?56 BULAS INÉDITAS DE ALEJANDRO III Y BENEDICTO VIII. San

Anuncio
?56
BOLETÍN DE LA REAL ACADEMIA DE LA HISTORIA .
III .
CONCILIO INÉDITO DE SAN CELONI EN 1168 .
BULAS INÉDITAS DE ALEJANDRO III Y BENEDICTO VIII .
San Celoni, villa del partido de Arefis de Mar en la,provincia<
de Barcelona, no ha tenido la suerte de ver publicada su historia,
que debe tomarse de varias y muy ricas fuentes ; entre las cuales
se cuenta el Cartulario del monasterio benedictino de San Cucufate del Vallés, existente en el archivo general de la Corona de
Aragón . De esta fuente caudalosísima he sacado los dos primeros
documentos que acompaño .
Uno y otro arrancan del litigio entablado contra los abades de .
San Cucufate por los abades del de San Lorenzo del Monte en el
término de Tarrasa . Comisionados para entender en la causa y
terminarla con autoridad pontificia, Artaldo obispo de Elua y
Raimundo abad de Arles, la zanjaron por amigable concordia de
ambas partes en el concilio de San Celoni (4 Marzo 1168), al que
asistieron Hugo de Cervelló, arzobispo de Tarragona ; Guillermo
de Torroja, obispo de Barcelona ; Arnaldo de Perexens, obispo de
Urgel ; Pedro de Retorta, obispo de Vich, y Guillermo de Peratallada, obispo de Gerona, con muchos abades de las mismas y otras
diócesis de la metrópoli Tarraconense . Mas como en esta avenencia se decidían algunos puntos, que á juicio de Alejandro III no
parecían estar en todo ajustados á la regla de San Benito, y los
abades de San Cucufate y de San Lorenzo no se acordasen ó conformasen sobre el remedio, fué menester que uno y otro pasasen á
Roma y pleiteasen la causa en la Curia pontificia al celebrarse el
concilio III ecuménico de Letrán en 11%9 . Alejandro III, ocupado en los graves asuntos de tamaño concilio, defirió el examen del
pleito á Juan, cardenal presbítero del título de los santos Juan y Paulo, y á Jacinto, cardenal diácono de Sarta María en Cosmidín, que había. sido ya dos veces Legado de la Santa Sede en España y había de ser Papa (1191-1198) con el nombre de Celestino III . Ateniéndose á la relación y maduro examen de ambos
257
CONCILIO DE SAN CELONI .
purpurados, Alejandro III expidió su bula fechada en Letrán
á 9 de Junio (t 179), cuyo año es indubitable, en atención á la estancia del pontffice que por la data se expresa .
1.
Concilio de San Celoni, provincial de Tarragona, en 4 de Marzo de 1168
(de la Encarnación, 1167 ) .-Cartulario de San Cucufate del Vallés,
núm. 15, fol . 11 .
In dei nomine . Sit notum cunctis quod causa, que vertebatur
inter abbatem sancti cucuphatis et monachos sancti laurentii cognoscenda et terminanda, fuit delegata a domino papa Alexandro
Venerabilib,us fratribus, Artaldo scilicet elenensi episcopo et Rai .
mundo arulensi abbati, videlicet de electioue abbatis sancti laurentii, quam sancti cucuphatis abbas per se fieri proponebat, et
de su~jectione quam ,iu monasterio sancti laurentii se habere
asserebat, et de censu quem in eodem monasterio trium scilicet
aureorum exigebat. Ad quam causam ventilandam et diffiniendam predicti indices cerium diem apud sanctum celedouium constituerunt . Ibique coadunatis partibus, plurimisque aliis reverestissimis et religiosis viris, Domno videlicet hugus terrachonensi
archiepiscopo, et Guillelmo barchinonensi episcopo, Arnaldo urgellensi, et l'etro ausonensi et Guillelmo Gerondensi episcopps et
eiusdem provincie plurimis religiosis abbatibus ; predicti indices,
auditis hint indo rationibus et ex pro)atione instrumentorum et
testium plenarie cognitis, cum debitum finem cause imponere
vellent, utraque litigantiuIn pars habito cousilio pocius elegerunt
stare cousilio eorum de predicto negotio quam indicio .
Nos denique predicti indices cognoscentes [per] ordinem res,
et partes ad bonam et firmam pacem reducere cupientos, sic partes illas ad unitatem dilectionis et concordie reducimus . Considerantes quidem insticiam et equitatem statuimus ut conventus
Ballet¡ Laurentii eligat sibi abbatem sequndum regulam sancti
beuedicti, illum scilicet quem dignum vita et moríbus cognoverit
in capitulo sancti laurentii, quando abbas eorum decesserit, cum
presencia et consitio abbatis sancti cucuphatis . Ita tamer quod
abbas sancti cucuphatis adibeat consilium electioni quodcumque
TOMO XLI .
