Modelado do relevo

BioloxÃ−a ~ Tema 8
• MODELADO DO RELEVO
FACTORES QUE INFLÃ EN NO MODELADO DO RELEVO
As caracterÃ−sticas do modelado dependen de certos factores:
*Clima: Condiciona qué axente modelador predomina.
(Nun deserto, predomina o vento mentres que a auga apenas actúa)
*Disposición das rochas: Non todas as rochas son igual de resistentes nin están expostas aos mesmos
axentes.
(Hai rochas más duras e algunhas rochas sofren a acción do mar e outras da tª)
*Vexetación: Os terreos con máis vexetación están menos expostos ao modelado e están suxeitos
por esta.
PROCESOS XEOLÃ XICOS ESÃ XENOS
Modo de actuar dos axentes do modelado:
*Erosión: Desgaste que sofren as rochas pola acción dos axentes do modelado. Produce a
fragmentación das rochas en anacos > Meteorización.
*Transporte: Desprazamento dos materiais erosionados (mediante a gravidade, auga ou vento)
*Sedimentación: Deposición e acumulación dos materiais erosionados (sedimentos) nas concas
sedimentarias.
• METEORIZACIÃ N
â ¦ METEORIZACIÃ N FÃ SICA
Consiste no esmiuzamento das rochas en fragmentos; As rochas conservan a súa composición
mineral.
Os agrupamentos destes fragmentos forman pedreiras.
*Xelifracción: Prodúcese cando a auga lÃ−quida penetra nas fendas das rochas e ao conxelarse
(aumenta de volume) ensancha as fendas formando anacos.
*Termoclastia: Rotura das rochas debido ás variacións bruscas da temperatura, que dilatan a rocha.
1
â ¦ METEORIZACIÃ N QUÃ MICA
Alteración que sofren os minerais das rochas ao reaccionar coa auga ou certos gases atmosféricos.
Algúns materiais son disoltos pola auga.
SOLO
Os materiais resultantes da meteorización acumúlanse formando os mantos de alteración.
AquÃ− se desenvolven os seres vivos.
Cos seres vivos acelérase a meteorización.
Co tempo, os restos dos organismos e os mantos de alteración combÃ−nanse formando o solo.
3. ACCIÃ N DAS CORRENTES DE AUGA
As correntes de auga dependen da súa velocidade (moderada pola pendente) y da súa masa
(moderada polo seu caudal) para erosionar o terreo.
As correntes de auga na SUPERFICIE son:
â ¦ AUGAS SALVAXES
Erosionan o terreo ó seu paso. As zonas afectadas denomÃ−nanse badlands e presentan regos
(cárcavas e barrancos).
As chemineas de fadas fórmanse cando unha rocha moi dura está rodeada dunha rocha máis
branda, e co paso das augas salvaxes esta rocha branda despréndese.
â ¦ TORRENTES
Ten 3 tramos:
*Conca de recpeción: Zona máis alta en forma de embude onde as augas salvaxes e demais abastecen
o torrente.
*Canle de desaugadoiro: Leito polo que discorre a corrente. Ten forma de V
*Cono de dexección: Parte baixa do torrente na cal os materiais erosionados (sedimentos)
acumúlanse en forma de abanico.
â ¦ RÃ OS
Nacen nas montañas e percorren o terreo ata desembocar en zonas máis baixas.
Ten 3 tramos:
*Curso Alto: Tramo situado na zona do nacemento do rÃ−o (montaña) na cal hai una forte pendente
2
que fai que a auga flúa a moita velocidade.
Nesta zona prodúcese moita erosión.
Modelado caracterÃ−stico > Vales en forma de V (Con cascadas e rápidos).
> Gargantas e canón (Canles profundas escarvadas polo rÃ−o).
*Curso Medio: Tramo central do rÃ−o. Ten unha pendente menor. Prodúcense erosión e sobre todo,
transporte dos sedimentos.
Modelado caracterÃ−stico > Val en artesa (Val moi amplo de forma cóncava debido á
intensa erosión).
> Terraza fluvial (Chanzos nos lados do val, debido á erosión
do leito).
> Meandro (Curvas que traza o rÃ−o).
*Curso Baixo: à ltimo tramo do rÃ−o, onde a pendente é mÃ−nima.
Prodúcese a sedimentación (deposición dos sedimentos).
Modelado caracterÃ−stico > Deltas (Depósito de sedimentos en forma de abanico).
RÃ−a (Ensanche da desembocadura).
3. ACCIà N DAS AUGAS SUBTERRÔNEAS
A cantidade de auga que se filtre dende a superficie depende a permeabilidade das rochas (canto máis
permeable, máis auga pode pasar)
As augas filtradas descenden ata que topan cunha capa de rocha impermeable, que impide o seu paso.
AquÃ− a auga se acumula e forma os acuÃ−feros.
ACUÃ FEROS
O nivel freático dun acuÃ−fero é a cantidade de auga máxima que este pode albergar.
Nas épocas chuviosas, o nivel freático sube (atópase máis preto de superficie; nas épocas secas,
o contrario).
# As augas do acuÃ−fero se poden extraer de forma artificial (nun pozo) o natural (en fontes ou
mananciais.
MODELADO DAS AUGAS SUBTERRÔNEAS
A principal acción xeolóxica que realizan as augas subterráneas é a disolución das rochas polas
que se infiltra a auga (as vai erosionando pouco a pouco).
3
Este tipo de modelado afecta:
*As rochas solubles (xeso, halita...).
*As rochas que se volven solubles debido a procesos de meteorización quÃ−mica (calcarias).
