1 RI RUT Keb’ oxib’ tzij puwi’ ri uwuj ri Rut Ri uwuj ri Rut are kuya ub'ixik che ri kojonik chrech ri Dyos, ya'talik chkech konojel ri jetaq amaq' ek'o chuwachulew. Pa ri Mateo 1,5 katzijoxik ri uwuj ri Rut: “5ri Salmon xralk’uwa’laj ruk’ ri Rajab’, ri B’oos; ri B’oos xralk’uwa’laj ruk’ ri Rut, ri Ob’ed; ri Ob’ed xralk’uwa’laj ri Jese; 6ri Jese xralk’uwa’laj ri ajawinel David.” Ri Rut, ri are' jun ixoq ajmoab’ che k’ulan ruk’ jun achi ajb’elem; aretaq chi' xkam ri rachajil katzalej pa ri B’elem e kak’uli’ ruk’ ri B’oos che jun chkixo'l ri erachalal ri q'atz rachajil. __________________________________________________________________________________________________ RI TYOXLAJ WUJ – RI UTZIJ RI DYOS CHKECH RI UWINAQ RI TAQ TZIJOB’ELIL– RI RUT 2 RI RUT Ri Rut e ri No’emi 11Pa taq ri q’ij, aretaq chi’ are ri eq’ataltzij eq’atb’al taq tzij pa ri Isra’el, xk’oji’ wi’jal pa ri amaq’ e jun achi ajb’elem rech ri Juda, kb’e ub’i kuk’ ri rixoqil e kuk’ ri ekeb’ uk’ojol pa ri rulew ri Mo’ab’ e kejeqi’ kan chila’. 2We jun achi ri’ ub’i’ Elimelek, ri rixoqil ub’i’ No’emi, e ri ekeb’ uk’ojol kib’i’ Majlon e Kilyon, ri e’are’ e’ajefrata, rech ri B’elem pa ri Juda. Ke’opan pa ri taq rulew ri Mo’ab e xejeqi’ kan chila’. 3Xkamik ri Elimelek, ri rachajil ri No’emi e ri are’ xkanaj kan kuk’ ri ekeb’ ral. 4Ri eral, x’ekik’am chrech kixoqilal enik’aj ixoqib’ e’ajmo’ab’, jun chkech ub’i’ Orpa e ri jun chik Rut. Xejeqi’ chila’ lajuj junab’. 5K’atek’uri’, xoquje’ xekam ri ekeb’ achijab’, ri Majlon e ri Kilyon, e ri No’emi utukel xkanaj kanoq, xekam ri ekeb’ ral e xkam ri rachajil. 6K’atek’uri’, ri are’ kraj, che erachi’l ub’ik ri ekeb’ ralib’, ke’el b’i pa ri rulew ri Mo’ab’, rumal rech che xuta utzijol pa ri Mo’ab’, che ri Dyos xe’usolij ri siwan utinimit e k’o chi kiwa’ ri winaq. 7Junam ke’el ub’ik kuk’ ri eralib’ pa ri amaq’ jawi’ xejeqi’ wi e kkisuk’ ub’i pa ri b’e arech ketzalej pa ri rulew ri Juda. 8Ri No’emi kub’ij chkech ri ekeb’ ralib’: «¡Jix e chixtzalej ub’ik chijujunal pa ri rachoch ri inan. Chutoq’ob’isaj b’a’ iwach ri Yahweh, jeri’ jacha utoq’ob’isaxik kiwach xib’an ix ri xekam b’ik e xoquje’ jacha utoq’ob’isaxik nuwach in xib’ano! 9¡Chuya’ ta b’a’ ne’ ri Yahweh chiwech jun iwachajil e jun utzilalaj k’aslemal pa ri rachoh are’!». K’atek’uri’, xe’utz’umaj ri e’are’, e ri e’are’ sib’alaj ke’oq’ik 10e kkib’ij chrech: «¡Jayi’! ri uj kujtzalej ub’i wa’ awuk’ kuk’ ri asiwantinimit». —«Chixtzalejoq ix wal», 11kcha ri No’emi chkech; «¿jasche kixb’e ub’i wuk’? ¿La loq’ na puch