus,
Plaut., tarde.
Te,,, puré, in tem],ore, C Í C , Ter
tempus,
tempus,
l'laut., á tiempo.
t e m t o r . oris, m . [de temno].. Sen.
tr. Menospreciados V. t e m p t o r .
t e m u l e n t e r [de temulsnttte], adv.
Col, C o m o un borracho.
t e m u l e n t i a , as, í. [de temulentut],
Plin. L a embriaguez.
t é o i ü l e n t u s , a . um [de tenietum,
aeg. Vos.]. Cic. Ebrio, embriagado;
Apul. Saturado, empapado, t e m u l e i i I IOI*.
Sid.
? t e m u n r * ü l u s , •', m . [dim. de temo).
Not. Tir. Timón pequeño,
ten*. Plaut., en lugar de t e ñ e
923
tes ó e n acción d e súplica 4 los diput a d o s y al ejército.
Tendere insíflías
Salí., p o n e r a s e c h a n z a s á u n o ,
armarle u n a e m b o s c a d a .
Temiere
rursum ex acíe in Capitolio, Sil., dirigí M e
del c a m p o ¿le batalla al O a p u
dere iter ad naves, Yirg,, e n c a m i n a r » *
al f o n d e a d e r o , á las
embarcaci
Sursum
tendit pal
«crece la ct
pa.
Dextera
(via.
• tendit, Virg., el c a m i n o de 1. d e
r e c h a q u e se extiende bajo los ti
de Pluton.
Tendere
ad
. Ov.
seguir la carrera del foro.
¡Ia
tendit dicrllere nodos,
V i r g , h a c e esfuerzos p o r desatar aquellos n u d o s (los
d e las serpientes q u e le tenien aprisionado).
','
-ere fendimus,
Quint..
lo-que t r a t a m o s d e efectuar ó realizar.
Vasto certamíne
tendunt, Virg.. h a c e n
esfuerzos prodigiosos p o r resistir.
Neguicquam
contra
Miccíóne
et
Xenocllde
tendentíhus. Liv., á pesar d e los esfuerzos q u o hacían en coutrario M i c c i ó n y
Xenoclides.
Qui sub
tallo tender ent
mercatóres.
Caes., los m e r c a d e r e s
que
estaban a c a m p a d o s al. pié d e la trinchera, ¡lie fe,idei,,,t AehXÜeS, Virg.. aquí
estaban las tiendas d e A q u i l e s ó aquí
a c a m p a b a Aquiles.
TemlP.re iter
Virg., seguir su viaje (por m a r ) .
Tendere a,l if/'/ñru, \,'w.. aspirar á cosas
m á s altas. = E q . Dilato, explico,
extendo, porpígo, dis'endo ; eo, peryo, iter
spe do, respiclo •
certo. nitor, insto, urgeo.
•j* t e m p e s t u o s o s , ". um [de tem! Sid. Tempestuoso (met.).
(teñe). Ten' osculetur, verbero:
Plaut.,
f t e m p e s t n s , a, um, Fest. v. t e m ¿que á tí te bese, bribón?
pestítns.
t e m p e s t n s , ütis, f. (de teriij. |. t e n a c e s , m . pl. Plín., t-enáeía,
n. pl. Plin. [de tenax?]. (V) Pedículos (de
Varr. Kl último raomente en que so refrutos y plantas); Plin. Cuerdas, atañí,, a los augurios.
duras.
t t e m p l a H s , £ [de templum]. Auct.
t t e n a e t a , (ts, i. [do tenax]. Enn.
Lira. Perteneciente a los templos,
Tenacidad (de un caballo que no obe[de templum], adv.
1 t e m jila! ¡ m
dece al freno, ni á la espuela); Tenacit l e u flor, dris, m. [de tendo], Apul.
Tert. D e templo en templo.
dad, porfía,
Tensí
«i (físico).
t e m p l u m , *", n. [voz etrusca seg.
t e n a e í t a s . dtis, f. [de tenax]. Cic. r t e n é b é l l a ? , árum, i. pl., Mamert.,
Vos.}. Cic. Templo consagrado á la
Tenacidad,
firmeza,
fuerza,
perseverandivinidad; Varr. Lugar exento, descudím. de
cia en apretar ó retener una cosa; Liv.
bierto por todas partes, notado y cont e n e b r » , árum, f. pl. [de te. neo,
«ia, mezquindad, tacañería.
sagrado por los augures con cierta
aeg. Facciol.]. Cic Tinieblas , oscurit e n a C l t e r [de tenax], adv. V. M a x . dad ; L a noche ; Ignorancia, olvido; Per«muías; Lugar dondo se tenia el senado ;
Eirmo, fuertemente; Ov. Pertinaz, obsVirg. El sepulcro; Vitr. Madero atraturbación, confusión; Salí. Calabozo,
tinamente. t e n a e i s s í m é . Apul.
ído sobro la tablazón que sostiene
prisión oscura; Cat. Escondite, escont íéliaCÜluOl, i, n. [de tenax). Ter. drijo ; Hor. El infierno; Ov. L a ceel tejado; L a iglesia. — Mentís iMaur.
Cuerda
cou
que
se
ata
ó
aprieta
Luer., los secretos del alma. Templa
guera; Plaut. Deliquio de ánimo, de
;
algo.
''im mundi,
fuerzas; L a muerte; Cic Turbuleí
Lucr., Jovis, E n n . , el cielo.
T
t e n a x , ácis [de teneo). Virg. Q u e
revueltas, guerras intestinas; Cíc TrisAcherusta, E u n . , L u c r . , los infiernos.
tiene ó aprieta fuertemente; Ov. Consteza, disgusto. —
E n sing. f Apul.
Templa Neptunio, Plaut., el mar. Templa
tante, durable, firme; Suet. Obstinado,
Lampr.
Tenebras. Plin. , la nube ó
ai, Lucr., el paladar.
porfiado; Ov. Inflexible, inrplacable;
catarata de los ojos. Tenebrtú reiput é m p o r a , n. pl. (más frec que temTer. Avaro; Liv. Remiso, receloso;
publíCas, Cic, turbaciones de la repúpus sing.). Cels.. Virg. Sien, sienes;
Virg. Glutinoso, viscoso. — Equus teblica. Tettíbras mihi sunt, C i c , n a d a v e o
La cabeza. — Moveré tempus, Cat., menear nax, Liv., caballo duro de boca, Tenax
in tén\
ó entiendo. Aítátern, úitam
la Cabeza. Tria témpora, Prop., las tres
agere, Plin. j., pssar su vida, sus días
mii jurís, Col., tenaz en mantener sus
qui facial breves
en la oscuridad. Somnus
cabezas (de Caco). Tem
¡[¡ere,
fueros. Tenaxproposití, Hor., constante
fe?i«6/*aSjMart,; s u e u o q u e abrevie,que b a Prop.. afeitarse la cara, darse con afeite.
e n s u propósito.
Tenacissimus discipliTémpora
cingire
uujrto, Virg., c o r o n a r
las_ sienes de mirto. TernpSra víncíre.
corona, Hor.. coronarse la frente.
t e m p b r a l i s , f [deríWíjy*¿s=:tiempol.
T a c Temporal, que dura cierto tiempo;
Varr. Que denota tiempo (gram.).— Te/.tt&erbia, Prisc, adverbios de
tiempo.
t e m p o r a l is. e [de tempus — sien].
Veg. De las sienes.
t t e m p o r a l i z a s , átis, i. [de temporalis], Tert. L a sazón del tiempo; D u ración, limitada.
t temporaliter
[de i
adv. Tert. Temporalrneuto.
de
nes, Plin. j., exactísimo o b s e r v a d o r
la disciplina, d e las leyes. Tenax
hederá arbórem
implicat, Catull-, la hiedra
tenaz e n v u e l v e al á r b o l , le aprisiona.
ac tenácí, C i c , hijo
Filíus patre parco
d e familia c u y o p a d r e es a v a r o y d u r o
(paTa, dar).
'Pencxx o.micitiárum , V e U . .
constante c n sus amistades.
Tenax ñI 'v., fidelidad inquebrantable.
Te¡ tttorbi, Suet., e n f e r m e d a d e s tenaces , obstinadas. Pondere
ten&eíor
cis, Liv-, n a v e q u e tiene m a y o r estabilidad c o n la carga. Olebis ti solum, l'lin., sucio c u y o s terrones tienen m u c h a
cousistencia, están
muy
fuertemente adheridos. =
E q . Hasrens,
adhásrens, cix separabilis ¡ parcas, áuru ,
avárus;
obstinatus, pertínax,
Tenebras
resolvere,
g a corta la n o c h e .
Virg., disipar las tinieblas.
Vitam in
tenebris tr atiere, Virg., p a s a r la ví'-la e n
la oscuridad. Tenebras persequi. Plaut,,
b u s c a r la m u e r t e , suicidarse. Ad extre*
Hebras,
P r o p . , hasta la m u e r t e .
Obductre tenebras rebus clarissimis, C i c ,
oscurecer las cosas m á s claras.
Quas
jaeerent omnía in tenebris, nisi . . ., C i c .
todo lo cual yacería eh el olvido á no
se*4 porque ... 0 tenebras, o lutuml Cic,
I o el m á s vil y despreciable ue los
hombres!
t t e n é b r á r t n S , a, um [detenebras],
"N op. Oscuro, desconocido.
t e n e b r a t i ' o , onis, f. [de tenebro],
T temperan eam , i, n. £de tempoC. Anr. Ofuscamiento (de la vista).
f t e n e b r e s e o , ís, ere, n-, Hier., y
»]. Hier. Lluvias de la primaT e u c t é r i , orum, m. pl. Qsat\. Puevera.
t t e n e b r i O O . as, are, n. [de teneblos de Alemania.
t t e m p o r á n e a s , a, un, [de Ittitpus.
bra).
Tert. Oscurecerse, cubrirse de
t e n d i e ü l a , as, i. [do tendo). Cic
lat. de la decad.]. Hier. Tempestivo,
tinieblas.
Lazo, trampa, red para cazar aves ¡5
oportuno.
t e n e b r í e o r , áris, dep. Onora. lat,
fieras; Sen. Percha para colgar vesti[de ttmpsrnrius],
i t e m p o r ñ r Te
d o s . — Tendiculas litterárum, C i c , r o d e o s
gr. C o m o t e n e b r í e o .
a«trv. Salv. Por cierto tiempo.
capciosos d e palabras.
t t e n é b r í e ó s i t a s , átis, f. [de tet e m p o r a r i o s , a. um [de tempus).
t e n d o , ÍS, tetendi, tensum. 6 tentum,
nebrifósus], C. Aur. Oscuridad (de la
Xep. L o que no dura sino cierto tiempo,
-.. y n , [de•civvoi eól.poi TB£V<»]. T e n - vista).
acomodado al tiempo; Sen. Mudable,
der, desplegar, d e s e n v o l v e r ,
extender,
t é n e b r i e ó s u s , a, um [de tenebvi*
inconstante,
arcum, Virg.. chordam,
Plaut., retís
cus). Cíc Tenebroso, oscuro; Oculto,
t t e m p a r á t l m [de tempus .• lat. ecl.], cui, Prop., vela Notí, Virg., manas
ad
difícil, escondido.—'Tenebrieósapopina,
aliquein, Cees, ( m u y clás. y se dice t a m adv. Tert. Según los tiempos.
Cic, taberna oscura. Tenebricósa:
bién e n el fig.); n. m a r c h a r á, ir. dirit e m p o r i , t e m p ó r í i i s . V. t e m diñes, Cic, liviandades vergonzosas,
girse, e n c a m i n a r s e , Venusíum , C i c , in
peri, teuiperíns.
t e n c b r i e o s Í K S Í a i u s , Cic.
porticnsn Licios, Plin., od asdes, H o r . ;
r t e u i p t o r y t e m t o r , órii, m . [de
t e n e b r í e i i S , a, um [de tenSbrce:
tener tal ó cual objeto (fig.), dirigirse,
temno). Sen. Despreciador, menospree n c a m i n a r s e , á, alii al
m u y rar.]. Cic Oscuro, sombrío. — Tcoiador.
Romanan',
Liv.; pelear, c o m b a t i r , lu'••. vestís, Tert., vestido de color ost e m p u s , Óris, u. (de tepor, seg. Is. char, resistir, magna vi, Salí. —
Tendere
curo.
. líor., t e m p l a r la lira. 4d legaVOB.J. Cíe. Tiempo, espacio, intervalo;
f t e n e b r i u , ffnis, m . [do ten*
tos atque exercítum tuppt'x
Sazón, ocasión, oportunidad; El siglo;
ant. á- la ép. clás.]. Varr. Bribón, quf
-
hnv»
*-*•*•• til
«larirí-írl :
Vari
I '
924
TEN
TEN
TEN
( e n l i g o , inis, f. [de tentó], Mart
El prurito, ó estímulo de torpeza.
Afeminado, delicado, voluptuoso. — Tehuve de la luz , que apetece la oscuriñera alvus, Cels., vientre corriente. A
dad.
t e n e b r o , as, are [de tenebras). Apul. tenero, a tener is unguícülís, C i c , desde
t e a t í p e l l i u m , SV, n. [tendo, pellis],
niño, desde la infancia ó puericia. TeOscurecer, cubrir de tinieblas.
Kest. H o r m a de zapatero; Fest., cost t e n e b r ó s é [de tenebrósus], adv. neriore animo esse, C i c , ser de u n j*o- mético para quitar las arrugas del cutis.
razon ó carácter m u y sensible. Teneros
t e n t ó , as, áei, átum, are, a. [intens.
Macr. Tenebrosa, oscuramente.
plantas (refiriéndose á personas), Virg.,
de teneo: V. est. pal.]. Tentar, tocar,
t t e n e b r ó s i t a s , átis, f. [de tetiepies delicados. Est untura in anXmit
palpar,
alíquid maníbus, Ov., caput in
brosus]. Arn. Tinieblas, oscuridad.
teneruut quiddam, Cic, hay en el coratenebris, Phaedr. ; pulsar, cenas, < )v. ¡
t e n e b r Ó S U S , a, um [de tenebras]. zón cierta sensibilidad natural. Teñeasediar, atacar, urbem, munitiónes, Liv.,
Cic. Tenebroso, oscuro ; Prud. Ciego.
rióres anni, Pliu. j., la primera edad,
Britanniaiu, Suet.; tantear, sondear.
t e n e b r o s i o r , Tert. -issinius, Cic.
la infancia, tenerríiiuis, Ov. = E q .
probar, ensayar, experimentar,
T e n e d í u S , a, um [deTenedos). Cic.
Tactu cedens, uto'lis, tractabílis, jlexibiprudentiam, Cic, iter per jirocínciam,
D e la isla de Tenedos. Tenedía secüUs, facílis, lentus.
Caes., fortünam belli, id.; tentar, tratar
ris, Cic, justicia severa y pronta (alu( e n e r a s e n , is, ere [de tener). Vde ganar, solicitar, seducir, ánimos podiendo al rigor del legislador Tenes).
tenereseo.
pulttrtitiu. Salí., alíquem proañssis, Tac
T e n e d o s , i, f. "Virg. Tenedos, isla
t e n e r e [de tener] , adv. Petr. Tier— Tentare acíem pugionum, Suet., exadel m a r Egeo.
na, blanda, delicadamente, t e n e r í a s ,
minar la punta de los puñales. Morbo
t e a e l l ü l u s , a, um [dim. de teneltentári, Cic, ser atacado de uua enPetr. - e r r í m e , Plin.
lus). Cat. M u y tiernecito.
fermedad.
Vina t ent ant capul, Plin.,
t e n e r e s c o , ís, ere, n. [de tener],
t é n e l l u s , a, um [dim. de tener],
los vinos se suben á la cabeza. Alicüjus
Plin. Enternecerse, ablandarse.
Plaut. Tiernecito, delicadito. — Ténellus
t e a e r í t a s , atis, f. [de tener). Cic. tentare tcientíam, Cic, poner á prueba
vultus, Stat., carita de niño.
la ciencia de alguno. Tentare poUtce
Terneza, calidad de lo que es tierno ó
t e n e o , es, üi, tentum, ere [de TSÍVUJ
chordas, Ov., preludiar en un instrublando; (met.) Cic, Vitr. Blandura, de= tender, seg. Vos., quia tenéndo, dice, licadeza.
mento de cuerda. Tentare adttus, Virg.,
luanas nervi tendüntur]. Tener, aiiquid
t t e n e r í t e r [de tener], adv. Charis. examinar la entrada. Tentare perieulum,
dextra, Ov., cíbum ore, Phaedr., aliquem
Cic.. arrostrar u n peligro. Tentare carv. tenere.
sinu ó in sinu, Ov.; retener, mantener,
mina. Hor., ensayarse en componer vert e n e r i l u d o , inis, f. [de tener).
conservar, agri aquam diu, Pall. ; guarsos. Tentábala, spiráret an non, Plaut.,
Varr.
V.
te
n
e
r
i
t
a
s
.
Suet.
E
d
a
d
dar, defender, Capitolia celsa, Virg.;
m e aseguraba de si respiraba ó no. <¿nid
tierna.
contener, retener, detener, manus, Ov.,
aliud hoc judicío tentátur, nisi ut . . ,
t e n e r o s í t a s , atis, f. [de tener).
ventrem, Cela.; saber, concebir, enten-.
Cic, ¿qué otra cosa se pretende cou
der, comprender, aiiquid, C i c , cuneta, Venant. L a tierna edad.
este proceso, sino . . . Tentare tribunos
Hor., quorsum hasc tendant, Plaut.; ret e n e r ü l u s , a, um. Prop. D i m . do
de fuyas societáte, Suet., tratar de agresistir á, dominar . dolórem , somnum,
gar
los tribunos á su fuga. Tentaré
tener.
C i c ; reprimir, cupiditáles. risum, C i c ;
rempubíícam exsul, Cic, atacar á la ret e n e s m o d e s , is, adj. [7ziizatj.ihór)<,]*
n. estar en u n punto, hallarse situado,
pública desde el destierro. -= Eq. Tan*
Th. Prisc Semejante al tenesmo.
fijo en u n lugar, encontrarse en, Iranái,
t e n e s i n u s , i, ru. [Tsiv = jfj.óc], Cels. gendo exploro, manu tructo; guaro¡ exqua déficit ignis, Virg.; mantenerse,
perior,
perieulum facía, periclitar', agre*
E l tenesmo ó pujo de sangre
continuar, durar, subsistir, imber per
díor, conor, molíor ; irrito, provoco.
ténilís, e, adj. [de tentó]. Glos.
noctem totam, Liv., consuétüdo, Quint.
t e n t o r , oris, m. [de tentó], Inscr,
arab. lat. Q u e puede ser tenido ; Glos.
— (¿uum radicem ore teneret, Cic, c o m o Isid. Q u e puede tener.
El que aparejaba los caballos y íos
tuviese una raiz en la boca. Tenere
t Ténit«ae, árum, f. pl. [de teneo]. ponia al carro en el circo; Prisc. El
id. ocülís ac maníbus, C i c , tener Fest. Las Parcas.
que tiende, extiende ó pono tirante.
una cosa ante los ojos, y palparla con
( e n l o r i ó l o ni, i, n. [dim. do tent teiiivi. Pret. ant. de ( é n e o . Char.
las manos. Tenere procincíam a prasdotoríura). Hirt. Tienda, barraca pequeña.
t e n o r , óris. m . [de teneo]. Ov. M o ntbus lt'>éram, Cic, tener á cubierto de vimiento continuo, seguido ; Cic TeteiltÓri'uul, íí, n. [de tendo). Suet.
los piratas una provincia. Tenere sutnTienda de campaña.
nor, sórie, continuación, orden seguido ;
•mam imperii, Ca;s., tener la autoridad
I e n t o n o s , a, um [do tentoriuin].
Quint. Acento; Aire, tono, modales.
suprema. Te tenet (habí, de la pose— Tenor legis, Dig., el tenor de la ley. Treb. L o que concierne á las tienda»*
sión del objeto a m a d o ) , Tib. , posee tu
de
campaña.
y. ñor justi, Claud., culto de la justicia.
corazón, (¿ui tenent (se ent. rem put e n t r i x , icis, f. [de tentor], Priac
I'n<, tendré, Cic , Liv., de seguida, sin
blicara), Cic, los que gobiernan el Es- interrupción.
L a ijue tiende.
tado, los que están al frente de los net e n s a ó t h e n s a , a-, i. [a tendeado, t e n t u m , i, n. [de tendo], Flor. Tiengocios públicos. Cur sum non '•
da
de campaña.
seg. Jul. Scalig., quia ante tensas lora
no so detuvo, continuó su marcha.
teiltñrus, a, um [part. f. do !<
tenderentur). Fest. Las andas en (¡ue
re iter quo, Virg., dirigirse á algún se llevaban las estatuas de los dioses;
Claud. Q u e tendrá.
puuto. Tenere portus, Ov,, arribar al
l e n l n s , a, um [part. p. de tonto],
Titin. Carro, coche, carruaje.
púárto. Tenere regionem, Liv., penetrar
Ainm.
Detenido, retenido; Ulp. Poseído.
? t e n s a r í u s , íi, m . [de tensa]. Att.
en una comarca, ocuparla. Teneri non
V . el sig.
El que enjaeza un caballo.
jedüi quin.. ., C i c , no he podido m e t e n t u s , ÍÍ, um [part. p. de ten
f l e u s ; bilis. e[de tendo). Q u e puede
nos de ...s Tenere dextrum cornu, Liv.,
ponerse tirante. Tensíbíle, Cass.. instru- Lucr. Tendido, extendido, estirado; Eemandar el ala derecha. Si libídines te- mento de cuerdas.
pleto ; Priap. Tieso, estirado. V. el ant.
\t omnia*, Cic, si en todo reinara
T e n t y r l t » , árum, ni. pl. Plin. T i t e n s í o , onis, f. [de tendo]* Vitr.
la pasión. Tenere argumento
tiritas, los ciudadanos de la isla y ciuTensión ó dilatación de alguna cosa;
alicüjus, C i c , tener las pruebas del de- H y g . Acción de envergar; Veg. Condad de Tentira.
lito de alguno. Tenere se toco, Cic,
T e u f y r i t i e i i s , a, urn- -Plin. Do 1»
tracción de los miembros.
mantenerse en su sitio. Teneri de vi,
isla ó ciudad de Tentara,
t e n s ü r a , ce, f. Veg. C o m o t e n s i o
San., ser convencido de una violencia.
t é n u a l n lis , e [de temió], C Aur.
eu su primera y segunda acopcion; T h .
'Teneri alicüjus dominátu, imperio, Cic,
Q u e atenúa, que disminuye.
Prisc C o m o t e n t i g o .
estar bajo el imperio ó potestad de alt e n u a f í m [de tenüo], adv. Apic. Ent e n s u s , a, um [part. p. de tendo].
guno. 'Teneri obsídíóne, Virg., estar blo- Quint. Tendido, extendido, estirado,
cogiéndose.
queado. Teneri voto, Cic, estar oblit e n n a t o s , a. um [part. p. de tenüo].
dilatado; Sid. Q u e se extiende hacia.
gado á cumplir u n voto. Teneri metu,
T a c Adelgazado, sutil, oxienuado. — Lut e n s í o r , Quint.
Liv,, estar lleno de miedo. Teneri tus
t e n t a b ñ u i l u s , a, um [de tentó). Liv. na te.nuata, Ov., la luna cn menguante*.
euum, Cic, mantener su derecho, ha? t e n u e s e e n s , tit [da tenüis). CenQ u e tienta por todas partes con la m a n o .
cerle respetar. Tenere famam sine labe,
• e n l a m e n , tnis, n. [de tentó]. U v . sor. Q u e mengua.
Ov., conservar su reputación sin tacha.
( e n n Í a r u i s , a, um
[de t-•-•
V . t e n t a m e n t u a i ; Ov. Tentativa de
Tenere modum fruendas voluptátit, Cic, seducción (á una mujer).
Inscr. Q u e trabaja en telas m u y delser moderado en el uso de los placeres.
gadas.
t e n t a m e n t u m . í, n., Virg., y t e n Tenere propositara, Cffis., ejecutar u n
t é n u í e ü l u s , a, um [dim. de tenuit].
tñ m e n t a , orum, n. pl. [de tentó). Virg.
plan. Q,uod nunc quoque tenet nonti ... T a c Experiencia, ensayo, tentativa; Hier. Cic. M u y tónue.
Liv.. nombre que se ha conservado hast é n ü í s , e [de reívu* -as extender],
Tentación.
ta hoy. Tenet fama... (inf.), Liv., se
Cic Tenue, sutil, delgado, delicado,
t C U t á t l O , ónís, í. [de tentó). Liv.
cuenta, se dice que. . . De tenente, Perv. Tentativa, experimento, prueba. — TeuPoco considerable; Pequeño. corto,
Ven., de seguida, sin interrupción, (¿ui tatío morbi, Cic, nuevo acceso de una
A g u d o , ingenioso; Flaco, débil ¡ De
teneant (ea loca), hominesne, ferasne, enfermedad; Tert., Arn. Tentación.
baja condición; Pobre; Claro, limpie
Virg., por quiéu está ocupado aquel
(h. de un líquido); Hor. tíStrecho
t e n t á t o r , óris, m . [de tentó], llor.
país, si por hombres ó porfieras.*=**s
profundo;
Cic. Sencillo, sin adomoi
Tentador, el que solicita (á una muj^r);
E q . Habeo, retineo, imperio, ditióne re- Hier. Tentador (el diablo;. Tentátor
(b. del estilo); Mezquino; Mart. I
gó ; obtineo, occüpo, possidto; delineo, Lianas, Hor., amante temerario de Diana.
leve, — Tenuit aqua, i'.v., poca amia.
moror ¡ supprímo, reprimo, cohibep, comTenüis ocies. T a c , y Tenue agmen, Liv.,
t e n t a t u s , «, um [part. p. de tentó].
pesco ; servo, retineo, etc
formación (de loldados] de j.
Caes., SaU. Probado, experimentado;
t e n e r , a, um [de tép-nv = tierno,
Tenues anínas, Ov., almas «ain cuerpo.
Salí., T a c Tanteado, solicitado, rogado;
por metat.]. Cic. Tierno . blando , fleTenuittírua valetüdo, Cas., m u y poca
Liv. Q u e se ha tratado de seducir, de
pftlljii
T***iíi» it"t'l O v
«.•«•nt» fio» Tf*
xible; Lucr., Virg. Sutil, ligero (h. del l 00**i mp*r¡ '"v. Kwp Atuendo
aire), sin fuerza; Ov., Stat. Dulce, ligero
(h. del sueño); Cic Tierno, sensible,
auioroao; Ov., Sen. Pudibundo; J^v^n ;
TEP,
TEP
TER
02;")
bra). Fulg. Polvo sacado ó producido
t e p e s e o , is, püt, tre, n. [inc. de
por la barrena.
\ enlr á ponerse tibio, calentarse an p< •• •
terebrado.
sentís, Cic ; irse enfriando (rar.), perder Col. v. terébralos, 2°.; Vitr.
«muro débil, de poca resistencia. Tenuit
el
calor,
calix,
Mart.,
calmarse
(fig.).
sojero hecho con la barrena.
t .
mida frugal. Tenue pasegarse, mentes, Luc. = Eq. Tepére int t e r e b r a t o r . óris, m. [<'e tere\-í Ucr., corto patrimonio.
lutfio\culórem paulátim rebro]. Gloas. gr. lat. Fl que taladra ó
Team* opum, Sil., de pocos recursos,
ii' ítto, di • rvesco.
barrena.
, Tac., pérdida
t e p h r i a s , ce m . [te<ppía?]. Plin. Est e r e b r á t u s , a, um [part. p. de
considerable. Q«" tenuiores cum
pecie
de
m
á
r
m
o
l
de
color
de
ceniza.
terebro], Vitr. Barrenado, taladra
., •
puta
? t e p h r í n n , íí, n. [téíppiovj. Cels.
t e r e b r a tus. üs. m. [de terebr J.
ciudadanos de bis clases j
Especie de colirio.
Scrib. L a acción de barrenar.
: >a con loa
1
t
e
p
h
r
í
t
i
s
,
idis,
f
.
[
•
t
t
f
p
t
T
t
*
;
]
*
-P-»»
t e r e b r o , as, avi, atum, are, a. [de
nobles, tn tenuissimit ¡
Cic.,
Especie de piedra preciosa.
terebra = barrenoj. Horadar. pasar,
i r-ao en las m á s pequeñas cosaB,
•= Eq. Subttlis, •• • •
' • dis; tyau- t e p í d á r í u m , íi, n. [de tepidarius], agujerear, taladrar, ossa capitis, Liv.,
vites. Gol., t'UTum, Ov.; (fig.) sondear
cus, parvus, exiguus, minütus, angüstus i Vitr. Baño de agua tibia; El vaso que
como con un barreno, tratar de ingeleéis , ru eu •••. a
Uu ;, acer,contiene el agua.
t
e
p
í
d
á
r
í
u
s
.
a,
um
[de
tepidus).
rirse,
explorar, alíquis, Plaut. ; rascar,
teiiiulfis, rn-1, f. [de tenuit: muy
Vitr., Inscr. Q u e contiene a¡?ua tibia,
«ultiescarbar (como para i
ttileza, delgadez;
mas migajas), salinum
Pers. =
,\ gudeza, i • genio ¡ i ndig
brersa; donde se toman los baños tibios.
tepifle
[de
tepidus),
adv.
Col.
TibiaEq. Terebra pertündo; btandt
i
i . . i
•, L estado crismente, con algún calor; Aug. Tibia,
no, quoerendo ext íi mío, instoridoet
talino. /'-•..., at crurum, Phoadr., delgafríamente, con poca fuerza, tepitfius,
blandiendo pertento.
dez de las piernas ó piernas delgadas
Plin.
i
s
s
í
m
e
,
A
u
g
.
t t é r e b r o m , i, n. [de tero]. Hier.
, i,;ii«i. de un cien o). T
itUnie,
Taladro, barreno.
«PUn., pobreza de la sangre, Venuii ts lini, t e p t d o , as, are [de tepidus). Plin,
Entibiar,
calentar
un
poco.
t e r e d o , inis, f. [-repT(8 •'•-]. Plin.
Pliu., finura del lino. Tenuit as aÜrit,
Carcoma; Col. Polilla.
Sen., aire delgado, sutil. Tenuitas <<,-<•- t é p í d u s , o, um [de tepeo], Lucr,
Tibio, templado ; Ov. .Remiso, lánguido,
T e r e i d e s , os, m. Ov. Itis, hijo de
rii, Cic, escasez, pobreza del erario.
Tereo.
Verborum tenuitas, Cic, finura, «sutileza perezoso; Que se enfria, que va perdiendo
el
calor,
t
e
p
í
d
í
o
r
,
Plin.
-i.sT e r e n s i s , íí, f. [de fero]. Arn. Diodel estilo.
sa que presidia al trillar las mieses.
t e n u í t e r [de tenüis], adv. Cses. Su- NÍUIUS, Plin. j.
T e r e u t i a n u s , a, um [de Terentius].
t e p o r . óris, m . [de tepeo]* Cic Catil, delicadamente (h. de un tejido)
lor templado, moderado; Tac. Tibieza,
Cic Del poeta Terencio.
Poco, escasamento; Con agudeza; Pobrelentitud • Enfriamiento, resfriameuto.
mente, t e n u i ü s , - i s s i m é , Cíc
Tereutianus
H a u rus. Sid.
— Arbdres tepórum, Plin., árboles de
t e n ü o , as, áci, átum, are, a. [de
Terenciano Mauro, africano, gramátenüis = tenue]. Adelgazar, extenuar, climas cálidos, In tepóre, Plin., en los tico.
disminuir, enflaquecer, alíquid, Virg., países cálidos.
Terentini, ludii&eterentínux]. Aus.
t e p o r a t u s , a, um [part. p. dé teOv., Son., etc. —
Tenuáre Jtumina per
Juegos seculares que so celebraban en la
mullos rivos, Ov., desangrar, dividir los póro). Plin. Templado, tibio.
plaza
del campo .Marcio.
t e p ó r o . us. atum, are [de tepor).
rios en muchos arroyos. Tenuatus in
T e r e n t í n u s , a, um [de Terentus].
tur ras, Ov., volatilizado, desvanecido, Dracout. Hacer calentar, entibiar.
Liv. L o que pertenece á Terento, plaza
t e p o r u s , a, um [de tepor). A u s .
convertido en airo sutil. Tenuáre trum,
en el campo de M a r t e . — Terentínus luTibio, algo caliente.
Ov., suavizar, templar la ira. Tenuáre
dus, Aus., los juegos seculares. V. T e t e p ü l a aqua [de tepéo]. Front. A g u a
gesta tanti ciri enumerando, Pacat., rerentini.
algo caliente.
bajar, empequeñecer los hechos de u n
T e r e n t i u s , íi, m. Cíc Terencio,
t e r [de tres], adv. Cic Tres veces. -—
varón tan grande refiriéndolos. Dicite,
africano, poeta cómico latino.
Ter amplus Genjon, Hor. x el gigante de
it in antro,
T
e r e n t i u s S e a u r u s , m . G-ell, Telos tres cuerpos, Gerion. Ter quatuor,
Prbp., decidme, en qué antro urdisteis
rencio Escauro, gramático.
Cic, tres veces cuatro. Sirve para dejuntos la fina trama de vuestros versos.
T
e r e n t u s , i, m . V . M a x . Teren=-*. E o .
Tenuem fació, minüo. imminüo, signar un número indeterminado (cien
to , plaza en el campo de Marte en
veces, mil veces, repetidas veces). Bis
extenuó, rarefado; polio, expolio, excSlo,
terque, Hor., Ov. Éisque terque, Mart., donde se celebraban los juegos secuiasvigo.
Ter et qua/er, Ov., Terque quaterque, lares.
t e n u s [de TáXoc* = fin., seg. Vos.].
Virg., muchísimas veces, l'er felix, Ov., t e r e s , etis, [de tero*]. Liv. Redondo,
Prep. que casi siempre se pospone á su
m u y feliz. Terque quaterque beáti, Virg., cilindrico.— Teres puer, Hor., joven bien
caso, y ordinariam. lleva abi. si el n o m hecho. Teres oratio, Cic, discurso igual,
bre es sing., ó genit cuando es pl., si mil y mil veces dichosos aquellos . . .
seguido, fluido. Teres totus, Hor., fran? t e r a l ñ n o s , *", f. Plin. Especie de
bien una ú otra vez falla esta regla. Sigco, que no anda por rodeos. Teretes
y,'i ba,
nifica: Hasta. — Tauro tenus, Cic, hasta
aures, Cic, oidos delicados, finos. Tet e r a p h l m , m . pl. indecl. [voz hebr.].
el monte Tauro. Coito tenus, Ov., hasta
retes versus, Diom., versos armoniosos.
t-1 cuello. Capul" tenus abdidit ensera, Hier. imágenes, estatuas que daban
Teretes surae, Hor., pantorrillas bien
oráculos á los hebreos.
Virg., le clavó, le hundió la espada
formadas. Teretes plagas, Hor., redes
t e r e é n a r í u s . V. t r e c e n a r i o s .
hasta la guarnición. — Peetoríbus tenus,
bien
tejidas. Teres coma, Varr., caballet - e r e e n t é n i , ce, a, pl. [de tercenti],
Ov.. hasta los pechos. Cantábrico tenus
ra rizada. Teres hastíle, Liv., venablo
bello, Suet., hasta la guerra de los Cán- Mart.. y_
t e r c e n t i , as, a, pl. [ter-centum). Cic. redondeado. Teres vox, Quint., voz fátabros. — Later urn tenus, ViTg., hasta
cil, ligera, fluida. = Eq, Oblongas, in
Trescientos.
la cintura. Cumárum
tenus, C«ael. ap.
t e r c e n t í é s [de tercenti], adv, Cat. longum rotündus; polttus.
Cic, hasta Cumas. Tanaim tenus, V.
T é r e ü S , i, m . Ov. Tereo, rey de
Flac, hasta el Tánais.
Verbo tenus, Trescientas veces.
Tracia, hijo de Marte y de la ninfa
tereéntam
[ter-centum], indecl.
Cic., y (rar.) nomine tenus, T a c , nomiBistonide.
Virg. Trescientos; U n gran número. —ualmente, de palabra, de viva voz, n o
t e r g e m i n a , ce, f. [de tergeminus].
de hecho. Titulo tenus fungí, Suet., no Trrcentwm tauri, Virg., mil toros, u n
Virg. L a triple Hecate (Luna en el cienúmero infinito de toros.
tener m á s que el título.
t e r d e e í é s [ter-decíés], adv. Cic. lo, Diana en la tierra, Proserpina en el
t e n u s , ús, m. y según otr. tenus.
infierno,).
Treinta veces.
n. [tévoc]. Plaut. El lazo ó trampa para
t e r g e m i n u s , virg., Hor. y t r í g e t e r d e e í m u s , a, um [ter-decímus],
«casar las aves.
OlínilS, af um [ter-geminus], Liv. Nacit e p e f á e í o , íí, feci, factum. ere, a. Anthol, Decimotercio.
do
el tercero del mismo parto; Triple,
t e r d e n í . ce, a, pl. [ter-deni]. Virg.
[de tepeo = estar caliente y facío =
triplicado; Hor. M u y grande. — Ter>
E n número de treinta.
Jiacer], Entibiar, calentar un poco. ...•-ñus, Ov., Gerion, gigante de tres cuerpos.
I t é r e b e l l a , as, f., y
dícamentum, Cels., corpus, Plin.* ferrum
t é r e b e l l í u m , ti, n. [terebra]. Cels. Tergeminus canis, Ov. , el Cancerbero,
acütum in matris jugülo, Hor. (muy clás.).
perro
de tres cabezas. Tergeminus ignis
El trépano.
•ss Kq. Vepídum >
Jovis, Stat., el rayo de Júpiter. Terget e r é b i n t h í i i u s , a , um [7-mspív».
t é p e f u e t n s , a, um [part. p. de te~
tumi fratres, Liv., tres gemelos, tres
&r;',í]. Plin. Del árbol terebinto.
xo], Cic Entibiado, calentado uu
hermanos de u n parto. Tergemína port e r e b i n t l i i z ü s a . te, f. [-rspepivpoco.
ta,
Liv., la puerta Trigémina de R o m a .
t e p e f í o , is, fiíri [pas. de tepefacto], ftí^O'jao], Plin. Especie de pie«dra preTergetnini honores, Hor., las m á s elevaciosa.
Cels. Calentarse.
das dignidades (la de edil, pretor y cónt e r e b í n t l t u s , i, f. [Tspspiv&o?].
t e p e n s , tis [part. pres. de tepeo].
sul). Verba illa trigémina, Gell., esas
Virg. El terebinto, árbol resinoso. TeVirg. Tibio, algo caliente.
tres
palabras. Cui tres sunt tingues terbinthi resina, Plin., la trementina.
t e p e o , ef, •>• . n. [de TÓtfm = fumigeminümque capul (habí, del Cancerbet e r e b r a , ce, f. [de tero]. Col. L a
gar, ó de TSQpa = ceniza, c o m o juzga
ro), Tib., que tiene tres lenguas y tres
Vos, .-]. Estar algo caliente, tibio, tem-- j barrena; El trépano para horadar el
cabezas. Tergemína? victorias, Liv., tres
casco de la cabeza ; Vitr. Máquina papiado, aura', .Ov.; amar, tener an
victorias.
ra taladrar las murallas de una ciudad
es, Hor., cor, Ov.¡ amar con frialt e r g e n u S , indecl. [ter-genus]. A u s .
sitiada.
dad ó cou reserv i
i « . Ov, —
f t e r e b r á m e n , ínis, n. [de tere- L o que es de tres géneros.
Uéi p/ns tepíant '-temes, Hor., cuando
ter%VO
, es, ere, Plaut. (?), Virg.,
los inviernos seau m á s suaves ó temCol., y t e r g o , ÍÍ, tersi, tersum gire
plados? = Eq. Tepidus sum.
\
I .ro.
1
926
TER
TER
TER
tarium de tero]* Varr. El lienzo usado, tonga m viam, Virg., haces u n largo ca[seg. Freund. form. prolong. de tero:
mino.
Tereré tempus , "V. ,.. , astalem,
V. est. pal.]. Frotar, estregar, limpiar,
gastado.
pulimentar, fronte/// sudario, t¿uínt-,
t t e r m é n t u m , i, n. [de tero], Plaut.ottum, Cic, pasar, gastar el tiempo (generalmente
en el sentido de perderle).
vasa áspera, Juv., arma, Liv.; (fig.)
Detrimento-, menoscabo.
Terer
i (habí.
corregir,, libram, Mart.; expiar, .seelus, ' termes, ttt't, m. \xify.ah Hor. lladel tiempo), Ov., desgastar los duros
Sen. tr. (rar. en est. sent.1. — Aurora
m
a
del
árbol
con
hojas
y
fruto
;
Fest.
pedernales , acabar con el «diamante. -~
at lumína casto, Sil., la aurora diRama desgajada del árbol.
Eq. Comminüo, imminüo, c
sipaba, desvanecía las nubes del cielo.
T
e
r
m
e
s
s
u
s
,
i,
m.
Mel.
Termeso,
limo; torno, torno
eqüéntet
Tergere nares, Quint., limpiarse Jas nario de Beocia.
rices, sonarse. Lacriman!i •
¡ consumo, perdo; calco, 9ÍOlO, promina, Ov., enjugó, limpió las lágrimas
T e r m í n á l i a , forum y íum, n. pl.
le m.
de sus ojos. Tergere leves clípeos, Virg., [de Terminalis]. Liv. Terminales, fiestas
T e r p s i e h o r e , et, f. Vírg. Tersicolimpiar, bruñir los ligeros escudos.
re, una de las nueve Musas ; Estro, taen honor del dios Término.
Ter-iere palátum. Hor., lisonjear al paterminalis, e fde terminas], A m m . lento poético. Juv.
ladar, regalarle con algún bocado ext e r q u í u i , <£, a [ter-quint]. Víctor.
— Lo que toca á los términos ó límites.
quisito. = Eq. Mundo , nitidum facío,
Q u e Son quince.
abstergo, aerado, detergo, ablüo, purgo. Terminalis sententía, Dig., sentencia det é r r a . « , f. [seg. Vos. de TBtpia -=
T e r g é s t e , es, i. Hirt. Trieste, ciu- finitiva. Terminalis tuba, Apul., tromsecarj. Cic. L a tierra, el globo terrespeta de señal con que terminan las
dad de Istria.
tre; L a tierra (elemento); Varr., Virg.
T e r g e s t í n u s , a, um [de Tergéste). fiestas.
L a tierra (elemento productor) , suelo,
t e r m í n a t e [de terminátus), adv.
Plin. I)e la ciudad de Trieste.
terreno ; País, región, provincia. — TerAuct. Lim. Con término ó límite.
Tergestum, í, n. V. Tergéste.
ii mea, Ov., m i tierra, mi país. Aut
t e r m í n ñ t í o , dni», f. [de termino).
térra, aut fhari, Plaut, ó por mar ó por
t e r g i l l a , as, f. [dim. de tergum).
Cic Definición, distinción, separación;
tierra (es decir, de una manera ó de
Apic. L a corteza de tocino.
Inscr. Limitación, la acción de poner
otra). Térrasfilius, Cic , desconocido,
t e r g l n u m , i, n. [de tergum]. Plaut. término ó límite; Apreciación; Cic E l
que no se sabe de su alcurnia; Minué.
L a correa de cuero.
m o d o con que se acaba ó termina;
un enviado del Cielo, uno que llega
¥ t e r g í o u s , a, um [de tergum]* Plaut. Prisc Terminación, desinencia (gram.).
sin que nadie le espere, que parece BaD e piel, de cuero.
i - t e r m i n a t o r . órittm* [determino],
lido de la tierra; Quint» hombre de
t e r g i v e r s a n t e r [de tergtversar}- Gloss. gr. lat. El que pone límites ó
linaje m u y antiguo. Terram videre, Cié.,
adv. Vell. Pat. D e mala gana, rehusando
mojones.
ver la tierra (llegar al término do un
10 mandado.
t e r m l ' n a t u s . a, um [part. p. de terlargo y penoso trabajo). Terra martque,
t e r g i v e r s ü t í o , ónis, f. [de i
|. Cic Determinado, puesto límiC i c , por m a r y por tierra, por todas
versor). Cic Subterfugio, rvdeo, extes; (met.) Cic. Redondeado, armonioso
partes. Ubi terrarumí Cic ¿dónde?
cusa.
(h. del estilo) ; Cic Acabado, terminado;
Térras , pl. Virg. , el m u u d o . Terra;
t e r g í v e r s a t o r , oris, m . [de tergi- Paul. Jet. Reglado; Concluido.
Suet., la diosa Tellus. Terra loca/a im
versar]. Gell. El qne busca rodeos pat e r m n i a t n s , üs, in. [de termino],
medía sede mundi. Cic, la tierra situara excusarse, hombre de mala fé.
Front. El término ó límite.
da en el centro del universo.
t e r g í v é r s o r , aris, ár¡, dep. [de
T e r m i nía, os, f. v. termínus. motus, Cic, temblor do tierra, terremotergum =¿ espalda y verto = volver].
t e r m i n o , as, Svi, átum, are, a. [de
to. In Ierra Italia, Liv., eu la Italia»
Tergiversar, rehuir, eludir, interpretar
termínus = término: m u y clás.]. TerQuanta pecunia sit in terris, Cic. cuaná su m o d o , andar eu rodeos, buscar
minar, establecer, poner, señalar límites,
to
dinero hay en el m u n d o . Ubi terescapatorias ó valerse de artificios para
confines ó términos, limitar, mare térrarum
estes, C i c , dónde te hallabas.
no responder al propósito ni darse á la
ras; limitar (fig.),fijar,determinar, so(¿uas gignüntur e ierra , 'ic.. las «tosas
razón, alíquis (frec. en Cic, rar, en los nos vocis paucis literárum notis, C i c ;
que la tierra produce. In terris. Virg..
demás,); desistir de una acusación,
terminar, acabar, concluir, negotium,
Per térras, Ov., en la tierra, en el munDig. — Quid tergiversámur, Ejiieüre, nec rem judicio, litem, Dig. = Eq. Térmido, entre los hombres. Hadícem ,
fatemur, eam nos dicere voluptátem . . . nos constitüo, ceftitpMtbut oirsutntaribo,
térras, Virg.. arraigar. Abire in alíqua*
Cic, ¿á qué tergiversar, Epicuro, y n o
definió, finio; secérno, tliserimíno; con- térras, Cic, irse á cualquiera parte del
confesar que nosotros llamamos placlüdo, absólvo.
m
u n d o . Percontári a térra ad coslum
cer . . . ? Tergiversári huc illuc, Cic, de- t e r m í n u s , í, ra. [tipaa]. Cic Tér(prov.), Plaut-, hacer las más minuciocir tan pronto una cosa c o m o otra.
mino, confín, límite; Fin, cabo, exsas preguntas.
K-II.I tergiversári non sinent (habí, délatremo; Término, dios que presidia á los
t e r r - á e e u S , a, um [de térra). Ononi.
vida feliz), Cic, no la dejarán escapar
límites.
lat.
gr. Torreo, de tierra.
(laa virtudes), esto es. la tendrán siemt e r m í t e u s , a, um [de termes], títa-t.
T C r r a e f n a , ce, i. Terracina, ciu
pre á su lado. Cónsules ipsos t- ¡
D o olivo.
dad de Italia.
sari, Liv.. que hasta los cónsules misf t e r m o , ónis, m . ant. Fest. V.
terra?mótus y mejor térra? m o inos vacilaban. = Eq.
termínus.
t u s , ÜS, m , Cic Terremoto, temblor
subterfugio.
t
e
r
n
a
r
i
a
s
,
a,
api
[de
terni],.
Col.
de
tierra.
tergo, it, ere. V. tergeo.
rio, que conriene el número tres;
t e r r a l Is herba, f. Apul. L a mejot e r g ó r o , as, are [de tercas = piel].
Prob. Triple.
rana silvestre, planta.
Plin. Vestir, revestir de una piel ó cort e r n i , as, a, pl. [de ter). Cic. Tres,
t e r r a n e o l a , ce, f. [de térra). Pheedr.
teza. — Se luto tergoráre, Plin., revoló de tres en tres.
L
a cogujada.
carse en el cieno. = Eq. Tergus facío,
t e r n í d e n i , as, a, pl. [de teruí-deni).
t e r r a r í u m , ti, n, [de térra). Inscr.
tego.
Plin. Trece.
Terromontero, cerro.
t e r g u m , i, y tergus, oris n. [de t e r m o , ónis, m , [de terni). Gell.
terrarios, a, um [de térra).
tego). Cic L a espalda; Virg. Escudo
El número ternario, de tres; Isid.
ol. Pers. Q u e se mantiene en los
de cuero; Cic, Ov. El lomo de los aniSuerte de tres en el juego de los dados.
campos
(h. de una ave), que vive en
males ; Parte posterior de las cosas ; V irg.
t e r n i t a s , átis, f. [de ter). Prisc
libertad.
Cubierta. Virg., Cuero, piel; Cosa hecha
Como
trinítas.
t C r r e f a c í O , ts, ere [de terrean
de cuero. — Terga daré, Quint., ó vertiré,
t e r n o v , noctit, í. [ter-nox]. Stat.
espantar y fací o ~ hacer]. Espantar,
Liv., volver la espalda, huir. A téPgo,
Triple noche.
asustar.^infundir
terror. O n o m . lat. $t.
T a c , por detrás, por la espalda; Juv.
t e r n u s , o, um [de ter). Virg. Triple.
t e r r e n u m , >, n. [de ttrréntst]. Li*.
Del otro lado. Hterire tergis, T a c , ó
t e r o , is, trívi, tritum, rere [de -reípcuTerreno, campo.
ta tergis, Curt., perseguir de cerca, ue-= gastar]. Majar, machacar, moler,
t e r r e n u s , a, um [de térra: muy
guir el alcance. Tergo ac capite puní ri,
desmenuzar, alíquid iu mortarío, Plin.,
clás.]. Cic. Terreno, de la tierra; Hor.
Liv., pagar con la espalda y la cabeza,
baccam trapetis, Virg.; trillar, messes Mortal. — Terrena, pl. Lact., las cosas
esto es, ser apaleado y decapitado. Ad
solé calente, Tib.; Pulir, tornear, pitrum de esto m u n d o . Terrean et húmida, Cic,
terga collis, Liv., á la revuelta ó hasta
torno, Pliu., radios rotis, Virg.; gastar, los cuerpos formados de tierra y de ala revuelta de la colina. Post tergum
consumir, disminuir frotando, ferrum,
gua. Terrena vía, Ulp., terrenum iter,
hostíum, Cas., á la espalda del enemiOv., mucrónem rubigíne, Prop.; ir con
Plin., camino por tierra. Bestiaru"?
go. Terga amnis, Ov., la superficie del
frecuencia á, trillar, recorrer una vez
terrenas sunt alias, puriím aquattles, Cic,
agua. Centum terga suum, Virg., cien
y otra, iter proposítum, Prop.; emplear
hay
animales que viven sobro la tierra,
puercos. Diviso tergóre (jucenci), Phaedr,,
(fig.,), gastar, consumir, omne rnvum ferotros que viven en el agua. — Eq» V.
dividida la canal del novillo. Taurino
ro, Virg., otíum couricíis, Liv.; concul- terrester.
quantum possent circumdáre tergo, Virg.,
car, violar, ultrajar, jura deórum, Claud.
t e r r e o , es, üi, ítum, ere [de TecpcEoeul
cuanto pudiesen abarcar con la piel de
— Tereré alíquid in farinam*. Plin. , re- ¡= turbar, seg. Vos.]. Infundir miedo
u n toro. Martis tergus, Mart., el escuducir á harina alguna cosa. Tereré ci- ó terror, asustar, espantar, aterrar, amedo de cuero de Marte. Terga tauri cabum in ventre, Cels., digerir los alimen- drentar, nostros, Ca*s., urbem, llor.; hava, Cat., el tambor.
tos. Ut patria careo, bis frugíbus orea
cer huir de miedo, alejar de un sitie
t t e r g u s , i, m . Plaut. C o m o el antrita est, Ov., desde que salí desterrado por el terror, espantar, voliicret ''runterior.
dos veces se ha hecho la trilla en las
do,
Hor., ace.1 tonítu, Virg. (rar.). —
tergus, oris, n. V, t e r g u m .
era-s (es decir , han pasado dos estíos).
terjügus, a, um [ter, jugum). Aus.Tereré labellui,< caVímo, Virg-., rozar el Súbita tempestas terret navigántet vsht*
mentios, < 'íc, una tempestad repentina,
Triplo.
labio con la flauta. Tereré crura puimprevista, causa m á s terror á los nat e r m e n . tnis. n. [otr. form. de ter-míce, Ov,t quitarse el vello de las piervegantes. Nuno omnes terrent auras,
nas con la piedra pómez. Terítur noster Virg., ahora hasta el ruido de la brisa
OUnus], Varr. El término ó limite.
t e r m e n t a r í u m , «. n. [por terimen- ubique líber, Mart., todos leen mi libro causa terror. Profügam per totum ter(eu todas parte» se maneja). Tereré I rtítí orbem, Ov., la hizo huir con terror,
TER
TER
TES
927
fterttt«, a, um, ant. Varr. C o m o
de la decad.]. Prud. Terreno, terrenal,
la llevó fugitiva por todo el m u n d o .
de tierra. Terruli nt i, n. pl. Prud. Pro- tersas.
¡htm roí itffu 'irurioris tSfvittí a rtptducciones
de
la
tiorra.
tinda i
, Nuil., mientras
teriií. Pret. ant. do t e r o . Char.
t t e r s a r , orin, m . [de tergeo]. íGloss. t é r u n e í u s , íi, m. [ter-uncía]. Varr.
quo el temor de una esclavitud m á s
«¿r. lat. BI MUÍ' Limpia ó frota.
dura O B impide recobrar vuestra liberEl cuadrante, pequeña manada romana;
t c r s o r í u m , ti, n. [de tergeo). Gloss. M o n e d a ínfima; U n a corta cantidad de
tad, tm «Bq, /'•1.1
•<", '"• '""i
iferreo, e, terreo;gr, lat. Paño ó esponja para lavar ó
dinero. — Teruncii non faceré, Plaut.. no
limpiar.
territo, atierre**},
estimar en u n bledo. Ex teruncío hmterstl. Sínc por tersísti. Cat.
t e r r e s t e r y t e r r e s t r i s , *• [de
reden, faceré, Cic, dejar á uno por hetérra*]* Oio. Terrestre, déla tierra. — Ter- t e r s o s , <'. um [part. p. de tergeo y redero de una cuarta parte.
Tergo],
Plaut.
Limpio,
puro,
terso;
de
restris smtreítue, Nep., fuerzas de tierra.
t e r v é n é f i e u s , a, um [ter-venefiTerrestre iter, Cees., viaje, marcha por Plin. Limado, correcto, elegante. — T e r Cut)* Plaut. Grande hechicero.
Quint., juicio perspicaz,
tierra. Terrestres pecüdes, Plaut., anit e s e a y t e s q u a , órum, n. pl. [seg.
delicado,fino,t e r s í o r , Quint. -issimales terrestres, que viven sobre la
Varr., quasi tuésca de tueor). Hor. L u tiorra. Terrestris c i ua, Plaut., comida m u s , Stat.
gares destinados para tomar los agü«&t e r s a s , üs, m. [de tergeo). Apul.
do verduras ó legumbrOB. — Ivj. Terreros; Varr. Lugares consagrados en el
ion de limpiar.
nas, terreas, Humánus, terrigína, dt ter*
campo á alguna divinidad; C i c , Hor.
t e r t í a , «", t [de tertíus: se ent. Lugares solitarios , país salvaje. E n
ra satus.
pars). i ic, Kl ten ip. Vertfa, pl (se
t e r r e u s , a, um [de ierra], C«BQS.
Bing. t e s e u m . Fest. — Tesqua deserta
Terreo, hecho do tierra. — TtrrUttS agger, ent. partes). Plin. L a tercera parte.
ii'pittt, Hor., lugares" despoblados
Teetnv, Plin., tercer papel; Cic. Tercer é inhospitalarios.
Varr., terraplon. Terreas muras, Varr.,
Tesqua nemorosa,
lugar, tercera claBe.
m u r o y parapeto de tierra. = Eq. V.
L u c , lugares desiertos, llenos de bostertiadeeímani,
órum,
m.
pl.
terrenos.
ques.
t e s s e l l a , «*, f. [dim. de tessíra].
terri bilis, e [de terreo). Cses. Ter- [tertíus-decimdnut]. Tac. Los soldados
de la legión dócimatercia.
Pieza cuadrada, como los azulejos de
rible, formidable, espantoso, horrendo•,
tertía u n , te, f. y tert ¡ a n a f\
los pavimentos y los embutidos de las
C"d. Venerable, respetable, ferrlbl[de ferttánus). Cic L a calentura terciana, obras de taracea.
Jíor, Liv.
t e s s e l l a r í u s , U, m . [de testélli],
terríbílítas, «JW», f. [de tdrribtlit]. la terciana.
ter ti a n i , órum, m . pl. [de tertía- Cod. Theod. El que hace y compone los
Forn. Aspecto terrible, carácter espannut]. Tac. Soldados de la legión tercuadritos 6 azulejos en los pavimentos
toso de un objeto.