-
11
Za$
BOLETÍN DE LA nEAL ACADEMIA DE LA HISTORIA .
sanius debuerit secundum deum . Cumque ibi fuerit abbas electus, obedientiam abbati sancti cucuphatis promittat ¡ti capitulo
sancti cucuphatis . Quod si aliter ffereL, irrita electio esset . Statuimus iterum quod si abbas sancti cucuphatis bAraverit corum
vel capitulum sancti laurentii, sedeat in loco abbatis si ei pla.cuerit ; et si forle abbas sancti cucuphatis morte vel longinquitate
abesset, quando abbas sancti laurentii esset eligendus, et electio
illa si diferretur ad iacturam monasterii sancti laurentii foret si
abbas sancti cucuphatis expectaretur, tum cum priore sancti cucuphatis fiat electio apud sancium laurentium, et cum abbas
sancti cucuphatis reverteretur, vel si esset mortuus crearetur,
habeat, sicnt, superius est dictum, in abbatem sancti laurentii
obedientiam et reveretniam . Illud etiam annectimus quod eum
beuedicendum of erat episcopo barchínonensi . Ad ultimurn vero,
predictum censum qui erat trium aureorum ad duos aureos reducimus ut de cetero duo tantun) prestentur anuuatim in festo
sancti martini .
Actum est hoc mi Nonas marcii, Anno dominice incarnacionis AICLXVII, Regnante Leodoyco Rege in francia.
-}- Artaldi elnensis episcopi .-Signum -}- Raimundi arulensis .
abbatis. -+ Raimundus gracia dei sancti cucufatis abbas.Poncü mouachi .-Radericús monachus.-Petrus monachus.-Rernardi monachi .-Raimundus monachus .-Laurentius monachus.-Poncii monachi .-Poncü monachi .-Raimundus monachus.-Geraldus monachus .
2.
Letrán, 9 Junio 1179 . Bula de Alejandro III, dirigida al abad Guillermo
de Aviñón y a su comunidad de San Cucufate del Vallés. Cartulario, nú-.
mero 16, fol. 11 .
Alexander episcopus, servus servorum de¡, dilectis filüs G .
abbati et monachus sancti cucufatis salutem et apostolicarn benedictionem .
Cum inter vos et dilectos filios nos tros abbatem el Monachos san-,
ct Laurentii supra prelatione et subiectione, quam vobis in ipso .
monasterio vendicatis, et super annuo censu trium : aureorum ;
CONCILIO DE SAN CELONI .
259
-questio diutius sit agitata, abbate sancti lanrentii subieotionem
et censum negante, et monasterium suum ab ipsa fundatione li
berum asserente, nee tilla nisi barchinonensi episcopo subiectione
aiente teneri, sepe pluribus et diversis commisimus personis ean-dem causam fine congruo terminandam, cumque ab Elenensi episcopo et abbate arulensi, quibus a nobis commisa fuerat, amicabili
fuisset transactione sopita, nos in ea quedam postmodum deprehendentes contra beati benedicti regulam et sanctorum patrum
institutiones haberi, eam correximus et ad formam reduximus
competentem . Verum cum de correctione ipsa gravis inter vos et
illos questio emersisset, tempore concilii (1) ad nostram presentiam accessistis . Nos autem, pluribus occupati, dilectis filiis nostris J . tituli sanctorum johannis et pauli presbhtero et J . Sancte
marie in Cosraidin diacono Cardinalibus eandem controversiam
commisimus audiendam et cognoscendam, qui omni diligentia
adhibita rationes et allegationes bine inde productas diligentius
audientes, nobis postea fideliter retlzlerunt.
Nos !taque consilio habito querentes inter vos et illos pacer
et concordiam reformare et tocius dissensionis et scandali materiam de medio tollere, transactionem ipsam a nobis iampridem correctam, interpretatione apposita, sicut ab elsdem fuit
Cardinaiibus recitata, auctoritate apostolica duximus confirmandam . Que siquidem talis habetur : Statuimus ut defuncto abbate
sancti lanrentii, eias abbati sancti cucuphatis obitus nuncietur,
et ab eo de allo substituendo licentia requisita et habita nisi forte
vellet malitiose negare, monachi sancti lanrentii in capitulo suo
con-enientes electionem suam - sine contradictione aliqua celebrent, et electum suum abbati sancti cucuphatis postmoduin representent . Qui postqualn fuerit ab eo confirmatus et ab episcopo
belledictus, eidem abbati obedienliam secundum regulam beati
benedicti de ordinis correctione promittat et censum duorum
bisantinorum, quemadmodnm in prima transactione continetur,
annuatim in sancti NIarlini festivitate persolvat . Ceterum si abbas
sancti cucufatis sancti lanrentii capitulum vel chorum iutraverit,
it' loco si voluerit sedeat abbatis .
