OS SISTEMAS DE CONDUCCION EN GALICIA E.Iván Vázquez Estación de Viticultura e Enoloxía de Galicia Fases na implantación dun viñedo SITUACION INICIAL DISEÑO PLANTACION VIÑEDO • VARIEDAD • PATRON • SISTEMA DE CONDUCCION • PREPARACION DEL SUELO • REPLANTEO • PLANTACION O viño = Producto da luz FERMENTACION FOTOSINTESIS Viño Acios Madeira Mosto O dosel foliar Conxunto de órganos da planta capaces de interceptar luz e realiza-la fotosíntesis: • Follas • Pámpanos • Acios Tipoloxía: • Continuidade no espacio • Contínuo : espalderas • Discontínuo: formas libres vaso • Densidade foliar • Densos ou pechados: sombreado interior • Pouco densos ou abertos: sin sombreado Tipos de dosel foliar Contínuo Pechado Discontínuo Abierto EFECTOS DO DOSEL FOLIAR NO MICROCLIMA DA CEPA EXPORTADORAS AUTOSUFICIENTES CONSUMIDORAS DOSEL FOLIAR ABERTO DOSEL FOLIAR DENSO Follas ben expostas Acios ben expostos Follas sombreadas Acios sombreados moi quentes de día e moi frías de noite O interior apenas sofre diferencias entre o día e a noite HUMIDADE Humidade ambiente Maior humidade VELOCIDADE DO VENTO Valores do ambiente Valores inferiores ó ambiente EVAPORACION Similares ó ambiente Inferiores ó ambiente RADIACION TEMPERATURA INFLUENCIA DO MICROCLIMA NA CALIDADE O sombreado orixina: • Descenso do nivel de azúcar • Descenso do nivel de antocianos e polifenoles • Descenso do acido tartárico • Descenso de flavonoides • Descenso do sabor das baias • Incremento do K y pH en mostos e viños • Incremento do acido málico • Incremento de sabores astringentes no viño • Incremento de Botrytis Dimensions do dosel foliar ANCHURA ALTURA DOSEL FOLIAR LO DISN TANC I UDE T I NX A EN TRE FILA S El dosel foliar Relación altura dosel foliar/anchura de calle d h H D Optima: h ≈ d· 0,8 Máxima: h = d O dosel foliar ideal ORIENTACION DAS FILAS RELACION ALTURA CANOPY/ANCHURA DA CALLE INCLINACIÓN DA PAREDE FOLIAR NORTE – SUR 0,8:1 VERTICAL ZONA DE LOCALIZACION DE ACIOS NA ZONA BAIXA DO DOSEL FOLIAR SUPERFIICE DO DOSEL FOLIAR (SA) 21.000 m2/ha SUPERFICIE DE FOLLAS/SA DISTANCIA ENTRE PAMPANOS DESENVOLVEMENTO DOS NETOS AREA FOLIAR/PESO COLLEIT < 1,5 < 15 PAMPANOS/M 5-8 NETOS/PAMPANO 12 cm2/g. SA/RENDIMENTO 1,2-1,5 kg/m2 INDICE DE RAVAZ 5-10 DESENVOLVEMENTO DE NETOS TRAS ENVERO PESO MADEIRA DE PODA PESO MADEIRA DE PODA/LONXITUDE DE FILA % OCOS Nº CAPAS DE FOLLAS NULO 20-40 gr/sarmiento 0,3 – 0,6 kg/ml 20-40 % 1 – 1,5 % ACIOS EXTERIORES 50 – 100 % % FOLLAS EXTERIORES 80 – 100 % O sistema de conducción Def: “Conxunto de técnicas escollidas polo viticultor para o establecimento do seu viñedo e posterior control do seu desenvolvemento” A.Reynier DISPOSICION DAS PLANTAS • Densidade • Orientación SISTEMA CONDUCCION FORMA DA CEPA • Altura e forma do tronco • Sistema de poda • Sistema de empalizamento FORMA DA VEXETACION • Carga • Conducción do follaxe • Control da producción A densidade de plantación INFLUENCIA NO CULTIVO Desenvolvemento do sistema radicular # Volume de suelo explorado # Dispoñibilidade de auga e nutrintes Vigor da planta # Eficacia fotosintética # Problemas fitosanitarios Mecanización # Características da maquinaria. # Custos de mecanización. Custos de plantación A densidade de plantación EXPLORACION SUELO Cepas/ha 8.000 5.000 1.000 DESARROLLO CEPA PRODUCCION CEPA CALIDADE UVA RENDIMENTO HECTAREA A densidade de plantación Efecto da densidade no nº de acios/cepa 45 40 GODELLO TREIXADURA 35 30 25 20 15 10 5 0 4.444 3.704 3.174 Efecto da densidade no rendimento. Kg/cepa. 8 7 Kg/ha. 26.000 GODELLO TREIXADURA 24.000 6 22.000 5 20.000 4 18.000 3 16.000 2 14.000 1 12.000 0 