ó embutidos.
terríbílíter [do t»rribifÍ8]\ adv. cera.
t e r t i a n u s , a, um [de tertíus). Cic
t e s s e l l á t i m [detesélla], adv. A p i c
llier. Terrible, espantosamente.
P O T cuadritos 6 plececitas pequeñas.
terríbólum ó terríbulum , i, Que vuelve al cabo de tres dias (como
la terciana).
l e s s e f e á t a r , oris, m . [de fes?
n, T h o m . C o m o l e n ii uluin.
? t e r t i ñ r í u m , ¡V, n. [de tertiarius], •iSilo). Gloss. gr. lat. V . t e s s e l l a terrieota.ee, m.,f. [de ierra y coló],
Vitr.
El
tercio,
la
tercera
parte.
r
i
us.
Apul. Habitante de la tierra.
t e r t i a r i u s , a, um [do tertíus). plin.
t e s s e l l á t u s , a, um [part. p. de
t e r r i e r e p u s , a. um [terrSo. crepo].
Tercero en orden ; L o que contieno la
lo), Suet. Compuesto de cuadritos
Aug. Espantoso (h. de u n sonido , de
tercera parte de alguna cosa; Vitr. Q u e
ó escaques.
una vos).
número
y
la
tercera
parte
contiene
un
t
e
s
s e l l o , as, are [de tessella). Inst e r r í c o l a , as, f., *Lact., y
cr. Cubrir de cuadritos, hacer obras de
terríeülaméntum, I, a., Apul., y de él como ocho respecto de seis; Vitr.
El frontis de un edificio (?).
taracea.
t e r r í e ü l u m , i, n. [do terreo],
t e r t i a r i u s , ít, tn, [de tertíus]. Plin.
t e s s é r a , as, f. [tl-JCepe-í]. Cic D a d o
Liv., y
L a tercera parte do un sextario.
para jugar; Mart. El cubo, figura geot e r r i f í e a t i o , Ünts, f. [de terrífico].
t e r t i a t i o , ónis, f. [de terttStus], métrica; Pieza cuadrada para adornos
Non. Fantasma, espectro que infunde
Col. L a acoion de dar el tercer pique
y embutidos; L a contraseña de la milimiedo.
al pié de la aceituna en los molinos
cia. — Testera frumentaria y nummat e r r í f i c o , as, are [de ternfYtsUs],
del aceite.
r< , Suet. , boleta ó libreta por la que
Lucr. Espantar, amedrentar, atemoritertiáto [de tertiátus], adv. Cat. ee cobraba la ración ó sueldo. Tesséra
zar, mentes. = Eq. v. t e r r e o .
Tres veces.
Hospítális, Plaut., seña del hospedaje.
t e r r í f i e u s , a, um [terreo-fado].
t e r t l a t u s , <>, um [part. p. de terlíó). t e s s e r a r i a , ÉP, f. [demarro], Inscr.
Virg. Terrible, espantoso, formidable.
Col. Terciado, arado tercera vez. — TerEl
arto del t e s s e l l a r í u s .
t e r r í g e n a , as, m . f. [terra-yígno].
tíáta verba, Apul., palabras repetida»
t e s s e r a r í u s , a, um [de tesséra).
Cic. Nacido de la tierra, hijo de la
tres veces confusamente, palabras corA m m . L o que pertenece al juego de
tierra.
tadas.— Tertiáto castra, Hyg., campo que los dados. —
Tttseraríá ars, A m m , , el
terrig-eiins, a, um [térra-;/
tiene una torcera parte m á s de largo
juego
de los dados.
Tert. Nacido de la tierra. —
Tem
que de ancho.
t e s s e r a r í u s , «&', m . [de tetseraríus
pl. Lucr., los primeros hombres; Hor.
t Tertíeeps Ó Tertícepsos, adj. adj.]. Tac. El que comunica la conlos Titanes. Terrigena, Eucher., Adán.
Mérttus,
caput],
Varr.
D
e
la
tercera
cotraseña
en la milicia; El fabricante de
t e r r í l o q u u s , a, um [terrio-loquor].
lina de R o m a .
los dados para jugar. V. t e s s e l l a Lucr. El que dice cusas espantosas, hortertíó [de tertíus], adv. Cass. Por r í u s . Inscr.
ribles.
tercera vez ; Ca*s. E n tercer lugar ¡ Pall.,
t e s s é r u l a , as, f. [dim. de tesséra].
terrípavíum, Cic, y terrípüTreb. Tres veces.
Varr. Tablita para votar ; Boleta para
diuui. íí, n, Cic Como tripudióla.
t e r t í o , as, áci, átum, are, a. [de
cobrar la ración de pan ; Piececita para
terrisonus , a,
tertíus}. Col. Terciar, dar la tercera
adornar los pavimentos y otras obras
Claud. Que atemoriza c<>u su ruido.
vuelta a la tierra.
de mosaico.
t terrítío, OntS, í. [de terreo). Ulp. t e r t í o c e r í u s , ti, in. [tertíus, cera). t e s t a , ce, f. [quasí -tostó de torreo).
Terror, espanto.
Cod. El tercero en clase.
Plin. Toda vasija de barro cocido;
t e r r í t o , as, are [freo, de terreo).
tertílim [de ferina), adv. Cic Por
Prop. Urna sepulcral; A d Her. EscalLiv. Espantar,
frecuentetercera vez.
fador; Virg. L á m p a r a ; Hor., .Juv. Tomente. = Kq. S ,
t e r t í u s , a, um [de tres). Cío. Ternel; Plin. Cántaro de dos asas; Mart.
t e r r í t o r i a l i s , e [de terrítoríum). cero en orden. — Tertío quoque die, Cic, Tina (para el aceite); Mari. Copa ó vaFront. Territorial.
cada tres dias. Tert^ms • Jove Ajax,
so; Mart. Jarro; Cels. H u e s o ; Varr.,
t e r r í t o r í u m , íi, n. [de térra],
Ov., A y a x nieto de Júpiter. Ad tertias
Plin. Escama, concha; Hor. L a ostra;
Varr- Territorio, distrito.
decoquere aiiquid, Coi., cocer hasta que- Juv. Barquichuelo; E u pl. Suet, N o m terrítllS, a, um [part. p. de ter- dar en la tercera parte. Saturnalíbus
bre dado á una especie de aplauso inreo). Salí. Aterrado, espantado, atemotertiis, Cic, el tercer dia de las fiestas ventado por Nerou; Varr. L a teja y
rizado.
saturnales. Tertía bruma . Ov. , cada
ladrillo; Los fragmentos ó cascos de
t e r r o r , oris, m . [de terreo]. Cic.
tercer invierno. Pet
ma julas vasijas de barro ó de piedras 6 hueTerror; Ter. Terror, espanto r*
ro . . . Ov., juro por los dioses de ter- sos; M a n c h a en el cutis del color del
80; Lucr., Ov. Objeto que inspira tercer orden (los infernales) . . . Tertía barro; Ov. El hielo; Aus. El cráneo.
ror.— Terróreiu
\ ¡.Cíe., hacer
regna, Ov., los infiernos. Nihil est t--r-la cabeza; Juv. Especie de castañuelas de
«temblar á la Asia. Ad ierrorem
. ic, uo se da térmico medio,
cascos de barro ó de conchas. — Tes/árum
rum, T a c , para aterrar a los di
tertíusdéeiiiius . ... um [tertíus, sujfragía, Nep., los votos de las tejuelas,
•ore meoy Plaut., por el terror que décimas). Col. Decimotercio.
el ostracismo (entre los atenienses).
yo inspiro. Terror sefeilis, Cic, el tert e r t i u s v l e e s í m u s . ¿,fim\tériíus- Quo semel est imbuía recens, se redror que infunden ios esclavos.
vicésimas], Gell. Vigé^iun«tercio.
bit odorera testa diu (prov.), Hor.,
t e r r o s o s , a, um [de térra). Vitr.
t e r t u l i a , ts, í. [dim. de tertía]. Cíe.
la vasija conservará largo tiempo «al
Torreo, «maliciado con tierra.
perfume de que se impregnó al princiLa hija tercera.
terrííla, a-, f. [dim. de térra], Dig.
pio, cuando era nueva ó se estrenó (las
Tertullianus, o, um, Dig. Lo
Tierra, heredad pequeña.
primeras impresiones duran mucho).
perteneciente á Tertulo, nombre propio
v I e r r o l e n t e [de
|, adv.
Testa inhumad hominis, Aus., la cabeza
de varou.
Prud. D e una manera terrestre.
ó el cranio de u n hombro insepulto.
Tertullianus, i, m. Lucr. Tertut e r r u l é n t e r . Com > t e r r u l é u t e .
testábílis, e [de tettor]. Gell. Que
t e r r ü l e n t u s , a, um [de «farra- lat.
liano, escritor eclesiástico cartaginés ; puede servir de testigo.
l)ig. Tertuliano, jurisconsulto del tiemt e s t á e e o m , i, n. [de tettaceus],
po de /Vlejaudro Severo.
Pliu., Pall. El ladrillo molido.
028
TET
TES
testáceos y testacíus. a. um
—
TET
Testis in aliquam rem, de re alíqua, ali- tátif Cic, ¿qué otro «ejiemígo m á s en-
carnizado ha tenido esta ciudad r Mu[de testa). Vitr. De barro cocido; Plin. cüjus rei, C i c , testigo de alguna cosa.
líer tetirrima vulfa, ,Juv., mujer de una
Testes faceré, Ter., poner por testigos.
Testáceo, que tiene concha; Plin. De
fealdad repugnante. Teter rima profuTestis
Dei,
Cypr.,
mártir
(confesor).
oolor de barro cocido.
Testis religiosus , Cic , testigo escrupu- gío, Liv., prodigios m u y aterradores,
t t e s t a m e n , tnis, n. [detestor], Tert.
loso. Testes proférre, ó adhibere, ó ci- Telvrrímum liellum, Cic. guerra m u y desTestimonio, declaración.
astrosa. == Eq. Fasdus, tur/as, molestas,
tare in aliquam rem, Cic, traer, presentestainentális, e, adj. [de testa- tar, citar testigos para alguna cosa.
gravis, horrídus; malus, dirus, fiagitiümentum], Forn. Kelativo al testamento, Inducía teste in senátum, Suet., habien- sus, noxíus, sasvus, scelerátus.
t e t l i á l a s s o m e n o n vinum, n. [TCdo hecho entrar á una testigo en el sedel testamento.
testámentáríuS, a, um [detesta- nado. Luna teste, Juv., en presencia de 9a).aajcu(j.ávov]. Plin. Vino mezclado con
agua del mar.
la
luna.
V.
el
sig.
mentum]. Cic. Testamentario, del testatestis, ¿4, in. y m á s generalmente
tethea, y
mento.
t e s t e s , íum, p L Col., Plin. Testículos.
t e t h y a , órum, n. pl. [-rfiía, 7TJ8ya].
t e s t á m e n t á r í u S , ii, m. [de testa- testitrálius, a, um [testis 2- y
Plin. Especie de esponjas.
mentum]. Ulp. Escribano, el que hace
traho). Laber. Entero, no capado.
T é t h y s , yoa, f. Virg. L a dioBa
y escribe los testamentos; Cic Falsario,
t t e s t o , as, are, Prisc, y
Tétis; Ov., L u c El mar.
t e s t o r , áris, ári, dep. [de testis =
el que los falsifica ó supone.
t t e t i n e r i m , tetíni, tetinísse.
testamentan!, ?", n. [detestor]* testigo]. Cic Atestiguar, declarar, ser
E n lugar de tciiiierim, t e n n i , tetestigo; Llamar, poner por testigo ,- H a Cic El testamento.
llUÍSse
(de t e n e o . Pacuv. Att. Eest.)
v t e s t a m í n o . Imper. fut. detesto. cer testamento; Afirmar, protestar. —
tet r a d i o rilo ii, r, n. [Texpá^opcoví,
Testor déos, Ter., pongo por testigos á
Leg. XII. Tab. Coge, toma testigos.
Capel. Kl tetracordio, la serie de cuatro
los dioses. = E q . Testis sum. osféndo,
testátim [de testa), adv. Non. En significo, doceo; affirmo, profitéor ; testes
tonos diferentes; Vitr. Órgano hidráumenudas piezas.
lico con cuatro diferentes sones. — Teinvoco, adhibeo, addüco.
testatlo, Ónis, f. [de tesfor). Quint.t e s t o , indecl. n. [de testa}* Cat. L a trochórdunt anni, Varr., las cuatro estaciones del año.
cobertera
de
barro;
Varr,
Vasija,
olla
Testimonio, declaración; Citación de
t e t r a c h ó r d o s , i, m., f. [xetpd-voeun testigo; Indicio, prueba, argumento. de barro; Vasija (en gener).
t e s t u á e í u m , ii, n. [de testu). Varr. Soc]. Vitr. Q u e consta de cuatro' cuertestáto [de testor), adv. Dig. Hadas
; D e cuatro tonos, do cuatro juegos.
Bollo ó torta delicada cocida bajo de
biendo hecho testamento; Delante de
t e t r a e ó l o n , i,n. [x«»xpobe(t>Xov]. Sen.
cobertera.
testigos.
Período de cuatro miembros.
t e s t ü d í n á t u s , a, um, Vitr., y
testátor, óris, m. [de testor]. Suet.tesina 1 1 lientas, o, um [de testudo].
i tet r a d i u m , ti, n. [xerpdStoiQ. Col.
El número cuatro.
Testador, el que hace testamento; AtesCol. Abovedado, arqueado.
t e t r a d o r u s , a, um tTestpó-sw-ipí].
t e s t u d í n e o s , o, um [de testudo],
tiguados testigo.
Vitr. L o que tiene cuatro palmoB de diPlaut. D e tortuga; Tib., Prosp. D e
testátrix , ícis, f. [de testátor].
mensión.
concha, de tortuga. Testudínea , n. pl.
Dig. Testadora, la que hace testat c t r a d r á c t i n m u í , i, n, [Te,x->t¡&*>a%Jabol., muebles incrustados de concha
mento.
^^
|iov], Liv. M o n e d a de valor de cuatro
de tortuga.
testátus, a, um [partir de testor). t e s t u d o , ínis, f. [de testa], Cic.
dracmas.
Cic El que pone testigos; Cic, Ov.
t e t r ñ g n á t h í o n , ti, n. [TeTpnpaL a tortuga, animal anfibio; Concha
Cierto, manifiesto, probado. confirmade tortuga; Bóveda; Hor. Instrumenftiov]. Plin. Especie de araña.
do; Hor. El que da testimonio de algo ; to músico, lira, cítara, laúd; Testudo ó
t e t r a g ó n a l i s , e, adj. [de tttragoDig. El que ha testado ; Perteneciente tortuga militar que formaban los solnum], Boéth. Q u e tiene cuatro ladei.
al testamento, testatíor, Cic, -is- dados levantados los escudos sobre la
t e t r á g ó n í c u s , a, um [de tttrugo
cabeza, para resistir los golpes de los
s í m a s , Aug.
num). Boéth. Q u e tiene cuatro ladoB.
enemigos; Galería hecha de madera con
teste, is, n. Alcim. V. testis 1°.
t e t r n g ó i i i s m o s , í, m. [mpá-rcevivel m i s m o fin, que cubría á los zapadotesteus, a, um [de testo). Macr. Lo res délos m u r o s . — Testudo acüta, Mart., u,*\$]. Boeth. Cuadratnra.
f t e t r a g o n í u m , ti, n. [xexpHT*tlivUiv],
que es de barro cocido.
el erizo que endereza sus púas. Testudo
t testícíus, a, um [de téstu], Cat.volo.t (prov.), Claud., la tortuga vuela Not. Tir. Capa cuadrada.
(como entre nosotros volar u n buey).
t t e t r a g o n u m , i, n. [xerpá-juMov].
Cocido en una tartera.
A u s . El tetrágono, figura rectilínea de
testicülátus, a. um [detesticülus]. Testudíne succedere, T a c , aproximarse
á los muros formando la testudo milicuatro ángulos iguales.
Veg. Que tiene testículos. — Testicüldta
tar. Testudinis áurea' dulcem strepítum
t e t r á g o n o s , a, um [de tetragonum],
herba, Apul., la mercurial, planta.
temperas, Hor., haces brotar dulces soIsid. L o que tiene cuatro ángulos.
testícülor, orti, ári, dep. [de testinidos, ó templas los dulces sonidos do
t e t r a g r a m m á t o s , on [-i-.^^áuar el macho á la hem- la dorada lira.
t e s t ó l a . ', f. [dim. de testa). Col. [xaxoí], Isid. Q u e consta do cuatro lebra, y la hembra al macho para la protras.
Pequeña vasija de barro ó caBco de ella,
creación.
t e t r a i s , idis, f- Isid. U n a especie
tejuela; Prud. Vaso ó lamparilla de
testícüllis, í, m . [de test i.•, 2°). Cels.
barro. — Testulárum suffragüt e civitáte de perfume.
El testículo; Pers. Vigor viril; Apul.
t e t r a l i Y , ícis, f. [xexpdXiS]. PHn. Kl
ejéctus, Nep., desterrado por laa tejueEl satirión macho, planta.
brezo.
t e s t í f i c a t í o , ónis, f. [do testifi- las, condenado al ostracismo. Testülá
t e t r a i u e t e r , a, um [xcr^e^tiflpc],
collabefiéri, Nep., ser condenado A descar], Cic Declaración de testigos ; PrueDiom. Tetrámetro, que consta de cuatro
tierro por diez años.
ba, testimonio.
metros
ú ocho pies.
I e s I m n . í, n. [de testa], Sulp. Set e s t í f í c a t u s . a , um [part. p. de
t e t r a o s , tit, «m, [xexpcEí]. Vitr. Ls
testificar], Ov. El que ha presentado ver. Tierra; Plin. L a cobertera de tierra,
cuarta parte; Lugar en que se cortan
t e t a , CE, f. [de tsévca =
palomo?].
«,3 ; El que ha dado declaración ;
dos líneas cruzadas; Erontin. Piedra 6
Serv. L a paloma.
(En pas.) Testificado, probado.
límite
colocado en u n campo que corta
t é t a n í c u s , a, um [TeTccvtxí;]. Plin.
t e s t i f í e o r , aris, ári, dep. [de tesla línea en esa m i s m a proporción. Kn
Enfermo de convulsión.
tis =-. testigo y facío = hacer].
Cic
pl. Tetrautórurri. Vitr.
t e t a n ó t h r u m , í, n. [.TSTdvtóOpovJ.
Declarar, deponer c o m o testigo. — Testifit e t r a o , anisara, [xexpcéur-]. Plin. Una
Plin. Medicamento para quitar las arcári alíguem, Cic, llamar, citar á uno
especie de faisán.
por testigo. Testifican' sententíum, Cic. rugas y estirar el cutis.
í c l r a ó n y m n s , a,um [xexpaopvypo^.
t é t a n o s , i, m . [xétcív);]. Plin. Condeclarar, manifestar su parecer. — Eq.
Prisc. Q u e tiene cuatro nombres.
vulsión, contracción de los nervios.
Testimoniara dico, testis sum, testor, cont
e t r a p h a r m a c u m , i, n. [~s.rpvt e t a r t a > u m a i, n. [xsTapTatov]. CoL
firmo, profitéor.
©ápu-axovj. Cels. Emplasto compuesto
E l número cuaternario.
t e s t í i n o n i a l i s . e [de testímonium).
t e t a r t é m o r i a , as, f. [TeTapTr-|i,op£a]. de cuatro ingr^dienteB; Spart. Convda
Tert. Testimonial, que pertenece al tesque se c o m p o n e de cuati/» manjar6f
timonio. — Testimoniales, Veg., licen- Mart. Capel. L a m á s breve distancia
t e t r a p h o r i , Órum, m . pl. [xrepetoedel tono UIÚBÍCO que contiene su cuarta
cias dadas á los soldados por escrito.
po;].
Vitr. Cuatro portadores que Uet e s t í m o n i u m , Xi, n. [de testor], parte.
t e t a r t e m o r í o n , ií, n. [~&*üctpzT)u,óvan juntos u n a cosa.
Cffis. Testimonio, declaración del testit t e t r á p l a s í u s , a, um [*WT«-ÍI*W
piov]. Plin. L a cuarta parte del zodiago; Declaración del ausente; Prueba,
dio*;]. Capel. Cuadruplo.
argumento. — Abstinentias hoe sat erit co, esto es, tres signos.
t t e t r a p l e u r u s , a, um [xsxptfieX tit e t e . Kepeticion pleonást. del pron.
testímonium, Nep,, esta será prueba baspo;]« Capel! Q u e tiene cuatro lados
tante de su desinterés.
Dicere u
te.
t t e t r a p l o , as, are [xrcpaicXaffidCiu],
pro testimonio, Plaut., decir algo en
t e t e r ó taeter, a. um [seg. unos,
Capel. Cuadruplicar.
testimonio.
Testímonium laudum sude ater—
negro; seg. otroB, de tasdet
T e t r a p o l Í N , is, f. Región de -Siárum, Cic-, prueba de su mérito. Ejus
=
estar triste]. Cic Negro, oscuro,
ria, donde habia cuatro ciudades; Parte
rei ipsa verba formulas testimonio sunt, opaco; Cic. Feo, horrible, horroroso;
de Ática, donde habia otras cuatro,
Cic, los términos mismos de la fórmuMalo, cruel, torpe; Infecto, corrompido.
t e t r a p t o t o n , i, n. y t e t r a p t ó t n ,
la son una prueba del hecho. Testi— Tetra cadavéra, Lucr.,los corrompidos
n. pl. [XíTpáitTunovX Prisc. D e cuatro
monio sunt claríssimi poetas, Quint., cadáveres. Loca tetra, Salí., lugares
casos (gram..).
testigos los m á s ilustres poetas. Testihorribles. Tam tetram reí publica! pemonio esse alicui, Plañe ad Cic, servir stem, Cic, tan detestable azote de la
de testigo á alguno. Testímonium alírepública
Quin tetríor hostis huic civicui reddére, Plin., deponer en favor de
alguno. Falsuui testímonium dícére, Cic,
atestiguar en falso, levantar un falso
testimonio.
testis, is, m . [quasi tecum sto, c o m o
quiere Jov. Pont.?] Cic. BI testigo.
TETI
THA
THE
929
T e u t ó n ! , Órum, m . pl. COÍS. Puet thalassía, órum, n. pl. [SaXóoblos de Alemania.
<TIOÍ]. Sid. Lugares marítimos.
T e a t o n í c a S , a, um [de Teutones).
t h á l a s s í c u s , a, um [baXas-nxó*;],
de] c iri i iin-nto d n In». i U ni l Ü p e Ü O S ) .
mico, de los teutones; AlePlaut., y
tedaiij-loiii.
: Jum á n , germánico.
t h á l a s H Í n u s , a , um [ftaXaasivóO. |o «iue tiene cuatro puertas.
te\o,
ís, xüi y ri, textura, xtre [de Lucr. Marino, de color verdemar.
Tejer, tenuem telam
t e t r a relia y t e t r a relies.
T l i á l a s s í o ó T l i á l á s í o , óm's,m*
(muy clás,), Catull.; trenzar, entrelazar,
i
Petrarca, señor de la
i
Mart. v. T h a l a s s í u s .
hacer
,
construir
.
sepe»
.
Virg.,
nidos,
o p.i rte de un i * i ao.
t h a l a s s í o n p h y e o s , a. [frailo.
Quint., domum vimine quemo, Stat.. báleí r u r c h i a .
| Cic
mov]. Plin L a alga ú ova marina.
ltica
Cíe. nacfjía ex
Señorío de La cuarta parte de u n reino.
tlialassítes v i n u m , n [8tóo»a¿.
papyro, Plin.; (fig.) urdir, tramar, for
l e t r a s , ádis, f. [xtxpcíc]. Capel. E l
'r,;). Plin. Vino cocido en el mar; que
mar, d* p >ner, • /•• • at quotidianie ver- se introduce en él con sus vasijas para
n ú IMITO cuaternario.
bit, Cic, opus, Ov, — Texere floren, Ov., que se adelante en sazón.
I et r a s e m o s , a, um [xtxpd9ir-,fj.Q<].
hacer una guirnalda de flores. /
Capel, (¿ue tiene cuatro sílabas.
T h a l a s s í u s , ti, m. Cat. Talasio,
• a pinu arída, ; v 11« J . construir u n a dios que presidia á las bodas.
t c t r a s t l c h u m , í, n. [x8Xpacxi-*jovJ.
piracon
pino
a«eco
Prop.,
Mart, Cuarteta, copla de cuatro versos.
tlialassouiel, Bilis, n., y
/ cére coronara t
entrelazar r- .,
telrastK'lios, a, um [xexpdtfxtvQíj.
I h a I a s s o m el i, n. [^aXauaó^nXi].
Mart., hacer una corona de rosas. Ka
Quint. D e cuatro órdenes; Quint. D e
Plin. A g u a medicinal compuesta de
i' ' . . ., Cíe, tal tela se va urcuatro versos.
iguales porciones de agua del m a r , do
diendo . . . (tales van las cosas, tanto se
t e t r a s t r o p h u s , a, um [rstpaaipomiel y agua llovediza.
maquina). Texitm nemus a/no, Sen., el
«ípoí ]. Fort. L e cuatro estrofas ó est l i a l a s s o m e t r a , as, m . [de bdXaaoa
bosque está lleno de álamos. 1
=
m a r y uátpftv rss medida]. A m b r .
ina, Claud., forjar una acusación.
tet rast y I om, í, n. [xsxpcícrxuXov].
Medidor del m a r (por opos. a geómetra).
= Eq. Intéxo, contexo, inserto, insero, i lialassos, i, m . Mart. V. T h a Ca] [I i] Lugar en que hay cuatro cointer texo, necio.
lum H.i «« eua tro órdenes de ellas.
lassíus.
t e x t e r n a , as, t. [de teso). Apul. i-:i
t e s t r a s t y l u s , a, um [xexpeíoTííXoc].
' M í a l e s , it y étis, m . Cic. Tales
taller
del
tejedor.
Vitr. Que «tiene <uaf¥o columnas.
Mitesio. uno de los siete sabios de
t
e
x
t
í
l
e
,
is,
n.
[de
texttlis],
Liv.
El
t e t r a s y l l n l i o s . a, um [xsxpa»6XX«Grecia.
tejido.
T l i u l é t í c u s , a, um [de Thalesi).
P*>c]. 1VT, Vict. D e cuatro sílabas.
textllis, e [de te.ro). Cic Tejido,
Sid.
L o perteneciente á Tales, filósofo
tetra \. ácis, ni. [xÍTpa^]. Nemes.
entretejido. —
Texttlis pie tur a , Cic, milesio.
Como tetrao.
tapicería. Texttlis ventas, Petr-, ropa
T i l a lia. a-, í, Virg. Talía, u n a dé
t e t r é [de ! i | adv. Cic Cruel, fiera, sutilísima. Texttlía seria, Macr., corolas nueve Musas; U n a de las Gracias;
i,o pemente. teí ri'ús, Claud. - e r r í i n e ,
nas, guirnaldas. Textiie aurum. Sen., U n a ninfa de Sicilia.
Cic.
tejido de oro. Textil*» pestís, Poet. ap. t h a l l é t r u m . /, n. Plin. Yerba set e t r c r a r e l i a s , >, na. [xixp^pap/Oí].
Cic, vestidura emponzoñada. Textilía
ate en las hojas al coriandro (otros
Not. Tir. i;i jefe de las galeras de cuadona, Virg., regalos de ricos vestidos.
leen thalitrüum, thaiictrum).
tro órdenes de reinos.
I t e x t i o , ónis, f. [de texo]. Schol.
tlia
I l o s , i, m. [BaXXdc]. Col. El
tetríCitas, átis, t. [de tetricus], Ov.Juv. Urdimbre, tejido.
tallo de Jas legumbres; El ramo de oliva.
Mal humor, aire severo, tétrico,
t e x t o r , óris, m . [de texo]. Plaut. El T l i a m e s i s , is, ra. El Támesis, rio
t e t r i c u s . >>. um ¡do teter), Liv. Té-tejedor.
de Inglaterra.
trico, severo, i eñudo; Mart. Cruel ¡Triste,
lev t o n o s , a, um [de texo). Col.
Ihaiiimiio y t h a n n u m , /, n
funesto., amenazador.
Propio del tejedor ó de su arte; Sen.
Col., y
t e t r i n n í o , is, íre, n. [voz imitat.].
Capcioso, falaz (fig.).
t h a m n u s , í, m . £ftáu.vo;]. Col. U n a
Carm. Phil. Gritar (habí, de los ánades
t c x t r í c ü l a , a?, í. [dim. de iextrix], especie de arbusto.
ó patos).
Arn. Tejedora.
t h a n n u m . V. t h a m n u m .
v tetrissíto, 6
t e x t r l n a , ce, f., Col., y
thapsía, as, f. loaría]. Plin. La
t e t r i S S O , av, are. T h o m . [voz imit.].
t e x t r l n u m , i, n. [de fex/rinus). Cic
férula ó cañaheja.
Gritar c o m o los añades ó patos.
El arte y tienda del tejedor 6 bordador.
t t e t r i t ü d o , ínis, f. [de teter), A c c
Thajisus, i, f. Plin. Tapso, penínt e x t r i n u s , a, um [eontracc. por
V. tetricítas.
textorinus de textor). Jul. Firm. L o que sula de África; Ciudad de Sicilia.
i t e t r o , as, are [de teter). N o n . E n - pertenece al tejedor ó á su oficio.
T h a r g e l í a , óram, n . pl. Fiestas
suciar, manchar, apestar.
t e x t r i x , ícis, f. [de textor). Tib. L a en Atenas á Apolo y Diana; El mes de
t e t r u m , n. [de teter: tomado como tejedora.
Texlrices anus, Apul., las
Abril.
adv.]. Prisc. D e u n m o d o espantoso.
Parcas.
T h a r S Í S , is, f. Tarso, ciudad de
t e t t í g o m é t r a , ce, f. [T£"ifo¡xTjTpa].
textil iu, í, n. [de texo].' Ov. El teCilicia.
jido. — Textum timinéum. Mart., canasPlin. Larra de la cigarra.
T h a s í u S , a, um [de Thasut]. Yira
t e t t i g o n í a . ce, f. [xsxTiYOVíaJ. Plin. tillo de mimbres. Textum dicéndí, Quiut.,
De la isla de Taso.
el estilo.
Cigarra pequeña.
thassa, ce, f. Plin. Especie de pest e x t u r a , ae, f. L u c V. t e x t u s , üs.
f t e t u l i . A r e en lugar de tul!,
t e x t u s , a , um [part. p. de texo],
cado.
pret. de f e r o . Lucr., Cat.
Cic Tejido, entretejido. - Textum ca>c¿s
M u t s u s , i, f. piin. Taso, isla del
T e u c e r . V. T e u c r u s .
parietibus iter, Virg., el laberinto de
mar Egeo.
T e u c h í t e s , re. m. [xaü^ixijíj. Plin. Creta.
t h a u , n. indecl. Hier. Tau, la úlEspecie de junco oloroso.
t e x t u s , rs. m. [de texo], Plaut. L a
tima letra del alfabeto hebreo.
T e u c r i , órum, ni. pl. Virg. Los Tro- acción de tejer, textura; Quint. El conT h a u m a n t e u s , a, um. Ov. Lo
texto de la oración. — Textus fcederum,
yano-?.
perteneciente á la hija de Taumante
T e n e r í a , as, f. Virg. La región de la A m m . , el tenor de los tratados. Textus
(Irís).
gestor
um,
id.,
serie,
narración
de
los
Tróade; La ciudad de Troya; Plin. La
hechos.
T h a u m a n t í a s , ádis, f., y
planta llamada doradilla.
t h á l á m e g u s , i, m . [SaXa-j.-i-.yo.;].
T l i a n m a n t i s , ídis, f. Cic La hija
TCiicríon, ¡Y, n. [xsóxpiov]. plín.
Suet. Nave ó góndola de cámaras.
de Taumante, Iris, ministra y mensajera
La yerba espíenlo; Plin., Apul. Como el
t h a l á m u s , ;', m , l^tHau.0-,]. Vitr. de Juno.
anterior.
Cámara, aposento de los casados; El
T h e á m é d e s , is, f. Plin, Piedra de
T e u c r i s , ídis, f. Sabin. La mujer tálamo ó lecho nupcial; (met.) CasaEtiopia opuesta al imán, que rechaza
miento , matrimonio , himeneo - (este es
troyaua.
al hierro.
su sent. m á s general) ; Virg. Morada,
T e u c r í u s , a, um. Sil. Troyano,
t h e a n g e l i s , ídis, í. [ftear-reXíci.
mansión, habitación. —
Thalami eonteucro.
sors, Ov., la esposa. Petere thalctmos, Plin. Especie de yerba.
T e u c r u s , a, um. Virg. Teucro,
Ov., pedir u n a mujer en matrimonio.
theater ó theatrus. v. t h e á troyano.
Degere vitam expertem thalami, Virg..
tru]n._
T e u c r u s y T e u c e r , eri, m. Virg. vivir en el celibato. Ubi jam thalamis
theatralis, e [de theátrum]. Cic
Teucro, cretense, hijo de Escamandro,
se composuére, siiétur (habí, de ias abeTeatral, del teatro. — Theatralis lex,
jas), Virg., cuando ya se h a n arreglado
qui- prófugo de su patria, fué á Frigia,
Plin,, ley que arregla y determina los
en la colmena guardan silencio. Thacasó con una hija de Dárdano, y dio
asientos en el teatro. TheatráU
ferrei Eumenídum, Vírg., la férrea
nombre á Troya y á los troyanos.
manes, Sid., conversaciones libres, licenmansión de las Furias. Thalámum eümT e u t á t e s , ce, m. L u c Ll Mercuciosas (como de teatro). Theatralis hudem inire, Ov., casarse.
rio de los galos.
manítas,
Quint., humanidad teatral (es
Teutlinlis, ídis.f. [xeu&oXíc]- Plin. Tllálassa, ce, í. [bakuooa], Apic. decir, falsa,fingida,hipócrita).
de
Apicio
El
Mar,
título
de
un
libro
La sanguinaria, yerba.
t l i e a t r í c u s , a, um [osa~pixó<;: lat.
(en que trata de los pescados, de sus
Teullirion, ít, n. Plin. La cende la decad. en vez del term. clás. theasalsas).
condimentos
y
tralis).
A u g . Teatral, del teatro.
«Ünodía, planta.
thalasscgle, es, f. Plin. V. p o t h e a t r í d i u m , íi", n. [dim. de theáTeutlophá.ce, es, f» [xsox? xpdjeqj.
tamantis.
trum]. Varr. Teatro pequeño.
Cels. Nombre de un medica monto llat h e a t r o m . i, n. [8ioxpov]. Cic El
t thálasséros, ótis, m. [faXoaaem a d o también SeutlopÜce,
teatro;
Virg. E l lugar destinado para
p¿í], Inscr. Especie de colirio.
T e u t o n e s , um, m. pL, y
juegos
6 diversiones públicas; Cic,
LJvciunario Utinu-espiuiuL
Hor., Quint. Concurso de espectadores,
junta, auditorio ; Cic, Quínt. Lugar en
59
Tetrnpos.
>.]. Apic.El
Ipedo (titulo del Libro octavo de
Apicio. rn que «trata de lo manjares y
930
THE
THE
THE
t h e o r e t i c u s , a. um [de theoretics],
T h e o d ó t í o n , ónia, m, Jorn. Teodonde se está, & la vista de todo el
docio, el traductor de una parte de la Oasttian. Teórico, especulativo.
m u n d o (fig.). — Popüli sensus ruaxíme
tlieoría. ee, t matptei, Hier. Estheátro et spectacülis perspeetus • <'. Píe.,
Biblia bajo Séptimo Severo.
las disposiciones, el espíritu del pueblo
Theódótos ó Theodótus, í. m. peculación, investigación filosófica.
se manifiestan, se descubren principalT h e o r í c e , es, f. [íre-jipixT,]. Hier.
Inscr., Liv., Quint., Treb. Nombre de
mente en el teatro y en los espectáculos.
Como el anterior.
In vacuo theátro, Hor., en u n teatro va- varón.
theorícns, a, um [de theoria].
T h e ó d ü l f a s , i, m. Greg. Nombre
cío. Tune est commovéndum theatrum,
Casman. Contemplativo, especulativo.
eu*m * * ., Quint., entonces debe conmo-de varios personajes.
theostásis, is, f. [Bsó-f-aráai?].
verse á los espectadores , cuando . . .
Theógénes, is.m., Liv., y T h e a -Inscr. Trono, ó nicho de una diviniMajare se theátro dignum putat (habí. genis, tdis f. Inscr. Nombres de vadad.
de los maestros distinguidos), Quint., ron y de'mujer.
T h e o t o C O S , í, f. [Í-SOTÓXOÍ], Dig.
se cree digno de figurar en otra más
T h e o g n i s , idis, m. Gell. Teognis, La madre de Dios, .la Virgen María.
lucida_escena.
poeta griego antiquísimo, de donde viT h e r a , as, f. Hyg. Tera, hija de
T h e b a , ce, t Tehas, ciudad de
no á ser proverbio: Priusquatn Theo- Anfión; Plin. Una do las islas CiclaCilicia.
gnis nascerétur (antes que na-ciese Teog-das.
T h é b a e , árum , y T h e b e , <*•», f. nis), para significar una cosa muy anTheraei, órum, m. pl. Salí. HabiPlin. Tebas. ciudad de Egipto; Otra de
tigua.
tantes deJTera.
Beocia, fundada por Cadmo.
T h e ó g o n i a , as, f. [©EOYqvíaJ. Cic Tlier-OMIS, a. um, adj. Tib. De la
Tliebíeus, a, um. Claud. V. T h e La Teogonia (genealogía de los dioses),
isla de Tora.
poema de Hesiodo.
baícas.
T h é r a m e n e s , •<> m. Cíe TeráT h e b a i e a ? , árum, f. pl. £de Thebas].
T h e ó g ó n í u s , n, m. Suet. Nombre
meues, uno de los treinta tiranos de
Stat. L a s palmas ó los dátiles.
de varón.
Atenas, discípulo de Sócrates.
T h é b a í e u S , a, um [de Thebas). Plin.
T h e o l o g í a , ce, f. [deoXiYfa], Aug. T h e r a m n w u s , a, um. V. T h e D e lebas, propio de la Tebaida.
Teología, ciencia que trata de Dios.
rapna^us.
T h e b a í d e s , um, f. pl. [de Thebas).
Ov. L a s mujeres tebanas.
T h e b á i S , idis, f, Plin. L a Tebaida,
región de Egipto; L a Tebaida, p o e m a
de Papiuio Estacio; Título de u n a tragedia de Séneca.
T h e b a n i , órum, m . pl. [de Thebas).
Cic L o s habitantes de Tebas.
t h e o l O g í C U S , a , um [))l',l.'j-¡\xo<;].
therápeutíca, orum, n. pl. [ftspaA m m . Teológico, perteneciente á la teoTE'jTixa]. Cass. Tratado sobre la medilogía.
cina.
T h e ó l ó g ü m e na , órum , pl. n.
T l i e r a p h i m , ind. n, [voz hebr.].
[Qsó? Xoyos]. Investigaciones acerca do
Hier. ídolos (de los judíos).
Dios y de las cosas divinas (título de
T h e r a p n a ? , árum, f. pl. Ov. Teuna obra de Aristóteles).
T h e b a n u S , a, um [de Thebas). L u c t h e ó l o g U S , i, m. [fceXiYoc]. Cic. rapna, ciudad do Lacedemonia.
Thérapn-seus, a, um [de TheraTebano, lo que pertenece á Tebas. —
Teólogo, el que trata de la ciencia de
phnas). Uv. Lo que pertenece á la ciuThebánus deus, Prop., Hércules. Thebani
Dios.
modi. Hor., el ritmo pindárico.
dad de Terapna; Lacedemonio; Tarent h e ó i u a c h i a , as, f. [de 8E<5C =
T h e b e , es, i. Ov. Tebe, ninfa que
tino; Sabino.
dios y U-ÍÍYTJ = combate]. Bed. Lucha
dio nombre á la ciudad de Tebas; L a
Tlierásía, ce, f. Isla del mar
contra Dios.
ciudad áe Tebas.
Egeo.
T h e b o g e n e s , is, adj. [Thebas, geno],
theoinbrotíos. i, f. [&e(jLppd>xto*v].
theriaea, as, f., y
Varr.^Nacido en Tebas.
Plin. Especie de planta (el cacao?),
thériace, es, f. [do theriácus], Plin.
t l i e c a . as, f. [&7)X7)]. Cic. Estuche,
T h e o m b r o t u S , >, m. Plin. Nombre
La triaca, medicina contra todo veneno.
caja, gabeta; Varr. El zurrón en que
de un filósofo.
viene la flor del grano.
theríacus, a,, um ^ijptvx'if]. i'iín.
T h e o m e d e s , it, m. Inscr, Nomtlier.it u s , a , um [de theea). Sid.
Lo que es contra*el veneno, en especial
hre de varón.
Guardado en caja, estuche, bolsa, etc.
contra las mordeduras de animal-fia veT h e o m e n e s , is, m. Plin. Nomt l i e l y c o n , i, n. [&nXoxóí], Apul., y
nenosos.
t h c l y g o n o n , i, n. [\ft¡] ÍI-JOVOV]. bre de un naturalista.
f tlieríbethron, i, n. Apul. EsPlin. Teligono, yerba (también se da
T h e o i n n á s t n s , i, m. Cic. y T h e o pecie de yerba-,
ese nombre «a las llamadas Batirion y
innestus, i,ra.Plín. Nombres de vaTlléríon, íl, n. [Srr-píov]. Apul.
persicaria).
rón.
Como d r a c o n t e a .
I lie I > p i l o n a n , i, n. [&TjXúcppvQv].
T
l
i
c
ó
m
o
l
p
u
s
,
i,
m.
Inscr.
NomPlin. Acónito, yerba.
t h e r i o n a r c a , as, f. [&TjpiQvápXTj]bre do varón.
tliel y p t e r i s , is , f. [í>T,).'j7iTepí;].
Plin. Especie de planta que tiene la
Theoii, ónis, m. Quint. Teon poePlin. El helécho hembra, yerba.
virtud de adormecer y matar A las sert h e m a , Stis, n. [déjia]. Sen. T e m a , ta muy mordaz; Plin. Nombre de un
pientes.
argumento de un tratado ó cuestión;
pintor; Plin., Inscr. Nombre do otros
T h é r i o p h o n o n , i, n. [&TjpíovSuet. Horóscopo, posición del ei<
personajes. "
<:-, >-. •). Apul. Como dracontea.
tiempo del nacimiento de alguno; Macr.
Tlieonína, ce, f. Apul. Como p o r T l i e r í s t r a m , V, n. [dipietpov].
T e m a (de u n verbo), primitivo, simple.
to laca.
T l l é m i s , fdit, f. Ov. Témis, diosa
)! i r. Traje de verano; (ñg.) Velo. —
T h e ó n í n u s , a, um [de Theon).
de la Justicia.
Therístrurtt pudicicias, 11 n-r., velo del
Hor. Lo que pertenece al poeta Tepn,
T h e i u i s t o c l e s • is, m. Nep. Tepudor (latín de la decad.).
satírico terrible. — Th
. romístocles, general ateniense.
T h e r m a , as, f. Cic, Hor. Parte de
T h e m i s t o e l e u s , a, um [de The- dere, Hor., satirizar con acrimonia y Sicilia; Ciudad de Bitinia. Pliu.
t h e r m a * . árum,
f. pl. [ H:p¡-'.; ].
IJe Teraístocles.
malignidad.
thensa'. árum, í. pl. Y.-tensa.
T h e ó p h a n e , es, f. Hyg. Hija de Mart. Termas, baños calientes ; Estufa*
para calentar el agua de los bañon; £1
Theodfl oía ateas • TliiodaBisaltis trasformada en oveja por Neplugar de los bafios.
m a n t e u s . <¡, um [de Theodamas], frop.tuno.
T h e r m a ? , árum, f. pl. Bath, ciuLo que pertenece á Teodamante, rey de
T h e o p h a n e s , is, m. Cic Teófa- dad de Inglaterra; Cindad de Sicilia.
los driopes en Epiro.
nes de Mitilene, autor de una bio
I liei ni;e I B i i a e r e u s e s . Ciudad
de Sicilia.
Tlieodcrlcus. v. T h e o d o r í de Pompeyo.
theódonion. íi', a, [voz híbr.
T h e ó p h í l a , as, f. Mart., Inscr., y
Thermae Selinnntue. Ciudad
comp. de bíó; =-= Dios y donum == «don].
Theopllíle, es, f. Inscr. Noiubru de Sicilia.
Apul. Como paeonla.
de mujer.
'Uierma-us y ThermaíetiH ti'
T h e Ó d ó r e a s , a, um [de TheodóTheóphíliis, i, m. Cic, Tap., nut. El golfo de Salónico en MacedoQuint. Del retórico Teodoro gaInscr. Nombre de varón.
nia, en el mar Egeo.
dareo ó sus discípulos.
T h e o p h r ñ s t u s , i, m. Cic TeoThcrinaiitictis, a, um [íUp(j.aVTIT h e o d ó r í e i á n u s , a, ion [de Theo- frasto,filósofogriego, discípulo de
x6<;]. Apul. Que tiene virtud de calen• s], Sid. Lo que pertenece á Teo- Aristóteles y de Platón,
tar.
dorico, rey de los godos.
t h e o p n o e , es, f, [defleij<;=•= Dios
T h e r m á p a l a ova, n. pl. [^cpr'k
T h e Ó d Ó r l c n S , i. m. Forn. Teo- y -ivOT-j = soplo], Apul. El romero,
or.'ji ó- ]. Prisc. Huevos calienten y
dorico, rey de los visigodos; Sid. Teo- plan La.
blandos.
dorico de Panonia, rey de los ostrogoTJ:'*opolis, is, í. Antioquía, ciut h e r m a r i U S , ii, m. [do therma-].
dad de Siria.
dos, fundador del imperio ostrogótico
Inscr. El bañero.
de Italia, el más poderoso de los reyes
t h e r m í n u s , a, um pMpp.ivo?J. PHfii
Theopompéns y Tlieopompíbárbaros; Eort. Ihierri, hijo de Olovís,
Lo perteneciente al altramuz.
O U S , a, vm, 6
T h e o d ó s i a n u s . a, um [ae
T h e r n i í t ñ n u s , a. nm [de mern-e].
T h e o p o n p í u s , a, um [de Tfieodotíu t]. Lo que pertenece al empera• i »•']. Ció. L o perteneciente á Teo- Cic uo perteneciente á la ciudad du
p o m p o , orador é historiador de Gnido.
dor Teodosio.
Termas de Sicilia.
T h c o r e i u a , dtis, n. i ^(úp'np.efL
T h e ó d ó t e , es, f. Inscr. Xombre
T h e r m o d o n , antis, m, Virj. TfJ1
Cic
Teorema,
demostración
de
ni,
i
de mujer.
modonte, hoy Pormon, T\Q de Jktace^pniaposición especulativa. Dat. pl. 1
t h e o d ó t í o n , ti, n. Inscr. Especie
Tlierniodonteos. a, um, Prop-, y
Gell.
de colirio.
TliermodontiaeiiN, Os., §
t h e o r e m a t í u m , íi, n. dim. [fr-suiT h e r o i o d o n t í n s . a, um l<»e Tkst
LOV], Gell. Breve teor*
rnoaon].
Sen.
perteneciente
ul
t h e óL
ra
e tespeculación
í c e , es, filo*»óflca.
f. [dei¿cr,-.:*.-^].
Quint.
rio
«hitaron
Pormon
*,,IK
riberas.
y átr.lasLo
Amasonas
que h*
TI\E
THE
THR
931
Thermó|iol1um, I?, n. [htppnnth-T h e s p i a d e s , a?, m. V. Flac Ti-
T h í a , at, f. Cat. Tia, mujer de Hiperion, madre del Sol.
? thiásítas, átis, f. [de thiasus).
t Thermopoto,
hibr.
Fest. La cofradía de Baco.
poto = beber],
tliiasltes, as, m. [de thiasus).
tas calientes.
Fest. Cofrade.
T h c r m ó p y l a » , drum, f. pl. Liv.
thiasus, i,ra.[Sío»oO- Virg. Danza
'r.-nnopilii-j, desfiladero del monte (Eta
eñ*]asfiestasde Baco.
en i 'i aalia.
Thiatis, is, m. [voz egipcia]. Nomt l i c r m o s p ó d í o m . ti, n. fftipp.0bre de un mes entre los Egipcios, que
|. Apio. Vasija llena de ceniza
T
h
e
s
p
i
e
n
s
l
s
,
«
?
.
Cic,
y
callen
[do para calentar algues el correspondiente á nuestro agosto.
Thespíi, órum, m. pl. Arn. Tesna cosa, ó para que no se enfríe.
thieldones, um, m. pl. [voz est h e r m i i l a * . arum, f. pl.fttyrt.i im.
pioe , los moradores de la ciudad de
pañola]. Plin. Una raza de caballos.
i" l ueños.
Tespias.
Thiníssa, as, i. Túnez, ciudad de
Theroriainanteus. . , "tu [de
Thespls . is 6 idis, m. Hor. Tes- África.
Tliero'iam.i -\
ÍJ\
I .• • j«« i I • tierini t e á
pis- poeta griego, inventor de la traT h í o d n m a n t é u s , a, um. Prop.
Eslmb de íscitia.
gedia.
De Tiodamante, padre de Hila.
Therotlioes, um, to.pl. Plin.
I hespios, a, um [de Thespíi). V. Thisbaeus, a, um. Ov. Lo pertenePueblo de \fricft entre los Troglod¡i:--..
Flac Be la ciudad de Tespias en
ciente á Tisbe, ciudad de Beocia.
Thcrsaiider, ó
Beocia.
tinos, ii, m.ftico-cj.iBid. Tio.
'I'hersaiidrus. ári, m. Hyg., Virg.
T h e s p i U S , ií, m. Ov. Tespio, hijo
tilladlas, y
Tersandro, hijo de Polinice, guerrero
de Teutrante, rey de Misia.
thlásías, ce, m. [frXaoíac y -aXaaiáOque se halló
de Troya.
Thesprótls. idis, t, Avien.# y
Dig. Eunuco, castrado.
ThersílochüS, í, ni. Virg. Tersfr
rhesprótíus, a, um, Liv., y
tillas],i, is, n. [í)).do-i]- Cels. La
IQOO, bijo de Antenor, muerto en el siTllCSpi'ótllS , a. um. Col. D e Tesyerba tlaspi.
tio de Troya.
procia, región marítima de Epiro; D e
th libias, as, m. [í»affe], Dig. V.
ThersTteS, as, m. Juv. Tersites, la costa de Cumas.
•griego f-eísira « que hablando mal de
T h e s s á l í a , ce, f. Plin. Tesalia, re- thlásías.
T h ó a n t é u s , a, um. V. Flac ProAnudes en el cerco de Troya, fue muer- gión de Macedonia.
T h e s s á l í c u s , a, um[de Thessálía).
pio del rey Toante.
to por el de una puñada; Sen. MaldiPlin.
D
e
Tesalia;
Ov.,
Mart.
Mágico,
T h o a n t í a s , ádis, f., Ov., y
ciente, murmurador.
encantador (fig.). —
Thessálícus dux,
thesauraríus, a*, um [de thesaü- V. Fl., Jason. Thessálícus color, Lucr.. T h o á n t i s , tdis, f. Stat. Hija de
Toante (Hipsifile).
rus], rlauí. Que roba los tesoros.
el color de púrpura.
ThéssaVÍCi ••
T h o a s , antis, m. Ov. Toante, rey
thesauraríus, ti, m. y thesau- "V. Fl. , los Argonautas. Thessalíca
del Quersoneso táurico; Otro, hijo de
r e n s i s , is, ni. [de
Cod.
trabs, V. F L , la nave que los llevó.
Theod. El tesorero.
Títessalicas sagitta, Lucr., el sagitario. Baco y Ariadna, rey de la isla de LemIlicsaareiisis. V. thesauraThessalica juga, Ov,, el monte Pelion. nos, padre de Hipsifile.
'Thes salid aggeres, Sen. tr., loa montes
ríus.
tlioemn , i, n. y thocos, i, m.
> '.•.) \. Plaut. il-t»ntes.
i
doto de la nave Argos, natural de
pias.
T h e s p i á d e s , um, í. Ov. Hijas de
Tespio. — Thespiüdes déos, Ov., las
IB, así llamadas de la ciudad de
Tespias,
ThespííP, árum, f. pl. Cic Tespias, ciudad de Beocia, domicilio de
las Musas.
• • enden
t h e s a u r i z a t í o , ónis, f. [de thesamrtzo], Eucher. Acción do atesorar.
t t h e s a u r í z o , as, are [de thesaúrtis ==¡ «tesoro], líicr. Atesorar, juntar
riquezas (úsase también en el fig.). =
Eq. Thesaürum coliígo.
Osa y Pelion. Thss salte us eludes , L u c , [Í><UY.OL-J. Plaut. ap. Fest. Especie de
la batalla de Farsalia. Thessálícus axis, escaño.
Ov., el carro de Aquiles.
M u r r i a , as, f. El T o v e , rio de
T h e s s á l i s , ídis, f. Ov. L a que es
Poitú.
de Tesalia; Mágica, hechicera (fig.).
fílalas, i, m . [íló).o<-]. Vitr. L a cúTliessalíus, a, um. Ov. v. T h e s - pula del edificio; Ov. Bóbeda (ordinasalícus.
riam. de templo); Varr., óv. Templo de
forma redonda.
TliCSsalooTca, ce, {., y
t l i o m i x , icis, f. [í>(íj[j.tí]. Fest. L a
T h e s s a l ó n í c e , es, f. Cic. Tesatomiza,
cuerda de esparto.
lóníca, hoy Salónica, ciudad de Mace-
t thesaürum, ¡, n., Petr., y
thesañrus, í, m. [llr-acc-pó?]. Cic
El tesoro ; El arca ó lugar en que se
guarda; Dig. Depósito antiguo de que
thoráca, a., f. V. thorax.
ya no hay memoria ni dueño; Vitr. Al- donia.
t h o r a c a t u s , a, urn [de thorax).
ii; Virg. Panal de miel, — Thesaüri Thessalónícenses, ium, m. pl.
Plin. A r m a d o de coraza.
Tiiessa/i/itica). riin. i esalonicenses,
u-.axiuártiiii, Plin., los huecos de las[deent h o r a c í u m , ii, n. [dim. de thorax).
cías. Orcinas tbesaürus , Naev. , lus los
in-moradores de Tesalónica.
Ampel. Coraza pequeña.
Thessálonícensis,
«
[de
Thessafiernos. Thtsaürun maii, Plaut., una
thorái o m a c h o s , 1, m. [ftwg?x¿loníca). Plin. Tesalonicense, de Tesainfinidad de males. Thesaürum . po:*/o;J. Auct. de reb. bell. Que comlónica.
ñire, Cic., encontrar un tesoro. (¿uo
thessálus, a, um. Plin. V. T h e s - bate defendido por una coraza.
toco thesaürumobrutsset, Cic, endónele
thorax, ácis, m. [fttí(pa£]. Cels. El
sálícus. Hor. Mágico, encantador.
habia enterrado su tesoro. Quid diem
peeliu, el estómago: Coraza, coselete,
Thestiádes, ce, ra. Ov. Hijo ó
de thesaüro rerum omníum
memoria?
loriga; Vitr., Treb. Busto (pint.).
nieto de Testio, lacedemonio.
Cic, ¿ qué diró de la memoria, ese depóT h o r i a lex. Cic. Ley agraria, proT h e s t l a s . ádis, f. Ov. Hija de
sito de todos los conocimientos? Sermulgada por Espurio Torio, tribuno de
Bata mella thesaüris, Virg., miel con-Testio (Altea ó Leda).
Thestorídes, ce, m. Ov. Hijo ó la plebe.
servada en los panales.
t h o r y b e t r o n , i, n. Plin. Una
Theseis, idis, f. JuT- Ba Teséida, nieto de Testor (Calcas).
yerba.
tlleta, ind. n. [ñfjT3]. Pers. Teta,
poema de Codro, que contenia los hethos, óos. m. [ÍJO'K]- Plin. Grat. El
la letra H del alfabeto griego ; Nota de
chos de Teseo.
chacal, cuadrúpedo.
condenación á muerte en los votos,
Theseíus, a, um, Ov., y
Tlioth , ind. n. [voz egipcia]. Cic.
como la C entre los latinos; Ruf.,
Tllescus, a. um. Sen. Lo perteInscr. Signo de defunción (en los re- Nombre del quinto Mercurio entre los
neciente á Teseo.
egipcios ; El mes de enero entre los
T h e s e ü s , í, m. Ov. Teseo, hijo de gistros militares ó sobre una tumba). —
T h r a e a , ce, f., Cic, Sen., y
Theta novum, Mart., nuevo modo de
Egeo, rey de Atenas.
pronunciar la m uer te. Vítío prasfigere T h r á c e , St, f., Hor., y
Thesídse, árum, m. pl. Virg. Los
Tlll'ácia, ce, f. Mel. L a Tracia, retheta, Pers., condenar el vicio.
atenienses, cuyo rey fué Teseo.
gión de Europa.
thetícns , 8, um [ÍJSTIXÓS]- Fort.
T h e s í d e s , as, m. Ov. Hipólito,
Thracíca Chersonesus, f. El
Positivo.
hijo de Teseo, despedazado por sus caT h e t i s , it y ídis, f. Catul. Tétis, Quersoneso de Tracia.
ballos desbocados.
