2 PRELIMINARES PROGRAMA PARTES DEL PROGRAMA Y UNIDADES DIDÁCTICAS @ INTRODUCCIÓN HISTÓRICA, DERECHO PÚBLICO ROMANO Y SISTEMA DE FUENTES @ DERECHO PRIVADO ROMANO I. - SUJETO DE DERECHO II. – NEGOCIO JURÍDICO III. – PROCESO CIVIL ROMANO IV. – DERECHOS REALES V. – DONACIONES VI. – OBLIGACIONES VII. – SUCESIONES PRELIMINARES PROGRAMA @ PROGRAMA GENERAL INTRODUCCIÓN HISTÓRICA, DERECHO PÚBLICO ROMANO Y SISTEMA DE FUENTES @ PRELIMINARES LECCIÓN 1. DERECHO ARCAICO. MONARQUÍA-ALTA REPÚBLICA (753aC-367aC) LECCIÓN 2. DERECHO PRECLÁSICO. REPÚBLICA (367aC-27aC) LECCIÓN 3. DERECHO CLÁSICO. PRINCIPADO (27aC-305dC) LECCIÓN 4. DERECHO POSTCLÁSICO. DOMINADO (305dC-565dC) LECCIÓN 5. RECEPCIÓN DERECHO PRIVADO ROMANO I. - SUJETO DE DERECHO LECCIÓN 6. SUJETO DE DERECHO LECCIÓN 7. STATUS LIBERTATIS. STATUS CIVITATIS LECCIÓN 8. STATUS FAMILIAE. INSTITUCIONES FAMILIARES LECCIÓN 9. PERSONA JURÍDICA II. – NEGOCIO JURÍDICO LECCIÓN 10. NEGOCIO JURÍDICO III. – PROCESO CIVIL ROMANO LECCIÓN 11. DERECHO PROCESAL ROMANO LECCIÓN 12. LEGIS ACTIONES LECCIÓN 13. PROCEDIMIENTO FORMULARIO LECCIÓN 14. COGNITIO EXTRA ORDINEM IV. – DERECHOS REALES LECCIÓN 15. LAS COSAS LECCIÓN 16. POSESIÓN LECCIÓN 17. PROPIEDAD LECCIÓN 18. IURA IN RE ALIENA V. – DONACIONES LECCIÓN 19. DONACIONES VI. – OBLIGACIONES LECCIÓN 20. OBLIGATIO LECCIÓN 21. CONTRATOS Y PACTOS LECCIÓN 22. DELICTA Y QUASI EX DELICTA VII. – SUCESIONES LECCIÓN 23. NOCIONES FUNDAMENTALES LECCIÓN 24. SUCESIÓN TESTAMENTARIA LECCIÓN 25. SUCESIÓN AB INTESTATO LECCIÓN 26. SUCESIÓN FORZOSA, NECESARIA, LEGÍTIMA O LEGITIMARIA CONTRA TESTAMENTO LECCIÓN 27. TUTELA JURÍDICA PROCESAL 3 4 PRELIMINARES PROGRAMA PROGRAMA DETALLADO @ PRELIMINARES. I. - Presentación: normas; criterios. II. - Programa III. - Objetivos. IV. - Terreno de juego. V. – Premisas z CONCEPTO Y CLASIFICACIONES DEL DERECHO. I. - Ius. II. - Derecho. III. - Derecho en sentido objetivo (norma agendi, ius cogens, ius dispositivum). IV. - Derecho subjetivo (facultas agendi). V. - Concepciones romanas. VI. - Concepto de Derecho romano. VII. - Diversos significados de la expresión Derecho romano z EL DERECHO ROMANO COMO ACONTECIMIENTO HISTÓRICO. Etapas de la historia de Roma y Etapas del Derecho romano z FUENTES DEL DERECHO ROMANO . I. – Diversas acepciones. II. Fuentes de conocimiento y fuentes de producción. III. – Algunas divisiones. IV. – Esquema de las fuentes de la historia de Roma y de las Fuentes del Derecho romano LECCIÓN 1. DERECHO ARCAICO. MONARQUÍA-ALTA REPÚBLICA (753aC-367aC) z ITALIA PRIMITIVA. 0. – Premisas. I. - Acontecimientos históricos. II. – Roma: formación de la ciudad. III. – Las organizaciones precívicas y el estado: Familia y Gens. IV. – Economía. V. – Sociedad. VI. – Cultura zM ONARQUÍA. I. – Generalidades. II. – Rey. – III. – Senado. IV. – Asamblea: Comitia curiata. V. – Reformas de la monarquía etrusca: la reforma serviana. VI. - DERECHO ARCAICO : 1. – Características generales del derecho. 2. – Elementos del Derecho Arcaico: Fas, ius, mores maiorum. 3. – Ius Quiritium. 4.Iurisprudentia e Interpretatio. 5. – Leges regiae o ius Papirianum. 6. – Panorámica: elementos del derecho arcaico; 7. - DERECHO PENAL ARCAICO: orígenes de la represión criminal z REPÚBLICA: TRÁNSITO Y ESTABILIZACIÓN. I. – Tránsito de la Monarquía a la República. II. – Estabilización: sucesivas conquistas de los plebeyos z LA LEY DE LAS XII TABLAS. 0. - El texto. I. – Tradición. II. – Crítica de la tradición. III. – Aspectos formales y reconstrucción de las XII Tablas. – IV. – Contenido de las XII Tablas. V. – Tablas I-III: Derecho procesal. VI. – Tablas IV-V: Derecho de Familia y Herencia. VII. – Tabla VI: Derecho de cosas, negocios per aes et libram, propiedad y vecindad. Derecho de obligaciones (nexum y sponsio). VIII. – Tabla VII: Propiedad y sus limitaciones. IX. – Tablas VIII-IX: Derecho penal. X. – Tabla X: Derecho funerario. Ius sacrum. XI. – Tablas XI y XII. XII. – Importancia de las XII Tablas LECCIÓN 2. DERECHO PRECLÁSICO. REPÚBLICA (367aC-27aC) z ACONTECIMIENTOS HISTÓRICOS. ECONOMÍA. SOCIEDAD. CULTURA. ADMINISTRACIÓN . I. – Acontecimientos históricos. II – Economía. III. - Sociedad. IV. – Cultura. V. – Administración: 1. – Sistema financiero. 2. – Organización militar. 3. – Administración territorial. 4. – Categorías de población z M AGISTRATURAS. – 0. - Panorámica. I. – Introducción. II. – Poderes. III. – Características. IV. – Clasificación. Diversas magistraturas: I. – Cónsul; II. – Pretor urbano; III. – Edil curul; IV. – Cuestor; V. – Censor; VI. – Edil plebeyo; VII. – Tribuno de la plebe; VIII. – Dictator; IX. – Magister equitum; X. – Praefectus urbi; XI. – Interrex; XII. – Duoviri perduellionis; XIII. – Duorivi aedi dedicandae; XIV. – Tresviri coloniae deducendae; XV. – Duoviri navales; XVI. – Otras magistraturas con funciones especiales z SENADO. – 0. - Panorámica. I. – El senatus y la constitución republicana. II. – Composición y estructura. – III. – Funcionamiento. – IV.- Funciones: 1. – Interregnum o proditio interregis; 2. – Auctoritas patrum; 3. – Función consultiva. V. – Otras competencias: 1. – Competencias militares; 2. – Funciones religiosas; 3. – Finanzas; 4. – Política exterior; 5. – Política interna z ASAMBLEAS POPULARES . 0. - Panorámica. I. – Introducción. II. – Comitia curiata. – III. – Comitia centuriata. – IV. – Comitia tributa. V. – Concilia plebis z DERECHO PRECLÁSICO. I. – Introducción. II. – Ius civile. III. – Ius civile y ius gentium. IV. – Ius civile y ius honorarium: 1. – El edicto del pretor. 2. – Funciones del ius honorarium: ayudar, completar y corregir. 3. – Paralelismo entre el ius civile y el ius honorarium. V. – Panorámica: Ius civile, ius gentium, ius honorarium. VI. – IURISPRUDENTIA REPUBLICANA: 1. – Secularización de la iurisprudentia. 2. – Aplicación de la dialéctica al derecho. 3. – Actividad de los juristas. 4. – Principales juristas. 5. Aportación z DERECHO PENAL. I. – Iudicia populi y quaestiones extraordinariae: 1. – Nuevas figuras criminales. 2. – Órganos. 