MODELADO CÔRSTICO
⠦ MODELADO CÔRSTICO
Producido polas augas de infiltración ao actuar sobre macizos de rochas calcarias (os fai solubles e os
disolve lentamente, formando buracos, fendas e cavidades internas).
As principais formas cársticas son:
*Da Superficie:
>Lenares/Lapiás (Terreos moi accidentados, cheos de canles).
> Sumidoiros (Pozos estreitos fromados polo ensanchamento dunha fenda).
> Dolinas (Depresións en forma de embude).
> PolÃ−es (Depresións resultantes da unión de varias dolinas).
> Torcas (Superficie afundida dun macizo).
> Foces e canóns (Grandes canles de paredes verticais).
*Do interior do macizo:
-Cavidades: GalerÃ−as, simas ou grandes cavernas.
-Depósitos de carbonato de calcio: Estalactitas, estalagmitas e columnas.
4. ACCIÃ N DO MAR
A acción xeolóxica do mar débese á enerxÃ−a cinética da auga en movemento.
Os movementos que produce o mar son as ondas, as mareas e as correntes.
*Acción das ondas: As ondas arrincan fragmentos de rocha, os arrastra es os lanza contra as costas.
ABRASIÃ N MARIÃ A
*Acción das mareas: Son capaces de arrastrar abundantes materiais soltos.
*Acción das correntes: As máis importantes son as correntes litorais.
Son capaces de transportar grandes cantidades de materiais.
MODELADO COSTEIRO
4
Pode ser:
*Debido a erosión: Ô acción do mar soe provocar cortes verticais nas costas (cantÃ−s).
Ô abrasión mariña soe formar arcos e covas.
Tamén pode ir socavando o cantil hasta que se derrumbe unha parte, formando unha plataforma de
abrasión.
*Debido a sedimentación:
> Praias (Depósitos de areas formados sobre terras chás)
>Tómbolos (Illotes próximos á cota, unidos a ela por un depósito de area)
>Barras (Bancos de area rectilÃ−neos, paralelos á costa)
>Frechas (Bancos de area alongados unidos á costa)
>Albufeiras/ Marismas (Lagoas de auga salgada, ou ben dunha bahÃ−a ou dunha rÃ−a)
5. ACCIÃ N DOS GLACIARES
ACCIÃ NS
O xeo do glaciar arrinca fragmentos de rocha ó seu paso. Este tipo de erosión tan pronunciada, ao
igual que no caso mariño, chámase abrasión.
Tamén transporta estes fragmentos rochosos e os deposita ao final do traxecto.
PARTES DUN GLACIAR
DistÃ−nguense 3 zonas:
*1) Zona de Acumulación: à a zona máis alta do glaciar. AquÃ−, o desprazamento das masas de
xeo erosiona as ladeiras que o rodean, formando o circo glaciario.
*2) Zona de Escorregamento: Composta por unha ou varias linguas de xeo.
Realizan dúas accións:
-As linguas escavan o terreo deixándoo vales en forma de “U”e rochas ovelladas.
-Os materiais arrincados acumúlanse nas morenas (centrais, terminais ou laterais).
*3) Zona Terminal: Zona máis baixa do glaciar, na cal o xeo se rompe e se depositan os materiais
transportados.
6. ACCIÃ N DO VENTO
O vento ten enerxÃ−a cinética capaz de erosionar o terreo. A acción desenrolada polo vento
chámase acción eólica, e ven dada por 3 factores:
5
*Velocidade do vento: Debe de ser alta. Para que o vento teña suficiente enerxÃ−a.
*Presenza de materiais soltos: Son aqueles materiais aos que o vento pode afectar.
*Cuberta vexetal: O veno actúa mellor sobre terreos desprovistos de cuberta vexetal.
O vento actúa mellor sobre zonas áridas (desertos ou praias)
ACCIÃ NS
Son:
*Deflación: Mobilización dos materiais soltos que arrastra o vento.
*Abrasión Eólica: Proceso de desgaste que sofren as rochas ao ser golpeadas polos materiais que
arrastra o vento.
*Deposición de materiais: Cando o vento perde forza, os materiais vanse depositando (primeiro os
máis pesados e logo os máis lixeiros).
MODELADO EÃ LICO
*Debido á abrasión eólica:
>Pulimento, formación de arcos e cavidades.
*Debido á abrasión eólica:
>Dunas (MontÃ−culos de area)
> Depósitos de Loess (Capas de materiais moi finos depositados en zonas húmidas e que dan lugar a
un solo moi fértil)
Modelado do relevo
Conxunto de cambios producidos nas rochas polos axentes do modelado.
[temperatura, precipitacións, vento, correntes mariñas, mareas, xeo, humidade..]
Meteorización
Alteración e fragmentación das rochas debido a axentes do modelado relacionados co clima.
Cursos de auga curtos e irregulares (só levan auga en época de chuvias ou desxeos)
que discorren por un leito fixo.
Atópanse nas ladeiras das montañas con moita pendente.
Proceden da chuvia ou do desxeo e non teñen un leito fixo.
Correntes de auga permanentes que discorren por un leito fixo nun val.
6
Augas subterráneas
Aquelas augas procedentes da infiltración de augas superficiais cara o interior da codia terrestre.
Acumulacións de auga subterránea.
Glaciares
Enormes masas de xeo que se forman en rexións moi frÃ−as, onde a neve en vez de fundirse, se
compacta. Se atópanse en zonas polares reciben o nome de casquetes polares, se están en zonas
montañosas reciben o nome de glaciares de val.
7