T h r a c í n s , a, um [de Thr*icia],
ni-nl'a del mar, hija defifpr.eev Doris;
thesíon Ó í u m , í¿, n. [ft^aeiovj.
Virg. Tracio, de Tracia. —
Thracíns
Mart. El mar; Mart. Laño grande.—
Plin. Linaria, planta parecida al lino.
lapis. Plin., especie de piedra que se
enciende echándole agua encima, y se
thesls, is, f. [9 lin], Cic Tesis, Gastüla Thetis, Claud.. el mar de África.
Thetídis lapilli, Stat., perlas.
apaga echándole aceite. Th rucia pHcuestión universal; Argumento, tema
tex, Sen.tr., Filomela.
Thracíus, m .
T h e u d ü r í c u s . V. T h e u d o r í de un discurso; Problema; T. Maur.,
Stat.. el cantor de Tracia (Orfeo).
cus.
Prisc. El tiempo que lleva el compás;
Thra?x ó T h r e x , cis. m. [de
T h e u m e s í u S , af um Stat. Lo perInscr. Depósito.
Thracia). Cic, Hor. , Sen. filadiadoi
teneciente áTeumeso, monte de Beocia
thesíum, ¡Y, n. V. thesíon.
armado (con el escudo y puñal de loa
T h e s i n o p h o r í a , iórum , n. pl. junto á Tebas.
theurgia, as, f. [fteo^p-pc»]. Aug.tracios).
i rificios de Ceres.
thránis, is, m. [ftp«aívid. Plin. Peí
Especie de magia, que por ciertos saTliesniophorus . a, um [8*^0del género cetáceo.
crificios hacia evocación de los dioses
legislador, legisladora
thrascías, a?, m. r&pKe-ftíac]. Plin.
bienhechores.
ia primera que enseñó
El viento tramontano ó noraoru este.
theurgícus,
a,
um
[ího'jpY.'.ó;].
.
T h r á s o , ónis, m. Ter. Trason,
Aug. Lo perteneciente á la magia ó
Thcspia.ti*. ,, . um. V. Fl. V.
nombre de un soldado ; Jactancioso
evocación de las sombras y de los
Thesp.us.
fanfarrón.
dioses.
Tliespiad.e
. árum,
um,
m. pl.
n i a n u s , a,59*
[de T%raso).
de
Crotona.
OT.
las! hijas
Tesoio,
tdiéntee
que
dey fundaron
Hércules
A
y
£1t mhaegüor que
g u s evoca
, », m.
los [«dioses.
^r-oup-róí], Aug. Sid.
T hTrharLo
saos.operteneciente
&umTrason.
V.
• - = . .
932
THY
TIIY
TIB
thrauston, i, n. [opau-jTáv], Plin. Thyatíra). Plin. Los moradores de lai cíente á Baco Tioneo (habí, de un vino
puro). _
Especie de resina.
ciudad de Tiatira.
Tlirax, acia, m. [de Thracía). Virg. T h y a t í r e n u s , a, um [de Thyatira). thyotes, ce, m. [ft'jo-TTiC-J. V. Fl.
De Tracia; Gladiador armado como los
Plin. Lo que pertenece ó. la ciudad de Sacrificador.
T h y r Ü M i m ó T h y r í u m , i, a. Cíc,
tracios. V. T h r e x .
Tiatira.
T h y e s t e s . ve, m. Cic Tiestes, hi- Liv. Ciudad de Acarnania cerca de LauT h r e c e , es, i. Üv. La Tracia.
cad e.
TlirecídieilS, a, um [de Thracía). jo de Pelope y de Hipodamia. nieto de
T h y r a e u s . i, m. Tert. Apolo T¡.
Tántalo.
Cic Tracio, de Tracia; Cic, Aus. Lo
perteneciente al -gladiador llamado
ThyesteilS, a, um [de Thtjestes],reo (adorado en Thyráéum),
T h y r e ó T h u r e , es, f. Stat. TiThrex.
Ov. Lo perteneciente á Tiestes.
re, ciudad de los mesenios.
ThreC'iSCUS, f, m. [dim. de Threx). T h y e s t i á d e s , ce, m. [de Tlnjéstcs).
T h y r e a t i s , idis, t. Ov. La ciu¿«
Cap. Tracio despreciable.
Ov. Hijo ó nieto de Tiestes.
daña de Tiro.
T h r e c í U S , a, um, Ov., y
Thyíap. arum, f. pl. Las Bacantes,
T h y r e u m . V. T h y r s e u m .
TliréíciuS, a, um [de Thracía). las sacerdotisas de Bac««\
T h y r i e n s e s , íum, pl m. Liv. JI*Cic-. Tracio, de Tracia. — Threicíus sa- thyimállas, i, m. Isid. Especie
bi tan tea de Tirio ó Tireo.
de pescado.
cerdos, Virg., Orfeo. Threieias fauces,
T h y r i u m . V. T h y r á > u m .
Luc. el Heiesponto.
thyínus, a, um [dótvo;]. Hier. De
T h y r o m a , atis, n. [&yptu^aj. Vitr.
T h r e í s s a y T h r e s s a , as, f. [de madera de cedro.
L
a
puerta.
T h y l e . v. T h u l e . Solin.
Thracía}. Virg. La mujer tracia.
Thyrságfeta?,
arum, m. pl. v.
th ren us, i. m. [9p7jvoí]. Aus. LaThyloii, Ónis, m. Plin. Nombre de
Flac. Los Tirsagetas, pueblos bárbaros
mentación, llauto fúnebre, lastimoso.
varón.
de Sarmacia.
T h r e x , ecit. V. T h r a ? x .
T h v m b e r . Diom. v. T l i y m b r u s ,
thyrsicülus, í, m. [dim. de ./,./.
tlirídax, ácis, f. [Mpifia;]. Samm.
t h y m b r a , «., f. [&6pLfípa]. Col. La
sus}. Apul. Pequeño tirso.
La lechuga silvestre.
yerba ajedrea.
thyrsíeus,a, um [de ti-- • tus]. Pon.
T h y m b r a , a-, f. y T h y m b r e , es.
tlirípes, "»t, m. pl. [dpí-xsc], Plin.
Del tirso.
Carcomas que roen la madera; Capel.
Pliu. Timbra, ciudad de la Tróade.
thyrsíger, a, um [thyrtus, gero].
Cosas de ningún valor, bagatelas (fig.).
t h y m b r a > u m , i, n. Plin. La menSen. Que lleva en la mano un tirso
ta ó yerbabuena rozada.
t I hl'OlHlill, i, n., Prud., y
thróuiiS, i, m. [&póvoí], Suet. El
T h y m b r a M i s , a, um [de Thymbra). (sobrenombre de Baco).
T h y r s i s , it, m. Liv. Nombre de
trono ó solio.— Tlironut Cassáris, Plin.,
Virg. Lo perteneciente á, la ciudad de
varón ; Prop. Nombre de un pastor.
Timbra, A su campo y monte.
la constelación llamada Trono de Cesar.
i thyrsítenens, entis [fhyrtut tethryállis, tdis, f. [ftpuotUíc]. PUn.
T h y m b r e . V. T h y m b r a 2o.
Especie de planta, la misma que lychT h y m b r u s , i, m. Virg. Nombre neo]. Anthol. Que tiene un tirso.
thyrsus, i, m. [\Mtpao*;]. Plm. El
de uu guerrrero.
nítis; Plin. Otra especie de planta estronco ó tallo de las plantas; Tirso,
pinosa.
tliymeliéa. a\ f. [ibjfj.ÉX-u?]. Plin.
vara ó pica, cuyo hierro estaba cubierT h r y o n ó T h r y u í n , i, n. Plin. Especie de arbusto (el torvisr. I.
Ciudad de Mesenia.
t h y m e l e , es, f. Avien, y t h y m e - to de yedra y hojas de pana, QUO llevaba Baco y los que asistían á sus saT h u D U S C U i n , i, n. Tac. Ciudad de la, te, f. [b'ju-O.r^. Theod. La urqitesta,
crificios; Ov. Ardor, furor, estro, inspila Mauritania cesariense.
tribuna en que estaban los músicos en
ración poética.
el teatro de Atenas; Mart. Nombre de
T h n c c a b o r l , n, Aug. Ciudad de
?thyrsütus, a, um [de thyrsut].
la Atrica._
mujer.
Col. Que tiene la forma de tirso, cóTliucydídes, í*,m. Cic Tucídides,
tliymelící, órum, m. pl. [de (
bi&toriadoi ateniense.
lícu*). Vitr. Músicos del teatro de A u - nico.
T h y s d r i t a n i , órum, m. pl. líirt.
T h u c y d i d í o s , a, um [de Thucydi- nas.
Habitantes de Tisdro.
des). Cic. Propio_de Tucídides.
t h y m e l ícus. a. um pi-juEXIXÓC].
T h y s d r i t a n u s , a, um, Plin. De
T h n l e y T h y l e , es, f. Mel. Tu- Apul. Lo perteneciente á la escena y
á la música del teatro. Thymelícus pes, Tisdro, ciudad de la Bizacena.
le, la última de las islas conocidas do
T h y s s á g e t a ? y Thussagétie,
los romanos en la playa boreal de
pié métrico de cinco sílabas.
pa, que algunos dicen Ber la lsthyíniama, áti.. n. [du-xía-xa], Cels. arum, m. pl. Mel. Los Tisagetas, pueblos de Sarmacia. V. Thyrsajjela".
La timiama, perfume de olor suavílandia.
TllJ.ssos, i, f. Plin. Ciudad de
tliiiniiarius, a, um [de thunnus], simo^
1 ti«. De atún.
tliyiniumátéríum, ti, n. Plin. V. Macedonia.
tiara, ce, i., Ov.. y
thunnilS, í, m. [vúvvoc]. Hor. El
thyínf ater íum.
tiaras, as. m. [Tioíp-z ó napa;]. Virg.
atún, pescado de mar.
ttliyiniamus, a, um [thymum amo). La tiara, ornamento de la cabeza de que
thurariás. V. turaríus.
Plaut. Aficionado al tomillo.
usaban los sacerdotes y reyes de Persia
(luí re os. V. turéus.
thyíniateriuin. í¡, n. [íbjpiaT-i-.y Frigia.
i ii ii i i¡>nl u m . v. turíbaloiu. ptov], l'lin. Braserülo para quemar pert iai'atus, a, um [de titira). Sid. Que
tliuricrcmus. V. toricréu.us.
fumes.
lleva una tiara en la cabeza.
t hurí l'er. V. turífer.
t h y m í n u s , a, um [trúfuvoc]. Col.
Tíbáránl, ó
t thüríferaríus. V. turiferaDe tomillo.
T i b a r e n i , órum, m. pl. Tibarenos,
rl us.
t h y m í o n , ii, n. [ftúfuov]. Plin. La
los pueblos de Capadocia.
thurifíeutor. V. turiíicntor.
timia, especie de berruga.
f tibe. Are. por tibí. Inscr.
Tllñríl, órum, m. pl. Plin. Turios,
thymites vinum, n. [&U|Í.ÍT*/JÍ]. Col.
T Í b é r e í u s , a, um, Stat., y
ciudad de la magna Grecia.
Vino aderezado con tomillo.
T Í b e r i a n u s , a, um. Suet. Lo pertliürílegus. V. turllegus.
t h y m o s o s , a, um [de thyrnum],
teneciente á Tiberio, el tercero de los
T h u r í n g i , Órum, m. pl. Turingios,
Plin. Abundante de tomillo, ó sazonado
emperadores romanos.
los pueblos de Turingia.
con él.
T Í b é r í a s , adís, f. Plin. Tiberíade,
T h o r i n g l a , ce,f. Turingia, prot h y m u m , i, n. [frúfLOv], Plin. El
ciudad de Palestina.
vincia de la alta Sajonia.
tomillo.
T Í b é r í n a ostia, n. pl. Plin. Ostia,
T h u r í n i , Órum, m. pl. [de ThuT h y n c ü n í u s , Ü, m. Cap. Nombre
ciudad y puerto á la embocadura del
ríum). Liv. Los moradores del camde varón.
Tiber.
po y ciudad de Turios en la magna
T h y n i , órum, m. pl. Cat. Los fiTiberínis, idis, f. Ov. Del Tiber.
Orecia.
nios, pueblos de Tracia.
T i b e r í n u s , a, um. Liv. Tibcrino,
Thíirlnus, «, um [de Thuríum).
T h y n í a , as, f. Cat. Tinia, región
del Tiber.
Hor. Lo perteneciente á la ciudad de
de Bitinia.
T i b e r í n u s , i, m. Vírg. El rio TiTurios.
T h y n i a c n S tinut. Ov. El golfo
ber; Liv. Un rey de Alba, que ahogado
Til urinal, íí, n. Col, Turios,
Tiniaco, en la costa occidental del Ponen este rio, le dejó su nombre.
ciudad de la magna Grecia. V. T h o to Euxino.
TÍberls y Tibris, is y ídis. m.
ri¡.
T h y n í a s , adís, f. y T h y n i á Plin. El Tiber, rio de Etruria que baña
tlius. V. tus.
d e s , um, f. pl. Prop. Las ninfas de
á Boma.
T h u s c i , orum, m. pl. Liv, Los tos- Bitinia.
tíberíum marmor, n. [do Tibtttut]*
canos.
t h y n n a r í u s ó t h u n n á r í u s , a,
TllUSCÍa, ce, f. Liv. La Toscana, um [de thunnus], TJlp. Lo que pertenecePlin. Especie de mármol gris.
tíbi. Dat. del pron. tu.
gran ducado de Italia.
á los atunes.
tibía, "", f. [quasi tubía de tubus].
T h u s e u s . a, um [de Thuscia). Plin.
t h y n n u s . V. t h n n n u s .
Toscano, de Toscana.
Tliynus, a, um [de Tlujni). Hor. Cels. La canilla ó caña de la pierna;
Laflautaó pífano; La pierna; llor.
til ya, os, f. [&6«J. Plin. El cedro, Lo perteneciente á los tínios y á los
Poema lírico (con acompañamiento de
árbol odorífero.
bitinios.
flauta) Tibiam indar, . ("ic. l'.'-inm d> 'Ili V a d e s , um, f. pl. Hor. Tiadas,
t h y o n , i, n. [9úov]. Plín. El ám- gítispultare, Lucr., Tibia can&rs, Quint.,
Bacantes, sacerdotisas de Baco.
bar.
tocar la flauta. Sub eau'u iptrrüUe tit h y a s , y mejor thyias, ádis, t.
TNiso,
es,
fi,
.m.Cic
Tione,
mujer ra.
de
nodriza
de
Baco.
dad
thyasus.
T
Tliyatira,
hde
y aHor.
Lidiaj
tire
nIsla
v.
ias.
, thiasus.
órum,
del
f.
mar
Plin.
m.
Jónico.
Tiatira,
pi. [de ciusobrenombre
T
hh yyoünnmadre
ieeáü,nsde
u,sóBaco.
,i,
m. Hor.
Cat.
Tioneo.
Pertenebias,
Concídit
Hor., alet
sonsinistram
de laflauta
fregit
lastimetibiam,
Virg.,
Como
el
anterior.
na
mt
TIN
033
Le 'i»ie pertenece á la madera, á la Gar</ ttment, Pall., la col no pn
í*li;i-,lr., se dló un golpe y so rompió
ifa ó al carpintero. — Ti
en un terreno arenoso. = Í;«I, I
la canilla do la pierna b
faber ó «simplemente Tignarlus , C i c el
formido, horrSo, metüo, extin
tibíale. '-, ,, [de tibia]
carpintero.
timesCO, parea , tremo, fremisco, COntrSlo «i«i" |ji•-. v para cobi Ir «la pierna.
t i g n ñ t í o , Ónis, f. [do tigno], (ríos. misco, trepüdo,
tibial!*, < [de tibia], Plin. Lo quo
Cyr.
L
a
ensambladura
ó
reunión
de
I lasflautas,ó es propio pat t í m e s c e n s , tfs [part. prr-*. ib-l
viguetas ó maderas para formar u n piso
ra hace*
inus. timetCO], A m m . Quo teme mucho.
ó entarimado.
t i b i a r í a s , ti, ni. [ le
iuscr.
T i m e t h u s , i", m. El Naso, rio de
t i g n o , as, are [de tignum ^= madeFlautero, el que hace flautaB.
Sicilia.
ra]. Glos. Cyr. Entablar, eptarimar.
v tiliiat'un [de HbXa], Titira. Sobre
T
i m i c a , m, i., y
t i g i i o s e r r a r í o s , ti, m. [tignum s*
. na.
Tiuiici, órum, m. pl. Plin. Ciudad
tibÍCen,
\ano], Hor. serró], Inscr. Serrador de tablas, fade la Mauritania cesaricnse.
bricante de tarimas.
Oic ] lautli ta, tocador de flama; Juv.
t i g l l ü l u m , i, n. [dim. de tignum).
1, pié derecho quo sostiene u u
tiinídé [de tímidas], adv. Cic. TíBoéth. Pequeña viga ó vigueta.
LO rústico; Arn. Pió ó puntal que
midamente, con timidez, timidissisostiene el ciclo (por el Atlas); ? Cat.
t i g n u m , «f, n. y t i g n u s , í, m . [de
aié, Quint.
Apoyo, sosten. —- Ad tibie,.,tego]. Ulp. L a madera; Tabla, palo,
tímídítas, SHs, t [de timidus]. Cic
Petr., prevenir lo necesario para el enpié derecho, madero. — Tignum Junctum,
Timidez, cobardía; Bajeza, abatimiento
tierro (proverbio de la coütumbre de
Ulp., madero, puntal metido en la pade ánimo.
asistir loaflautistasá los entierros).
red agena. Tigna caca, Prop., las naves.
t í m í d ú l e , adv. [dim. de timidé).
t i b í c í n a , as, f. [de tibicen). Mart. Tigña lecáre, radere, perforare, Lucr.,
Apul. Con algún temor.
L a tocadora de flauta.
alisar, acepillar, barrenar las maderas.
tíinídus, a, um [de timeo). Cic. Tít i b í c í n a r í a , as, f. [do tibia y cano \ t l g r í f e r , a, um [tigris, fero). Sid.
mido, cobarde, do poco espíritu. — Timi¿e ent. or*.]. Bo«eth. El arte de tocar
Que cria tigres.
dut m labore militárí, C i c , el cobarde
la flauta.
t i g r í n u S , a, um [de tigris). Plin. en la guerra. Ttmidus ad mortem, Cic,
t t i b í c í n a t o r , oris, m. [de tibí- Atigrado, lo que pertenece al tigre. —
morí, Hor., que tiene miedo do la
ciña]. Gloss. Cyr. C o m o t l b í c e n .
Tigñ
, Plin., mesas con vetas
muerte. Timídus pro cedas, Hor., que
tibíciniuni. í>.n. [detíbicen]. Apul. larcas y seguidas.
teme los nublados. Timídus déórum,
El arte del flautista.
tigris, is ó tdis, m., f. [ríypi?]. Plin. Ov,, el supersticioso. Mater timidi riere
f t í b í c í n o , as, are, n. [de tibicen], El tigre y la tigre, animalfiero;Claud.
non solet (prov.) , Nep. , la madre del
Fulg. Tocar la flauta; Tert. SosteSu piel,
tímido no suele llorar, tíuiidlor, CaiíB.
ner, apuntalar con pies derechos ó punT i g r i s , íí y idis, m. Plin. El Tigris, -Issinius, Ov. s E'j. Trepidas. ¡>acitales. = Eq. Tibüs cano; tita'cíne 6 rio de Asia; Ov. N o m b r e de u n perro
dus, angustí dnXmi; ¡ignávus.
columella fulcío, sustento.
de caza; Virg. N o m b r e de una nave
T i m o l e o n t e o s , a, um. Nep. Lo
tibí n o s , a, um [de tibia], Yarr. L o que llevaba en la popa la figura de u n
perteneciente A Tünoleon, insigne en
tocante a la flauta.
tigre.
las artes de la paz y de la guerra.
T i b i s e n u s , a, um. V . Flac. L o
T i g ü r í l l i , órum, m . pl. Cas. Los
t u n a r , oris, m. [de timeo). Cic. Tequo pertenece al rio Tibiso de la Es- habitantes del cantón de Zuríc en la
citia.
mor, miedo, pavor; Hig. Líos, hijo del
Suiza.
T i h i s s u s , i, m . El Teise, rio de
T i g Ü r X ñ u S , a, um [de Tigurini). Éter y de la Tierra; Lucr., Hor. ÍVinor
Uniría.
religioso; Prop., Ov. Objeto tremendo;
Cses. Bel cantón de Zuric ó de la ciudad
T i b r i i c a , as, f. C o m o T u b r a - del mismo nombre.
Stat. Objeto por el cual se teme algún
cus.
Tigürínuspa-yu-s, i, m . Cses. Zuric, daño ó riesgo; Hor., Ov. El Temor personificado. E n pl. Cat., Hor., Tac.
I i l i n e ó l a , as, tn, f. [Tibris , coló).
ciudad de la Suiza.
tilia, as, f. Plin. El tilo ó tejo, ár- — Magno timbre sum, Cic, temo mucho.
Prud. El ó la que babita junto ai
Timar vituperatiónis non injusta', Cic.,
bol;
Plín.
L
a
m
e
m
b
r
a
n
a
que
hay
entre
Tiber.
temor de una censura merecida. Timóla corteza y el tronco del árbol, la cual
Tibris, it. V, Tiberis.
re perterrítus, Cic, sobrecogido de mieservia para escribrir y para cuerdas. V.
Tíbüllus, i, ni. Quint. Albio Tido , aterrado. Colligére se ex máximo
phílyra.
bolo, poeta romano elegiaco.
timore, Cas., reponerse de un gran tet í l i a c é u s , a, um, Capel., y
ti bnlns, i, f. Plin. Especie de
mor. Timare deposito, Brut. ap. Cic,
t í l i a g i n e u s , a, um, Col., y
pino.
tíliaris, e [de tilia). C. Aur. B e Timore subfáto, Cses., depuesto, desvanecido el temor. Áudaci tu timar esse
T í b u r , uris, n. Hor. Tívoli, ciu- madera de tilo ó tejo, lo que pertenece
potes, Plaut., tú puedes llenar de esá
este árbol.
dad del Lacio.
panto al m á s valiente. Tí mor deúm,
T'iuuci. órum, m. pl. Pueblos de
T i b ñ r n i lucus, m. Hor. El bosque
Lucr., el respeto á los dioses.
Sicilia.
sagrado de Tibur ó Tívoli.
t t í m o r a t u S , a, um
[de timor).
T í u u e u s , i, m . Cic. Timeo, uno de
T i b ü r n u s , í, m. [de Tibur). Hor, los diálogos de Platón.
Hier. Timorato, religioso, temeroso do
Tiburno , dios que presidia á la ciuDios.
T Í i n a v u s , i, m. Plin. El Timavo,
t t i m o s , óris, m. N o n . C o m o tídad de Tibur; La misma Tibur ó Tírio de Carnia.
inor.
voli.
íí ni luis ó. t y m b r i s , m. Cass.
t i n a , as. f. [de OÉ'JTJ. Yarr. Jarra,
Piel, forro de piel.
T i b u r s , ürtis, Liv., y
frasco , botella de que se echa vino cn
t í m e , es, f. Inscr. N o m b r e de
li burtí mis. a, um, Plin., y
los
vasos en la mesa.
mujer.
Tibürtis, e [de ZYóur]. Liv. Tiburt i n c a , as, f. Plin. L a tenca, pez
i t i i n é f á c t u s , a, um [timeo-facío).
tino, de la ciudad de Tibur ó Tívoli.
de rio.
Lucr. Atemorizado, amedrentado.
lidiábales, os, m. [-ei-y/jfiá-T,;],
t i n c t a , orum, n. pl. [de tingo). Cic,
t u n e a d o s , a, um [part. f. p. de
Vop. El que anda por encima de paretimeo). Ov. Temible, que debe ser te- Colores.
tilictílis, e, [de tingo). Ov. L o quo
des elevadas.
mido.
sirve para teñir.
t í m e n s , íí* [part. pres. do timeo).
Tícínénsis, e [de Ticinum]. Plin.
'ftinctío, ónis, f. [de tingo). Tert.
Lucr. El que teme, tímido.
Lo perteneciente á Pavía, ciudad del
Bautismo.
t i m e o , es, üí, ere, a. y n. [de 5stfj.a
estado de Milán.
t i n c t o r , óris, m . [de tingo). Vitr
= miedoV]. a. Tener inquietud por,
T Í C í n u m , i, n. Plin. Pavía, ciudad
recelar, tener miedo de, temer, perfidí- El tintorero.
del estado de Milán.
t i n c t ó r i u m , «Ií, n. [de tinctoríus]
am, Cic, Dañaos, Virg., iram nuvtinis,
T M I n o s , a, um* Sil. V. TiciOv., furem pomis (dat.), Juv., nihil de Not. Tir. L a oficina del tintorero
nensis.
bello, Cais., truncum findere, Plin., ut ó Eucher. L a pila del bautismo; Gloss.
ne alíquid fiat (muy clás), Plaut., Cic. — Isid. Espada.
T l C i n u s , i. m. Plin. El Tesino,
t i n c t o r í u s , a, um [de tingo]. Plin
Timerefiagitíumpejus leto, llor., temer
rio del estado de Milán que baña á
Propio para teñir. — Tinctoríam mentéis
la infamia m á s que la muerte. Tinoso
Pavía.
habere, Plín., maquinar muertes , trazar
meos, Plaut., temo á los mios. be suo
T i fata, as, m. Plin, Monte de
ac legíónis pericüto nihil timtbot, Caes,,como teñir en sangre la espada ó el
Campania.
puñal.
nada temia, estaba tranquilo en cuaute
Tifernútes, um, m. pl. plin. Tit l n c t ü r a , as, f. [de tingo). Plin.
á su peligro y el de su legión. Ñeque
fernates, los habitantes de las dos ciutimérent ne circumvenirentur, Ca;s., y L a tiutura, el acto y efecto de teñir.
t i n c t u s , a, um [part. p. de tingo).
que no temiesen que los cercaran ó endades de Tiferuo, una junto al Tiber
volvieran. Tí mentes confírmat , Cas., P H n . Teñido; Mojado, empapado. —
en la Umbría, otra en la misma Um2'inctus veneno, Suet., emponzoñado
anima
á
los
medrosos,
á
los
que
teniau
bría junto á las fuentes del rio Memiedo. Timere alícui, Plaut., suis re- Tínctus litlétis, Cic, qu© tiene una tintauro.
tura de todo género do letras. Verba
bus, Cses., temer por alguno, temer por
T i f e r n u m , *', n. Liv. Ciudad de
serCsu tincta, Quint., palabras m u y signisus cosas (esto es, que BO desgracien ó
Samnio; Otra, la de Tifernn en la
tengan mal resultado). Mortis Unientes, ficativas. Sales tincti lepóre Attico, Mart.,
Bales que tieuen una elegancia ática.
Umbría.
Lucr., que temen morir. Timere asgro
Tínctus errare, Cypr., tachado do he
T i f e r n U S , i, m. Tiferno,riodel
viní noxam, Plin., temer que á un enregía.
Tincta tobe sagitta, Ov. , flecha
reino de Ñapóles; Liv, U n monte de I fermo lo haga daño el vino. Cauies
emponzoñada. Tínctus lamine, Lucí,
Samnio.
Iluminado. V . t i n £ 0 .
tígillum, /, n. [dim. de tignu ra],
I.iv. La vigueta, madero corto; Plaut.
Lena para quemar.
TÍgillus, i, m. [de tigíllum). Aug.
Sobrenombre de Júpiter (que como un
puntal sostiene el mundo).
tlgnúrius, a, um [de tignum). Cic.
934
TIN
TIS
TIT
t í n c t u s , ús, m . [de tingo). Plin. El
I i n n u n< 111 u s , (', m . [do tinnio). Ov. Lo perteneciente 4 Tisifone ó a
color ó tinte.
Col. El cernícalo, ave.
las Furias; (fig.) Ov. Furioso, malvado.
t i n c a , ce. f. [de latvia.) seg. Facciol.].
t tlntillliabel I u m . í, n. Not. Tir.
Tissa, as, f. Sil. Tisa, ciudad de SiHor. L a polilla ; Gusanillo que se cria
Dim. de t i n t i n n a b ü l u m .
cilia.
en las fuentes frias ; Las lombrices que
tiutiiinabulatiis, d, am [de tinTissenses, tum, m. pl. [do Tiisa],
Be crian en los cuerpos; Col. Gusano
tinnabñinm). Sid. Q u e tiene 6 lleva
Cic. Plin. Los ciudadanos de Tisa.
que echa á perder las colmenas; Claud.
una campanilla.
T i t á n , ant'*, y T i t a n o s , i, m. (ic
Los piojos.
t i n t i n n a b ü l u m , ¡, n. [de tinl\
Titán, hijo de Celo y Vesta. hermano
t i n c a r í a ó t i m a r í a , CE, f. [se
Plaut. L a campanilla 6 esquila de m e ent. herba], Scrib. El polio ó zamarde Saturno, padre de los Titanes; Hyg
tal ¡ Kl cencerro.
rilla, planta.
t i n t i n n a c ü l u s , f, m . [de tintinno). Hermane de Japeto, padre de Asterie;
t i n e á f í c a ó t i n i á t í c a , ce, f. [se
Tib.
Hijo de Hiperion, el Sol; Juv.
Plaut. El esclavo que azotaba á los
ent. herba). M . E m p . C o m o el anterior.
otros.
Prometeo, nieto de Titán. Titán tertíus,
t í n e o , as, are [de linea], Hier. Roer
t i n t í n n í a l a , ce, m . [tintinno, alo]. Ov.. el tercer dia.
(h. de gusanos), ó tenet gusanos.
Schol. Hor. El que hace u n ruido
T i t a n e s , tan, y Títani, órum, «jq.
t i n c ó l a , os, f. [dim. delinea]. Vírg. agudo con sus alas (nombre popular
pl. Cié. Los Titanes que hicieron guerra
Pequeña polilla.
del mosquito).
a los dioses.
t í n e ó S U S , a, um [de tinéa). Col.
tintiniiío, IÍ, tre, n., Afran., y
T í t a n í a , as, f. Ov. Circe, hija <bl
Lleno de polilla, de gusanos.
t i n t i n n o , as, are, n. Narv. V.
T l n g i s , is, f. Plin. Tánger, ciudad
Sol; La Luna su hermana, Diana,
tinnio.
de Berbería.
t t i i i t i n n u m , í, n. [de tintinno).
Títaniácus, «, um. Ov. v. TltaT i n g i t á n a , é, f. Plin.. Tac. La M a u - Fort. Campanilla, esquila.
nius,
-tintino , as , are, n. Cat. C o m o
ritania Tingitána, provincia de África.
Titanis, tdis. Ov. Lo que pertutinnio.
T i n g i t á n u s , a. um. .Mamert. D e
nece á Titán ó a los Titanes.
I M I n ni. /, n. Not. Tir. C o m o tina.
Tánger ó de la Mauritania Tingitána, de
Titanios , a, um [de Titán). Ov,
t i n o s , i, f. Plin. Especie de laurel
Berbería.
Lo perteneciente a Titán ó á los Titasilvestre.
t i n g o y t i n g u o , íi; «KR'I "
nes, y al sol. — Titania astra, Virg., el
t i p h e , es, f. [tí<pTfl. Plin. Especie
gére [de -iyyoi = teñir]. Mojar, emde arroz particular de Grecia.
sol. Titania, f. Ov. Latona; Ov, Diana.
papar en algún licor ,k bañar , corpdra
t i p h y n u i n , *, n. [\tyn1v05J. Inscr.
Titanias, ni. Avien., el sol. Titanias
lijinphis, Ov., corpdra fiumíne, id., ¡
U n colirio hecho con azucenas.
alti, ('¡and., el Fénix (consogrado al
mentum Hiero, Hor., g
ímis
t í p h y o n , yi, n. [xítpoevl. Plín.
sol). Titania tellus, V. VI.. la Cólquide.
Ov.; meter en tinte, dar color en él,
Especie de narciso, flor.
T i t a n o s , í, •<••• V, Titán.
lanam múrice, vestem rubro coceo, Hor.
T í p h y s , yos, m . Virg. Tifis, carpin—
Tinge re su muta pedum btsUgti
Tltarcsos y Titnrcsus, ó XíecTebre
de
Grecia.
tero
unáis, Ov. , mojar la punta de los pies
taressus, i, m. L u c El Tirasco, uno
t i p p ü l l a y t i p ü l l a , ts, Varr. Inen las aguas. Tinge re equos in alto
de losriosde Tesalia.
secto, especie de araña.
(habí, del sol), Ov., bañar, sumergir
Ti th o m e u s , a, um [de Tithónus].
t i r o , ónis, m . [de xepiTjv •*=** tierno,
B U S caballos en el mar (es decir oculseg. Becm.; de tero, quia se primum itrit, Avien. L o que pertenece á Titono, matarse en el mar, llegar á su ocaso, porrido de la Aurora.
hoc est, exércet, seg. Vos.]. Cic Solquo al ponerse el sol parece que se hunde
T i t i l a n a. ce» t, Stat., y
en el mar). Tinge re aliquem pocülis, dado bisoño, recluta; Novicio, aprenT i t h o n i s , idis, f. Stat. L a Aurora
diz, principiante; Tirón Tulio, liberto
Hor., embriagar á uno. fingere cutem,
de Cicerón. — Tiro exereítus, Liv., ejér- mujer de Titono,
Mart., pintarse el cutis. Tingére secüres
T i t i l a m o s , a, tan [de TijhÓnus].
cervice, Hor., ensangrentar las hachas cito sin experiencia. Tiro in utú foOv. L o perteneciente á Titono.
rénsi, Cic., orador principiante. líos
en el peBcuezo. Tíngi solé, Pliu., tosT
i t h ó n u s , i, m . Hor. Titono, hijo
«rr.. buey (Jue todavía no ha sido
tarse con el sol. Tingére numos , Dig.,
uncido. Tirones milites, Cic. , soldados de Laomedonte, esposo de la Aurora.
dorar ó platear las monedas. Tingére
t
i
t h y m á l i s , idis, i. [de TithgmSlUs].
loca lumiite, Lucr., aclarar, iluminar los bisónos. Tirones gladiatores, B. Afr.,
Plin. Especie de euforbio, planta.
lugares. Sensu tincta verba, Quint . pa*- gladiadores novicios. Ex legione Urót í t h y m á l u s ó títliyuíállus, i,
num, Caes., de la legión compuesta de
labras llenas de sentido, m u y significam . f. [?iftó|iaA.Qc]. Plin. El titímalo ó
reclutas.
tivas. Sales lepóre Attíco tincti , Mart.,
lechetrezna,
planta.
t iroeioiiiiii , ií, n. [de Uro], Cic.
sales, gracias que rebosan de aticismo.
T i t í a l e x [de Titíus], Cic. La [éy
El aprendizaje ó noviciado de cualquier
Tingare in omne faces, Ov., apagar las
Ticia, entre otras la que prohibía reluces en el rio. Tinriére argéntum, Plin., arte ó profesión; Principio, ensayo;
cibir regalos por la defensa de las calí
Reclutas, soldados bisónos. — Tirocinium
esmaltar la plata. Tingére Paltáde mttm
Titías aves, f. Varr., pichones a palomas
poneré, Just., deponere, id., hacer la
bra, Ov., untar ó frotar loa miembros con
torcaces
que servían para los agiutí
primera campaña, empezar á servir.
aceite. = Eq. Madefacio, humecta.
T i t i a l i s , e. Inscr. V . TitK'Iisis.
• itum im>,uéi>ant, Flor.,
more imbüo; colorem indüco, infició, fuco,
T í t i e n s i s , e, Ov., y
los enemigos daban instrucción á la
coloro, saturo, lino, illíno, medi
T Í t í e s , Prop., y
T í n í a , ce, m . Plin. El Torpino, rio inexperiencia de los soldados bisónos.
T Í t í i sodáles, m . pl. Tac. SacerNec
dijferéndum
est
tirocinium
iri
ééhéctüde Umbría en Italia.
dotes instituidos por T. Tacio, rey de
tem, Quint., y no se ha de aguardar a
t í n í a , órum, n. pl. Eest. Barriles,
los sabinos para la conservación do
la vejez para hacer el primer ensayo.
toneles para vino. Y. t i n a .
los ritos y sacrificios de su país; Una
Tirocinium
navíum,
Plin.,
primer
viaje
t i n t a r í a , as, f. 6crib. Larg. U n a
de las compañías de caballería estaó primera travesía que hacen las naves.
planta. V. t i n c a r í a .
blecidas por B ó m u i o ; U n a tribu comtil o m i t a s , us, m . [de tiro). Cod.
t i n n í m e n t m n , i, n. [de tinnio).
puesta de los sabinos por llómulo.
Theod. Aprendizaje en la guorra ; Plin.,
Plaut. Tin, tin, el sonido agudo de loa
titillameiituin, i, n., Fulg., y
Sen. Bisoflo, inexperto.
metales.
títillñtío , 'ónis , f. Cic. V. titilT
i
r
o
n
i
a
n
o
s
,
a,
am.
Gell.
L
o
pert i n n i o , Ís, H, ici, itum, iré, n. [voz
l a t u s . us.
teneciente á Tirón Tulio, liberto de
imitat.]. Plaut. Tocar, sonar los m e titillatus, a, um [part. p. de titulo).
tales; Suet. Cantar. — Tínníunt aures, Cicerón.
Aus. C o n m o v i d o , halagado, solicitado
t i r á n i c o y t i r ó n i z o , as, are [de
Cat., m e z u m b a n ¡os oidos. Expécto
blanda y amorosamente.
máxime ecquid iJolabélla tinniat, Cic, tiro = novicio], Glos. Isid. Ser recluta,
títillatus, vs, m. [de titiUo]. Plin.
hacer su aprendizaje en la milicia.
espero con ansia que m e pague DolaTitilación,
halago, movimiento blando
t í r u n c ü l a , as, f. [de tiruneülus).
bela el «dinero prestado (que hagan tin,
y •> Moroso.
Col.
Novicia,
principianta;
(fig.)
Col.
tin, sonando unas monedas sobre otras).
t í t í l l o , US, áci, átum- are [de SÚ <-\
Canora hic voce sua tinnire tempere nt, Primeriza, la que pare la primera vez
|. Cic. Titilar, m o v e r , BOIÍ(h. de una perra).
Plaut., que cesen de dejar oir aquí su
citar, provocar blanda, amorosamente.
t i r u n e ü l u s , i, m . [dím. do tiro).
dulce voz, Alíquid se tínnitürum pro— Tin
item multitudínit, Cic,
Col. Aprendiz, novicio, principiante.
misit, Suet., prometió cantar algo. Sihalagar la inconstancia de la multitud.
T
í
r
y
n
s
,
ynthis,
6
ynthos,
t,
Stat.
mium tinnis, Plaut., m e rompes la caHe eos tittllet gloria, llor., que no os
Tirintia ciudad del Peloponeso.
beza, m e desgarras los oidos con tu
seduzca la gloria. = Eq, Levi attrtclaT i r y n t h í i , orum, m. pl. Plin. Ticharla, sa* Eq. Tinnitum edo, tinnitu
tióne risum cuipiam moceo; commo"i>,
rintios, los ciudadanos de Tirintia.
aera pulso.
provoco, blandior,
T í r y n t h í u s , a, tem. Virg. L o quo
t l n n í t o , as, are [frec de tinnio],
t títilldsus , a , um [de titillus).
pertenece a la ciudad de Tirintia ó á
Philom. Gorgear. — Txnnitáre se, C o m Gloss1 gr. lat. Cosquilloso.
Hércules (por haberse criado en ella).
m •«.., alabarse.
titillus. i, m . [de Htillo], Col.,
Tirynthíus, Virg. ó TirgnUiíui hero»,
t i n n í t u s , vs , m . [de tinnio], Virg.
T h e o d ^ V . titiliat 10.
Ov.,
Hércules.
El sonido de los metales que se tocan;
T Í t í n í o S , Si, m . Charis. Titinio, anftís. Plaut. Gen. ant. de tu.
(flg.) T a c Buido desapacible de las patiguo poeta cómico latino.
t tíS. Are por tuis. Prisc.
labras. — Tinnitus aurium, Plin., zumbido
títío, ónis, m . [de BütttJ =• quemar].
de los oidos.
Tísíphólie, es, f. Virg. Tisifone, Cels. El tizón.
t i n n o l u s , a, um [de tinnio). Ov,
TÍtíliS, OjUm, Ole. Lo perteneciente
hija del Erebo y de la Noche, una de
Sonante ó resonante con sonido agudo,
a alguno de los Ticios romanos.
las tres FuriaB.
claro. — Tínnülus rketor, Quint., orador
TíttíphÓoéus,a, um [de Tisiphone], Ilitios, ii, m. [de Titíus], Cic. N o m grfto»
bre de una especio de baile; Ticio,
nombre de varios romanos.
t titívíllitíum, Ü, n. [de Titi nombre de un pastor y villas *s-i pelo]. Plaut.
T0F
TOL
TOM
935
annos (habí, de ana eapecie de vid),
I n f u s o s , a, um [de tofus], Sid. Eslia hilacha gastada que se cae de la tela;
Plin., resiste a los años. Tolerare saponjoso, poroso (como la piedra toba).
U n nada, cosa de ningún valor.
t o f u s , i, m . [etim. inc.]. Vitr. Pie- póris v¡m, Ov., soportar el calor. =
t í t ü b a n s , tis [part. pres. de titubo).
Eq. Patienter fero, sustíneo, perfero, padra toba m u y porosa.
Cic. Vacilante.
tior ; sustento, nutrió, alo.
tVIul.Ji n t e r [de Htübans), adv. Cic.
t o g a , as, f. [de tego). Varr., Mart.,
t t ó l e r o r , áris, ári, dep. Prisc.
Titubeando, vacilando, con irresolución.
Toda ropa que cubre, envuelve, ó abriga;
C o m o el anterior.
Cic. L a toga, ropa que vestían los rot í t u b a u t í a , as, f, S
T b l c t á n i , órum, m . pl. [do Tolétum].
t i t ü b a t í o , onia, f. [de titubo]. Macr. manos sobre la interior; Sil. Vestido
Plin. Toledanos, habitantes de Toledo.
que usaban los romanos 'en tiempo de
Vacilación, inconstancia; A d Her. EsT o l e t á n u s , a, um [de Tolétum].
iorbo, obstáculo, impedimento. — Titu'ia- paz; (fig.,) Hor. Calidad de ciudadano
G r a c Toledano, de Toledo.
jUOS, Macr.. la acción do tartamu- romano; Cic. Paz; Mart. Cliente; Prud.
T o l é t u m , i, n. Plin. Toledo, ciuJuventud; Tib. Cortesana; Juv. Vestido
dear, lengua tartamuda.
dad de España.
de mujer (particularmente entre bis cortítübatiis. a, um [partic p. de íitulla', árum, i. pl. V . t u l l e s .
;
Plin.
j.,
Tac.
Elocuencia
juditesanas)
tübo). Virg. Titubeado, vacilado.
tnlleiio, ónis, m . [de tollo]. Plaut.,
cial; f Titin., N o n . Casa, morada, habit i t u b o , as, are, n. [etim. inc]. Cic.
Plin. Máquina para sacar agua por metación. — Toga candida, Cic, la toga
Titubear, vacilar, dudar; Trabarse las
dio de u n cigüeñal; Liv., Sil. Máquina
blanca de los candidatos. Toga pulla,
palabras ó la lengua; Amenazar ruina,
de guerra para manejo de los puentes
id.,
la
toga
negra
que
llevaban
los
que
estar para caer. = Eq, Instabtlié
levadizos.
Cedant
arma
togas,
estaban
de
luto.
insiste" re nequeo, trepido, subtnde hasreo,
t u l l e s , íum, m., f. pl. [voz céltica],
Cic, cedan el puesto las armas á la
"acilio.
Fest. T u m o r en las fauces, papera.
t í t ü l a t u s , a, um [part. p. de título]. toga (es decir, que el mérito del saber
t
o l l o , is, sustüli, sublatum, lere [do
se
sobreponga
á
la
gloria
de
las
armas).
X o n . Titulado, inscrito.
la r. tol, dice Freund, de dondo tuli.
t o g a t a r í n s , ii. va. [de togátus).
títüli, m . pl. [de tueorl]. Fest. Deen gr. xkáai]. Levantar, alzar, elevar á
Suet. Actor de comedias romanas.
fensores (nombre aplicado á los sollo alto, alíquem in equum, Cic, jac>:nt o g a t ü l u s . í, m . [dim. de togátus].
dados).
tem, caput, Plaut.; acoger, recoger, reIlart.
Pobrecillo,
que
anda
haciendo
la
título, as, ávi, átum, are [de títülus
conocer , educar, natum filium, Quint.,
corte á los poderosos.
= título]. Tort. Titular, poner título ó
puéllam, Ter.; levantar (fig.), alzar, clat o g a t u s * a. um [de to<ra). Cic. Tonombre; (fig.) Tert. Adornar. =
Bq.
mores ad sidera, alíquem ad astra, Virg.;
gado, vestido de toga; Civil, urbano,
m ó nomen indo.
quitar, llevar, retirar, Cuneta, Virg.,
político ; Opuesto á lo militar. — Togáta,
t í t ü l u s , i, m. [do TITÓÍ de TÓU =¡
honrar, quia honor, dico Facciol., et Hor., la mala mujer. Togáta (iallia, prado ai, pecuniam e fano, Cass.; hacer
desaparecer, destruir, quitar, aniquilar,
pretíum suum rebus a titulo accedit). Plin., la Galia Cisalpina, Togada. Togáta
Titanos fulmine, Hor., aliquem enn
fábula, Sen., fábula togada (se entiendo
Suet, Título, inscripción, rótulo; EpiLiv.;
abrogar, anular, veteres leges novis
de
dos
modos,
ó
romana
que
abraza
totafio; Cic, Prop., Hor. Títulos, armas,
legibus, Cic. — Tollere aliquem in erudas las fábulas pretextatas, tabernarias,
timbres de nobleza; Causa, pretexto;
cem, Cic, poner á u n o en una cruz,
atelanas y planipedias, por oposición
Plin., Petr. Indicio, anuncio, seña. —
crucificarle. Aquila Ín sublime sustulit
solo á las paliatas, que eran las griegas,
Dant muñera templis, addunt et te
testudinem, Phandr., una águila elevó á
6
las
de
acciones
y
personas
bajas,
por
Ov., llevan ofrendas á los templos, y
añaden inscripciones.
Títülus tibetti, oposición 6. las pretextatas , que com- los aires una tortuga. Tullere^ gradum,
Plaut., marchar, avanzar. Tollere manas,
Ov., título de u n libro. Titulas Sepüi- prendían las acciones y costumbres de
Cic, levantar las manos, (¿ui ex Fodío,
las personas ilustres); m . Ciudadano rocri, Juv., epitafio. Penes C. Lutatíum
sustulerit libéros, Cic, que tuvo hijos de
;
Cic,
Brut.
ad
Cic
Q
u
e
lleva
el
m
a
n
o
perpetrad belli títülus fuit, Liv., C. L u Fadia. Tollíre ancharas, Caes., levar
vestido de paz; Juv. Cliente; Juv.,
tacio tuvo la honTa, la gloria de haber
anclas ó levantar las áncoras, hacerse á
concluido la guerra. Sub honorificen- Mart. L o perteneciente al cliente; f.
la vela. Tollere ánimos, Lucil., enHor.
Cortesana;
Mart.
Mujer
adúltera.
tissimo ministerii titulo, Vell., bajo el
greírse. Tollere spem, Caes., hacerperT
o
f
f
i
s
o
n
o
s
,
i.
m.
Plin.
L
a
Fosa
honrosísimo pretexto de una misión.
der la esperanza. Tollere díctaturam
Paltana, rio de Paduano.
T i t u r i a n u s , a, um. Suet. L o perfundtfüs, Cic, abolir por completo la
t ó g ü l a , as, i. [dim. de toga). Cic.
teneciente á Titurio, nombre romano.
dictadura. SuJdáto Areopago, Cic, desPequeña
ó
pobre
toga.
T i t a s , i, m . V. M a x . Tito, pronompués de la supresión del Areopago, •*
tola', árum, í. pl. Gloss. Isid. C o m o
bre romano; Isid. L a paloma silvestre.
Sorbitio quem toliit cicutas, Pers., el que
tolla-.
t t i t y r u s , », m . [xítopoc]. Anthol.
muere emponzoñado por la cicuta. TolT o l b i a c o m , i, n. Tac. 6 T o l El carnero engendrado de oveja y chivo ;
lere
cachinum, Cic, ó risum, Hor., solTítiro, uno de los pastores que Virgilio
p i á c o m . Antón. Zulo, ciudad del dutar la carcajada. Tolftre aiiquid aítíus
introduce en la égloga primera; Virg.
cado de Juliers.
dicéndo, Cic, ensalzar alguna cosa cou
El pastor (en gener.). — Tityrus et seTolentínas y Tollentmas, las palabras. To'lere superciíía, Cat.,
gétes, Ov., las bucólicas y las geórgicas
átis
[de
Toléntum).
Plin.
Morador
de
fruncir
el ceño, enojarse. Geometría se
(de Virgilio).
la ciudad de Tolentino.
toliit ad . . ., Quint., la Geometría se
T Í t y o S , yi. m . Virg. Ticio, gigante,
T o l e n t i n e n s i s , e [de Toléntum).
eleva hasta . . . Tollere mendum scrihijo de Júpiter y Elara, á quien mató
Inscr. D e la ciudad de Tolentino.
ptüras, Cic, corregir una falta de copia.
Apolo.
T
o
l
é
n
t
u
m
,
i,
n.
Plin.
Tolentino,
Morbus facile tollitur , Cels., fácilmente
tías. V. t h i u s .
ciudad de la Marca de Ancona.
se cura esta enfermedad. Tollere prosTillarías, a. um [de Tmarus). Claud.
t o l é r a b i l í s , e [de tolero]. Cic. To- mía, Juv., llevarse el premio ó el preL o perteneciente a T m a r o , monte de
lerable,
soportable,
sufrible,
t
o
l
e
r
a
*
cio
de . . . TolUre aliquem veneno, Cic,
Epiro. 0
b i l í o r , Cic -issínius, Paul. Jet.
envenenar á uno. = Eq. Sursum eríj;o,
T m a r u s , *", m . Plin. Tmaro, monte
t t o l e r a b i l í t a s , ata, f. [de tolera- elevo, exfolio ¡ auftro, removéo; demolior,
do Epiro.
bilis). Gloss. gr. lat. Calidad de lo que dirüo; deleo, emendo.
t m e s i s , is, f. [t-x-ijai-t]. Serv. T m e es
soportable.
t o l l o , ónis, m . Plaut., Col. C o m o
sis, figura que corta una palabra comt ó l e r á b í l í t e r [de toierabílis], adv. t o l l é n o .
puesta, introduciendo algo entre las
Cic. D e u n m o d o tolerable ; Con pacienT o l o s a , w, i* Plin. Tolosa, ciudad
dos partes. Quod judicíum cum-cia, con resignación; t o l e r a b i l í ú s ,
de Languedoc.
biérat, C i c , por quodcütaque judicíum
Cic
T o l o s a n i , órum, ra. pl. [de Tolosa).
L
aubJerai.
t ó l e r a n s , tis «[part. pres. de tolero). Plin. Tolosanos, los moradores de ToT i o ó l i t e s , ce y is, m . [de Tmolus).
Col. Tolerante, paciente, sufrido, t o losa.
Plin. Especie de vino dulce que se cria
l e r a n t i s s í m n s , Col.
T Ó l Ó s á o u s , a, urn, Cic, y
en el monte Tmolo.
t
o
l
e
r
a
n
t
e
r
[de
toierans}adv.
Cic.
T Ó l ó s a s , átis, Mart., y
T i n o I M I S , a, um [de Tmolus). Ov.
Con tolerancia, con paciencia.
T Ó l o s é n s i s , e [de Tolosa]. Just.
Del monte ó rio Tmolo.
tolérailt ía, ce, f. [de tolero : m u y Tolosano, de íoíosa.
T m o l u s , **, m. Plin. Tmolo, monte
rar.]. Tolerancia, paciencia, sufrimiento.
t ó l ü t a r i s , e [de tolütim]. Fronto.
de Frigia; Eio del m i s m o nombre que
E
n
j)l. Tert.
Q u e marcha al trote (fig.).
nace del monte.
t ó l e r ü t í o , ónis, f. [de tolero). Cic.
tilintarías equus, m . [de tolütim).
t Ó C l t e s , as, m . [de TOXÍTT]-; de tixxiu].
El acto de tolerar, toleraneia.
Sen. Caballo que marcha siempre al
Apul. U n a planta.
t
o
l
e
r
á
t
u
s
,
a,
um
[part.
p.
de
totrote.
t Ó C u l í o y t o e n M í o . ónis, m. [de
lero). Tac. Tolerado, sufrido.
tolütílis, e [de tolütim]. Varr. Q u e
tAxoc = usura]. Cic. El usurero.
t t o l e r a r a s , ús , m . [de tolero).
va al trote. — Tolutílis gradas, Varr.,
t t o d i l l u s ó t o d í l l U S , a, um [dim.
Salv. C o m o t o l e r a n t í a .
trote.
do iodzts], Plaut. Delgado, cenceño.
t o l e r o , as, are [de xdXXoj = soporT u l i í t i l ó q u e n t i a , as, f. [tolütim,
t o d o s , •', m. [etim. inc.]. Fest. Avetar].
Tolerar,
soportar,
sufrir,
hiemem,
lo<juor]. N o n . Volubilidad de la lengua.
cilla m u y pequeña.
Hirt., servitütem asquo animo, SalL, lat o l ü t i m [seg. Freund, de la r. tol,
t t e e h a r e l u i s , • . m . [toí/ctp^o?].
bores,^ pericüla, dubtas atque ásperas r<:.-*,
de donde tollo, en gr. TXCÍOÍ], adv. Plaut.
Hyg. El cómitre de la galera.
id.;
alimentar,
sustentar,
sostener,
se
Plin.
Al trote; Varr. Corriendo con Lt o f á c e u s y tó«lacíus. a, um,
fructíbus agri, Dig., octória mima equía (h. de u n hombre).
Plin., y
tum sua pecunia, Plin. — Tolerare egeT o n i a c e l l a , as, f., y
t ó f i c i u s . a, um, ó
státem alicüjus, Plaut., ayudar A uno
T n m á c i n a , as, i„ Pliu., ó
tofiliens, ", um, y
en
su
pobreza.
Tolerare
famem,
Caes.,
t
o i a a c l u m , i, n. Mart. V t o n i a (••«finos, K, um [de tofus], Suet. D e
apaciguar,
calmar
el
hambre.
T
c
ú
lura.
la piedra toba.
vitam. Caja., ganarse la vida. Tolerat
936
TON
TOP
TOR
[TOTUXT,]. Cass., Cic Arte de inventar
los argumentos.
t o n s i c ü l a , as, f. [dim. de tonta).
t o m a c u l a r í u s , a, m. [de tomacüCass. U n pescado.
lum). Not. Tir. Salchichero.
t
u n s i l i s , e [de tondéo). Plin. L o que
t o m a c ü l n m , i, n." [de TO*A*q = actópographia, te, f- [xósoYpofí*].
se puede esquilar, lo que se esquila;
Cic. Topografía, descripción de u n lugar.
ción de cortar]. Juv. El salchichón ó
Pliu. Q u e se puede podar, ó escamonbutifarra.
t topos ó topos, i', m. [TÓROC],
dar; Plin., Mart. Esquilado, afeitado.
T o m e , es, f. [TO(JLT(], Aus. División,
t o n s í l l a , os, f. [dim. de ton sa). Fest. Mart. Lugar,
t Ó p o t l l é s i a , o?, f. [TO ¡ro & eatarJ. Cic.
cortadura de un verso, cesura.
Estaca á que se amarran las naves.
t o m e n t u m , i. n. [de+tuméo, seg. t o n s i l l a e , árum, f. pl. [de talles ó Topotesia, descripción de u u lugar sutollas], Cic. L a s glándulas de la gar- puesto ó fingido.
Varr.]. Tomento, borra, pelote, heno,
topper. V. toper.
ganta.
pluma, etc.; Todo cuanto sirve para ret o r a l , alis, Hor., y
t o n s í o , ónis, f. [de tondeo]. Cat. E l
llenar.
t á r a l e , is, n. [de torus). Varr. L a
esquilmo del ganado.
T o n u d a , as, f. Apul, Dim. de T o cubierta de la cama.
t o n s i t o , ai, are [frec de tandeo).
mix.
M o r c i l l a , as, f., Gloss., y
Plaut. Esquilar, esquilmar á m e n u d o ,
Tómít«ae, árum, m. pl. Ov. Los ciut o r c ü l n r , aris, n. [de turqueo). Vitr.
t o n s o r , óris, m . [de tondeo). Hier.
dadanos de la ciu*ad de Tomo.
Lugar donde está el lagar, y el mismo
El que esquila ó corta la lana á las
T o m i t a n u s , t:. urn [de Tontitos]. ovejas; Cic. El barbero; Arn. E l podalagar; Vitr. Prensa, máquina para
prensar.
Ov. De la ciudad de Tomo.
dor; Plaut. E l que corta las uñas.
tn r e o I a r i o m . íi', n. [de torculatouiix, icis, f. [ftiju-Aií], V. t h o m i x . t o i i s o r i u s , a, um [de tondeo]. Pall.,
rius, a , um).
