Actualització: Malalties emergents en la transfusió Sílvia Sauleda Lab. Seguretat Transfusional Banc de Sang i Teixits Actualització: Malalties emergents en la transfusió Actualització: Patògens emergents en la donació Sílvia Sauleda Lab. Seguretat Transfusional Banc de Sang i Teixits Introducción (I) ¿Qué es un patógeno emergente? Una infección provocada por un patógeno emergente es “una infección nueva, o re-emergente o resistente a los fármacos cuya incidencia en los humanos ha aumentado durante las últimas dos décadas o cuya incidencia amenaza aumentar en un futuro próximo”. Institute of Medicine in the USA (IOM), 1992. Grupos de patógenos: Virus Protozoo Bacterias Priones Introducción (II) Factores que contribuyen a las infecciones emergentes: - Comportamiento humano, - Cambios demográficos, - Viajes internacionales y comercio, - Evolución de los microorganismos y/o vectores - Pobreza, guerras… Factores que contribuyen a las infecciones emergentes: - Cambios demográficos HTLV, CHAGAS - Viajes internacionales y comercio - Evolución microorganismo/vector - Conductas de riesgo MALARIA, DENGUE, CHIKUNGUNYA, WNV SIFILIS Chagas disease or American trypanosomiasis 9 Described for the first time in 1909 by Carlos Chagas (Brazil) 8 millions infected people in Latin America 50,000 new cases each year 14,000 deaths each year 9 Endemic from Mexico to Argentina 9 Agent: Trypanosoma cruzi, protozoan parasite 9 Insect vector: Triatomine bug Pictures from CDC 9 In 10-40% of infected people: irreversible damage to the heart or digestive tract between 10 and 20 years after infection. Introduction: composition of Non-national population in EU Most important third country nationalities (2007 or 2008 data): Host European Country 1st 2nd 3rd 4th UK India Pakistan USA South Africa Morocco Ecuador Colombia Bolivia GERMANY Turkey Serbia and Montenegro Croatia Russian Federation NETHERLANDS Turkey Morocco China USA BELGIUM Morocco Turkey Dem. Rep. Congo Russian Federation FRANCE Algeria Morocco Tunisia Turkey ITALY Albania Morocco China Ukraine PORTUGAL Brazil Cabo Verde Ukraine Angola SPAIN In 2009 Spanish census data report, Latino-Americans represented 1/3 (approximately 1.8 millions out of 5,480,000) of non-nationals residing in Spain. Source: 2008 Reports on Asylum and Migration- European Migration Network Chagas disease: natural history of the infection Infection by Trypanosoma cruzi: INSECT VECTOR, CONGENITAL, BLOOD TRANSFUSION, ORGAN TRANSPLANTATION… 4-8 WEEKS ACUTE PHASE (1%) CHRONIC PHASE: INDETERMINATE PHASE (60-90%) CHRONIC PHASE: SYMPTOMATIC 10-20 years Chagas disease: natural history of the infection Infection by Trypanosoma cruzi: INSECT VECTOR, CONGENITAL, BLOOD TRANSFUSION, ORGAN TRANSPLANTATION… 4-8 WEEKS ACUTE PHASE (1%) CHRONIC PHASE: INDETERMINATE PHASE (60-90%) CHRONIC PHASE: SYMPTOMATIC BLOOD DONOR PROFILE IN A NON-ENDEMIC COUNTRY 10-20 years Chagas disease NON ENDEMIC COUNTRIES BLOOD BANK REGULATION FOR CHAGAS DISEASE: 9 European Directive 2004/33/CE: Permanently exclude persons infected with T. cruzi from blood donation. 