ke’k’oji’ na enik’aj wal arech kkib’an na iwachajil ix? 12Chixtzalij b’a’ kanoq wal, jix b’a’, rumal rech che ri in sib’alaj in ri’j chichu’ chik che kink’uli’ chi na jumul! K’atek’uri’, weta ne’ kinb’ij: “K’o na jun kub’isab’al k’u’x, chaq’ab’ kamik ri’, ri in kink’uli’ chi na jumul e kek’oji’ chi na enik’aj wal ri’”, 13¿la kiweye’j na k’ut kek’iy na ri e’are’? ¿La man kixk’uli’ ta k’uri’ rumal weri’? ¡Ma je ta ri’, ix wal! Ri in, sib’alaj kinmayowik piwi’ ix, rumal rech che ri Yahweh xyakataj ri royowal chwech in». 14Ri e’are’, kmajij chi jumul oq’ej; ri Orpa kutz’umaj kanoq ri ralib’ e ktzalij kanoq kuk’ ri e’uwinaq, k’atek’ut, ri Rut kkanaj kan ruk’ ri No’emi. 15K’atek’uri’, ri No’emi kub’ij: «Chawilampe’, ri awalib’ xtzalej kanoq kuk’ ri e’uwinaq e ruk’ ri udyos; je chab’ana’ at, chattzalej kanoq ruk’ ri are’». 16Ri Rut kub’ij: «Minatiq’ij che katinya’ kanoq e che naj kinb’e ub’i wi chawech, rumal rech che jawije’ katb’e wi ri at, ri in kinb’e ri’ awuk’ jawije’ katjeqi’ wi, kinjeqi’ in ri’ awuk’. Ri siwan atinimit, esiwan nutinimit in ri’ e ri Adyos at, Nudyos in ri’. 17Jawije’ katkam wi ri at, chila’ ri’ kinkam wi ri in e chila’ ri’ kinmuq wi. Chuk’ajisaj b’a’ nuwach ri Dyos, __________________________________________________________________________________________________ RI TYOXLAJ WUJ – RI UTZIJ RI DYOS CHKECH RI UWINAQ RI TAQ TZIJOB’ELIL– RI RUT 3 e chutz’aqatisaj b’a’ uwi’, wema are ta ri kamikal kjachow qawach uj». 18Aretaq chi’ ri No’emi krilo che ri Rut, tzij chrech kb’e b’i ruk’ ri are’, man k’o ta chi kub’ij chrech. 19Chi ekeb’ junam keb’ek e ke’opan pa ri B’elem. Ri kipetik pa ri B’elem, kuq’ututisaj kanima’ konojel ri siwantinimit: «¿La man are’ ta wa’ ri No’emi?» kecha ri ixoqib’. 20«¡Mib’ij No’emi chwech, kcha are’ chkech, chib’ij Mara chwech, rumal rech che ri Shadday inunojisam chrech k’achaqijchi’. 21Ri in k’o sib’alaj jastaq wech aretaq chi’ xinel b’i waral, e tolonik nuq’ab’ kinutzalejisaj chi uloq ri Yahweh! ¿Jasche No’emi kixcha chwech, ri utzij ri Yahweh kinuk’ule’laj ri in e ri Shadday ub’anom k’ax chwech ri in?» 22Jeri’ ri utzalejem ri No’emi xub’an ruk’ ri ralib’ Rut, ri ajmo’ab’ita, ri are’ che xpe uloq pa ri taq rulew ri Mo’ab’. Xepe uloq pa ri B’elem aretaq chi’ kchaple’x uq’atik ri salwa’t. Ri Rut kb’e pa taq ri rulew ri B’o’oz 21Ri No’emi kuxik achalaxik ruk’ jun winaq, rachalal rumal rech che k’o chkixo’l ri erachalal ri rachajil Elimelek. Ri jun rachalal ri’ utzalaj achi, ujuq’at ri Elimelek, ub’i’ B’o’oz. 2Ri Rut, ri ajmo’ab’, kub’ij chrech ri No’emi: «Chaya’ alaj chwech kinb’e pa taq ri tikonb’al che usik’ik triko chrij ri jachin kutoq’ob’isaj nuwach». «Jat b’a’ wal». kcha ri are’ chrech. 