10.000 4.444 3.704 GODELLO 3.174 TREIXADURA 4.444 3.704 3.174 A densidade de plantación Peso medio do acio (gramos) GODELLO TREIXADURA 300 250 200 150 100 50 0 4.444 3.704 3.174 GODELLO 181 183 184 TREIXADURA 283 247 267 A densidade de plantación Alcohol probable (% vol) e Acidez total (gr/l) AP (% vol) AT (gr/l) 14 12 10 8 6 4 2 0 4.444 3.704 3.174 AP (% vol) 13,5 12,3 12,3 AT (gr/l) 5,2 5,5 5,5 Nº cepas/ha permitidas polas DD.OO. Galegas VALDEORRAS RIBEIRA SACRA RIBEIRO RIAS BAIXAS MONTERREI 0 1000 2000 3000 CEPAS/HA MONTERREI RIAS BAIXAS MIN 3.700 600 MAX 5.000 2.700 4000 RIBEIRO 5000 6000 7000 RIBEIRA SACRA VALDEORRAS 1.500 7.000 4.000 4.000 A orientación das filas A exposición da parcela A altura da cepa Elevación do tronco: • Disminúe o risco de xeada • Disminúe ataques de mildiu • Aumenta a sensibilidade a sequía • Disminúe risco de Botrytis • Retrasa a maduración La conducción de la vegetación EMPALIZAMENTO VEXETACION PLANOS Sin empalizamento Vasos Libre Apoio tronco Descendente Un plano Apoio tronco e vexetación Dous planos Vasos, eixe vertical Un plano Cortina simple Dous planos G.D.C. Vertical Espaldeira Oblicua Pérgolas Horizontal Parral Vertical Scott Henry Lira en U Oblicuos Lira en V VASO EIXO VERTICAL CORTINA SIMPLE DOBLE CORTINA Los sistemas deTRADICIONAL conducción ESPALDEIRA PERGOLAS PERGOLA TRENTINA ESPALDEIRA SUIZA PARRALES SCOTT HENRY SCOTT HENRY Los sistemas de conducción RT2Ta (Ruakura Twin Two Tier) RT2Tb (Ruakura Twin Two Tier) RT2Tb (Ruakura Twin Two Tier) TK2T (Kauwhata Two Tier) LIRA EN U Los sistemas de conducción LIRA EN V Los sistemas de conducción FLOR DE LYS SISTEMAS CONDUCCION PERMITIDOS POR LAS DD.OO. GALLEGAS SISTEMA Vaso MONTERREI RIAS BAIXAS Espaldera Espaldera Emparrado trad. Doble cordón (3 pulgares/brazo) Guyot simple Guyot simple: 35 yemas/cepa Sylvoz: 35 yemas/cepa Guyot: 70 yemas/cepa Guyot Espaldera o tutores RIBEIRO Vaso RIBEIRA SACRA Máx: 16 yemas/cepa Variantes: 12 yemas/cepa Guyot simple: 12 yemas/cepa Espaldera Guyot doble: 15 yemas/cepa Doble cordón: 18 yemas/cepa VALDEORRAS Vaso 3-4 brazos CARGAS PERMITIDAS POR LAS DD.OO. GALLEGAS MONTERREI RIAS BAIXAS CONDICION (Variedad o situación) CARGA MAXIMA (Nº yemas/ha) Godello, Treixadura,Mencía, Merenzao 70.000 Dona Branca, Garnacha T.,Grao Negro 55.000 Albariño 70.000 Resto de variedades 55.000 Albariño 80.000 Resto de variedades 60.00 RIBEIRO RIBEIRA SACRA VALDEORRAS PRODUCCIONES PERMITIDAS POR LAS DD.OO. GALLEGAS PRODUCCION (Kg/ha) CONDICION (Variedad o situación) 13.000 Dona Branca, Grao Negro Garnacha T. 11.000 Godello, Treixadura Mencía, Merenzao 11.000 Albariño 10.000 Caíño tinto 12.500 Resto variedades MONTERREI RIAS BAIXAS RIBEIRO RIBEIRA SACRA VALDEORRAS TOLERANCIA (Incremento%) 25 25 30.000 9.500 Tintas preferentes 10.500 Blancas preferentes 11.000 Resto variedades 8.000 En ladera 20.000 En llano 25 SINTESIS ELECCION SISTEMA 1. OPTIMIZAR LA FOTOSINTESIS • Amplias superficies foliares • Reducción de la energía perdida sobre el terreno • Reducida densidad de hojas (no sombras) • Mejorar las condiciones microclimáticas de la planta 2. MAXIMIZAR CARACTERES GENETICOS DE LA VARIEDAD • Características de fertilidad de cada variedad • Racimos libres de vegetación • Racimos distribuidos de forma regular y en equilibrio con la SFE 3. POSIBILITAR MECANIZACION • Características de las máquinas que se van a emplear. Nº DE ACIOS 30 CS-2006 CS-2005 GS-2006 25 CS-2005 20 15 10 5 0 AL DB GO LA LO TO TR RENDIMENTO (Kg/cepa) CS-2006 6 CS-2005 GS-2006 5 GS-2005 4 3 2 1 0 AL DB GO LA LO TO TR RENDIMENTO (Kg/ha) CS-2006 20.000 