Briefwisseling Constantijn Huygens 1608-1687. Deel 3.

356
3179. J. VAN DEH, HAEGHE '9. (K. A.)
Het verheugt mij, dat gij baat hebt gevonden hij aiin geneesmiddel.
d'dnisterdam , Ie 2me gem bris (Nov.) 1642.
.,
7) Een Med. Dr. Van ,der Haeghe komt niet voor onder de Amsterdainuclie medici van
dien tijd. (Meded. van Mr. W. n. Veder, Archivaris van Amsterdam.)
357
3180. J. VAN DER BURGH.
(L. B.)
Den brief van Z. B. aai1 den hertog van Guise en het paspoort heb ik
verzoliden l ) . ,J1apprens qne vous serez di1 synode 5 Muyden, et en suis tres
aise, esperant que vous y tronverez dn siiject de divertissement". De Liege,
ce 11 IXbre (Nov.) 1642.
3181. LEONORO POMPEI
(H. A.)
Dank voor uwe moeite ter wille van miju verlof. I k zou echter gaarne
zien, dat liet met een paar maanden verlengd werd. Mastricht, ce 11 9bre
(Nov.) 1642.
3182. J. A. BANNIUS 9). (L. B.)
Astíintc et cspectante Spykio 4) hosce quntcrnioiics perlegi, qiios jam rnitto, et data occasionc
:dia capitula eiiain transmittnm. Interea vero libri c pre10 venieiit, tibi post quindenam circiter
oricrendi. Ubi ex Aferseiiiio conditionem Guil. Nanourij u) intellescris et me certiorem feceris,
addun reqionsionem ad lileras illius. Harlerni, S I Novernb. 164%
hloiiocIiordon es meliori ligno paratur postea mittendiirn.
3183. C. BARLAEUS 6 ) .
(L. B.)
Mijne oudste docliter Adriaua ") gaat trouwen met Karel de Wolf. Kuiit
gij op de bruiloft lromeii ? ,Adernnt Hoofdius et Vicofortius , nota tibi nomina.
Qood Muydae agendum fuit, peragemiis doiiii nostrae. Accedet nuptUs a tua
presentia splendor ; philosophabimur , iocabimnr , epulabimur poëtarum more,
partiemur personas , alter Cupidinem ,alter Iocum , alter Juventam aget. Aberunt
Saturni , 8ophronisci et Barucephali ; repetemus convivales sermones Athenaei,
Plutarchi, et alioruu~.Nec deertint, qui cogitabunt apud se,
Quod si non animo j x z m immolumqz~e,etc
Vale, vir praestantissirne , et veni, ut Hoofdiurn a Vicofortio dirimas
mediris." Amstelod. , SI Nov. CIgI3CXLII.
Filios poëtas et oratores saluta. Celebrabuntnr nuptiae XXII Novemb.,
die dominico.
1)
2)
(alle H.
3)
4)
6)
7)
8)
Zie No. 3173.
No. 3181 a-c.
Een h i e f van 13 Dec. 1642 en twee andere, zonder datum en jaar
A.), handelen ook over een verlof. - Zie blz. 162.
Uitgegeven door Jonckbloet en Land, t. a. p., blz. CXXIB.
No. 3182 a. Een brief van 21 Nov., z. j. (L. B.), is geheel onbelangrijk.
Zie blz. 1.
5) Zie blz. 350.
Uitgegeven door Van Vloten, Hooft's Brieverz, IV, blz. 310.
Zij was in 1613 geboren.
Verg., Aen., IV, vs. 15.
358
3184. G. WENDELINUS. (L. B.)
Op mijn laatsten brief, dien ik een jaar geleden schreef l ) , heb ik geen
antwoord van u ontvaugen. , A t quae tunc scribebam, et ad quae arrectum
auimum tnum volui, paucis hic habe. Dicebam , dnas me servare claves sideralis
sacrarij, duobiis istis versibus, velnt involucris, obd~ictaset tectas:
Annosi medis coeli stiper nethera scandnm,
Summa petam calnnw, quia menti sollicitamur.
Es quibus singillis, si literis ijsdem duo alteri constrnerentur versus, eosipsos
prodituros claves illas mortnlibus omnibus hactenus invisas atque ignoratas, et
sine quibus frustra omne coeli stndium, sacrilegio me diuturniore conscelerem.