3Ri Rut kb’e ub’ik e kusik’ ri triko teren ukoq chkij ri winaq che kkiq’at ri triko. K’atek’uri’, chi xuriqa’ apanoq che ri are’ xb’e ub’i pa jun ch’aqap rulew ri B’o’oz, che ujuq’at ri Elimelek. 4Ri B’o’oz xopanik kuk’ ri ajchakib’, petinaq uloq pa ri B’elem e kub’ij chkech: «Chk’oji’ ta b’a’ ri Yahweh iwuk’!» e ri e’are’ kkitzalej uwach ri utzij: «Chatutewchi’j b’a’ ri Yahweh!». 5Ri B’o’oz, kuta’ chrech ri upataninel ri k’amalb’e chkech ri e’ajchakib’: «¿jachin ajchaq’e’ we jun ali ri’?». 6Ri pataninel k’amalb’e chkech ri e’ajchakib’ kub’ij: «Are ri jun ali ri’ ajmo’ab’ che petinaq uloq pa ri Mo’ab’ ruk’ ri No’emi. 7Ri are’ xub’ij: “Chiya’ alaj chwech kinmol ri triko ktzaq kanoq chkij ri ajchakib’”. Ri are’ xpetik aq’ab’il e xkanaj kanoq tza k’ate’ na chanim ri’ e man k’o ta uxlaninaq». 8Ri B’o’oz kub’ij chrech ri Rut: «¿La kinato at walk’uwa’l? Matb’e che umolik ri triko pa jun ulew chik; matb’e naj che we ulew ri’; chatkanaj kan kuk’ ri ewajchakib’. 9Qas kawilo jachike ri ch’aqap ulew kkib’an wi ri q’atoj triko e che’aterne’b’ej ub’i ri e’are’. Chaweta’maj b’a’, ri in xintaqan chkech ri enupataninel che man k’o ta kkib’an k’ax chawech. We kchaqi’j achi’ katb’ek jawi’ k’o wi ri jetaq q’eb’al e chatija’ ri joron che xkesaj ri e’are’». 10Ri Rut aretaq chi’ xuta weri’, xulukb’a’ rib’ pulew, kumej rib’ chuwach ri are’ e kub’ij: «¿Jas utzil xawil chwech che xatka’y uloq chwech, ri in che in jun kaxlan winaq?». 11Ri B’o’oz kub’ij chrech: «Rumal rech che xya ub’ixik chwech, ronojel ri jastaq xab’an chrech ri awalib’ aretaq chi’ kaminaq chi ub’i ri awachajil; k’atek’uri’, che xe’aya kan ri anan atat pa ri awulew jawi’ xatalax wi e xatpe chkixo’l jun siwan tinimit che man k’o ta kach’ob’ kiwach iwir on kab’ajir ne’. 12Chutzalij b’a’ uk’axel ri Yahweh chawech ri jastaq xab’ano e nimalaj utojb’alil b’a’ chuya’ ri Yahweh chawech, ri Udyos ri Isra’el, ri are’ che chuxe’ ri uxik’ xatpetik che uto’ik awib’!». 13Kub’ij: «¡K’amone’ ri’, we katoq’ob’isaj nuwach wajaw! Rumal rech che ri at xakub’isaj nuk’u’x e xatch’aw pa ri ranima’ ri amokom, k’atek’uri’, ri in man in jun ta chkixo’l ri e’amokom». 