CS-2005 18.000 GS-2006 16.000 CS-2005 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 AL DB GO LA LO TO TR AAA Peso medio do acio (gramos) CS-2006 450 CS-2005 400 GS-2006 350 CS-2005 300 250 200 150 100 50 0 AL DB GO LA LO TO TR AAA Nº DE ACIOS 30 CS-2006 CS-2005 GS-2006 25 CS-2005 20 15 10 5 0 BR ME SO AAA RENDIMENTO (Kg/cepa) CS-2006 6 CS-2005 GS-2006 5 CS-2005 4 3 2 1 0 BR ME SO AAA Peso medio do acio (gramos) CS-2006 350 CS-2005 GS-2006 300 CS-2005 250 200 150 100 50 0 BR ME SO AAA Composición dos mostos - 2005 CS-AP 16 CS-AT 14 GS-AP GS-AT 12 10 8 6 4 2 0 AL DB GO LA LO TO TR AAA Composición dos mostos – 2005 CS-AP 16 CS-AT 14 GS-AP 12 GS-AT 10 8 6 4 2 0 BR ME SO DISPOSITIVO EXPERIMENTAL Sylvoz Espaldera 1,8 m. Altura de formación 0,9 m. 110-R 2,5 x 3 m. 1330 cepas/ha Emparrado Emparrado Altura de formación 1,9 m. 110-R 3 x 4,5 m. 740 cepas/ha Evaluación de la carga de poda Nº yemas/cepa Nº yemas/ha 80.000 100 80 65509 98 60.000 79 50.000 60 40.000 52 40 43 20 0 63125 70.000 30.000 20.000 10.000 0 PARRA SILVOZ P1 P2 PARRA P1 SILVOZ P2 MEDIA Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Categorías SISTEMA-PARRAL*PARCELA-P1 SISTEMA-PARRAL*PARCELA-P2 SISTEMA-SYLVOZ*PARCELA-P1 SISTEMA-SYLVOZ*PARCELA-P2 Media 97,688 79,188 51,875 42,813 Agrupamientos A A B B TASAS DE BROTACION. Brotación real (%) 100 90 94,34 95,01 94,47 92,11 80 70 60 50 P1 P2 40 30 20 10 0 PARRA SILVOZ Análisis del modelo (Tipo III SS): Fuente SISTEMA PARCELA SISTEMA*PARCELA GDL 1 1 1 Suma los cuadrados 30,641 11,574 36,678 Cuadrado medio 30,641 11,574 36,678 F de Fisher 1,207 0,456 1,445 Pr > F 0,276 0,502 0,234 TASAS DE FERTILIDAD. Fertilidad potencial. 1,6 1,4 1,41 1,2 1,25 1,0 P1 P2 0,8 MED 0,6 0,4 0,2 0,0 PARRA Análisis del modelo (Tipo III SS): Fuente SISTEMA PARCELA SISTEMA*PARCELA GDL 1 1 1 Suma los cuadrados 0,403 0,288 0,032 SILVOZ Cuadrado medio 0,403 0,288 0,032 Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Categorías SISTEMA-PARRAL*PARCELA-P1 SISTEMA-PARRAL*PARCELA-P2 SISTEMA-SYLVOZ*PARCELA-P1 SISTEMA-SYLVOZ*PARCELA-P2 Media 1,497 1,318 1,293 1,204 Agrupamientos A A A B B B F de Fisher 7,916 5,658 0,629 Pr > F 0,007 0,021 0,431 RENDIMIENTO. Nº de racimos/cepa 150 125 125 100 P1 75 P2 MED 61 50 25 0 Análisis del modelo (Tipo III SS): Fuente SISTEMA PARCELA SISTEMA*PARCELA GDL 1 1 1 Suma los cuadrados 65536,000 14340,063 3782,250 PARRA Cuadrado medio 65536,000 14340,063 3782,250 F de Fisher 56,525 12,368 3,262 Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Categorías SISTEMA-PARRAL*PARCELA-P1 SISTEMA-PARRAL*PARCELA-P2 SISTEMA-SYLVOZ*PARCELA-P1 SISTEMA-SYLVOZ*PARCELA-P2 Media 147,875 102,563 68,500 53,938 Agrupamientos A B C C SILVOZ Pr > F < 0,0001 0,001 0,076 RENDIMIENTO. Peso medio del racimo (gr) 250 200 178 150 P1 P2 117 100 MED 50 0 PARRA Análisis del modelo (Tipo III SS): Fuente SISTEMA PARCELA SISTEMA*PARCELA GDL 1 1 1 Suma los cuadrados 60298,905 54661,688 25890,310 Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Categorías SISTEMA-PARRAL*PARCELA-P2 SISTEMA-PARRAL*PARCELA-P1 SISTEMA-SYLVOZ*PARCELA-P2 SISTEMA-SYLVOZ*PARCELA-P1 Media 227,394 129,387 127,321 106,543 Agrupamientos A B B B SILVOZ Cuadrado medio 60298,905 54661,688 25890,310 F de Fisher 66,149 59,965 28,402 Pr > F < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 RENDIMIENTO. Kg uva/cepa. Kg uva/ha 25 20.000 17.500 21,7 20 15.000 15 12.500 P1 P2 16.092 MED 10 P1 P2 10.000 MED 7.500 9.743 7,3 5 5.000 2.500 0 PARRA 0 SILVOZ PARRA SILVOZ Análisis del modelo (Tipo III SS): Fuente SISTEMA PARCELA SISTEMA*PARCELA GDL 1 1 1 Suma los cuadrados 