La m o deliza ci¶ o n de la curva obte nida e n e le nsayo de sorci¶ o n de iodo e n ¯br asde p oli¶ e ste r de uso te xtil GabrielGuill¶ e n B ue nd ¶ ³a*A na Mar¶ ³a IslasC orte s*O lga R u¶ ³zMa ldo nado Instituto Po lite cnico N acionalE sit07 7 38 GA M M¶ e xico D.F. * e -m a il: guillen15@hotm ail.com R e ci bi d o : 2 de Se p tiem br e de 2 004. A ce p tad o : 3 de N oviem bre de 2 004. R e sum e n E n e l p r e se nte tra ba jo se a borda la va lora ci on ¶ num ¶ e rica de las consta nte s de un m o delo si gm oi dala justa do a la cur va obte nida dele nsayo de sorci¶ o n de i o do e n funci¶ o n de te m p e ra tura dele nsayo, y q ue e suti li za da p a ra ca r acte r i zar la m icro e structura de las¯br aste xtiles,m i sm a q ue de¯ne susp ropi e dadesm e c¶ a nica s,funciona lesy ti nt¶ o re as.La va lora ci o n num ¶ ¶ e rica de losp a r¶ a m e trosdelm o delo se re ali z¶ o a trav¶ e sde dost¶ e cnica sm ate m ¶ a ti casdistinta s,ca be indi ca r q ue a m ba s t¶ e cni cas e n la d¶ e ca da de los 80 se ha br¶ ³an consi dera do com o te rm i na les.Si n e m ba rgo,e n la a ctua lidadcon la a p li ca ci o n de la com p uta ci¶ ¶ o n consti tuye n m ¶ e to dosde a p roxim aci o n inicialp a ra op tim iza rse p or re gr e si ¶ on ¶ no line a l. Pa labra sclave s.-Mi cro e structura ,t¶ e cnica de sorci on ¶ de i o do,si gm oide de Gom p e tz,a lgori tm o de Gugge nhe im ,m ¶ e to do Mar q uar dt. I.Intro d ucci on ¶ La s¯br aste xti lesa lo largo de la ca dena p r oductiva m o di¯ca n su m icro e structura y p or e nde de¯ne n susp r op iedadesm e c¶ a ni ca s,tint¶ o r e a sy com p orta m iento e n su uso ¯nal.Pa ra a p a re ce r una p rop iedaddete rm i na da e n las¯bra sq ue no la p ose e n,convi e ne m o di¯ca r la m i cro e structura a un nive le n la q ue se ha com p roba do la r e laci o n e ntre ¶ ¶ e sta y la p ropi e dadconsider ada [1] . Pa ra e studiar la m icro e structura , e s p re ci so ha ce r uso de m e diosindi r e ctosde obse rva ci¶ o n,com o la di fra cci o n de los e lectrone s,o de los rayos X , ¶ q ue p e rm ite n lo ca li zar los ¶ a tom os,la e sp e ctroscopi a in°a -ro ja,la e sp e ctrogra f¶ ³a R a m a n,la r e sona nci a m a gn¶ e ti ca nuclea r q ue p e rm i te e va lua r lasfue rzasde 35 cohe si o n e ntre m ol ¶ ¶ e culas,se g¶ u n su dire cci¶ o n y su inte nsi dad,e lgra do de orienta ci o n de losgra ndese je s ¶ m a cr om olecular e s,laszona sde a lta o ba ja crista nilidad.E la n¶ a lisisq u¶ ³m i co,la cr om a togr af¶ ³a,q ue p e r m ite n identīcar lose lem e ntoso losgrup osfunci ona lesde la e structura de lasm a crom ol ¶ e culas,la vi scosi m e tr¶ ³a ,la osm om e tr¶ ³a ,la ultra ce ntrifuga ci¶ o n,e tc., p rop orcionan i nform aci o n sobr e su longitud,form a ¶ ge ne r aly hom oge ne i dad.Sin e m bar go,dicha st¶ e cnica sge ne ra lm e nte e st¶ a n fue ra delalca nce de un labora tor i o te xtilconve ncional[1] . Una e xce lente a lte r nati va e con¶ o m ica ,re p ro ducible, se nci lla y de a lta se nsibi li dada la va riaci¶ o n de la m icro e structura de las¯bra slo consti tuye n last¶ e cnica sq u¶ ³m