Snnt ergo eccisti :
1. 61.coelis par est hodiervlae crastina summae,
2. Par summum atque imam ciet oscillatie 2unam 2).
Dicani quod dico plenius, spero, ei planius. Aio, primum omnes dies naturales
esse inter Se aequales, nec longiorem aut esse aut fuisse unquam hodiernam
crastina, contra quam omnes hactenus artifices senserunt ac censuernnt. Nimirum,
inquiunt, Sol circa media Tauri et Scorpij citius pervenit ad meridiem totis
10 minutis horarijs propter ascensiones rectns. Idem ijsdem de caussis circa
media Leonis atque Aquarij meridiem attingit serius totidem minutis, plane
ut nonaginta dies, numerati a medio Aquarij ad media Tauri, sint futuri dies
89 horae 23, minuta 40 tantiim. Contra a medio Taori ad media Leonis futuri
sint 90 cnm horis 0 , 20'. Hanc dierum inaequalitatem augeri volunt etiam
accedente caussa alterâ, nimirum ex solaribus protaphaeresibus, quibus fit,
aiunt, ut circa principia Arietis Sol tardius ad meridiem appellat totis minutis 8,
circa principia Librae totidem id faciat citius. Ex qiiarum duarum caussarnm
commisci necesse sit, ut a medio Scorpi ad media AquarU 30 minutorum
colligendum sit discrimen, quibus duae eclipses eludant omneni calculum. Ad
refellendnm hunc errorem atque ex astronomia penitus eliminandiim, volebam
artifices omnes intentos esse in observationem eclipseos auturnnalis, quae Octobri
anni 1641 contigit, ut eam conferre possem cum illa, quam Februari0 anni 1636
peregit in provinciâ Narbonensi Gassendus 4, ad miraculum accurate. Quid
Lugduni Batavorum de coelo servatum sit, nondum rescire potui. Bruxellae
medium fuit hora 7.24, Lovanij Puteano nostro alijsque observantibus depraehensum est 7.26. Ego hic Hercij 7.29 inveni admirando cum illis consensu.
Unde tandem evici, dierum aeqnationes in natura nullas inveniri. Audeo ergo
non velum circa nec diesim (?)
pronunciare, invitis omnibus p~craoxrv~ro~ç,
volui, quod inaequalitates istas daret, sed clare et certn certius terram moveri,
et diurnas suas revolutiones constante^ ad Solem erigere. Hoc primae istius clavis
est effatum. Secunda hoc loquitur: Motum Lunae, sive in summo Apogaeo
decurrat, sive in imo Perigaeo, semper depraehendi a me oscillatorium ; hoc
est, sicut ea, quae oscillo iactantur ex A in B rttque inde in C , atque abinde
1) No. 2900.
2) Het zijn anagrammala van de beide vorige versregels.
3) Hier is blijkbaar iets weggelaten.
4) Zie 11, blz. 225.
359
ijsdem legibus ex C relabuntur in B , atqiie ita redeunt ad A l ) , sic protaphaereses liinares oscillat.ioiiem hanc iruitari depraehendo, sive Lnna sit Apogaea,
sive Perigaea. Itaque et protaphaeresis graduuui v. c. 30 ante vel post Apogaeum
est graduum 2.30, non minor contra otque omnes hactenus alij sentiunt; eadem
protaphaeresis graduum 30 ante vel post Perigaeum eornndem est graduum
2.30, non u t isti volunt maior. Quod arcanum hactenus ignoratiim Kepplerum
impulit, ut Lunam accusaret de feris moribus suspectam , alij vocarent desperatam.
Hae sunt ergo claves, vir nobilissiuie, quas tibi in sinum transdo, n e l si me
fata huius mei anni 63 climacterion, et qui 'AvBpoxhdç dicitur [al Firmico
voreiit, coeluni quoque claudant" . .
Hercio, Idib. (13) Novemb. 1643.
...
3L85.
TH. D E ROSIER 4 ) . (L. B.)