3325,252 75,603 99,600 Cuadrado medio 3325,252 75,603 99,600 Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Categorías SISTEMA-PARRAL*PARCELA-P2 SISTEMA-PARRAL*PARCELA-P1 SISTEMA-SYLVOZ*PARCELA-P1 SISTEMA-SYLVOZ*PARCELA-P2 Media 24,058 19,389 7,468 7,147 Agrupamientos A A B B F de Fisher 81,533 1,854 2,442 Pr > F < 0,0001 0,178 0,123 COMPOSICION DE LOS MOSTOS. A.probable (% vol) 12 11,5 11,2 10 8 P1 6 P2 MED 4 2 Análisis del modelo (Tipo III SS): Fuente SISTEMA PARCELA SISTEMA*PARCELA GDL 1 1 1 Suma los cuadrados 1,322 6,502 0,040 Cuadrado medio 1,322 6,502 0,040 F de Fisher 0,438 2,152 0,013 Pr > F 0,511 0,148 0,909 Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Categorías SISTEMA-PARRAL*PARCELA-P2 SISTEMA-SYLVOZ*PARCELA-P2 SISTEMA-PARRAL*PARCELA-P1 SISTEMA-SYLVOZ*PARCELA-P1 Media 11,763 11,525 11,175 10,838 Agrupamientos A A A A 0 PARRA SILVOZ COMPOSICION DE LOS MOSTOS. A.total (gr/l tartáric.). pH 4 12 10 3 9,4 8 3,2 3,1 8,2 P1 P2 6 P1 P2 MED 2 MED 4 1 2 0 PARRA 0 SILVOZ Análisis del modelo (Tipo III SS): Fuente SISTEMA PARCELA SISTEMA*PARCELA GDL 1 1 1 SILVOZ Análisis del modelo (Tipo III SS): Suma los cuadrados 24,626 12,338 152,831 Cuadrado medio 24,626 12,338 152,831 F de Fisher 10,215 5,118 63,397 Pr > F 0,002 0,027 < 0,0001 Media 10,513 10,150 8,300 6,181 Fuente SISTEMA PARCELA SISTEMA*PARCELA GDL 1 1 1 Suma los cuadrados 0,006 0,058 0,236 Cuadrado medio 0,006 0,058 0,236 F de Fisher 0,638 5,986 24,318 Pr > F 0,428 0,017 < 0,0001 Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Categorías SISTEMA-SYLVOZ*PARCELA-P1 SISTEMA-PARRAL*PARCELA-P2 SISTEMA-SYLVOZ*PARCELA-P2 SISTEMA-PARRAL*PARCELA-P1 PARRA Agrupamientos A A B C Categorías SISTEMA-PARRAL*PARCELA-P1 SISTEMA-SYLVOZ*PARCELA-P2 SISTEMA-SYLVOZ*PARCELA-P1 SISTEMA-PARRAL*PARCELA-P2 Media 3,226 3,186 3,124 3,044 Agrupamientos A A B B C C O MANEXO DA VEXETACION Limitar o desenvolvemento vexetativo en favor da acumulación de reservas EXPORTADORAS AUTOSUFICIENTES CONSUMIDORAS Optimizar o funcionamento fotosintético da espaldeira OPERACIONES EN VERDE FINALIDAD: PARTE VEGETATIVA PARTE REPRODUCTORA EPOCA: PERIODO DE ACTIVIDAD VEGETATIVA DE LA PLANTA OPERACIONES: DESCHUPONADO EMPALIZADO DESPUNTADO DESNIETADO DESHOJADO ACLAREO DE RACIMOS DESCHUPONADO Eliminación de brotes jóvenes y pámpanos inútiles que salen del tronco y de los brazos Espergurado Despampanado Objetivos • Eliminar órganos vegetativos mal posicionados o no fructíferos. • Reducir contaminaciones primarias de mildiu • Reducir el riesgo de fitotoxicidad de herbicidas sistémicos DESCHUPONADO MANUAL Epoca: Desborre a floración. Antes de la lignificación de la base. Finalizado el peligro de heladas. Realización: Pase de mano con ligera torsión Cuidado con utilizar mano de obra barata. Rendimiento: Exigente en mano de obra. 17-50 h/ha ESPERGURADO QUIMICO Efecto desecante de herbicidas de contacto DICUAT: Reglone PARACUAT: Caldercol, Herbatex, Jirafa, Paratex, Pared PARACUAT+DICUAT: Gramoxone GLUFOSINATO DE AMONIO: Finale Factores de eficacia Epoca de aplicación Calidad de la pulverización Diquat, Paracuat: pámpanos < 30 cm. Glufosinato: pámpanos < 30 cm. Boquillas de chorro plano 240-500 l/ha 1-2 aplicaciones/año ACLAREO DE PAMPANOS Eliminación parcial de pámpanos Obxetivos: • Reducción do exceso de amontonamento. • Reducción do sombreado • Reequilibrio fisiolóxico. Particularidades: Pámpanos dobles: brotacións de conos secundarios. Cortar antes do 20 cm. Varas débiles: evitar sumidoiros. En floración cortar si < 40 cm. Aclareo de vexetación: vairedades con entrenudos cortos. Deixar máis xemas e despois eliminar EMPALIZADO Finalidad: 9 Mejora del microclima de la planta. 