i cas; e ntre e llas,se cita n e ltiem p o y te m p e ra tur a cr¶ ³tica de disoluci o n,solubilidaddife re n¶ cialy sorci¶ o n de i o do. E sta u¶lti m a e sun p a r¶ a m e tro de la m i cro e structura p rop ue sto p or p rop ue sto p or Schw e rtasse k [2 ]p a ra e va lua r indire cta m e nte e lvolum e n li bre [2 ]de las ¯bra sce lul¶ o si cas.Lasm i sm a scondicione sdele nsa yo conduje ron a sor cione sm uy ba ja se n e lca so de las ¯bra sde p oli ¶ e ste r,ya q ue e lm e dio a cuoso,hi ncha nte de las¯br asce lul¶ o si ca s,no a ctu¶an com o ta lcua ndo se trata de a q u¶ e llas.Sladece k [3]obse rv¶ o q ue la sorci¶ o n re sulta ba m uy favore cida cua ndo se re ali za ba e n un m e dio q ue conte n¶ ³a fe nol,e lcua la ctu¶a com o m e dio hi ncha nte delp oli ¶ e ste r,delm i sm o m odo q ue lo ha ce e la gua p or s¶ ³m ism a cua ndo se tra ta de ¯bra sce lul¶ o si cas.La cko & Gaa nski[4]e studiaron con deta lle la i n°ue ncia de lasva riablesdelp roce so de sor ci¶ o n de iodo p or e lp oli ¶ e ste r (conce ntra ci¶ o n de fe nole i o do,dur aci o n dele nsayo)y ta m bi ¶ ¶ en de q ue m ane ra la sorci o n e si ¶ n°ue nciada p or la e structura de la ¯bra (te m p e ra tura y r e laci o n de e sti¶ ra do,te m p e ra tura de te rm o¯ja do). Ga c¶ e n y Ma i llo [5]consi dera ron i nte re sa nte conoce r la var i a ci¶ o n de la sor ci¶ o n de iodo e n funci¶ o n de 36 la te m p e ra tura dele nsayo,con la i nte nci¶ o n de conoce r i ndire cta m e nte la e voluci¶ o n delvolum e n libre de la ¯bra [4] .E llo p e rm ite distingui r con m ayor p r e cisi¶ o n e ntre m ue stra sde lasq ue se dese e cono ce r si e xiste n dife re nciase n su m i cro e structura ,lascua les p or otra p a rte ,p ue den conducir a dife re nte sa bsorcione sde colora nte e n un p ro ce so tint¶ o r e o,o a com p orta m i e ntosi r re gular e so insa tisfa ctoriose n su p roce sa do o a lo largo de su uso. Por otra p a r te ,la consulta bi bli ogr¶ a ¯ca r e a liza da p a re ce indica r q ue no e xiste i nform a ci¶ o n con r e laci on a ¶ la p a ra m e triza ci¶ o n num ¶ e ri ca de la curva sorci¶ o n de i o do.E n e ste se ntido,abor dam osdosm ¶ e todosp a ra a justa r una sigm oi de de Gom p e tza la curva obte ni da dele nsayo de sorci¶ o n de iodo e n ¯bra sde p oli ¶ e ste r e n funci¶ o n de la te m p e ra tura de e nsayo.Pa ra re ali za r e le nsayo de sorci o n de iodo con otra s ¶ ¯bra s e s ne ce sa rio cam bi a r la soluci o n hincha nte . ¶ E n e ste traba jo u¶ni ca m e nte tra ta m os¯bra sde p oli ¶ e ste r .E sre leva nte ha ce hinca p i ¶ e e n una clasi¯ca ci¶ o n de losm o delos,p ar a si m p li¯car la com p r e nsi on ¶ deldo cum e nto. La si guiente clasi¯ca ci o n e sge n¶ ¶ e rica y funciona p e rfe ctam e nte p ar a losob je ti vosdele studi o.Losm o delosse clasīcan e n: m o delosform a les,m odelosp se udoform a lesy,m o delose m p ¶ ³ricos. E lm o delo form a lse ca ra cte riza : a )Por p rove ni r de p ostulados,com o e je m p lo losm odelosde din¶ a m ica cl¶ a si ca,q ue p rovi e ne n de lastre s Le ye s de N e w ton; p or e je m p lo,e lm o delo de a