3. – Iudicia populi y provocatio ad populum. 4. – Quaestiones extraordinariae. II. – Quaestiones perpetuae: 1. – Orígenes. 2. – Lex Calpurnia, lex Iunia y lex Acilia repetundarum. 3. – Sucesivos desarrollos: leges iudiciariae y leges de repetundis. 4. – La obra de Sila. 5. – Las quaestiones de la época postsilana. 6. – Diversos crimina. 7. – Desarrollo del procedimiento. 8. – Penas. 9. – Quaestiones en los municipios y provincias LECCIÓN 3. DERECHO CLÁSICO. PRINCIPADO (27aC-305dC) z ACONTECIMIENTOS HISTÓRICOS. ECONOMÍA. SOCIEDAD . CULTURA. ADMINISTRACIÓN . I. – Introducción. II. – Cronología. III. – Instauración del principado. IV. – Princeps. V. – Senado. VI. – Asambleas. VII. – Magistraturas republicanas. VIII. – Nuevo aparato imperial. IX. - Economía. X. – Sociedad. XI. – Cultura. XII. - Administración: 1. – Provincias. 2. – Ejército z DERECHO CLÁSICO: I. – Concepto de clásico. II. – Marco institucional. III. – Derecho imperial: 1. – Introducción; 2. – Legitimación; 3. – Diversos tipos de normas imperiales; 4. – Otros tipos de normas. 5. – CONSTITUTIONES IMPERIALES : edicta, mandata, decreta, rescripta. IV. - I URISPRUDENTIA : I. – Actividad de los juristas. II. – Tipo social de los juristas clásicos. III. – Ius publice respondendi ex auctoritate principis. IV. – Producción literaria de los juristas clásicos. V. – Transmisión de los escritos de los juristas clásicos. VI. – Reconstrucción de las obras de los juristas clásicos. VII. – Modificaciones del texto: reediciones, glosemas e interpolaciones. VIII. – Orientación de la jurisprudencia clásica. IX. – Principios básicos. X. – Método de los juristas clásicos. XI. – Escuelas y principales juristas. V. - DERECHO PENAL : I. – Lex Iulia iudiciorum publicorum. II. – Legislación penal augústea. III. – SSCC extensivos de la primera época imperial. IV. – Progresiva substitución de las quaestiones por la cognitio extra ordinem. V. – El tribunal imperial. Competencia judicial de los praefecti. VI. – Competencia judicial de los gobernadores provinciales: ius gladii. VII. – El tribunal senatorial. VIII. – Características del procedimiento extra ordinem. IX. – Las penas en la cognitio. X. – Los delitos de las quaestiones en la represión extra ordinem y los crimina extraordinaria LECCIÓN 4. DERECHO POSTCLÁSICO. DOMINADO (305dC-565dC) z ACONTECIMIENTOS HISTÓRICOS. ECONOMÍA. SOCIEDAD. CULTURA. ADMINISTRACIÓN . I. – Introducción. II. – Marco histórico. III. – Economía. IV. – Sociedad. V. – Cultura. VI. – Administración. z DERECHO POSTCLÁSICO. I. Introducción. II. – Caracteres. III. – DERECHO IMPERIAL : 1. – Introducción. 2. – Tipos de constitutiones imperiales: leges generales, pragmaticae sanctiones, rescripta. 3. – Compilaciones privadas de leges: Codex Gregorianus. Codex Hermogenianus. 4. – Codificación oficial: Codex Theodosianus. 5. - Novelas post-theodosianas. 6. – Constitutiones sirmondianas. IV. – I URISPRUDENTIA : 1. – Marco institucional de la administración de justicia. 2. – Preparación de juristas. 3. – Enseñanza del derecho. 4. Producción literaria de los juristas postclásicos. 5. – Textos clásicos (iura): A. – En occidente: a. - Pauli Sententiae; b. - Titule ex corpore Ulpiani; c. - Epitome Gaii; d. - Gayo de Autum. B. - En oriente: a. - Gayo de Oxyrryncho; b. - Gayo de Antinoe; c. - Res quottidianae; d. - Ulpiani opiniones; e. - Manual de Actionibus. 6. – Compilaciones mixtas (iura y leges): A. – En occidente: a. - Fragmenta Vaticana; b. - Collatio; c. - Consultatio. B. – En oriente: a. - Scholia Sinaitica; b. - Libro Siro-romano; c. - Compilación Justinianea. 7. – Leyes de citas. V. DERECHO PENAL : I. – Generalización de la cognitio extra ordinem. II. – Organización territorial. III. – Características del proceso criminal postclásico. IV. – Los crímenes y las penas. z DERECHO JUSTINIANEO. I. – Justiniano. II. – Triboniano. III. – La compilación: 1. – Codex vetus. 2. – Constituciones decisorias. 3. – Digesto o Pandectas. 4. – Intitutiones. 5. – Código nuevo (codex repetitae praelectionis). 6. – Alteraciones de los textos clásicos: glosemas e interpolaciones. 7. – Novelas. 8. – Estudio personal Estudio personal Práctica Estudio personal Práctica Estudio personal INTRODUCCIÓN HISTÓRICA: DERECHO PÚBLICO ROMANO Y SISTEMA DE FUENTES Estudio personal Práctica PRELIMINARES 5 PROGRAMA Corpus Iuris Civilis. 9. – Pragmatica sanctio pro petitione Vigilii. 10. – Algunos juicios sobre la labor de Justiniano. 11. – Caracteres del derecho justinianeo. 12. – Iter compilatorio LECCIÓN 5. RECEPCIÓN I. – Introducción. II. – Oriente. Imperio bizantino. III. – Occidente: 1. – Derecho romano y tradición romanística. 2. – Alta edad media occidental. 3. – El derecho romano desde la compilación justinianea hasta el siglo XVI en Italia, Francia, Inglaterra y Germania: glosadores y postglosadores. 4. – La recepción. 5. – Humanistas (mos gallicus). 6. – Escuela del derecho natural. 7. – Escuela histórica (historia). 8. – Pandectística (dogmática). 9. – La nueva escuela histórica. 10. – Neohumanismo. IV. – El derecho romano en España de la compilación justinianea a la actualidad. V. – Supervivencia del derecho romano y sus causas históricas. Recepciones del derecho romano. VI. – El derecho romano en las disciplinas universitarias. VII. – Crisis actual @ Estudio personal DERECHO PRIVADO ROMANO I. - DERECHO PRIVADO ROMANO. SUJETO DE DERECHO LECCIÓN 6. SUJETO DE DERECHO 0. – Preliminares. I. – Persona, capacidad jurídica y capacidad de obrar en la dogmática moderna. Clases de personas. II. – Las concepciones romanas: persona, caput, status. III. – Las personas físicas. IV. – Extinción de la persona física. La muerte. El problema de la commoriencia y la premoriencia. V. – Causas modificativas de la capacidad jurídica. VI. – Causas modificativas de la capacidad de obrar. VII. – Capitis deminutio LECCIÓN 7. STATUS LIBERTATIS. STATUS CIVITATIS I. – Capacidad jurídica de las personas físicas II. – STATUS LIBERTATIS : 1. – Capitis deminutio maxima. 2. – Terminología. 