9 Facilitar la mecanización 9 Facilitar los tratamientos fitosanitarios. O DESPUNTADO. DEFINICION Supresión do ápice de crecemento dos pámpanos. OBXETIVOS FISIOLOXICOS: Mellora da eficacia fotosintética da planta. Mellora da tasa de cuallado das inflorescencias. PRACTICOS: Facilitar a mecanización. Mellorar a eficiencia dos tratamentos fitosanitarios. MICROCLIMATICOS: Mellorar a insolacion e aireación. SANITARIOS: Eliminación de órganos xóvenes MORFOLOXICOS: Manter o porte erguido do pámpano. DESPUNTADO DESPUNTADO CANDO E CANTO DESPUNTAR 4 – 5 días antes de floración 5 – 10 cm. Incrementa o nº de netos ANTES DA FLORACION En plena floración 5 – 10 cm. NA FLORACION No cuallado e a partir do mesmo En función das condicións ambientais Manter como mínimo 8-10 follas por riba do acio DESPOIS DA FLORACION CARACTERISTICAS DO ENSAIO DE DESPUNTADO. 3 BLOQUES 15 PLANTAS/BLOQUE MARCO DE PLANTACION: 1 x 1,75 CEPAS DONA BRANCA ¾ INXERTADAS SOBRE 196-17 ¾ CORDON UNILATERAL A 60 cm. ESPALDEIRA MONOPLANO 1.80 m. CARGA MEDIA = 5-6 YEMAS/CEPA Dispositivo experimental Brotación teórica (%) 97,7 Brotación observada 2,15 Pámpanos totales 10,1 Fertilidad teórica (%) 73,2 Acios totais/cepa Lonxitude media Nº de flores medio 7,95 – 11,69 192 - 355 8,9 DESPUNTADO EFECTO DA EPOCA DE DESPUNTADO NA TASA DE CUALLADO. 300 271 250 200 235 150 153 133 100 50 65,29 49,03 0 ANTES FLORACION FLORES BAYAS DESPUES FLORACION TASA CUAJADO EFECTO DA EPOCA DE DESPUNTADO NA SUPERFICIE FOLIAR Superficie foliar DP 1 DP 2 0,16 0,44 0,60 10 8 5,03 1,34 3,69 2,60 1,9 0,23 0,27 0,50 10 8 4,17 1,90 2,27 2,60 1,6 Superficie (m2) Hojas principales Hojas de nietos Pámpano Nº pámpanos/cepa Nº pámpanos/m.l. Sup.foliar total (m2/m.l.) Sup.foliar primaria (m2/m.l.) Sup.foliar secundaria (m2/m.l.) Sup.foliar efectiva (m2/m.l.) Relacion S.f.t./S.f.e. 4 3 2 SECUNDARIA 1 PRIMARIA 0 ANTES FLORACION DESPUES FLORACION ANTES FLORACION Densidade foliar Huecos (%) Nº capas de hojas Hojas interiores (%) Racimos interiores (%) DESPUES FLORACION BAJO ALTO BAJ O ALTO 25 57 28 50 1,62 1,10 1,42 1,13 15 2 12 2 0 0 0 0 EFECTO NO RENDIMENTO. Características do acio ANTES FLORACION DESPUES FLORACION Nº baias 153,2 133,0 Peso baias 272,9 252,4 10,6 9,5 283,5 262,9 28,4 27,1 Peso raspón Peso acio Baia/raspón Análisis de varianza Tukey (HSD) / Análisis de las diferencias entre grupos con un intervalo de confianza de 95,00 %: EFECTO NO RENDIMENTO POR CEPA. Kg uva/cepa 3,5 3 3,39 2,5 2 2,41 2,22 1,94 1,5 1 1,17 0,5 0,47 0 ANTES FLORACION Cepa X. francas DESPOIS FLORACION X. basilares EFECTO DO DESPUNTADO NA COMPOSICION DO MOSTO. ANTES FLORACION DESPUES FLORACION Alcohol probable (% vol) 12,0 13,0 pH 3,38 3,41 Acidez total (gr/l tartarc.) 5,6 5,7 Ac.málico (gr/l) 2,5 2,6 Ac.tartárico (gr/L) 4,1 3,7 187,0 135,8 NFA EFECTO DO DESPUNTADO NA COMPOSICION DO VIÑO. ANTES FLORACION DESPOIS FLORACION 0,98967 0,99273 Grado alcohólico (% vol) 12,8 13,6 Extracto seco (g/l) 21,0 31,3 3,1 12,1 3,42 3,51 Acidez total (gr/l tartarc.) 