14Pa ri wa’im, ri B’o’oz kub’ij chrech ri Rut: «Chatqib’ uloq, chatija’ ri kaxlanwa e charub’u’ pa ri q’utum». Ri are’ kt’uyi’ chkinaqaj ri e’ajchakib’ e ri B’o’oz kuya jumuq’ k’ilim jawux chrech. Ri are’ sib’alaj xwa’ik e xto’taj na uwa. 15Aretaq chi’ kwa’laj chi ub’ik __________________________________________________________________________________________________ RI TYOXLAJ WUJ – RI UTZIJ RI DYOS CHKECH RI UWINAQ RI TAQ TZIJOB’ELIL– RI RUT 4 che usik’ik ri triko kkanaj kanoq, ri B’o’oz ktaqan chkech ri e’upataninel: «Chiya’a’ alaj chrech ri are’ arech kumol ri triko xas cho taq ri uq’e’tal ri triko e mib’an k’ax chrech. 16Xoquje’, chi‐ tzaqa’ kan jujun taq triko pa ri jetaq joytaj iwuk’am, arech kumol ub’i ri are’ e mimajij winik rumal weri’». 17Ri Rut xumololej ri triko chi k’ate’ b’enaq’ij chik, e aretaq chi’ xuq’osij, xupaj jun pajb’al rech ri salwa’t. 18Ri are’ kreqaj ub’i ri triko, kok pa ri tinimit e ri ralib’ krilo ri upoch’ol xuriq uloq; kresaj ri wa xuto’ uloq e ri xuk’ol uloq aretaq chi’ xtitajik ri uwa e kuya’ chech ri No’emi. 19«¿Jawi’ xa’b’ana’ wi ri apoch’ol pa we jun q’ij ri’? –kcha ri ralib’ chrech–. ¿Jawi’ xatechakun wi? ¡Tewchi’talik b’a’ jachin ne’ xka’y uloq chawech!». Ri Rut kucholej ub’ixik chrech ri ralib’ jawi’ xchakun wi ri are’ e kutz’aqatisaj ub’ixik chrech: «Ri jun achi jawi’ ri xinchakun in pa we jun q’ij ri’, ub’i’ ri B’o’oz». 20Ri No’emi kub’ij chrech ri ralib’: «Tewchi’talik b’a’ ri Yahweh, ri are’ che man kujik’ ta rib’ che ub’anik ri utzil chkech ri winaq ek’aslik e chkech ri ekaminaq chik!». K’atek’uri’ ri No’emi kub’ij chrech ri are’: «Ri jun achi ri’ kujuxik achalal na k’uri’ ruk’ ri are’, ri are’ jun na k’uri’ chkixo’l ri e’achalaxik che kuya’o kujuloq’ chi jumul». 21Ri Rut ri ajmo’ab’, kub’ij chrech ri ralib’: «Xoquje’ xub’ij chwech: Chatkanajoq kan kuk’ ri enupataninel chi k’ate’ kk’isik ri q’atoj triko». 22Ri No’emi kub’ij chrech ri Rut ri ralib’: «Are utz ri’ wal che katb’e ub’i kuk’ ri e’rajchakib’ ri are’, arech man ko ta k’ax kariq kuk’ ri winaq pa jun chik tikonb’al. 23K’atek’uri’, kkanaj kan kuk’ ri e’rajchakib’ ri B’o’oz che ub’anik ri upoch’ol chi k’ate’ xk’is umolik ri triko e ri salwa’t e ri are’ jeqel ruk’ ri ralib’». Ri B’o’oz kwar pa ri utikonb’al ruk’ ri usalwa’t 31Ri No’emi, ri ralib’, kub’ij chrech: «Wal, ¿la man rajawaxik taj kintzukuj kanoq in, arech ri at, utz katkanajik kanoq e arech ki’kotemal ri ak’aslemal? 2Xa jenak’uri’ ¿la man uj achalaxik ta ruk’ ri B’o’oz, ri are’, che xe’aterne’b’ej ri e’rajchakib’ pa ri chak? Chaq’ab’ kamik ri’ ri are’ kuq’osij ri usalwa’t pa ri rulew. 3Chach’aja’ ub’i awib’ e chakojo’ ub’i ri k’ok’alaj akunab’al chawij, chaq’uj ub’i ri aq’u’ e chatxulun ubi’k chi k’ate’ ri rulew ri are’, k’atek’uri’, maya’ alaj che kreta’maj awach aretaq chi’ maja’ kuk’is utijik ri uwa’ e ri ruk’ya’. 