(1)
5-19 Marzo 1 179.
260
BOLETIN DE LA REAL ACADEMIA DE LA HISTORIA .
Decernimus igitur ut nulli omnino hominum liceat baile pagi~
nam nostre confirmationis infringere vel el ausu temerario contraire . Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignatio-,
nem omnipotentis dei et beatorum Petri el pan]¡ apostolorumeius se noverit incursurum .
Datum Laterani v idus Junii .
3.
Letrán, 9 Junio 117 9. La misma bula, mutatis nautandis, dirigida al abad'
y á la comunidad de San Lorenzo del Monte.
Cita este documento D . Antonio Vergés y Mirassó (1) . Lo describe así (2) : «butlla de Alexandeo 111, dada en Letrán, y que seconserva ab los demés documents del Munt en lo arxiu de la Corona de Aragó ab etiqueta de número 14 t .» Copia la inscripción :«Alexander episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis Laurentio abbati el monachis sancti Laurentii de Monte, salutem el apostolicam benedictionem .» Copia á continuación las cláusulas de las.
disposiciones pontificias que empiezan por «statuimus ut defuacto
abbate monasterü vestri», pero suprime la fecha del mes y el día
e ignora el año (1179) al que corresponde . Por esta razón anda á
tientas buscando cuándo entró á ser abad del Monte Lorenzo á
quien fue dirigida la bula (3) ; y no halla inconveniente en atrihuir al abad Raimundo escrituras que dice (i) fechadas en 25 de
Enero de 1175 y 1 .° de Marzo de 1186 .
En las actas del concilio de San Celoni (4 Marzo 1168) hemos
visto la firma de Raimundo de Sentmanat, abad de San Cucufate del VallOS, que tenía por sucesor á Guillermo de Aviñón .
en 1172 (5) . No podía faltar á las actas la firma del abad de Salí
(1) Sant Lloreas del Munt: .So2t passat, son present y venirle". Historia de aquel¡ an-tiquissim monastir . Barcelona, 1871 .
(2) Pág . 65.
(3) «Llorens I. Ja gobernaba en 15 de las calendas de juny (18 mayo) del any 1186,.
puig en tal fetxa Bernat de Fales y sa esposa firmaren acto de debitori fi dit 4bat hlpotecant per lo valor de 22 maravedissos de or la castlanía de tillastrell ab cortas
conditions . He vist varios altres actos que fan menció de dit Abat.» Pág. 79.
(1) Páginas î8 y 79.
(5) Villanueva, Viaje literario, tomo XIX, pág . 31.
CONCILIO DE SAN CELONI .
261
`,Lorenzo del Monte, si asistió al concilio . Eralo á la sazón Bernardo de Aímerich, de quien cita D. Antonio Vergés (1) trece escri
turas, contadas por los años del reinado del rey de Francia
Luís VII (2), sin atreverse á reducirlas á cómputo más inteligible. Son )as siguientes :
«16 de las calendas de abril de l'any 1 del regnat de Lluís
1 .n
.»-I7 Marzo 1138 .
junior
2 .° «Calendas de Agost any 12 del mateix Rey.»-1 .° Agosto 1 149 .
3 .' «En 14 de las calendas de Abril del any 18 del mateig
Regir. .»-19 Marzo 1155 . ,
4 . á «En 9 de las calendas de juny del any 18 de ídem .»`_'4 \1 a yo 1155 .
3.' «En 7 (seria 4?) de las nonas de setembre del any 19 de
idem .»2 Septiembre (?) 1155 .
6.' «En 14 de las calendas de noviembre del any 21 del mateix
Rey .»-19 Octubre 1157 .
7V.' «Hin 8 de las calendas de maig del auy 23 del mateix regnat .»-24 Abril 1160 .
8.1 «En 2 de las calendas de setembre del mateix any .»31 Ao0sto 1159 .
9 .a «En 2 de las nonas de janer del any 25 del mateix regnat .»-4 Enero 1162 .
10 .a «hu 3 dels idos de,juuy1 dei Inateix any .»-11 Junio 1162 .
11 ." «En 2 de las nonas de mars del auy 26 del mateix
:Rey .»-6 Marzo 1163 .
12 .1 «En febrer del any 28 de idem» .-Febrero 1165 .