Plin. L a prensa del latlimus, i, m. [TÓ[XOÍ], Mart. Pedazo, Mart. L o que sirve para esquilar y para
gar, el sitio donde está la prensa.
afeitar;
V
.
M
a
x
.
L
o
que
sirve
para
corretazo de cualquiera cosa despreciable;
í a r c i l l a r l o s , a, um [de torcülar).
tar las uñas; Vm. Petr. El barbero.
Mart., Hier, Sección, parte de un voCol. L o que toca al lagar.
t o n s t r i e ü l a , ce, f. [dim. de /«««•
lumen, libro; Plin. U n pescado. V. el
strix). Cic. L a barbera joven.
t o r c o l a r i o s , ti, m . [de torcidaTomos, i, f- Ov. Tomo, boy Quiot o n s t r i n a , ce, i. [detondeo]. Plaut. rías, a, um]. Col. El que exprimo la
via, ciudad de Misia en la costa del
uva ó la aceituna.
Barbería.
toiistr i iimil, i, n. [de tondeo). Petr.
t t o r c a l a t o r , orí*, m. 61-oia.gr.
Ponto-Euxino, célebre por el destierro
L a barbería ó tienda del barbero; E l
lat. C o m o t o r c u l n r í i i s (¿it.
de Ovidio. V. el ant.
arte
del
barbero.
t o r e ó l o , as, are [de torcülar ~ lat o n a n s , Us [part. pres. de tono],
t o a s t r i n o s , i, m . Petr. C o m o t o n gar]. Fort. Exprimir, pisar en el lagar.
Cic. El que truena, tonante. — Tonans
sor.
= E q . In torca ári exprimo.
Capítolinus, Ov., Júpiter tonante. Fattonstrix, icis, f. [detondeo]* Inscr. torcoloni, i, n. [de torcülar). Varr.
cífer tonans, Mart., Saturno. Tonans, m.
Mart., Plaut. Barbera, la mujer que
El tórculo ó prensa; FA lagar, Varr.
Ov., Luc. Júpiter.
afeita.
Prensa.
t tónasseni. Por tonuíssem.
t o n s u r a , os, f. Plin. V . t o n torculus, a, um [de torcÜlum], Cat.
Hier.
S U S , üs.
Lo que pertenece á la prensa ó al
t u n d e o , es, totóndi, tonsum, dére [de
t o n s u s , a, um [part. p. de tondeo].
lagar.
Topieuuj = cortar, seg. Vos.]. TrasquiCic. Esquilado, trasquilado; Rapado,
tord y lion y t o r d y l o n , i, n. [toplar, rapar, afeitar, cortar, lanam, Hor.,
pelado ; Afeitado ; Podado, Cortado, secapiUum , Ov., ovem, Plaut., bar barrí, gado. — Toaste valles, Virg., valles culti- S'JXiov ó TÓpSyXovJ. Plin. La simiente
Mart.; podar, oleam, vites, Plin.; cor- vados (de donde se han cortado las le- de la planta siseli.
tar, escamondar, ilícem bipennibas, Hor.; ñas, malezas y arbustos supérfluos).
¡ t o r e s , i s , m, Char. Como torcercenar, pacer, duméta juvénci, Virg.,
Tonsus reas, Mart., reo del cabello corto
ques.
pabüla pecüdes, Lucr. —
Vultar jécur
(esto es, absuelto, que se ba rapado la
T o r é t a * , arum, m. pl. Plin. Puetondens (habí, de Prometeo), Virg., el
barba y el cabello que dejó crecer dublos del reino del Ponto.
buitre que roe sus entrañas. Tons'i
rante el curso del proceso). Tonsus puer,
l o r c i i u i a . dtis, n. [-¿pio-pc].- Cic.
ferunt mantelia vitlis, Virg., y presentan minister, Mart., criado ó esclavo de caObra de bajo relieve, de talla 6 t o m o ,
finísimas toallas (de vello raido, donde
bellos cortos (esto es, rustico, campeAlhaja
de plata ú oro labrado ; Dat. pl.
n o se levantaba u n pelo). Tendere viosino, porquo los cultos y elegantes lleToreum&tis, Apul.
las manu, Prop., coger violetas con la vaban el cabello largo y peinado;. V.
to r e u n í a l o s , a, um [de tareüma],
m a n o . IIune (ondebo auro, Plaut-, le
tondeo.
Not. Tir. Cincelado, tallado.
arrancaré, le sacaré el oro. = E q , Lat o n s u s , ús, m. [de fondeo]. Plaut.
t o r e o t a , ae, m. [Toptu'rfc]- Pliu.
nam, barbam, capillos, etc. casdo ;
Entallador, cincelador.
seco ; puto, amputo; carpo, pascor ; spo- Acción de cortarse el pelo; El esquileo
t o r e u t í c e , es, f. [*rope«imx-q]. ^indel ganado; La poda ó podadura.
lio, privo.
El
arte de entallar ó de cincelar.
i t u n d o , is,' ere. Inscr. C o m o el an- tonos, í, m. [TÓVQC], Vitr. El tono
T Ó r í n í , órum, m . pl. Pueblos do
terior.
de la voz ; El acento; Plin. El claro y
Escitia.
t t o n é S C O , is, ere, n. [de tono]. Varr. obscuro de la pintura; Sen. El truet t o r m é n , fata n. Lde torgutfo]. AlTronar. V. t o n o .
no ; Capel. El sonido de un instrucim. Tormento. V, t o n n í l i a .
t t o o g e o , es, ere [de teneo, c o m o se,
mento.
t o r m c n t u u i , i, n* [detorqudo]. Cic.
inclina á creer Vos.?]. E n n . Saber á
t o p a r e h a , as, m. [TOirdpx7!?]- Spart. M á q u i n a , ingenio de guerra para diafondo; Fest. Vencer.
parar
armas arrojadizas de m u c h o peso
t t o n g i t í o , ónis,í,[de tongeo). Fest. Toparca, gobernador de una región.
y do lejos; L a cuerda de tales maquit o p a r c h í a , as, f. [xtnt%pyja], Plin.
Conocimiento perfecto.
nas ; Tormento, tortura que so da á los
t o n i t r a l i s , e [de tonitrut], Lucr.
Toparquía, el gobierno de un país,
reos; El potro en que se da el tormenDel paraje donde se forma el trueno,
topaziacus, a, um [TonaCiaxócJ. De
to; Pena, sentimiento, dolor; Sen. Ció donde retumba.
topacio. — Topaziáci lapílli, Fort., tolindro
ó prensa (para las ropas); E n
t o n i t r o , us. V . t o n i t r o s .
pacioa,
pl. Cic Lances, golpes do la fortuna;
T Ó n i t r ü a , Órum, n. pl. Cic. L o s
t
o
p
a
z
í
o
n
,
ti,
n.,
plin.,
t
o
p
a
z
í
o
s
,
Cels., Col., Pliu. Dolor físico, sufritruenos.
ii, f., Plin. t ó p a z u s , i, m., Eort. y miento, crisis; Juv., Mart. Tribulaciones
t o n i t r u a h í l i s . e, Glos. Cyr., y
del a m o r . — Torméntala ferrtum, l'laut.,
t
o
p
a
z
o
n
,
ónis,
m.
[TOICGÍCLOV,
t
o
i
r
c
f
t
i
o
c
]
.
t ó n i t r u a l i s , e [de tonitru]. Apul.
cadena de hierro. Tormén.is verberaré
Tonante, que envía rayos y centellas.
Prud. El topacio, piedra preciosa.
urbem, C i c , batir en brecha una ciut Ó n i t r Ü O , as, are [de tonitrüum =¡
topazíus lapis, ó simplemente todad. Tormento Ubcrári, Col., librarse
trueno]. Comraod. Tronar.
pacios, ii, f. Como el anterior.
de padecer. In tan lis tormentis eratn,
t b n i t r u s , (¡ts, m., Virg., Liv. V.
t o p a z u s , a, um. Fort. Como todum scribtrem hcec, Plin. j., tales son
tonitriius.
paziacus.
mis
angustias al escribir esta carta . . .
i t o n i t r ü u m , <, n. Plin. El trueno.
t
t
ó
p
é
r
y
t
o
p
p
e
r
,
adv.
[tota,
opere).
¿fon inoenére tyranni tormentum majus,
I-tonitruus, üi, m . [detono]. Hier.
Hor., no han inventado los tiranos torNaev., Quint. Presto, corriendo; Enn.
C o m o el anterior.
mento más cruel.
t o n o , as, üi, itum, are [seg. Facciol., Aca_so. quizá.
de TÓVOÍ = sonido prolongado], Cic.
t o r m e n t u ó s U S , a , um [de tort o p h u s . V. tofus.
Tronar; Atronar, hacer grande estrépito
mentum). C Aur. Lo que causa tortópía, iórum, n. pl. [Y¿ICOCJ< Vitr.
6 ruido ; (fig.) Lucr. Resonar, retumbar.
mento y dolor.
Países pintados; Spart. Labores de los
— Tonare ore déos, Virg., llamar á grant o r m í n a , um, n. pl. [de torqueo].
jardines con yerbas, flores, etc.
des voces á los «dioses. Tonare laudes
Cels, La disenteria, dolores acres en los
tupiaría, ce, f. [de topiaríus, adj.].
alicüjus, Plin., hacer resonar las alaintestinos llagados ; Plin. Dolores agubanzas de alguno. Si tonúérít, Cic, si Cic El arte del jardinero.
topiaríus, a, um [de topía). Cic. dos en otros males. — Tormína urina-,
tronare, si llega á tronar. Tonans bello,
Just.. que lanza los rayos de la guerra.
Plin., estanKurrla.
Del jardinero, de los jardines.
T t o n o , is, ere, n. Varr. ap. N o n .
topiaríus, Ü, m. [de topiaríus, adj.]. turan na lis , a [de formina). Cela.
V t o a n , as,
Cic. El jardinero, que hace varias figu- Lo quo cura la disentería.
t t o n o r , oris, m . [form. are. por
t o r m í n o s n s , a, um [de tormína],
ras y labores con las plantas,floresy
tenor], Quint. El acento de la voz, de
Cíc Q u e padece disenteria.
árboles.
la bíiaba.
T o r m i s , ts, ni. E l Tormes, rio dol
t ó n ó t i c o s , a, um [TOvuiTtxóí]. Th.
? tupías ficus, i. Col. Especie de
reino de León en España.
Prisc. Tónico, que entona (met.).
higuera.
t o r n á t í l i s , e [de torno], Hier. Tort<*»nNA. f, f [-»•*• fui t- *] Virg. Ei remo, T ó p i c a , orum, n. pl. [Tomad], Cic
nead'*», hecho A tu"
Los Tópicos, libros que tratan de la invención de los argumentos.
tópíee, es, f. Cíe. y tópica, as, f. I
TOR
TOR
TOR
937
t o r n á t i m [do torno], Asper. Totinc; m u y clás.]. Torcer, retorcer, endus = tostado]. N o n . Abrasar, tostar
al ando, á torno.
rollar, ensortijar, capillos ferro, Ov.; por el fuego.
t o r n á t o r , órist m. [de torno], Firm. apartar, aquam remis, id.; volver, vettigía t ó r r i d o s , a, um [inc de tarrifo].
Li «tornero.
lonitum vocís, Virg.; arrojar, lanzar, Liv. SeCo, árido, desecado; Tostado, en-a in hostem, Virg., h'at- cendido, ardiente.— Tórridas fons, Plin..
t o r n a t o r a , as, f. [do torno], Hier. diapai
tam
alícui, V. Fl., pila calido lacerto, fuente seca. Tórrida, frigóre, Virg.,
Arto del tornero.
Ov.; dar tormento, atormentar, alíquem
t o m a t a s , a, um [part. p. de torna}.
aterido, transido de frío.
teroilem in modum, Suet. (díc. tamb. en
Lucr. Torneado, trabajado á torno.
t o r r i s , is, m . [de torreo). Virg. El
el fig.). — Torquere imbecitlitátem ani- tizón.
t o r n o , as, ávi, átum, are [de tormórum.
C
i
c
,
mover
á
su
arbitrio
los
ñus = torno]. Trabajar, pulir á tono.,
t t o r r o r , óris, m. [de torreo: lat. de
tornear, hastas, lapidem in cas,,, turbí- espíritus débiles. Torquere ora, Cic,
la decad.]. C. Aur. Calor excesivo ;
torcer la boca, hacer gestos. Torquere
>tes cnlamnárum,
Pliu. (muy clás.);
Quemadura. — Torrar corporis, C. Aur.,
Trabajar (fig.), pulir, perfeccionar, alt- ocülos <ul mas-nía, Virg., volver los ojos asiento de sol en los cuerpos hasta el
á las murallas. Torquere fulmina (habí.
quid, Hor. (rar. en est. sent.). — Torpunto de dañarlos.
de Júpiter), Virg., lanzar rayos. Ira
nare barbam, Hier., manosear, compot t u r r o s , i, m. Enn., Pacuv. C o m o
torquentíum, T a c , la cólera de los atorner la barba con los dedos, acariciarla.
torris.
mentadores, de los verdugos. Torquere,
Male tornáti versus, Hor,, versos mal
t o r SÍ O , ónis, f. [de torqueo). Plin.
tervum in caput domini, Dig., atormenhechos, mal concluidos. = Eq. Torno
Dolor de los intestinos.
tar á un esclavo para hacerle hablar ó
polio, rotundo; aff abre altquid
t t o r s o i u . U n o de los supinos de
declarar contra su señor. Jus omne tort o r n o s , i, m. [TÓpvoí]. Plin. El
t u r q u e o . Prisc
queri, Cic, que se da tortura al deretorno para tornear. — Vera
t t o r s o s , a, um. Prisc. C o m o t o r cho, que se viola su espíritu. Incidí,i tus.
¿orna, Prop., limar, pulir los versos.
t o r o s u l u s , a, um [dím. de torosas]. vel amóre torqueri, Hor., ser atorment o r t a , te, f. [de torqueo). Mart. L a
tado prrr la envidia ó por el amor. TorHier. A Igo ca rnoso.
torta.
quere stamína polííce, Ov., hilar. Tort Ó r Ó S O S , a , um [de toras]. Col.
t o r t é [dn tortus], adv. Lucr. Tortegümen leónis, Virg., rodeando al cida, oblicuamente.
Carnoso, musculoso; Plin. Sólido, fuerrededor de su cuerpo la piel de un león
te; Scu. C
íünuc. Undoso. —
t o r t í c o r d í o s , a. um [tortus-cor],
(cubriéndose con ella). Torquere aurem
Torosa virgula, Sen. , vara llena do
Aug. Que tieue el corazón torcido, deab
obscenis
sermohíbus,
Hor.,
apartar
nudos.
pravado.
t o r p e d o , inis, f. [de torpeo]. T a c los oidos de las conversaciones obscetnrtílis, e [de torqueo]. Plin. Tornas. Torquere funem , Prop. , trenzar
Estupor, estupidez; El pez torpedo,
cido, retorcido, doblado. — Torttteaurum,
uua cuerda. Tor qué re axem humero,
que cutorpeco á los que se acercan
Virg., collar de oro.
Virg., sostener el ciclo sobre sus homá el.
f t o r t í l ó q u í u m , ti, n. [do forte y l0t t o r p e f á c í o . is, tre [torpeo-fado]. bros. Tortjuctur tur bine puteis, L u c , el quor]. Gloss. Cyr. Lenguaje confuso,
viento levanta torbellinos de polvo. TorN o n . Entorpecer (met.).
embrollado.
quere alíquem mero, llor., sondear á
t o r p e n s , tit [part. pres de íor,
t o r t í o , ónis, f. [de torqueo: lat. do
uno con el vino (poner á prueba su
Liv. Entorpecido, pasmado.
la decad.] Veg., Firm. Tortura, tordiscreción). Qui bella tuo sub numine
t o r p e o , es, üi, ere, n. [de
mento.
torques, Virg., tú que presides á los
seg. Dfflderl.]. Entorpecerse, pasmart o r tí V O S , a, um [de torqueo). Col.
combates. = Eq. Flecto, inflicto, certo,
se, quedarse inmóvil, sin acción, rigore
Acabado de pisar en el lagar, recien
circum/lécto,
circumago
,
versor
;
jacülor,
nerei, Liv., amnis, Stat., infráa
pisado, exprimido.
prosita vires, Virg. ; (fig.) estar aturdido,ja ni ; crudo, excrucío, molestíam ajféro, t u r t o , as, are [frec de torquSo],
ango, cexo.
absorto, paralizado, perder el sentimienLucr. Atormentar frecuentemente. (Lu
to, a/u/uis, Plan». — Timeo. latus tor- torques, V. FL, Char., y
pas.) Lucr., Arn. Doblarse, torcerse
peo, Plaut., yo tiemblo, estoy complet o r q u i s , is,ra.[de torqueo). Quint. tpor causa de un dolor).
tamente paralizado. Hebescunt ten tus, f. Quadrig., Ov., Liv. El collar; Virg.
t o r t o r , oris, m. [de torqueo]. Cic.
membra torpent, Plin., Los sentidos se
Corona, guirnalda; (met.) Vuelta, círAtormentador, verdugo; adj. Non. Q u e
embotan, los miembros se quedan yerculo, cerro redondo.
hace padecer, que tiene en un suplicio;
tos , sin movimiento. Adéo torpentíbus
t o r r é f a c i o , ts, feci, factum, cére
Juv. Que atormenta, que mortifica, que
nafa qui aderan!, ut • * . Liv., quedán[de torreo y fació]. Col. Tostar, secar
mata (en sentido moral); Suet. Kpiteto
dose tan helados, tan sobrecogidos do
al sol ó al fuego.
de Apolo. — Aitímuí tortor, Juv., los
terror los presentes, que . . . Animósue
t o r r e f a c t o s , a, um [part. p. de
vengad,>res remordimientos.
et corpdre torpet, Hor.. y pierde toda
f©r/*éf/í*fCÍo]. Col. Tostado, secado.
tortríX, icis, f. [de torqueo]. Atorsu energía física y moral. Torpent set o r r e a s , tis, m. [de torreo]. Cic.
mentadora, la que atormenta. — In xe
•• i consitia, Liv., los consejos de la ve- El torreute; L a crecida repentina de uu
ipsa tortrix, Vcnant., verdugo de sí
jez son tímidos. Torpére tabella. Hor., rio; (met.) C i c , Juv. Torrente de elomisma.
quedarse absorto , extasiado coi,temcuencia. — Se ináni cerbórum torrenti
t o r t ü l a , as, í. [dim. de torta). Hier.
plando un cuadro. Torpe! acies lunií. Quint. , abandonarse á un vano
L a tortita.
num , Sen. tr. , mis ojos se oscurecen.
flujo de palabras. Torreas armórum et
tortuill, ?', n. [de torqueo], Pacuv.
Torpentes lacus. Stat., lagos dormidos,
ciróruat, Sil.,tfranmultitud de armas y L a cuerda ó soga (instrumento de torlagunas. = Eq. Se risum, motum amítto, de gente. Quum fertur quasi torrens
tura],
s tupo re, tarditáte corrí piar, tanguésco,
oratío, Cic, cuando el discurso se prei tortuosé
[de tortuosas], adv. Tert.
obtorpeseo, stupeo.
cipita c o m o un torrente.
Tortuosa, torcidamente.
t o r p e s c o , ía, íre, n. [inc. de tort o r r e n s , tis [part. pres. de torrea).
t t o r t u o s í t a s , atis, t.tdetortuósu*].
peo). Sen. Entorpecerse . empezar á
Cic. Ardiente, que abrasa; Rápido, imTert. Tortuosidad, rodeo (fig.), lenguaje
pasmarse; SalL, T a c Apoltronarse, depetuoso, violento, precipitado. — Tor'
enmarañado, solapado.
bilitarse, enervarse; Plin. Perder su
rtns fatum, L u c , el torreute del destino.
tortuosas, a, am [de tortu ]. Cic
brillo, marchitarse. — Torpuerat lingua
Torreas solé, Lív., tostado, abrasado por Tortuoso, torcido; Doblado, solaparlo;
meta, Ov. , el temor habia encadenado
el sol. Mira'-áritur Athénue torréntem.dxiv.,
Difícil, embrollado, enmarañado. — Tormi lengua. Tor puer ant dolóre genos, Ov.; Atenas admiraba su elocuencia arrebatatuosa loca, Cic, lugares sinuosos, tortuoel dolor habia empañado la frescura de
dora, t o r r e n t í o r , Pliu. torren-*
sos.
Visa quasdum obscura et tortuosa,
mis mejillas. Delicíis et desidia torpes- t i s s í m u s , Stat.
Cic, ciertas visiones oscuras y embrocére. T a c , enervarse eu las delicias y
? t o r r e n t e r [detorrens], adv. Claud. lladas. — t o r t u o s í o r , Plin. t o r t u o en la inercia.
Precipitadamente, á m o d o de un tors i s s í m u s , A u g . = Eq. Sinuosas, anT o r p í d i . órum, tn. pl. Pueblos de
rente, t o r r e n t í ü s , Claud.
fractuosas, jlexuxjsus. obliquus.
Tracia en los confines de Macedonia.
t o r r e o , es, üí, tottum, rere [seg.
t o r t u r a , as, f. [de turqueo). Pall
t ó r p i d o s , a, um [de torpeo], Liv.
B'est. del antiguo torras ó torus = áriL a torcedura ó dobladura; Tortura,
Entorpecido; Pasmado, inmóvil.
do]. Secar , desecar , pitees solé, uvam tormento; Dolor m u y agudo. — Tortura
t torpítlldo , Ínis, f. [de torpeo], tn tegütit, Plin., aristas solé novo, Virg.;
veutris Veg., cólico.
Non., y
asar, tostar, car nem, alíquid in tgne ó
t o r t u s , a, um [part. p. de torqueo],
t o r p o r , óris, m . [do torpeo], Cic.
subjécto igni, Ov.; quemar, abrasar, con- Cels. Torcido, d o M a d o ; Disparado, lauEntorpecimiento , pasmo , estupor; R u sumir, carmino fiamma, Tib. — (¿aum
cado, arrojado *, Atormentado. _
Turas
deza de entendimiento*, Indolencia, peundique Hummá torreréntur, Ca;s., como •vino. Hor., embriagado. Torta quer us
reza.
pereciesen en medio de las llamas. FruVirg., corona de encina (encina retorf t o r p ñ r o , as, are [de torpor]. Non. ges receptas torreroparantría-mmis,Vírg., cida). Tortada, Prop., camino torl
Entorpecer, pasmar. Tor porátus. Lact.
se disponen á tostar al fuego el trigo
Ueno de vueltas y revueltas (1-abl. del
• t o r q u á t u s , a, um [de torques], Ov. salvado del naufragio. Torrentía agros
laberinto). Conditiónes tortas, Plaut., conAdornado con un coHar.
Patümbus torsidera, Hor., constelaciones que abradiciones vagas, dudosas.
quátus, Mart., paloma, pichón que tiene
san, que agostan los campos. Me Ulgt u r t o s , ús, ra. [detorqueo], Virg.
un collar de distinto color que el rescéras torret amor , Hor. , m e abraso eu Torcedura, dobladura, vuelta.
to de su cuerpo. Torquátus miles, Pliu., el amor de Glicera. = Eq,
Arídum
t o r ü l u s , í, m. [dim. de torus]. Plaut.
soldadu á quien el general regala un
fació, sicco, exsicco, arefacíc ; asso ; uro,
El cordoncillo; Apul. L a parte carnosa
Oollar por sus hazañas. Alecto torquáta cremo, adüro, perüro, exüro.
de los animales; Vitr. L a parte m á s incota ris, Ov., Alecto cuyo cuello está
t o r r e S C O , is, ere, n. [inc do tormediata al tuétano de la madera; Plaut.
rodeado de serpientes.
reo). Lucr. Abrasarse, quemarse, r«eEspecio-de peinado de las mujeres ateT o r q u á t u s , i, m . Liv. Torcuato,
cyvemarse; Isid- Secarse, agotarse.
nienses en figura de cono.
aobrenombre romano.
, t o r r i d á t u s , a, um, eapel., part.
t faVorn, -*
.
t u r q u e o , *•», ti, tum, quere [etim.
p. de
t t ó r r i d o , as, atum, are [da torru
938
T0T
TRA
TRA
bien sobados y extendidos para que fert o r o s , /. m . [-.ion-].
Col. Cuerda
totus, a, um [de fot], Cic Todo,
delgada, cordón; L a atadura de las vimenten mejor; Apic. Especie de torta.
todo entero; n. Un todo, un conjunto;
des; Vu;. Moldura relevada en redondo
El todo. Ex fofo, Cic, In totum, Cses., tractñbílis. % [de tracto). Cic. Traen las basas de las columnas; L a parte
table, manejable; (met.) tratable, apadel todo, enteramente.
carnosa; El lecho conyugal ó nupcial;
totas, a, t/m (opuesto á quotus)- cible, suave, humano.
Vínculo del matrimonio, fe conyugal;
tractabílítas, átis, f. [de tractaCol. Tan «grande, tan considerable.
Ov., Sen. tr. A m o r ilícito; Plin. L a perTosñlldri, órum. m. pl. A m m . Pue- bilis]. Vitr. Facilidad de ser una cosa
sona a m a d a ; Ov. C a m a , lo que u n o
manejada ó tratada.
tiende por tierra para acostarse, sea
blos de I03 Países bajos; Pueblos de
paja, manta ó cualquiera otra cosa; Ov.
? tractabílíter [de trocan/.-*], adv.
Colandia. Plin.
El féretro. — Tori ripárum, Virg., part o x í c á t u s , a, um [de toxteum], M v Gell. Fácilmente tractabllíús, Gell.
tes elevadas y cubiertas de yerbas de
thog. Envenenado.
t r a c t a n d u s , a, um [part. f. p. do
de las riberas, que pueden servir de
t o x í e u m , i, n. [TO£OC<5V]. Plin. Tótracto]* Cic. Lo que puedo ó debe ser
asiento y lecho. E.vcutíens toros leo, sigo, veneno.
trata.io ó manejado.
Virg., león que sacude las melenas.
toxobolos. V. toxotis.
tractátío, Ónis, f. [de tracto). Cic.
Tori puivinorum, Plin., parte elevada
t o x o t i s , 's, f. [*jC*ÍTtc1. Apul. N o m - Manejo, tacto de laa cosas; Tratado, esde u n terreno. Antlquis torut t $trdbre griego de u n a planta llamada tamruénto erat, Plin., los antiguos se acoscrito, obra literaria; Tratamiento de las
bién artemisia*
taban sobre la paja. Tori consors ó sopersonas; Tert. Castigo que uno se imí r a b a l i s , e [de trabs], H o r . Trada, Ov., la esposa.
pone á sí mismo ; Cic Acepción ó embal. lo que pertenece á la viga; Virg.,
í torus. Fest. V. torras.
pleo ordinario de una voz.
Claud, Grueso c o m o una viga, enorme.
torva, adv., Virg., y
Clarus trabális, Hor., clavo trabadero.
tractátor, óris, m, [de tracto]. Sen.
t o n e , adv., Plaut., y t o r v ñ m
t r a b a r í a , as, f. [de trabs: se ent. El que maneja; Hier. Intérprete.
Sen. tr. [de torvos). Al través, de reojo, napis], Isid. Pequeña barca de río ó
; tractátóríum, ti, n. [de tracto].
en ademan amenazador. Torcñrn, Virg , de costa, construida del tronco de u n
Sid. Lugar donde se tratan los pleitos
árbol.
Stat., de un modo amenazador.
y otros negocios, basílica, tribunal, etc,
ttorvíduS, a, um [do torvus). Arn. t r a b a r í a n ! . íi, n. [de trabs], Varr.
tractatrix, icis,. t. [de tractátor).
Barco de pescador; Canoa hecha de u n
Amenazador, ceñudo.
Mart. La que maneja, usa ó trae alguna
árbol hueco.
torvítas , átis, f. [de torvos: post. t r a b e a , as, f. [de trabs: purpuréis cosa entre las manos.
á Aug.]. Plin. Mirada ceñuda, amena- pannis virgata, dice Facciol., inde Uli
tracto tus, a- um [part p. detracta],
zadora • (fig.) Plin. Severidad, asperez-a, nttWtn}. Virg. L a trabea, toga romana
Cic. Tratado, recibido bion ó mal; Ksde distinción ; Suet. El orden ecuestre.
rusticidad.
críto ; Tocado, manejado; Pasado; Ov.
ttorvíter [de torcas], adv, Enn. — Induére trabea*, Claud., ser nombrado Arrastrado, llevado por fuerza.
cónsul.
Post
trábeos,
Claud.,
después
Como torva.
tractatus. us, m. [de tracto], Pliu.
del consulado, después de haber sido
tort u m . V. tor* e.
El manejo de las cosas; Tratado, discónsul. Trabea, m . U n poeta cómico
torvos. •?, unt [seg. Freund, de tacurso, disertación; Aug. Homilía sermón
del m i s m o nombre.
pó:;: nosotros no vemos muy clara la
t r a b e á l i s , e [de trabea). Sid. L o
de asuntos sagrados; Quint. Modo de
analogía entre estas dos voces, y más
que pertenece á la trabea romana.
tratar una materia, f Corip. Plática,
t r á b e á t u s , á,üm [detrabÜa). Tao.
bien nos parece una contrac, de tortas
conversación.
Vestido
de
u
n
a
trabea.
—
Trabeáta
a-jrul'us). Virg. Ceñudo,fiero,terrible. —
t r a c t l C Í u s , a, um [de traho). C.
mXna,
Stat..
el
orden
ecuestre.
Tora.
V. FL, rio enfigurade
Aur. L o que se arrastra y lleva por
trábecüla
y
trabicüla,
os,
f
.
fuerza.
toro (porque pintaban al rio con cabeza
[dim. de trabs]. Vitr. L a vigueta, viga
tractilis, e [de traho). Lo que so
y cuernos de toro). Torca vox, Virg., voz pequeña.
áspera, espantosa. Torvum vininn, Plin. trabes. ía, f. Are por trabs. Enn. puede arrastrar ó llevar por fuerza.
t r a c t i m [de tractos de traho}, adv.
vino áspero. Torvus cultus, Quint., sem- trabíca, as, f. [de trabs: se ent.
Virg. Continuamente, e'ni interrupción,
blantefiero,amenazador. Torva frons, navis]. Fest. La návé hecha de vigas. por largo tiempo, de cabo á cabo.
Virg., frente ceñuda. Torca leásna, Virg-, trabs, bis, f. [TpoítT,5J. Virg. La
t t r a e t í o , ónis f. [áe traho]. Glosé.
leonaterrible,T. Virg., com- viga; Vitr. Lintel do un| i tá; Eqr.
Cyr. Acción de arrastrar y llevar por
bates encarnizados. Torvus aper, Prop., Techo de una casa; Bajel, embarcación; fuerza.
t r a e t í t á t u s , a, um [nart. p. dol
Jabalí furioso, torvíor, Apul. torHor. Toda suerte de habitación; El
inusitado tractito). Plaut. Llevado, coni issinius, Arn. = Eq. Ferociafti pros
ariete, máquina de guerra; Stat. Lanza ducido.
• • i - 'alis, dirás, ferox,
enorme; Stat. Maza; Mart. Mesa; En
t r a c t o , as, avi, átum, are, a. [inicua.
mino i
, durus, tétricas,
de traho = traer arrastrando]. Tocar,
pl. Obeliscos; Plin. Meteoro ígneo que
, ferus, horrídus.
BO presenta en forma de viga. -•- Silva fre-palear, manosear, manejar, calíce/n Úat o s t u S , a, uta, Col. [part. p. de toretis maníbus, Hor., tintinnabülum, Plaut.;
quens trabtbils, Ov., selva abundante en
reo). Tostado, abrasado; Seco, árido.
t o t , n u m . pl. indecl. I o. Tantos,
maderas. Firma ef pra -era trdbé cum cultivar, preparar, disponer, solum teme
asre,
Lucr., luiósunl agrum, Col., vitts,
tantas, tantas cosas. Suele est-ar en coropus esset, Gell., necesitándose de una C i c ; dirigir, tener cuidado do, lela,
respondencia Con qUot, quot"--. -laanliim.
viga sólida y muy grande. FraxínSce Liv., bibliothécam, Cic; conducir, diriui. — *iuor ftotuinri tot causa!, Cic, tantas
trabes, Virg., losftltoftttésápA,
gir, gobornar, administrar, bellum, Liv,,
causas c o m o hombres. Tot ac tam vo, Mor., surcar las olas cautas amicorum, C i c ; Tratar, portane
iidae manus, Liv.. tantos y tan poderosos
de tal ó cual manera con alguno, acocon una nave construida con maderas
ejércitos. Tul tam val
. Lív.,
ger, aliquem liberalíter, Cic, tratar, exade la isla de Chipre.
tantas plazas fuertes.
anaminar,
discutir de palabra ó por escrito,
cos tot habes. Plaut., lú quo tantos amitraíllala, as.ra.t-páyaXbt]. A. Vict.
estudiar, constantíam alicüjus, quasstio*
gos tienes, i
Ter.,
El que tiene el cuello grueso.
nem diligentiüt, Cic. — Eu quos quttfr
tantos cuidados pesan sobre mí. Vix
trachali, \A. \--/-J/V">,'}. i-Y-t. Laamu*, olfaciamus, tractemut, audiamut,
• a u. rerum
partes superiores do los múrices y púrC i c , las cosas que gustamos, btemoB,
Alb.,
serán que ocurrieron
palpamos y oimos.
Tractáre consona
tantas cosas en tas p
i años. I" hts puras (sobrenombre que se aió 6 Iba
fila lura-, Ov., hacer vibrar las armociudadanos de Rimini, por ser hombres
tot ac f antis ina us, ('ic, en medio de
niosas
cuerdas
de
la
lira.
Traduce laprácticos en la mar),
tantas y tan grandes desgracias c o m o
An tímébant, ne tot unum superare
traehía, te, t. [xpayiXa}. Macr. nam,
La Just., cardar la lana ó hilarla.
Tractáre tuam rem minüs cante, l'laut.,
Cic, ¿teniian acaso que tantraquiarteria, áspera arteria ó del pulmón. manejar ó tratar sus asuntos eun poca
tos enemigos no pudiesen vencer á u n
Traclliliu, os, i. Tcrracina, ciudadprudencia. Tractáre artem, Ter., «ajer*
ac lo hombre?
V"ia ,-. dari áureos tot
de Italia._
cer un arte. Tractáre vitam, ad He*.,
(«.Mino desiguando cantidad indetermit r a e h o m a t í e u s , a, um [7p**¿mvivir. Tractáre partes necundás (habí.
ii.idaí, Gaj. quioro que so le den tantas
iidtixó;]. M. Emp. (¿ue quita las arrugas. del comediante), Hor., hacer el segundo
piezas de oro.
Trachónitis, idis, f. Plín. Traco-p.ipcl. Parum pit (raefátus a JU1*i CU-.,
1 totae. Dat. f. ant. de t o t u s . Plaut.,
Char. _
nite. provincia de Palestina ó de Arabia. tratado con POCO miramiento por su
hijo, (hnnibuá r<-bua eum itá troetét nt
t o t a l í t e r [de totas], adv. Cass. Tot r a f h y , n. [tpagúj. Plin. Cierto
tgni
Cío., y que te portes con
talmente, onteramentc, del todo.
• mo,
él en i**i<< t o t - f a r í a m . Varr. Tanto, tantos.
T r a e l i y n y V r a e h i n , ini». i Plin. Pigendum et memifri troctóndum
i tóti. Dat. de t o t u s ; Genit. ant.
Heraclea, p
I raquis, ciu- tdre. .., Juv., es preciso grabar en su
del mismo. Prisc
dad de Tesalia.
alma y meditar profundamente. . .
t u t í d e m , indecl. [de tot y la partic.
Tracliyníus y T i v c h i n i u s , a,
ton mor su ferdrum, Lucr-, ser desgardemostr. dem). Cic. Otros tantos.
um [de Teachjn 6 Tratshíh). Ov. L o
rado por las be
toííes y t o t í e n s , adv. [da fot). Cic.
que pertenece á Heraclea ó á sus Hapublí am, Cic, manejar ios
Tantas veces; Cic , Virg. T a n á m e n u d o ,
bitantes.
. «a del Estado. Tt a '.tai «
•
> pra Uóetm
tan frecuentemente,
t l r a e o n e s , rn. pl. [de trahot], B&Ü.
Tac., refle ionai
totjügis, • y
Canales ó conductos subterráneos.
tudes de las guerras. Tea-tac- ...
t o t j ü g U S . a. um [tot, jugum). Apul.
t r a c t a , <r, f. [dé traho]. A¡pp
cai-im, i ."• . regir, gobernaf an navio.
Tan vario, tan distinto.
dazos de masa bien sobados y de forma
Tract&tt ' -•"'. Luí i., coa
t o t m o d a . n. pl. [de tot). Caj. Tan- longitudinal, pedazo de pan. Tracta
treeto
tas y tan grandes cosas. (Otr. leen tot Veg., un emplasto.
t r a i t a b ú l a l a * , n, un, [ffls
tracta, dtum, n. pl. [fle trabé}. Cat.
Como el anterior, Varr., Tib. Mazorca
da lana hilada; Cat. Pedazos de masa
>
•
•
" ' '
TRA
comp. del. lat. tractum =-= torta y el gr.
•feíXa = loche], Apic. Guisado con harina y leche.
TRA
TRA
93Í»
cántha). Cels. L a alquitira, g o m a de la
tregados. Tradére aliquem in custodíam,
raiz tragacanta.
Cic,
Suet., enviar á uno a
la prisión, al patíbulo, tjuas dicam trat r á g a n t h e s , U - f. [Tprysivdr.O.
de men
' ., graba en tu memoria
tractómclitos, a, um [voz hibr.
Apul. L a yerba artemisa.
lo que voy á decir. Tradére se Iqcrttnit
oomp. del 1 il
•**= torta y el gr.
t r á g a n u s , í. m . [•vnáfaxoi*]. Apic.
ac tristitías, Lucej. ap.. Cic, abando- Cochinillo semejante al m a c h o cabrío
iic. Guisado, compuesto
narse á las lágrimas y á la tristeza.
con harina y miel.
en su traza y cerdas.
re se studíis, Plin. j., consagrarse
t r a e t o r í o s . a, um [detráho]. Vitr.
T r a g a s sar u s , a, Um. Plin. D e Traá los estudios. Quorum
nomina multi
L o que sirve para llevar grandes pesos
gasa, ciudad de la Tróade.
poetas memorias tradidérunt, Cic, cuyos
arrastrando ó para levantarlos en alto ;
t r a g é l a p h u s , i, m . lTpa*réXdTo»*i].
nombres nos han trasmitido m u c h o s
f. Requerimiento. —« Tractorías Uti
Plin. Tragelafo, animal especie de ciervo.
poetas. Aristxdes unus omníum ju
Dig.. cartas dadas por el príncipe para
t r a g é m a t a , tum, n. pl. [-.OTÍTU-V-^].
/ñus faísse tradítur, Cic, se cuenta, se
que se diese á sus ministros lo uecesaPlin. Los postres de la comida.
dice que Aristidea fué el m á s justo de
i los tránsitos.
t r n g e m a t i u m , ti, n. Hier. Dimin.
los hombres. Tradére carmintbut, Liv.,
tractnm, v. tracta.
del anterior.
escribir en verao. = Eq. De manu in
f t r a c t u ñ s u s , a, um [de traho:
•a teunsféro, do, pórrigo; prasbeo,
t r á g í c e [do tragteus], adv. Cic.
lat. do la decad.]. C. Aur. Glutinoso,
tribüo; prodo; docéo, dico, refero, nar- Trágicamente.
pegajoso.
ro, memoro, commeinoro.
t r á g í c Ó c ó m r o d í a , as, f. [Tporftxav t r a c t ü r a , te, f. [de traho). Veg.
t r á d ü c o y t r a n s d ü c o , ts, xi, xtu-x-u'Sio*]. Plaut. Tragicomedia.
Acción de traer.
ctum, cére [de trans y duco — llevar].
traetllS, a, um [part. p. de traho].
t r a g í c u s , a, um [-zpáptót]. Cic
Hacer pasar de u n lugar á otro, trasCic. Arrastrado, arrebatado por fuerza ;
Trágico, perteneciente á la tragedia;
portar, conducir, multitudinem homínum
«do, alargado; Ov. Sacado, retira(met.) Prop., Liv-, Ov. Cruel, atr««
trati i Rhenum, Caas., cohortes in castra pío, funesto; Cic. Grave, noble, sublime
d o ; Son. tr. Atraído; Deducido, procead se, id. ; hacer pasar al otro lado (tra- (habí, del estilo).
dente de; Cic Diferido, aplazado. V,
tándose de un puente, rio, monte, etc),
traho.
t r á g i c a s , i. m . [Tpafixoc: se ent.
atravesar, tres copiárum partes id fiutraetiis, ÜS, m. | •
SalL
poeta). Plaut. Poeta trágico, escritor de
men,
Cans.;
convertir
(fig.),
volver
de
L a acción de traer por fuerza; Serie,
tragedias; Actor trágico.
una cosa á otra, hacer pasar, orationem
orden; País, clima; Espacio de tiemp'o ;
t r á g í o a , «u, n. [Tpá-ri-r-]- Pliu. L a
ín ¡ncrppántlam CtBpiÓHit fugam, Cic,
Luc. Acción de beber, do tragar ; Luc.
yerba tragio.
as'jrum e mala consuetudinfi in metiÓrem,
Acción de respirar, res
\ccion
t r á g o e d í a , *, f. [x«p4-Y<r((a]. Hor.
Varr.; correr (habí, del tiempo), trasde hilar, Ov.; Virg., Ov. Acción de arcurrir, pasar, adolescentiam elegánter, L a tragedia; Magnificencia, sublimidad.
rastrarse; Acción de extenderse, do pro—
Tragast/ias agiré, moveré, ex
C i c , revutit leniter, Hor., astatem
longarse ; Clase, lugar, orden; Tac.
Cic, amplificar, exagerar con estilo grana, Cic -- Traduciré exercítum ex
Acción do detener, de retardar. — T
ve; Mover tumultos ó sediciones,
(fallía in ¡.'njúres, Liv., hacer pasar el
eatámi, Prop., rasgo de pluma. Tractus
t r á g a - t - d i o g r á p h u s , i, m . ÍTpa-**qiejército de la Galia á los Lígures, ó á la
as, (¿uint., movimiento de un
Snrfpáf-o**!].
M . Vict., Hier. Poeta trágiLiguria.
Transdacere lejioiium agmen
cuerpo. Tr
. (¿uint., inilexiou
co, escritor de tragedias.
de una palabra. Tractus tiquas, L u c , Alpibus, Tac., hacer pasar los Alpes &
t r a g e e d u s , '", m. [Tp*fu>8tí<3. Cic
su ejército. Per domum passus est aquee-*
trago de agua. Tractus eumínis, L u c ,
Actor, representante de tragedias ; Quint.
m transdüci. Ulp., permitió que se
corriente do u n rio. Tracto* mortis.
El que las escribe; Suet. Barrio de R o hiciese pasar un acueducto por B U casa.
T a c , lentitud do la muerte. Tractus
m a en la región esquilina.
Traduciré in línguam roma nam, Gell.,
primus, secundus, Claud., primero ó set r á g o n i s , is, m . Plin. V . t r a traducir
al
latín.
Traducere
verbum,
gundo lugar, orden, asiento. Aera pergíon.
tiferum tractu, L u c , airo que mata res- Gell., trasladar una voz de su sentido
t r a g o p a n , ánis,f. [Tpayónav], Plin.
pirándole. Iri spíram tractu se collígitpropio al figurado. Traducere ad cultiorem usum, Just., suavizar los costumTragopana, ave fabulosa mayor que el
anguis, Virg., la culebra, arrastrándose,
bres,
civilizar.
Traduce,
(por
tradue)
águila con cuernos.
se recoge sobre sí m i s m a , se enrosca
familia/u oíaneut ad nos, Ter., trae á m i
formando una espiral. Quodam corpot r á g o p h á c o p t í s á n a , as, f. ( ... ¡.
ris tractu, Quint.. por cierto movimien- casa toda la familia. Tradüei libe ros Aur. Papilla de harina de lentejas.
per
ora
homínum,
Liv.,
ser
expuestos
to del cuerpo. Tractus castrorum, Liv.,
t r a g o p o g ó n , ónis, f. [TpcrjOitiD-fujvj.
los hijos á la risa, al escarnio de las
la extensión do los campamentos. Hoc
Plin. Barba de cabrón, yerba.
gentes. Traducere se, Juv. , manifestractu oppídi. (.'tes., en este barrio, en
t r á g o p t í s a n a , ce, f. Cael. Aur. Estarse, dejarse ver. Traducere in asséneste cuartel de la ciudad. Eódem tracpecie de papilla.
sum, Liv., atraer á su parecer. Tradutu tempanan, VeU., en esta misma épot r á g ú r l g a n u m , t, n., Plin., y
ca. Tractus belli. T a c , duración, pro- cere ad admir atio nem, Cic, excitar á la
t r a g ó r l g a n u s , t, m . [-cpaYopí-ptadmiración. Traducere vitam otiosam,
longación de la guerra. Tractus fiammaCic, vivir en la ociosidad. = Eq. De
vov]. Col. E l tragorígano, especie de
rum, Lucr., surco de fuego. Tractu pari
loco
in
locum
duco,
per
alíquem
locum
orégano.
(Tiabl. de un monte y u n rio), SalL,
duco, transvého, trajido, transféro; con- t r a g o s , i, m . [TpdYOíJ. Plin. Esparalelos entre sí. Tractus maris, Virg.,
verto, refero, confero; prodüco, propecie dejunco marino; U n a especie de
el espacio, la extensión del mar. Tractraho, ago, duco, consumo.
esponjas m u y duras y ásperas.
tus arbórum , Xep., fila do árboles.
fraducticiiis
y
t
r
a
d
u
c
t
í
t
í
u
s
,
Tractus oruliónis, Plin. j., encadenat r á g a l a , ce, f. [de traho). «Cafes.
a
,
_
uut
[de
tradüco).
Cass.
Derivado
miento del discurso. Tractus verborum,
D a r d o , chuzo, arma arrojadiza; Varr.
(gram.).
Cic, lentitud en la pronunciación (en
L a azada ó escardillo ; Plin. Red de
traduetío y transductio, ónis, pescador, esparavel; (fig.) Plaut. A n que se llevan c o m o arrastrando las
f. [de traduco ó transdüco). A u s . L a
palabras).
zuelo, añagaza.
acción de llevar, de pasear en triunfo;
t r a d í t í o , onia, f. [de irado). Cic.
t r a g ü l á r í u s , fi, m . [de tragüfa).
Sen. L a carrera (de u n criminal que la
L a acción de entregar ó dar; EnseVeg. El soldado que arroja dardos.
justicia lleva al lugar del suplicio);
ñanza, doctrina; Tradición; A u g . Trait r a g a r a , i, n. [-tpáYOí]. Plin. EsDeshonor, infamia, exposición & la verción ; Tac. Relato-, relación, historia.
pecie de tisana hecha de trigo.
güenza ; Traducción, figura retórica;
t r a d i t o r , oria, m . [de trado). Tac ,
t r a g a s , i , m . [de zpá~(Oí; =• buco],
Cic Hipérbaton. — Traduetío ad pleHier. Traidor; Arn., Tert. El que trasOv., Plin. Especie de marisco; Mart
bem, C i c , tránsito á la plebe, degramite ó enseña.
El mal olor ó fetidez de los sobacos.
dación de la nobleza. Traduetío temt r a d í t u s , a, tam [part. p. de trado).
tralla y t r a b e a , at, f. [de traho).
pfris, Cic, el curso del tiempo.
Cic. Entregado, dado; Ov. Trasmitido,
Virg. L a azada ó escardillo ; P o m p . gr.
t r a d u c t í v u s , a, um [de tradüco).
confiado ; Just. Abandonado, concedido,
Especie
de carro rústico sin ruedaa,
M . Vict. Derivado.
V. trado.
que se lleva arrastrando.
t r a d u c t o r , óris, m . [de tradüco).
t t r a d í t u s , fia- m . [de irado], J.
t r a b a r í a s , íí, m . [de traía], Sid.
Cic. El que trasfiere ó hace pasar de
Val, Como traditío.
El que guia ó tira del carro Llamado
t r a d o , Ís, dídi, dítum, dére [de trans un lugar á otro, ó de una clase á otra.
traba.
tradüctusy transdüctus, a, um
y do = dar]. Poner en m a n o s de otro,
t r a h a x . . ácis [ de traho ]
Plau t.
[part. p. de traduco). Ca?s. Pasado, trasdar, entregar, puéros
•'., Ov.,
Codicioso, que todo lo apaña para sí
ferido,
trasportado de u u lugar á otro ;
alícui pocülum , Cic. . rastros villieo,
tranca.
V.
traba.
Caas. Ascendido en grado; Liv., Just.
Plaut.; confiar, recomendar, alíquem alít r á h i t o r i u s , a. um [de traite].
cui. T a c ; vender, entregar por traición, Expuesto á la vergüenza; Cic. Pasado,
Q u e arrastra, que encadena, que seduc-t,
trascurrido. V. t r o t i n e n .
Uesperíata, L u c , causam adeersariis,
que atrae.
? t r a d u c t u s , vs, m . [do tradüco).
Ter.; trasmitir, hacer pasar á, dejar en
trallO, is, xi, ctum, ere [etim. inej.
A m m . Tránsito, lugar por el que se
herencia, regnum HierOni, Plaut,; trasAtraer,
traer hacia sí, llevar arrastrando-,
pasa.
mitir á la posteridad, dejar escrito, ret r á d u x , ücis, m . [de tradüco). Col, aliquem ad prostórem, Plaut., ma
ferir, contar, decir, alíquid, Cic, alísiccas carinas, Hor., vestem per palpita,
quid esse ita. Liv.; trasmitir por la en- El m u g r ó n ó provena de la vid; Prud.
id.; llevar con fuerza, arrebatar violenMedianero; adj. C. Sev. (¿ue sirve de
señanza, comunicar, enseñar, prosee pta
tamente,
prasdara, C i c ; disipar, gastar,
dice nd i, C i c , multa de sideríbus, Cses. medianero.
| pecuniam ómnibus modis, SalL ; tirar
t r a g a c á n t l i a , ce, f. [-cx-fáxet^a].
— jKdem Castor is tartam tectavt traPlin. L a tragacanta, raiz que destila por
díre, C i c , entregar el templo de Casincisión la g o m a U a m a d a alquitira.
tor debidamente reparado. Tradére artrágacñnthuin, ¿. n. [de tragama. Cíes., rendir las armas. Perfügas
tradtti, C»s., loa desertólos fueron en-
040
TRA
hacia sí, trabajar, preparar, vellera digítis, Ov.; atraer, encantar, seducir,
sita quemqne volüptas, Virg.; arrastrar,
inclinar, mover, tucanos ad defectiónem,
Li".; disipar, llevar, distraer, animum
ditórsé, Ter.; sacar, traer, derivar, origtnem ab alíquo, Plin.; prolongar (habí.
del tiempo), retardar, diferir, pa
aliquandíu, Liv., bellum, Salí. ; detener,
entretener, alíquem sermone, V. M a x . —
Trahere bitem, Plin., hacer evacuar la
bilis. Trahere plaustro per altos montes,
Virg., llevar las carretas por las altas
montanas.
Trahere Hectorem cir
Pergáma, Ov., arrastrar á Héctor al rededor de los muros de Troya. Tr
hasrentía vi scere tela, Ov., arrancando
el dardo clavado en sus entrañas. Trahere cultura, Ov., fruncirlas cejas, Havigium aquam trahit, Sen., el navio hace
agua. Trahit ignis coría, Lucr., el cuero
se encoge con el fuego. Trahere auras
ore, Ov. , respirar.
Trahere rubó
Ov., ponerse rojo, ruborizarse. Spírítum extrémum trahere, Phaedr. , dar el
último suspiro.
Trahere venena ore.
L u c , tomar u n veneno. Trahere vocera imo a pectore, Virg., sacar la voz
del fondo del pecho. Rapére omnes,
trahere, SalL, todos robaban, tiraban
para sí. Trahere lanam, Varr., hilar la
lana. Ni ea res longíüs nos ab in
trahéret, SaU., si esto no nos alejara
demasiado de nuestro propósito. Trahímur omnes studío laudis, Cic, á todos
nos seduce el amor del aplauso ó alabanza.
Trahere in suam
sent ent íam,
Liv., atraer á su opinión, á su partido.
Ab isto i ni tío fructum esse serur
Cic, que de aquí nació, ó por aquí com e n z ó la conversación. In religiónem
etíam trahebant., . Liv. (inf.), miraban
también c o m o una falta contra la religión, ó tenían el escrúpulo de que . . .
(¿uerentes trahi se a Gaseare, Suet., lamentándose de que César les hiciese
perder el tiempo. In diversum trahere
ó varíe trahere. T a c , interpretar diferentemente, explicar de diversa manera.
Omnía
consulta ín virtütent
trahebántur, SalL, todas las imprudencias cometidas se imputaban ó atribuían
á valor. Trahere in incidíam, A d Her..
hacer odioso. Trahere merum
auro,
Sen., beber vino en copa de oro. Trahere alíquem ad iupplicium, T a c , conducir á uno al suplicio. Decem annos
traxit i<ta dominatío , Elor., este poder
duró diez años. = Eq. Rapio, duco, abdüco; extráho, attráho, haurto; allieío,
-. impelió.
T r a j a «na* as, f. Montesquio, ciudad
;ilia.
TRA
TRA
cio], Cels. Pasar, coser, atravesar con
figuras , Pers.. un esqueleto vivo, que
una aguja. — Acu trajectátur dúo lina no tiene m á s que huesos y pellejo.
docente, Cels.. se cose con una aguja
t t r a m e n , ínis, n. [V. trama].
de hebra doble ó de dos hilos.
Not. Tir. T r a m a ; Gloss. Phil. El hilo
f t r á j e c t o r , oris, m . [de trajicio], de un tejido.
Prud. El que pasa ó atraviesa.
t r a m e n . V. t r a n s m e o .
t r a m e s , ttii, m . [por contrac, de
T r a j e c t u m , i, n. Trayecta, ciudad
transmito], CÍO. Sendero, senda, cade Ñapóles.
mino estrecho y poco trillado; El caT r a j e c t u m a d n w n u i u . Francm i n o ; Col. Las sendas ó paseos de los
fort sobre el Main, ciudad de Alejardines; Virg., Prop. Acción de atramania.
vesar u n camino; E n pl. Gell. Líneas
T r a j e c t u m a d ZuTosam. Greg.
colaterales de una familia; (fig.) Lucr.
Maestric, ciudad de Brabante.
Via, camino, medio, manera
T r a j e c t u m a d O d e r a m . Franc-
fort sobre el Oder,
m á n ia.
ciudad
de Ale-
T r a j e c t u m a d RJieiiuui. V.
T r a j e c t u m Inferios.
T r a j e c t u m Inferios. Utrech,
trajee tío y transjectio, ónis,
cus], isid. L o q u e ea de trama cíe seda
(y la urdimbre de hilo).
tranáto y transnáto, at, an [de
ciudad de los Países bajos. Greg.
trans y nato = nadar].
t r a j e c t a r a , as, f. [de trajicio}, Vitr.atravesar á nado.
Vuelo, saledizo.
Cajs. Pasar 6
t r a n á v í g o . V. trnnsnatígo.
trajéctus y transjectus, a, um
truno y transan , . -•. ora [do
[part. p, de trajicio ó transjicio). Cass.
Traspasado , atravesado con armas de
parte á parte; Trasportado, conducido
de u n a parte á otra; Pasado, atravesado
el mar ó rio. — Trajéctus pectora, Ov.,
atravesado por el pecho. Trajéctus in
un, C i c , trasportado al África.
Trajéctus amnis, Liv., rio atravesado.
Trajéctus per domum aquasdüctus , Ulp.,
acueducto que atraviesa una casa. Trajéctus in cor, Hor., pasado hasta el corazón.
t r a j é c t u s , us, m . [de trajicio], Liv.
Tránsito, pasaje, travesía de m a r ó
rio; Hirt. El sitio en que uno se embarca.
trajicio y transjicio, is, jécí,
jéctum, cere [de trans y jacio = arrojar]. Arrojar, lanzar m á s allá, disparar, tela alto, Prop.; enviar de un lugar á otro, hacer pasar, anülum in dextram manum,
Petr., pécora in asstivos
saltas, Just.; hacer pasar á la otra
parte (habí, de montes, valles, mares,
rios, etc.), conducir, omnes suos trans
Rhodánum , Liv, ; atravesar, ffumína
nando, Suet., Tiberim clipéo, Claud.; n.
pasar, trasladarse, marchar, aliquis i a
Afrieam, romanas naces Satiium , Liv.;
trasladar (fig.), trasferir, eutpam in olíum, Quint.; trasponer, verba (en t. de
ret.), Quint.; traspasar con una arma,
herir, penetrar, atravesar, línguam arundine, Ov., fémur tragüla, Cass., terga
sagitta, Virg. — Trajicére signum trans
vallum, Liv., lanzar una bandera al
otro lado del atrincheramiento.
Quacümque ocülos trajecimus, Lucr., á donde
T r a j a n a C o l o n i a , ce, f. Antón. quiera que llevamos nuestros ojos ó
fijamos la mirada.