4Aretaq chi’ ri are’ kb’e pa ri usok, qas chawila’ jawi’ kkanaj wi chrech ri kotz’olem, katb’e ub’i at ruk’ e kasuk’umaj jun ak’olb’al pa raqan ukoq e katkotz’i’ ukoq ri’. E ri are’, kub’ij ri’ chawech jas ri rajawaxik kab’ano». 5K’atek’uri’, ri Rut kub’ij chrech: «Ronojel ri xab’ij chwech, ri in kinb’an ri’». 6Kqaj ub’ik e kopanik pa ri tikonb’al e kub’an ronojel ri xutaq ri ralib’ chrech. 7Ri B’o’oz, xwa’ik e xutij ri ruk’ya’, k’atek’uri’, kki’kotik chi ri ranima’, e ke’war chutzal joytaj taq salwa’t. Ri Rut kmatzatzik kb’e ukoq, kupak ukoq ri uq’u’ pa raqan e kkotz’i’ ukoq. 8Panik’aj aq’ab’ ri achi kuna’ tew; kusalkapij rib’ e krilo che k’o jun ixoq pa raqan. 9«At jachin ri at». Kcha chrech —«In, ri in Rut, ri apataninel, kcha are’ chrech. Chakojo’ ri aqu’ chrij ri amokom, rumal rech che taqal chawij kinaloq’o ri in». 10«Chatutewchi’j b’a’ ri Yahweh at numi’al –kcha chrech– ri ukab’ toq’ob’ kab’ano ri’, are nim chi na chuwach ri nab’e, rumal rech che ri at man are ta xatzukuj jun ala, meb’a’ on q’inom. 11Kamik ri’ numi’al, maxib’ij b’a’ awib’, ri in kinb’an pawi’ ronojel ri kab’ij chwech, rumal rech che konojel ri siwantinimit keta’m che ri at, at utzalaj ixoq. 12Qastzij nak’ut, che ri in taqal chwij katinloq’o. Ri in weta’m uwach jun winaq che are naqaj chi na kuxik achalaxik awuk’ chnuwach in. 13Chatkanaj kanoq waral we jun aq’ab’ ri’ e chwe’q we kraj ri are’ katuk’amo rumal rech taqal chrij, utz nak’uri’ we katuloq’ ri are’; k’atek’ut, we ri are’ man kraj taj __________________________________________________________________________________________________ RI TYOXLAJ WUJ – RI UTZIJ RI DYOS CHKECH RI UWINAQ RI TAQ TZIJOB’ELIL– RI RUT 5 katuk’amo, katink’am in ri’. Chatkotz’oloq chi k’ate’ na ksaqarik». 14Ri Rut xkotz’i’ kan pa raqan chi k’ate’ xsaqarik, k’atek’uri’ ri B’o’oz kwa’laj ub’ik aretaq chi’ kmaymat na, aretaq chi’ maja’ kq’aljanik e man kkch’ob’taj ta uwach jun winaq; rumal rech che kuchomaj: «Rajawaxik man kch’ob’taj taj che we ixoq ri’ chi xpe uloq pa we tikonb’al ri’». 15Kub’ij chrech ri Rut: «Chak’ma’ uloq ri aq’u’ akojom e ko chachapa’». Kuchap ri are’ e ri B’o’oz kupaj waqib’ pajb’al salwa’t e kuya ub’i chub’o’jal rij ri Rut, k’atek’uri’ ri Rut ktzalejik xas pa ri tinimit. 16Aretaq chi’ ri Rut kopan pa ri rachoch ri ralib’, ri are’ kub’ij chrech: «¿Jas xk’ulmatajik wal?». Ri Rut kub’ij chrech ri are’ ronojel ri xub’an ri achi chrech ri are’. 