1') .'
«En 16 de las calendas de janer del any 38 de ideen» .1 % Diciembre 1174 .
Las tres postreras escrituras que el Sr. Vergés refiere al abad
Bernardo (le Aimerich, mal se combinan con otra que achaca al
abad Lorenzo (3) : «En las nonas de mars del any xxv del regnat
de Lluis junior (7 Marzo 1162), Arríaldo de Remulnellis, sa es(l)
Páginas ,7 y 7d.
('?) Empieza en 4 de Agosto de 1131.
433 Páginas 59 y 60.
262
BOLETÍN DE LA REAL ACADEMIA DE LA HISTORIA .
posa Ermesendis y sor fills donaren al Senyor, al monastir de
Sant Llorens del Munt, á son abat Llorens y als monjos de aquella edificant comunitat quatre pessas de terra, en lo arte designadas en lo termo de Sant Quirse de Tarrasa» . Probablemente ele
lugar del año xxv del reinado de Luís VII, marcaba este documento el XLIII, correspondiendo su fecha al 7 de Marzo de 1180,
y verificándose así que el abad Lorenzo, después de haber asistido al concilio al ecuménico, aI de Letrán (5-19 Marzo 1179), y de
haber vuelto á Espalia, recibiese la bula de Alejandro 111 (9 Junio 1179), que dió término á sus discusiones con el abad de Sal>
Cucufato, é interesa no poco á la historia general de la Orden de
Sal) Benito.
Por ningún autor, que yo sepa, se menciona el concilio de San
Celoni del año 1168 . De otros dos, que tampoco figuran en la
Colección de D. Juan Tejada y Ramiro, ha hecho mérito D . Emilio Morera (1) en los siguientes términos :
«La prelatura del arzobispo Hugo de Cervelló se distingue especialmente por las cuestiones con los hijos del príncipe, de uno.
d e los cuales recibió muerte violenta . No por esto dejó en olvido
sus deberes pastorales y su misión apostólica, mereciendo el nombramiento de legado pontificio con que le honró la santidad de
Alejandro 111, y atribuyéndosele la celebración de dos concilios
provinciales, uno en el año 1166, de que da cuenta el 1'. Angel
Manrique en sus Anales del Cister, al que -concurrió, según allí
se lee ; el obispo de Vich, Pedro Redorta, y otro en junio de 1170,.
del que tan solo se sabe que asistieron Guillermo Pérez y Ponce
Mulnells, obispos respectivamente de Lérida y Tortosa (2), y á él
hace referencia una concordia entre los abades de los monasterios
de la O y de Ripoll acerca de la posesión de la iglesia de Vilet, 6
con otro nombre Siurana, pues en dicho documento se lee que
obedeciendo el abad de la O, Ponce, el precepto de Alejandro MY
ante quien se había puesto la querella por el de Ripoll, pasó á .
Tarragona á la celebración de u ti concilio (Tarrachonem ad quod(1)
Historia del arzobispado de Tarragona, tomo I, pág. 593 . Tarragona, 1897 .
(2) El Sr . Morera ha sacado en parte estas noticias del Viaje literario de Villanueva, tonos YII, pág . 8; %4I, 111 y 118.
Siguiente
CONCILIO DE SAN CELONI .
263
dan concilium veniens) en busca del obispo de Tortosa, Ponce de.
Mulnells, nombrado juez en aquella causa por el papa, y con
acuerdo de dicho prelado y del de Lérida, Guillermo Pérez, ajustó la expresada concordia y procuró cumplirla .»
4.
Las bulas (le Alejandro 111 (9 Junio 1179), dirigidas respectivamente á los abades y comunidades de San Cucufate del Vallés y
San Lorenzo del Monte, dieron equitativo remate é inamovible
término á la cuestión avocada desde el concilio de San Celoni, ó
provincial Tarraconense, del año 1168 al xI ecuménico, o iii general de Letrán . Cómo nació la cuestión y en qué razones se apoyaban los litigantes, importa averiguarlo .
La fundación y auge del monasterio de San Lorenzo fué indudablemente no poco anterior á la devastación é incendio que llevó
Almanzor en los meses de Junio y Julio de 985, á la ciudad y
comarca de Barcelona . Consta por cuatro escrituras (1 .° Diciembre 947 ; 20 Junio 948-19 Junio 949 ; 28 Marzo 960 ; 11 Mayo
975), que cita el Sr . Verñés (1), y que inerecerian ver la luz pública . No dependía entonces el monasterio de San Lorenzo del de
San Cucufate ; y esta razón es la que hizo valer ante la Santa
Sede, según lo expresa la bula de Alejandro 111: «abbate sancti
Laurentü subiectionem et censum negante et monasterium srium
ab ipsa fundatione liberum asserente .»