Trajicére copias
Quellen, ciudad del ducado de Cleves.
T r a j a n a L e g í o , ónis, f. Coblentz. trans numen, Liv., hacer pasar el rio á
sus
tropas.
Trajicére
se ad alíquem,
Trajanalis, e, Inscr., y
T r á j a n é n s i S , e. Inscr. V. T r a - Cses., ir á casa de alguno, ó á verse
con alguno. Trajicére se uno ictu,
j a u u s , a, um.
Suet., atravesarse de u n solo golpe.
T r a j á n o p ó l i s , is, f. Inscr. Ciu- Trajicére in Afrieam, Liv., desembardad de Tracia; Ciudad de la gran Fricar cn África con sus tropas, llovar
gia.
allí la guerra. Trajicére medíam acíem,
Liv., hacerse lugar, atravesar por medio
T r a j á n u s , a, um. Sid. Lo que
de u n ejército. Trajicére alíquid acu,
pertenece al emperador Trajano. — Trajana aqua, Iuscr.. acueducto construido Cels., atravesar alguna cosa con una
aguja. = Eq. Trans et ultra jacto, japor Trajano.
Trajana via, Inscr.,
ciéndo supero; transeo, transveho, transnombro dado á la via Apia. V. A p gredíor, transcéndo; penetro, pervado,
p í a via.
rumpo, perrümpo.
T r a j á n u s , i, m. Plin. j. Trajano
tralatío, y otros. V. transla(M. U'lpio), español, natural de Itálica,
tío, etc.
el X I V de los emperadores romanos.
T r a l l e s , íum, m . pl. Liv. Trales,
T r a j á n u s I*ortus, m. Civita-vepueblos de Tracia.
chia, ciudad de Italia
T r a l l e s , ium, f. pl. Liv. Trates,
T r a j e e t c u s l s , e [de Trajectum 2 ].
ciudad de Lidia.
D e la ciudad de Utrech.
T r a l l i , orum, m . pl. Habitantes de
t r á j e e t i e í a s , a. um [de trajicio]. Tralia.
Modest. L o que es de trasporte ó acarT ral I ¡ a n u s , a, um. Cic, Traliano,
reo, lo que se trasporta de u n lugar á
de Trales, ciudad de Lidia.
otro.— Trájeetieías contraclus, Cod., la t tráloqoor
ó transloquor,
w
póliza 6 seguro que se toma del aseeris, qui, dep. [de trans y loquor = hagurador por el dinero que ha de pasar
blar]. Plaut. Contar una cosa desde el
el mar.
principio al fin.
f. [de trajicio 6 transjicio]. Cic. El
tránsito de una parte á otra; Pasaje de
m a r ó rio; Quint. El contexto de la
oración; Ció. Hipérbole.
t r á j é c t o , as, are [intena. de traji-
trainigro. V. transmigro.
tráuiitto. V. transmitía.
tramosericos, a, um [trama, seri-
tralüceo. V. transluceo.
t r a m a , as, f. [de transmeo por coatrac.?]. Sen. El tejido; L a trama; Plin.
Tela de araña.— Tramas patríate, Plaut.,
c jcas de ningún valor, bagatelas. Trama
trans y no = nadarj. T a c , Liv. Pasar
á n a d o ; Atravesar los aires; traspasar,
atravesar, escapar. — Tranáre uu .,,•,-,
Virg., cortar las nubes, volar. Tronare
pericia. Sil. Ital., escapar do los riesgos. Tronare peetus, Sil. Ital., .«.travesar el pecho.
t r a n q a i l l a t u s , a, uu, [part. p. do
traiu¿u.(l/o).
Nep. Tranquilizado, sosegado.
t r a n q u i l l o [de tranquillas], adv.
Cic. Tranquila, quieta, sosegadamente;
Plaut. E n tono moderado . sin «gritar.
tranquilfíüs. Sen. -issíme, Suet.
t r a n q u i l 11 t a s , atis-, f. [de tranquillas], Cic Tranquilidad, BOSÍegO, reposo, calma, bonanza; Plin. Pureza
(de un color). —
Tranquillita» tua,
Eutrop., Vuestra Serenidad (término
de cortesía, introducido en la apocada
la decad. para hablar á los principen).
E n pl. Cic
t r a n q u i l l o [abi. tom. adverbialm.].
Ter. E n tiempo de calma, de tranquilidad ; Liv. Tranquila, pacíficamente.
t r a n q u i l l o , a*, are [do tranquiltut
= tranquilo], Cic, Tranquilizar sosegar,
calmar. — Tranquiliare tultum, l'laut.,
desarrugar la frente, mostrar tranquilidad en el rostro. Tranquittáre animes,
Cic, sosegar, calmar los ánimos. Trunquillatis rebus Romanis, Nep., una vez
restablecida la tranquilidad on Roma.
•= Eq. Tranquillum fació; sedo, lenío,
placo, mitígo.
t r a n q u i l l u m , i, n. [de tranquillas).
Plaut. Tiempo tranquilo, serenidad, bonanza; (fig.) Plaut., Lucr. Keposo, calm a , tranquilidad.— Primis tenebris moví t , el tranquillo pervéctus Chalcíden*,
Liv., levó anclas al anochecer, y llagando á Calcis con la mar en calma .. .
Jn tranquillo tempesfdtem udcérsam optare deméntis est, Cic, desoar la tempestad en medio de la calma es una locura.
t r a n q u i l l a s , a, -/••• [etim. inc]. Cío.
Tranquilo, apacible, sereno. — Tranquilla
et serena frons-, Cic, frente apacible y serena. Nihil quiéti videro, nihil tranquila,
Cic, no encontrar quietud ni reposo ou
ninguna parte. Tranquillasenéctus, Hor.,
vejez tranquila, apacible. Tranquilbe
literas, C i c , cartas que anuncian nuevas de paz. Tranquillas animus, Cic.,
espíritu tranquilo.
t r a n q u i 11 ior,
tranquillissimus, Ció. = Eq. Pa»
cat us, quietus, seiiátus, placidas, mi tis,
lenis, secürus, serenas.
t r a n s , prep. do acus. [de icépav por
metát. seg. Nunn.].
Cic De la otra
parte, del otro lado, mas allá. — Trans
homínem, -.¿uint., después do la muerto.
Trans (lumen, Cic, á la parte de allá
del rio. Trans Tibírim, Cic, al D*W
lado «del Tiber. Trans montem Taurttm,
Cic, paBado el monto Tauro. — Trans
como componente expresa el paso de un
punto á otro: transcurro, transilio; la
acción de hacer pasar por entre ó por
medio de: transa/ligo, tranafigo; la posición ulterior; transmarinut, transruon*
tá'iun; la trasmisión: trado, traneflrm/
TRA
en fin el cambio 6 m u d a n z a : transfl-
TRA
TRA
041
t r a n s c r i b o , i'a, iré [de trans y
sar, vinum teñí/*' per urinam, Plin.; (fig.)
scribo = escribir]. Trascribir, traslatraspasar.
-, i ¡ic. ;
trnn.-inhco. fa, íre, a. y a. [de
dar, copiar
ibülas,
pasar (variando de acuerdo, dictamen «3
bar]. Ir m&a ad
Cic, /
iu, A d Her., vete res opinión),
Lív.,
illa, dejar tras de sí, paaar, pópaad verbutn, Plin.; hacer pasar á otro,
u» i" alia omnia, llirr.; tratar de
los a'
Flac, a Mquem
trasferir el dominio, enagenar por una
paso, ligera, rápidamente, unamquámque
-. Stat,; pasar fíe una parte á otra,
•i ura, vender, fundos, Dig., prmdium, r-in Cic; pasar en silencio, callar, omipenetrar, a I
Stat..
Cod. Just.; hacer pasar B "tro estado,
tir. Ñero nem, Plin. j.. malta, Caai. ap.
atiqm
311.
«Bq. Ulti
clase ó condición , trasladar, fu
Cic: paaar,trascurrir (habí, del tieqúítum ni funditorum alas, V. M a x . — mullí jam menses. Ca3S. — 7V" •
Transcribiré nomina. Liv., mudar el
Cic. atravesar los mares. Flamen mgre
traasactío. ónit, f, [de transigo].
nombre del acreedor, trasferir á otro el
transiri potirat, Ca?s . con dificultad se
I lp. Transacción , ajustamiento, conderecho
de
exigir
ó,
al
contrario,
tornar
podía pasar el rio. Transiré a Pa
vención entre los litigantes sobre una
sobre sí la obligación. Transcriben' ta- ai plebem, Liv., abandonar la causa del
rt. Fin,
cosa dudosa y no defli
bulas publicas, Cic. falsificar los resenado por la del pueblo. Fuma, et moconclusión de un negocio.
dum transiré, Cic . traspasar todo límit r a n s a c t o r . óris, m . [de transían]. gistros públicos. Transcrtbunt urbi maVirg.,
designan,
escogen
mujeres
te
y medida. Transiré vitam, SalL. hitII que transige ó ajusta entre las
para, la ciudad, esto es, para habitarla,
mem. Sen. , pasar la vida, el invierno
partes un punto litigioso.
para hacerlas pasar á ella. In quod
Frequens imitadotransii > <• mor* a, Quint.
t r a n s a c t a s . a, um [part. p. de
malum transertbor ! Sen. tr., á qué des- la imitación frecuente pasa á ser un hátransigo]. I u ido, termiuado,
gracia
estoy
destinado
.
'
Transad/,ere
bito.
Ad partíti
imus, Cic,
definido ; l'lp.
compuesto
milites, V. Max., hacer pasar los solda- pasemos á tratar de la partición. Curpat transacción ¡ l a c Pra pa ido, atrados de una clase á otra. Transcrdére
sim alíquid transiré (habí, de los escrivesado.— Trans
p . pasafn se as aliénum* Caj., tomar sobre sí
tos), Gell., pasar ó tratar alguna cosa á
do el tiempo.
las
deudas
de
otro
ó
cargarse
con
ellas.
la
ligera. Transiré i Ha cornip dis cu*pít r a n s n i l á c t u s . a, um [part. p. de
— Eq. Ab alio di
•• ibo, trans-de. Sil.,atravesar de una lanzada los ijatransadígo |. Apul. Atravesado.
res del caballo. — Eq. Transgredior,
t r a n s a d i g o . ". iré [de trans y adi- fero; designa, asstgno, attribü.o.
t r a n s c r í p t í c í u s , a, um [de trantransmeo, transmigro, traji '10, franseéngo = impeler]. Hacer pasar, «clavar en,
scribo], Caj. Trasferido (por escritura
f/o. transmitió, p
ádo rumpo,
hacer penetrar, gladium per na
perrümpo, transilio, omitió, prastereo.
peetus, Apul.; ai i
íquem ferro, pública).
t r a n s c r i p t í o , ónis, f. [de transcrit r a n s e r o y t r a n s s e r o , is, ere
Stat. — Eq. Ita adígo ó inigo ut ea albo I Cic. Cesión, enagenacion del de[de trans y sero]. Oat, Ingertar.
•rte fxstet; transfigo, ira
recho propio; Quint. Justificación, dest r a n s e r t u s , a, um. Part. p. del ant r a n s a l p í b u s [de tram j Alpes],
cargo.
terior.
adv. Gell, Del otro lado de los Alpes.
traascriptiis, a, um [part. p. de
t r a n s e u u t e r [de transíens: lat.de
t r u a s a l p i c u s . a, um, Not. Tir., y
transcribo). Cic. Trasladado, copiado ;
la dec], adv. A m m . D e paso (fig.).
t r a n s a l p l n u s , a, utñ [de trans y
Dig. Enayenado, vendido, cedido.
t r a n s i e r a , ers, tüli, láfum, férre
Alpes], Cic Transalpino, del otro lado
t r a n s c u r r o , is, ri, sum, rere, n. [de trans y jero *= llevar]. Llevar de
de los Alpes.
un lugar á otro, conducir, trasferir,
transan str i ñus, a, um. Capel. [de trans y curro = correr]. Correr al
otro lado, de una parte á otra, pasar
trasportar, ultra eum locum castra. Caes.,
Como austrinus.
corriendo, hin^ ad forum, Ter., prader
militaría signa in triümphum, Liv., alília as- B e n e ven tanus. a, um.
ora popüli. Pliu.; recorrer, atravesar,
quem iu aliquem locum, Cic; trasladar,
Nol. (¿ue está parte allá de Benenimbus, Virg., reliquas fruncí trasplantar, semina e térra in terram,
vento.
partes (humar), Col.; pasar ligeramente
Varr. ; trascribir, trasladar, copiar, rat r a n s b e o , as, are [de trans y beo
por (habí, del estilo), tratar con rapidez,
tn~.ii,-s¡n tabulas, Cic.; hacer pasar, tras= hacer feliz]. Hacer feliz y dichoso
narratiónem, Sen. (dícese también en el
pasar, alíquid ex suo genere in alifa
para siempre. Isid. = Eq. In perpetúum
fig.). — Transcurrere praster ocülos, Ov.,ñus. Cic.; dejar, diferir, aiiquid in a
beo.
pasar delante de los ojos. In arcem
proxímum, Cic.; trasladar de una lengua
t t r a a s b í b o , «ía, ere [de trans y bibo
transcurso opus est tibi, Ter., es preciso á otra, traducir, volantína in It
= beber: lat. de la decad.]. C. Aur.
que te refugies á la ciudadela (en el
nam, Plin.; trasladar del sentido
Beber enteramente, agotar el vaso.
fig.). Transcurrere ad melius, Hor., ve- propio al figurado, verba, Cic. — Nascius
t r a n s c e n d e n s , fia [part. pres. de
nir á ser mejor, corregirse. Q,uum temtrans Alpes usque trunsfértur, CÍC, Netranscéndo], Plin. L o que trasciende y pus jam longum transcurre ret, Claud.,
vio es trasportado basta más allá de
pasa á otros.
pasando ya largo tiempo. Suum curlos Alpes. Transfer te. in asdem (íhj
* transcendentía, as, f. Frontín.sii-in transcurrere, Cic, llegar pronto alceras, Hor., vé á casa de Glicera. Illa
Como transcensus.
término de su carrera, hacer su carrera
definiría possit in atíam rem transférrtt
t r a n s c é n d o , is, di, sum, dere, n. de u n salto. In altera castra transcür- Cic, esta definición puede convenir á
[de trans y scando = subir]. Trascender,
sum est, Liv., pasaron corriendo (para otra cosa. Transférre culpam in alíos,
atravesar do la otra parte, pasar subienEq. Ultra
atacar) al otro campo. =
ó in se, Cic, echar la culpa á otros, todo, in hostíum naces, Cses., in Sedetácurro, cursu me aliquo confiera brevi
marla sobre sí. Transférre alio sermónum agrum, Liv., ab asi ni s ad boves,
perstrtngo, cursim dico.
nem, Cic, hablar de otra cosa, variar do
p
laut.; saltar, pasar, atravesar, fostas,
t r a n s c u r s í o , ónis, f. [de transconversación. Transférre se ad artes
Oes., humen exercítu. Tac., limen, Prop. curro). Ennod. Trecho, travesía; Cod.
atendas, Cic, dedicarse á compo(dícese tamb. en elfig.).— TranscendeEspacio de tiempo.
ner tratados. Transférrre auctóres,Quint.,
ré infineshostíum. Cíes., penetrar en el
t r a n s c u r s o s , a, um [part. p. de
traducir los autores. Transférre i
territorio de los enemigos. Transcentranscurro). A m m . Atravesado; (fig.)
Cic, trasladar las palabras (usar de m e deré numen. T a c , pasar un rio. TransElor. Q u e ha pasado sin ser visto, que
táforas). Transférre in risus, Cic, re• • ad levióra, Quint., pasar á otrosno ha fijado la atención del público.
ducir á risa. Transférre alíquid ad forargumentos m á s débilos. Huc trati
V. transcurro.
tunara, Cic, atribuir un suceso á la fordére non potes (habí, del trono), Liv.,
t r a n s c a r s u s , ua,m.[de transcurro], tuna. = Eq. Transvého, transporto, tratú no puedes subir hasta allí. Transcenjicio, transmuto, tradüco, transpóno,
Suet. Trascurso, tránsito, pasaje; Vell.
deré ordínem naturas, Liv., invt-rtir el Exposición breve, rápida. — In transcür- ínséro, transcribo; ex uno in atíam linorden de la naturaleza. Transcenderé
linguam certo.
su, Plin., de paso.
alíquem tétate, Sen. tr., vivir más que
transfictío, ónis, f. [de transflngo\
t r a u s d á n ü b i á i i o s , a , um [de
otro. Transcenderé fines juris, Lucí.,
Trasformacion, la acción de desfigurar
trans y Danubtus], Liv. Del otro lado
infringir, traspasar las leyes. Transcenlas palabras que se han oido. Interpr
del Danubio.
deré vota sua. Sen. tr., conseguir m á s
Iren.
traasdítus. v. tradítus.
de lo que se deseaba. Tu transcéndes
t r a n s f l g o y t r a f i g o , is, íre [de
transdo. v. trado.
facía tuoruru, Sil., tú eclipsarás las hatrans y figo], Cses. Traspasar, atravesar,
transdüco. v. traduco.
zañas de tus mayores. = Eq. Asceupasar de parte á parte.
t r a n s e n n a , as, f. [etim. inc]. SalL,
déndo transgredior, ascendo. supero.
t r a n s f i g i i r a b i l i s , e [de tram t r a n s c e n s i o , ónis, f. [do transcén- Serv. Cuerda, cable; R e d para cazar las
güro). Fest. Trasfigurable, que se puede
aves;
L a m a r o m a ó cuerda extendida;
do], Isid. Hipérbaton ó trasposiemn
mudar de una figura en otra.
(.fig.) Asechanza, engaño, falacia; N o n .
(gram.).
t r a n s f i g u r a tío, ónis, f. [de transVentana. — F e r transénnam dícére, Cic,
t r a n s c e n s u s , a, um [part. p. de
figuro]. Plin. Trasfiguracion, trasfordecir de paso. Per transénnam atpicere,
transcéndo]. Sex. Baif. Pasado sumacion.
Cic, mirar ligeramente. In transénnam
bí eudo.
t r a n s f í g ü r a t o r , óris, m . [de transducere, Plaut., hacer caer á uno en la
t r a n s c e n s u s , &s, m. [de franscénfiguro), Tert. El que trasfigura ó trastrampa, en el lazo.
d j. A m m . L a acción de trascender,
forma. — Transjigurator sui. Tert., el hit r a n s e o , is, íre, a. y n. [de trans
de pasar subiendo, subida; Vet. G r a m m .
pócrita.
y eo = ir]. Pasar de un lugar á otro.
Como transcensio.
t r a n s f í g u r á t a s , a. um [part.p. do
á través de, ir, in Britanníam, Cses., ad
transí 'ido, is, ere, Plaut., y
transfiguro]. Suet. Trasfigurado, tra
forum, Ter., ad alíquem, Plaut. ap. Cic,
t r a u s c i n d o , is, ér? [trans, cerdo ó
formado.
per medía castra, SalL; pasar de un
.]. Plaut. .Maltratar, herir, despet r a n s f i g u r o , asi are [de trata* /
partido á otro, pasarse, od Pompéium,
dazar.
o = figurar]. Suet. Trasügurar,
Caes-, ad hostes, Plaut.; pasar de una
t r a n S C Ó l o , as, are [de trans y'eolo
mudar de forma ófigura.— Qui corpdra
manera de ser á otra, cambiarse, modi— colar]. Theod. T *-.*v.. Pasar por tavrima tran'fip^'-at, Stat., el que canta
ficarse, convertirse, trasformarse, in vamiz, colar.
riasfiguras,ín aera, Ov., aqua multa
in vinum vetustate, Plin.; digerirse, pa-
94:?
TRA.
las metamorfosis (Ovidio). = E q . In
atíam figurara certo, transformo.
t r a n s flllgo, it, ere [de trans y Jingo = fingir]. Desfigurar, presentar mal
ó de una manera inexacta. Interpr. Iren.
t r a n s f i x u s , a . u m [part. p. de transfigo). Cass. Atravesado, traspasado de
parte á parte. — Transfixa hasta, Virg.,
lanza que pasa de parte á parte.
traiisflñiuínáles, ium, pl. com.
[de tram y fiumen). Los que están situados al otro lado del rio, Glos. gr.
lat.
t r a w s f l ü o . is, ere, n. [de trans y fluo
= cor'er lo liquido], Plin. Pasar, salir corriendo, extenderse por fuera lo
líquido; (fig.) Claud. Pasarse (h. del
tiempo).
+
t r a n s f l ü V I O , as, are, n. [de trans
y fiuvíus == rio]. C o m m o d . Pasar un
rio.
t r a n s f o d i o , is, ere [de trans y fo-
TRA
TEA
Transfundiré laudes suas ad olíum. Cic, I tar una controversia, terminarla de coceder sus alabanzas á otro, lu aiíud
m ú n acuerdo, transigiría, cum pricátis,
corpus transfunditur, Sen., se traslada
Cic; pasar (habí, del tiempo!, ma
á otro cuerpo. Transfundiré do
asta tis partem /suum
:n pudientes, Quint., trasmitir,
pasar, tpontalta
filiaSuet. —
. Sil., le atracomunicar su dolor al auditorio. TransPer pectora traní
fundiré aliquem Ín urnam, Lucr. , trasviesa el pecho con la espada.
ladar á uno del sitio donde yace á la
transáctis, Cic., consumadas, terminaurna sepulcral. = Eq. De tase in vas
das ya las coBas. Intus transigjetur, sí
fundo, defündo, diffando, trajicio, trans- quid est, Ter., si algo queda que arreglar, adentro lo terminaremos. ínter se
muto ; alio fero, transfiero, transdo.
t r a n s f ñ n g o r , éris, nctus, .."', dep. transigant ipti, ut lubet, Ter., que se
[de trans y fungor = gozar]. Emplear,
arreglen entre sí c o m o m á s les acomode. Transigiré cum expedítioníbut, Tac,
pasar empleando, gozar, otío more
ris, P o m p ó n . = Eq. Ultra junaor.
poner fin á las expediciones, acabar
t r a n s f Ü S Í o , ónis, f. [de transfuncon ellas. Transigiré eum tita, Apul.,
do). Cic. L a trasfusion, la acción de
renunciar á la vida. = Eq. Trans ago,
trasegar; Paso de la sangre á las artrajicio, transfigo; ago, pértigo, duco,
terias; Cic Mezcla, aglomeración (de
tradüco ; compono,finio,finemimpóno.
diferentes pueblos); (fig.) Ulp. Trast r a n s i l í o , ts, Ü, y ui, taltusa, iré,
paso.
[de trans y salío = saltar]. Saltar por
t r a n s f ñ s u s , a, uní [part. p. de
encima, pasar saltando, in hostíum naves, B. Alex., per hortum ad nos, Plaut.;
dio = cavar]. Caes. Traspasar, atrave- transfundo], Plin. Trasegado, pasado
(fig.).
Tac.
Trasde
una
á
otra
vasija;
atravesar
rápidamente per l'racíaiu,
sar.
mitido, traspasado á otro; Cic. DerraFlor.; pasar por encima, como desdetransfÓrátío, ónis, f. [de frana- m a d o .
ñando, pasar en silencio, omitir, aiiquid,
foró]. La acción de atravesar, de pasar
? t r a n s g e r o , ¡<. ere [de trans y
Cic — Transilíre vada, Hor., pasarlos
de parte á parte, abertura (en el cuergero = llevar]. Plin. Trasferir, trasmares. Transilíre senos equos, Flor.,
po). Cael. Aur.
portar. = Eq. Transfiero.
cambiar seis veces de caballo. Transílire uti Thessñlum, Pliu., adoptar el
transforuiatío, Ónis, f. [de trans- t r a n s g l ñ t í o , is, iré [de trans y
glut
¡o—comer
aprisa:
lat.
de
la
decad.].
sistema de Tésalo. Onyx trun
formo). Aug. Trasformacion, metamorVeg. Trabar.
{¡•-mma,¡i , Plin., el nombre de onyx %e
fosis.
t r a n s g r e d i o r , éris, éstus tum, idi, da también á una piedra preciosa.
transf o r m a t u s , a, um [part. p.
dep. [de trans y gradíor ~ andar].
sitire ntodici muñera Li1",'. llor., abude transforma). Ov. Trasformado.
Pasar al otro lado, m á s allá, m á s adesar de los dones de Baco. Trtmtillri
transfórmis, e [de transformo]. lante, á la otra parte, atravesar, fiumen,
ad ornamentara, Plin., paaar á tomar
Dv. Que se trasforma.
munitionem, «Cifesv, palüdem, Hirt.. coló- u n adorno ó distinción que no habia
nias.
T
a
c
;
pasar
(habí,
de
u
n
bando
ó
derecho
á llevar antes. *•= Eq. filtro
t r a n s f o r m o , OS, are [de trans y
salta transeo, transgredí.• r ; omttformo = formar]. Convertir, trasformar, partido), pasarse, in paites att •ajus,
to, jirasteréo, neglígo, s.'lentio trans
sese in vultus añiles, Virg.. membra in T a c ; traspasar , exceder, mensuro ut,
Plin.; pasar en silencio, omitir, mentioíivilisilis , e [de trans,,,]. l'lin.
juvencos, Ov. — Animum
transforman
Q
u e pasa, que va m á a allá.
nem
ciri,
Vell—
Sol
transgréssus
in
ad natüram
eórum , de
quodammodo
t
a'i/i,
Plin.,
cuando
el
sol
ha
pasat r a n s í l i t u s , a, um [part. p. da
loguimur, necesse est, Quint., es
-alio). Bass. Pasado, atravesado.
do al signo de Virgo. Transgressot
preciso que el alma se identifique en
(fiumen) omnes ,-• íípil mons, SalL, luego T r a i i s i l v a i l í a , as, f. Trausilvania,
cierto m o d o con la naturaleza de aqueregión
de Europa.
que
pasaron
el
rio
encontraron
una
llos de quienes hablamos. = Eq. Formontaña. Gens Rheno transgressa, T a c ,
t r a n s i t a i i s , tit [part. prea. de
mam alícui muto, transfiguro, verto.
tto), Cic. Q u e acaba de pasar.
t r a n s f o r o , oa, tire [de trans y foro nación que ha pasado , que ha atravet r a n s i d o , ónis, f. i«
|. LÍV.
sado el libio. Transgredior ad ros. T a c .
= taladrar]. Sen. Atravesar, traspasar,
m
e
vengo,
m
e
paso
á
vosotros.
Solas
pasajo,
tránsito, paso; Deserción, rebarrenar de parte á parte. — Eq. Per*
M, Murci'ítum tri nsgrtssttS, Plin., único
belión ; Transición de un discurso; Ov,
¡aro, transfigo, tro
que superó á M . Marcelo. /' lülatim Contagio; Varr,, Prisc. Caso (de los
traiisí'ñssos, a. um [part. p. de
i /id infesta transgrediebátur,nombres), inflexión (de los verbos);
fodío). Tac. Traspasado, atraTac.
, insensiblemente iba pasando de
Prisc Hipérpaton. — TransitiÓnes a
vesado.
la bajeza á la crueldad. Necdum dúo
•/de'-e. Cic, ennoblecimientos.
t r a n s f r e t a n a s , a, um [de trans y
• . Vell.,
t r a n s í tí v e [de transittvus], adv.
deviecsimum
fretum). Tert. Ultramarino.
que aun no pasaba de los diez y ocho
Prisc. D e una manera transitiva.
t r a n s f r é t á t í o , ónis, f. [de trans*
años.
—
Kq,.
i
tr,
transeo.
1
t r a n s i t í V U S , a, um [detransilio].
(rito]. Gell. Pasaje, tránsito de u n
trar-.ssrressío, ónis, f. [de tranaPrisc Transitivo (gram.).
estrecho ó brazo de mar.
grediors. Cic. El tránsito ó pasaje;
t r a n s i t a r , óris, m. [de trmsja]
t r a n s f r e t o , as, are [de trans y
Quint. Trasposición, hipérbaton; (fig.)
A m m . El pasajero, el quo va de paso.
fretum = estrecho de mar]. Suet. PaInfracción
,
i
tolaOioq
;
Quint.
Transit
r a n s í ! o r í é [de trantitoriut). adv.
sar, atravesar u n brazo ó estrecho de
ción (ret.).
I lier. D e paso (mel,).
m a r ; (fig.) Tert. Pasar la vida.
t r a n s g r e s s í v u s , a, um [de u
t r a n s i t o r i o s . </, um [de transid/*].
«tránsfuga, ce, m . [de trqntfi
i ]. Diom. Transgressiea verba,
Aur. Vict. Que Bipe de paso, por donLiv. El desertor. — Tránsfuga patríi
Diom.,
verbos
que
no
guardan
la
fqrde
so pasa; (met.) Prop., Boéth. Corto,
ritus, V. Max., el que abandona las
m a de su inflexión, c o m o Audio, tts.
momentáneo, pasajero.
costumbres de su patria ó reniega de
um, Gaudeo, es, gavísus sum.
t r a n s i t a s , a, um (part. p. Af (pon*
ellas.
t r a n s g r é s s o r , óris, m. [qe trans
to], Liv. Pasado. — (¡ege Julia transito,
t r a n s f ü g i o , is, ere, n. [de trans y
rj.
Hier.
Trasgresor,
pecador;
<
o, sin haber i
'fugío = huir]. Pasarse al campo eneAlcim. El demonio.
l.-i Ley-Julia.
migo, desertar, multi ad Romanos, Liv.;
t r a n s g r é s s u s , a. um [part. p. de
tr . n s . t u s . (ts, m . [dotrantto]. Ció.
(fig.) alejarse de, dejar, abandonar, patransgredior). Liv. Q u e ha pa
Tránsito, paso, travesía, el lugar por
sarse, huir, ab afnieto amicitía, Cic. =
Pasado, que ha sido pasado. — Trantdonde se pasa, y la acción da pasai ;
Eq. Signa desero, ad hostes transeo.
gtcttut od déos, Vell., elevado á la caTac. Deserción. — Transitas in alta
t r a n s f ü g í u u i , íí, n. [de transfütegoría de los «dioses. Transgréssi tu
ras, plin,, trasformacion en otras figugio : m u y rar.]. Liv. Deserción de su
morem
eórum
(Judasórum),
Tac.
.
todos
ras. Transitas sptrit&S, Plin., el tránpartido ó bandera; Prud. El acto de
los que adoptan sus costumbres (habí.
sito de la respiración, la tra'|iiiarteri;i.
abandonar su templo ó santuario las
de los ritos y ceremonias de los Judíos).
Transitas verbóruUi ei nominum, Varr.,
divinidades , abandono. E n pl. Tac.
conjugación y declinación «le los vert r a n s f u l g é o , es, ere, n. [de trans v. transgredior.
bos
y nombres. Transitas ín tt¡<-¿iid,,,
y fulgeo = resplandecer]. Plin. Trastransgréssus, vs, m. [de *rans<- Quint., la transición del discurso. In
parentarse, traslucirse,
tarj. Salí., Tac. Acción de pasar (un transita, Quint., de paso, breven*
t r a n s f o m o , as, are, n. [de trans y
rio, un estrecho ó brazo de mar).
Transitus ad aliénum famíliam, Gell.,
fumo = humear]. H u m e a r hacia afuera,
transido, ía, ifra [de trans y sido paso á otra familia, entrada en ella \>or
salir á manera de h u m o , desfogarse, deadopción. In illo a pueritta ad adolttjarse ver, anhelitus iras compréssas, = hacer asiento]. Pasar t'e un punto
centíam transita, Quiut., en el p|
Stat. = Eq. Fumi modo transeo, exeo.
á otro parafijarse,para establecerse en
la puericia á la adolescencia. Trántitus
< t r a n s f u n e t o r í u s . a, um [de
él (fig.) , controversia , Simplic.
auditus,
Plin-, el conducto auditivo
*rans y fungor: lat. ecl.]. Tert. L o
transíens, eúntit. Part. pres. de Transitus flumínis, Hirt., el paso del
que se hace ligeramente, de paso, ó sin
transeo.^
rio. Hinc erit ad alia transitus, Quint.,
apego.
t transíet. Fut. por transibit.
de aquí se pasará fácilmente S otra
t r a n s f u n d o , ía, fudi, fu sum, ere,
Arn.
cosa, esto servirá de transición para
a. [de trans y jando = derramar]. Pat r a n s í g o , is, égi, aetum, gPre [de
otra cosa. Transitus rerum, T a c , camsar de una vasija á otra, trasfundir,
trans y a<ja = hacer]. Pasar á través bio «de gobierno, revolución. Sol Irán
trasegar, eum aquam in alia vasa, Col.,
de,
traspasar,
atravesar,
témpora
situm
facit in pisce.i, Col., pasa el sol
arénam
liquátam in alias Jornáces,
íum, L u c , viscera enttt, id.; acabar,
al signo do Piacia. Transttum fossaPlin.; (fig.) trasladar, referir, llevar,
terminar, concluir,finalizar,negotium,
traspasar, omnem amórem in hunc, Cic,
eórum mores in
.•• , Curt. — c.r-., fabülam, comosdíam» Plaut.; ajui-
TRA
TRA
TRA
943
'¡jungare, Cic, echar un pe- (met.) Plin. Ser trasplantado. = Eq. In
f r n n s n i í n i c r o . as,are [de trans y
puonte sobre un foso.
m migro. alío me tra.
num,iarj, A d Hrr. Contar
I r a n s j ñ c í o , ía, Jfra [de tr
(una suma de dinero) [ara llevar.
a arrojar], Ree
, r.
t r a n s m i s s í o , onis,f.Cic. V. t r a n s traiis-padaiins.
Trasra sugittis, Solin. — Eq. V. tra- niissus. ítt,
padano, del otro lado del Pó.
transiiiissns , a, um [part. p, de
transpéctus*
transjectío. Ónis, f. Ció. V. tral .. Trasportado, pasado,
Lucr. La aci ion de mirar por medio
jectio.
4
atravesado ; Omitido ; Plin., Stat. Pasado, de algún espacio.
traiisjit-tiis. a, um. Oio. V. t r a l'rasinitidu ; Liv., Suet.
t r n o s p e r t i i s o s [part. p. de trans•ci-tiis.
lo (h. de un puente).
pertündo). Auct. Lim. Calado, horatrnii.sjícío, ía, ere. V. t r a j i c i o .
t r a n s i o i s s o s , ds. m. [de transmitió). dado.
t r n o s j o u ' a t o s , ,., ./</' [tiahs, ju- Caes. Tránsito, pasaje de m a r ó río;
t r a a s p í c i o , ía, ere [(rana, tpecío]*
Bfel, Atravesado por la cumbre.
(tit,'.) Pacuv. Acción do transmitir una
Lucr. yer á través de.
t r n n s j t i n g o , f>, «re [do trans y
¡a.
t r a n s p j a n t a t u s , a. um, part.
jungo — juntar]. TJlp. M u d a r las catraiisinítto , is, isi, tssum, ere [de
p. de
ballerías en un tiro , poniendo á la dey utitto — enviar]. Enviar de u n
t r a n s p l a n t o , as, are [de trans y
recha la que eolia ir á la izquierda, 6
lugar á otro, trasmitir, trasportar, rlas- planto = plantar]. Sed, Trasplantar.
al contrario.
i"ttt. L i «*/., i
r /ines
t r a n s p o n * » , ía, t&i, títum, ere [de
t r a n s l a p s o s . a, um [part. p. de
- al otro lado, re,
trans y pono = poner], (it>Il. Trasferir,
Ibar], Claud. Q u e ha pasado,
atravesar ,//'"•/./(/', la-um nando, Stat.,
trasportar; Pall. Trasplantar. — Transatravesado.
compon cur tu (habí, de los ciervos),
pijnére mude*, Tac. , desembarcar las
t r a n s l á t í c í é [dorVana,íaííVn/.<],adv.
Yirg.; pasarse (habí, de un partido),
tropas. Transponere ex\ r-:í>um ín Itapip. Descuidadamente, ain cuidado.
pasar, Domitius ad CtxssaremVéll.; pasar liam, Just., couducir por mar el ejért r a n s l a t i c i u s , o, um [de tronacn silencio, desdeñar, omitir, honores
cito ú Italia.
i'ic. Prestado, tomado de otra
alicüjus, «Sil.; trascurrir, pasar (habí.
t r a n s p o r t a n e u s , a, um. Cass. El
parte; C o m ú n , ordinario, usado.
del tiempo), quatüar aienset kitmis in- que padece de elefantiasis.
t r a n s l n t í o , onia, f. [de tronsféro). edia, Plin. — Transmitiere classem ín
t r a n s p o r t a d o . Ónis, i. [de transCic, Traslación, el acto de trasladar
am , Liv., hacerse á la vela para
porto)*,teen.Conducción, trasporta.
de un lugar áotro; L a acción de trasEubea.
Transa, >
ríes, VcIL,
t r a i i s p o r t a t u s , a, um, Liv., part.
plantar; Metáfora, traslación; Quint.
hacer pasar el mar á sus legiones.
p. de
Versión, traslación; L a acción de achaTransmitiere bellum iu J'faltam , LÍV.,
t r a n s p o r t o , as,ápt, atum, are [de
car el delito á otro.
llevar la guerra á Italia. Tran
trans y porto = llevar]. Cic Trasport r a n s l a t í v a . as, f. [de translativus). vifía cara opíbus sais ¡{amura (habí, de
tar por mar ó rio; Suet- Desterrar.
Quint. Metalépsis.
Asia), Just., trasmitió á Jí««ina sus vicios
t r a n s p o s i t i v a . «-,f. [de transpómo],
t r a n s l á t l v e [de transí atfvus], adv. juntamente con sus riquezas.
Eámdim
Quint. Metalépsis (ret.).
Dig. Figuradamente, por metáfora.
vira in me transmitiere, T a c , emplear
t r a n s p o s í t u s , a, um [part. p. de
t r a n s l a t i v u s , a, u m [de translatío). conmigo la misma violencia. Transmittransporto). Trasplantado.
Ció. Usado, común, recibido; Traslaiere jiamiiia (\ÍsCo, Stat., arrojar un
t r a n s p o n g o , ís, ere [de trans y
ticio, metafórico.— Translut i
disco de la una á la otra orilla del rio.
pungo — punzar]. C. Aur. Calar picausa, constitutío, Cic, causa ó cues- Transmitiere discrimen^ Plin. j., evitar
cando ó punzando.
tión que necesita de transacción ó conUU peligro. Omne meum. lempos aun •
t r a n s - rliciianos . a
Caos
mutación por no proponerse con las
eórum tetnporibus transan'téndum putávi,
iiabita esotro lado del itin.
circunstancias debidas.
Cic, he creído deber consagrar todo m i
t r a n s s e r í b o . V. t r a n s c r i b o .
t r a a s l a t o r , óris, m . [de transfiero)* tiempo á los intereses de mis amigos.
t r a n s s o n o (ó t r a n s ó n o s as, are,
i H-. El que traslada 6 trasfiere ; Hier.
Transmitiere Suphráietn ponte, T a c , pan. | de trans y sonó = sonar]. Sonar,
Intérprete, traductor; Sid. Copiante.
sar el Eufrates por un puente. Meifinnbar á través de. Glos. Placid.
t r a n s í a ! u s , a, um [part. p. de
dios trausmif (unt campos, Lucr., atra'.- t r a n s - t h e h á n i milites. Treb. Pol.
ero). Cíes. Trasladado,trasportado;
viesan las llaniiras. Transmitiere nihil Soldados que estaban de guarnición
Ov. Trasformado; Metafórico; Plin.
silentio, T a c , no omitir, no pasar nada mas allá de la Tebaida.
Traducido ; Suet. Copiado , trasladado ;
en silencio. Transmitiere vigiles noctes,
t r a n s - t í b e r l n o s , a , um. Mart.
i ic. Inoportuno, que no es á propósito.
Stat, , pasar las noches sin dormir.
abitado la otra parte dei Tiber.
Translátum exordium. C í e , exordio
Transmitiere vitam per obseürum, Sen.,
t r a n s - t i g r í t a n u s , «, um, A m m .
trasladado, el que se dirige á distinto
vivir en la oscuridad. Transmitiere seQue habí la ala otra parte del Tigris (rio
fin del que pide el género de causa.
céssus folaptates, Plin. j., gozar de los de Armenia).
t r a n s l a t u s , us, m. [de transfero]. placeres del retiro. Transmitiere peetus
t r a n s t i l l u m . <', n. [dím. de transSen.
L a acción de pasar con p o m p a ó
cuspíde, Sil., atravesar el pecho con
tram]. Vitr. Madero pequeño; Banaparato.
una punta (de lanza,flecha,espada, etc.).
quillo.
t r a n s l e g o , is, ere [de frons y lego
Transmitiere cíbos, Plin., digerir los
1 transtíiieo . et, ere [de trans y
.= leer]. Plaut. Leer á la ligera, coralimentos. Transmitiere alícui bellum, tenéo = tener], Plaut. Abrir paso por
riendo.
Cic,
encargar á uno la dirección de la
entre ó pasar á través (?).
t r a n s l u c a n n s , a, urn [trans, lucus). guerra. = Eq. Le loco ad locum mitto,
t r a n s t r u o i , i. n. [contrac de
Iuscr. Q u e está á la parte opuesta de
ultra mítto; transfiero, transveho, trajicio;
Ppavig-epov, de &pavo«? = banco V]. Pers.,
un bosque._
ultra eo, transcurro, transitum Oo •
Cic,
y m á s usado t r a n s i r á , órum,
t r a n s l ü c e ' o , et, ere, n. [de trans y
duco, transig'i; omitto, prosterno,preterpl. Cic, Virg. El banco de los remeros;
lucio = lucir]. Plin. Traslucirse, ser
mitió.
Viga de traviesa de una pared; Viga
diáfano, trasparente. = Eq. Lucem transíransmoiitániíS,
a, um [de trans
que se atraviesa en un plano.
muto, peíluceo.
y montanas). Liv. Ultramontano, que
tran-substaatiatÍo,o-'/>--. f. Hier.
t r a n s l ñ c í d u s , a, um [de trans y
habita del otro lado de los montes.
Transustancíacion, m u d a n z n de una
Iucidus]. Plin. 'Trasparente, diáfano.
t t r a n s m o t i o , ónis, f. [de transsustancia en otra.
t r a n s m a r i n o s , a, um [de trans y
movéa). Cap. C o m o inctat h e s i s .
t r a a s o l t o , as, are [trans, salto).
martnus). Cic. Ultramarino, de la otra
tra n sin o tus.
a, um, T a c , part.
Liv. Pasar Baltando, saltar de una parte
parte del mar ; Sid. Q u e pasa ó atraviesa
p. de
á otra.
el mar.
t r a n s m o Y C O , es, ere [de trons y
t r a n s ü i n o , is, ere [de trans y sumo
t r a n s m e a b í l l S , e [de transmeo).
moceo = mover]. Ter. Trasferir, tras= tomar]. Stat. T o m a r de m a n o de
Aus.
L o que se puede pasar atraveladar , mudar de una parte á otra.
otro. — Transümi in (con el acusat.),
sando.
— Transmovére in se gloriam .... Ter.
Prisc. resolverse, convertirse en.
transraeátÍo,o-*íí5, f. [de transmeo].
Atribuirse la gloria de . . .
transuinptÍo,t7'í/s f. [de transümo).
Precio del pasaje, lo que ge paga por
t r a n s i n ü t a t í o , ónis, f. [de transQuint. Metalépsis (ret.).
pasar el rio en la barca. T h o m .
muto). Quint. Trasposición (de las let r a n s u i u p t i v a , as, f. Quint. C o m o
;- t r a n s u i e a t o r i u s , a, um
[de
tras) ; Hier. Mutación, mudanza, cambio.
el anterior.
transmeo]. Perteneciente al paso ó tránt r a n s m u t o , as, are [de trans y
t r a n s ü o , is, ere [de trans y suo =
sito. Transmeatorío more, Tert., como
muto -= mudar]. Hor. Trasferir, m u d a r
coser}. Cels. Atravesar cosiendo con
los que pasan.
de una parte á otra; A u g . Cambiar,
aguja; Sen. tr. Pasar de parte á parte.
«transmeatus, a, um, A m m . , part.
convertir en.
t r a n s u t u s , a, um [part. p. de tranp. de
t r a n s n a t o , as, are. Liv. V. t r a süo). Transütus verübus, Ov., atravesado
t r a n s m - P o (y por contrac, fratasa), uáto.
_ u
en asadores,
iré a. y n. [de trans y meo •= pasar],
t r a n s n a v í g o , as, are [de trans y
t t r a n s v á d a t u s , a, um [de trans
Luc. Pasar, atravesar, pasar atravesando.
navígo = navegar]. Front. Atravesar
• J. Hier. Atravesado, pasado, evit r a n s m i g r u t í o . onis, f. [de transnavegando, pasar el mar.
tado.
']. Hier. Destierro, cautividad;
t r a n s n o , os. are [de trans y no =
t r a n s v á r í c o , as, are. Veg. TorPrud. El lugar del destierro.
nadar]. Cic. Pasar á nado.
cer, dislocar los pies y las piernas.
t t r n n s n i i g r a t i i s , a, um [part. p.
t r a n s n o m i n a t í o , pais, i. [de
t r a n s v e c t í o , ónis, f. [de transveho).
de transmigro). Isid. Q u o ha salido de
tr- -i -•-(• '.••' w], Diom. Metonimia (ret.).
Cic. Trasporte, conducción; Cic. Acción
su país.
t r a n s n o m í n o , as. are [de tra. • y
de pasar un rio, paso; Tránsito; Suet.
transmigro, as. ávi, átum, are, n. nomino = nombrar]. Suet. Mudar de
Eevista de caballería.
[de trans y miyro = pasar], Liv. M u d a r
nombre.
t r a n s v é c t o , q*, are [intens. de
de país, pasar»*- 4. vivir á otra parte;
f t r a n s n u b o , \s, ere [de trans y
transveho: V. est, pal.]. Trasportar.
nubo — casarse], J. A'al. Casar en set r a n s v e c t u s , a, um [p«art p. de
gundas nupcias.
••
944
TRE
TRA
niese á convertirse cn acusación. = Eq.
transveho]. Salí- Trasportado; Liv. LleTransmuto, concertó; averio.
vado en triunfo; T a c E n u n caballo;
t r a n s V i o ! á t u S , a, um [de trans y
T a c Pasado, trascurrido (h. del tiempo).
viola fus]. Pasado por la fuerza ó viot r a n s v e l l o , is, xi, ctum, ere, a. [de
lado con exceso. Not. Tir.
v ceho = llevar]. Trasportar m á s
allá ó á través de, llevar por agua,
t r a n s í í o l e n t u s , a, um [de trans
bacer pasar, conducir, exercítum in Hriditas). Excesivamente violento.
tanniam, Suet.. Hispanos omne? infiáti Not. Tir.
utres, Liv.; llevar en triunfo. hacer
t r a n s í o líto. as, are, Plin.. frec de
pasar 6 desfilar procesionalmenfe, arma
t r a n s v o l o , as [de trans y voló =
tpoliaque Gallica, Liv. — Ab eádem involar]. Volar hacia la otra parto, pastitütum díeitur ut equites transceheren- sar , atravesar volando, Pontum gruta,
tur, Liv., dicen que este mismo estableció Plin.; pasar cruzar rápidamente, vox auque desñlase la caballería (delante del
ras, Lucr., Oceánum (manus Mace donum),
censor para pasarla revista). TransrecA d Her-*, pasar c o m o sin. ser visto, nott tempus , quo .... T a c , ya pasó
tado ó sentido, escaparse á, brevítas
el tiempo en que . . . = Eq. Ultra veito, Sallustíána audiéntem, Quint. — Transtransfiero, transdüco, transmitió; transeo,
voláre ad scríbéndum, Hier., apresurarse
**•!! II".
á escribir. Transvolantía, Euch., cosas
f t r a n s v e i i a , as, m . [trans, venío]. transitorias, pasajeras, perecederas. AlTert. El que pata á nosotros de tina
pes potéram transvoláre, Asin. Poli. ap.
región m u y lejana.
Cic, podia pasar los Alpes de u n vuet r a i l S - v é n d o . is, ere. Inscr. Tras- lo, esto es, m u y de prisa. Trani
ferir vendiendo, enagenar.
! quereos (habí, del a m o r ) . Hor.,
t r a u s - v é n í o , is, íre, n. Tert. Ve- pasa volando por las áridas encinas
nir pasando de algún lugar á otro^
(esto es, por las viejas, no hace impret r a n s - v e r b e r á t a s , a, um, Tac,
sión en ellas). Arma transvolaverunt ad
part. p. de
hostes, Plaut., las armas se han pasado
t r a n s v e r b e r o , oa, asi, átum, are
al enemigo (han desertado los soldados).
[de trans y verbero = herir]. Cíe Tras- = Eq. Volando transeo; celeríter transpasar, atravesar., pasar de parte á parte.—
curro.
Transverberare aera, Apul., cortar los
t r a i i s v o l u t í o , Ónis f. [de transvólaires volando.
vo). Greg. Eóveda.
t r a n s v e r s a , n. pl. (tomado adv.).
t r a i i S V o l v o , is, ere [de trans y voleo
Virg. V. t r a n s v e r s é .
= revolver], Prud. Revolver, pasar de
t r a n s v e r s a r í i i S , a, um [de transu n cabo á otro.
versas] . Vitr. Trasversal, atravesado,
t t r a n s v o r a t í o , ónis, f. [de transpuesto al través. Transversaria, n. pl.
voro). C. Aur. Carguero, gaznate.
Vitr., vigas trasversales,
t r a h s v o r a t u s , a, um. Part. p. de
t r a n s v e r s é , adv., Gell., y
transvoro.
t r a n s v e r s i m , adv. , Vitr. , y
t r a n s v o r o , as, are [de trans y vot r a n s v e r S U U l [de transcérto] , adv. ro = devorar]. Apul. Devorar ansiosaEront. A l través, de traviesa.
mente; Apul. Devorar, consumir (sus
t r a n s v e r s o , as, are [de trans y
bienes). = Eq. Veheménter coro.
= revolver]. Moret. Mover al
t r á p e t e s . um, m. pl., Varr., ó
través ; Septim.
Derramar , esparcir
t r n p M u i u , í, 11., Virg., Col., y
sobre.
t r á p e t u s , J. m . [Tpdnircec, Tpam)t r a n s v e r s u s y are t r a n s í o r TÓV, tpaTCTjTÓíj. Cat. L a piedra dei m o s a S , a, um [part. p. de transvérto], lino de aceite.
i ¡8BB., Hor. Atravesado, puesto al través;
t r a p e z l t a , as, m. [TpaictCfai)-c]- Plaut.
(fig.) Desviado del camino recto, aparCambiante, comerciante, banquero.
tado del objeto principal. — Tram.
t r a p e z í a s , a, um. Cuadrado, pero
'edere, Cic, no de ángulos rectos.
desviarse u n dedo ó lo largo de una
t r a p e z o p h o r u i u , i, n. [Tpocireuña. Transversos incursáre, Veg.., acoCotpópov], cic. El pedestal ó pió de la
meter á los enemigos por el flanco.
mesa.
wérsis prcelíis, Salí., atacando los
T r á p e Z U S , üntis, f. PIÍD. Trapiflancos. Ex transverso. de transverso, sonda, ciudad del Asia menor.
rsum, Plaut.,
T r n s í i n e i i i c u s , a, um [de TrasiCic, al través. Ex transverso. Cic, de
ménus], Sid. Lo que pertenece al lagorepente , impensadamente. Ab ut roque
Trasimeno.
ua obT r á s i m e n u s lacus, m. Ov. El lago
düxit, CffiS., hizo un foso trasversal á
Trasimeno, boy de Perusa en Toslos lados de la colina. Tran
tramites. Liv., caminos de travesía, ¡fon cana.
prorsus. rerum ex trani
, quatraulizi [TpctuXíCei[. Lucr. Que está
• 1,-,-r sal-I, Plaut., no va dei balbuciente, que tartamudea.
delante, sino oblicuamente como el
traumáticus, a, um [TpotyjJiaTixúOcangrejo. Venti mutáti transversa freVeg. Propio para curar las heridas.
Virg,, (amblados los vientos sotravelio. V. transveho.
plan de través. Tra n 11érs um al't
agére, SalL, extraviar á uno, arrastrarle
traverto. V. transí ert o.
al mal. Tronsvérsum auférre "
? t r a v í o , as, are [de trans y vio],
(habí, de un autor), Plin., distraerle,
Lucr. Pasar, atravesar.
apartarle de su objeto.
"a prt/.trovólo. V. transiólo.
liis, SalL, eu combates por los flancos,
traxe,_Vírg., t r a í n a . Alcim. Sínc
atacando á los flancos. Transvérsi ocüpor traxlssé, traxisseni.
li, Plin., ojos atravesados (los del bizt r é b á c í t e r [de trebux], adv. Sid.
co). Transversa incürrit fortuna, Cic,
Astutamente.
la fortuna viene de través, esto es, se
T r é b a c í u s , ii, m . Cic C. Trebapresenta adversa, enemiga, contraria.
cio Testa, jurisconsulto del tiempo de
caluma, Hor., volviendo la
Cicerón.
pluma (esto es, poniéndola de través
f t r e b a x , Seis, adj. [por contrac
para borrar ó tachar los malos versos).
de
Tptfíaxóí], Sid. H o m b r e astuto, que
t r a n s v é r t o , is, ti, sum, ere [de
sabe de mundo. trcbacissíinus,
trans y verto = volver: post. á la ép.
Sid.
clás. en los m o d o s pers.; m u y frec y
m u y clás. en el partic. transversas: V .
Trébelliánus , « , um. Dig. Lo
est. pal.]. Mudar, convertir en otra coperteneciente á Trebelio.
sa, alíquid. Apul.; apartar de, disuaTrébellieoia vinum. Plin. Vino
dir, fortes meas, Tert. — Eórum consilta generoso de Campania.
hac atque illac transcértet, Firm., hará
Trebellíus, ít, m. Cic. Tre
que anden vacilando en sus consejos,
nombre romano; Trebelio Polion. hispasando de uno á otro. Inimica tronere, Arn., apartar los daños, las in- toriador.
T r e b í a , as, f. Plin. Trevi, ciudad
comodidades. Ut quas defensío fuérat
in aecusatíónem transeerterétur, Apul., de la Umbría; Kio que nace en el Ape«Hiie lo que habia sido una defensa vinino y entra en el Pó junto á Placencia.
TRE
T r e b l a n u s , a. um [de Trebía],
Arn. Lo perteneciente á la ciudad de
Trevi.
Trebiátes, um, m. pl. Plin. Pueblos de la Umbría, cuya capital ei
Trevi.
trecenaríiis, a, um [de trecé-ti).
Iuscr. El que manda trescientos soldados; Que lleva ó da trescientos.
tréccnaríus , ii, m. [de trecenf),
Inscr. Cuyo sueldo es de trescientos
sextercios.
t r e c e n i , as, o. pl. [de tres-centum).
Liv. V. t r e c e n t e n i .
t r e c e i i t e n á r í u s . o, um [de trecenténi], Prisc Trecejutésimo.
t r e c e n t e n i , as, a, pl. [de trecénti).
Col. Trescientos en número.
t r é c e n t é s i m a s , a, um [de trecéntí). Liv. Trescientos en orden.
t r e e é n t i , as, a [de tres-centum], Cic,
Cat. Trescientos.
treceilties [de treeénti], adv. Cat.
Trescientas veces.
t r e c l i e d í p n a , órum, n. pl. [xpayáSetitvov], Juv. Toga que vestían los
parásitos.
t r e d e c í é s [de tredédm], adv. distr.
Trece veces.
t r e t l é e i m [tres-decem], indecl. Cic.
Trece en número.
trélleciiuus , a, um [de tredecim].
Bed. Decimotercio.
treis. v. t r e s .
t r e m e b u n d a s , a, um [de franjo].
Cic. Q u e tiembla m u c h o , m u y tímido
A d Her. Trémula, conmovida (h. de
la voz).
t r e m é f a c i o , its feci, factum, ere,
a. [de tremo = temblar y fació = hacer: poét.]. Cic. Hacer temblar, amedrentar, atemorizar.
t r e u i e í a c t u s , ./, um [part. p. del
anterior]. Ov. Atemorizado, amedrentado.
t r e m é i i f l u s , a, um [part. f. pas.
de tremo tom. adj.]. Virg. Tremendo,
que causa m u c h o miedo.
•; t r e m i d u s , a, um [de fremo]. Not.