9 Spanish Royal Decree 1088/2005: all at-risk donors must be screened for Chagas disease or otherwise be excluded from donation: - persons born or whose mother was born in endemic area - persons who have undergone transfusion in endemic area 9 In France, screening also implemented in at-risk blood donors since 2007 9 In US, universal screening implemented since 2007 Chagas disease TRANSFUSION TRANSMISSION CASES: 9 Cases described in US, Canada and Spain. Mainly through platelets 9 In Spain (Source: Hemovigilance Spanish Network Report, 2007) Look-back Acute phase Year of Transmission 1995 2004 2005 2006 2007 TOTAL Year of Notification 2005 2006 1 2007 1 1 1 1 1 1 3 9 Recipients usually immunocompromised, infected before immunosuppression during a transfusion event 9 How many cases remain unnoticed in the absence of symptoms? Resultados: sept. 2005/feb.2010 (1) 9 Total donaciones analizadas para anti-T.cruzi: 41 965 9 Repartición de los donantes por grupo de riesgo: Nacidos: Hijos: Viajeros/Residentes: MEXICO 3% OTROS 7% 71% 4% 25% ARGENTINA 20% BOLIVIA 4% VENEZUELA 6% CHILE 7% COLOMBIA 18% URUGUAY 8% PERÚ 8% BRASIL 9% ECUADOR 11% Resultados: sept. 2005/ago.2011 (2) 9 Donantes confirmados positivo anti-T.cruzi: 146 Nacidos: Hijos: Residentes (origen español): 141 (97%) 2 (1%) 3 (2%) 9 Edad media donantes positivos: 37,3 ± 8,5 años 9 Sexo donantes positivos: 58,4% mujeres 35 30 25 20 15 10 CHAGAS 5 N=146 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Chagas disease in Catalonian blood bank: Sept.2005-Feb.2010 LOOKBACK DATA: NATIONALITY ARGENTINA BOLIVIA COLOMBIA CHILE ECUADOR SPAIN PARAGUAY WITHOUT DATA TOTAL POSITIVES N (% ) REPEAT DONOR N (% ) 13 (11,5) 79 (70) 2 (<2) 1 (<2) 4 (3,5) 5 (4,5) 3 5 1 1 2 1 1 2 DAUGHTERS OF BOLIVIAN 1 BORN IN ARGENTINA 1 RESIDENT 15 YEARS IN ARGENTINA 1 RESIDENT 27 YEARS IN VENEZUELA 4 (3,5) 5 (4,5) 113 1 15 (13) Blood product transfused N anti-T.cruzi negative serology of recipient anti-T.cruzi positive serology of recipient Death of Unresolved recipient platelets concentrate 19 4 0 13 2 red blood cells concentrate 44 11 0 25 8 HTLV I/II • HTLV: Human T cell Lymphotropic Virus • Dos tipos moleculares distintos que comparten un 70% de homología: HTLV-I y HTLV-II • Causan leucemias, linfomas y mielopatías en un 3-5% de los pacientes • Se calcula que hay unos 20 millones de personas infectadas en el mundo • Son endémicos de ciertas áreas geográficas: Suramérica, Caribe, Melanesia y áreas de Africa • Vías de transmisión: (congénito/lactancia) • La transmisión a través de productos sanguíneos lábiles depende de la carga proviral del donante y el tiempo de almacenacimiento (no es del 100%) • No se han descrito casos de transmisión en productos leucorreducidos sangre/trasplantes, Japón, sexual áreas y de vertical Strategies to prevent HTLV transmission in European countries • No special measures to prevent HTLV transmission by red cells and platelets: Czech Republic, Hungary, Italy, Poland, Slovakia, Slovenia • Anti-HTLV-I/II screening only: Denmark, Greece, Sweeden • Universal leukoreduction only: Austria, Belgium, Finland*, Germany, Malta, Norway*, Switzerland • Anti-HLTV-I/II screening and leukoreduction: France, Ireland,The Neederlands, Portugal, Romania, UK (screening in pools) *Dropped testing after leukoreduction implementation Laperche et al. Vox Sang 2009 Estrategias para prevenir la transmisión de HTLV en España Estrategias generales: • Exclusión de donantes procedentes de áreas