Devastados ambos monasterios por las hordas de Almanzor,
fue confiada su restauración al abad Odón, que lo fué en propiedad del de San Cucufate ; y as¡ me explico, cómo en el precepto
de Lotario (2), expedido á fines del referido año 985, ó a principios del siguiente, se le concede que posea ecclesiam sancti Laurentii, et ipsum montem quem dicunt sancti Laurentii et ecclesiam
sancti Stepliani que est sita in lacere eiusdena montis ; posesión
que le ratificaron (3) los papas Silvestre 11 en Diciembre del
(1) pág. 55 .
(2) Marca Jiisprinica, col . 938. París, 1688.
(3) BOLETIN, tomo XXXv11I, páglllas -180 j' 483.
264
BOLETÍN DE LA REAL ACADEMIA DE LA HISTORIA,
afeo 1002, y Juan XVIII en Noviembre de 1007, y a su vez reco,
nocieron (1) los condes Ramón B irrell, Berenguer Ramón I y
Ram0a Berenguer 1 .
Muerto el abad Odón (1 .0 Septiembre 1010), le sucedió Witardo ; el cual para labrar tos admirables claustros, que todavia perseveran, enajenó bastantes haberes alodiales del monasterio, vendiéndolos en 1013 á los condes D. Ramón Borrell y Doña Erme.
sinda (2) . Uno de estos bienes fué la iglesia de San Esteban del
Monte, de la que hicieron los Condes graciosa donación al abad
y comunidad de San Lorenzo (3) en 10 de Agosto de 1014 . No
es, pues, maravilla que ti¡ esta iglesia ni la de San Lorenzo, por
andar ya ó mermada ó litigiosa la posesión del monasterio de
San Cucufate sobre ellas, se nombren, ni aparezcan en la bula
siguiente, cuyo texto ínédito acompaño .
Enero 1023 . Benedicto VIII confirma las posesiones del monasterio de
. 6, foSan Cucufate al abad ZVitardo y á sus sucesores.- Ca-t-ulario núm
lio 5 y.
Benedictus episcopus, servos servorum dei, Witardo dilecto
filio atque abbate veuerabili monasterii sancti cucuphati martiris,
fundati in comitatu barchinoneusi in loco qui Bici-tus- octaviano,
el per te in eodem veuerabili monasterio tuisque successoribus
abbatibus, in perpetuum .
Quoniam concedeuda sutil que racionabilibus desideriis pertirīere noscutiLur, nostri apostolatus anctoritas ad roborandam [IIaln
fidelium devotionem in prestandis privilegüs debet minime abre
gari . Igitur, que postulastis a ncbis quatenus conFrmaremus
vobis id ipsul-n sancti cucuphati martiris monasterium cum
omnibus suis adiacenciis el pertinenciis ; cum lïnibus terminisque suis : el ideo Luis piis desideriis faventes postra apostolica
auctoritate decernilnus supradictum monasterium cum omnia
(I)
(2)
(3)
BOLETÍN, tomo XXXVIII, pág 492.
Villanueva, Viaje literaria, tomo IIx, pág. 26 .
Ceróés, op. cit ., P ,)g . 56 .
CONczr,to DE rAN CELONI .
26à
sua amodo et usque in fine seculi ut nullius alterius iuris ditioni
submittatur uisi sub tua suorumque successorum in perpeturnn .
Coufirmamus namque tibi prefatum monasterium cum hiis terminis et adiacentiis et cum omnibus que iuferius coutiueutur,
id est :
Ipsum alodem, qui est in circuítu monasterii . A parte orientis
terminal cum termiuos vol infra termiuos de cerdaniola . De
parte vero rneridie affroutat iii ipsa serra qui dicunt cerola vol
acutellos sive in alaudem saucti petri monasferii puellarum, et
in termiuos de aqualouga . De occideute namque parte similiter
affroutat in termiuos vol infra termi}~os de ,tq%ialonáa vol de castrum rio rubio simul cum ipsi alode qui fuit de quondatin ilinera
qui est infra termiuos de ipso rio r~,tbio vol is terrriinos . De parte
igitur vero circii affroutat iii termiuos vol infra termiuos de terracia, vol de predicto rio rubio .