4,9 4,7 Acidez volátil (gr/l acético) 0,19 0,46 Ac.málico (gr/l) 2,2 2,3 Ac.tartárico (gr/L) 1,9 1,7 Sulfuroso libre (mg/l) 10 38 Sulfuroso total (mg/l) 138 115 Masa volúmica (g/ml) Azúcares reductores (g/l) pH O DESPUNTADO. CONCLUSIONS # Mellora a tasa de cuallado en un 15% # Mayor peso medio do acio # Incremento da vendima en un 15% # Despuntado precoz provoca: # Maior superficie foliar secundaria # Reducción do grado alcohólico. DESNIETADO Supresión o despunte de los nietos. Objetivos • Favorece el cuajado. • Mejora la aireación e iluminación de los pámpanos • Mejora la efectividad de los tratamiento • Facilita la vendimia Reflexións. Ciclo vital de unha folla: • Joven = consumidora • >30% tamaño = inicio de transferencia de fotoasimilados. • 50 – 70 % tamaño = transferencia total de fotoasimilados. • 30-40 días de vida = reducción de actividad. DESNIETADO O DESFOLLADO Definición Supresión de un número variable de hojas Obxetivos FISIOLOXICOS: Mellora da maduración das baias. PRACTICOS: Mellorar a eficiencia dos tratamentos fitosanitarios. Reducir o tempo de vendima. MICROCLIMATICOS: Mellorar a insolacion e aireación. SANITARIOS: Reducir a podredume gris (Botrytis) e outras enfermidades MORFOLOXICOS: Mellorar a coloración das baias. PRATICA DO DESFOLLADO Durante o período de crecemento. Nocivo ó rendimento: Efecto que se atenúa polas follas que siguen medrando Mellora da calidade: A mellora da aireación, iluminación é permanente Durante o período de madurez. Disminúe o rendimento: Reducción de superficie foliar permanente Disminúe a calidade: A mellora da aireación,iluminación dura pouco tempo CARACTERISTICAS DO ENSAIO DE DESFOLLADO 4 BLOQUES 15 PLANTAS/BLOQUE MARCO DE PLANTACION: 1 x 1,75 CEPAS DE GODELLO – INXERTADAS SOBRE 196-17 – CORDON UNILATERAL A 60 cm. ESPALDEIRA MONOPLANO 1.60 m. CARGA MEDIA = 5-6 YEMAS/CEPA Epoca desfollado Despois cuallado Envero Intensidad de desfollado 2 pisos de follas 4 pisos de follas CARACTERISTICAS DO ENSAIO DE DESFOLLADO 2 PISOS DE FOLLAS 4 PISOS DE FOLLAS DESHOJADO DESHOJADO DESHOJADO DESHOJADO OPERACIONES EN VERDE DESHOJADO DESHOJADO DESHOJADO DESHOJADO DESHOJADO INFLUENCIA DA EPOCA DE DESFOLLADO Nº de acios Peso do acio Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Categorías CUALLADO ENVERO Media 22 21 Agrupamientos A A Kg/cepa Categorías CUALLADO ENVERO Media 223 208 Agrupamientos A A Sanidade Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Categorías CUALLADO ENVERO Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Media 5,184 4,509 Agrupamientos A A Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Categorías CUALLADO ENVERO Media 4,094 3,000 Análisis de varianza Tukey (HSD) / Análisis de las diferencias entre grupos con un intervalo de confianza de 95,00 %: Agrupamientos A A INFLUENCIA DA INTENSIDADE DE DESFOLLADO Kg/cepa Peso do acio Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Categorías 2 4 Categorías 2 4 Media 5,335 4,359 Agrupamientos A A Media 228 203 Estado sanitario Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Categorías 2 4 Media 4,375 2,719 Agrupamientos A A Análisis de varianza Tukey (HSD) / Análisis de las diferencias entre grupos con un intervalo de confianza de 95,00 %: Agrupamientos A A CARACTERISTICAS DO ENSAIO DE DESFOLLADO Peso do acio Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Categorías EPOCA-ENVERO*INTENSIDADE-2 EPOCA-CUAJADO*INTENSIDADE-2 EPOCA-ENVERO*INTENSIDADE-4 EPOCA-CUAJADO*INTENSIDADE-4 Media 290 290 286 255 Agrupamientos A A A A Nº de baias Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Categorías EPOCA-ENVERO*INTENSIDADE-2 EPOCA-CUAJADO*INTENSIDADE-4 EPOCA-CUAJADO*INTENSIDADE-2 EPOCA-ENVERO*INTENSIDADE-4 Media 177 155 155 141 Agrupamientos A A A A Peso de 100 baias Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Categorías EPOCA-ENVERO*INTENSIDADE-4 EPOCA-CUAJADO*INTENSIDADE-2 EPOCA-ENVERO*INTENSIDADE-2 EPOCA-CUAJADO*INTENSIDADE-4 Media 195 175 159 157 Agrupamientos A A A A Análisis de varianza Tukey (HSD) / Análisis de las diferencias entre grupos con un intervalo de confianza de 95,00 %: De cada un dos bloques recolléronse 8 acios e determinouse: CARACTERISTICAS DO ENSAIO DE DESFOLLADO Kg/cepa Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Categorías EPOCA-CUALLADO*INTENSIDADE-2 EPOCA-CUALLADO*INTENSIDADE-4 EPOCA-ENVERO*INTENSIDADE-2 EPOCA-ENVERO*INTENSIDADE-4 Media 6,105 4,264 4,565 4,454 Agrupamientos A A A A Estado sanitario Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Categorías EPOCA-CUALLADO*INTENSIDADE-2 EPOCA-CUALLADO*INTENSIDADE-4 EPOCA-ENVERO*INTENSIDADE-2 EPOCA-ENVERO*INTENSIDADE-4 Media 7,438 0,750 1,313 4,688 Agrupamientos A B B B A A Kg/ha Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Categorías EPOCA-CUALLADO*INTENSIDADE-2 EPOCA-CUALLADO*INTENSIDADE-4 EPOCA-ENVERO*INTENSIDADE-2 EPOCA-ENVERO*INTENSIDADE-4 Media 29.072 20.304 21.739 21.209 Análisis de varianza Tukey (HSD) / Análisis de las diferencias entre grupos con un intervalo de confianza de 95,00 %: Agrupamientos A A A A O DESFOLLADO Composición da uva do último control de maduración ( 15 – 09 – 2005) EPOCA INTENSIDAD Grao alcohólico probable Acidez total (g/l tartárico) pH Acido tartárico (g/l) Acido málico (g/l) NFA CUALLADO ENVERO 2 4 2 4 12,8 5,1 13,0 4,8 12,8 5,0 13,2 4,8 3,18 4,7 1,9 111,61 3,17 4,5 2,1 - 3,23 4,6 2,0 105,34 3,29 4,6 2,1 119,84 CARACTERISTICAS DOS VIÑOS Estrullado Prensado + SO2 + enzima desfangado Desfangado 24 horas. Sementeria de levaduras Fermentación alcohólica < 19 ºC Protocolo de vinificación (26 – 09 – 2005) EPOCA INTENSIDAD CUALLADO Masa volúmica (g/ml) Grao Alcohólico (% vol) Extracto seco total (g/l) Azúcares reductores (g/l) Acidez total (g/l tartárico) Acidez volátil (g/l acético) pH Acido tartárico (g/l) Acido málico (g/l) 2 4 2 4 0,98705 14,0 18,0 1,7 5,9 0,23 3,24 2,2 1,6 0,99273 13,6 31,3 1,2 6,2 0,23 3,27 3,1 1,4 0,7 2 20 0,99024 14,3 26,6 1,0 6,0 0,33 3,34 2,7 1,4 0,7 3 28 0,98698 14,1 18,0 1,3 5,3 0,23 3,33 2,0 1,6 Acido láctico Sulfuroso libre (mg/l) Sulfuroso total (mg/l) ENVERO ND 19 ND 19 CARACTERISTICAS DO ENSAIO DE DESFOLLADO CONCLUSIONS # Desfollado cedo: # evidencia maior peso do acio. # maior producción por planta. # mellor estado sanitario. # A menor intensidade de desfollado acadamos: # acios máis pesados # maior rendimento por cepa. # mellor estado sanitario ACLAREO DE RACIMOS Supresión de una parte de los racimos de la cepa Objetivo • Reducir la producción de uva excesiva • Mejora de la calidad • Mejora de la sanidad de la vendimia Practica • Manual • Químico OPERACIONES EN VERDE ACLAREO DE ACIOS ACLAREO Reducción 45-50% Fecha de aclareo: 25-08_2003 VENDIMA Fecha de vendimia: 23-09-2003 Determinaciones: • Kg uva/cepa • Peso medio del racimo • Estado sanitario • Mosto de vendimia: ºBrix, ac.málico, ac.tartárico, acidez valorable, pH, NFA, Amonio, IPT, Antocianos totales ACLAREO DE ACIOS Nº de acios 25 23 20 22 21 15 10 12 13 11 SIN CON 5 0 4.444 3.704 3.175 Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Categorías DENSI-D2*TRAT-SIN DENSI-D3*TRAT-SIN DENSI-D1*TRAT-SIN DENSI-D2*TRAT-CON DENSI-D3*TRAT-CON DENSI-D1*TRAT-CON Media 22,7 22,3 21,3 12,5 11,5 10,6 Agrupamientos A A A B B B Análisis de varianza Tukey (HSD) / Análisis de las diferencias entre grupos con un intervalo de confianza de 95,00 %: ACLAREO DE ACIOS 6 Kg/cepa 5 4 5,2 4,6 4,2 3 2 SIN CON 3,2 2,7 2,1 1 0 4.444 3.704 3.175 Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Categorías DENSI-D2*TRAT-SIN DENSI-D1*TRAT-SIN DENSI-D3*TRAT-SIN DENSI-D2*TRAT-CON DENSI-D1*TRAT-CON DENSI-D3*TRAT-CON Media 5,168 4,576 4,203 3,231 2,728 2,122 Agrupamientos A A A B B B C C C D D D Análisis de varianza