dsorci o n de B r una ue r,E m m e tty Te ller q ue p r ovie¶ ne de losdosp ostuladosde dichosa utore s,o tam bi ¶ e n losm o delosde difusi o n q ue p roviene n de lasdos ¶ leye sde Fi ck y m uchose je m p losm ¶ a s. b)E lm o delo form a lse ca ra cte riza p or r e gi r a to dos o a una e nor m e ca nti dadde fe n¶ o m e nosde la ¶ ³ndole conce rniente a ¶ e l. La sca ra cte r¶ ³stica sde un m o delo p se udoform a lson: a ) Ha be r si do obte nido p or t¶ e cni cas de a n¶ a lisis num ¶ e rico; b)Q ue susconstante sp a ra m ¶ e trica ste nga n signi¯ca do claro,un¶ ³vo co y p re ciso,y C o nta cto S 54 ,35{41(2 004) b)Pose e r consta nte sp a ra m ¶ e tri casq ue p ose e n un signīcado f¶ ³si co m uy p obre o nulo; c) Su utilidadse re stringe a lra ngo e n e lq ue fue dete rm i na do y alca so e sp e c¶ ³¯co p a ra e lq ue fue dete rm i na do. E lm o delo q ue se utiliz¶ o p a ra a justa r a losdatose xp eri m e nta lesde la ta bla 1 e se m p ¶ ³rico,si n e m bar go e n lascienci a se xi ste n m odelose m p ¶ ³ri cosq ue con e lti e m p o se han clasīca do com o p se udoform a l.Por e je m p lo,e n 187 1 se e ncontr¶ o q ue e lcalor e sp e c¶ ³¯co delsulfa to de so dio e n t¶ e r m inos de la te m p e ra tura ,a justa ba p e rfe ctam e nte a una hi p¶ e rbola e xp one nci a lcon a s¶ ³ntota .Poste riorm e nte se e studiaron va riassalesi norg¶ a ni ca sy se vio q ue la m ayor¶ ³a obe dec¶ ³a a di cha e cua ci¶ o n,con lo cua llasconsta nte sp a ra m ¶ e trica sp ose e n un si gni¯ca do claro,un¶ ³voco y p r e ciso y adem ¶ a se sobe decido p or m ucha ssa lesorg¶ a nica s. II.Par am e tri zaci on d ¶ e l a cur va so r ci on d ¶ e i od o e n funci on d ¶ e l a te m p e r atur a d e e nsayo E n e lp re se nte e studi o se va lora la sorci o n de io¶ do de una ¯br a de p oli ¶ e ste r de uso te xtily se e xp re sa p or losm i li gra m osde iodo sorbidosp or gra m o de ¯br a,desp u¶ e sde p e rm ane ce r e n contacto dura nte ve i nte m inutoscon una soluci¶ o n 0.5 M de iodo e n agua q ue contiene fe nolcom o age nte hincha nte .De sp u¶ e sde lava r la ¯bra ,se devue lve e n una soluci¶ o n de fe nol-te tra clor o e ta no y se va lora e li o do sor bi do con una soluci o n de ti ¶ osulfa to s¶ o dico. Losap a ra tosutiliza dosse cita n a conti nua ci¶ o n: ²Te rm ostato de p re ci si o n de §0.01±C ¶ ²Mate rialvolum ¶ e trico ²Tubo de vidrio Pire x 50 m lde ca p a ci dadcon bo ca y tap ¶ o n e sm e rilados ²B a lanza a na l ¶ ³ti ca de p re cisi¶ o n de 0.1m g ²Sop or te de a ce ro i noxidable p a ra lostubos La sorci o n de i ¶ o do [4](SI)se ca lcula delm o do q ue se indi ca a continua ci¶ o n: SI = c)Q ue va riosfe n¶ o m e nosde la m ism a ¶ ³ndole lo obe dezca n. V £0:01£2 53:83 2W (1) E lm o delo e m p¶ ³ri co se ca ra cte riza p or: Donde: a )Se obti e ne p or t¶ e cnica sde an¶ a li si snum ¶ e rico (igual q ue e lp se udoform a l); S I son los m g de iodo sorbidos p or gra m o de ¯bra La m o deliza ci¶ o n de la cur va ... Gabr ielGuill ¶ e n,A na Mar¶ ³a Islasy O lga R u¶ ³z. 37 Ta bla 1.V a lor e sdele nsa yo de so r ci¶ o n de Io do e n funci on ¶ de te m p