Et in villa que dicunt milarios cellam saucti felicis cum teriniuis et adiacentiis suis cure decimis et primiciis . Et ipsum alodem
de budigas, qui fuit de aloni filiurn eldemari . Et in alio loco infra
termiuos de castro erapriniauo ecclesiam saucte marie et saucti
petri , cam ipso puio quod castrum felix dicitur turn termiuos et
adiacentiis suis et ipsum alode de reuauo vol de sales, et ipsum
alodem quod habet de monte potroso usque ad mare et usque in
flumen lubricato cum terminis et adiacentiis suis . Et infra terminum de cervilioue castrum cellam sanete crucis et saucti silvestre
cum terminis et adiacentiis suis simul cum aliis a.lodibus qui
infra termiuos suprauomiuata suet. Et infra termiuos de castrum
subiratis cellam sanete marie et saucti iohanuis de mouasteriolúm cum terminis- et. adiacentiis suis . Et ipsum alaudeui, que
dicunt spicellos curt] terminis et adiacentiis suis . l+.t castrum
quem dicunt mazchefa cum terminis et adiacentiis suis cum
ecclesia saucti petri ibidem fuudata cum decimis et primiciis et
oblaciones fidelium . Et ipsum alaudem de castelleto,,qui est infra
terminos de predicto castro mazchefa vol de apiarias cum termiuis et adiacentiis suis . Et cellam saucte marie simul cum ipsos
fontes, qui est, infra terminum de apiaria vei de clarmonte cum
terminis et adiacentiis suis . Et infra termiuos de castro olerdula
ad ipsas turres bizes ipsum alodem qui fuit de bouiGlio vol de
966
BOLETÍN DE LA REAL ACADEMIA DE LA HISTORIA .
provisto (1) . Et ipsum alodem de avinione qui fuit de maior . Et
ipsum alodem qui in magriniano, qui fuit de petrario et de ten .
diselo indice sive de bain ; et ipsum alodem quern dicunt villam
de hipo, qui fuit de todiselo indice cum terminis et adiacenciis
suis. Et ipsum alaudem qui fuit de seniofredo levita . Et infra
termiuos de castrum sancti stephani cellam sancti stephani cum
terminis et adiacenciis suis. Et cellam sancte olive curn terminis
et adiacenciis suis, in longitudine de villa domenio .usque ad
mare simul cum ipsos stagnos, et in latitudine de ipsa guarda de
baguarias usque ultra villa domabuis . Et infra termioum de
castrum fonte rubia et de monte acoto et de piniana et de cherol,
ipsum alodum quod ibidem dedit ansulfus. Et infra terminurn de
castrum viti ipsum alodem quod ibidem dedit aizius et drtida
femina. Et in monte olorda vol infra oins termiuos ipsam turreiú
cum ipso alode quod ibidem dédit bonifilios . Et in duodécimo sive
in mizano et infra muros civitates barcellone ipsos domos culn
ipsas curtes et ortos et ortales vol quantum infra territorios de
predicta civitate predictus (°_) monasterium habere videtur. Et
ipsum alodem de toldelli curo terminis et adiacenciis suis . Et
cellam sancti lelicis qui est in vairan curo terminis et adiacenciis
suis vol quantum ipso adsisterius (3) habet infra termiuos de
terracia vol de castellare et in arraona et in barberano et in
palacio audidi vol infra oins termiuos, et in catialias et in villa
mogoda vol infra eius termiuos, et in palatio salatani vol infra
eius termiuos, et in calidas vol infra oins terminos, et in palatio
de aries vol infra oins termiuos, et in lisano superiore et subteriore, et in ipsa parrochia de pariete vol infra eius terminos, et in
moliedo et in galegos vol infra eius termiuos . Et ipsum alaudem
de plegamanus cum terminis et adiacenciis suis, sicut bonefilius ibidem dedit . Et ipsum alaudem de resciaco cura terminis et adiacenciis suis, sicut Borrellus corles ibidem donavit . Et ipsum
alaudem quod predictus moiufsterium habet in betilona (4) vol
(1)
Sic .
(2) Sic .
(3) Entiéndase aasceterium.> (monasterio).
(4) Sada9ona.
,
CONCILIO DE SAN CELONI .
267
infra eius terminos, et in palumbare vol infra eius terminos, et
in orta vol in oins terminos, et iuxta riopullo et palaciolo vol in
eius terminos, et in valle de ariolfo vol infra eius terminos . Et in
villa granaiarios vol infra eius terminos, et in laurona vol infra
eius terminos . Et in corrone superïore vol subteriore vol infra
eorum terminos ; et in meserata vol infra eorum terminos ; et in
samaluz et in canovas vol infra eorum terminos ; et cellam sancti
genesii et sancti martini et sancti felicis qui suet ad ipsam cute
cum terminis et adiacenciis suis . Et villam quam dicunt rifa cunl
terminis et adiacenciis suis, et villam vitaminia (1) quam vocant
palatio cum terminis et adiacenciis suis ; et cum ipsas ecclesias
sancti stephani et sancta maria qui ibidem sunt fundatas cum
decimis et primiciis et oblaciones quem ad ipsas eçclesias pertinent, et villarem quem dicunt tolbert cum terminis et adiacenciis suis, et cellam sancti genesii et sancta eulalia cum mouasterium sive tapiolas cum terminis et adiacenciis suis. Et vallern
gregoria (2) cure terminis et adiacenciis suis, et vallem illefredi
cum terminis et adiacenciis suis .