Tukey (HSD) / Análisis de las diferencias entre grupos con un intervalo de confianza de 95,00 %: ACLAREO DE ACIOS Peso medio do acio 300 250 200 264 254 210 223 190 187 150 SIN CON 100 50 0 4.444 3.704 3.175 Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Categorías DENSI-D2*TRAT-CON DENSI-D1*TRAT-CON DENSI-D2*TRAT-SIN DENSI-D1*TRAT-SIN DENSI-D3*TRAT-SIN DENSI-D3*TRAT-CON Media 264 254 223 210 190 187 Agrupamientos A A A B A B B B Análisis de varianza Tukey (HSD) / Análisis de las diferencias entre grupos con un intervalo de confianza de 95,00 %: ACLAREO DE ACIOS 25.000 20.000 Kg/ha 20.337 19.143 15.000 12.121 11.967 SIN CON 13.344 10.000 6.737 5.000 0 4.444 3.704 3.175 Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Categorías DENSI-D1*TRAT-SIN DENSI-D2*TRAT-SIN DENSI-D3*TRAT-SIN DENSI-D1*TRAT-CON DENSI-D2*TRAT-CON DENSI-D3*TRAT-CON Media 20.337 19.143 13.344 12.121 11.967 6.737 Agrupamientos A A B B C C C D D D Análisis de varianza Tukey (HSD) / Análisis de las diferencias entre grupos con un intervalo de confianza de 95,00 %: ACLAREO DE ACIOS Kg madera/cepa Indice de Ravaz 1 12 1 0,719 0,728 10 10 1 0,591 0,589 8 1 0,505 8 0,500 0 SIN CON 0 7 6 4 SIN CON 4 4 4 0 2 0 0 0 4.444 3.704 3.175 4.444 3.704 3.175 Ordenación y agrupamientos de los grupos no significativamente diferentes: Categorías DENSIDAD-2*TRATA-CON DENSIDAD-1*TRATA-CON DENSIDAD-1*TRATA-SIN DENSIDAD-3*TRATA-SIN DENSIDAD-2*TRATA-SIN DENSIDAD-3*TRATA-CON Media 0,728 0,719 0,591 0,589 0,505 0,500 Agrupamientos A A A A A A Análisis de varianza Tukey (HSD) / Análisis de las diferencias entre grupos con un intervalo de confianza de 95,00 %: ACLAREO DE ACIOS MICROVINIFICACION Despalillado manual Estrujado con estrujadora de rodillos de caucho Sulfitado con 10 mgr/l de metabisulfito potásico Siembra de 20 gr/hl de levaduras secas activas S.cerevisiae Fermentacion en depósitos de acero inox AIS-316 a < 20 ºC Bajada de sombreros 2 veces/día Descube a los 12 días y mezcla del vino yema con el escurrido. Fermentación maloláctica espontánea 3 trasiegos Estabilización con goma arábiga Filtración por placas Embotellado. ACLAREO DE ACIOS COMPOSICION DE LOS VINOS 2003 1 x 2,25 2004 2003 1,2 x 2,25 2004 2003 1,4 x 2,25 2004 SIN CON SIN CON SIN CON SIN CON SIN CON SIN CON Densidad Alcohol Probable Acidez total Acidez volátil g/ml % vol g/l tart g/l acet 0,9958 0,9967 0,9938 0,9963 0,9966 0,9965 0,9986 0,9946 0,9970 0,9968 0,9948 0,9932 11,6 12,5 14,1 16,0 11,5 13,1 16,3 15,2 11,7 12,9 14,8 14,8 4,9 5,8 5,5 6,8 4,9 5,2 6,2 6,4 5,6 5,8 6,4 5,8 0,45 0,57 0,33 0,44 0,33 0,80 0,57 0,66 0,35 0,61 0,45 0,36 pH 3,99 4,17 4,00 3,87 3,96 4,27 3,99 4,03 4,00 4,11 3,86 3,93 SO2 libre SO2 total mg/l 12 11 13 12 10 6 13 13 Azúcares reductores Acido tartárico Acido málico mg/l g/l g/l g/l 13 22 8 48 15 14 22 19 14 15 13 10 2,3 2,3 1,1 1,9 2,5 2,4 10,0 1,6 2,2 2,7 1,3 1,3 _ 1,4 1,8 1,9 _ _ 1,6 1,4 _ _ 1,6 1,9 2,6 2,4 1,8 2,7 2,3 1,1 2,8 2,7 1,4 0,8 2,2 1,9 ACLAREO DE ACIOS MENCIA Características organolépticas FASEVISUAL 12 10 8 ARMONIA INTENSIDAD AROMA 6 4 2 0 CALIDAD GUSTO CALIDAD AROMA INTENSIDAD GUSTO SIN ACLAREO CON ACLAREO ACLAREO DE ACIOS CONCLUSIONES Incremento del peso del racimo Mejora sanitaria Mejora del vigor de la planta Incremento del grado alcohólico Mantenimiento de la acidez con incremento del ac.tartárico Mejora del contenido de polifenoles, taninos y antocianos Descenso del contenido de amonio Interesante para: • Mejora cualitativa • Adelanto de la fecha de vendimia AGRADECIMIENTOS GUSTAVO LOPEZ RIOS PAULA BARJA MONTSERRAT LOPEZ PARADA CELSO LORENZO HERMIDA