ARISTÓTELES 1.-VIDA E CONTEXTO a) Entre Macedonia e Atenas: dous mundos na vida do autor -origen macedonio (potencia guerreira do noreste, emerxente e en expansión) e preto ò poder -ateniense de adopción (por el ambiente cultural-intelectual y refinado) b) O pai de Aristóteles, médico oficial da corte real de Macedonia -formación que recibe como fillo de persoa acomodada e influinte -formación específica por influxo del padre: +interese por la bioloxía (perdurará nas súas obras) +compoñente práctico y empírica (relación causa-medicamentos y el efecto-sobre el paciente) c)Aristóteles na Academia de Platón -membro activo de la Academia durante 20 años: primeiro como alumno e logo profesor -años importantes de aprendizaxe e influxo da man de Platón d) Os problemas políticos, viaxes e traslados de residencia -su orixe macedonio e a súa cércana ò poder, lle convertían en non desexable en Atenas -more Platón e un sobriño pasa a (Espeusipo) ser director de la Academia -se instala en Aso y en la illa de Lesbos -interesado por la vida natural e lonxe das ideas de Platón e) Encargado da educación do futuro Alejandro Magno (filo do rei de Madeconia): -educador (profesor particular) del futuro conquistador y emperador -no quedou satisfeito da súa labor: o xoven (sen experiencia) no es adecuado para política f) Fundación do Liceo en Atenas -un centro de ensinanza alternativo a la Academia de su mestre Platón -años de actividade científica-empírica e especulativa-teórica g) Situación política comprometida para Aristóteles: acusación e retiro -hexemonía de Macedonia y decadencia del sistema de polis o cidades-estado gregas -Aristóteles asociado con Alexandro: odiado y acusado en Atenas -retiro a la illa de Eubea onde more en el año 322 a. de C. (século IV a. de C) Obras -Interesado por case tódolos temas: ciencias naturais, física, ética, política, retórica, metafísica... -Non se conservan moitas das súas obras -Moitas das obras conservadas son transcricións o apuntes das leccións no Liceo -As obras mais coñecidas de Aristóteles sobre filosofía son: *Metafísica *Física *Sobre el alma *Etica a Nicómaco *Política 2.-UN NOVO ENFOQUE FILOSÓFICO FRONTE Ò PLATONISMO a) Na Academia de Platón -Convivencia e debate con Platón perante 20 anos -Temas de interese para Aristóteles, os mesmos que para Platón -Enfoque filosófico de Platón: *dobre realidade (mundo das ideas e mundo sensible) *realidade superior do mundo das ideas *infravaloración do mundo sensible (copia do mundo prefecto) *realidade superior como supremo ben e aspiración derradeira do home *o coñecemento é recordar (reminiscencia), ten grados e están vinculados coa natureza da alma predominante en cada home b)Alonxamento progresivo de Platón e críticas, reflexo nas obras do primer período -Críticas que plantexa Aristóteles ó mundo das ideas: *incongruencias dalgúns propostas de Platón: ideas perfectas do malo (contradición) *as esencias (o que fai que unha cousa sexa o que é) deben estar na mesma cousa en non fora *as explicacións do cambio-movemento non son axeitadas c. Novo enfoque dado por Aristóteles -vocación de coñecer: asombro no ser humano (admiración como orixe do saber) -escepticismo ante o mundo ideal platónico: a dimensión física é a predominante -sentidos como fonte de coñecemento: das sensacións a os conceptos (ideas) -o mundo real como fundamento da normatividade (as cousas son a norma) -principio do real: seres particulares do mundo sensible -os seres e a metafísica: graduación dos seres -filosofía especulativa (orientación teórica): examinar -inferencia (indución: do particular ó xeral) (dedución: do xeral ó particular) - razoamento lóxico: característico tanto do home como do saber humano (ciencia) 3.-.-Teoría da natureza: hilemosfismo e explicación do cambio -A Física e a Metafísica (obras que tratan estes temas): “Metafísica”, “Física”, “Tópicos”, “Segundos analíticos”, “Sobre el alma” +que é: *estudio da natureza (como os presocráticos) *estudio dos seres (de todo canto existe, iso é a metafísica) *estudio da esencia dos seres (estudar o que as cousas son, a súa esencia) +contidos: *causas (o que é necesario para que se produza un feito) *movemento (explicacións anteriores a Aristóteles e a explicación do autor) *cosmoloxía: como é o cosmos (ordenación do mundo) *primeiro motor .o ser que é acto e non ten potencia, causa do movemento -Fisica como natureza en xeral: +coñecemento do ser: realismo moderado (porceso de abstracción: dos sentidos as ideas) +modos de ser: substancia(o que é por se mesmo)/accidente (o ser que é en outro) +o cambio-movemento: paso da potencia (posibilidade de...) o acto (ser actualidade) +hilemorfismo: todo ser formado de materia (compoñente físico) e forma (cualidades específicas de cada cousa) +teoría das causas: material, formal, eficiente e final (exemplo: pedra de marmol, forma de estátua, escultor e obxetivo) -Física como natureza individual +cosmología (características do cosmos para Aristóteles): -esencialista (interesado polas esencias das cousas) -teleológica (todo ser, todo canto existe ten un fin cara ó que tende) -dualista (dobre realidade, o mundo supra e sublunar) +o Motro Inmobil -causa primeira do universo -acto puro (non ten potencias), forma sin materia e causa final +xerarquización do Universo: .supra-lunar (eter+4 elementos) eterno, circular, regular . sublunar (4 elementos) corpos +o ser humano: -composición do home (corpo e alma) -ser especial por a sua natureza racional (coñecemento, fala, razoamento...) 