3. - Causas de la esclavitud. 4. – Evolución de la condición social del esclavo. 5. – El poder del señor sobre sus esclavos. 6. – Situación jurídica del esclavo. 7. – Servus hostis. El ius postliminii y la fictio legis Corneliae. 8. – Capacidad patrimonial, el peculio y la actio de peculii. 9. – Litigios sobre la libertad. Causae liberalis: vindicatio in libertatem y vindicatio in servitutem. 10. – Manumisión: A. – Concepto y Requisitos; B. – Supuestos. – E. – Formas de manumisión: a. – Manumisiones solemnes, del ius civile. b. – Manumisiones pretorias, no solemnes. c. - La lex Iunia Norbana 19dC. D. – Adquisición de libertad sin acto de manumisión. D. – Restricciones a la libertad de manumitir impuestas por Augusto: a. - lex Fufia Caninia 2aC; b. - lex Aelia Sentia 4dC. C. - Lex Iulia de adulteriis 18aC. 11. – Los libertos y el derecho de patronato. 12. – Situaciones de libertad disminuida afines a la esclavitud: A. - Clientela. B. - Personae in mancipio. C. - Colonii. D. - Auctorati. E. - Redemptus ab hostibus. F. - Addicti y iudicati. G. - Nexi. H. - Homo liber bona fide serviens. I. - Mercenarii (locatio conductio operarum). J. - Procuratores y Actores III. – STATUS CIVITATIS: 0. - Panorámica. 1. – Ciudadanos. Constitutio Antoniniana 212dC. 3. – Latinos. 4. – Peregrinos LECCIÓN 8. STATUS FAMILIAE. INSTITUCIONES FAMILIARES z STATUS FAMILIAE I. - STATUS FAMILIAE . 1. – I NTRODUCCIÓN . 2. – L A FAMILIA . DISTINTAS HIPÓTESIS SOBRE SUS ORÍGENES Y SU FUNCIÓN . 3. – L A FAMILIA EN LA CONCEPCIÓN DE LOS JURISTAS ROMANOS . 4. – L ÍNEAS, G RADOS Y C ÓMPUTO DE PARENTESCO : A. - Premisa; B. - Adgnatio: a. - Concepto. b. - Vínculo agnaticio. c. - Origen. Modos con los cuales un ciudadano romano queda sometido a la patria potestas de otro ciudadano romano: I) Nacimiento. II) Adrogatio. III) Adoptio. IV Conventio in manum (confarreatio, coemptio, usus). V) Legitimatio. VI) Concesión imperial. VII Diploma. d. - Extinción. Modos con los cuales un ciudadano romano alieni iuris pasa a ser sui iuris: I) Muerte y pérdida de la ciudadanía romana del paterfamilias. II) Emancipatio. III) Flamen Dialis. IV) Virgen Vestal. V) Adoptio. VI) Conventio in manum. VII) Diffarreatio. VIII) Remancipatio. IX) Casos de liberación legal de la patria potestas. e. - Familia proprio iure. f. - Familia communi iure. g. - Gens. C. - Cognatio. D. - Adfinitas. E. - Líneas de parentesco. F. - Grados y Cómputo. G. - Descripción de los grados. H. - Terminología antigua. I. - Familia y bienes. J. - Conclusión. 5. - L A ESTRUCTURA DEL GRUPO . L OS PODERES DEL PATERFAMILIAS. A. - Terminología. B. - Poderes del paterfamilias. C. - Límites a los poderes del paterfamilias. D. - Deberes del paterfamilias. E. - La capacidad patrimonial de los miembros de la familia. Actiones adiecticiae qualitatis. F. - Modificaciones en torno la incapacidad negocial y procesal del filiusfamilias. Los peculios. 6. - STEMMA COGNATIONUM. G ENEALOGÍA DE LOS COGNADOS. 7.- P IRÁMIDE FAMILIAR z INSTITUCIONES FAMILIARES I. - E SPONSALES . 1. - NOCIONES G ENERALES : A. - Terminología. B. - Concepto. C. - Evolución. 2. - R ÉGIMEN JURÍDICO : A. - Derecho arcaico. B. Derecho preclásico. C. - Derecho clásico: a. - Formalidades. b. - Requisitos. c. - Definición clásica. d. - Efectos jurídicos. e. - Defensa. f. - Extinción D. Derecho postclásico y Derecho justinianeo: a. - Evolución. b. - Formalidades. c. - Efectos. d. - Disolución. 3. - L AS CEREMONIAS DE LA BODA. 4. C ONSIDERACIÓN JURÍDICA DEL MATRIMONIO : A. - Situación de hecho. B. - Matrimonio y manus. II. - M ATRIMONIO . 1. – I NTRODUCCIÓN . 2. - M ATRIMONIO CUM MANU Y MATRIMONIO SINE MANU. 3. – M ATRIMONIO CLÁSICO : A. - Concepto actual. B. - Concepto jurídico del matrimonio romano clásico. C. - Definiciones. D. - Requisitos positivos del matrimonio romano clásico: a. - Connubium. b. Capacidad. c. - Consentimiento. E. - Efectos del matrimonio: a. - Con respecto a los esposos. b. - Con respecto a los hijos. 4. – M ATRIMONIO POSTCLÁSICO : A. - Concepto jurídico del matrimonio en el derecho postclásico. B. - Requisitos positivos del matrimonio postclásico. 5 – P ROHIBICIONES E IMPEDIMENTOS DEL MATRIMONIO . III. - R ÉGIMEN ECONÓMICO MATRIMONIAL : 1. - I NTRODUCCIÓN : A. - Mujer alieni iuris. B. - Mujer sui iuris. C. - Principios. 2. - DOTE : A. - Evolución histórica. B. - Etimología. C. - Concepto. - D. - Origen. E. - Fundamento. F. - Naturaleza. G. - Clases: a. - Derecho clásico. . - Derecho justinianeo. H. - Pactos añadidos. I. - Elementos: a. - Subjetivos. b. - Objetivos. c. - Formales: I) Dotis datio: dote real. II) Dotis dictio: dote obligacional. III) Dotis promissio: dote obligacional. IV) Constitución tácita. J. - Régimen dotal durante el matrimonio: a. - Derecho clásico. b. - Derecho justinianeo. K. - Restitución de la dote: a. Derecho arcaico. b. - Derecho preclásico. c. - Derecho clásico. d. - Derecho postclásico. e. - Derecho justinianeo. 3. - BIENES PARAFERNALES . 4. - DONACIÓN NUPCIAL . IV. - C ESACIÓN Y DISOLUCIÓN DEL MATRIMONIO : 1. - C ASOS DE CESACIÓN Y DISOLUCIÓN DEL MATRIMONIO . 2. - M UERTE . 3. - AUSENCIA . 4. I NCAPACIDAD SUPERVINIENTE : A. - Reducción a esclavitud de uno de los cónyuges. Captivi (capitis deminutio maxima). B. - Condena de uno de los cónyuges (capitis deminutio maxima). C. - Pérdida de la ciudadanía (capitis deminutio media). D. - Nombramiento como senador del marido de una liberta o del suegro de un liberto. E. - Adopción del yerno o de la nuera por parte del suegro (capitis deminutio minima). 5. - DIVORCIO : A. - Concepto. - B. Terminología. C. - Fundamento: libertad del matrimonio (libera matrimonia esse debent). D. - Forma. - E. - Requisitos: a. - Derecho arcaico. b. - Derecho preclásico. c. - Derecho clásico. d. - Derecho postclásico. e. - Derecho justinianeo. F. - Los diversos tipos de divorcio: a. - Divorcio impuesto por el paterfamilias. b. - Repudium. c. - Divortium communi consensu. d. - Divortium ex iusta causa. e. - Divortium sine causa. f. - Divortium bona gratia. G. Efectos jurídicos de la disolución del matrimonio: a. - Mantenimiento de la mujer. b. - Fin de la manus. c. - Tempus lugendi (tiempo de espera). H. - Evolución posterior. 