K’o ra xits’i , nu k’ 70, na chjuu Subkomision mba ra Soo dya ra Zob’ ji ñe ra Mb s’ yo dya nda Punkj , kja Konsejo k’a t’ ji Merio ñe ra Mimiji na Joo, k’ mi Pj s’ nu Jmur Texe yo Mejñiñi (ONU) k’ o xipji ro tsaa na b’ i k’ ro ñaa nu yo Jñiñi k’a ñaji n’año jñaa kja xoñijom . Ne b’ , na chjuu Ts’ixiskuama Martinez Kobo, o nzhot ji kja ne Subkomision nu yo kj kja B’ 1981 ñe 1984, ñe o mam ji k’ na joo ro dy t’ ji ne “Jmur Ñaji N’año Jñaa”, ko yo tee k’ mi nzhonts’e ñe mi para, k’ o mb r o p mb r o dyopj kja ne kj 1982 k’ ro mb s’ . Nu kj nu Xiskuama, nu m 1994, k’ o un nguar o mam nguenda nu Komision k’ 1985, ne Jmur k’ kja B’ o na joo nu Subkomision P Soo ra Tsaa yo Tee kja ne ONU. Mu xi kjob na kj , nu Komision, nza kja k’o mam ko ne Ts’ijñaa 5 kja k’o mam nu 49/214 kja ne Jmur Texe, kja 23 dyech’a yeje zana nu kj ro dy t’ kja “Jmur kja B’ k’ ra xok ji mba ra jmur ji nu m 1994, o xipji ra dy t’ ji nu B’ ñaji N’año Jñaa”, k’ kuat’ nu m zon ji nu m ngeje, ra mb r k’o ya bi dyopj nu Subkomision, k’a mi zon ji kja ne Xiskuama. Pedye, kja in b’ , k’ ot’ o dy r ji kja Jmur ji yo Mejñiñi ñe k’o mi neji, o mam ji, yo ndaxoñiji kja yo jñiñi k’a ñaji n’año jñaa k’ mi xipjiji k’a “Ngum Tetjo”. O kjob dyech’a naja (11) k’o zon ji kja Jmur kja B’ , o nguar ji nu kj , kja nu Konsejo k’o Soo ra P s’i yo Tee, nu k’ ot’ o Jmur ji yo B’ , nu kja dy 2006/2, kja 29 nu zana ñanto nu kj 2006, k’ Texe yo Mejñiñi. Mu nguar , ndeze mu ya kjob dyote kj kja P , ne Xiskuama kja ne Jmur Mejñiñi soo ra Tsaa yo Tetjo o nd t ji ne 13 kja zana nzincho nu kj 2007, kja ne Jmur Texe kja in ñante naja Paa mu Jmur ji. A B’ondo o mb s’ in dy nu xiskuama, nu k’ mb r nu kj 1985, k’ mi pas’ ji , mba ra mam kjo jaa, asta ke o tsap in tsaa nu Jmur Texe. Ngeje na Xiskuama k’o mbedye na Jmur ra mboxk jme texe, nge na ts’ib’ pji k’ kja Xoñijom , nza kja nu ONU, k’ ra nejme texe yo tee, k’ ra tsap k’o Dyopj ji yo k’ soo ra mb s’ ji kja ne xoñijom . Mu dya nge nu Xiskuama dya ra tsap k’ yo Mejñiñi k’ ra pejñeji nu k’o dyopj ji, b’ b’ k’ ra tsap ra mb s’ na joo k’o kuat’ nu. Akjanu, ne Xiskuama kja yo Jmur p Ñaji N’año Jñaa, kuat’ yo Mejñiñi k’ soo ra tsaa ra mb s’ texe nu k’o ra tsaa ra mb s’ k’ k’ p s’i pje ra tsaji, ne ra ngara na joo ko yo tjur texe yo jñiñi k’ ñaa n’año jñaa kja ne xoñijom . Mu ra tsap ra ngins’i texe nu k’o kuat’ ra pj s’ kja ne Xiskuama nge na b’ pji k’ jom . Kja ne B’ondo, ñe k’ na chjuu Komision a Meb’ondo mba ra tsap yo Jñiñi k’ Ñaji N’año jñaa (CDI), K’ ya mam k’ ot’ ra Nok ra tsaa kja ne Xiskuama kja yo jmur jñiñi kja yo soo ra mb s’i yo jñiñi k’a Ñaji N’año Jñaa, nge k’ ra un nguenda. Ngeje k’o, k’ ya pjong ji nge k’o mi soo dyopj ji, ñe nza kja k’o mbeñeji k’o mam ro tsaji akjanu. Ne k’o a B’ondo nu m mbas’ in dy k’ pj s’ nu Xiskuama na, ne 13 kja ne zana nzincho nu kj . , ne Arkate a Meb’ondo kja ra mb nu kja ne xoñijom , k’ mi ra dy t’ ji teb’e ra mb s’ na joo texe yo jñiñi k’a ñaji n’año jñaa. E Lisi H. Albarez Albarez Ndaxoniji kja ne Komision a Meb’ondo mba ra Mb s’ yo Jñiñi k’ Ñaji N’año Jñaa.