endémicas • Leucorreducción de los componentes sanguíneos En algunos Centros de Transfusión, recientemente: • Cribado anti-HTLV-I/II en donantes de riesgo • Cribado anti-HTLV-I/II universal • Cribado anti-HTLV-I/II universal en pooles (BST) Origen de los donantes del BST-Cataluña nacidos en América Central y del Sur (Feb.2008-Dic 2010): Total casos: 15 anti-HTLV-I confirmados positivos MEXICO 3% ++ OTROS 7% ARGENTINA 20% BOLIVIA 4% VENEZUELA 6% CHILE 7% ++ COLOMBIA 18% ++ URUGUAY 8% PERÚ 8% ++ +++ + +: casos 2008 (7) BRASIL 9% +: casos 2009 (6) ECUADOR 11% + ++ +: casos 2010 (2) casos HTLV-I BST MAPA MINISTERI 2006: www.msc.es Cribado HTLV-I: Estudios familiares de los donantes (Febrero 2009- Marzo 2009) Bolivia Chile Perú D-1 D-2 D-3 ? Chile Perú D-4 D-5 ? D Colombia Ecuador ? D ? D-6 Ecuador D-7 ? D-8 Validación del cribado HTLV-I/II en pooles de 48 muestras • Evidencia de numerosos casos de HTLV en nuestra base de donantes procedentes de áreas de media-baja prevalencia • Los estudios familiares revelaron que parejas españolas también estaban infectadas • Necesidad de universalizar el cribado (por seguridad) pero minimizando el coste (por falta de presupuesto) • Evaluación de la estrategia del Reino Unido para cribado en pooles • En BST, evaluación de pooles de 48 donaciones (logística según cribado NAT histórico) Validación del cribado HTLV-I/II en pooles de 48 muestras PAIS DE ORIGEN INDIVIDUAL S/CO INDIVIDUAL POOL DE 48 S/CO POOL DE 48 INDIVIDUAL S/CO INDIVIDUAL POOL DE 48 S/CO POOL DE 48 PRISM ABBOTT MUESTRA ARCHITECT ABBOTT BST HTLV-I (1) BOLIVIA POS 78,0 POS 13,2 POS 20,94 POS 5,41 BST HTLV-I (2) CHILE POS 120,5 POS 63,2 POS 47,49 POS 32,3 BST HTLV-I (3) PERÚ POS 63,1 POS 5,5 POS 10,75 POS 2,14 BST HTLV-I (4) CHILE POS 95,3 POS 18,8 POS 27,54 POS 5,04 BST HTLV-I (5) PERÚ POS 105,2 POS 35,8 POS 28,81 POS 23,71 BST HTLV-I (6) ECUADOR POS 37,0 POS 2,2 POS 20,01 POS 1,95 BST HTLV-I (7) COLOMBIA POS 105,5 POS 19,2 POS 10,74 POS 4,64 BST HTLV-I (8) ECUADOR POS 99,9 POS 31,2 POS 45,83 POS 19,26 BST HTLV-I (9) PERÚ POS 71,6 POS 30,6 POS 28,32 POS 11,32 BST HTLV-I (10) PERÚ POS 102,1 POS 37,5 POS 31,69 POS 13,39 BST HTLV-I (11) PERÚ POS 44,9 POS 11,3 POS 8,9 POS 3,02 BST HTLV-I (12) COLOMBIA POS 96,9 POS 64,3 POS 25,58 POS 21,16 BST HTLV-I (13) BOLIVIA POS 81,0 POS 7,7 POS 18,01 POS 2,43 BST HTLV-I (14) ESPAÑA POS 47,3 POS 3,8 POS 10,28 POS 1,72 BRASIL HTLV-II (2) BRASIL NT NT POS 35,6 NT NT POS 27,12 BRASIL HTLV-II(4) BRASIL NT NT POS 3,2 NT NT POS 1,59 Cribado de HTLV-I/II en todos los donantes en pooles de 48 CRIBADO:ABBOTT ARCHITECT rHTLV I/II 3- HTLV-I ESPAÑA M, 55 años Año 2010 Donante habitual Ex-marido HAITIANO no analizado hija negativa 4- HTLV-I ESPAÑA M, 66 años Donante habitual Vivio en Sahara/Canarias Ex-marido español no analizado, 4 hijos 5- HTLV-II ESPAÑA M, 51 años Donante habitual No factor de riesgo Marido y 2 hijos negativos Cribado de HTLV-I/II en todos los donantes en pooles de 48 CRIBADO:ABBOTT ARCHITECT rHTLV I/II Año 2011 6- HTLV-I PERÚ M, 43 años Donante 1ª vez 7- HTLV-I ALEMANYA M, 29 años Donante 1ª vez Ex-novio Burkina Faso Resumen casos confirmados HTLV-I/II en el BST 2008 2009 2010‐11 TOTAL donantes de sangre (habituales) donantes sangre cordón 7 (2) 6 (2) 7 (3) 1 20 (7) 1 Investigaciones de