6. - ACCIONES DE ESTADO . 7. - DIVORCIO : PANORÁMICA . V. - O TRAS UNIONES LÍCITAS : 1. – CONCUBINATUS: A. - Introducción. B. - Concubinato y monogamia. C. - Concubinato y poliandria. D. - Affectio. E. Concepto. F. - Caracteres. G. - Requisitos. H. - Efectos. I. - Evolución: a. - Derecho clásico. b. - Derecho postclásico. c. - Derecho justinianeo. J. - Legitimatio de los hijos nacidos de concubinato: A. - Origen. B. - Terminología. C. - Concepto. D. - Clases: I) Legitimatio per subsequens matrimonium, Constantino. II) Legitimatio per oblationem curiae, Teodosio II, Valentiniano III 412dC. III) Legitimatio per rescriptum principis, Justiniano. K. - Evolución posterior. 2. - Estudio personal Estudio personal Estudio personal Prácticas Prácticas Estudio personal Estudio personal Estudio personal 6 PRELIMINARES PROGRAMA M ATRIMONIO SINE CONNUBIO : A. - Concepto. B. - Naturaleza jurídica. C. - Requisitos. D. - Caracteres. E. - Efectos. F. - Evolución. 3. - CONTUBERNIUM: A. - Concepto. B. - Requisitos. C. - Limitaciones. D. - Efectos. E. - Evolución. 4. - SEGUNDAS NUPCIAS : A. - Derecho clásico. B. - Derecho postclásico. VI. - I NSTITUCIONES DE GUARDADURÍA . T UTELA Y C URATELA 1. - T UTELA : PANORÁMICA . - 2. - UNA VISIÓN DE CONJUNTO . 3. - I NTRODUCCIÓN : A. - Panorámica. B. - Terminología. C. - Tutela y Curatela. D. Tutela. E. - Curatela. F. - Juicio valorativo. G. - Principios. H. - Deficiencias. I. - Estado de las fuentes e investigación moderna 4. - TUTELA I MPUBERUM: A. - PRELIMINARES. B. - TUTELA IMPUBERUM TESTAMENTARIA: a. - Terminología. b. - Concepto. c. - Origen. d. - Requisitos. e. El testamento de la madre. f. - Postumi. g. - Límites. h. - Designación. i. - Abdicatio tutelae. j. - Carácter. k. - Tutela confirmativa. Tutor confirmatus. l. Responsabilidad del tutor impuberum testamentario: I) Contra el tutor: 1) Accusatio suspecti tutoris T.8.20a. 2) Postulatio suspecti tutoris. 3) Actio tutelae utilis. II) A favor del tutor: actio tutelae contraria. C. - TUTELA IMPUBERUM LEGITIMA. D. - TUTELA IMPUBERUM DECRETALIS. E. - T UTELA FIDUCIARIA. F. - TUTOR PRAETORIUS , TUTOR ADIUNCTUS, CURATOR ADIUNCTUS, CURATOR IMPUBERIS (EU 11.24). G. - TUTOR HONORARIUS . H. FUNCIONES DEL TUTOR IMPUBERIS: a. - Libertad del tutor. . - Poder del tutor sobre la persona del pupilo. . - Deberes del tutor: I) Gestio. II) Auctoritatis interpositio. - I.- COTUTELA. J. - FIN DE LA TUTELA. K. - Protutor y Falsus tutor: a. - Protutor. b. - Falsus tutor 5. - TUTELA MULIERUM: A. - Introducción. B. - Tutela mulierum y ius liberorum. C. - Fundamento: Infirmitas sexus. D. - El lugar de la mujer. E. Emancipación de las mujeres. F. - Los tres géneros de tutela mulierum. G. - Tutela mulierum testamentaria. H. - Tutela mulierum legitima. I. - Tutela mulierum decretalis. J. - Tutor praetorius. K. - Tutor adiunctus. L. - Tutela fiduciaria. M. - Tutoris optio. N. - Funciones del tutor mulieris: a. Auctoritatis interpositio. b. - Tutor fiduciarius. C. - Auctoritatis interpositio, mera formalidad. Ñ. - Responsabilidad del tutor mulieris 6. - C URATELA : A. - CURA MINORUM. B. - CURA FURIOSI. C. - CURA PRODIGI. D. - OTROS TIPOS DE CURATELA LECCIÓN 9. PERSONA JURÍDICA 0. - P RELIMINARES : UNA VISIÓN GENERAL : 1. – DERECHO MODERNO . 2. –DERECHO ROMANO : A. – Concepción de los juristas romanos. B. - Clases. C. Panorámica. D. - UNIVERSITATES PERSONARUM: a. – CORPORACIONES: I) Populus romanus (La Civitas, Res publica, Estado). II) Municipia. III) Civitates. IV) Aerarium/Fiscus. b. – ASOCIACIONES. E. – UNIVERSITATES RERUM: a. – Fundaciones. b. – Hereditas iacens I. - C ONCEPTOS PREVIOS DE LA DOGMÁTICA ACTUAL . II. - E L DIFÍCIL PROBLEMA JURÍDICO DE LA NATURALEZA DE LAS PERSONAS SOCIALES . III. UNIVERSITATES PERSONARUM. L AS “P ERSONAS SOCIALES ” E N DERECHO ROMANO : 1. - Planteamiento del problema. 2. - La Civitas: El Estado romano (Populus romanus). El Aerarium Saturni. - 3. - El Príncipe y el Fiscus Caesaris. Evolución posterior. 4. - Civitates. 5. - Municipia civium romanorum. 6. Collegia y Sodalitates (Sodalicia).IV. - UNIVERSITATES RERUM: A. - Fundaciones. B. - Piae Causae. C. - Hereditas iacens (herencia yacente) Estudio personal II. – DERECHO PRIVADO ROMANO. NEGOCIO JURÍDICO Estudio personal LECCIÓN 10. NEGOCIO JURÍDICO 0. – Premisas. I. – Hecho jurídico. II. – Acto jurídico. III. – Negocio jurídico. IV. – Clases de negocios jurídicos. V. – Panorámica: elementos integrantes del negocio jurídico VI. Presupuestos del negocio jurídico. – VII. – Elementos del negocio jurídico: 1. – Esenciales. 2. – Naturales. 3. - Accidentales: A. – Condición. B. – Término. C. – Modo. VIII. – Invalidez y anormalidad: 1. – Invalidez. 2. – Ineficacia. 3. –Anormalidades que afectan a los presupuestos necesarios. 4. - Anormalidades que afectan a los elementos esenciales: A. – En la forma; B. – En el contenido: el error obstativo o impropio y el disenso. C. – En la causa: a. – Simulación; b. – Reserva mental; c. – Error propio: variedades de error. d. – Metus. e. - Dolus malus. IX. – Convalidación. X. – Conversión. XI. Substitución de personas y Representación: 1. – Generalidades; 2. – Fundamento; 3. – Sujetos. 4. - Elementos; 5. – Concepto; 6. – Distinciones; 7. – Clases de representación; 8. - La peculiar estructura de la familia romana y la representación: las actiones adiecticiae qualitatis; 9. – Representación en Derecho romano: inmediata o directa, mediata o indirecta. XII. – Interpretación de los negocios jurídicos e interpretación del testamento: 1. - Interpretación de los negocios jurídicos en general. 2. - Interpretación de los testamentos. XIII. – El tiempo como factor esencial ante el derecho: 1. - Consideraciones generales. El calendario. 2. - El tiempo y el Derecho. Unidades del calendario y unidades jurídicas. 