17Kutz’aqatisaj ub’ixik: «Xuya uloq chwech we waqib’ pajb’al salwa’t ri’ e xub’ij chwech: Man jamal ta aq’ab’ kattzalij pa ri rachoch ri awalib’». 18—«Wal, utzil chatkanajoq – cha ri No’emi chrech– chi k’ate’ na kaweta’maj jawi’ kk’is wi weri’; qastzij nak’uri’ che we jun achi ri’ man kkub’i ta uk’u’x ri’ we man kreta’maj jawi’ kuk’isb’ej weri’ xas kamik ri’». Ri B’o’oz kk’uli’ ruk’ ri Rut 41K’atek’uri’, ri B’o’oz xpaqi’ ub’ik chuchi’ ri tinimit e xt’uyi’ chila’. Xuchomaj che kq’ax na k’uri’ chila’ ri achi ri kuxik achalaxik xub’ij ri B’o’oz, k’atek’uri’ kub’ij chrech: «Chatq’ib’ uloq wuk’ e chatt’uyuloq». Ri achi kq’ib’ koq e ktuyi’k. 2Ri B’o’oz, ke’usik’ij elajuj tata’ib’ chkixo’l ri ekinimal ri tinimit, kub’ij chkech: «Chixt’uyul waral ri’», e ri e’are’ ket’uyi’k. 3K’atek’uri’, kub’ij chrech ri achi che taqal chrij kuloq’ ri jastaq rech ri No’emi: «Ri ch’aqap rulew ri qachalal Elimelek, ri No’emi ri are’ che xtzalej uloq pa ri taq rulew ri Mo’ab, kuk’ayij ri ulew. 4Ri in xinchomaj kinb’ij weri’ chawech: “Chaloq’o’ b’a’ we ulew ri’ chkiwach ri winaq et’uyul waral ri’ chkiwach ri ekinimal ri siwantinimit”. We kawaj kaloq’ ri ulew, chaloq’o’ b’a’; k’atek’ut, we man kawaj taj kaloq’o, chab’ij b’a’ arech kinweta’maj in weri’. At ri at nab’e achalaxik taqal chawij kaloq’o, k’atek’uri’ in teren chi ukoq in chawij». Ri jun achi chik kub’ij: «In kwaj kinloq’o ri ulew». 5K’atek’ut, ri B’o’oz kub’ij: «Pa ri jun q’ij che kaloq’ ri ulew e kak’am puq’ab’ ri No’emi, xoquje’ ri at kaloq’ na k’uri’ ri Rut ri ajmo’ab’ita, ri rixoqil kanoq ri q’atz qachalal, arech xas kkanajik ri ub’i’ ri q’atz qachalal pa ri rechb’al». 6Ri jun chik achi che taqal chrij kuloq’ ri ulew, kub’ij: «We jeri’, ri in man kinkowin ta ri’ kinb’ano weri’, rumal rech che kinna’ wib’, wene’ kub’ana’ k’ax chrech ri wechb’al in. Chab’ana’ b’a’ at ri taqal chwij in kinb’ano, chaloq’o’ ri ulew at, man kinloq’ ta ri in». 7Ojer kanoq, pa ri Isra’el, aretaq chi’ jun winaq kraj kuk’utu’ ri taqal chrij rumal ri loq’omik xub’ano on arech kraj kq’alajinik ri rechb’al taqal chrij, arech k’o uchuq’ab’ ri tzij kb’anik, jun chkech ri winaq kuya’ kan ri uxajab’ chrech ri jun chik. Jewa’ ub’anik ri uya’ik ri tzij pa ri Isra’el, are wa’ ri q’atb’altzij. 8Ri achi che taqal chrij kuloq’ ri ulew, kub’ij chrech ri B’o’oz: «Chaloq’o’ ri at», e kuya’ kan ri uxajab’. 