e r a tur a de e nsayo (m g I2 /g) Te m p e r atura del e nsayo (±C ) 2 0.0 2 5.0 30.0 35.0 40.0 45.0 50.0 55.0 Sorci o n de iodo ¶ 10.60 15.30 2 2 .80 35.60 52 .00 7 4.50 9 0.10 86 .70 V Son los m l de tiosulfa to consum i dos e n la valora ci¶ on 2 53.82 E se lp e so m olecular deliodo Fi gur a 1.Da to se xp e r im e nta lesde la so r ci o n de i ¶ o do a dife r e nte ste m p e r a tur a sde e nsayo . W e se lp e so e n gra m osde la m ue stra Lose nsayosse re a li zan p or dup lica do. E n la ta bla de aba jo se p r e se nta n losdatose xp e rim e nta lesobte ni dosdele nsayo de sorci¶ o n de i o do e n ¯br asde p oli ¶ e ste r,m ism osq ue se gra ¯ca n e n la ¯gura 1. A le studiar la sorci¶ o n de i o do p or e lp oli ¶ e ste r e n funci¶ o n de la te m p e ra tura r e sulta una curva e n la q ue , cua ndo e xiste su¯ciente inform a ci¶ o n o datose xp e rim e nta lesse distingue n tre s p a rte s.Prim e ra p a rte ,tra m o e n e lq ue la sorci o n de i ¶ o do a um e nta e sca sa o m o dera dam e nte a lincre m e nta r la te m p e ra tura de e nsayo.La se gunda p a rte ,zona e n la q ue la sorci¶ o n de iodo e sm uy se nsible a la va ri a ci o n de la te m ¶ p e ra tura dele nsayo,de m ane ra q ue e leva ci one sp e q ue n~ a sde la te m p e r atura p ro duce n aum e ntosde la sorci o n m ucho m ¶ ¶ a sa cusa dos q ue e n e ltra m o i ni cial.Fina lm e nte ,e n la te rce ra p a rte ,i nicia e n la q ue la sorci o n de iodo dism i ¶ nuye a li ncre m e ntar la te m p e ra tura de e nsayo. E la um e nto de la sorci o n de iodo [5]q ue se deriva ¶ de un incr e m e nto de la te m p e ra tur a e sconse cue nci a de: ²Un fe n¶ o m e no de di lata ci¶ o n si m p le de lasa grup a cione sm oleculare sq ue signīcan un a um e nto de su p e ne tra bi li dad. ²Una m ayor di so ciaci o n de lasm ol ¶ ¶ e culasde i o do y un incre m e nto delre corrido m e di o li br e y la ve lo cidadde lasm ol ¶ e culasy ¶ a tom osde iodo,con lo cualaum e nta su ca p aci dadde p e ne tra ci¶ o n. Si n e m ba rgo,otrosfe n¶ o m e nosp ue den di sm inui r la sorci¶ o n de i o do a la um e nta r la te m p e ra tura : ²Dism i nuci o n de la sorci ¶ o n de iodo e n e l ¶ e q uilibri o ²Un a um e nto de la p rop orci o n de m a te ri ¶ a cri sta lina o inacce sible a e xp e nsa sde zona m e nosor dena das. La im p orta ncia re lati va de los cua tro fe n¶ o m e nos m e nciona doscondiciona e n bue na m e di da e lva lor de la sor ci¶ o n a una te m p e ra tura dete r m ina da y la loca liza ci¶ o n delm ¶ a xi m o e n la cur va de sorci o n. ¶ III.M o d el i zaci on d ¶ e l a cur va so r ci on d ¶ e i od ote m p e r atur a d e e nsayo La cur va a la q ue se ha he cho m e nci¶ o n ante rior m e nte ,m ue stra una te ndencia i nte re sa nte .E n e ste docum e nto p re se nta m ose la juste delun m o delo m a te m ¶ a ti co sigm oi dala la se r i e de datose xp e rim e nta dosi ndica dose n la tabla 1. E lm o delo e m p ¶ ³rico utiliza do e sla sigm oi de de Gom p e tzq ue cum p le a la e xp re si¶ o n si guiente : S I = ® e xp [¡k1e xp (¡k2 t)] (2 ) Par a ha llar los valore s num ¶ eri cos de los p a r¶ am e trosdelm odelo ante rior ,e sp re ciso re a liza r una e sti m a ci¶ o n p r e li m i na r, m ism os q ue se op tim iza r¶ a n p or r e gre si¶ o n no line a luti li za ndo e lm ¶ e todo Mar q uar dt[10] .La e sti m a ci¶ o n p re li m i nar p e r m ite a horra r tiem p o m ¶ a q uina de op e ra ci¶ o n delsoft- 38 C o nta cto S 54 ,35{41(2 004) w a re de op tim i zaci o n, y ga ra nti ¶ za un adecua do a juste .Sise dete rm ina a rbitra riam e nte losva lore s num ¶ e ricos delm o delo y se p re te ndiera op ti m i zar e n un softw a re ,m uy p robablem e nte no se p o dr¶ ³a re a li zar e lre ¯na m i e nto de losm ism osp orq ue e sta r¶ ³am osfue ra de la zona de funciona m iento delsoftw a re . E n e lca so de losdatose xp e rim e nta lesci tadose n la tabla 1 de e ste do cum e nto,q ue corr e sp onden a la sor ci¶ o n de i o do e n ¯br asde p oli ¶ e ste r ,se obti ene lossiguiente sre sultados.Losp untose scogi dosa volunta dson: Prim e ra m e nte ,ha llam os la consta nte num ¶ e rica ®. Pa ra e llo,a p lica m os la t¶ e cnica de los tre s p untos de a p oyo de Lip ka [6 ] ,q ue e n e se ncia consiste e n e scoge r a voluntaddosp untosp r¶ o xim osa lose xtre m osde la cur va , P 2 (55:86 :7 0) P 1(2 0;10:6 0) Lue go e ntonce s, P 3 (37 :5;44:2 ) P 1(t;S I 1) Sustituye ndo e n la e xp re si o n (3)obte ne m os: ¶ P 2 (t2 ;S I 2 ) ln ® = 5:06 43446 1 Un te rce r p unto,se ha lla a p a rtir de: µ ¶ t1 + t2 P3 ;S I 3 2 Fi na lm e nte ,e lva lor num ¶ e rico de e s: ® = 158:2 7 6 6 7 5 donde S I 3 corre sp onde a la ordena da delte rce r p unto,la cua le sle¶ ³da di r e ctam e nte de la curva. Utiliza ndo la e xp re si¶ o n (3)e sfacti ble ha llar e lvalor num ¶ e rico de ®: ln ® = ln S I 1 ¤ln S I 2 ¡ln 2 S I 3 ln S I 1 + ln S I 2 ¡2 ln S I 3 (4) A hora ,p a ra ha llar lasconstante snum ¶ e rica sk1 y k2 delm o delo (2 ),e sne ce sa ri o llegar a la form a li ne al delm o delo sigm oi dal.E sto se a lca nza re ali za ndo las op e r aci one sp e rti ne nte scom o se i ndica e n (5): h ³® ´ i ln ln = ln k1 ¡k2 t SI (5) E se vidente q ue a lgra ¯ca r ln[ln(®=S I )]contra t,se obti e ne la form a li ne a lde la si gm oi de y de la i nte rse cci o n alorige n y de la p e ndiente de la re cta se des¶ p re nde q ue : k1 = k2 = e xp A ¡B (6 ) (8) C abe i ndica r q ue se cum p le la r e stri cci¶ o n (4). A conti nua ci¶ o n se a p lica m ¶ ³nim oscuadra dosa la re laci¶ o n line a l(5),donde se obtiene n lossiguiente sva lore snum ¶ e ricosp ar a la i nte rse cci o n a lorige n y la ¶ p e ndiente de la re cta : (3) C a be se n~ a lar q ue ,e ste m ¶ e to do solo p ue de utiliza rse sise cum p le la r e stri cci¶ o n (4): ® > 1;i = 1;2 ;3::::;n S Ii (7 ) A B = = 2 :0589 432 9 ¡0:049 41337 (9) Sustituye ndo (9 )e n la (6 )ha llam oslosvalore sp a ra lasdosconsta nte s,com o se se n~ a la aba jo: k1 = k2 = 7 :837 6 57 49 0:049 4134 (10) E n la e cuaci o n (2 ) se susti ¶ tuye n las consta nte s (8) y (10),llegando alm o delo num ¶ e rico funci ona l siguiente : SI = 158:2 7 6 6 7 5e xp [¡7 :837 6 57 4 e xp (¡0:049 4134t)] (11) C om o se i ndic¶ o a li nicio de e ste a p a rta do,la e cua ci¶ o n (11) e s un m odelo con constante s p re lim ina re s,m ism asq ue se op tim iza ron p or re gre si o n no li¶ ne a la trav¶ e sdelm ¶ e to do Ma rq ua rdt[10] ,p a ra llega r a lm o delo num ¶ eri co funci ona l¯na l(12 ). La m o deliza ci¶ o n de la cur va ... Gabr ielGuill ¶ e n,A na Mar¶ ³a Islasy O lga R u¶ ³z. Ta bla 2 .