3. - Posibles efectos del tiempo en los Derechos subjetivos III. – DERECHO PRIVADO ROMANO. PROCESO CIVIL ROMANO LECCIÓN 11. DERECHO PROCESAL ROMANO I. – NACIMIENTO Y PROTECCIÓN DE LOS DERECHOS SUBJETIVOS : 0. – Premisas. 1. – El normal ejercicio de los derechos subjetivos. 2. - Protección del derecho subjetivo. 3. – La acción: sentido formal y material de la acción. 4. – Las actiones y el repertorio de los derechos subjetivos en Derecho romano. 5. – La organización estatal de la justicia. 6. – Organización judicial. Procedimiento y proceso. 7. – Proceso público y privado. 8. – Procedimiento penal, administrativo y civil. II. – DESARROLLO HISTÓRICO DEL PROCEDIMIENTO CIVIL ROMANO . L OS DISTINTOS PROCEDIMIENTOS CIVILES . III. – O RGANIZACIÓN JUDICIAL . IV. – I URISDICTIO E IMPERIUM. I MPERIUM MERUM E IMPERIUM MIXTUM. V. - I URISDICTIO Y COGNITIO. VI. – VARIEDADES DE IURISDICTIO. VII. – L OS ÓRGANOS JUDICIALES EN EL PROCESO CIVIL ROMANO . VIII. – J URISDICCIÓN , COMPETENCIA Y FUERO . IX. – T IEMPO , LUGAR E IDIOMA . P UBLICIDAD . X. P ARTES LITIGANTES : 1. – Partes litigantes, capacidad procesal. 2. – Partes auxiliares. 3. - Representantes judiciales: Cognitor, Procurator, Defensor. 4. – Iurisconsulti, oratores, iurisperiti (advocati). 5. - Pluralidad de partes litigantes: litis consortium. 6. - Pluralidad de acciones. 7. - Representación procesal: panorámica LECCIÓN 12. LEGIS ACTIONES 0. - LEGIS ACTIONES E I NSTITUTIONES GAII I. - I NTRODUCCIÓN . II. - F ASE IN IURE DE LAS LEGIS ACTIONES. 1. - F INALIDAD. 2. - T RAMITACIÓN : A. - In ius vocatio. B. - Vas. Vadimonium. C. Presencia de las partes. D. - Editio actionis. E. - Dare/Denegare actionem. F. - Posturas del demandado. 3. - DIVERSAS LEGIS ACTIONES: A. - Litis contestatio. B. - Clases de legis actiones. 4. - F UENTES . III. - LEGIS ACTIO SACRAMENTO: ACCIÓN DE LEY POR APUESTA SACRAMENTAL : 1. - Legis actio sacramento in rem. 2 . - Legis actio sacramento in personam. 3 . - L.a.s.i.r. Tramitación. 4. - L.a.s.i.p. Tramitación. IV. - LEGIS ACTIO PER IUDICIS ARBITRIVE POSTULATIONEM: 1. - Fuentes. 2. - Supuestos. 3. - L.a.p.i.a.p. y l.a.s.i.p. 4. - Tramitación. 5. - Nombramiento de juez o arbitro. 6. - Ventajas. V. - LEGIS ACTIO PER CONDICTIONEM: 1. - Origen. 2. - Fuentes. 3. - Contenido. 4. - Característica general. 5. - Tramitación. 6. - Ventajas. 7. - Iusiurandum necessarium. 8. - La l.a.p.c. y las otras l.a. VI. - E L PROCEDIMIENTO APUD IUDICEM EN LAS LEGIS ACTIONES. L A SENTENTIA. 1 - Órgano juzgador. 2. - Finalidad de la fase apud iudicem. 3. - Prueba. 4. - La fase apud iudicem: tramitación. 5. - La Sententia: A. - Concepto. B. - Contenido de la sententia: a. - La sententia en la l.a.sacramento in rem. b. - La sententia en la l.a.sacramento in personam. c. - La sententia en la l.a. per iudicis arbitrive postulationem. d. - La sententia en la l.a. per condictionem. C. - Valor de la sententia. 6. - Ejecución de la sententia. VII. - LEGIS ACTIO PER MANUS INIECTIONEM: 1. - Manus iniectio judicial y extrajudicial. 2. - Origen. 3. - Clases de manus iniectio: A. - Manus iniectio iudicati. B. - Manus iniectio pro iudicato. 4. - Tramitación: A. - Manus iniectio iudicati y manus iniectio pro iudicato. B. - Manus iniectio pura. VIII. - LEGIS ACTIO PER PIGNORIS CAPIONEM: 1. - Concepto. 2. - Destino del objeto aprehendido. 3. - Supuestos. 4. - Justificación. 5. - Peculiaridades. 6. - Oposición del deudor. IX. - DEFECTOS DEL SISTEMA DE LAS LEGIS ACTIONES: 1. Defectos. 2. - Ensayos de reforma. X. - P ANORÁMICA : TRAMITACIÓN DE LAS LEGIS ACTIONES LECCIÓN 13. PROCEDIMIENTO FORMULARIO I. – DESAPARICIÓN DE LAS LEGIS ACTIONES. – II. – C ARACTERÍSTICAS . III. – I NTRODUCCIÓN DEL PROCEDIMIENTO : 1. – In ius vocatio. 2. – Editio actionis extrajudicial: reo escondido, reo ausente, reo fallecido sin herederos; incomparecencia. IV. – F ASE IN IURE: 1. - Comparecencia. 2. - Editio actionis judicial (edere actionem). 3. - Postulatio actionis. 4. - Posturas que puede adoptar el demandado. 5. Resumen. V. – I NTERROGATIO IN IURE. VI. – I USIURANDUM. VII. – F IN DE LA FASE IN IURE. C ONCESIÓN DE LA FÓRMU LA. LITIS CONTESTATIO: 1. - Fórmula. 2. - Litis contestatio. Efectos. VIII. – Práctica PRELIMINARES PROGRAMA 7 E STRUCTURA DE LA FÓRMULA. SUS PARTES . IX. – P ARTES ACCESORIAS DE LA FÓRMULA : 1. - Exceptiones. 2. - Praescriptiones. X. – DISTINCIÓN ENTRE LAS DISTINTAS ACCIONES Y FÓRMULAS : 1. – Iuris civilis, iuris honorarii. 2. – In personam, in rem, mixtae. 3. – Stricti iuris, bonae fidei. 4. – Arbitrariae. 5. – Condictiones. 6. – Simplices, duplices. 7. – Privatae, populares. 8. – Reipersecutoriae, poenales, mixtae. 9. – Perpetuae, temporales. 10. – Apéndice: diversos modelos de fórmulas procesales. XI. – F ASE APUD IUDICEM. XII. – L A SENTENTIA. XIII. – E JECUCIÓN DE LA SENTENTIA: LA BONORUM VENDITIO. XIV. – M EDIOS COMPLEMENTARIOS DEL PROCEDIMIENTO FORMULARIO : Interdicta, Stipulationes praetoriae, Missiones in possessionem, Missiones in bona o missiones in bonorum possessionem, In integrum restitutio,Agere per sponsionem. XV. - P ANORÁMICA : TRAMITACIÓN DEL PROCEDIMIENTO FORMULARIO LECCIÓN 14. COGNITIO EXTRA ORDINEM 0. - Panorámica: Diferencias entre el Ordo iudiciorum privatorum y la Cognitio extra ordinem. I. Introducción. Causas. II. – Caracteres generales. III. – Organización judicial. IV. - Administración de justicia. V. - Curso del proceso: 1. - Citación y comparecencia. 2. - Efectos de la no comparecencia. Procedimiento contumacial o en rebeldía. 3. Obligación de estar en juicio. 4. - Actuaciones ante el magistrado: A. - Confessio. B. - Iusiurandum. C. - Litis contestatio. Dispersión de sus antiguos efectos. D. - Interrogationes in iure. E. - Exceptiones. F. - Prueba. 5. - Sentencia. 6. - Remedios contra la sentencia. 7. - Efectos de la sentencia. 8. - Ejecución de la sentencia. 9. - Costas procesales. Principios de la temeridad y del vencimiento. VI. - Panorámica: tramitación de la Cognitio extra ordinem. VII. - P ROCEDIMIENTOS ESPECIALES: 1. - Procedimiento por rescripto. 2. - Episcopalis audientia. 