lookback en receptores de productos anteriores: • Concentrado de hematies (n=14): 10 exitus, 3 negativos, 3 pendientes • Plaquetas (n=10) : 4 exitus, 3 negativos, 3 pendientes fam SEGURETAT TRANSFUSIONAL: NOVES AMENACES El vector: Aedes sp. El virus: CHIKUNGUNYA Regiones endémicas: • África tropical, Sur-Este asiático, islas del océano Índico, Filipinas, India. Aedes aegypti (vector de Dengue y fiebre amarilla) Aedes albopictus (vector Dengue) = Mosquito Tigre. • Epidemias: Años 1960: India, Sri Lanka, Thailandia Años 1980-90: Indonesia, Timor, Malasia 2005-2006: Kenia, Comores, La Réunion (>250 muertos), Mauricio, Madagascar, India, Indonesia Aedes albopictus en Europa Vías de entrada de Aedes albopictus descritas en Europa: . Importación de neumáticos usados (huevos de Aedes) . Importación de plantas ornamentales (macetas en agua) Casos autóctonos de fiebre de Chikungunya en Italia (1) Julio 2007: aumento inusual de casos de enfermedad febril en la región de Emilia-Romagna (Ravenna), noreste de Italia. Finales de agosto 2007: sospecha de un arbovirus, identificación del virus Chikungunya por serología y PCR de pacientes, asi como aislamiento del virus en mosquitos Aedes albopictus. Total: 254 casos sospechados 78 confirmados por el laboratorio 1 fallecimiento Virus Chikungunya y transfusión sanguinea (3) Actuación del Banco de Sangre durante la epidemia de virus Chikungunya en Italia (agosto 2007)- Mission Report 17-21 Sept. 2007 European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) . Donaciones de sangre total: 31/08/2007: colectas paradas en las ciudades de Ravenna y Cervia. Exclusión de 21 días de los donantes que han estado en las regiones afectadas 03/09/2007: extensión de la exclusión también a las regiones de Cesena y Cesenatico. Pérdidas estimadas: 2500 donaciones /mes . Donantes cadáver de tejidos u órganos: exclusión de personas que han estado en zonas afectadas durante las 3 o 4 semanas anteriores a la donación . Donantes vivos de tejidos : cuarentena de 4 semanas de las personas que se han podido infectar . Donaciones de sangre de cordón umbilical: prohibido a las mujeres que han estado expuestas. Virus . Virus del Nilo Occidental o West Nile Virus Virus . Virus del Nilo Occidental o West Nile Virus • flavivirus transmitido por mosquitos a aves • partícula de 50 nm de diámetro, ssRNA, 11000 nucleótidos • Descubierto en Uganda (Nilo Occidental) en 1937, asintomático o aparición de fiebre leve. Presente en Europa, África, Oriente Medio y Australia. • 1999: llega a Nueva York y provoca una epidemia con 7 muertos y 59 personas ingresadas en hospitales. Se asocia entonces a encefalitis y muerte (¿evolución del virus, nueva cepa?). Virus . Virus del Nilo Occidental o West Nile Virus (IV) 1999 2000 2001 2002 Virus . Virus del Nilo Occidental o West Nile Virus (VII) • Transmission of West Nile Virus through Blood Transfusion in the United States in 2002 Pealer LN et al. N Engl J Med 2003; 349:1236-1245 • Transmission of West Nile Virus from an Organ Donor to Four Transplant Recipients Iwamoto M et al. N Engl J Med 2003; 348:2196-2203 • Desde junio 2003 la legislación de EE.UU. pide un cribado del WNV por técnica NAT en todas las donaciones de sangre. • Donaciones analizadas en 2003-2004: positivas para WNV: 8 