Ick hebhe aen Mon" Buijck 5 , het chonterfeijselken van U E gegeven,
om het nen U E te doen behandigben, Mij is leet, het soo langhe heeft geterdeert, dan soo langhe de champsni =) duerden, en hebbe het niet derven senden,
om reden ick noch een ander begoest hebbe, ofte ir.k dat wat beter konden
gemaeken als ick die wel gedaen hebbe, ende soo haest het gedaen aal wesen,
eii cal niet mankeren het aen Monr Buijck te leevereii, om aen U E te doen
behandighen, ende terwijlen soo blijve ick
I n Antwerpen, desen 14
gber (Nov.) 1642.
.....
3186. FREDERIK, RHIJNGRAAF ').
(A. A.)
Sedert ik uit den Haag ben vertrokken, heb ik niets meer gehoord. E n
nu hebben de Heeren van Rotterdam het jacht vastgehouden, dat de Heeren
van Zeeland mij gegeven hadden. Wilt gij daarover met Z. H. spreken? Dele
Sasse, 16 Nov. (1642) R).
3187. B.
VAN
DE REENE
9). (L.
B.)
Hierbij zend ik LI eenige patrijzen als een klein bewijs mijner dankbaarheid, dat gij mij gebolpeil hebt, om rentmeester te worden van den heer van
Brederode te Cloetingen. Goes, den 18 9b. (Nov.) 1642.
1) Hierbij is een slinger geteekend, die van A naar B (het laagste punt) en dan verder
naar C gaat.
2) Zie blz. 248.
3) Julius Firmicus Maternus, een Latijusch schrijver uit de 4ae eeuw n. Chr., schreef
een groot werk, Malheseos libri VIII, waarin echter voornamelijk gesproken wordt over den
invloed der sterren op het leven en de lotgevallen der menschen.
4) Zie No. 2894 en 2976.
5 ) Zie over Jacob Buycx, I , blz. 147.
6) campagne
7) Zie 11, blz. 32.
8 ) De brief mist het jaartal, maar Huygens teekende het er op aan.
9 ) Zie No. 2311.
360
3188. AAN C. BARLAEUS l ) . (L. B.)
"
. . . . . Bij de
bruiloft zal ik niet kunnen zijn om de volgende reden:
Qzci me pollicitus iIludnnos i)tter nmicos, caet
Ik heb vele veïcjes iii liet kamp geschreven, maar mis, ten gevolge van
den slag, die mij getroffen heeft, de opgewektheid om ze over te zenden.
Hagae Com., X1 Cal. Dec. (= 21 Nov.) 1642.
3189. LOUIS GUILLAUME VAN PORTUGAL
3).
(H. A.)
De edelman, door mij naar den Prins van Oranje, mijn oom, gezonden,
bericht mij, dat gij zeer voor mijne helaiigen waakt.. I k dank u daarvoor zeer.
A Paris, le 22" Nov.'" 1642.
3190. A. DE SOUSA D'TAVARES
4).
(L. B.)
En 21 de Noviembre passado escrivi á V. &Ld con los navios de los 8.""
Estados, porquien fue Ia ratificacion del tratado de la Tregua, y di la racon
de no haçer 10 mas largamente, por havermelo impedido una grave enfermedad, por laqual no file possible bolver liiego residir en essa corte como
10 at-ia resuelto S. Mag.d, y han sido tan continuos mis achaques, que aun
agora no permiten dar cumplimiento á esta obligacion, en laqual el gusto de
ir assistir en la corte de S. A., y á servir á V. M.d allava tan estimddes
interesses;. Por esta causa, y por 10 que conviene á la occurrencia de los
negocios, a parecido enbiar al Dtor Francisco dlAudrada 5 ) , que residia en
Londres; SU talento, y letras, couocera Q. M.d alla, aunque yo bien creyo,
que nuestro amigo el S.Or Muts e), quisiera antes haper con migo las conferencias. - Ya Q. &Ld avrá entendido como S. Mag.d se conformo en tod0 10 del
tratado, de la manera possible, qnedando muy gustoso de las mercedes y
buenos officios de S. A. á cuia correspondencia no faltara' jainas, con ignales
satisfaciones. Si bien, la variedad de pareceres si que siempre esta sujeta la
disposicion de las cosas grandes, nos a culpado, de qiie las condiciones capituladas se libraron con desigualdad , siendo mneho mas en fabor de Holanda que
de Portngal; y hipo a u m e ~ t a resta reprehension el successo de Angola, y de
St Thome, no esperado de la amistad y buena correspondencia á que se avia
- Zie No. 3183.