3. - Procedimientos sumarios. VIII. - ARBITRAJE . - IX. - J URISDICCIÓN VOLUNTARIA Estudio personal IV. – DERECHO PRIVADO ROMANO. DERECHOS REALES LECCIÓN 15. LAS COSAS 0. Premisas. – I. – Derechos reales y derechos de obligación. II. – Clasificación de los derechos reales. III. – Concepto de cosa. IV. – Clases de cosas: 1. – Corporales, incorporales. 2. – In commercio, extra commercium. 3. – Mancipi, nec mancipi. 4. – Mobiles, sese moventes, inmobiles. 5. – Fungibles, no fungibles. 6. – Consumibles, no consumibles. 7. – Divisibles, indivisibles. 8. – Simples, compuestas, universitates. 9. – Parte de una cosa: cosa principal y cosa accesoria. 10. – Fructíferas, no fructíferas LECCIÓN 16. POSESIÓN I. – Introducción. II. – Naturaleza de la protección. III. – Noción de la possessio romana. IV. – Elementos. V. – Peculiaridades. VI. - Naturaleza jurídica. VII. – Sujetos. VIII. – Objeto. IX. – Posesiones anómalas. X. – Comienzo de la posesión. XI. – Término de la posesión. XII. – Distintas figuras de possessio. XIII. – Protección de la possessio: interdicta LECCIÓN 17. PROPIEDAD z I. – Consideraciones generales. II. – Definiciones. III. – Terminología romana. IV. – Sujetos del dominium ex iure Quiritium. V. – Formas de propiedad. VI. – Objeto del dominium ex iure Quiritium. VII. – Limitaciones de la propiedad romana: de derecho público y de derecho privado z M ODOS DE ADQUIRIR LA PROPIEDAD M ODOS ORIGINARIOS: I. – Generalidades; II. – Ocupación III. - Adquisición de tesoro. IV. – Accesión: 1. - Concepto. 2. - Requisitos. 3. - Clases: A. – De mueble a mueble. B. – De mueble a inmueble. C. - De inmueble a inmueble. V. – Especificación. VI. – Confussio. VII. – Conmixtio. VIII. – Adquisición originaria de frutos M ODOS DERIVATIVOS: I. – Generalidades. II. – Mancipatio. III. – In iure cessio. IV. – Traditio: 1. – Concepto. 2. – Requisitos: A. - Objetivo: Corpus. B. - Subjetivo: Animus. C. - Formales. D. - Iusta causa traditionis: la traditio ficta. V. – Litis aestimatio. VI. – Adquisición de la res derelicta. VII. – Adquisición derivativa de frutos (quasi traditio). VIII. – Legales. IX. – Judiciales. X. – Adiudicatio. XI. – Addictio USUCAPIO: I. – Terminología. II. – Concepto. III. – Definiciones. IV. – Origen. V. – Fundamento. VI. – Teorías. VII. – Naturaleza jurídica. VIII. – Funciones. IX. – Panorámica general: usucapio y longi temporis praescriptio: 1. - Derecho arcaico. 2. - Derecho preclásico. 3. - Derecho clásico. 4. Derecho postclásico. 5. - Derecho justinianeo. 6. - Derecho actual z TUTELA JURÍDICA DE LA PROPIEDAD . I. – Generalidades. II. - Reivindicatio. III. - Iudicium finium regundorum. IV. – Actio negatoria. V. - Actio prohibitoria. VI. - Medios judiciales para tutelar las relaciones de vecindad: 1. - Actio acquae pluviae arcendae. 2. - Cautio damni infecti. 3. - Operis novi nuntiatio. 4. - Interdictum quod vi aut clam. 5. - Actio de arboribus caedendis. 6. - Interdictum de glande legenda z IN BONIS ESSE/IN BONIS HABERE: I. - Terminología. II. - Concepto. III. - Origen. IV. - Fundamento. V. - Peculiaridad. VI. - Caso. VII. - Tutela jurídica procesal: 1. - Exceptiones: la exceptio rei venditae et traditae. 2. - Actio Publiciana z CONDOMINIO. I. – Concepto. II. – Reglamentación jurídica. III. – Relaciones entre los copropietarios. IV. – La actio communi dividundo LECCIÓN 18. IURA IN RE ALIENA. 0. – Introducción z SERVIDUMBRES PREDIALES. I. – Terminología. II. – Concepto. III. – Objeto. IV. – Contenido. V. - Sujetos. VI. – Peculiaridades. VII. – Caracteres. VIII. – Principios. IX. – Clasificación. X. – Rústicas. XI. – Urbanas. XII. – Constitución de las servidumbres. XIII. – Extinción. XIV. – Defensa z SERVIDUMBRES PERSONALES. I. - USUFRUCTO. 1. – Origen. 2. – Concepto. 3. – Fuentes. 4. – Contenido. 5. – Efectos. 6. – Sujetos. 7. – Características. 8. – Régimen jurídico. 9. – Constitución. 10. – Extinción. 11. – Defensa. II. - QUASI USUFRUCTO. III. - USUS, HABITATIO, OPERAE SERVORUM z ENFITEUSIS Y SUPERFICIE. I. – Generalidades. II. – Enfiteusis, Superficie y Servidumbres personales. III. – Evolución. IV. – Origen. V. – Contenido EMPHYTEUSIS: I. – Concepto. II. – Terminología. III. – Sujetos. IV. Origen. V. – Evolución. VI. – Derecho preclásico y clásico. VII. Derecho postclásico. VIII. – Derecho justinianeo. IX. – Constitución. X. – Extinción. XI. – Defensa SUPERFICIES: I. – Concepto. II. – Objeto. III. – Sujetos. IV. – Origen y evolución. V. – Fundamento. VI. – Derecho preclásico y clásico. VII. – Derecho clásico. VIII. – Derecho postclásico. IX. – Derecho vulgar. X. – Derecho justinianeo z DERECHOS REALES DE GARANTÍA. I. – Generalidades II. – F IDUCIA CUM CREDITORE: 1. - Origen y evolución. 2. – Concepto. 3. – Elementos personales (Sujetos). 4. – Elementos reales (Objeto). 5. - Elementos formales. 6. - Efectos. 7. - Facultades del acreedor fiduciario. 8. - Efectos derivados del incumplimiento de la obligación. 9. - Defensa III. – P YGNUS DATUM, P RENDA : 1. - Terminología. 2. - Orígenes. 3. – Concepto. 4. – Elementos personales (Sujetos). 5. – Elementos reales (Objeto). 6. Requisitos. 7. - Régimen jurídico. 8. – Constitución. 9. – Extinción. 10. - Defensa. 11. – Relación entre el pygnus datum como derecho real de prenda y el pygnus como contrato real de prenda IV. – HYPOTHEKA, PYGNUS CONVENTUM: 1. – Concepto. 2. – Terminología. 3. – Origen. – 4. – Evolución. 5. – Elementos personales (Sujetos). 6. – Elementos reales (Objeto). 7. – Constitución: conventio. 8. – Extinción. 9. – Defensa. 10. – Subhipoteca. 11. – Constitución simultánea de varias hipotecas. 