Tir. Trémulo.
trcinípes. v. reuiípcs.
t r e m i s c o . it, -re, n. y a. [inc. de
tremo = temblar]. Comenzar fi temblar,
á sobrecogerse de espanto,fidesconcertarse, uta/uis, Ov.; a. temer, l'hrygía
arma, Virg. — Jubéo tremiscere montes,
Ov., yo ordeno á las montañas que tiemblen, omne,a tremiscens ud strepítum,
Ov., temblando al menor molo. Trenn euni tecta, L u o . , se conmueven lo*
edificios; = Eq. Tremer.- incipio, trema, contremísco} timeo, metuo, reformado . harreo.
t r e m i S s l s , ía, m . [tres, a
Lampr. M o n e d a que valia la tercera
parte de un sólido de oro.
t r e m o , is, üi, ere, a. y n. [de Tpíp-uj
= temblar]. Estremecerse de miedo,
temblar, tofo-penare,Cic; temblar ante
alguna persona ó cosa, tenerla miedo,
temer, ojfénsum Junonem, Ov. - Timtdus ac tremens, C i c , lleno de «mii
temblando. Quibüsdam tremunt mena
a, iris, Sen., á algunos lea tiemblan
las piernas cuando van á hablar en publico. Tremis ossa pavóre,m Hor., tu*
huesos se extremecen de pavor. Tre-nu
animo, Cic, estoy sobrecogido de a>iedo. Stygü tremuere locus, Virg,, A ti
te temieron las aguas de la Estigia, tu
haces temblar á la Estigia,
Kq. tremor* concutíor, commovéon, agitar; ti
Tttéo, "a '"a, i ••jorm ida, In-ri < 0.
t r e m o r , óris, m . [de tremo]. '''•
Temblor, estremecimiento; Luer. Temblor de tierra, terremoto. — (¿UO tt
et pallare dixit l Cic, ¡ cómo temblaba
y que* pálido estaba al habUrl Qelidñs*
qw per ima cucürrit ossa tremor, Virg-,
y un frió temblor recorrió la cañada
de sus huesos. Frigu
ÍV**"
Bonificado), Pallórque Tremórque, '"'••
«allí habitan el inerte Frío. ta Paliwaa
y el Temblor. i>um /untar fjntum m*t
clarus, Lucr., mientras se ve con claridad vacilar la trémula llama. Silcarum
TRF,
TRI
TRI
04.r)
elevación. — Qué éteustt upad tribunaíía,
rum, m. pl. Plaut. Loa triuoviros. cn
(¿uint., los ,|nr hablan ante los tribuespecial loa capitales , «i cu
r tribunal, Cic, que el
estaba
la
custodia
de
la
cárcel,
el
t r e m o l e , adv. Apul. y treiuütribunal esto lleno de oyentes.
Palám
«tigo de los condenados, el conoció.
IIIm [de trémulas], adv. Mari. Ti
Ua ac tribundlipronuncíut . . . Cic,
to ile los hurtos de los siervos, y utroa
i viento, abitándose.
dice desde el alto asiento de su tribunal...
delitos menores.
t r e m n l n s . a, um [d
TréIllum áe tribu na ti deturbávit, Ca;.-)., le
T r é v e r é n s l s , <•, Inscr., y
mulo, que tiembla; Trémulo por «la i
T r é v é r í c u s , a, um [de Trecír). Tac. arrojó, le hizo bajar del tribunal. Ue
fl enfermedad ; Cic. Lo que da ti n
triiiuuáli cit ári fus sit, Cic, le citó á su
-,ii anni. Prop., la ve- L o que pertenece á la ciudad de TrÓveris
tribunal. Quid superest ad honórtt mei
ó á sus ciudadanos.
Jes,
Tremülts flammat, Virg., llamas
Trévír y Trévírl, Órum, ra.pl. tríbünait Apul., ¿qué falta para mayor
vacilantes. Tremüli equi, Nemes., caion de mi dignidad?
i fogosos. Trémula aründo, Ov.,
T a c TrÓveris, ciudad de Alemania.
tr ihuiiále, is, n. Quint. C o m o el
la trémula caña. Trémula fiamma, Cic,
tri. Alteración de ter, y componente
anterior.
la llama vacilante.
Trémula
munus,
c o m o en tríceps, tridens, etc
tríbúliatiiS, ús, m. [de tribunas).
Plin., manos temblorosas. = Eq. Tret r ü í c ó u t a s , Sdis, f. [*rpioTtovtd«].
Cic. El tribunado, dignidad de los tritremefáctus, trepidans, trepidus, Tert. t¿ue contiene el número de treinta.
bunos.
tremebündus, paotdus, timidut, territus,
tríaiuhi, órum, m . pl. Fest. Diálogo
tríbünicíus y tríbñaítíus, a,
conterrítus, exterrítus, concñssus, t-acifentre tres personajes.
lans.
t r i a n g u l a r a s , e [tres-angülus]. Col. um [ de tribu ñus], Cic. Tribunicio, lo
perteneciente al tríbuuo. — Tríbünicíus
t r e p i d a n s , tis [part. pres. de treTriangular,
pido). T a c Apresurado, azorado de
t r i a n g u l a ! ío, ónis, f. [de triangu- vir, Cic, varón tribunicio, que ha sido
ya tribuno. Tribunitíus candtddtus, Cic,
miedo; Solícito, activo, diligente.
las). Boéth. Triangulación, operaciones
pretendiente del tribunado. Tribu mi ta
t r e p í d ñ n t e r [de trepidans], adv.
trigonométricas necesarias para levantar
comitía, Cic, oomicioe para elegir triC»s. C o n apresuracion, con azoramienel plano de un terreno.
bunos. Tribu niria i nter cessío, Cajs, la
to; C o n temor ó miedo, t r e p u l a ntriaa^aloin. i, n, y triángutiús. Caes.
los, • . m. [de triangulas, a, um]. Cic. oposición de los tribunos á íos decretos de otros magistrados. Tribunitía /•<<•t r e p i d a r i u s , a, um [de trepido).
El triángulo, figura triangular.
téstas, Cans., el poder tribunicio. TriVeg. Como tolutaris.
t r i a n g u l a s , a, nm [de tres-anua tus).
buiuhii' procellos, Liv., las borrascas ó
t r e p í d a t í o , Ónis, f. [de trepido]. Cic Triangular, que tiene ó forma tres
tumultos promovidos por los tribunos
Cic. Apresuramiento, prisa, azoramienángulos.
del
pueblo,
ínter tribunicios reíalo,
to; Actividad, viveza; Sen. Temblor
triáríi, Óram, m . pl. [de tres]. Liv.
Inscr.. honrado con el título de tribuno.
(do una enfermedad). E n pl. Arn.
Triarios, tercer cuerpo de tropas del
JCquitet Romanos
in rribunicíum reslit r e p i d e [do trepidas], adv. Liv.
ejército romano.
tdif honorem, CUÍS., restableció á los caCon temor, con prisa, con azoramiento.
t r i a s , ádis, f. [rptá?]. Capel. N ú balleros
romanos
en
la dignidad de tritrepídiarias. V. trepidaríus.
mero de tres; Fest. L a santa Trinidad.
bunos militares.
t r e p i d o , aa, a*», atum, are [de tretriatrilS, uum, f. pl. Eest. Fiesta
t r í b ü n u s , í, m. [de tribus], Cic.
pídus. V. est. pal.]. Apresurarse con
de los Tusculanos que se celebraba el
Tribuno del pueblo. — Tribunas atráríi
turbación, azorarse, discurrir de una
tercero dia después de los idus.
6
aeris, A s e . tribuno del tesoro (este
parte á otra con desorden y confusión,
t r i b á C C a margarita, te, f- [tresno era magistrado sino una clase ó esalíquis, Plaut., circa vallum hostes, B. bacca). Petr. Pendiente de la oieja compecie de tesorero, que recibía el dinero
Afr.; temblar, formidine belli, Ov.; apre- puesto de tres perla*.
de los cuestores urbanos, y le remitía
H unirse á, occarrere mortí, Stat.; receT r í b a l l l , orum, m . pl. Plin. Triá
los de las provincias para pagar jas
lar, temer, ne alíquid fíat, luv. — Ut
balios, pueblos de la Misia inferior; Los
tropas; pero después de la ley Aurelia
itie tripulaba' ' ui festindbat miser.' búlgaros.
formaron parte de los magistrados).
Plaut., el desgraciado 1 cómo se agitaT r í b o c i , órum, ra. pl. Ctes. TriboTrd'ünus cele rum, Pomp., capitán del
bal c ó m o ee apresuraba I Nobis irepi- cos, IOB pueblos de Alsacia.
cuerpo de guardia, el m á s antiguo <¡e
dándum in acíe ins truena a erat, Liv., te- t r í b o n , Ónis, m. [rpipujv]. Aus.
todos los magistrados.
Tribünus miliníamos que correr desordenadamente paCapa vieja.
taris, Varr., tribuno militar, jefe de mii
ra ponernos en formación de batalla.
T r i b o n í a n u S , i, m . Triboniano,
soldados
de
infantería.
Tribünus
mili*
VelÜti pueri trepidan! atqU\ "a,nía COSCÍS
célebre jurisconsulto, cuestor de Justum consalári potestáte, Liv. tribuno m ..- tris metüunt, Lucr., así como tiem- tiniano.
litar con potestad consular. ZViói
blan los niños y todo lea infunde
tribráchus, i, m., y
plebis, Cíe, tribuno de la plebe (magismiedo en medio de una profunda oscut r i b r á c h y s , yos, m . [-ptfjpa^t***].
trado cuyo oficio era impedir que se
ridad. Talis trepidatur castris, Cses., Quint. Tribraquis, piémétrico compuesto
hiciese al pueblo agravio alguno y dereina la confusión en todo el campo.
de tres sílabas breves.
'•.aves, Virg., t r í b r e v i s , is, m . [fres-brevis). Liora. fender R U S intereses contra los senadores). Tribunus notaríórum, Cod. Theod.,
cesad de defender, no os apresuréis á
V . el anterior.
el segundo de los notárii = secretarios,
defender mis naves. = Eq. Cum tret r i b u a r i o s , u. um [de tribus], Cic. llamado también seeundicerías notarías,
mór« festina, propéro, discurro, hue illuc
L o que pertenece á una tribu. — Tribua*
que seguia en _ orden al primíceríus.
me errta: frrmo. timeo, hórreo.
riutu crimen, Cic, acusación de haber
Tribünus rapu/áris (en el fig. por alut r e p í d ú l u s , a, um, Gell., dim. de
querido comprar los votos.
sión á tribünus milíturis), Plaut., tribuno
t r e p í d u s . a, um [de trepo.= TC-IÍU-J
t r i b u í a , «', f. [de tero]. Col. El
azotador.
= poner en fuga]. Salí. Apresurado,
trillo.
t r i b u o, is, üi, ütum, uére [de tribus
lleno de miedo; Agitado, que está en
t t r í b ü l a t í o , onis, f. [de tríbulo). = la tribu, quia proprie, dice Facciol.,
movimiento (h. de cosas). — Trepidas
Hier. Tribulación, trabajo, aflicción.
al
i m tíicebátar de Us, quas a tribubus m
res, Liv., trabajos, aflicciones. Trepit r i b u í a l o s , a, um [part. p. de tri- publicum conferebántur]. Dar, distribuir,
das rerum suárum, Liv. , temeroso de
buto). Pall. (ruarnecido de puntas; P.
repartir, beneficia alícui, Nep., pecunias
sus cosas.
Trepídus admi rationis ac
Nol. Atribulado, mortificado.
ex modo detriménti, T a c ; conceder almetus, T a c , que tiembla de sorpresa y
tribnlis, e [de tribus]. Ter., Cic.
guna cosa á alguno, asignar, dar por
de miedo. Trepídus tubarum, Stat., que
D e la misma tribu ó cuartel; (met.) Hor.
miramiento,
respeto ó condescendencia,
aremece al sonido del clarín. }•> re El pobre necesítalo.
conceder, alíquid oetáti, tantum commenída, Liv,, en tan graves circuustant r í b u l o , Ot. átum, siu pret., are [de
datióai
mea?,
Cic, alíquid reí publíeas et
cias, on una situación tan crítica. Tretribúlum — trillo], Cat. Trillar, hacer
amicitías, Cses.; atribuir, achacar, refeIttércc, Curt., carta que contiene saltar el grano de la espiga con el trillo ;
rir, imputar, delrímérttum culpas, Caes.,
noticias graves. Incerta et trepida vita, (fig.). Tert. Atormentar, afligir, causar
partir, dividir, rem ín partes, Cic; emTac., vida llena de agitaciones y de tetribulaciones. = Eq. Tributo commin&o.
plear (habí, del tiempo), dar, dedicar,
mor. — E q , Timare et tremore ttepit r l b u l Ó S U S . a. um [detribütus]. Sid. consagrar, relíqua témpora literis, Nep.
. festinas, paeídtis, anxius, sollicíPenoso, difícil. Tributosissimus, Sid., —
Tribuere prasm ía. alícui, Cses., d ar
tus , tremens. tremefáctus, tremebundas, m u y penoso, m u y doloroso.
premios. premiar á alguno. Tribuere
timidut, territus, conterrdus, exteri
t r l b u l u i a , i, n. [de tero). Virg. El
venzan*
alícui, T a c , conceder el perdón
tsus, vacillans.
trillo.
á uno. Tribuere honorem, Cic, rendir
t t r e p o , is, ere [Tpá-rtu]. Eest. Voltríbüliis, í, ni. [tptjfeXoc]- Virg. El
homenaje. Paríbus bcnejicíís parem vover, girar.
abrojo; Los abrojos de hierro que se
lúntatela tribuere, Cses., corresponder á
t r e p a n d o , indecl. [tres, pondus).
esparcen por el campo para mancar la
los beneficios con la m i s m a buena voQuint. Peso de tres libras.
caballería enemiga; Plin. El trébol acuáluntad.
Vatetudini tribuafítus alíquid,
tres, treis y tris, m. f. pi„ tria,
tico, planta.
Cic. demos algo á nuestra salud, hagan. trium, tribus, acus. tres ó «fría, tria
t r i b u n a l , atis, n. [de tribu ñus). Cic. mos algo por ella, (¿uos ne nontinálim
[T-stu-Tpia]. Virg.. Cic Tres. — Trium
El tribunal (lugar en que tenían su silla
tradam, majoríbus eórum tribuéndum pulitterárum homo, Plaut., ladrón (intercurul los cónsules, pretores, ediles y
to, T a c , creo que por respeto á sus antepretación de Fur). Tribus verbis te vo- los presidentes y procónsules en las
pasados no los debo citar por aus proló, Pluut. , quiero decirte dos palabras. provincias para administrar justicia);
pios nombres. Nihil somniis tribuéndum
Tac,
Inscr. Plataforma destinada para
v tresdeciui. Erontin. Como treest, Cic, ningún crédito debemos dar á
recibir u u m o n u m e n t o fúnebre; Plin.
decini.
los sueños. Tribuiré sitentium oratiÓni
Dique;
(fig.)
Apul.
Grado
superior,
tressis, ía, m. [tres, as]. Varr. Tres
alicüjus, Ccel. ap. Cic, escuchar en siases, moneda romana; (fig.) Pers. D e
lencio el discurso de alguno.
Tantum
poco precio ó estimación.
tibi tribüo .. . Cic. tanto te estimo . . .
t r e s v i r i 6 t r e s v í r i , «n-wmeiroTribuere alíquid cirtüti hostíum, Cses.,
Dircioutu-io '•ttiu.-t-t'-.i-AjJuL
hacer justicia al enemigo concediendo
60
i (habí, del ladrón Caco), Mart.,
tarrOl de las selvas.
946
TRI
TRI
TRI
algo á su valor. Tribuiré casus adversos
t r í c e p s , ipitis, adj, [tres-capuf]. Ció. t r i c o , ónis, 111. [do fricas). Non. El
tramposo.
hominíbut, Nep., atribuir, imputar las
Que tiene tres cabezas, como Hecate
t r í c ü c c u m , f,n. [Tpixoxxov], Plin.
desgracias á los hombros, Tribuere
y el Cerbero; Varr. Triple, do tres
Especie do lieliotropío ó girasol.
sibi nimium, Quint., presumir demasiado partes.
T r í c ó l l l , Sriim;ra.pl, Plin. PuoT r í c e r b e r u s cámis, m . Mythog. Cerde sí mismo, tener formada una idea
blo de la Narbonense
demasiado elevada de su propio mérito.
bero (el perro de tres cabezas, el triple
t r i c o l o r , Óris, m., f. [tres-color].
•*= Eq. Uo, prcebéo, trado, largior, im- Cerbero).
Piisc. Tricolor, que tiene tres colores,
pertía/ ; ussv/no, dejero, concedo; arTrícesíinaP, árum, f. pl. A m m .
T
tricolmil. i, n. [-¡PÍXUIXQV], Sen. Porigo, adscribo.
Ciudad do la Galia Renn "\
t r i b u s . Dat. y ablat. de t r e s .
T r í c e s í i n á n i . "brum, m* pl. [de tri- rfodo que consta do tres miembros.
T r i c o n g í u s , aat m. [trst-congíus],
t r i b u s , ús, f. [de tres 6 de TpÍTtitu*;,
cesímus]. A m m . Soldados de la tercera
l'lin. Tricongio (sobrenombre que se dio
TpírcucJ. Virg., Cic L a tribu, una de
legión. _
á Novelio Torcuato, milanos, por baber
las partes del pueblo romano; £>n pl.
t r í c e s í m u s y no tan usado triPlin., Mart. FU pueblo, la clase pobre
g e s i u i u S , a, nm [de tríuírtta]. Cic. bebido tres congios de vino delante del
emperador Tiberio).
Trigésimo, el último de treinta. — Trie,(por oposición á loa senadores y cabat r i c o r , aris, ári, dep. [de trine ote
lleros) ; Hier. Tribu (do los judíos) j
tuno post, Cic, treinta años de-.bagatelas : pal. do Cic]. Oic. Hablar
(fig.) Clase do personas; Plin. Poblapués.
ción nueva, coló u a ; Col. Calidad (del
tríeéssis, íí, m . [triginta-at]. Varr. bagatelas; Kntretenersc cn cosas vanas
6 inútiles; Buscar enredos y excusa3
vino). — Tribu mocéri, Liv M sei echado
M o n e d a romana del valor de treinta
para no pagar.
de una tribu á otra inferior,
Grammaases.
T r í c o r Í I , iórum,ra.pl. Liv., Plin.
ticas ambire tribus, Hor., tirar á ganarse
tricliñlcon, i, n. [TpiyoXxoii], Vitr.
Pueblo de la Narbonense.
el aplauso ó el favor de las gentes de
L a cuarta parte de u n óbolo griego,
letras (do las tribus ó clases de lotras).
moneda de cobre.
t r i c o r n V g c r , a, utn [trts-oomtia,
t r i b u t a r • U S , a, um [de tribütum],
t r i c l i a p t u m , i, n. f-pÍYaitTov]. Hier. aera]. Aus. Que tiene tres puntas (babl.
Suet. Tributario, que paga tributo. — Tri- Vestido de hilo tan delgado y sutil code la letra gr. 1").
butaría necessíías, Just., necesidad de m o el cabeUo.
tl'icñrnís, e [tres-cornu]. Plin Que
pagar un tributo. Tributaria causa,
tricllías. as, m. [^pc/*.?-;). Plin. Pez
tiene tres cuernos.
Dig., pleito on que se trata de un trimarino que dicen ser la sardina.
T r i c o r n í u i n , íi, n. Peut. Ciudad
buto. Tributarías litteras, ó tabulas, Cic,
trícliiásis. is, f. [tpiVíaaiO- Cela. de la Mesia.
cartas cu que so ofrecen regalos.
Enfermedad de los ojos cuando se int r í c o r p o r , oris [tres corpus). Virg.
t r í b ñ t i m [do tribus], adv. Cíc Por troducen en ellos los pelos de los párQ u e tiene tres cuerpos.
tribus, cu tribus.
pados.
T r í c Ó r y p l l O S , i, m. Plin. Monto
tríbtltío, ónis, f. [de tribüo: m u y
r trícllíla, re, f. [de trieliníum). Col.
de Arabia.
rar.]. Cic. Distribución, división, reCubierta que se pone á las vides y otros
T r i c o s t u s , i, m. Fast. Cons. Sobrepartición; Ulp, Contribución.
plantas nuevas.
nombre de u n cónsul.
t r í b ü t o r , Óris, m . [de tribüo). Apul.
tríclii I u m . i, n. Col. C o m o el ant r i c o s o s , a, um [de tricas]* Non.
terior.
Kl que da ó reparte.
Enredador, embustero.
tributor.íus. a, um [de tribüo .* lat. ttrichinilS, a, vm [TplgCvOC]' Varr.
trieiíbitus, a, um [tres-cubilas).
de los jurisc.]. Ulp. L o que pertenece
Pobre, ruin.
Boeth. D e tres codos.
trícliítls, ídis, f. [xpr/íxtc]. -Plin.
á la distribución ó repartición. — Tributríenla, ta, f. [defyí;,-:piyo- — petaría actío, f. ó simplemente Tributoría, Especie do alumbre.
lo, cerda]. Glos. Cyrill. La encargad»
{., L'lp., acción intentada para que se tríclibinaaes, is, n. [xpiyoncrv::].
de quitar el vello.
parta ó reparta.
Plin, U n a de las plantas capilares. V.
trícuríuin. ti, n*[tres-curo]. Plise.
t r í b ú t u u i , i, n. [de tríhüo). Cic
Gran cuidado ó inquietud (triple soliadiautum.
Tributo, impuesto, gabela.
citud).
t r i c h o p h y e s , fa, n. [TpiYo-péc].
tribu tus, a, um [part. p. de tr
t r í d i S p I S , idis [tres-cuspis), adj.
Apul. ('orno el anterior.
Liv. Atribuido, concedido; Cic. DistriOv. Q u e tiene tres puntas. — ¡'osito tritrícliordis. e [Tpixop&otf. Si(i- Q u e
buido, repartido.
cúspide telo, Ov., habiendo dejado su
tiene tres cuerdas.
t r í b ñ t u s , a, um [de tribus]. Fest. D e t r i c h ó r u m , i. n. [Tpíyiopav]. Stat. tridente.
la tribu.— Comitía tributa, Liv., comicios Casa dividida en tres habitaciones; F'at r í d ñ c n a , órum, n. pl. [tpííoxw].
por tribus.
Plin, Ostras tan grandes quo teuian tres
chada en forma triangular.
t r í b ñ t u s , i, m . [do tribüo]. Plaut.
trí«choros, a, um [de trichórum], bocados.
Tributo.
t r í d e u s , tit, m. [tret-dens]. Virg.
P. Nol. Dividido en tres partes.
tricae, árum, f. pl. [seg. Dooderl.
trlclirns, i, f. fTpfvpií••>«?]- Plin- N o m - Fl tridente, cetro do Neptuno; Arpón
do tero, tanquam rem, hominss, !•
de pescadores do tres puntas ó do una
bre de una piedra preciosa.
ites], Plaut. Bagatelas, eimple/.as,
trlcíes y t r í c í e n s [de trigínta], triangular, Juv.; Horca do tres dientes
cosas frivolas; Cic. Enredos, impertiadv. Col. Treinta veces. Trtcíes (Be ent. (arma del reciario).
nencias que ocupan y embarazan; N o n .
centena mii'ta) habere, Cic, tener tres . t r í d e n s , tis. adj. [tret-dentl, V.
Los hilos y pelo «a que so enredan á los
Flac. Q u e tiene tres puntas ó tres
millones de sextercios.
pies do los pájaros y pollos, y no les
trícíniiini, ti, n. [tres-cano]* S y m m . dientes.
dejan andar; Varr. Enredo de una cot r í d e n t í f e r , a. um, Ov„ y
Canto de tres voces, terceto.
media; Plaut. Excusas, pretextos, lalidaa
tridentígrer, a, um [tridtnt, f''ro,
T r í c í p í t l n u s , í,m. Cíe, Sid. N o m impertinentes. — Ut me in tricas con- bre de varón.
aera). Ov. Quo lleva ó tiene en la majectiti! Plaut., en qué laberinto m e has
no un tridente (epitoto do Neptuno).
tríela, tríclea y triclía, a\ f.
metido! Domestica trica', Cic, intrigas Inscr. C o m o trícllíla.
T r í d e n t l n i , órum, m. pl. [de Tridomésticas.
t riel I n a r i s , t r i c l i n a r í u s . V. tIrutam). Plin. Tridentinos, loa habitrícriuieratas, a, um [tres-cambra], trícliniaris, etc.
tantes de Tronío, ciudad do Italia.
Proji. (¿ue tiene tres pisos (tres bóveT r í d e n t i l U I S , a, um [do Tritlént r i c l i n i ñ r c h a , as, xa.» y triclldas); ni. Hier. Cuarto compuesto de tres
tum). Plin. Tridentiuo, perteneciente á
n i a r c h e s , x, m. [xpixXmcíp^TKL Petr.
piezas.
la ciudad de Trento. — Trideidituc Alpe»,
Siervo que cuidaba de adereza? el conT r í c c a , as, f. Avien. Trica, ciudad vite y los lechos quo habían de servir
f. pl. Plin. ó Tridentína Juga, pL n.
do Tesalia.
Flor., Ion Alpes Tridentinoa.
en él.
TriCCíieus, a,«wi[de Tricca). Avien.
t r i d e n t i p o t e n s , tis [trídent-potricllniaría, ium, n. pl. [de tricltL o perteneciente á la ciudad de Trica
te,,.]. Sil. Poderoso por su tridente
niaris], Plin. Colchas ó tapices que se
en Tesalia.
(epiteto de Neptuno).
ponían sobre los lechos para comer;
trlcélláríuS, a, um [de trícéní], Varr. Comedores, piezas donde se come.
T r í d e n t u i n , I, n. Plio. Trento ciuVitr. Q u o contieno el número 30. — Tritrícliniaris, e [de triclinium]. Plin. dad de Italia.
eenaría fístula, Eront., tubo de treinta Perteneciente á la mesa, al comedor ó
t r l d u a n u s , a, um [do triduum).
pulgadas de circunferencia. Tricen
Apul. L o que dura tres días ; Que vuelve
al triclinium. Tricliníáres, m. pl. Inscr,,
ñlíus, Sen., un hijo de edad de treinta comensales de una comunidad ó coal cabo de tres dias; Isid. Que ocur.e
años. Tricenarías casrimonía?, Fest., fiesó sucede al tercero dia.— Triduana pfradía?
tas que duran treinta dias.
brit, Boéth., la terciana.
trieltniarius, íí, m., InBcr., y
t r i c e n ! , os, a, pl. [de trigínta). Plin. triclíniástes, as. m. [da triclinium], triduilUl, fi, n. [fres-dies], Cic Ll
Treinta, que son treinta ó están por 30.
espacio de tres días.
Not. Tir. Siervo destinado al servicio do
t r í c e n n á l í a , íum, n. pl. [de tri- la mesa.
í I K Í m i s . a, um [detriduum}, Inscr.
eennáHs]. Oros. Fiestas celebradas cada
t r i c l i n i u m , ii, n. [xpnciíviovj. Vitr. Que dura nos dias.
treinta años.
triennis. i ['res, annus). Hier. Lo
Triclinio, lecho ó escaño capaz de ret r i c e n n a l i s , ' [da tricennium). Euf. costarse en el tres personas para comer;
que tiene tres anos.
Q u e dura treinta años.
Cenador, pieza de comer. Trieliníum stsr- t r i e n n i u m , ti, n. [tres,annut\ Caá.
11-1 < Clin nuil . ¡7. n. [trígxnta-anni).
Vitr., componer, aderezar con al- Trienio, espacio d e tras a ñ o s . Tra-i""",
pl. Ov. C o m o trieteríca.
Dig. Espacio de treinta años.
fombras
losn.escaños
par.»
00Trescientos.
Treacíentaa
ttricenti,
r í ce e n t éívecai.
néi
as,
s, [de
ce,
a, triosnti],
a,
pl. [tres-centum].
pl., y adv. Mart.
Col.t
nier.
contemporizar.
rtitríCO,
c o r .óttapetes
a.
as,Tricare
are,
ee,
Not.
Hier..
Tir.
qu-w*»
po
m o tarle
Tríenles
t r ial
e n <s ,usura;,
por
tis»100.
adj.
Paul.
Lde
Jet.,
tren).
Lampr.,
El tercioIn-
TRI
TRI
ordinaclon a Júpiter. Nosotros BCgui- I
trien*-., tia, m, r<*'e tt ts], Vitr. L a ter«moa In Interpretad o ti do Freund, que |
Varr.
i í-emos que
onaas;
i gtobiarna
a e al óbolo,
\rmis, alude al poder
mundi
«valia la t
"u as;
absoluto que según la fábula ejercía el
itario,
i dioses aobre el mar, sobre
i. L a torcer;'
• ra y el espacio, y que por ser estas las tres formas que presenta el m u n oalifk 6 á esto el poeta con el
tricntal, átis, «n. [de trían*].
-mis,
Vaso
uatro ciatos, de 1
t r i T n r m í t a s , átis, f [de trlfUrmis],
at'Stario.
«Stat, Lutado del que tieno tres formas.
tricntalis.
\, Vitr. Lo
tríforiníter [de trifórmis]. A r g u m .
pulgada* 6 •
Vnt. in Math. D e tres manaras, bajo
D pió.
tres formas.
t r l e n t á r í u s , ,.,
t r í f u r , üria, m , [ter-fur], Plaut.
, tercera pai
Ladronazo.
u n total. — Tiieniurin, \
i. ithpr.,
t r í f u r c í f e r , a, üm [tsr-furdfer].
interés
ieüto.
Plaut. (¿raí) picaron, tres veces digno
tricadas
LÍV.
de la horca.
po así llani..
íiaberli dado
t r í f u r c i u i n , ti, n. [de trífürcus).
. ¡0 de BU \ .»Apul. L o que se eleva en forma de tres
•jr A los «i
i dinero á la repu n! as,
TRJ
947
t r i g ó n u s , «as um [rplj*sr*<i-]. Manil
Triangular, que tiene Ó está cn figura
de triángulo.
t r i g o i i u s , f, m . Plaut. El paxti" nno.
t trllicniítanion, ti, n.
aiov], Hyg. Tono y medio (tres medios
tonos).
trílllirium, íV, n. [tres-hora]. Aua.
El espacio de tres horas.
t r l j ú g i s , i [ter, jttpum]. Au». Tirado de tres caballos unidos.
trljllgUS, O, um [fr-jugum]. Apul,
Triple, de tres formas ó figuraB.
t r í l á t e r u s , a, um [ter, latas]. Front.
D e tres lados 6 ángulos,
tríllbrls, « [ter, libra]. Hor. Q u e
pesa tres libras.
t r í l I n g U l s , t [ter, lingua). Hor.
Trilingüe, que tiene tres lenguas; Apul.
QUfl habla tres lenguaB.
trílix, Icis [ter, tktum]. Virg. D e
tres lizos 6 hilos.
triluilgllS p e s [ter-longus]. Mart.
trifurcas, •'. um [tet-furta], 0«l.SI pté métrico moloso, que consta da
trii-rarclios.., m. [rp i pap*/< ,
Que tiene tres puntas,
Capitán de una navetres sílabas largas.
t r i g a , t¡S, f, [contr. da trifi
de remos.
trílñris, e [ter, lorum). Vop. Q u e
o un tiro ;
trlerls, ÍS, f. [TV •
. Tritiene tras correas.
Arn. Trinidad de puraonaa ; Reunión do
i navo de tros ftíd(
t r i m n e r u s , a, um [zriu.*rxo'ei]. Ter.
tres CO
adj. f. Hitt. Qufl tieno tres ordenes do
Maur. L e tres sílabas largas.
t r i g a m i a , as, f. [tpíj*>ítl. Hier.
temos.
t r i i n a n u s , a, um {trss-manut], Priac.
Que ba contraído tres tnatrimoulos.
T r l e r l s , ía, f. Plin. Ciudad de FeQue tiene tres manos.
t r í g a m o s , a, um [TptfapAej-* ffleí.
nicia.
trimutus, üs,ra.[de trimus]. Col.
).: ...sadi« tres voces.
t r l e t é r i c u s , a, um [tpiext]
La edad de tres aüoe.
T r i g « á r ! a n l , "'. a. [de irí-jon,.
Virg. Trienal, que se bace ó i«
trimciubris, t [ter, membrum], Hyg,
um]. Tlin. flaza do K o m a junto al
cada tres años.
Trimembre, de tres miembros; Le tres
campo Marcio (en que se hacían loa
T r í e t e r í c i i s , *', m. Anth. Sobrejuegos de los carros do tre?
nombre do Baoo.
cuerpos.
trieteris. ídis, f. [TpiiTl}pt«], Mart. un tiro, y servía de picadero á todos
trimenslN, e [tret-mentlt]. Que se
los caballos); (fig.) Capel. Iteunlou de
Tricuio, espacio de tres añoa; K n pl.
cria ó madura en tres meses. Tri mente
tres cosas.
C o m o el anterior, Cío. ; Stat. Los juegos
trdí-uiit. Isid. Como trimestre.
t r i g a r i u s , '(. «un [de triga). Plin.
ñemeos.
t trimenstrüus, a, um. Closs.gr.
L o perteneciente al carro do tres cabaT r i f a n u m , i, n. Liv. Ciudad 6
lat. Como trimestrls.
llos on un tiro.
0Oma rea del Lacio.
trun estría, órum, n. pl. [de trit r l g á r í u s , í¡, m . [de tri
t r i r á r í a u i , adv., Liv., y
tri l a r ie [de trtfariut], adv. Diom. um). l'lin. Kl que guiaba el carro da
mesiris). Col. Semillas que maduran á
tres caballos.
D e tres modos «fj maneras; E n tres parlos tres meses.
T r i g é m i n a , oa, f. [de trigemtñUs].
tes, 6 por tres lugares.
tríuiestris, e [t*r, mensis]. Col. De
t r í f á r i u s , a, um [-piviatm;]. Sol. U n a de las puertas de la antigua R o m a .
tres meses, que tiene tres meses, trit t r i g é m i n o , as, are [de tri'jemíL o que es ó so hace do tres maneras j
mestre. — Trimestre tritícum, Plin., trigo
nus). Front. Triplicar.
Cass. Triple.
t r í g é m i n u s , a, um [trés-gtmínüs], que madura al cabo de tres meses.
t r í l a t l d í C U S , a, um [trrx-futidítriuietálluin, i, n. [ter-mefáUUm].
CHs]. A u s . Trifatidicas SibglUv, Aus.,Gell. C o m o t e r g e m i n u s .
t r í g e m i n i s , e {tres-gemma]. Col.
Petr. Lo tres metales mezclados.
laa troe Sibilas profetisas.
t r í f a u x , cis, adj. [tret-faux, sin L o que tiene tres yemas ó botones,
trímeter y trímetrus, o, um
t r i g é r a n u s , u, um [Tpaí-i-jípavo-í
usoj. Virg, Que tiene tres fauces ó
[tor, m'-rrum). Hor. Trímetro, de trea
— tres-grullas]. Acompañado de tres
gargantas.
medidas.
t r í f a x , ácis. adj. [fraa-/acíe«], Gloss. grullas (epiteto del toro adorado como
tri ructria, ce, i. [de trimé'ter]. Aus.
dios por los (jalos).
Phil. Triangular; n. Fest. Dardo de tres
P o e m a compuesto de versos yámbicos.
tríge\sies [de trigiñttt}, adv. Vitr.
cortes.
tr -metritis , a, n m [ter-metrum].
t r í f e r , a, um [ter-féro]. Col. Q u e da Treinta veces.
Aus. Senario, de seia pies.
t r l g e s í j u u s , '•-, um [de triginia].
tres frutos al año.
TrlmetilS., i, f. T a c U n a do laa
t r í f í d u s , o, um [ter-ñndo]. Ov. Par- Col. Trigésimo, el último de treinta.
islas de Diómedes.
t t r i g í é s [de ir'ttjínta], adv. Capel.
tido, dividido en tres ; Q u e tiene tres
t r i m ó d í a , os, t., Col., y
partes.—• Trífida hasta, V. Flac, el tri- Treinta veces.
t r í u i o d i u m , íí, n. [tres, modius).
t r l g l n t a , indecl. pl. [-picíxo.i-ta]. Cic.
dente de Neptuno. Trífida fiamma, Ov.,
Plaut. El trimodio, medida do tres m o el rayo. Trífida Sicanía, Claud., la SiTreinta.
dios.
cilia triangular.
Trigisanillll, /. n. Peut. Ciudad
t r i m o d i u s , a, um [tret-modius],
t li ti lis , e [ter-filum]. Mart. Q u e de la Nórica.
Plm. Q u e hace ó contiene trea modios.
tiene tres hilos (tres pelos).
tl'iglítes, as, m., y
t r í m ó d u s , tí- um, adj. [tres-modus].
trifiníuin, ¡V, n. [ter,finís].Sic F L
triglitis. ÍS, f. tTpijXrfw]- Plin.
Q u e es de tres m o d o s 6 especies. Isid.
El límite ó término de tres campos.
Piedra preciosa.
t r i m u l u s , a, um, Suet., dimin. de
t r í r i n í u s , a, um \ter-finis]. Auct. t r i g l y p l l U S , i, m . [rpÍYXytso*;]. Vitr,
triUlUS, a, um [tres-annus]. Col. L e
in Grom. Vet. Q u e marca tres límites ó
El triglifo (arquit.).
tros años, que tiene tres años. Trlmum,
i-armiños,
i, n., Varr., y Trímas, árum, i. pl., Plin.,
trígodes. v. trygodes.
trífíssílis, e [ter-findo]. Aus. L o
t r í g o n , ónis, m.foíTurvJ.Mart. edad de tres años.
quo se parto ó divide en tres, que tiene
T r í n a c r í a , ce, f. Plin. L a Sicilia,
Pelota pequeña y dura, con que jugaban,
tres puntas.
llamada Trinacria de sua tres promonenfigurade trígono ó triángulo.
T r i f o l l m i s , a, um. Juv. L o pertorios Paquina, Peloro y Lilibeo.
teneciente á Trifolino, monte de Camtrigonalis, e [de trígon). Isid. T r i n a c r i s , ídis, f. [de Trínacría).
pauia.
Triangular. Trigonalis pila, Mart. [in
Ov. La mujer siciliana.
trífolilinl, íi, n. [ter-folíum]. Plin. lemm&íe). C o m o t r i g o n .
Trínacrius, a, um [de Trínacría].
L a yerba trifolio ó trébol.
t r í g o n a tía p i l a , f. [de trígon].
Virg. Siciliano, de Sicilia.
tríforis [tres-farsa], adj. m . y f. Isid. C o m o t r í g o n .
trinaríus, a, um. Iaid. Como terT h o m . Que tiene tres puertai 6 entradas.
t r i g ñ n í c u s , a, urn [
t r i f o r m l s , e [ter-forma]. Ov. D e
Jul. Firm. Triangular.
naríus.
tres formas ó figuras, de tres naturalet t r i g o n í u i n , íi, n.totjuivav].Titr.
t r i n c ó o s , dtis, m . [ter-nepos], Díg.
. el m u n d o
El tríguno ó triángulo; N o m b r e de dos
Hijo del cuarto nieto 6 nieta.
tiiforine ó bajo sus tros formas (tierra,
plantas desconocidas. — Trígouíum ort r i n é p t í s , tis, f. [ter-neptis). Dig.
v aire O espacio). — Facciolati y
thogouiuai, Vitr., triángulo rectángulo. Hija del cuarto nieto ó nieta.
.erat toman el tn; irmit uiundus
onía este, Vitr., estar en forma de
t r i n i , as, a [de tres). Cíes. Q u e «sotoa tres imperios del m u n d o , el
triángulo (los signos del zodiaco).
tan por tres; Que son tres; Triple; E n
mar, la tierra y los infierno», asignados
t r i g ó n u i o , i, n. [de trigónus]. Varr., sing. Hirt., Stat. Triple. — trinas deus.
respectivamente (dice el primero) á Juno, A U Í . Tríjrono d triángulo.
Fort., Lios trino, en tres personas.
A >eptuno y A Pintón, aunque con iabTrina castra, Liv., tres
campamentos,
«O*
(riiiM i n m c a r m e n , n.
Serv.
Verso que consta de un monómetro aoatalacto.
948
TEI
TRI
t r i n í o , onis, tn. [de tres], Isid. El
número tres en el juego de los dados.
t r i n í t a s , átis, f. [de frint], Tert.
El número ternario; L a Santísima Trinidad, las tres divinas Personas.
Tritiiuní f i u m e n , n. Plin. Kio
de los Fren tan os que desagua en el
Adriático (hoy Trigno).
t r i p e s , edis [ter-pes], adj. Q u e tiene
tros pies; Hor.. Mart. Q u e se detiene
6 descansa en tres pies.
t r i p e r í a , ts, f. [de tripes], S. Sev.
Escaño ó banco de tres pies.
t r í p h a l l u s . i, m . [-oi'fiXXoq]. Varr.
Título de una de las sátiras menipeas;
Epiteto de Priapo.
TRI
trípticos,
<i. um
[T(UICTUE<«7.
Qua
se aplica por frotación ó frotando.
T r i p t ó l c m i c u s , a, vm [de Tripfolemus). Fulg. L o perteneciente á Triptolemo; Relativo a la agricultura. —
Trtptotemícus dens, Fulg., el dental del
arado.
T r i ptol «'inus, i,ro.Ov. Triptolemo,
Trinobailtes, ium 6 um, m. pl.
Tríplioníus ó T r y p h o n i u s , ii, el primer inventor de la agricultura enTriptolemo fruges
tre
los griegos. —
Caüs. Pueblo de la Bretaña.
m. L a m p . Jurisconsulto del tiempo de
daré, Ov. (prov.), llevar leña al manta
t r l n o c f iális , e [de trinoctíum].
Alejandro Severo.
(dar frutos á Triptolemo).
Mart. D e tres noches.
T r í p h j ' l i a . as, f. Liv. Cantón de
t r i p t o t a nomina,'n. pl. [-y.-zi^z-/].
t r i n o c t í u m , ii, n. [ter-nox]. GeU. la Elide; Liv. U n a parte del Epiro.
Prisc.
Nombres que tienen tres casos,
Espacio de tres noches.
T r i p l i y l i s , idis', f. Prisc. Cantón F u pl. Triptótum y Tríptoton. Pomp.,
t r í n o d i s , e [ter, nodus]. Ov. Q u e
de la Elide.
Grat.
tiene tres nudos (epiteto de la maza de
t r í p u d i a t i o , ónis, f. [de tripudio].
t r í p í c t u s , a, um [ter-pingo]. Prud.
Hércules); met. A u s . Trisílabo.
Glos. Philox. Danza de los sacerdotes
Escrito en tres lenguas.
t trinómínis, e, y
al rededor del altar.
t
r
i
p
l
a
b
í
l
i
s
,
e,
adj.
[de
triplex).
'• t r í n ó m í u s , a, um [ter, nomen).
t r i p u d i o , as, are, n, [do tripaAldhelm. ap. Mai. Q u e puede ser triHier. Que tiene tres nombres.
diuin]. Cic. Bailar, danzar; Fort. Baiplicado , triple.
Trinori -híiini castrum, n. Greg.
lar
(uu baile religioso); (fig.) Cic,
tríplaris, e [de triplas). Macr. L o
Ciudad del Leonesado.
Sid. Kebosar de alegría, no caber de
perteneciente al tercio; Inscr. Q u e retrinso. V. trisso.
gozo. ~ Eq. Salto, psdibus terrampaeio.
cibe ración triple. — Tríplaris numeT r í n ü i n m u s y T r í n ü m u s , •'. m. ras. Macr., número que importa el tert r i p ü d i u m . ii, n. [contr. de terri[ter-nummus]. N o m b r e de una comedia
t). Liv. Danza sagrada; Cat.,
cio de otro.
de Plauto, en que se introduce u n enLiv. (en gener.) El baile, la danza;
t r i p l a s i u s , a, vm
[TptuXdaLO*; ].
redador que se alquila por tres monedas
V 0 2 augural, auspicio del cebo ,le loa
Capel. N ú m e r o tres veces contenido en
para ejercitar sus mañas.
pollos, cuando al coger con ansia las
otro mayor, c o m o tres respecto de uno,
t r i n u n d í n u m , i, n. [ter, nundínos], quince de cinco, etc
«migajas ó granos dejaban caer algo eu
Cic, Liv. F-spacio de veinte y siete dias
t r i p l e x , icis [ter, plico). Cic. Tri- tierra; Hier. Trasportes de júbilo.
en los cuales tenían tres ferias los Rot r í p u s , odís, m. [TpiTcouc]. Cic L a
ple, triplicado; (fig.) SalL Grueso, conm a n o s . — Trinundínum, Quint. In trinuntrípode, mesa ó silla de tres pies , ó
siderable ; Mart. Librito de tres hojas.
dínum, Liv., de aqui á veinte y siete
trespiés
sobre que se sostiene; El orá— Triplex cuspis, Ov., el tridente (de
dias.
culo de A p o l o ; Sen. tr. Cualquier otro
Neptuno).
Triplex mundus , Ov., el
oráculo.
trínundínus dies, m. Macr. Lia
cielo, la tierra y el mar. E n pl. Tres.
comprendido en los del trinundínum.
tripuxinuin ó
Trip/íces deas, Ov., las tres Parcas.
t r l n u s , a, um [de tres : V. triní]
f triplícabílis, *? [de triplico). Set r i p y x i n u m cnllyrium, n. PeCaes. Tres; Trino, Lo que contiene tres.
dul. L o que se puede triplicar.
lag. N o m b r e de u n colirio.
t r i o b o l u m , *', n. [TpiópoXovJ. Plaut.
t r i p l i c a r í a s , íí, m. [de triplico).
t r i a u c t r u m . ¡, n. [de triquetrus],
F.l trióbolo, m o n e d a que valia tres óhoInscr. El que recibe triple paga.
Plin. El triángulo.
los ó media dracma; Peso de media
t r i q u e t r u s , </. um. Caes, Triangutri plica tío, ónia, f. [de tríptico].
dracma. — TrtObÓli homo, Plaut., h o m b r e
lar, que tiene tres ángulos ó lados; De
Macr. Multiplicación por tres ; Dig.
que no vale tres bledos.
Sicilia
(llamada triangular por sus tres
Segunda defensa del actor contra la
T r í n c a l a , as, i. Sil. Ciudad de Sipromontorios). Triquetrus orce, Sil., la
duplicación del reo; L o que se refiero
cilia.
Sicilia.
en tercer lugar y se expone al juicio
T r i n i ni m í . órum, m. pl. Plin.
tríreinis , ía, f. [ter, remus]. Cic
después de la acusación.
Habitantes ue Triocala.
Q u e tiene tres órdenes de remos ; f.
trí p l í c a t o s . a, um [part. p. da
T r i ó c á l i n u s , a, um. Cic D e TrioCÍBS. Galera de tres órdenes de remos.
triplico). Plin. Triplicado.
cala. — In Triocalino ogro, Cic, en el
trírliytlimus (> frirrliytlmius
t r í p l i c e s , um , m . pl. [de triplex.territorio de Triocala, ó cerca de Trio[Tpipp-jH'j.•.<;]. Mar. Vict. Que tieue tres
se ent codicilU). Tablillas de tres hocala.
ritmos
ó tres metros.
jas; Tablillas.
T r i o d e i u s , a, um. Inscr. D e Diana.
tri rail i u m , ii, B. [tres , radias].
t r l p l i c í t a s , atis, f. [de triplej).
f r i o n e s , um, m . pl. [sínc. por tePrisc. B u e d a de tres rayos.
Inscr. Trinidad, naturaleza triple.
riónes, de tero •]. Varr. Los bueyes que
tris. E n lugar de t r e s . Virg. ap.
triplicíter [de triplex], adv. H o r .
aran; Triones, la Osa mayor y menor;
Gell.
D e tres modoB.
Fl carro do las siete estrellas. K n Bing.
t t r i . s a ' d í s c n e x , is, in. [tret, tm*
t r i p l i c o , as, dei , atum, are [de ter y
Ov.
cülum, senex). Lí»v. Viejo de tres siglos
plico = plegar]. Macr. Triplicar, mult r i ñ n y m u s , o, um [xpaúvjpLO»;]. s.
(epiteto
do Néstor).
tiplicar por tres.
Sev. (¿ue tiene tres nombres.
t r i s c e l u m , í, n. [•z-notú.-q*:], Hyg.,
tri p u l i d n o s . a, um [xpncXív&LOí].
t r í o p h t l i a l m u s , ¿ L m. [tptó^daL.
Isid. Figura de tres lados, triángulo.
Vitr. L o que tiene tres hileras de pie[XO<c]. Plin. Trioftaimo, piedra preciosa.
triseliiénus , --, um [ -y.i/>i< f,- ],
dras, de ladrillo, etc.
t r l o r c h e s , os, m. [Tpi¿pri)<t]. Plin.
Plin.
D e tres 8c ha-ñus (dote á quince
t r i p l u s . a, um
[TpiT.Xr^-]. cic.
Especie de alcon.
mil pies).
Triple, triplicado. Tri piam, n. Capel.,
tríorcllíS, it, f. [Tptopxíí]. Plin. L a
? t r i s c u r r í a , ¡órum, n. pl. [ter,
el triple. Triplo plus, plaut., tres vetercera especie de la yerba centaura.
seurra). Juv. Bufonadas, truanadaa.
ces más.
t r í p a l l s , e [ter, potus]. Varr. Sostrisccliseiiex, V, trisa*cl¡set r í p o d a , ce, f. Jul. Val. v . t r N
tenido por tres palos ó estacas.
nex.
p u s . Adj. pl. u. Isid. D e tres pies.
t r í p á r e u s , a, um [ter-parcu •]. Plaut.
t t r i s e m u s , ", um [tpíff7jp.o;]. M .
1 t r í p o d a t í o , ónis, f. [de trípodo).
M u y parco , demasiado económico, ciCap. Triple, triplicado.
Inscr. Especie de danza religiosa.
catero.
'.- t r í s e í íiuiii . ii, n. X**t. 'J'ir. Met r í p ó d í u s , tí, m . Diom. Baquio (pié
t r i p a r t i ó y t r í p e r t í o , is, íre [de
dida de ties - ee(arios.
métrico que consta de una sílaba breve
tres y pars). Dividir en tres partes.
T r í s m e g i s t n s , i, m . Lact. Treí
y
dos
largas).
Not. Tir.
veces grande (sobrenombre de Mert t r í p o d o , as, n. Inscr. C o m o trit r í p a r t i t i o ó trípertítío , ónis,
curio >.
f. [de tripartió 6 trípertío). Aggeo- Di- p u d i o .
t r i s p a s t o s , /', f. [xpíanaotot;]. Vitr.
T r í p o l i s , is, t Hier. Trípoli, puervisión en tres partes.
Máquina
que tiene tres poleas ó tres
to de mar , y ciudad de Berbería; Ciut r i p a r t i t o y t r í p e r t i t o , adv [de
ruedas.
dad de Lidia.
tripartltus], Cic E n tres partes» en
T r i s p i t h a m i , órum, m. pl Plin.
Trípolitanus, a, um, Eutr., y
tres trozos.
Pueblos de pigmeos m a s «allá tic los
t r i p a r t i t o s y t r í p e r t i t u s , a,
T r í p ó l l t í c u s , a, ufa [de Tripón ].
términos de la India.
um [part. p. do tripartió ó trípertío], Plin. L o perteneciente a Trípoli de
f r i s p i f h a m u s . a, um í piffi íftotfiwjCic Dividido en tres partes.
* África y de Siria.
Plin. Alto de tres palmos.
trlpátiliUIll, /, n. \ter-patina). Plin.
t r í p o l í u m , ti, n. [TpiTc-Waov]. Plin.
? t r f S S O , OS, are, n. [voz iuiitat.J.
Convite de tres platos ó servicio»
El turbit, planta marina.
P b ü o m . Cantar la golondrina.
t r í p e c t o r u s , a, um [ter , peetns).
t r í p o l l d í u s , ii* m . [tres, panda].
tl'isfata*. arum. ui. pl. [TplffTd
Liv. (¿ue tiene tres pechoa.
Prisc. Peso de tres libras.
Hier. N o m b r e de las tres dignidadei
t r í p é d a l i s , e [ter-pedálís]. Varr.,
t r í p o n t i o m , ti, n. [tres, pons].
superiores después de L-i r«eial entra loa
Liv., ja
Not. Tir. Paraje donde hay tres puen«griegoa. (
t r i p e d á n é u s , a, um [ter-pedamSus], tes.
triste [de tristís], «adv. Cic. T
Cat. yue tiene tres pies de dimensión.
t t r í p o r t e n t u m . i, n. \ter-portén** mente; Cic,
Difícilmente. Tri
t t r í p e r d í t u s , a, um [ter-p^rdítum). Pacuv. Portento grande, maraCÍC,, C O K Jn:t\ OJ* d oj r/u
tus). N o n . Perdido enteramente.
villoso.
t r í s t é g a , arum. n. pL [--,PJT£-J-CÍJ.
trípertltus» ** '""• V. trinar
t l ' i p s á c a , «?, f. Th. Prisc Especie
iltvr. 'Iren altos ó pisos.
do yerba.
titus.
trlstegu*»., a, um [Tpiiray*?]. Hier.
Q u e tiene tres altos 6 pisos-
TRI
TRI
TRI
949
1 trlstl. Sinc. por trlvisti. Cat.
t r í t í r a r T u s , a. um.
V . Iritit t r i u m p l i a b i l i s . e [do triümplo],
Iristl, lllus, a, nut [ilim. ilo tristis]. l'OIIS.
Cypr. Tniiiilimti».
' '
\ 1K«> tríate.
tritír-ñrí'us, íí, m . [de Iritfciir,,]. triol,,plialia , *f„m . n. pl. [.le
IristífiYo, al, are [tristift
tr,un/plial,\\. T a c . L o s lio
Inacr. El panadero que suministra á
triunfo.
fingen. Kntriatecer.
la casa real.
t r i i n n p l i a l i s . ' [(|c triümplio] l'lin.
< r¡»l ,1 "|«.||S ,
l,,|.
t trTtíoeíua, Plaut., y
Triunfal, lo q u o pertenece al triunfo. —
Bfacr, (¿uu causa triatcza; Macr. Q u o
t r i t í c é n s , a, um [de tri,fc/m]. Virg.
Triutnpliális
oir, S u e t . , v a r ó n q u e h a
l que imi".rt imit
D e trigo, perteneciente al trigo.
triuníado.
Trium/,/.u/i < provincia, « i c ,
tristiinónia, a
Hirt., y
trltíoiaríus , a, um [de triticum].
provincia d e la iiue el general lu. iri,, ¡si i,non i u m , ti, a. [de
u v o al t r i g o . — Condictío triticiaunfado.
Trfumpliáíis corona, Plin.. co.teza.
rfa, Dig., denunciación personal, por r o n a triunfal. Triuniphális cuustt, Suet.,
«Irlatía, a [etim. inc.]. Cic. Triatc,
la cual ae repiten y denuncian toc a u a a c n q u e se trata d e decretar ó u o
m. i .ui'íiiicu, lúgubre; Infelú
ilm las cosas mueblea 6 inmuebles quo
u n triunfo.
Rígido, inexorable; Séi
consten de peao y medida.
t r i u i n p l i a n s , tis [part. pros, d e
tero; A m a r g o (al palada] | i étid
triticinus, a, um [de triticum]. D e triütttplto].
Cic. Triunfante. — Triummal olor del aliento); Cruel.— /
trigo. Triticinum amylum, Plin., almipilantes e'iui, Ov., caballoa que tiran
• y>rg-, jugos amargos. Tristura
dón de trigo.
del carro triunfal.
remedia, Liv.. remedioa m á a fuertea.
t r í u m p h á t o r , óris, m . [de triümtrrtícíus. v. tritíceas.
Tristia lempos,!. Cic, tiempos calamitoplio]. Apul. Triunfador, el que triuntritlClim, i, n. [verosímilm. de
aoa. (¿aid tu irisiis es? Plaut , p o r q u é
fa
(epiteto de Júpiter, do Hercúlea, de
tritus. part. de tero]. Col. El trigo.
Vultus iristis. Plaut., s e m eatáB triste?
T r i t i é n a e a , tum, m . pl. Plin. H a - los Césares); E l que triunfa, el quo se
blante triste, s o m b r í o .
Triste fa
lleva la p a l m a . —
Triuntpliálor rrróris,
H o r . , destino funesto.
Tristia
Tart&ra,
bitantes de Tricia.
Virg.. el borrible, el eapantoso Tártaro.
TritiéllSÍS, e, adj. m . Inacr. Nacido M i n u c , el que ha destruido el error.
triiiiiipliatiiríiis,
„, „,„ [de IriTriste lupus stabütis , yirg., el lobo es
en Tricia.
umphátor}. Tert. Triunfal, lo quo perfunesto á loa corralea, ó ea el azote d e
tri tí lis, e [de tero]. Glosa. Isid.
al
triunfo.
tenece
loa apriscoa. Tristia, los Tristes, título
Q u e se puede moler.
d e u n p o e m a elegiaco d e Ovidio.
¡Tria! triiimpluitrii, id,, adj. [de triT r i t í u m , íí, n. Plin. Ciudad de la
ría Erxnnys,
Virg., la cruel Erinis.
amplio]. Iu^cr. L a triunfante (sobre'Tarraconense.
Tristes sórores , T i b . , las crueles , las
nombre de una legión).
T r i t ó n , 5»i», m . Cic. Tritón, dios
implacables
hermanas
(laa
Parcas).
t r i u m p l i n t o s , a, um [part. p. de
marino, Jüjo de Neptuno y su trompeTristi fronte, Plaut., c o n la frente s o m triiimpln,].
Virg. D e quo se ha triuntero ; Virg. N o m b r o de una nave; N o m bría. Nuntuiiam
esjo te. tristiorem vidi
fado; V o p . Llevado en triunfo; Ov.
bre de u n pez; Kio do África; Otro de
esse, Plaut., n u n c a te b e visto t a n triste.
Conquistado por la victoria.
Beocia; Lago de Tracia que, según finTristissimum
exsilium,
L i v . , el m á s
t t r i u m p l i í g e r , ira, fru,,, [triümgían los antiguos , trasformaba en ave
triste destierro. = E q . Matstus,
mcerens,
doléis,, afjlictus, anxius, sollicítus, cortil- 11 'átus.
á la persona qne se bañaba nueve vecea
en sus aguas.