9K’atek’uri’, ri B’o’oz kub’ij chkech ri enim taq winaq e chkech konojel ri siwantinimit: «Ri ix, ix tal rech ix ril rech pa we jun q’ij ri’, che in kinloq’ puq’ab’ ri No’emi ronojel ri jastaq rech kanoq ri Elimelek e ronojel ri jastaq rech kanoq ri Majlon e ri Kilyon, 10e xoquje’ kinloq’ ri Rut ri ajmo’ab’ita arech kokik wixoqil, ri are’ che rixoqil kanoq ri q’atz Majlon, e xa jek’uri’ kb’e ri ub’i ri q’atz qachalal puwi’ ri rechb’al, xoquje’ man kchup ta ri ub’i’ chkixo’l ri eqachalal e man kchup taj pa ri rokb’al ri utinimit. Kamik ri’, ix, ix tal rech e ix ril rech ri q’atojtzij ri’». 11Konojel winaq che ek’o koq chuchi’ ri tinimit kkib’ij: «Ri uj, uj tal rech uj ril rech, ujq’ataltzij chrech weri’». E ri enim winaq kkib’ij: «Chub’ana’ b’a’ ri Yahweh, che ri ixoq __________________________________________________________________________________________________ RI TYOXLAJ WUJ – RI UTZIJ RI DYOS CHKECH RI UWINAQ RI TAQ TZIJOB’ELIL– RI RUT 6 kok pa ri awachoch jeri’ jacha ri Rakel e jacha ri Li’a, ri e’are’ ekeb’ che xkiyak ri rachoch ri Isra’el. ¡Chk’oji’ b’a’ achuq’ab’ pa ri Efrata, e nimalaj ab’i chab’ana’ pa ri B’elem! 12¡Rumal rech ri rutzil ri awija’al kuya ri Yahweh chawech ruk’ we ali ri’, kuxta b’a’ jeri’ jacha ri rachoch ri Peres, che rumal xk’oji’ jun ral ri Tamar, xutoq’ob’isaj uwach ri Juda!». 13Ri B’o’oz kuk’am ri Rut che rixoqil. Kuriq rib’ ruk’ are’ e ri Yahweh kub’ano arech yawab’ ixoq chik ri Rut e ka’lax jun ral. 14Ri ixoqib’ kkib’ij chrech ri No’emi: «¡Tewchi’talik ri Yahweh che are xb’anowik arech k’o jun winaq kuloq’ ri ulew chawech arech pa junalik kkanajik ri ab’i pa ri Isra’el! 15Ri ak’al, are’ kub’isab’al ak’u’x ri’ e are katutoq’ej ri’ pa ri ari’job’ik, rumal che are ri awalib’ unan ri are’, ri awalib’ che at loq’ chuwach e are utz ne’ chkiwach weta ek’o wuqub’ awal». 16K’atek’uri’, ri No’emi kuk’am ub’i ri ak’al e kuya cho uk’u’x, e are are’ kuk’iysaj ri ak’al. 17E’are ri e’uk’ulja ri No’emi xekojow ri ub’i’, ri e’are’ kkib’ij: «Xa’lax jun ral ri No’emi», Ob’ed ri ub’i xkikojo. Ri Ob’ed are’ utat ri Jesse, che are utat ri David. Ri erija’al ri David 18E’are wa’ ri erija’al ri Peres: Ri Peres kralk’uwa’laj ri Jesron. 19Ri Jesron kralk’uwa’laj ri Ram e ri Ram kralk’uwa’laj ri Amminadab’. 20Ri Amminadab’ kralk’uwa’laj ri Najson e ri Nasjon kralk’uwa’laj ri Salmon. 21Ri Salmon kralk’uwa’laj ri B’o’oz e ri B’o’oz kralk’uwa’laj ri Ob’ed. 22K’atek’uri’, ri Ob’ed kralk’uwa’laj ri Jese e ri Jese kralk’uwa’laj ri David. __________________________________________________________________________________________________ RI TYOXLAJ WUJ – RI UTZIJ RI DYOS CHKECH RI UWINAQ RI TAQ TZIJOB’ELIL– RI RUT