12. – Constitución sucesiva de hipotecas: A. - Aparición de la segunda hipoteca en Roma: a. – Negocio de subrogación en el puesto de un acreedor hipotecario único. b. - Segunda hipoteca como derecho subordinado a la extinción de la primera: el ius offerendi del segundo acreedor. c. – Derecho al superfluum del segundo acreedor hipotecario. d. – Acción hipotecaria del segundo acreedor. e. - Presunto ius distrahendi del segundo acreedor hipotecario. f. - Fijación del rango hipotecario: concurrencia de derechos de hipoteca V. – DERECHO PRIVADO ROMANO. DONACIONES LECCIÓN 19. DONACIONES Práctica/ Estudio personal 8 Estudio personal PRELIMINARES PROGRAMA I. - Naturaleza jurídica y ubicación sistemática. II. - Terminología. III. - Concepto actual. IV. - Evolución histórica. V. - Elementos: 1. - Personales. - 2. - Reales. VI. - Requisitos. VII. - Clases. VIII. - Noción de donación en el Derecho romano. IX. - Elementos: 1. - Objetivo. 2. - Subjetivo. X. - Lex Cincia de donis et muneribus 204aC. XI. - Prohibición de las donaciones entre cónyuges. XII. - Reformas de CONSTANTINO y de JUSTINIANO. XIII. - Figuras especiales de donación: 1. - Donatio mortis causa.. 2. - Donatio sub modo (donación modal). 3. - Donación remuneratoria. XIV. - Revocación de la donación VI. – DERECHO PRIVADO ROMANO. OBLIGACIONES LECCIÓN 20. OBLIGATIO z OBLIGACIONES. I. – Premisas. II. – Preliminares. III. – Definiciones. IV. – Derechos reales y Derechos de obligación. IV. – Origen de la obligación. VI. – Sujetos. VII. – Objeto. VIII. – Caracteres. IX. – Lugar. X. – Tiempo. XI. – Fuentes. XII. – Clases: 1. – Divisibles. 2. – Indivisibles. 3. – Genéricas. 4. – Específicas. 5. – Alternativas. 6. – Facultativas. 7. – Ambulatorias. 8. – Parciarias. 9. – Cumulativas. 10. – Solidarias. 11. – Civiles. 12. – Honorarias. 13. – Naturales. 14. – Naturales impropias z TRANSMISIÓN DE LAS OBLIGACIONES : I. – Nociones generales. II. – Medios indirectos para conseguir el efecto práctico de la transmisión: 1. – Expensilatio. 2. – Otros medios: la estipulación novatoria: A. – Delegatio. B. – Cognitio o procuratio in rem suam (mandatum ad agendum). 3. – Concesiones de ANTONINO PÍO. 4. – Derecho justinianeo. 5. – Sistema provincial z GARANTÍA Y REFUERZO DE LAS OBLIGACIONES : I. – Generalidades. II. – Garantías reales. III. - Garantías personales: 1. - Concepto. 2. - Finalidad. 3. Sujetos. 4. - Efectos. 5. - Constitución. 6. - Clases: A. - Sponsio y fideipromissio: a. - Sponsio. b. - Fideipromissio. C. - Régimen jurídico de la sponsio y de la fideipromissio. B. - Fideiussio z EXTINCIÓN DE LAS OBLIGACIONES : I. – Introducción. II. - Modos de extinción MODOS DE EXTINCIÓN IPSO IURE : I. - SOLUTIO: 1. – Terminología. 2. – Concepto. 3. – Sujetos. 4. – Objeto. 5. – Lugar. 6. – Prueba del pago. 7. – Tiempo. 8. – Modos. II. - ACCEPTILATIO: 1. – Concepto. 2. – Forma. 3. - Obligación no verbis contracta. 4. – Stipulatio Aquiliana. 5. – Alcance. III. - LIBERACIÓN PER AES ET LIBRAM: 1. – Concepto. 2. – Objeto. 3. – Fórmula. IV. - NOVATIO: 1. – Terminología. 2. – Concepto. Peculiaridades en Derecho romano. V. - LITIS CONTESTATIO. VI. - CONTRARIUS CONSENSUS: 1. – Ámbito. 2. – Terminología. 3. – Requisitos. VII. - CONFUSIÓN: 1. - Ejemplo. 2. – Concepto. 3. – Casos. 4. – Fundamento. VIII. - MUERTE Y CAPITIS DEMINUTIO. IX. - CONCURSUS CAUSARUM: 1. – Ejemplo. 2. – Concepto. 3. – Efectos. X. - IMPOSIBILIDAD O DESTRUCCIÓN DE LA COSA DEBIDA: 1. – Concepto. 2. – Fundamento MODOS DE EXTINCIÓN OPE EXCEPTIONIS: I. - COMPENSACIÓN: 1. Ejemplo. 2. – Terminología. 3. Concepto. 4. – Fundamento. 5. – Ventajas. 6. – Clases. 7. – Derecho clásico. 8. – Derecho justinianeo. II. - PRAESCRIPTIO LONGI TEMPORIS. III. - PACTUM DE NON PETENDO: 1. – Concepto. 2. – Efectos. 3. – Plazo. 4. – Derecho justinianeo z INCUMPLIMIENTO DE LAS OBLIGACIONES: I. - El sistema romano de responsabilidad contractual. II. - Responsabilidad contractual o extra aquiliana. III. Criterios de responsabilidad en el Derecho clásico: 1. - Pluralidad de sistemas. 2. - Periculum: A. - Significado. B. - Periculum vis maioris (daño por fuerza mayor). C. - Periculum custodiae (Responsabilidad por custodia). 3. - Dolo. 4. - Factum debitoris. 5. - Culpa. IV. - Criterios de responsabilidad en el Derecho postclásico y en el Derecho justinianeo: 1. - Dolo. 2. - Culpa. 3. - Caso fortuito y fuerza mayor. V. - Consecuencias del incumplimiento. Mora (retraso en el cumplimiento): 1. - Mora debitoris. 2. - Mora creditoris. VI. - Responsabilidad contractual: panorámica LECCIÓN 21. CONTRATOS Y PACTOS z CONTRACTUS Y CONVENTIO. 0. - Panorámica general. I. – Origen y evolución. II. – Clasificación romana de los contratos. III. – Contratos a favor de tercero y obligaciones post mortem z CONTRATOS FORMALES. I. – CONTRATOS VERBALES : 1. – Stipulatio: A. – Concepto. B. – Caracteres. C. – Elementos personales. D. – Elementos reales. E. – Elementos formales. F. – Régimen jurídico: a. – Obligaciones. b. – Defensa. 2. – Dotis dictio. 3. – Promissio iurata liberti. II. – CONTRATOS LITERALES: 1. – Expensilatio. II. – Syngrapha y Chirographa z CONTRATOS REALES I. – MUTUUM: 1. – Requisitos. 2. – Caracteres. 3. – Elementos personales. 4. – Elementos reales. 5. – Elementos formales. 6. – Derechos y obligaciones. 7. – Responsabilidad. 8. – Defensa. 9. – El SC Macedonianum II. – COMMODATUM: 1. – Requisitos. 2. – Caracteres. 3. – Elementos personales. 4. – Elementos reales. 5. – Elementos formales. 6. – Derechos y obligaciones. 7. – Responsabilidad. 8. – Defensa III. – DEPOSITUM: 1. – Requisitos. 2. – Caracteres. 3. – Elementos personales. 4. – Elementos reales. 5. – Elementos formales. 6. – Derechos y obligaciones. 7. – Responsabilidad. 8. – Defensa. 9. – Tipos de depósito. IV. – P YGNUS: 1. – Requisitos. 2. – Caracteres. 3. – Elementos personales. 4. – Elementos reales. 5. – Elementos formales. 6. – Derechos y obligaciones. 7. – Responsabilidad. 8. – Defensa. 9. – Pygnus como derecho real de garantía y pygnus como contrato real z CONTRATOS CONSENSUALES I. – E MPTIO-VENDITIO: 1. – Concepto y origen. 2. – Caracteres. 3. – Elementos personales. 4. – Elementos reales. 5. – Elementos formales. 6. – Derechos y obligaciones. 7. – Responsabilidad. 8. – Defensa. 9. – Pactos añadidos a la compraventa. 10. – Arras II. – LOCATIO CONDUCTIO : 1. – Concepto. 2. – Evolución histórica. 