2) Hier is het versje ingelascht, d d Badaeum, cum fcliae nupliis inlepesse non Eicodet
(vgl. Gedichten, 111, blz. 238.)
3 ) Hij was de tweede zoon van Don Emanuel van Portugal en Emilia van Nassau.
Louis Guillaume (i-2660) is korten tijd in dienst der Staten geweest; Inter werd hij Maltlieser
ridder en trad in dienst van den Koning van Spanje. Nadat hij opgehouden had Naltheser te
zijn, is hij gehuwd en te 13russel gestorven.
4) Zie blz. 181.
5) Zie blz. 342.
6) Lees: Musch
1) De minuut is in IC. A . , maar heeft geen opschrik.
361
(lado principio; yo defielido estas quexas con dar les á eiiteuder. que ni 8.A.
ni los S F s Estados pndieron tener noticia dello, ni aver dado autoridad para
aquella facpion, como se infiere del tiernpo del tratado al de Ia ngression de
aquellas plaças; per6 no pnede qualificarla el pretexto, de no aver Ilegado la
ratificaçion á essa corte de la H a p , pues es llano qne la apposicion de tienlpo
es para no se jusgar por quebraiitamiento de la Tregua 10 que dentro del de
una 6 otra parte sin noticia de 10 capitulado fuesse hecho ; per0 no para qiiedasse
libre permission de haper invasiones en las tierras y plapas qne yareconnocian
al Rey de Portugal y se defendian con su acclamapion. - A 10 ratificado se
ira dando muy entero cumplimiento; y no se puede desacreditar esta pontuelidad con algun defeto en estos principios, en que la dificultad de las comodi(lades, y la variedad de muchos, servio de inipossibilitar los effetos que se
desseavan; como acaçio en los designios del de Rledina Sidonia j ) en que no
bast6 la buena rlisposicion, para que la revelapion del secreto no higiese mal
lograr intentos tan desseados como convcnientes. El tiempo uos e tratado con
rigori en 10 sucpedido á. la armada de los Sre"stados,
qne generalmente se
sintio; y en 10 padecido en la de Portugal con tau costosa daiio; Tristan de
Mendoça ?) jT otros cavalleros miirieroii ahogados, y alfin, sou lan yes de la
fortuua, en qize la experieucia continua nos enseiia nias á snfrir de 10 que á
quexar; perotodo se va disponieiido como conviene á 10 segnro y permanente. A S. A . escrivo solaniente el seutimiento de no ser y0 el portador, que no
ere raçon canparle con estas particularidades; V. M.d le dirá 10 que jnsgare
por neçessario, para aver entendido 10 que se offreçi y á V. M.Quplico, me
mande en que pueda sevirle, pues con esse fahor será. de mayor estirnacion
para rui la meïced que de sn memorin espero. Dios gaarde á V. M.d corno
desseo. De Lisboa, en 24 de Noviembre 1642.
3101. L. VAN ZIJLL
3,
(A. U.)
Hierbij gaat de kopie van een brief van maarschalk de Guébriant 4 ) ;
wilt gij die aan Z. H. geven? Gaarne vil ik van LI hooren, mat Z. H. daarop
gelast. Zelf schrijf ik niet aan Z. H., omdat ik niet voor het front moet
Bomen. Kempen, den 29 Novemb. 1642.
Aan den heer Brasset 5 , schrijf i k over den slechten toestmd van dit
garnizoen en zend ook eenige brieven van den graaf van Eberstein G ) aan mij,
om ze aan X. H. ter hand te stellen.
1) Gaspar Alonzo Perez de Guzman, hertog van Medina Sidonia, was een zwager van
Jan van Draganza, die in IG'10 Koning van Portugal was geworden en gehuwd was met Louise
de Guzman. Rij is gouverneur van Andaluzië geweest en heeft zich onafhankelijk willen maken.
2) Tristan de Mendoca Purtado had als Portugeesch gezant den 1 W n Juni 1641 in den Haag
een verdrag gesloten, dat 2.1 Febr. 16$8 geratificeerd werd. Hij had daartoe zijn zoon Antonio
hier achtergelaten.
3) Zie blz. 33.
4) Zie 11, blz. 477.
5) Zie I , blz. 345.
G) Zie blz. 275.