T r I t o n i a , ce, f. L a diosa Palas 6
Minerva.
phus-gero].
Dracont.
Triunlante.
t r i u i n p h o , as, avi, atum, are. n.
[de triümpltus = triunfo]. O b t e n e r loa
h o n o r e 8 del triunfo, triunfar.
Africanas
de iXaman/inis, ex Macedonia
, Cic. ; estar lleno d o g o z o , trasportado d e alegría, triunfar, mater ¡/audio, C i c ; triunfar d o (eon acus.), vencer, someter, soj u z g a r , terram,
L a c t . (poét. y d e la
pros. post. á A u g . ) . — Si de me
tnumpliat amor, P r o p . , si el a m o r triunfa d e
m í . Popüli jussu triumpliátum
est, Liv.,
se triunfó p o r o r d e n del p u e b l o , ó el
p u e b l o f u é q u i e n decretó el triunfo.
Triumplio, si licet me latiré lecto abscedire, Ter., s o y el m á s feliz d e los h o m bres si logro escapar c o n seguridad.
Onusto, armis llomi.irtornm superat.i el s
Cornelio Balbo triumpliáta, Plin., t o d o
lo B o m e t i e r o n las a r m a s d e loa K o m a n o s , y Cornelio B a l b o triunfó d e todo.
Ovans triumpliácit, Vell., o b t u v o la o v a ción.
Tri,¡mpl,antes equi, Ov., caballos
q u e tiran d e la carroza del triunfo. =
E q . Triampliitiii a'jo; vinco, supero, domo;
mihi placeo,
exsülto, guudío efferor.
t trístítas, átis, f., P a c , y
«irislltia, ii, f., Cic, y
Tritoniácus, a, um. Ov. v. Trit tristíties , ei, f., Apul., 6
t t r i a t í t ü d o , tnit, f. [de tristis]. toníua.
Apul. Tristeza, melancolía; Gravedad,
T r i t o n t e e , es , f. Mel. Ciudad m a severidad, austeridad; Prop., Ov. Córítima de la Mesia inferior.
lera, enojo. — Tristitia, pl. T a c . motiT r i t ó n is, tdis, f. Virg. L a diosa
vos de dolor, tribulaciones. Tristitfa Palas ó Minerva; Sil. El lago Tritón ;
temporum, Cic, miseria de los tiempos.
Stat. El olivo consagrado á Palas; H y g .
tristo , as, are, O n o m . lat. gr., y
N o m b r e de u n a ninfa, adj. Lucr. V .
tristor , dris, ari. dep. [de tristis T r i t o n í u s .
— triste]. Sen. Entristecerse, apesaT r i t o n í u s ,ff,i/i«.Virg. Tritonio.lo
ilnnilirarse.
que pertenece alrioTritón, a la lagut r í a ü l c u a , a, um [ter-sulcus]. V i r g .
na Tritonio ó á la diosa Palas.
Q u e tiene trea p u n t a s ; Plin., A p n l .
H e n d i d o , dividido e n tres; C l a u d . Q u e
tiene tres p r o m o n t o r i o a ; V a r r .
Que
tres hojas (h. d e u n a p u e r t a ) ;
Pulí. Tres_ b r a z o s (h. d e u n a r a m a ) . —
Trítonos, i, r. Ó Trítonos, í,
n. Liv. Ciudad de Grecia en la Dórida.
T r i t o u a t r c u s . ei ó eos, m. Cic.
Tritopatreo, hijo de Júpiter y Proaerpina.
t r i t o r , oris, m . [de tero]. Plin. E l
que machaca 6 muele; Pulidor, escul-
Telum trisülcum, Ov.. el rayo. Trisulca
lingua, Virg., el triple dardo de B U boca
(lialil. de la serpiente). Trisulcas sermo,
tor, bruñidor. — Competían, et stimulbrum
Prud., el lenguaje tentador (de la sertritor, Plaut. . gastador de los grillos y
riente del paraíso).
t r i t i n i p h u s , i, m . [ofíaufio;]. L i v .
de
las varas (oprobio de u n hombre perE l triunfo.
t r í s y l l á b u s , a, um [rpiaóMapoc].
verso).
t t r i u i u p i i s . a r e C o m o el anterior.
Varr. Trieüabo, de trea 8Ílabas. TriT r i t t í a , oc. f. Inscr. Ciudad de la C i c , Q u i n t , Inscr.
sullíbutn. n. Varr., voz de tres sílabas.
Narbonense; N u m e n tutelar de esta
t r i u i n v i r , iri, m.
Salí., N o p . t r i t r i s y n t h é t o n , ,', n. [TPIO&V&ETCIV].
ciudad.
u i n v i r i , drum, m . pl. [tres-vir]. Cic.
Mar. Vict. Compuesto de cinco mitades,
t
r
i
t
u
m
.
i,
n.
[de
tritus
de
Oro].
Triunviro,
u
n
o
del
m
a
g
i s t r a d o d e loa
esto es, dos partes y inedia.
Plin. U n color de que usan loa pintotres varones. — Tríumniri capitales, Dig.,
trit, indecl. Plaut. V o z que explica
res ; Apul. Titimalo, planta.
triunviros capitales (tres m a g i s t r a d o s ,
el chillido de los ratones.
t r i t u r a , ce, f. [de tero]. Col. L a
q u e tenian la inspección d e las prisioTritá-a. V. Tritéa.
n e s y c a u s a s criminales).
Tríame,, i
trilla, la acción de trillar y el tiempo
Triliiiinu», i, m . Cic, Plin. N o m b r e
mensarei, Liv., monetáles. Dig.. ,a¡,>.,,,„ó estación en que se trilla; Apul. A c de u n centurión , célebre por su fuerza
laríi.
Liv.,
tres
m
a
g
i
s
t
r
a
d
o
s
q
u
e tenían
ción de frotar ó estregar.
prodigiosa.
t r i t u r a tío, ui.ii, f. [detritüro]. A u g . la intendencia _de la m o n e d a y su c u ñ o .
t r í t n v í a , <r, f. [de tritavus]. Dig.V. t r i t u r a en la primera acepción.
Triitmriri epulones, Liv.. trea magistraL a quinta abuela.
t r i t u r o , OS, are [de tritura : lat. de d o s q u e c u i d a b a n d e loa festines p ú t r í t a l o s , i, m . [ter, «»«»]. Quinto
blicos e n h o n r a d e los dioses, l'rinmc,'la decad.]. Sid. Trillar las mieses.
ri nocturni, V . M a x . , tres m a g i s t r a d o s á
abuelo. — Tritáci nostri. Varr.. uuestroa
tríturritus, a, um [de ter y tarric u y o c a r g o estaba la policía d e K o m a
padrea, nuestroa antecesores.
fas]. Hutil. Q u e tiene tres torres. Tridurante la noche. Tri,, me iri reipublico?.
t r í t e , es. f. [rpÍTT,]. Vitr. L a terturrita, Kutil., lugar de la Etruria á la
constituendm, Liv., triunviros para el
cera cuerda ó tono en la escala música.
embocadura del Arno.
arreglo
de la república (C. Octavio, M .
T r i t e , es, f. H y g . U n a de las cintritus, a,, uní [part. p. de tero], Cic.
Antonio y M . Lépido, los cuales tomacuenta hijas de Danao.
Trillado; Gastado, usado; Frecuentado,
ron este nombre para disimular B U a m T r í t é a , ae, f. Plin. Ciudad entre la pisado frecuentemente; Ov. Afilado;
bición).
Fócide y la Lócride.
(fig.) Petr. Molido (de fatiga), quebrant r i u m v í r a l i s , e [de triumvxrf].
trítéiuoria, «. f. [tpiTrJu,opí«]. Ca- tado; Cic, Vitr. Acostumbrado á (con
Hor. Perteneciente á los triunviros.
pel. Tercera (mus.).
ad y el acus. ó con el dat.); Cic, Plin.
— Triumvirále supplicium, T a c , la pena
t r í t h á l e s , it, n. [TfiScoW;». Plin.
C o m ú n , trivial. — Trita restis, Hor.,
de muerte, la pena capital.
L a Biempreviva menor, planta.
lucerna-, Mart., vestido, ropa usada,
• riumiir.it,,->, ús, m. [de triumTl'ífheita», aru-a, in. id. Iaid. Secta gastada. Trita verba, C i c , palabras
eiri]. Liv. E l triunvirato, el magisde herejes que reconocían tre^ diosea.
triviales.
Tritum
iter, 'rita eia, C i c ,
trado ó dignidad de loa triunviros;
camino trillado, pasajero, tritíor,
T r i f í a , « , f. Cic. Tricia, ciudad
Plin. Triunvirato (de Octavio, Antonio
Cic. - i s s í m u s , Sen.
de Acaya.
y Lépido).
t r i t u s , ís, m. [de tero]. Cic. L a
t T Í t i ñ n u m genu; n. pi... K-i—u»
t r i ñ n c t a , e [ter, uncfn]. Treb. L o
frotación de una cosa con otra; Plín.
de r»pol)o (,ie e.,1).
Acción du moler ó machaoar.
TriliJattí.». „,,.. m. pl. Plin. p„,,blo
He loa Al|.o.
950
TRO
t r i V e n e f t O o S » a, um [ter. eenefícu*]. Plaut. Grandd hechicero.
t r í t e r b e r o , tnis, m . [ter-eer'iero].
Glosa. Cyr. líribon de cuatro auelaa.
T r í v í a , a?, f. [dctricíus]. Ov. Sobrenombre de Diana, cuya estatua se ponía cn laa encrucijadas. — Tríoice lactts*
Virg., el lago de Diana cerca de Aricia (lago di Nemi). Trivtm nemus, Ov.,
el bosque de Aricia.
tl'íviülis, f [de trícium). Suet. Trivial, c o m ú n , vulgar.
tríi'iñlíter [detriviális]t adv. Arn.
A c á y acullá (en las calles).
tnviátiill [de trícium], adv. CarelPor las callea.
T r í v í e i i s , ,\m. ó T r i v l c o n i , í, n.
Hor. Aldea de la Pulla (h<>>
f t r í v i r , írí| OL [tres-cir). Inacr.
Triunviro.
t r í v í o m , ti, n. [fer, via]. Lugar en
que concurren tros callea ó trea caminos; Si-tio público, frecuentado.
dictum ex trivio. Cic. , palabras injuriosas del pueblo bajo.
í r í v í u s , a. um [de trieium). Mart.
L o perteneciente al trivio, á las tres
calles 6 caininoa.
T r i v í u S , ÍÍ", m . Frontín. Bio de
Sanmio.
T r o á d e i i * i s , g. Cod. Theod. D e
lo Tróade, Frigio.
T r i n i s , tdis, f. Plin. L a Tróade,
región del Asia m e n o r donde estaba
la ciudad de Troya; Virg. L a mujer
troyaua; adj. Troyano, lo que pertence
4 Troya.
t r o c l i e e í d e s , is [Tp^aieiB-r,?]. Capel. Q u e se parece & u n troqueo.
t r o c h - a r o N , í, m . [ipoyaioc]. Oic.
Quint. Troqueo ó coreo, pié métrico
compuesto de una larga y otra breve*,
Cic, Quint. C o m o t r i b r a c l i u s .
t r i í c h a í c é [de trochaícus], adv. E n
versos trocaicos ó en el ritmo trocaico.
TRÜ
TRO
t r o p t e a , árir-ti, TI. pl. [de fopteu^).
Petr. Kovoluoioncs, eambloi.
trópico
[de troptcus]x adv. A u g .
Metuiórie.imi-iiir.
t r o p t e i órum, m . pl. [de tmpYcus).
H y g . Los trópicos de la estera, dos circuios paralelos al cenador.
Trfiglodyticu*. «, um í,]o l
t r ó p i c o s , u , um [•cpo.-ttx-*;;}. Gell.
Figurado, metafórico.
tly'a]. Plin. tro
quo pertenece á los trogloditas,
T r o p i l l a . Erum, pl. n. Plin. CiuT r ó g l o d y t i s , fófi, f- Tde Trogtodad de la India del lado de acá del
dytaj], Plin. Troglodgtit. myrrha. Plin., Ganges.
mirra de la ti,-TY-.L dfl loa trogloditas.
t r o p l s , ts. f. [tp-SiensJ. Mart. E l honT r o g m i , »rum, W. pl. CHc. Pueblo
dón de la vasija, la hez del vino.
de (¿alacia.
t r o p o l o g í a , as. f. [-cpoitQXoyia].
t r o g o n , v. t r y g o o .
Hier. Lenguaje ti^nnulo.
T r o g u s P o o i p c l n s . Just. Trogo
trópologi'í-o [da tropott-gtcui], adv.
Pompe]
.filósofo6 A u g . Figuradamente.
historiador m u y >. 1,«cuente, del tiempo
t r o p o l ó g l c o s , a, um [-.y,-%)'>de Augusto.
fitii], Sid. Figurado, expresado por
T r o g l ó d j t a e , arum, m. pl. Loe
trogloditas, pueblos de África en la
Etiopia.
T r o g l o d y t í e a , <r, f., y
T r ó g l o d y t í c e , es, f. Plin. La
tierra de los trogloditas.
Trogylos. v. Tro£ilo*.
tropos ó figuras.
T r o i a . ce, f. Virg. Troya, celebre
t r o p u s , í, m . [TCÓHO;]. Quint. Troion do una palabra de su prociudad del Asía menor en la Frigia;
ido á otro que no lo es;
Virg. El juego troyano que hacían los
Fort.
Canto/melodía.
— Tropas sermonis,
jóvenes á caballo entre los romanos ;
Quint., alegoría;. Per tropum, Isid., iiU n lugar del mismo nombre en el camguradn, metafóricamerj I
po Laurentino, adonde hiao el primer
T r o s , ffía, m . Virg, Tros, rey de
asiento Eneas con los suyos en Italia.
Frigia do quien tomó el nomino TroT r o t a d o s , ee, m, [de Traia). El
ya ; adj. Troyano.
troyano, natural de Troya. Troiiídes T r o s m i s , i\, f. ov. Ciudad de la
Mesia
sobro el Danubio.
puer, Anthol., (¡animedea (Acuario).
T r o s s a l a i n , t", n. Liv. Ciudad de
T r o i a d c s , um, i. pl. [de Tr,fa¡.
Etruria.
Pers. Laa mujeres troyanaa.
T r o s s o l o s , ¿,.m. [de Trossütum
T r o í a o i , órum, m. p], [de Traía].
ciudad de Etruria]. Pers. i'n culialíero
Virg. Loa tróvanos, habitantes de Troya r o m a n o ; Son. Petimetre, el que vive y
y Frigia.
viste delicadamente; l'lin. Tra<su¡i,
T r o í a o u s . V. T r o j a ruis.
caballeros romanos.
T r ó í c o s , a, um [de Trota]. Cic.
? t r o t t o n a r í o s , a, um ípnl. imitat.]. Veg. Trotón, que marcha al trote.
Troyano , de Troya. — Trotea scribe're,
T r o u s , a, um, Ov. Troyano.
Juv., escribir la guerra de Troya. Troicus ephehus , Avien., Ganimedes (Acua- troxftüs, Mis* f. [Tpe$«XíO. Pi'"-
rio). Troicus if*m4s, Stat., el fuego sa- Especie de aalton, insecto.
t r u n , (B, f. [etim. inc.]. Varr. El
cro que ardía perenemente en el temcubo con que se vierte el agua lutria;
plo de Vesta.
tróchateos, a, um [:;///•'
Espumadera.
T r o i l i u m , ÍÍ, n. Liv. Oiudad do
Dioin. Trocaico, que consta de pies
t r ü c i d a t í o , anís. f. [de WweWoT.
Etruria.
troqueos ; Quint. Compuesto de TriCic. Matanza cruel, carnicería; Plin.
T r o l l a s , '", m . Virg. Troilo, hijo
braquios.
L a corta ó poda de los árboles.
do Priamo, muerto por Aquilea.
t r o c h i l o s , í, m. Plin. El reyezuelo,
t r ü c i d a t o r , Üris, m . [de truel"do],
Troiiígi'iia, m, m., f. [Troia-gigno],
ave m u y pequeña; Vitr. L a escocia, adA
u g . Fl que mata ó despedaza cruelmente.
Virg.,
y
orno de la arquitectura, cavado c o m o
t r i i c i d a t a s , a, um. Tac., part, p. de
T r o i o s , a, um [de Trota). Troyano,
canaleta.
' r u c i d o , as, dei, dtum, are [de trust
de Tro>a.
t r o c h í s c u s , í, m . [***pe-*iú*rt*K]. Cola.
=
fiero
y caído = matarj. Matar cita 1T r o j a , ce, i. V. T r o l a .
El trociBco, pastilla; Plin. U n pescado.
mente,
con muchas heridas, despedazar.
t r ó c l l l c a , at, í. [por contrac, de
T r o j a mis, a, um [de Troja). 'TroTpoxaia]. Vitr. L a polea de pozos, y
yano, de Troya. Trojani ludí, Suet.,hacer pedazos, aliquem. Cié.; (met.)
abrumar, matar, arruinar, aniquilar, /•<'< la crua que sirve en las obras para lecomo T r o l a en su segunda acepción. —
Cuctte neu CCtpti
vantar ó bajar grandes pesos. Trochlcís Intus est eouus Troja/tus, Cic, aquí tene- bem fenore, Liv. —
sicut pécora irucidemtnt. Salí., guardaos
pituitam adducere, Quint., espectorar con
m o s el caballo de Troya (estamos rode que, si caéis en su poder, os degüegran fuerza.
deados de asechanzas encubiertas). Tro*
llen c o m o rosea- Q,uos ferro trúcala ri
t r ó c l i l e á t l m [de trochtlfa]* adv. jdnus porcus, Macr., jabalí relleno (quo
f
oporteba
, eos nandum voce vulnero, Cic,
Sid. Por polca.
se uBaba en las mesas de los troyanos).
ni siquiera lastimo con mia palabra» á
t r o c h o s , i, m. frpwO'**). Hor. E u e d a
t r ó j a g e i í a , a>, m., f„ y t r ó j t i g c los mismos quo debían ser hechos peó rodaja de hierro (que tiraban los m u n««BP, drum, m . pl. [Troja, geno). Trodazos con el hierro. AV "puÍPQS coram.
chachos para jugar , con un m a n g o de
yano. troyana. Trojugenue, m . pl. Juv.,
populo
Media trucidet, Hor,, no vaya
hierro que llamaban llave, la cual tenia
los patricios (quo pretendían dciccmh-r
M e d e a á despedazar B U S hijos ó, los ojos
ensartados al rededor varios anillos
de los compañeros do Eneas).
del pueblo. Jurénttts ns J'euare Irucidéquo hacían m u c h o ruido al tirarla).
T r o m e n t í n a tribus, t. L Í V . L a
tur, Cic, para que la juventud no queT r o c i ó ! , orum, m . pl. Liv., Plin.
tribu tromentína, una de las rústicas,
de arruinada con la usura. Tructaárt
Los l'rocinos, pueblo de la Narbonense
fundada en el c a m p o Tromento de la
ignem, Lucr., matar el fuego, apagar la
establecido en Galacia.
Etruria, de donde tomó el nombro.
lumbre. = Eq. Crudelíter cuaia, plurtT l ' O C K , Um, m . pl. Virg. Los Trot r o p a * ta, f. [TpoitrJ. Revolución
Om
eulner'íbus concido, inferífio, inteyanos.
celeste Tropee chimerinm, Iuscr., solsrimo, jugülo, obtrünco, nrco, occido, •
T r a p z e n , enis, f., y
ticio del invierno.
t r u c t a , as, m . Isid. y trnctiiS, '
T r u * z c n a , «*, f. Mel Trecena, ciut t r o p n e a t o ü t a, um [do tropéhsmt
m . [Tp-o'iXTY);]. Plin. L a trucha.
dad del Peloponeso; Otra en Mesenia ;
Jat. do ia decad.}. A m m . A d o r n a d o
t
triícoleos» tis. Casa. O o m o t r o Otra cn el Asia menor.
con u u trofeo.
culcotns.
T r c r z e n l , Drum, m . pl. Mel. L o s
t r o p a ? i, orum , m . pl. [ipoitatov].
? triK'íjlf'nté, y
oiudadauos de Treceno en el PelopoPlin. Vientos que se levantan de tiertrtícill-éater [de trucuWntua), adv.
neso.
ra y corren al mar, y vuelven al contiCic.
Cruel, atrozmente.
T r i r z c n T u s , a, um. Plín. Trecenente.
t r o c ü l e n t i a , tr, f. [do truculentos],
uio . lo que pertenece «& la ciudad de
T r o p a e ó p h o r n s , i, m . [Tpoitatto-Plaut. Crueldad,fiereza,asjjerr/a ; (flg.)
Treceno.
«Ip4p 0» Apul. Kepresentador de trofeos
Tac. Kigor de u n clima, inclemencia del
T r ó g í l T i , idrum, ro. pl. Liv. H a (sobrenombre de Júpiter).
ciclo.
bitantes do Trogilo en Sicilia.
trópiieuai, t, n. [-cp^icstov]. SaU.
t r u c u l e n t o s , a, um [trux], Ter.
T r ó g T l í u s , a, um. Pliu. D e TroTrofeo, m o n u m e n t o insigne de la vicTruculento, fiero, terrible, atroz; Sen.
gilo (eu Jouia). —
Troyilírx ínsula, f. toria; Nep. L a victoria y los despojos
tr. Salvaje, insensible cn amor. — Tigris
pl. Plin. Trea islas cerca de Samos.
de ella; (fig.) Cic. Trofeo, m o n u m e n t o ,
etiam ¡eris ceterii truculenta, Plin., el
TrógTlog ó Trógilus, i, i. SU. memoria, recuerdo.
tigro formidable aun para lúa demás
T r Ó p h ó o i á l i D S , a, um [de TroTrogilo, promontorio de Jonia; Liv.
bestias foroces. Trucutentis oculis, Plaut ,
pkontus], Cic. Perteneciente A TrofoPuerto de Sicilia cerca do Siracusa.
con ojos fieros, con miradas türril-U'».
nio.
T r o g l i t a , T r o g Sitas ó T r o TrucuÜntam aa¡uor, Catull., m a r tempe*'
T r ó p h o n í a s , K, m . Cic. Trofonio,
glit-es • #. tn. Jorn. Sobren o-*nbr«a rOtuoao. <iuo trucuitntter ttisu fortt, Tan.»
arquitecto insigne que fabricó u n temm - i ry«plo subterráneo en Lebadia, rn^rinn de
Beo^i».
TU
TRÜ
TÜB
díem te videbo, Cic, te v w é dentro de
puntados. Truncum pecu*, Stat., ganado
pocoa dias. (¿ua; ex te audXei, Plaut.,
«in guión, que ha perdido el toro que
lo que te he oido. — A veces «se halla
¡¡aha. Truncus sermo (habí, de loa
pájaros), Stat., lenguaje inarticulado, =z. pleonásticamente repetilo tui
te ipse his rebus ñnem praiscripsistii paI.«t Tantéala\, lifer, mUtílUS, deséciUS,
ter, Ter., tú mismo, padre mió, señalaniá
Triicii l e n t u s , »'. m . Cic. Título
laste ol término do todo esto. Tu te met
t r u n c u s . /. m. [de ipOycu = consuda uva oomedift de Planto.
ibere, Ter., tú m i a m o to admirarás ...
mir, maltratar r|. Cic. El tronco de
IriKiilo, as, are, n. [voz imit.].
tfisi quid ti
luxifíi est, Plaut,,
la planta ó del árbol; El árbol; El raPhilom. Canlar (li. <lel I
si tú no te ayudas á ti mismo. — E n el
m o cortado del tronco; El tronco del
( r u d i s , ts, f. [de trudo]. Tac. L a
rbl. se le pospone cum por anástrofe.
cuerpo del hombre no considerados los
pértiga, varapalo con cabo do hierro;
Tecurn, Cic. contigo. — Tibí so empica
brazos y piernas; Vitr. El fuste do la
Virg., Isid. Lanza cuyo hierro está en
cn
ocasiones como dativo expletivo. Alláver sin cabe/a;
. «i,- media luna.
ter ti
de patatío, Cic, ahí
(met.) Cic. Tronco, madero (oprobio del
t r u d o , M . ei, sum, V™ [do tpótu =•*.
tienes el otro que baja del monte palahombre estúpido); Cic. Tronco, raíz,
molestar, seg. Vos.]. Empujar, impeler
tino. Ecce Ubi exortus est Isocrafes,
pi-'iee leu,
nina, Virg.; echar
con fuerza, c I
Cic, ved aquí que de pronto se present r o o , as, are [de trua: V. est. pal.].
afuera, echar a, empujones, aííq
ta Isócrates.
Fest. Revolver (con cuchara).
Plaut.; brotar las plantas, echar, prot u ñ p í e . t o o p t C , abi. ant. C o m o
( r u ó , onia, m. Caecil. El ave onocróducir, pampinas :••Virg.
t o a i p s a etc. Plaut.
talo.
a. Tac., exT o a t i , ind. n. Plin. Pueblo de -la
tl'Msans. tis [de trusum de trudo].
citar á uno á tomar las armas. TBética.
Cat. El que empuja muchas veces con
tur ••
••' agina ligtlo, Virg.,violencia.
( u a t i m . adv, [tuus]. Plaut. A tu
de un tronco seco nace una raiz olea
modo, según tu costumbro.
trüsaíílís, e [de trusum de trudp].
ginosa ó aoeitosa. ín v\
t u b a . ir. f. [tubas]. Cíes., Liv. L a
L o que se mueve ó maneja con la m a tr mi uu a*. Sen., loa unos á los otros
no. — Mola trusatítis, Cat., muela de m a - trompeta; Mart., Claud. L a trompa épien los vicios.
ca; Prud. Elocuencia enfática; Claud.
no para moler.
dítur 'i" j die, Hor., IOB dias ae em(Irán ruido, hulla; Juv. Señal de una
? t r o S l t o , as, are [frec. de trudo =
pujan
los unos a los otros, Sic
riña ó pendencia; Fest, Malla de u n
empujar]. Phsedr. Empujar á golpes frevita trin/i/ur. I't i r. , así se pasa la
enrejado; Vitr. Máquina compuesta de
cuentes.
vida. Fallí
"" trudit (prov,),
varios cañones ó tubos para levantar el
t r u s u s , ", uní [par*, p. de trudo].
Ter., uu engaño da lugar á otro (i
agua. —* Ante fubuiu, Virg.. ó tinte O/bus,
Tac. Impelí lo, incitado á.
Otro mayor). =•= E q . Vi imp*
( r u t i n a , as, t. [*rp*jTflfv7)t Pers. L a
Claud., antes de dar la señal de acomepropitl .
•• mitto.
abertura por entre la cual juega el flel; ter, antes de comenzar el combate.
i 1'tienl m i , drum, m . pl. [de TmenVitr. L a m i s m a balanza; (fie,'.) Cic. -lui- Sustinere ti/'a/m, Flor., sostener el atatuui]. Liv. líos ciudadanos y habitancio, aprecio. — Populáris trutina, Cic, el
que. Tuba belli cioilis, Cic, autor ó proi* - «le las orillas del rio y ciudad de
juicio popular, Truiina pensare'eádem,
Tl'IlClltlIlUS. ". "m |'le Trtn:it!uia\. Hor., pesar con el mismo peso, hacer el movedor de la guerra civil. Tuba nimbórum, Claud., el estampido del trueno.
rijo I.. perteneciente á la ciudad y rio
mismo juicio.
Tuba rixte, Juv., la señal de una riña.
de Tronío en la Marca de Anoona.
trütínátor, eris, ta. [do trutínor).
T r n < - ] | | tilll. i, n. Sil. El Tr««i t,
tobarías, ti, m. [de tuba). Dig. El
Cass., Isid. El que pesa ó examina, aprerio de la Marca de A n c o n a ; Ciudad soque hace ó vendo las trompetas.
ciador,
juez,
crítico.
bre él del mismo nombre.
(líber, eris, n. [quasi tumber de tutrütínatiis, a, um, Sid.. part. p. de
t r u l l a , ce. f. [dim. de trua). Varr.
rneo). Plin. Hinchazón ó tumor; La cortrotino, as, are. Hier., y
Cuchara ó espumadera, ó concha con
cova; La criadilla de tierra; Plin. El
m a n g o ; Pall. L a Uaná del albañil; Liv.
triítíoor, aris, ári, dep. [de trutínudo do las ramas de los árboles; (fig.)
Puchero; Cic, Mart. Garrafa, porrón;
na). Pers. Pesar, examinar.
Hor. Imperfección grave, vicio. I
Cic. L a barriga de una vasija; Juv, El
Trotulensis p o r t a s , m. Tac
térra;, Petr., zoquete, necio. V. 1*1111orinal. Trulla campano, Hor., botijo
Puerto de la Bretaña.
d*' barto.
g u s . V. el sig.
Trotllllgi,
órum,
pl.m.
Treb.
Pueblo
I r n 114-uiii. í, n. Varr. y t r u l l c u s .
tuber, eris, m., f. Plin. El acerolo.
i, m . Ido trulla]. Plin. L a aljofaina ó escita ó sármata.
árbol, y la fruta do él, acerola. V. el
t-Tux^trucis [probablem., dice Freund,
palancana.
ant.
t r u l l i o , onis, m . Plin. C o m o el an- de TpO^ — vino áspero, duro; de donde
t ü b e r á s c e n s , tis [de lubet 1°J.
terior.
en el fig.]. Cic Terrible, atroz, fiero
Itin. Alex. Prominente.
trilllissatlO, ónis. {. [do trullisso].
de aspecto; Cruel, feroz, bárbaro ; Áspetiiberátus, a, um{de tuber Va], Feat.
Vitr. L a acción de dar de yeso ó de
ro, severo, enemigo de los deleites.
llana á las paredes.
Lleno de tumores ó hinchazones.
— Trux puer. Sen. tr., el tremendo joven
t r u l l i s s o . as, ár? [de trulla. V.
tiTbereíílain, i, n. [dim. de tuber
(Aquiles). Truces puélla?, id., las forest. pal.]. Vitr. Dar de yeso con llana
1°.]. Cels. Tumor pequeño ; Lobanillo
midables, las belicosas jóvenes (las Amaá las paredes el alhamí. = E q . Trulla
ó chichón.
zonas). Trux aper, Ov., elfierojabalí.
tum indüco.
¡ t u b e r o , as, are, n. [de tuber Io].
«tiul I i u m . ii, n. Cat. C o m o t r o l Calenum audére trucem, Sil., á Caleño,
Gloss. Hincharse. Tuberías, Apul.,
la.
audaz en sus empresas. Truces ocüli,
prominente, bombeado.
t r u n c a tío, ónis, f. [do trunco].
Cic, ojos terribles, amenazadores, Trux
Theod. Amputación.
T u b e r o , ónis, m. Cic Tuberon, sopelügus, Hor., mar borrascoso. Truces
t r u n c a t a S , a, um [do trunco). T a c
brenombre romano.
iierbce tactu, Plin., yerbas ásperas al
Trun cade, mutilado, a m p u t a d o . — Trunt ü b e r o s u s , a, um [de tuber Io].
tacto (armadas de espinas). Truces anícata frons, Sil., frento que ha perdido
Varr. Lleno de tumores, de corcovasmi, Ov.. ánimos feroces. — Se citan por
u n ojo.
T u b e r u m fiumen, n. Plin. Bio
t r u n c o , as, aci, dtum, tire. a . [de íthemn. Palaem. el comp. Iructor y el
de la Gedrosia.
truncas atronco]. Truncar, mutilar por
sup. trucissimus, pero sin autoridad que
t ü b í c e n , tnis, m . [tuba, cano). Lív.
la punta, por ol cabo ó extremo, a m p u los compruebe. = Eq. Vultu scevítíamE l que toca la trompeta; Tert. Sacertar, cortar, partem corporis, Just., ca- praférens, aspéctu terribtlis, torvus, truput, Luc. — Truncare frontem. Sil., culéntus; sozcus, ferox, ferus, immitis, dote que oficia en la ceremonia de la
bendición de laa trompetas.
mutilar la frente (privarla de u n ojo).
ayrestis, durus, asper.
tííbíeínator, óris, m . [tuba,.cano].
Munidas rCdit triincátus et armis, Claud.. t r y b l í u u i , ii, n. [TpópXiovJ. Plaut.
Glosa. U n trompeta.
vuelvo privado de sus manos y de sus
El plato.
tobícilio, as, are [de tuba y cano].
armas. Truncare ao-rras (met. y poét.),
t r y c h n o s , íí, n. [Tpó-rvo?}. V .
Tocar la trompeta. Glos. Cyr.
Claud., detener las aguas.
Truncare
sírycluios.
t ubi11 us t r i u m , ii, n. 6 t ü b í cercos, V. Flac, matar los ciervos. Trunt r y g a , at. i. [de TO*J£], y
J u s t r í a , Brean, pl. [tuita,lastras»), Ov.
care faciera suam, Front., desfigurar su
t r y g e t u s , i, m . [Tp-jyTjTÓí]. Fest.
Fiesta de los romanos en que ae echarostro. = E-q, Truncum reddo, obtrünco, Vino nuevo, mosto.
amputo, mutilo, seindo*
t r y g í n o n , t, n. [-pÚYtvov]. Plin. ba agua lustral a las trompetas.
t r u i i c u l o s , /'. m. [dim. de truncus). Especie de tinta hecha de los granos
T u b l i n a t e s , IOB, pl. m. Inscr.
Cels. Las extremidades de los mienibro-j
Habitautes de Tubliuo, ciudad do la
de la uva.
de los animales, c o m o patas, alones etc.,
t r y g ó d e s , is, n. [TP-JYÜSSO' Cela.
Ketia.
pepitoria. Truncüli suum, Cels., pies do
Especie de colirio.
i ( ü b o e a n t T a s , !7, m. Inscr. Copuerco.
í r y g o o , onis, m
[xp'j-fáiv]. Aua,
m o tobíeen.
t r u n c u s , a, um [de truncus, i). Liv. Pastinaca, pez marino; Plin. U n a espetiíbracns ó
Truncado, mutilado, cortado; Virg. Corcie de tórtola,
tado, recortado; Prop. Corto, pequeño;
t u * tui, tibi, te, pron. pers. [JO, dor. tiibi'iicus. i, m . Isid. Especie de
(flg.) Cois.. Stat. Incompleto, imperfecto, tú]. Ció. Tú, do tf, á. ó para tí, te, á
borceguí ó calzado alto de cuero, aaí
defectuoso. — Truncus vultus, Stat., cabe- ti. — Ego tu sum, tu es ego: uní aními
llamado, dice S. Isid., quod tibias bracea separada del cuerpo. Trunca témpora,
casque
íegant.
sumus, Plant., yo aoy tí, y tú eres y o :
Ov.. cabeza a la cual se han arrancado loa
tübülátío,
ónis, f. [de tubulus],
no tenemoa m á s que una alma. Quocuernos. Truncum corpus, Sen.tr., cnerpo
níam tui videía/i est copia, Plaut., pues- Apul. L a disposición do una coaa eu
rl» oios. Trv*nca teln, Virg,, dardos dea- to que te puedo ver. Tibi aras, tibí forma de canal ó tubo.
oecas, tibi seris, Plin., para tí aras, pa- t d b ü l á t u s , a, am [de tubulus]. Plin.
Cavado, formado en figura de canal 6
ra tí deshaces los terrones, para ti siembras (es dftoir p u » tí trabajas). Prope- | tubo; Plin. j. Lleno de tubos.
para trmer el aspecto máa feroz.
eulen-t
Bq. Í •
'
•
•
•
•
Tra-
952
TUE
TUM
TUM
tubulus. 7, ni. [dim. de tubits]. Vitr.
Curt., m a n d ó Alejandro que estos á
Esse id tum eUgans, tum fortissimum,
ningún otro defendiesen sino á él.
Quint., que esto n o eolo es elegante
Canal, cañón ó tubo pequeño.
Tueri símulácruui prístina; digriitátis,sino de grandísimo efecto. Tum adSunt,
T u b ü u s e . árum, pl. f. Aug. CiuCic., conservar u n simulacro, una apatum recédunt, tum antecPdunt, tum SUbdad de la Mauritania Cesariana.
xequüntur (habí, de ciertas estrellas),
T u b ü n e n s í s , e, adj. Not. Imp. De riencia do su antigua dignidad. sXdem,
Castoris habüit tuéndam, Cic., se enC i c , unas veces aparecen, otras ee reTubunas. V. el ant.
cargó de mantener ó conservar en buen
tiran , ona van delante, ora detrás.
T u b ü r b i s , is, f., Plin., y
estado el templo de Castor. Tueri sex
Cuando le precede quum en ptimer terT o b ü r b o , onis, f. Peut. Xombre legiones (re. sua), C i c , mantener á su mino, hay gradación en la idea. Quun,
costa seis legiones. Tueri aomum a Jusemper, ium in üs ips/'s rebus, Cic, cn
de dos ciudades de África en la Zeugiribus, Phaedr., defender su casa de latodo tiempo, pero principalmente en
tana.
drones. Tueri impedimenta, Hist. B .
aquellas mismas circunstancias. — por
t tu barcina b u n d u s . a, um [de
último al adverbio tum se le junta unítuburcínbr]. Quint. Comilón, glotón. G., proteger los bagajes. Tueri aliquem
decreto, Ulp., favorecer á alguno con
chas veces por pleonasmo el genitivo
T tiiburoinatus. a, um, part. p. de una ley ó decreto del pretor. Tueri se
tentporis, 6 se halla reforzado por laa
tiiborcinor, áris, ári, dep. [etim. ac suos ex agro , Liv., vivir con su fapalabras demum, denique, máxime, vera.
inc]. Plaut. Engullir, devorar, comer
milia de los productos del campo. A
y á veces por deinde, posten. Tum temcon prisa, con_ansia.
quibus tuendus erat dereltctus, Cic,
jiarís , C í e , entonces, en aquella sazón,
abandonado por los mismos que debían
en aquel tiempo, en aquella época. Tum
Tuburniceiise o p p i d u m , n.
Plin. Ciudad de la Numidia.
tiibus, í, m . [etim. inc: los m á s lo
derivan de turneo). Plin. Tubo, canal
ó cañón ; Varr., Fest. L a trompeta. Tubi Hscerum, Mart., las tripas.
T u b a s a p t a s , i, í. Plin. Ciudad de
la Mauritania Cesariana.
T u e c a , ce, m . Hor. Plocio Tueca,
amigo de Virgilio, que publicó la Eneida con Vario; Antón. Ciudad de África
en la Zeugitana; Plin. Puerto de la
Mauritania Cesariana.
t o e e é t u i a y t o c é t u u i , i, u. [voz
gálica], Pers., Apul. Carne de buey ó
cerdo conservada en manteca.
T u C C Í , ind. n. Plin. Ciudad de la
Bética, la m i s m a que A u g u s t a C-»e-
mclla.
T u c c i t a i l i , brum, pl. m . Inscr.
Habitantes de Tucci.
T u c c i t a a a s , a, um.
Iuscr. D e
Tucci.
T Ü d e r , eris, n. Plin. Todi, colonia
y ciudad de la Umbría.
T ü d e r o i s vi tis, is, f. Plin. L a cepa de tierra de Todi.
T ü d e r s , tis. Sil. D e la ciudad de
Todi.
T Ü d e r t T n l , órum, m . pl. Inscr.
Habitantes de Todi.
tildes, ía y itis, m . [tundo]. Fest. El
martillo.
t ü d í a t o r e s [do tundo], Glos. lat.
gr. Obreros ó trabajadores en metal.
( u d i< 11 la , a;, f. [dim. de l
Col. L a viga ó prensa para exprimir la
aceituna; E l cucharon para revolver la
olla.
t ü d í e ü l o , as. are [do tudicula],
Varr. Mover, menear, revolver.
ttiídítaiis, «fía [part. pres. de tudito). Lucr. El que trabaja con agitación cn alguna cosa, maceando, machacando en ella.
defenderle. Tueri ab intíammationtbus
reí máxime, Quint., entonces como nunca
plagas, Plin., prevenir la inflamación
ó m á s que nunca. Tum denique, tum
de las heridas. = Eq. Aspicto, intueor, demum,
Liv., entonces finalmente, entonces por fin . . . Tum autem hoc titnet,
video ; tutor, deféndo, custodio, tego, protego, servo, conservo, asserco.
ne deseras se , Ter. , y además de eso
t u f a , ce, f. Veg. Garzota, penacho.
teme que la desampares.
í i i g ü r i o I u m , i, n. Apul. V. tur
t t u m b a , te, f. [TÚp.¡-ía]. Pruo. T u m guriuociíloia.
ba, sepulcro.
t o g ü r i u i n , ll, n. [de tego). Virg.
t u m e f a c t o , is, feci, factum, ere, «a.
Choza, cabana; casilla rústica.
[de turneo = hinchar y fació = hacer].
t u g u r i u n o ü l n i n , -'. ... [dím. de
Hinchar, inflar, llenar de aire, humum
tugurium). Hier. Pequeña choza ó tu(oís eentórum) , Ov. Dícese tamb. en el
gurio.
fig. — Lu2iitía tumefactas inání, Prop.,
linsuiei. Apul. C o m o tois ipsis.
lleno de vana alegría. Vano tumefactas
tuitío, O'i/.v, f. [de tueor). Cic Denomine, Mart., enorgullecido con un
fensa, custodia, conservación; Ulp. Provano nombre. = Eq. Tumídum fació.
tección, apoyo.
t u m e f a c t a s , ", um [partic. p. de
tui t o r . oris, m . [do tueor). Fest.
tumefacto: V. est pal.]. Mart. Hinchado,
Conservador; Paul. Jet. Defensor, proinflado, vano, orgulloso.
tector.
tu m e n s , tis [part. pres. de turneo).
(indis, v. tueor.
V. turneo.
(uli. Pret. del inusitado t o l o que
I i i m e n t i a , a; f. [de turneo]. C. Aur.
sirve á f e r o .
Hinchazón ímed.).
T o l l i a n e [de Tulliánus], adv. Diom.
( u i n e o , es, üi, ere, n. [de &J*JLOC =
A l m o d o de Cicerón.
ira, seg. Nuunes.: laa más vec. poét. ó
T u l linuiim. /, n. [de Túllius]. Salí. de la pros. post. á Aug.J. Hincharse,
Calabozo así llamado en la cárcel de
inflarse, estar hinchado, Corpus omne
R o m a (construido por Servio Tulio).
veneno, Ov., lumína iletu, Tibull., SdCCi
T u l l í a n o s , a, um
[do Tullías).
ntulto hor deo , Pha*dr.; reventar de cóFronto. D e Cicerón; Macr. L o pertenelera, estar lleno de indignación, revenciente á alguno de los Tulios romanos. —
tar de orgullo, alíquis, Liv., successu
TulUánus Seipio, Macr. . Escipion, á
rerum*, Just.; fermentar, bella, Ov. {Díquien introduce M . Tulio hablando en
cese tamb. de la hinchazón del estilo.)
el sueño de Escipion. Tulliánum caput,
— Tumens ruolliter clicus, Claud., colina
Cic, el capital do Tulio.
que se eleva en suave pendiente. TuT u 11 ¡o l a . >f , f. [dim. de Tullía], viet unda a vento, Ov., el viento hincha,
Cic. Tulia. hija do Cicerón.
levanta las olas. Tumens tellus vértice
T u l l i o s , íi, m . Cic. Tulio. nombre
immenso, Sen. tr.. país cuyas montanas
r o m a u o ; Fest. T u b o (?); E n n . Fest.
se pierden en las nubes. LaudU amors
Caño (de agua ó de cualquier líquido),
turnes, Hor., el amor á La gloria te llecascada.
na por completo. Quantum Gallíen tut t o l o , is,íre, ant. C o m o f e r o . Prisc rnen nt , Tac., porque la revolución está
t o m , adv. Cic A d e m á s , después;
fermentando en las UJalias.
Tumens
Entonces; C i c , Quint. Entonces, en
inání superbía, Phaidr., lleno de necio
orgullo. Tument negotia, Cic, el'porT o d i t a n o s , i, m. Enn., Cic, Liv. ese caso, en tal circunstancia; Cic, Ov.
Entonces, en aquel tiempo, eu aquella
venir amenaza, las cosas se presentan
Sobrenombre de diferentes personajes.
época. — Su oficio es vario según laa
mal.
Tumerttes anni (virgtnis), Suit..
todito, as, are (solo us. en el par- circunstancias. Unas veces sirve para
doncella casadera (que se halla eu edad
tic, de prea.). V. tullí tan-».
designar la coincidencia de dos movisazonada, en desarrollo). = Eq. TuT o d r í , orum, m. pl. Tac, Los Tumientos ó acciones, iiedüctis in curíam mésco, turyésco, turgeo, intumesco, injlor,
dros, pueblo Germano.
legális, tum cónsul inquit, Liv., cuando extubero, protubero.
se hizo entrar de nuevo en el senado á
toens. tis [part. pres. de tueor). Virg.
t ü u i e s C O , isn ere. ui, n. [inc. de
tu,,,, o — hincharse]. Tac. Hincharse;
El que eatá á la mira; El que defiende, los embajadores ó enviados dijo el cónsul
...
—
Otras
se
refiere
á
u
n
tiempo
(fig-)
Quint. Ensoberbecerse . engreírse;
guarda ó protege.
determinado ó pasado. Tum, quum res
Ov. Irritarse, encolerizarse: Vir^*., Vell.
f t o e o , es, ere [etim. inc]. Leg.
habebas . . . Cic, cuando tú eras" rico . .. Fermentar, prepararse (h. de la guerra).
XII. Tab. Estar á la mira, defender,
Otras indica una acción que ocurre
— Túrneseunt freía centis, Ov., ol mar se
proteger; En pas. Varr., Tac,Caj.— Cen- poco después de otra. In ripa inambur
hincha, se alborota con los vientos.
sores vectigalia tuento, Cic, que los cen- lántes, tutu autem resilientes, C i c , pa- Tumescít tabe nivis, L u c , se encrespa
sores velen por los impuestos. Ossa
seándose por la ribera y sentándose
el rio con la nieve que «e deshace. Tumea tueátis , Inacr., que protejáis , que después. — Otras sirve para indicar el
mescere rabie, Claud., ponerse furioso.
defendáis mis cenizas. Voluntas testa- orden, la sucesión, ó para enumerar
Tumescentía vulnera. T a c , heridas entóris tuebitur (pas.), Papin., la voluntad una serie de cosas , y suele hallarse en
venenadas. = Eq. v. t u r n e o *
del testador será respetada, se cumplirá.
correlación con primum , deinde , post u m e t , sin uso {tu, met), ( u i m e t ,
t u e o r , eris, tuüus (y tutus sum,
tremo. Primum doce ut esse déos ; deinde, tibiuiet, t e m e t . Fronto. Teutet ¡pSalí.), eri, dep. [etim. inc]. Mirar, ver
quides sint; tutu mu ut/,/ /n ab i'f- adi/áni- surn Hier., tú miamo.
y
(habí, de los navegantes), nil aliad nisi strárí; postremo, consumere eos rebus hu** t ü m e x , ícis, f. Vet. Gloss. C o m u
aquam et cozlum, Lucr. ; velar por, m a n - moms, Cic, enseñau lo primero la exisvibex.
tencia de los dioses; después cuál sea
tener , proteger, defender. conservar,
t ú m i d a , ce, f. [contrac, por ton i
su naturaleza; luego, que gobiernan el
soctetáte/n cenjunctiónis humana?, cóncoreüfa, dim. de tomix]. Apul Cuordecilla,
díarn, dignitátem, Cic, portus, oram ma~ m u n d o ; y finalmente, que cuidan de
soguilla.
ritimnrri, oppidum unius legionis pne- las cosa3 humanas (que hay providencia).
tniiiídé [de túmidas}, adv. Con hin— M u y frecuentemente se halla repesidío, Cees. — Nequeurtt expteri •
chazón;
Plaut. Soberbia, orguliuii^tido c o m o conjunción correlativa tum.,.
tuendo vultum, Virg., no pueden saium . . . ó quam , . . tum . . ., y signi- mento.
ciarse, no se cansan de contemplar
tiiUliilIf.'l", atis, f. [do túmidas],
fica: ya ... y a ; ora .. . ora; pur una
aquellas facciones, Tuens transversa,
Firm. Hincharon, tumor.
parte . . . por otra; no solo . . . siao
Virg., mirando de través. Leo acerba
t t ú m i d o , as, are [de fafftffvi}.
también, et". Tum Grajee, twn Jaime.
tuens, Virg.. el león de mirada te.
C-I'-K«. <¿r. lat. Hinobw*. in+Ur.
Torca tuenttbus iiircis, Virg., mirando CÍO. , U o t n «p»i tjrwgoj (V}«jpo **n Ufct'11,
de reojo loa cabritos.
iwi'a, C i c , cumplir P U
*>0t Alf'*'áM'i*V
Tueri munus
dtber. Jusstt
***>VÁÍ***.n
p*r.w,*>*
t*
'»'-*>•',
TÜIi
TUN
TUR
953
t t ü m í d o s o s . n. uat [de túmidas], flg.). — Tunde re spicaS fuétiburt. Col., deshac turbatíone rerum, Liv., en medio de
i spigas apaleándolas, [aftas
estas revueltas. Turbatio Colorid, GeU.,
A m m . Como t ú m i d o s .
/• unda, Cat., la costa está batida
mudanza de color.
(uiiiiilulns . a, um [dim. de
por laa olas. Gens tundítur Euro, Virg.,
t u r b a t o r , óris-, m . [de turbo, as).
</'/»!, Apul. Algo hinchado.
i. > bio " país está batido por el
Liv, Perturbador.
tu iu ill us. a. um [de fumen: muy soph. del >B*010, I •' •• •
• m >n- t u r b a t r i x , icis, f. [de turbator).
clás.]. Hier., hinchado • flor. Airado;
•-' (prov.>, C i c , martillar siempre Stat. Perturbadora.
Soberbio, orgulloso; Hinchado, pomen «I mismo yunque (volver siempre á
t u r b a t u s , a, um [part. p. de furto].
poso, oampanudo (hablando del • tilo). —
lo mismo, hacer siempre una misma
Liv. Perturbado, alborotado; (fig.)
Tumidi rñontea, Ov., m o n tea eli
cosa .
r en u n m i s m o trabajo.
Roto, destruido; Plin.. C i c , SaU. Agir,,,ui,!/ spiritus, 9eu. tr., pensamientos
adere f Plaut., vas totado, turbado; Caes., Cic. Airado, irrialtivos. /',,,,,,,/, ii rm
Hoi . i'l.'iti• * >mperme los oidos?
Tandai
tado.
cas altaneras. Tumídus V.
Hor., el
naiali-iu esve tuum, Prop., que machaque, t u r b é d o y t ú r b i d o , inis, f. [de
Nilo salido do madre, tiiinid i'or, C*ÍT.
que repita hasta la saciedad que es tu
turhiflus). Venant. Estado de u n licor
- í s M i m i s . Sen,
Eq. Tumefáotus, in- cumpleaños. =
Eq. RepetUis ictibus cuando se pone turbio.
jlafus, turgens, tttrgescens, túrgidas.
túrbela- 1 y t u r b e l l i p s Urum, i. pl.
l u n e s , étis, t. Liv. Túnez de Bert u m o r • or/.v, m . [de turneo)* Cic
[dim. de turba). Plaut. Confusión, perbi ria, ciudad mediterránea do África.
T u m o r . hinchazón, apostema; Motín,
turbación, desorden ; E n sing. Asonuda,
T u o g r i . orum, ra» pl. Plin. Tongres,
alboroto; Pasión, perturbación del anisedición.
ciudad de la Galia bélgica.
m o ; Cólera, ira; Soberbia, arrogancia,
t u r b e n , ínis, n. Tib. ap. Char., Prisc.
tlíaica, ai, f. [etim. inc.]. Cic, L a
altanería; Quint. Hinchazón del estilo.
C
o m o t u r b o (inis).
t t ü m ú l a i i i e n , tnis, n. [de tumülus], camisa ó ropa interior, pegada al cuerpo;
f
t u r b l d a t l i S , a, um [part. p. de
(met.) isid. Membrana, piel; Ennod. EL
Inscr. Sepulcro, sepultura.
túrbido]. Capel. V. t ú r b i d o s .
casco del huevo; Virg., Plin. Túnica,
t ü m i í l a t u s , a, um, Ov., part. p. de
t o r b l d é [de túrbidas], adv. Cic.
pericarpo,cascabillo (botan.); Cat., Mart.
t ú m u l o , as, avi, átum . are, a. [de
Confusa, perturbadamente.
la,iiiilus = sepulcro]. Ov. Enterrar, se- Cucurucho (de papel). — Túnica Jovis,
t t u r b i ' d o , as, áci, dtum, are, n.
.Juv., túnica bordada de palmas c o m o
pultar,
[de túrbidas = turbio : post. á la ép.
la de la estatua de Júpiter. Túnica Uto
fu tu II l ó s u s , a . um [de tumülus).
lésta, Juv., la túnica azufrada (se les clús.]. Sol. Enturbiar, emporcar el
Salí. I,Uno de cerros ó collados.
agua; (fig») Capel. Turbar, alterar.
ponía á ciertos criminales y luego lo
t tüiuülti. Gen. ant di I n m u l < II r b iilul u s , a, um [tlim. de turbíTúnica propior palito
daban fuego).
t u s . Plaut., Ter.
dus). Prud. Algo turbado, perturbado.
Plaut. (prov.), la túnica nos toca
tumultúa ríe y tumultuario [de mest,
tlirbiduill,
n. [de túrbidas tomado
á s de cerca que la capa.
tumultuar tus], adv. J. Val. Tumultuaríaadv.]. Hor. Con turbación (fig.).
tiinícátos, a, um [de túnico], Cic
inm te, eon prisa y aípor< >to
t ú r b i d a s , a, um [de turba]. Cic.
El que está en camisa, sin mas ropa
tuuiuKiiai'ius.
[de tumultué],
que la camisa. — Tunicátu» popülus, llor., Turbio, enturbiado; Confuso, tumultuoLiv. Tumultuario , hecho , formado de
so;
Perturbado, movido de alguna
el pueblo ignorante. Tunicáta quies,
prisa; Repentino, no premeditado.
sion ; Sedicioso, turbulento. — Tur idu
.\l:ni., la quietud del c a m p o , donde se
+ tiimultuutiin [de tum MI un), adv.
tempestas , Lucr., deshecha tempestad.
ponen las "gentes en camisa, sin ropa
Sid. Tumultuaria, apresuradamente.
Túrbida coma, Ov. , cabellera en desorde cumplimiento. Tunicátumempe, Pers-,
tumultuado,
.1 [de tumultuar],
den.
Túrbida tempestas telórum , Virg.,
la cebolla cubierta de telas.
Liv. Tumulto , sublevación ; Isid. Leva
nube
de dardos que oscurece el cielo
túlllCO, as, sin pret., átum, are [de
do gente hecha con precipitación.
Turbídi torrentes, Quint., torrentes tur(unten = la túnica]. Varr. Cubrir, vestir
toiiioltiiator, oris, xa, [de tumulbios, revueltos. Turbídi animo rum mode lina túnica.
tuor], Gloss. gr. lat. Intrigante, amtus
, Cic., movimientos desordenados
(,nii< O l a . a?, f. [dim. de túnica).
bicioso.
del alma. Túrbida Cipttas, T a c , ciudad
Varr. Camisilla ; Membrana, piel sutil,
Y t u m u l t u ó , as, are, n., Plin., y
agitada, en revolución. Túrbida, pueUi,
telilla que cubre alguna cosa.
(liiuultuor, áris, ari, dep. [di
Ov., joven consternada. Turbídi casas.
tuasiis, a, um [part. p. de tundo].
multas fes tumulto]. Cic. Subleí a je
T a c , acontecimientos funestos, *'
Virg. Tundido, golpeado; Majado, m a mover tumulto ó sedición; Alborotar,
cías, PectSra ipsa turbidiora mart, Ov.,
chacado.
corazón más agitado que el mar. Turhacer m u c h o ruido; (fig.) Quint. Ir á
t u o p t C , abi. [de tu con la adic.
dundo diere la gana (h. de un disbidissimus quisque, T a c , los máa revolpleon. pte], Plaut. D e ti propio.
curso). = Eq. TumÜltUS Cica, turbas fatosos
6 turbulentos. = Eq. Turbatus,
t u o r , eris (inusitado), /, dep. Lucr.,
cía, inquietas sum.
impuras,
sordídus; turbarum pl
Cat., Stat. Mirar, ver. V. c o n t ü u r ,
t u m u l t u ó s e [de tumulfuósus], adv. ¡ n t ü o r y t u e o r .
tonfüsus, tumultuosas • tumens, proccllijsus,
irátus,
terribílis ; agit átus, perturba
Liv. Tumultuariamente; Con desorden,
f t u o r , óris, m. [de tuor, eris). Apul.
con ruido ; Cic D e improviso, touillltus, commo tus.
El sentido de la vista.
t u o s i u s , Cses.
t u r b i n a d o , ónis, f. [de turbina
t u r a l i s , e [de tus). Sen. El sitio
t u m u l t u o s a s , a, um [de (umultus).
tus]- Plín. Cualquiera figura cónica.
en que se pone el incienso.