3. – Clases de locatio conductio: A. – LOCATIO CONDUCTIO REI: a. – Caracteres. b. – Concepto. c. – Elementos personales. d. – Elementos reales. e. – Elementos formales. f. – Derechos y obligaciones. g. – Responsabilidad. h. – Defensa. i. – Extinción. B. - LOCATIO CONDUCTIO OPERARUM: a. – Caracteres. b. – Concepto. c. – Elementos personales. d. – Elementos reales. e. – Elementos formales. f. – Derechos y obligaciones. g. – Responsabilidad. h. – Defensa. i. – Extinción. C. LOCATIO CONDUCTIO OPERIS: a. – Caracteres. b. – Concepto. c. – Elementos personales. d. – Elementos reales. e. – Elementos formales. f. – Derechos y obligaciones. g. – Responsabilidad. h. – Defensa. i. – Extinción III. – SOCIETAS: 1. – Caracteres. 2. – Concepto 3. – Elementos personales. 4. – Elementos reales. 5. – Elementos formales. 6. – Derechos y obligaciones. 7. – Responsabilidad. 8. – Defensa. 9. – Extinción IV. - MANDATUM: 1. – Caracteres. 2. – Concepto 3. – Elementos personales. 4. – Elementos reales. 5. – Elementos formales. 6. – Derechos y obligaciones. 7. – Responsabilidad. 8. – Defensa. 9. – Extinción z CONTRATOS INNOMINADOS, CUASI-CONTRATOS. PACTOS I. - C ONTRATOS INNOMINADOS . 1. – Concepto. 2. – Permutatio. 3. – Aestimatum. 4. – Praecarium. 5. – Donatio sub modo. 6. - Datio ad experiendum vel inspiciendum. 7. – Constitución de la dote con pacto de restitución. 8. – Transactio. II. - C UASI-CONTRATOS . 1. – Generalidades. 2. – NEGOTIORUM GESTIO. 3. – SOLUTIO INDEBITI. 4. – Legado obligacional. 5. – Promesas no contractuales: Pollicitatio y votum. 6. – Funerales realizados por quien no estaba obligado a ello. 7. – Otras relaciones tuteladas por condictiones. 8. – Tutela. 9. – Communio incidens. III.- Pactos: 1. – Concepto y clases. 2. – Pactos pretorios: A. – Pactum iusiurandi. B. – Receptum. C. – Constitutum debiti. 3. – Pactos legítimos: A. – Pacto de compromiso. B. – Pacto de dote. C. – Pacto de donación. III. - P ACTOS LECCIÓN XXII. DELICTA Y QUASI EX DELICTA z DELITOS: I. – Nociones generales. II. - Furtum. III. - Rapina. IV – Iniuria. V. – DAMNUM INIURIA DATUM. VI. - Lex Aquilia de damno iniuria dato 287aC : Panorámica z CUASI DELITOS : I. - Generalidades. II. - Algunos cuasi delitos : 1. – Iudex qui litem suam fecit. 2. – Actio de effussis et deiectis. 3. – Actio de positis et suspensis. 4. – Actio in factum contra nautas, caupones y stabularios. 5. – Actos ilícitos sancionados por el pretor: actio de sepulchro violato Estudio personal PRELIMINARES PROGRAMA 9 VI. – DERECHO PRIVADO ROMANO. SUCESIONES LECCIÓN 23. NOCIONES FUNDAMENTALES I. – Introducción. II. – Nociones fundamentales. III. – Hereditas, successio. Requisitos para la sucesión hereditaria: Testamenti factio. IV. – Heres: 1. – Concepto; 2. – Clases; 3. – Capacidad de adquirir; 4. – Indignidad; 5. – Delatio. Intransmisibilidad de la delación e in iure cessio hereditatis. Transmissiones.; 6. – Hereditas iacens; 7. – Usucapio pro herede; 8. – Aditio y adquisitio hereditatis; 9. – El heredero después de la adquisición de la herencia. 10. - Ius adcrescendi. LECCIÓN 24. SUCESIÓN TESTAMENTARIA I. – Concepto de Testamento. II. – Formas de testamento: 1. – Derecho arcaico y republicano. Testamentum per aes et libram. Testamento pretorio. 2. – Derecho clásico. 3. - Derecho postclásico y justinianeo. III. – Formas extraordinarias de testamento. IV. - Testamento militar. V. – Apertura del testamento. VI. Contenido del testamento: 1. – Generalidades. 2. – Exheredatio y praeteritio. 3. – Heredis institutio: A. – Concepto. B. – Reglas. C. – Heres ex re certa. D. – Herederos bajo condición. Substitutiones. 4. – Manumisiones. 5. – Datio tutoris. 6. - Legados: A. – Concepto. B. – Clases. C. – Limitaciones legales a la libertad de legar: lex Furia testamentaria, lex Voconia. D. – Adquisición. E. – Ius adcrescendi. – F. - Eficacia. G. – Revocación. 7. – Fideicomisos: A. – Concepto y evolución. B. – Diferencias entre legados y fideicomisos. C. – Clases de fideicomisos: a. – Fideicomiso de herencia. b. – Fideicomiso de familia. c. – Fideicomiso de libertad. d. - Fideicomiso de residuo. 8. – Codicilos. 9. – Invalidez e ineficacia 10. – Revocación. 11. – Interpretación. 12. - Bonorum possessio. A. – Concepto. B. – Clases. C. – Bonorum possessio secundum tabulas. LECCIÓN 25. SUCESIÓN AB INTESTATO I. – Nociones generales. II. – Successio ab intestato del ius civile. III. – Successio ab intestato del ius honorarium. IV. – Bonorum possessio sine tabulis: 1. – Unde liberi; 2. – Unde legitimi; 3. – Unde cognati; 4. – Otros llamados por el pretor. V. – Reformas imperiales: SSCC Tertullianum y Orphitianum Otras reformas imperiales. VI. - Derecho justinianeo. VI. – Sucesiones extraordinarias. VII. – Régimen sucesorio de los libertos. VIII. – Bona vacantia. LECCIÓN 26. SUCESIÓN FORZOSA, NECESARIA, LEGÍTIMA O LEGITIMARIA CONTRA TESTAMENTO I. – Concepto y evolución histórica. II. – Sucesión legítima formal según el ius civile. III. – Sucesión legítima material. Querela inofficiosi testamenti. IV. – Bonorum possessio contra tabulas. V. – Derecho postclásico y justinianeo. VI. – Sucesión necesaria en los bienes del liberto. LECCIÓN 27. TUTELA JURÍDICA PROCESAL I. – HEREDERO CIVIL: 1. – Hereditatis petitio. 2. – Missio in possessionem scripti heredis. II. – HEREDERO PRETORIO: 1. – Interdictum quorum bonorum. 2. – Hereditatis petitio possessoria. 3. – Actiones ficticiae. 4. - Interdictum quod legatorum. III. – HEREDERO FORZOSO, NECESARIO, LEGÍTIMO O LEGITIMARIO: 1. – Querela inofficiosi testamenti. 2. – Querela inofficiosae dotis. 3. – Querela inofficiosae donationis. IV. - FIDEICOMISARIOS. 1. – Stipulationis partis et pro parte. 2. – Hereditatis petitio fideicomisaria 3 . - Exceptio ex senatus consulti Trebelliani o exceptio restitutae hereditatis. V. – LEGATARIOS: 1. – Reivindicatio. 2. – Actio familiae (h)erciscundae. 3. - Actio ex testamento. 4. - Cautio legatorum servandarum causa. 5. – Missio in possessionem Antoniniana. VI. – PATRONO: 1. – Actio Fabiana in factum. 2. – Actio Calvisiana in factum. VII. – COHEREDEROS: Actio familiae (h)erciscundae i.h.r