4.-Antropoloxía aristotélica -Dualismo no ser humano: corpo e alma (materia e forma) -Unión sustancial e complementaria entre alma e corpo (inseparables, necesitanse mutuamente, son complementarios) -Alma como a parte principal do ser humano: relacionada ca vida -Funciones da alma: +vexetativa: nutritiva +sensitiva: apetitiva (desexos) e motora +racional:coñecemento, reflexión, deliberación e elección -A función racional como característica e diferenciadora no home: a famosa e tan usada definición de home foi dada por Aristóteles: “ANIMAL RACIONAL” -Similitudes e diferencias con Platón -dualismo, pero aminorado -funcións da alma no home e non tres alma predomando unha -unión entre corpo e alma, substancial -Problema sobre a inmortalidade da alma: -moitas interpretacións do libro que trata o tema “Sobre o alma” -parece considerar que no é inmortal a título individual -Teoría do coñecemento en Aristóteles +deseo de coñecer: admiración +tipos de saberes: teórico (ex. Metafísica) , práctico (ex. ética) e técnico (ex. Funcionamento de...) +posibilidades de coñecemento no home (optimismo: capacidade enorme) +proceso de coñecemento: .obxeto (os seres concretos da realidade) .sensacións polos sentidos (vista, oido, olfato, gusto e tacto) .imaxen do obxeto (todas as sensacións sobre un obxeto unidas) .abstracción (entendemento axente): separar o individual do que é común .concepto (esencia do obxeto): o que é común a todolos seres dun mesmo tipo +realismo moderado: o coñecemento representa a realidade exterior Coñecemento obxetivo e universal As ideas non son as cousas (obxetos, seres) pero son a sua esencia +Diferencias con Platón -as ideas non ten existencia real -as ideas proceden das cousas-seres, que son o único que existe 5.- ETICA ARISTOTÉLICA: LA VIRTUD Y LA FELICIDAD a) Antecedentes de la ética aristotélica (Sócrates y Platón): -Eudemonismo (deseo de lograr la felicidad presente en todo ser humano) -Intelectualismo moral (asociar la conducta con el conocimiento) -La importancia de las virtudes y su papel en la moralidad b) La etica como saber práctico: -organizar la vida los seres humanos para vivir bien y ser felices -el ser humano, por ser racional, debe pensar, reflexionar y decidir -la ética debe orientar y guiar el comportamiento c) Dimensión teleológica, también presente en el ser humano: -todo ser por existir tiene un fin-finalidad-perfección conforme a su propio ser -el ser humano tiene su propio fin-finalidad, acorde con su propia naturaleza -la naturaleza del ser humano es su esencia: animal racional, sobre todo racional d) Eudemonismo: deseo de todo ser humano de ser feliz, lograr la felicidad e) Punto de partida de la ética aristotélica: concepción del ser humano (antropología): -Lo que el ser humano debe hacer (ética) basado en lo que el ser humano es (antropología) -Antropología aristotélica (hombre: animal racional), de aquí: +la división de las virtudes que realiza (éticas—hacia lo animal, dianoéticas--racional) +ideal de vida humano propuesto: vida contemplativa-teorética (parte racional del hombre 6.- A POLÍTICA a) Importancia y función de la política -organizar la vida y el comportamiento colectivo -asegurar el bien común, el bienestar y la felicidad del ser humano b) Vinculación de la ética y la política -una interesada por el individuo y la otra por el interés general y común -subordinación de la ética a la política (el todo sobre la parte) -el ser humano sólo puede desarrollarse y ser feliz viviendo en sociedad c) Punto de partida: el ser humano es un animal político (social) -propio de la naturaleza humana es vivir en sociedad, connatural al hombre -para realizarse y desarrollar dotas sus potencialidades y posibilidades, tiene que vivir en sociedad -prueba de esa dimensión social del hombre es su capacidad de habla, que necesita interlocutor d) Menos idealista y más realista en la política -no está interesado por determinar un Estado perfecto (estado ideal de Platón) -las circunstancias de todo tipo condicionan los gobiernos -no puede establecerse “a priori” un tipo de gobierno ideal -pero no todos los gobiernos son igualmente deseables e) Clasificación de los regímenes políticos en función de la cantidad y los intereses: Interés común Interés particular uno monarquía tiranía pocos aristocracia oligarquía mayoría república demagogía f) La estabilidad y la clase media -los gobiernos deben aspirar a la estabilidad y la moderación -si la clase media es mayoritaria, la estabilidad es mucho más probable g) Mejor régimen político para Aristóteles -buscar siempre el bien común y la justicia -justicia: dar a cada uno lo que le corresponde distributiva conmutativa -deseable un régimen entre la oligarquía y la democracia (república) Influencias posteriores de Aristóteles -Seguidores no Liceo -Filosofía helenística: +Demetrio de Falera +Estratón de Lampsaco +Andrónico de Rodas +Cicerón +Ptolomeo (concepción do universo: supraluar e subluar) -Filosofía árabe e xudea +Avicena +Averroes +Maimónides -Escolástica +Alberto Magno +Sto. Tomás de Aquino +Duns Escoto +Ockham -Renacemento +Pomponazzi +Cesalpino -Epoca Moderna +Bacon +Leibniz +Spinoza +Empirismo inglés (Locke, Hume...) -Contemporánea +Brentano +Husserl +Neoescolástica + …………………. Ámbitos de influencia: *realismo e sistematicidade *cristianización de Aristóteles na Escolástica (Idade Media) *influxo nas Ciencias da Natureza e Cosmoloxía *importancia das propostas en Lóxica *nas tendencias empiristas e positivistas