J. Ramón Fdez

Ámbitos de
ocupación:
• Química
Autor/a da biografía:
• Francisco DíazFierros
Viqueira
• Data de alta:
08/03/2013
Extras de José
Ramón Fernández de
Luanco y del Riego:
Discurso de
contestación
•
Noticia del
aerolito que
cayó cerca de
Oviedo
•
Descripción
y análisis de los
aerolitos
•
Extras sobre José
Ramón Fernández de
Luanco y del Riego:
•
José Ramón
de Luanco
Como citar esta
páxina:
• Francisco DíazFierros
Viqueira
([2013], “José
Ramón Fernánd
ez de Luanco y
del Riego”, en
Álbum da
Ciencia.
Culturagalega.
org. Consello
da Cultura
Galega.
[lectura:
11/04/2013]
[URL:
http://www.cult
uragalega.org/
albumdaciencia
/detalle.php?
id=425
José Ramón Fernández de Luanco
y del Riego
Un químico salientable
Realizou estudos de Ciencias
en Madrid e ao remate, en
1850, acadou o posto de
axudante da cátedra de
Química da Universidade de
Oviedo, da que pasou a ser
titular ata que a tivo que
deixar en 1860 cando foi
suprimida a Facultade. Ese
mesmo ano pasou a exercer
como profesor numerario da
cátedra de Complementos de
Xeometría Analítica e Álxebra
da Facultade de Ciencias da
Universidade de Santiago.
Datos biográficos:
Dous anos despois chamárono
da Universidade de Madrid
• Nacemento: Castropol
para ocupar interinamente a
(Asturias) 1825
cátedra de Química
• Falecemento: Castropol
inorgánica, máis acorde coa
(Asturias) 1905
súa formación e vocación
científica, volvendo de novo
en 1865 á Universidade compostelá, que abandonaría definitivamente
dous anos despois, ao ser suprimida a Facultade de Ciencias. En 1868
pasou á Universidade de Barcelona, da que chegou a ser reitor e onde
desenvolveu o labor máis salientable da súa ampla e dilatada actividade
científica.
Durante o período compostelán, Luanco foi numerario da Sociedad
Económica de Amigos del País e colaborador da Revista Económica, na
que escribiu traballos sobre o carbón de pedra, química agrícola e
aclimatacións. O máis sobranceiro de todos eles é a análise química e
posterior informe que levou a cabo, conxuntamente con Planellas e
Casares e a petición da Sociedad Económica, sobre o guano da illa de
Cuba. Hai que salientar tamén o prestixio que acadou como profesor, que
lle valeu que lle fosen encomendadas determinadas misións de confianza,
como os informes solicitados polo Reitorado sobre a Escola de Comercio
de Ribadeo e o Instituto de Monforte, sobresaíndo este último polas
contribucións orixinais e descubrimentos que realizou na biblioteca do
Instituto (Murguía, 1888).
Home de ampla formación, unía á súa sólida preparación científica no
terreo da Química unha profunda preocupación polas humanidades, o que
deu como froito as súas importantes contribucións sobre a Historia da
Ciencia e o seu depurado e castizo estilo literario, que se traduce mesmo nos seus traballos
científicos máis especializados. De talante liberal, aínda que pouco inclinado ás actividades
políticas, foi gabado polos máis salientables pensadores progresistas da España contemporánea,
como Gumersindo Azcárate ou o galego Moreno Barcia, que escribiu que na Universidade de
Barcelona “no olvidarán jamás que allí se escuchó la voz de un maestro insigne, adoctrinando a la
juventud, infiltrando en el alma nacional la ciencia recibida por generaciones, con respeto,
admiración y agradecimiento”. Tamén Odón de Buen e a Revue Philosophique eloxiaron a
actividade de Luanco.
Dentro da súa produción científica hai que subliñar os seus traballos sobre a análise dos meteoritos
e das augas de manancial, que para os materiais e técnicas de que se dispuñan na época supuñan un
auténtico reto científico, así como os adicados á fermentación da sidra e á produción do gas de
alumeado. Tamén hai que salientar o seu labor docente na cátedra, que se condensou no Compendio
de lecciones de Química general (1878), empregado como libro de texto na maioría das
Universidades españolas, e a súa defensa dun ensino práctico, que fixo habitual –e insólito para a
época- o complemento das leccións teóricas coas ensinanzas de laboratorio. Foi, asemade, claro
partidario da teoría do atomismo moderno e, segundo Rodríguez Mourelo (1905), un dos seus
primeiros introdutores en España, así como doutras teorías, como a dos tipos químicos, hoxe
totalmente superada, pero que naquel momento se lle atribuía un carácter revolucionario ao
propoñer, entre outras cousas, unha metodoloxía e sistemática común para a Química orgánica e
inorgánica.
En relación cos seus traballos sobre a Historia da Ciencia, salientan os dous tomos da súa inacabada
Alquimia en España (1889, 1897), e sobre todo o seu discurso de ingreso na Academia de Ciencias
y Artes de Barcelona, en 1870, Ramón Lulio, considerado como alquimista, que recibiu grandes
eloxios da crítica española e francesa e que supuxo un fito na interpretación crítica da figura do
xenial mallorquino, rexeitando con sólidos argumentos toda unha serie de erros históricos que se
acumularan arredor da mesma.
Bibliografía:
Fontes impresas:
FERNÁNDEZ DE LUANCO Y RIEGO, J.R. (1861): Discurso de contestación, Discursos leídos
ante el claustro ordinario de la Universidad de Santiago, en la recepción solemne del Dr. Jaime
Forn y Segura, catedrático de Farmacia químico-inorgánica en el día 31 de Diciembre de 1861,
Santiago de Compostela: M. Mirás; pp 35-46.
FERNÁNDEZ DE LUANCO Y RIEGO, J. R. (1867): Noticia del aerolito que cayó en las
inmediaciones de la ciudad de Oviedo el día 5 de agosto de 1856, seguida de su análisis cualitativa
y cuantitativa, Revista de los Progresos de las Ciencias, 17: 3.
FERNÁNDEZ DE LUANCO Y RIEGO, J. R. (1870): Raimundo Lulio, considerado como
alquimista , Barcelona: J. Jepús.
FERNÁNDEZ DE LUANCO Y RIEGO, J. R. (1874): Descripción y análisis de los aerolitos que
cayeron en el distrito de Cangas de Onís (Asturias)... , Madrid: T. Fortanet.
FERNÁNDEZ DE LUANCO Y RIEGO, J. R. (1878): Compendio de lecciones de Química general,
Barcelona: J. Jepús.
FERNÁNDEZ DE LUANCO Y RIEGO, J. R. (1880): Un libro más para el Catálogo de los
Escritores catalanes, Barcelona: J. Jepús.
Bibliografía secundaria:
LORIENTE, V. (1956): Don José Ramón de Luanco (1825-1905), Boletín del Instituto de Estudios
Asturianos, 10: 215-241.
MASCAREÑAS, E. (1909): Necrología, Boletín de la Real Academia de Ciencias y Artes de
Barcelona, 8, 4.
MURGUÍA, M. (1888): Galicia, España. Sus monumentos y artes. Su naturaleza e historia,
Barcelona.
PORTELA, E. (1983): Luanco, José Ramón, Diccionario histórico de la ciencia moderna en
España, López Piñero et alii, Barcelona: Península.
RODRÍGUEZ MOURELO, J. (1905): Don José Ramón Luanco, Revista de la Real Academia de
Ciencias, 3: 363-379.