«Et iu comitatu menresa castrum cleriana cum ecclesia sancta
maria que ibidem est cum terminis et adiacenciis, et cum decimis
et primiciis suis, et cnm finibus suis et affrontaciones eius. De
parte orientis in campo Inagro ad ipsa lacuna, vol in ipso veltragar, et vadit per ipsa tomba de latula usque in sumitatem serre
et ascendit per ipsa serra et tendit ad ipso pugol quern dicunt
guardiola de albarels ; de parte vero circi in iam ditto pugol de
albarels, sive in villa de salua, et pervadit in ipsa serra super
artigas de raisendo, et inde descendit per ipso lomar ad iungente de frexano ubi intrat in ipso rio de vim ; de occiduo
similiser in ipso rio de vim vol sancti petri ; de meridie in via qui
pergit ad ipsa portella vol in ipsa serra quern dicunt goda,
et pervenit per sumitatem serre usque in ipsos puguls super ecclesiam quem dicunt sancti petri cum ipsos terminos de
tous, deinde descendit per ipsos fines de touos per ipsa tomba de
raierio usque in ipsa tomba de moronta vol in ipsa serra de ipsa
(1)
Palautordera .
(2) Vallgorguina .
zfió
BOLETÍN DE LA REAL ACADEMIA DE LA HISTORIA .
comba de raucosa, et inde ascendit per ipsa costa .usque in ven¡ .,
cem mouds campo magno usqué ad ipsa lagnua superius inserta, ,
sicut domiuus unifredus quondam (1) iussit dare per scripturani
largicionis domino deo et sancti cucupllati martiris (monasterid)
pro remedium anime sue patrisque sui sanlam quondam . Et cellá
sancti petri quem dicunt vim cum decimis et primitifs et omniá
sibi pertinencia, sicut quondain sanla dedit domino deo et sancti
cucupllati martiris votive simul cum danfcle monaco (2) . Et ¡ti
<-.astrum touas infra eius terminos villam que votant avenes cam
suis terminis (3) . Etcellam sancta maria, que est fusta aqualata,
cum terminis et adiaceticsss suis .
Et fu comitatu Ausonensi omnes alaudes, quem prefatum monasterium babere ibidem videttlr cum terminis et adiacenciis
Et iii comitatu gerondensi ipsum alaudem qui fuit de landrigó
al-iba, (Ini est in esterria . Et ipso alaude quod dicunt sancta oliva
et ipso caldario sicut est terminatuin cum ipsis sta ,nis qui infra
hos terminos suprascriptos sont, vel sicut terminat ipso alandé
cura ipsis stagnis in termine de castro sancti stephani et in termine de albinana et in termine de castro berano vel in termine
Je roda et sicut terminat per latera ipsam villam que dicunt oztor
et vadit per ipsum aragallnm unde agua decurrit tempore pluviaruni usque ¡ti ipso mari .
Et ecclesiam sancti stephaui de palacio auzidi (4) cure omni~bússuis pertiuenciis decimas et primicias . Et ipsum alodem quem
dicunt antllba cum oinuia sua pertinencia . Et ipsum alodem qui
est in terminos de cervilione, quem dicunt ortos comitales quod
domiuus Raimuudits comes (5) dimisit per suum testamentum
vel iuditium in ipso monasterio per remedium anime sue. Déci=
mis et prímicüs et oblationibus de iamdictis écclesiis, et rnoná(I)
Difunto .
(2) Hermano de tinifredo . Niño aún, fué ofrecido por su padre Saula para ser
educado por los monjes y hacer ti su tiempo la profesión religiosa .
(3) Las bulas de Silvestre II y de Juan XVIII no mencionan estas donaciones de
los nobles Saula y tinifredo .
(4) Ripollet.
(5) Ramón Borren, fallecido en 1017.
CONCILIO
DE
SAÍN CELONI .
2
steriis, lotis et alodibus cura omnibus finibus terminis limitibus
et adiaceutiis eorurri que pertinenciis, quantum hodie ipsum mo .
nasterium habet vel habiturtum erit in perpetuam .