Cic. Tumultuoso, alborotado, lleno de
t
u r b i a á t a s , a. um [de turbo, inis]
t u r a r í a s , a, um [de tus], Sol. L o
confusión y desorden; Liv. Sedicioso,
que pertenece al incienso. — l'icus tura- Plin., Inscr. D e forma ó figura cónica
turbulento; (hg.) Suet. Q u e inquieta,
t u r b i n a d o ! ' , Plin.
rías , Cic., barrio de K o m a donde se
t u r b í n é u s , a, um [de turbo, ínis).
que alarma. •— Tumultuó aum mare, Hor.,
vendían los perfumes ; Droguería. Tibia?
m a r tempestuoso.
tumiiltuosíor,
Ov.
Impetuoso, rápido.
turaría;, Solin., las flautas que tocaban
Quint.
t u r b i n a , as, are [de turbo, ínis).
mientras se quemaba el incienso en los
tuillilltas, üs, m. [de turneo). Cic.
O n o m . lat. gr. Hacer girar ó dar vueltas
sacrificios.
Tumulto , alboroto ; Estrépito , confut u r a r l o s , ti, m. [de tus]. Pirra. El al rededor.
sión; Hor. Tempestad, borrasca; Alart u r b í S C O S , i, m . [de turba por au
que comercia y trata en incienso.
m a , rumor do guerra; Hor. Pasión, permultitud de vastagos]. Arbusto descot u r b a , os, f. [TÚpfí-n]. Cic. Turba,
turbación del ánimo; Curt., Flor. Dernocido.
tropel de gentes; Alboroto, riña; Mulrota ; Quiut. Cúmulo, montón, desort u r b o , as, áci, átum, are, a. y n. [de
titud de cosas. — Si in turbam eari
den, confusión ; Stat. Afluencia de trente,
turba: V . est. pal.]. Turbar, alborotar.
Nep. . si se hubiese divulgado. Turba
geutio, rmütitud; Stat. Agitación {del
desordenar,
excitar desorden y confuculnerum, Plin., multitud de heridas.
cuerpo), movimientos; Hor. Esfuerzos
Turba inter ros ctepérat, Ter., se habia sión, descomponer, mare, aquor, Lucr.,
vanos, pena inútil.
acíem peditum, Liv.; quitar su claridad
aunado una quimera entre ellos- Máxit ú m u l o s , i, ra. [de turneo]. Caes.,
mas in istias castris ejfecissp didtur y trasparencia (habí, de los líquidos),
Cic, Ov. Montecillo, cerro, colina; Virg.
enturbiar, vadum, Phasdr., aquam UmJst\
turbas, Cic., dicen que promovió en su
Túmulo, sepulcro; Suet. Ceuotafio, seHor. (dícese también en elfig.).— Turcampo los m á s graves desórdenes. Non
pulcro vacío.
vides quam turbam concites? Att. ap. bata capillos, Ov., llevando los cabellos
tan*. Apócope de t u n e . Eres tú
en desorden. Turbare ceram, Ov., borNon., no ves quó desórdenes ocasionas?
(quien) ..,? ¿ea que tú ...? Tum* mare
Turba omnis Circi, Quint., toda la mul- rar, rayar la cera (un escrito, porque
trausilías'i Pers. ¿tú, tú has de pa- titud del Circo. Turba discipulórum,
los antiguos escribían en tablillas enaar el m a r ?
ceradas). Turbare aquas lacrímis, Ov.,
Quint., una multitud de escolares. Turt u a e , adv, [apócope de tuja c e ] .
enturbiar las aguas con P U S lágrimaa
ba jaculürum, Ov., una nube de dardos.
Cic. Entonces,— Tune temporis , Just.,
Ne quid Ule turbet, vtde, Cic, cuida dv.
Turba argumenthrum , Quint., multitud
entonces, á este, ó eu aquel tiempo.
que aquel no cometa alguna necedac"
de argumentos.
(¿uum repente turbare Fortuna catpü
V. tam.
t u r b a n i e a t u u i , i, n. [de turbo).
T a c , cuando de repente comenzó á tui
T a c Alboroto, tumulto; (fig.) Tac. L o
t u n d o , íí, tutúdi (y tunsi, Char.),
bar este reposo la Fortuna. Turbacit
que turba, conmuevo ó agita.
tunsitm , y tusum , dere [etim. inc ; sin
aründo Corábam, Stat., Corebo ca ó
t u r b a n ( e r [de turbo], adv. Arn.
embargo, no parece inverosímil que
herido de uua flecha. Turbare men
Turbadamente.
proceda de tun, sonido imitativo del
Plin-, turbar la razón, volverle á uno
t t u r b a s s o . A r e por t u r b a v e golpe y do — dar, ó que tundo mismo
loco. Corpóra qua; in solis radüe turr o . Cic.
sea sin descomposición voz imitativoJ.
bare videntur, Lucr., los cuerpos que
t ú r b a t e [de turbatus], adv. Caae.
Tundir,'golpear, dar m u c h o s y repetí, is
parece se m u e v e n en los rayos solara -.
C o n perturbación, desorden ó albogolpos, herir, pectora manu, palmis, Ov.,
Turbar» clamare. T a c , ser interrumpí
terram pede. tíor., oorpua crebro ictu, roto.
w
do por la gritería. Turbdniur tes
t u r b a t i o , ónis, f. [de turbo, as],
Lu«or.; machacar, n W e r , pulverizar, <•• I>iv. Corifuíi-rn. dc-KVrrlttu, <*lbo*"*-to. - /**> patr dnis, Quin-*., los defensores (¡«ascon
yií-'-f im fía, Plin. (dices* tamb. «o *l
CÍ«°T*****'n 4 1c% Unitivo», Tu- *&** f'sL,
•
954
TUR
TUR
TUR
t u r m a lis, e [de turma]. Claud. De
soldadog, cuenta entre ellos á los p.lin-I
guerra, guerrero ; aust. Liv. El que es
ceos . placentinos, turdetános (cebadores
ó engordadores de tordos), ñceduleuscs ; de la misma compañía 6 escuadrón do
caballería. — Tur,nolis stattíu, Cic, esdonde evidentemente se chancea con el
doble sentido de turdétáni, trayendo tatua ecuestre, colocada entro un tropel
esta palabra de turdus (tordo), así co- de ellas. Turmdlis sanguis, Stat., descendiente del orden ecuestre.
m o con las demás de la ^órie, derivántliruiáritlS, a, um [de turma). Cod.
dolas respectivamente de pañis (pan),
placenta (torta) y jicedüla (un pajaritoTheod. El quo recluta gente para la caballería. _
mayor que el gorrión).
tlirmatim [de turma], adv. Liv.
Tiirdetánía, a?, f. Liv. Turdetania,
Por compañías do .'il' hombres, por esregión de la España ulterior en A n cuadrones de caballería; Liv, Por bandalucía._
das; Lucr. Por batallones.
turdíllus, i, m. Sen. V. t u r d e TuruientTni, órum, pl. m. Plin.
licos.
Pueblo de la Pulla.
f T u r d ü l í , orum, m. pl. Varr. TurT o r u i O g i d í , órum, m. pl. Plin.
duloa. pueblos de España quo algunos
Pueblo de la Tarraconense.
confunden con los turdetanos.
T u r n u s . i, m. Liv. Turno, jefe de
Tordillas,«, Um [de Turdulf], L u c
los Kútulos, vencido y muerto por
Lo perteneciente á los turdulos, pueblos
Eneas; Liv. Turno Herdonio de Aride España.
cia , muerto por Tarquinio el Soberbio;
t u r d u s , í, m. Hor. El tordo,
Mart. Turno, poeta satírico.
ave; Quint. U n pea del mismo nomt u r o , as._ Primit. inusitado de obbre.
t ü r e u s ó thürciis, a, um [de tus]* turo, roturo. Tapar.
T u r u b r i c a , m, f. Plin. Ciudad de
Col. Del incienso, lo que toca al inla Bética,
cienso.
t u r g e n s , lis [part. pres. do turgeo). Turoeoliini, i, n. Plin. Ciudad de
Umbría.
Plin. Turgente, lo que se hincha ó
T u r o n cusís. V. Turoinotrs.
inflama.
t u r g e o , es, ert*, n. Virg. Estar hin- T u r o n e s , um, ni. pl. Cff>a. Tours.
chado, inflado ó inflamado. — J.'.- ciudad de iu (¡alia lugduueuse.
T u r o n e s , um, m. pl. Csea., Los haalicui, Pla*ut., estar airado contra algubitantes de Tours ; Pueblos de Turena.
no. Proféssus grandía turget, Hor., el
que se propone escribir coBas grandes,
provincia de Francia.
ae hincha (hablando del eatilo). TurTüroníeeiisis, e, Eort., y
itu, Prop., los ojos esTurotiíeas, a, uut [da Turones].
tán hinchados de llorar. Turgent gsmmte,
Sulp. Sev. Lo perteneciente á Tours ó
Virg., ae hinchan las y e m a ^ d e las planá sus pueblos en la Galia lu^duneiiBO.
tas. = Eq. ínflalas sum, turneo.
t torpassim. Are. por turpatet u r g e S C O . is, ere, n. [inc de tarrilll. Pacuv.
oea = estar hinchado]. Col. Empezar
á hincharse, á inflamarse. — Turgéscit
t u r p a t u s , a, um rpart. p. de turpo]*
a, Pers., la página ae llena. AniStat. Aleado, manchado.
•-.isuunqi/tim turge-tcit, (.'ic,
turpiciilus, a. um [dim, de turpis}.
el alma del sabio nunca sale de su
Cat. Algo feo, disforme.
asiento. =
Eq. Turyére incipio, \nt u r p í f a o t o r , áris, ••-• [turpis-facío],
túrgido [de túrgida*], adv. Apul.
Glos. Cyr. Ei que cometo ¿utos verC o n hinchazón.
t u r g i d u l u s , a. um [dim. do tur-jí- gonzosos.
A p u l . A l b o r o t o , c o n f u s i ó n corta
torjlíficatlIS, a, um [turp-dus], «Üatttl. U n poco hinchado.
turbiíleiis, Hs. Callista v. turCic. L o que se ha hecho (UghouesWi
ttirgidus, a, mu [de turgjío]. Cic.
vergonzoso.
bulentos-*
Hinchado, inflamado; (flg.) Hor. PomT u r i i í l i u s , ii, m. Tuj-püio, antiguo
torhalente, adv , i
poso, campanudo (hablando del esiilo);
poeta
cómico latino; l'lin. Nombre de
turbolenter [de turbulentus], adv.
Airado, irritado. Apul.
u n caballero.
Cic Confusa, perturhadamente. tur(urgió. V. torio.
t u r p i l o q u i u m . H, n. [«í-urpií'll*
b u leotios, Cic, -i«sime, Isid.
quur).
Tert. C o n v e r s a c i ó n torpe.
t t u r g o r , oris, m. [de turgeo]. Capel.
(urbulentía, ce, f. [de turbulentas•
t u r p i l u c r i o ü o í d u s , a, um [tur
La hinchazón ó inflamación.
pis-luerum- upídus], plaut. Codicioso
post. á la ép. clás.]. Tert. Confusión,
(uriana cassía. í. Dig. Especie
de ganancia torpe ó deshonesta.
turbulencia.
de Canela (así llamada de un Turioj.
t ( o r p i l o c r í s , «, Gioa, gí»«. lat., y
-f t u r b u l e n t o , as, are [de turbut ü r i b ü l u m ó tliñríbüloin, i, n. t u r j i i l o c r u s , a, um, Aug. [lurpis,
lenta*]. Apul. Turbar, perturbar, albo[de tus], Liv. El turíbulo ó incensaluerum], El codicioso de ganancia üosrotar (en el prop. y fig.).
honesta,
rio; Vitr. Germ. Una constelación llatnrbülentiis . • . trm [de turbo],
T u r p i o , Ónis, m . Cic Ambivio Turmada también Ara.
Cic. Turbio; Turbulento, alborotado,
pión, actor, cómico; Sid. Otro del mistíiricremus 6 tliurii r e m u s , a,
confuso; Sedicioso; Agitado (habí, del
m o nombre.
\ irg. Do ade se quema
t u r á i s , c [do ¡ra-póc DO» '
mar), borrascoso, t ur bu U'iidor, Liv.
incienso.
aeg. Nunn.J. Cic Torpe,
-issimiis, Cic.
t u r ¡ f e r , a, um [tus-fero], Ov. Q u e
vergonzoso ; F e o , disforme, )}rS'
t u r b a s , a, um. Prisc. Como turcria ó produce incienso; prud. idólatra
Enorme, cruel. — Torpe caput, Virg.,
bVdus.
(que ofrece incienso á las (aleas divicabeza m u y grande.
Tur pe-, j.'u-<e.
tiirbyatum, i, n. Plin. Sustancia nidades).
Virg,, focae- marinas de una gran dona
t u r i f e r a r i o s , ií. m . [de tus y fero). enorme. Turpiut nihil turpi, Cíe, nada
que absorbe el color.
Hiei. El que lleva el incensario.
T u r e » , árum, m. pl., Mel., y
ea m á a torpe que lo torpe. Turpe est,
t ü r i f i c a t o r , óris, m . [de turiticá- Cic, ea cosa torpe y ira. .Turpí
T u r e i , ofuwsi m. pl. Turcos, pueblos
tus], A u g . E l que ofrece incienso á los
tus, Ter.. vestido andrajoso. Tnrpi*
de la Kscitia; Xacion del Asía.
dioses, idólatra.
scabíes, Virg., la asque toso sarna. Fugo
T u r c i c u s , a, um [de Turei], adj.
títríf i e ü t u s , "., um [lus-facio). Cypr.turpis, C i c , vergonzosa fuga. Turpi*
Turco, de Turquía.
-Que ofrece incienso á loa ídolos.
adoleseeutía, Cic. torpe juventud. Turr t o r d a , ce, f. [de turdus]. Pera. L a
i t u r i f i c o , as, are [fus. fació], A n - pe» mores, Plaut. , costumbre» corromhembra del tordo.
n-cer incienso á loa Ídolos.
pidas. Ñon turpis ad fe. sed miter c>nt u r d ü r í u i n , íf, n. [deturdus], Varr.
t u r Ü é g U S , a, um [tus, lego). O v .
JUgit, Cic, á ti se acoge, no degradado,
Lugar cn que ae guardan y ceban loa
Q u e coge incienso.
siuo infeliz. Quid hac turpius f Cic.,
tordos.
türiniiN, a, um [de tus], Glos. Cy¿qué cosa m á s vOTgoUtiosaf Quod cuir
"i turdarTu-9,r/, i - [deturdus). Varr. rill. D e incienso.
dem mihi vídetur esse turplssímum, Cío.,
El que guarda y cria tordos.
t u n o , ónis. m. [de turgeo). Col. El lo cual m o parece oí colino de la infat u r d e l a . er, i. Isid.s C u m o t u r cog .Hito ó ramita tierna cn laa extremia. = Eq.. Defúrmis, futías, iiihonUtUS,
dus.
_ ^
midades de los árboles.
libidinosas} abjéctus, vilis, iiulecórus, iat u r m a , ae, f. [etim. inc.]. Varr.
( u r d e d e a s , i, m. Van., y turolor tus, ignobflis.
Compañía de á caballo compueata de 30
dillus, i, m. Sen. (?) El tordo, ave.
t u r p i t e r [de lurpii ], adv. Cic.
soldados con íi decuriones, y luego de
Tardetáni,or¿/7/z, m. pl. Liv. TurTorpe, vergonzosamente¡ Con infamia
32 con u n capitán llamado decurión;
y deshonra; Feamente, cop deformidad.
dotanoa. pueblos de la España ulterior
Escuadrón de caballería, batallón, tropa;
t u r p i ' t u d o , im'*, í. [de. (ur/iis). Cié.
en la Bética. — Planto (Capí. 1, 2, W)
Plin. Multitud.
Fealdad, deformidad; Deshonra, iptvriega cómicamente con «seta voz , pue-8
t u r m a l é [de turmdlis), adv, Stat,
f r i e n d o «i*a« •• x.-viwaiift^-fcn »-ou>*-h<**«
m i a . vílc/a; Impureza, deali
1
r,
Minerva?, Ov,, profanar (trabajando) las
fiestas de Minerva.
Turbare rallones,
Ulp. . hacer quiebra, perder su caudal,
no alcanzar para el pago de las deudas.
Pdstqnam ómnibus in rebus tur ¿ai raí,
Cic, después de haber disipado toda su
fortuna. Turbare faldera, Virg., romper
un tratado ó impedir su cumplimiento. =
Eq. Turbídum fació, conturbo, perturbo,
permi<ceo, miseeo, immisceo, confundo.
t u r b o , Ínis, m . [de turbo, as]. Cic.
Torbellino de viento; Multitud; El peó n ; L a revolución ó rotación en giro
de cualquiera cosa; L a nieta, y todo lo
que tiene semejanza con la figura del
peón; El uso; (fig.) L u c , Ov.. Cic, Agitación, desorden, confusión, huracán,
borrasca; Stat": Eemolino de agua; (fig.)
Sen, tr. ¿evolución, cambio; Ov. Grados en la milicia; V. El. Buido (de u n
baile, del cántico); Yirg., L u c , Sil.
Impetuosidad, rapidez de u n cuerpo
lanzado ó disparado; V. Fl. Fuerza,
energía, vehemencia; Hor. El movimiento- de u n huso, el huso mism o ; R o m b o Ó huso empleado en las
ceremonias
mágicas.
Plin.
Cono,
figura cónica.— Turba saxí. Virg., la
rotación de u n a piedra. Turbo rei}
C€B, Cic., desolador de la república. Turbo mentís, Ov., perturbación del ánimo.
Turbo Martis, Ov. , el furor de la guerra. Venti erümpunt, saiDt exístunt turbínes, Poet. ap. Cic, so desatan los viento* , se m u e v e n horribles remolinos.
HescÍQ quo iurbín
'ur. Ov.. no
sé qué irresistible movimiento del alma
m e arrastra. Turbo lu
I m r-. revolución de la luna. Turbines ignium, id.,
torbellinos defaego. Turbo culai, Claud.,
tropel de gente del pueblo. Turbo serpétttís , Sil., la marcha tortuosa de la
serpiente. In medio turbíne
CatuU., expuesto á una muerte in/
minente. Turbo JSgéus, Claud., el m a r
Egeo removido por los vientos ó tempestades. Tu proeélla patria;, tui
< ic, tú. que eres el azote de la patria, el perturbador de IM paz. — Turbóni<, gen. ant. Ca-p. ap. Char.
t t u r b a r , üris, m . [de tm
Aur. Perturbación (en la economía animal i, desorden, desarreglo.
t t u r b ó l a , <B , í. [dim. do turba).
A. m o d o r;» u
a ^orrepm.fti% H o & oa•*•**«...•'**•.
I
—
Vi/lu'is l"n-,
A pal., VÍ>I»T un fpw.i'1*"} o-tv*fi lo» •
TT78
loe de la virtud.
Fii'jiendm H/rpitudT-
•
centes.
T'i
lie., palabraa Inde'ris . Quint,, ba-
TfTT
TDT
T u s e o l u m , t, n. Pliu. Frascatt,
tal L
T O M O I a**-. -. um
[de TuscfUum 2°].
955
nar las funciones da tutor. Tutela Italia:, Hor., apoyo, sosten do la I
Virgtnum primes puerlque. ¡te'ír tatila
dea*, Hor., nobles doncellas y Jóvenes
SU. Lo que pertenece A la ciudad de
mancebos que estáis bajo la protección
Frascati.
turpo. as, aci, dtum, are, a. [do
de Diana.
rpG], Afear, poner feo y
T o s c a s ó Tlioscus. a. um [de
tutelarla, e [
Ulp. Tutedisforme, desfigurar, manchar, cap illas
| llor. Tusco, toscano, etrusco,
smnguínei Virg., ora patior. Sil., te
de Toscana. — Tuscas amnis, Inscr., ellar, perteneciente á la tutela; Tutelar..
Hor. ; infamar, desacreditar, descosa.
Tiber.
ii i, .Mart., Mecenas (ca- bajo cuya protección *
honrar, (toas, 311. -= Eq. Turpem facío ;
tiltolariilS, ", m. plin. El que tolo ; probro, turpitudtne, dede- ballero romano descendiente do los
reyes de Etruria). Tuscum s?menx Plín, ma .i su cargo la custodia «ó tutela de
core o
• zea. T"
Cat., cere- alguna cosa; El que vela por una consTurra nimios. a
Utn, Plin. L o
trucción , sobrestante. Tutelarías, adjperteneciente á Turranio, nombro promonias mágicas. Tu seo modo. Plaut.,
Inscr., que nombra el tutor.
pio.
M
prostituyéndose por dinero (como hatutélator, tris, m, [de tutela]. CaT u r r á n t u s , ,i, m. cic, Plin., Sid. cían los Toscanos).
Nombro do diferentes personajes;
T a s c a s , í, m. Fest. Nombre de un pel. Protector, defensor.
tutclatus, a, um [do tu'tla). Aggcn.
Un poeta tráfico.
Etruria, hijo do Hércules.
turriculu, m» & [dim. de larris). T a s s á g e t a ? , drum, m. pl. Plín. Señalado, nombrado para la conservación
de alguna cosa.
Vitr. Torrecilla, torre peqtrena ; Mart. Pueblo de la laguna Meotis.
Cajita enfigurade torre con quo tiratussédo, íni», í. [do tuséis], Apul.T u telina, oc, f. [de tutela). Macr.
Tuteliua, diosa protectora do las coban los dados.
La tos.
?turrífer, a, um, Ov., y
(ussicala, o?, f. [dim. do tussis].sechastiitemet, pron. pers. [de tu y la
turriger, a, um [furris, fero, gero].
Cels. Toaecilla, toB no muy fuerte.
Virg. Que Lleva
-n*ca, como
(llS.sicularis , e [de tussícüla). _ C.adic. pleon. te-met). Lucr. Tú mismo.
los piolantes; Epiteto ilo la diosa CibeAur.
Útil para la tos. Tussícaluris T u d a , ar, f. Fort. Ciudad de la Tarles coronada de torres.
raconense; Cic. Nombre de mujer.
herba, f. C. Aur. Como tussilago.
t u r r l s , fa, i'. L""^-'.]- Caes. Lat.
tussYcá losas, a, um [de tussicüla], Tot loases, tum, m. pl. Pün. Anna de guerra; Tib.,.Ov., Hurí.
tiguo pueblo del Lacio.
C. Aur. Que padece do la tos.
Casa alta, palacio; Liv. Atalaya; Varr.
Palomar; Cat. ap. Fest. Ordeu de batassicus, ÍÍ, um [de tussis). Firm. T o t i Ü o S , ií, m. Quint. Nombro de
un retórico latino.
talla (cuando las tropaa ae forman en
Quo toso mucho.
cuadro).
tussiens, lis [part. pres. de tussio], Tiiíini, órum, m. pl. Plin. Pueblo
t a r r T t u s , a, um [de furris). Virg.
de la Calabria.
Plin. Enfermo de tos, quo la padeco.
Torreado, fortificado con torres; Eletussilago, inis, f. [de tussis], Plin.tuto [de tutus], adv. Cic Seguramente
vado, eminente; llirt. A r m a d o do torsin peligro. ? «tuUssimo, Cic V.
Uña
de caballo, yerba silvestre ütil
res. — Tarrifa -lea, Prop., la diosa cotute.
para la toa.
ronada de torrea (Cibeles). Tarrifa
i luto, as, are, Plaut., Pacuv., y
tassílla?, drum, f. pl. [voz de los
{tttppis, Virg., navo que tieno ton.
t u t o r , dris, ári, dep. [detue'or]. Cic
a popa y en la proa.
galosj. Iaid. Las fauces.
Defender, proteger, guardar, conservar,
T u r r a s 6 T h a r r u s , l, ta. Liv.
tussio, ia, íre, n. [de tussis], Hor.
preservar; Sostener, sustentar, socorrer.
Nombro do un rey do España.
Toser.
— Tutdri sese religione. T a c . cubrirse eon
turS¡o, ó.-u's, ni. Plin. Cierto pez se-tussis, is,t, [de tusum do tundo). Ter.
la capa de religión.
Tu'ari tnupíam,
mejante al delfín.
La tos. — Tusses concoqusre, cocer unCas., sobrellevar la falta de víveres, returtar, íírís, m. [formado por imi- resfriado.
mediarla. Tutári res I alas armis, Hor.,
T a s í n ' i t a n u s . «, um, Inscr. D o
defender los intereses de Italia con laa
tación del eonido quo produce], Plin.
Tusuro,
ciudad
de
la
Bizaocna,
armas. Tutári rem j/ubiícam, Cic. deLa tórtola.
fender la república. Satura arbores coi
(usu.s, a, um [part. p. do'tundo],
(ardír<*Ila ó turtürilla, •' , f.
Vitr. Mojado, reducido á polvo.
tice a frigoríbuA et calore tutáta e$
[dim.
de turtur]. Sen. La tortolilla. t t i l t a c ü l u m , i, n. [do tutor). Prud. Plin., la naturaleza ha preservado á lo*
tórtola pequcüa; (fig.) Sen. Gallina,
Asilo, refugio.
árboles del frió y del calor vistiéndolos
hombro cobarde y afeminado; Gloss.
t u t a m e n , tnis- u. [de tutor}, Virg., de corteza. In ttttdndts pericutís tener»,
Isid. Casa de prostitución.
Arn.
Defensa, abrigo; (fig.) Van:., Arn.
Salí., no pensar en otra cosa que cu
Protección, amparo, apoyo.
defenderse de los peligros. Siutbas ab
t u r n a d a , m, f. [seg. Facciol. , d«l
inus. turo, a*, de quien queda el comp. t a t a m e i i t o i o , i, n. [de tutor). Ov. ira Romunórutu vestra lutaremur, Liv.,
para defender vuestros intereses tic la
obturo). Yarr. Uafifl que se da á las Defensa, auxilio, amparo. — Gircuutspimi-ó contra la ira de los Komauog. =
aves para cebarlas, Varr. Tort;*. sa- ciens tutanienta sermo nis , Apul. , ira
Eq.
Tueor, deféndo, cnserco, protigO.
rando á todas partes por si podría
grada que se oh
.¡ol.i; Cat.
t u t o r , dris, m . [de tueor = dcíunhablar^ con seguridad,
La planchuela ó chivo de hilas que se
der].
Cic. Defensor, protector; Tutor,
tutanos, i, m. [de tutor]. Varr. encargado de la tutela del pupilo hasta
introduce en la herida ó llaga.
los catorce anos; Curador, en especial
türuadiíla, os\ f. Apul. Dimin. del Dios tutelar entre los romanos.
t tata tío. onis, f. [do tutor). Firm.
do las mujeres. — Tutor jiníum, Hor.,
anterior.
encargado de la tutela ó guarda de los
tas ó t h u s , türis, u. [form. por Defensa, protección.
confines. Tutorem agere pupiili, Just.,
f tútator, óris, m. [de tutor], Apul.
con trac, de 0-Jo;]. Cic. El incienso;
ser tutor do u n pupilo. Tutor praitóris,
Defensor, protector.
Ov.
Su grano. Tu» térra*. Plin. I
Caj., tutor (de los extranjeros) nombratütatus, a, urn [part. p. de tutor). Ov.
ctiain-wpitys.
do por el pretor.
Que ha defendido ó protegido. En pas.
TtlSCUIlicos, a, um, Vitr., y
tittorius , a, um [de tutor]. Inscr.
Symm.
Tuseánleasls, e, Plin , ó
Q u e protege, protector (epiteto de Jútute, y tute ipse, pron. pers. [de
piter); Just. L o que pertenece al tutor;
T u s c a n u s . o, um [de Tusci). Vitr.
t f. íntscr. Tutora.
Toscanoa, lo que pertenece á los Tos- tu y la adic pleon. te], Virg. Tú mist ú t r i x , icio, f. [de tutor). Dig. Tumo,
V.
el
sig.
canos.
tora, la mujer que tiene á su cargo la
tute
[de
tutus],
adv.
Plaut.
SeguraT u M e é ó T h u s c e [de Tuscí], adv.
tutela de u n pupilo; (fig.) Fulg. Promente, con seguridad, sin peligro, taGell. A la moda toscana.
tectora.
T u s e ! , Srum, m. pl. Liv. Túseos, t¡us, Cic. -issimé, Plin.
t u t u b o , as. are [ T U T U ] . Tlesych.
t u t e l a , cu, f. [de tutor, dris). Cic.
Etruscos ó Toscanos, pueblos de Italia.
Gritar (habí, del buho).
Defensa, protección, amparo; Ulp. TuT u seia, ee, i, Varr. La Toscana. la tela, cargo del tutor; El patrimonio del
t ü t ü l á t a s ,rt,um [do tutulus]. Varr.
Q u o lleva en lo alto de la cabeza un
Etruria.
pupilo; Sil. Figura de una divinidad
gorro
con su borla de lana; EmpingoT u s c u l á n c n s i s , « [de TV
puesta en la popa de una nave bajo cuya
rotado (h. de uua especie de tocado m u y
aum].
Cic. Lo que pertenece á Tuscuprotección se hallaba esta.— Túfela anialto). Tutuldti, m . pl. Enn., loa Sacermalíum, Col., el mantenimiento de los anilano, casa do campo de Cicerón,
dotes establecidos por N u m a .
males. TuteCu adíjicíórum, Plin., el cuiT u S C Ü l á n l , órum, m. pl. [de Tasf t ü t ü l o , as, are [do tulitUis = moculum]. Cic, Tusculanoa, loa ciudada- dado de la conservación de los edificios.
ño],
Tert, Poner una m e c h a ó m o ñ o
Tutela naeis, prora, Ov., tutela de la
noa de Tusculi ó Frascati.
á, coronar.
nave (la figura de algún dios puesta en
t u t u l u s . í, m , [de tutus ó tutor).
T u s c ü l a n i i m , f, n. Cic. Tuscusu popa). Tutela leci, Petr., el geuio
Varr. M o n o ó copete formado con los
lano, casa de campo de Cicerón; Frasdo u n lugar.
Venxre, pereeníre in tutecabellos
eu lo alto de la cabeza, que
cati.
la/u suam, ó tutela sua; fieri, Cic., salir
llevaban las mujeres nobles y laa sacerTusciiláuus, a, um [de Tuscülum de la tutela, de la pubertad. Prcestáre
dotisas atado con una cinta purpúrea;
tutelam contra frigora, Plin., defender
2°]. Cic. Lo que es de Túsculo, do
Varr. L a parte m á s elevada de una
Frascati ó de su territorio. — Tuscu'ánw del frío. Terra vix ad tutelam incolen- ciudad.
tium fertílis, Sen., tierra que apenas proquaesttónes, las Cuestiones Tusculanas
tütliUl, n. [de tutus tomado adv.].
duce lo que basta para cubrir las neceVarr. E u parte segura,
que publicó Cicerón en a libros , como
sidades de los habitantes. Tribütum in
T u t u n u s , i, m. Arn. El dios Tutuno
originadas de varias conversaciones
tutelam elassis deseribere. Just., imponer
6 Priapo.
tenidas en eu casa de campo de Tuacuu n tributo para el mantenimiento ó cont u t u s , a, um [part. p. de tueor). Cir.
lano.
servación de la armada. Li, quibus est
S*»*?-.•»"*>, '-í«f«t,n'-lj'ío, r<f-.8if-i*.Td*i>''i'v Wf
tutela per agro*, Prop., dioses, que vetuscülum ó thuscüluui, i. n.
[dim. de tus}. Plsut. Un granito de in- láis por los campos. Tutelam a-;
Mirar*. p<"r¡r<<, Dig., «jero-sr la tutela, lle«-Uu»''**
«->
956
U
ÜBE
U
ccedo). Sen. E l que da muerto & un
do, amparado; Cauto, prudente. — Tuto, 6 toldado de los carros; Vitr. Espacio
tirano.
in tuto esse, Liv., estar en salvo, en lugar plano triangular en la parte superior de
seguro.
Ut rtutlius res in tuto posset la corona; Entrepaño ó cuadrado de
t y r a i i n i o i d i u m , Íí, n. [tyránnusesse, Cic. para que ninguna fortuna
las puertas ; Torno, rueda ó grúa para
cada). Sen. L a muerte dada á u n tirano.
pudiese estar segura. Tutus bos rara
subir pesos con maromas.
t y r a n n í c o s , a. um [-•j^wnxóz]. Cío.
perambülat, Hor., el buey pasea con seT y i u p h > a > i , órum, m . pl. Plin. PueTiránico, violento, soberbio.
guridad por los campos. Tutu vía fuga?,
blo de Etolia.
t y r a i i n i s , tdis, f. [T-jp-iv-ií], Cic.
Cic, medio seguro de huir. Tutum perT y m p l i a i c u s , o. "ui. Plin. D e loa
L a tiranía, el imperio del tirano; Nep.
fugium, Cic, asilo seguro. Non est tua
Tinfeos.
E l reino; Treb. C o m o t y r a i m a .
tuta voluntas, Ov., lo que pretendes n o
T y n d a r e u s , i, m. Ov, V. T y n t y r a u í i o c t o i i o s , í, m. [ropavn*
carece de peligro. Tutus ab insidiis,
darus.
xtO'0;J. Cic. Tiranicida.
Hor., libre, defendido de las asechanzas.
T y u d a r i d e s . o?, m . Cic Hijo de
Tutus a bello, Ov., que nada tiene que
t y r a n n ó p ó l í t a , w,m. [T-jpavvorcoXiTíndaro.
temer de la guerra. Tufa-i ab omni inTT ( Í]. Sid. Vasallo, subdito de u n tirano.
curia, Phaedr., preservado de toda inT y i i d á r i s . ídis, f- Virg. Hija de
t y r á n n u s , /, m . [TÓpavvoc]. ^'"-'P»
juria. In tuto ut collocetur, Ter., para Tíndaro (Elena); Tfndaris, ciudad de
B e y • Tirano, el que se apodera por
estar ó ponerse en seguridad. Receptus
Sicilia.
fuerza é injustamente del poder supremo,
in tutum est, Liv., logró salvarse. TuT y u d a r i t á u i , órum, m . pl. C i c
y le ejerce violentamente y sin sujeción
tum est probé, Plaut., n o corre el m e n o r
L o s ciudadanos de Tíndaris en Sicilia.
á las leyes; Ov. B e y (de los rios. de
peligro. Est habitas rúale tuta? memtis,
los infiernos, h. de Neptuuo y do PluT y n d n r i t a n u s , «, um [de TunHor., se le tiene por u n insensato. Tuton); (ñg.) H o r . Tirano, amij^o de doddris], Cic. L o que pertenece á la ciutum est . . . (inf.), Prop., es prudente, es
minar.
dad de Tfndaris.
cuerdo . . , tutlOTn
Cíes. tutissít y r o I opilas, antis, m. Jul. VaL
T y u d á r i a s y T y n d a r e u s , <>. um
m u s , Quint. = E q . TectuS, munitus,
U
n a especie de elefante.
[de Tgudárus). V. Flac L o pertenesepias, extra perieulum pósitos, íncolat y r i a n t l i i n u s , a, um [Tttpiavthw?].
ciente á Tíndaro. ; Sil. Lacedemonio, esmi-', securas, tiber.
D e color violado purpúreo.
partano.
t u u s , a, um [de tu). Ter. Tuyo. —
T y r Ü , órum, ra. pl. [de Tyrus). LucT y u d á r u s y T y n d a r e u s , i, m.
Tu •au est, Plaut., es de tu obligación. TemL o s tirios, fenicios; Tebanos; CartagiHyg. Tíndaro, hijo de CEbalo. esposo
póre non tuo, Mart., au tiempo no á proneses.
de Leda.
pósito para ti. Unus de tais, Cic, u n o
T y r í u m , ií, n. [de Tyrius], Tert
de loa tuyos. Tua níhil refert, Tert., t y p á n a m , i, n. [TÚICOVOV], Cat. TamLa ¡uirpura do Tiro.
Tuus sum, Plaut.,
nada te importa.
bor ó atabal. V. t y m p a n u w .
T y r i l l S , a, ara [de Tyríi). Virg. Tituyo soy, estoy enteramente á tus órtyplie, es, f. [TÓ91)]. Isid. Especie
rio, fenicio, tebano, cartaginés. — Tyrín
denes.
Tuum, n,, Plaut., Tua, pl. n.
de planta acuática.
puélla ó pellex, O v „ Europa,.hija de AgoJuv., tu fortuna, tus bienes. Tetigth' fui
Typliooos, i, m. Claud. Tifeo, uno nor. Tyrius lauras, Mart.. el toro que
•{uídquamf Tert. ¿he tocado á yo nada
de los gigantea, hijo de Titán y de la arrebató á Europa. Tyríi tori, Ov., el
tuyo, he llegado á cosa tuya? Non hoc
himeneo, los amores de Dido y Eneas.
Tierra.
jiollicitus tua?, Hor., n o era eso lo que
Tyríum plectrum, Stat., la lira de Anhabías prometido á tu amante.
Tuum
T y p h o i s , ídis, adj., Ov., y
est mihi ígnoscere, Ter., á ti te corresT y p h ó i u s , a, um. Claud. Propio fión. Tyrium venenum, Claud., tinte de
color de púrpura. Esse in l'-iríis, Ov.,
ponde perdonarme.
del gigante Tifeo.
tener u n vestido de púrpura. Tyrius
T y a a a , o?, f. A m m . Tiane. ciudad
t y pll OII, ónis, m . [-co'ftóv]. Plin.
ductor, Stat., Eteocles. T/jrí>- arces,
de Capadocia.
*
Torbellino de viento, huracán; E l giviryines, Virg., los alcázares, las donT y á n a e a s y Tyñiieius, a, um
gante Tifeo.
Tyríus miles. Sil.,
cellas de Cartago.
[de Tyana).
V o p . L o perteneciente á
typlionious
ventas [de typhon],
los soldados de Aníbal. Tyríus sinu*,
la ciudad de Tiane, á Apolonio,
Hier. Torbellino, viento impetuoso.
Prop., ropaje de púrpura. Tyrius torus,
T y b a , ee, f. Cic. Ciudad m á s álla
t y p l l ó u i o s , ií, m . [Tixpumot;], Apul.
Tib., lecho cubierto de púrpura.
del Eufrates.
El beleño, planta; Apul. U n a yerba.
t y r o , Ónis, V. tiro.
T y c h a s ó T y c a s , í, m. Capit.
T y p l a o i i i s , idis, f. V. Flac Hija
t y r o p a t i n a , ce, f. [voz híbr. comp.
< íeneral proolamado emperador en Oriende Tifón, u n a de las Harpías.
de T'jpo<; y patina). Apic Especie d«t
te á la muerte de Alejandro Severo.
t y p l i o s , í, m . [*ru*po<]. Arn., S a m m .
torta.
T y d e , es, i. Plin. Plaza fuerte de la
Hinchazón; (fig.) Arn,, A u g . Soberbia,
T y r o s , í, f. V. T y r u s .
Tarraconense.
vanidad, arrogancia.
t y r o t á r í e l i a puteiiu, f., Apic, >
T y d e f l S , i, m . Stat. Tideo, hijo de
t y p i o é [de typicus], adv. Hier. Simt y r ó t á r í c h o s , i, m. [T^OTC-DIV/J-.].
«, rey de Calidonia.
bólica, figuradamente.
T y d i d O S , ce, m . H o r . E l hijo de
t y p í o o . as, tire [de ti/pus = tipo]. Cic Guisado compuesto do viandas sa1
ladas y queso.
Expresar por un tipo, carácter ó figura,
'idi «. Diómedes.
representar, reproducir, gatídía intacta.', T y r r l l é n i , órum, m. pl. [do Tyrrhetylos, í, m. Plin. La cucaracha ó
Virg. Tirrenos, etruscos, toai n-iínis, Guil. Brit. = E q . Typo ex- nía],
comedera, insecto.
canos.
t y m p á a i o l a m , /, m. [dim. de tym- primo.
T
y
r
r
l
i e a i a , a?, f. Ov. L a Etruria
( y pi'oas. a, um [Tuicnó?]. Sedul. Fija¡i,uut). Arn. Ei timpanillo ó atabal
ó Toscana, región do Italia.
gurativo, significativo.
frigio.
t y p o g - r á p J i i a , ce, i. [tono*; ipaip*)]. T y r r J t é n i c u s , a, um, Aus., y
t y a i p á n i s t a , ce, m . [tüpMc«vtaT^c3,
T y r r l i o n o s , a, um [Tyrrhenia],
Tipografía, imprenta.
Apul., y.
Virg. Tirreno, toscano; Sil. Bomano,
t y p o j i r a p h i c o s , a. um [do typot y i u p á n i s t r i a , a?, f. [top-itc-v ¡arpia].
italiauo. — Tyrrhénnai tolücres, Stat., laa
graphia). Tipográfico, de la imprenta.
Sid. El timbalero ó timbalera que toca
Sirenas. Tyrrhenum /lumen, Virg., el
typographiam,
íí, n. [TÓTC-Cel tímpano frigio.
ipatpyj}. Imprenta, lugar donde so im- Tiber. Tyrrhérti murmures , Stat., el
t y i a p á n T t e s , •', m. [-•ju.-'-rrí-T^].
sonido de ia trompeta.
prime.
Cels. Especie de hidropesía de aire.
T y r r i d a ? , árum, m . pl. Virg. Hijos
t y p o g r á p h o m , i, n. [TG-ICOS-YP-*»?!)].
t y i u p n a i t i c u s , a, um .[T'J¡J.-.•/<-<de Tirro, mayoral de los ganados del
Cass. Signo, indicio.
%á¿]. Plin. Enfermo do hidropesía.
rey Latino.
t y p o g r á p h a s , i, m . [•tóitoc-rpatpirj.
t > ni p a n i u m , II, n. [TUfticáviov]. Plin.
t y r a n e ü l a , íyruncülus. V.
Tipógrafo, impresor.
Piedra preciosa que tiene la forma de
tiruncüla, etc.
un tambor frigio.
t y p u s , i, m . [TÓICOC).
Plin. Señal
T y r u s , i, f. Salí. Tiro, ciudad maque hace el golpe ó la impresión ; Tipo,
t y m p á n l z a n s , tis [de TU|A*ran*íC«tn3.
rítima de Fenicia, fundada por Agenor,
molde, modelo, figura; C. Aur. E l orden
Suet. El ó la que toca el tímpano ó
cuyos colonos fundaron en varios tiomy forma de las nebr«s periódicas.
atabal.
pos á Cartago, Cádiz, Utica, Lebeda on
( y r a n n a , a?, f. [de tyránnus). Treb.
t y m p á n o t r i b a , ce, m . [T-JP-T-I-OOTGLÁfrica y Tobas cn Grecia; Isid. CarTirana.
P"j*j«rJ. Plaut. El atabalero 6 timbalero.
tago.
t
y
r
a
n
a
i
c
e
Ldo
tyrannicus),
adv.
Cic.
t y m p á n u m , í, n. [TÚ-JL-OCVOV]. Suet.
T y s d r í t a n u s , a, um. Plin. TisdriTiránicamente;
Cruel,
violentamente.
Tímpano, atabal Ó tambor (usado en
tano, de Tisdro, ciudad de África en el
t y r a n n i e í d a , IB , m . [tyránnus,
loa misterios de Cibeles); Serv. El enreino de Túnez.
TJ.
u , n. (6 fem. sobreent. litera). Vigésima Ierra del alfabeto latino y la últim a de laa vocalea, correapondiente á la
y, O'j, de los Griegoa. Frecuentemente
se la ertcuentra convertida en o, c o m o i
m.
tis, voltus, voster, etc., por Ilecüba, nutrix, dedérunt, vulgus, eic. A veces está
en lugar de la i, c o m o en lubens, carnüfex, jrtaxuma, por libens, carnifex, maxíma; 6 en lugar de la e, c o m o en le-
E n algunas ocasiones se haco líqui*?»,
y entonces no es ni vocal ni ooas»'
nantc, c o m o en quis, quam, quoníam,
aangiií-., lingua y otrae semejante». Com o abreviatura, vóaae la V .
H*t*oHn.. natrita, fifi<tír<y*t, -solgu*, 1rolgñ^'l*. f-tpítl+iti"*/*, por logt*\cH, c/tjden/ittM.
UBI
ÜLC
ta; el peebo¡ l'lin. Pinminencia de
i", ni.i redonda; «SI Fruto da La vid. raabe•' Riqueza, .«bunda acia i b, del ei tilo). • Hapd
-i.i*i*>. '•• mi • i
t Oí
DLT
957
. vs. Ubi 'sscet, Varr., desde que da pesar). Tu in hoc ulcere tanquam
amanece. Ubi semel quis pejeravé'rit, Cic,
ungni
Cic, tú en esta llaga,
cuando una vez ba sido perjura una
en esta calamidad fuiste el que i
i . ..na . . . Quem ubi vidi, Cic, Luego enconaste.
le vi. Si rem servássem, fuit ubi
u l c u s c ü l u m , i, n. [dim. do u¡
negotiosus essem, Plin., sí yo hubiera Sen. Pequeña llaga.
rvado «ni patrimonio tendría ahora
o l e \ . icis, t. Plin. El brezo, planta.
I di tp/t • •". P I I lin es
«•M que ocuparme. Questus ubi ponat
u l i g i n o s a s , a, um [de aligo], Pliu.
- 'mi, a nutricis ah.-1--- au• i . donde pueda depositar los
H ú m e d o , pantanoso; Arn. Hidrópico.
- • I n uno le arra n casen del lamen toa de su vejez.
a l i g o , ínis, í. [contrae, por unlígo
nodriza. Sua quenvque made uceo). Virg. H u m e d a d natural de la
líbicumque y ü b i c ú n q u e [de
• r a' •
\ •
tierra.
ub,
y
cumque
ó
aunque],
adv.
Cic
D
o
n
d
e
a MU hijo.
Ubi/-,/ campi . ' «d., el
I'líxes, is, m. Ulises, rey de Itaca.
IDO de
. - •
v irg., quiera que, en cualquiera parteó lugar. —
uno de los conquistadores de Trova.
i i fertilidad del terreno. Fert ti i s Ubicümque gentium, ó terrárum, Cic, en
lilla1. Oenit. ant. y dat. f. de
cualquiera
parte.
'••- i
• « .
ico y abuniihilibet [ubi-tibet], adv. Sen. E n u I los. Lucr. f Ulti. Genit. ant. m .
ubor, tris, adj. [deuber, Bflst.], Cic. cualquiera parís ó lugar, donde qu
¡IM, Plaut.
Pee
o, iv-rtil ¡ ( i,-., Hor. Abundante,
f a l i o . F o r m a activa, aut. por u l ubinaiii [ubi-nam], adv. «Cic. ¿Dón•«, gra ade
I -ucroitis f u e r o . Att.
qui parte, paraje ó lugar'.-' — Ubii '-."it . i. .ii. i ,i, n .. e peso, grueso, nam gentium ' Cic, ¿ dónde, en qué ti «
ni l u s , a, um, genit. a l l l u s , dat.
Cic l h .. i'.".- A bunda nte, feolli [contr. do unülus, dim. de unus).
entre cjué gentes?
cundo, rico «(h. del estilo),
l 'bei- solum, uin-ii.iquc [ubf-quaque], adv. Apul. Plaut.. 'JV-r. A l g u n o , alguna, ninguno,
Tac, terreí
i agro, Liv M
tna (con una negación); m. Casa.,
V. u b i c u m q n e . Con tmesis. Ubi sit
en un país rico. Tibi esse eeentüram
Hor. Alguno, alguien una persona. —
quoque mentía, Plaut., donde quiera que
messem, Plaut., que
Seelus qui cogítat utium, .Juv., el que
se haga mencii m
te año una abunda ati medita un crimen. Munquam ulli supptiu b i q u e , adv. Cic. En toda partes,
cha. Imber ubi r, Lucr., lluvia fecunda. en todo Lugar. V. Loa doa Big.
cabo, Plaut. , nunca rogaré yo á nadie.
,:• itum uber , Just, g uei ra l ucral iva. u b i q u e [ubi que]. conj. Liv. E n
$ee ulta deformior species est eivitátis,
Aquam prottuentent et eam uberent, Cic,cualquiera parte que. V, el ant. y el
Cic, y no ]i:iv otra peor forma de go, a;i corriente y en abundancia. P/abierno.
Hemo utlius, nrisi fugee, memor,
sig•ui'a mi ubSri compotwit, Plaut., m e ha
Liv., nadie pensaba en otra cosa que
u b i q u e , como e t u b i . Plaut., Cat.,
proporcionado hacer una excelente pesen huir. Est uda res tanti, ut . . ., Cic,
Liv. V donde; llirr. y cuando, v. los
ua. i/./.,/- ubPres, Apul., carrillos lle¿hay cosa alguna de tan grande impordoa ant.
tancia que . . . Neseio un ulta par» o¡ eris
nos, abultados. Nihil potest esss uberius, übiübi. v. ubi.
1
i»-., nada * de I
ir más útil, fi
Ü b i v i s , adv. [ubi, voló, vis], Cic D o n d ehuius . . ., Quint., no sé si una parto de
••/ ubérrima, Just., comarca m u y
sata obra . . .
quiera, en cualquiera parte, en donde
ibundante en plomo. = Eq» Fertílis, co- quiera. — übíois gentium, Ter. (el misi i l m a n u s , a, um, adj. [de ulmus],
•iiiiifis, ti'./iuiiaits, plenus,
fruInscr.
Plantado de olmos.
m o significado). Ubicís tutiüs quám in
yifer, fructuosas, j •
u l m a r i u i i i . íi, n. [de ulmus]. Plin.
se natu fore, Cic, que en cualquiera
u b o r ñ t u s , ". a,,i [part. p. de uberd). parto estarán máa seguros que en el seSemillero de olmos.
Pall. Lleno ó cubierto de.
u l m e t u m , i, n. Gloss. Phil. C o m o
nado.
u b e r i u s [compar. del inusitado ubeel
anterior.
u«flo, as, avi, are [de udus = húmeriter], Cic, M á s copiosa, más abundan- do]. Mart. Humedecer, bañar, mojar.
u l m e u s , a, um [de ulmus* Col. D e
I
nte (h. de vegetales); (met.) Cic.
olmo.
u d o , ónis, m. [o63<¿v]. Mart. El esMáa á la larga, con m á s extensión, m á s
u 1 m í í r i b a , ce, m., f. [voz hí>»r. comp.
carpín.
« tensamente (h. del estilo). — (¿uum mude
ulmus = olmo y ipcfUu =• gastar].
O d o r , Óris, m . [de udus]. Varr. Llui et uberíüs, Cíe, como la mujer via.
Plaut. Gastador de varas de olmo «íesclavo en cuyas espaldas se gastan- luligrimas abundantes. . . Ubeu d u s , a, um [sínc. de aridus). Virg-,
rius nttili prooenit ista seges, Ov., na-Hor. H ú m e d o , mojado; Mart. Bien bechas varas).
die logra m á s abundante esta cosecha.
a l m u s , i. m. Virg. El olmo; Vara
bido. — Utia- palüdes, Ov., marismas.
//./•.- quum t/ñertus disputántur etfusiiis,
d
e o l m o . — UtmÚrum Acheruns, Plaut., inUda vina, Ov., el vino líquido. Udi
Cic, cuando esta materia se discute con
fierno de varas (en cuyas espaldas m u e ocüli, Ov., ojos bañados en lágrimas.
ren ó se quiebran muchas varas de
más desenvolvimiento
y extensión.
Udi funes, Hor., cuerdas ó correas enolmo).
u b é r r i m o , Cic.
sangrentadas (por haber azotado con
libero, as, are, n. y a. [de uber =
ellas). Udo colores illinere, Plin., pin- u l n a , a\ f. [contrac de loXév-n], plin.
El codo, el brazo; U n a braza; Hor. U n
abundante], a. Plin.j. Fertilizar, fecuntar al fresco. Udum gaudium, Mart.,
codo. Ulna , arum , pl. (poet.), Cat.,
dar; n. Col. Producir, llevar fruto. — Ste- alegría mezclada con lágrimas, (met.)
Virg.
los brazos.
riles arbóres uberántur, Pall., los árboUda (se ent. littera), T. Maur., una líü l o p h o n o n y ü l o p h y t o n , i, n
les estériles se hacen fecundos. Ñeque
quida (gram.).
['/•j/.óz',-/'>>). Plin. Yerba, especie de ca
enim olea uberat, Col-, y no da fruto
u l c e r a r í a , m, f. [de ulcus: se ent.
el olivo . . . = Eq. Uberem fació, fe- herba). Apul. L a yerba marrubio.
raeleon negro.
cundo, laftifíco; fructum edo.
1 Ipiaiius, i, m . Lampr. D o m i c ñ
u l c e r a r í a , Ónis, f. [de ulcero). Sen.
t a b e r o s u s , a. um [de uber adj.].
TJlpiano, célebre jurisconsulto.
Ulceración, la úlcera.
Gloss. Fértil,
u l p í c i i m , /, n. Plaut. Especie de
u l c e r a t a s , a, um. Cic. Part. p. de
a b o r t a s , átis, í. [do uber adj.]. Cic. ulcero.
ajo mayor que el común.
Plin. Abundancia; Fertilidad de la t^rt
u l s ó o o l s . Ant. Eest. en lugar
u l c e r o , as, aci, átum, are [de ulcus
ra, fecundidad, abundancia do frutos;
de u l t r a . M a s allá de.
— llaga]. Hor. Ulcerar, llagar; (fig.)
Pliu., Sil. Abundancia (en general), gran
ulst». V. ullu.
Hor. Llagar, traspasar el corazón.
cantidad (en ambos sentidos). — Úbertas
u l t e r i o r , as, adj. [compar. del inu l c e r o s o s , a, um [de ulcus]. T a c
ín dieentto, Cic., verborum, Quiut., afluen-Ulceroso, Heno de úlceras; Plin. Desusitado ulter). Cses. Ulterior, lo que
cia de palabras.
está mas allá de algún sitio, del otro
cortezado (h. de un árbol) ; (fig.) Hor.
u b e r t i m [do uber], adv. Catull.
lado, m á s adelante; Futuro, venidero.
Abrasado de la liviandad.
Abundante, copiosamente.
t o I C i S C O , is, ere [V. el sig.]. E n n . — Ulferíor quis est Ter., ¿quién es ei
T u b e r t o . as, are [de uber 2 o ]. E u que sigue, el que viene detrás ó desVengar. (En pas.) S«all. Estar ó quedar
nien. Fecundar, fertilizar. V. u b c r o .
pués?^ Ulteriora loqui, Ov., decir más.
vengado.
v O b é r t u s . a, um [de uber 2°]. Gell.
u l e í s e o r . (Iris, u/tus tum, sc¡, dep. Ulteriora miran, T a c , admirar las coAbundante, copioso (h. del estilo).
sas pasadas. Ulteriora audiendi capillas,
[seg. Freund, de la r. áXx de donde
u b i [OTCOO], adv. de lugar. Dónde, en
7f i i'» — apartar] Vengarse de, castigar Plin.. deseoso de oir lo restante.
dónde, en qué lugar, en que parte; adv.
una injusticia, vengar, injurias rei pu- ríor ripa, Virg., la otra orilla, la orilla
de tiempo : Desde que, después que, así
-. I le, — Ut ÍHÍIILÍCOIÍ lúas ulciscáre,opuesta. Quum ab proxímis impetrare
que. tan pronto como, cuando; É-e fi- Plaut., para que tomes venganza de tus
-nan pussenf, ulteriores tentant , Caes.,
lóse á las cosas significa muchas
c o m o no pudiesen conseguirlo de loa
enemigos. Odi homínem; utínam u¡
veces: Con lo que. con que, por lo
circunvecinos, solicitan á los pueblos
posseml Cic, aborrezco á ese hombre:
que, etc., haciendo las veces de un redel interior. Ulterior dolor, Sabin., u n
ojala que pudiera «castigarle. Inimici
lativo. — Ibi ubi est, Cic. en el lugar ulciscendi cansa, Cic, para tomar ven- dolor nuevo. Citerior Gatlta (con resdonde eatá. Ubi, ubi est, Ter.. donde
ganza de un enemigo. Utcvtci fratres pecto á R o m a ) , Cic., la Galia transalquiera que se hall*. Ubi sunt qui Anpina.
• Ov., vengar la muerte de aus herni sciref Cic. ¿dónde
manos. Utciscentur illum mores sui, Cic, ulterior-* [compar. de ultra), adv. Ov.
están i*>s que »1 icen que. Antonio no
M a s allá, máa adelante, m á s lejos, más.
sus costumb]
mgarán de él. £71CÍC, é en qué luv u l t i m e [de ultimas], adv. Apul.,
ariis. Cic, devolver ingar y U'a ferrar////,, ubi gi ntium t < 'ie.,
Prisc Hasta el extremo, todo lo posible.
jurias por injurias. = Eq. Pers\
«i qué pueblos
u l t i m o [de üttímus], adv. Suet. E'iu l c u s . ceris, n. [eXx-v-;]. Plín. L a úi'gis, Flaut.,
nalmente, por último. V. el sig.
cera ó llaga; Plin. L a descorte/adura
bien conoces el estado en quo se hat u l t i m o , as, are, n. [de ultimus).
de los árboles; Plin. Excavación de un
llan tus oo*a
at. ubi id
Tert. Estar a lo último, llegar al fin
monte. — Ulcus tangen-. Ter., renovar la
'. totum •'.re/.-.
üritut, Nep.,
<di. de^uu^ tiempo). V. el ant.
llaga (hacer mención de una cosa que
Conocía que si hacia esto iba á peivecr I
u l t i m u i n [de ultimas}, «.dv. Liv. Por
tuuo «al ejército. Ubi vol<s, TVr., euunuo |
la última vez.
•
•
•
Descargar