664 687 1 005 (0.01%) Virus . Virus del Nilo Occidental o West Nile Virus (IX) ¿Y en Europa? • Virus aislado en 1963 en Francia a partir de pacientes y de mosquitos. • 1996-1997: epidemia en Rumania, Bucarest: 500 casos clínicos, 50 muertos. • 2003: 2 casos de fiebre y encefalitis en el sur de Francia. Muchos casos de caballos infectados. • Medidas de prevención adoptadas en España para la transfusión de sangre: Real decreto 1088/2005 “Exclusión durante 28 días tras abandonar una zona en la que se detectan casos de transmisión a humanos.” West Nile Virus 2010 • Andalusia: Cribatge NAT del RNA WNV en les donacions de sang • Resta d’Espanya: Exclusió de 28 dies als donants que hagin visitat les zones d’Andalusia afectades • Exclusió també dels viatgers al nord d’Itàlia, Grècia, Romania, etc. Malaria 9 Protozoan parasite Plasmodium (P.falciparum, vivax, malariae, ovale, knowlesi) 9 Anopheles mosquito vector 9 Possibility of hypnozoites in the liver and reactivation years after last fever Parásitos . Plasmodium Malaria y transfusión: Parasitemia persistente en la sangre Viajes: malaria exportada a zonas no endémicas 1911: Primer caso descrito de malaria post-transfusional, Estados Unidos (transfusión de brazo a brazo) 1958-1999: 103 casos en Estados Unidos 1985-2005: 5 casos descritos en el Reino Unido Malaria REGULATION IN EUROPE: DEFERRAL CRITERIA DEFERRAL DURATION 3 years following return from last visit to any endemic Individuals who have lived in a malarial area area, provided person remains symptom free; may be within the first five years of life reduced to 4 months if an immunologic or molecular genomic test is negative at each donation Individuals with a history of malaria 3 years following cessation of treatment and absence of symptoms. Accept thereafter only if an immunologic or molecular genomic test is negative Asymptomatic visitors to endemic areas 6 months after leaving the endemic area unless an immunologic or molecular genomic test is negative Individuals with a history of undiagnosed febrile 3 years following resolution of symptoms; may be illness during or within six months of a visit to an reduced to 4 months if an immunologic or molecular endemic area test is negative Malària autóctona P. vivax a Osca (2010) Malària autóctona P. vivax a Grècia (2011) 36 casos autòctons de P. vivax http://www.ecdc.europa.eu/ Actuacions al Banc de Sang enfront als patògens emergents • Vigilància activa de les alertes epidemiològiques humanes/veterinàries • Actualització setmanal del criteris inclusió/exclusió dels donants (mesura anti-WNV) • Exclusió de 28 dies com a mínim de qualsevol donant que hagi viatjat fora d’Europa (mesura anti-Chikungunya, anti-Dengue) • Proves o algoritmes de cribatge adaptades al “cost-benefici” (mesura anti-HTLV, mesura anti-Chagas) RESUM • Cada vegada hi ha més alertes epidemiològiques, cada vegada són més freqüents i més diverses • La definició d’àrea endèmica és cada vegada més difícil de fixar • Els vectors (mosquits) de molts patògens emergents estan ampliament distribuïts en el nostre medi • Probablement, Catalunya es convertirà en “àrea endèmica” per alguna d’aquestes malalties tard o d’hora • Aleshores, l’actuació no haurà de ser només de banc de sang, sinó també de salut pública i ambiental