Hec igilur omnia, que supra rnemoreta suit, tibi Wlt~rllo ¡ti
domino filio luisque successoribus et presenti sexta inrliccione per
huius nostri privilegii paginara apostolica auctoritate confirmamus et corroboramos . Sanctum quoque crisma ve : sancti Cien tionis
oleunl, consecrationem altarium vel monachorum et clericorum
a quibuscumque presulibus fuerint postulata gratis concedimos
et sine reprehensione tr-ibuenda . Post obitum abbatis, remo ibi
abbatem eonstituat n¡si quem consensus et comunis voluntas fratri m ex ipsa congregatione elegerit, nllllumque premium sive
donum pro consecratione aliqnis accipere contendat . Et si gratis
episcoprls ordinare noluerit ad cuius diocesis pertinet locus vel a
nostra romana mater ecclesia vel a quoeumque venerit episcopo
per nostram auctoritatem libere ordinetur . Et si abbas vel qualecumque clericus vel monachus vel laicas ipsius monasterii et suis
eccles9is a quibusqumque presulibus iniaste excomunicatus fue-rit, a nostra apostolica auctoritate absolutas exinde permanéat .
Statuentes apostolica censura sub divini iudic¡¡ obtestacionibus
et anatematis interdiccionibus ut nulli umquam regum nullus
episcoporum aullusque hominum cuiuscumque sit dignitatis vel
ordinis audeat moleste causas eiusdenl monasterii incumbere nec
homines illorum per Iullam causara distringere . Si quis que ,¡ non
optamos nefario ausu presampserit hec que a nohis statuta sunt
transgredi, sciat se auathelnatis vinculo innoda!o et cura diabolo
et omnibus imp¡is eterni incend¡¡ atroci supplicio deputatum .
Qui vero pro intuitu costos et observator exliterit omni benedictione repleatur.
Scriptum per manum stephani proto sacr¡scrin¡¡ sanete romane ecclesie ¡n mense ¡anuario et indictione nominara vía .
-(- Bene valete .
Para legitimar la reducción que hago de esta bula al mes de
Enero de 1023, observaré:
1 .° Fué dirigida por el papa Beuedicto VIII (años 1012-10 .
á Witardo, cuyo predecesor, el abad Odón, había fallecido en
1 .° de Septiembre de 1010 .
270
BOLETíN DE LA REAL ACADEMIA DE LA HISTORIA .
2.° No es anterior al año 1017, porque expresa que se había
cumplido el testamento del conde Ramón Borrell .
Marca
3 .°
la indicción VI y el mes de Enero; condiciones que
dentro del pontificado de Benedicto VIII únicamente se verifican
en 1023 .
4 .° Si bien es verdad que la indicción VI, correspondiente al
año 1038, cae también dentro del pontificado de Benedicto IX
(1033-1048), con todo, esta suposición se excluye de la bula, aten
diendo á que la redactó el protonolario Esteban, quien desde el
año 1020 al 1024 aparece en las bulas de Benedicto VIII y no
se nombra en ninguna de Benedicto IX .
5 . ° No hay que pensar en Benedicto X (años 1058-1060) ; lo
uno, en razón de la indicción VI, y lo otro porque Witardo, si
bien vivía en 1047 (1), en 1053 había fallecido y tenia por sucesor
al abad Andrés Sendredo (2) .
Digno es, por fin, de notarse que en 8 de Abril de 1023 fue consagrada la iglesia de San Cucufate en Barcelona y en el sitio del
horno donde fue arrojado el Santo y padeció ilustre martirio (3) .
¿Cómo nació el pleito? Las bulas de Urbano 11 (1 .° Diciembre
1098) y de Calixto 11 (13 Febrero 1120), que confirmaron los bieues de la abadía de San Cucufate, parecen indicar que en el tiempo intermedio surgió la cuestión juridica . En la de Urbano II se
lee «ecclesiam sancti Laureutii», y en la, de Calixto 11 «manaste- .
rium sancti Laurentii» . El caso, que motivó esta mudanza de estilo, debía ser parecido al juicio en debate contradictorio sobre la
sujeción del monasterio de Santa Cecilia de Montserrat al de San
Cucufate (4), que formularon los obispos de Barcelona y de
Vich y San Olaguer, hallándose en Matadepera, á 17 de Julio
de 1108.
Madrid, 4 de Octubre de 1901 .
FIDEL PITA .
(1) Cartulario, núm. 319.
(2) Villanueva, Viaje literario, tomo xix, pág . 32.
d3) EspaTa Sagrada, tomo xxix (2 .a edición), pág . 217. Madrid, 1859 .
{4) Véase el instrumento en el tomo xxxiii del BOLETÍN, páginas 45 y 46.
Anterior
Inicio
Descargar