-A n¶ a lisisde va r i a nza de la r e gr e si o n no line a l ¶ p o r e lm ¶ e to do Ma r q ua r d[7 ] C a usa Sum a de C ua drados Mo delo 2 5838.8 R e sidua l 184.016 Tota l 2 6 02 2 .8 Tota l(corr.) 7 2 43.58 R2 9 7 .459 6 % R 2 (a justa do g.l) 6 9 6 .4434% g.l.C ua dra do Me di o 3 86 12 .93 5 36 .8033 8 7 39 O tra a lte rna tiva q ue se ti e ne p a ra ha llar losvalore snum ¶ e ri cosp re lim ina re sdelm o delo sigm oi dale s e lm ¶ e to do de Gugge nhe i m [7 ] .E¶ste fue desa rrollado dura nte la p rim e ra m itaddelsiglo X X y fue m uy bi e n a cogido p a ra la dete r m ina ci¶ o n num ¶ e rica de las consta nte sp a ra m ¶ e trica sde di ve r sosm odelos,com o la curva e xp one ncial,la norm a l,la p a r¶ a bola c¶ o nica [8] ,m o delosa na l¶ o gi coscua ntīca bles[9 ] ,e tc.,a p e sar de su a nti gÄ u e dadconti n¶ u a siendo u¶til. E la lgoritm o de Gugge nhe im [7 ]a p li cado a la sigm oi de de Gom p e tze s: t! S I SI = 12 7 :1546 e xp [¡11:8409 e xp (¡0:06 6 2 14t)] (12 ) funci o n q ue se dese a li ¶ ne ali za r.E la lgoritm o de Gugge nhe im [7 ]re q uiere se lecci ona r dosconjuntosde va lore sde lasabscisa sse p a ra dosp or una constante ar bi trar i a ¿,lo cualconduce a dosconjuntosde p a re sde p untos: E n la ta bla 2 a p ar e ce e la n¶ a lisisde va rianza corre sp ondiente ,donde se m ue stra q ue la var i a bi lidadde la re sp ue sta e sdel9 7 .4596 % y la var i a nza re si dual e sde 36 .80033,lo q ue con¯rm a un a juste si gni¯ca tivo a l1% de con¯a nza e stad ¶ ³sti ca. E n la ¯gura 2 ,se ilustra e le xce lente a juste logra do e n la curva de sorci o n de iodo ci ¶ ta do e n la ta bla 1. t ! t0 ! SI SI0 (13) p or e nde ¿ e s, t0¡t = ¿ (14) E lse gundo conjunto de p untosse e scri be e ntonce s, (t+ ¿)! S I 0 (15) La form a funci ona l(2 )de a cue rdo a lase xp r e sione s (13)y (15)p ue de e xp re sa rse re sp e ctiva m e nte : Figur a 2 .A juste no line a ldelm o delo si gm o idalp o r e l m ¶ e to do Ma r q ua r dt[10] III O tro m ¶ e to d o ap l i cad o a l a si gm oi d e E lm ¶ e todo a nte rior re sulta e xce lente p a ra hallar las constante snum ¶ eri ca sdelm o delo sigm oi daltra ta do. Si n e m ba r go,e n la dete r m ina ci¶ o n de se dep e nde de losp untosq ue se e sco ja n a volunta d. ln S I = ¡k1e xp ¡k2t + ln ® (16 ) ln S I 0= ¡k1e xp ¡k2(t+ ¿)+ ln ® (17 ) p ar a re ducir lase xp re sione sde tre sa dosp a r¶ am e tros,se p ro ce de a re sta r m i e m br o a m i e m br o a m base xp re sione s,llega ndo a : µ 0¶ SI ln = ¡k1e xp ¡k2t(1¡e xp ¡k2¿) SI (18) A p lica ndo nue va m e nte loga ritm osa la e xp re si¶ o n (18) llega m osa la for m a li ne a lq ue p e rm ita e lc¶ a lculo de lasconsta nte sp a ra m ¶ e tri casi nvolucra das. 40 C o nta cto S 54 ,35{41(2 004) · µ 0¶¸ SI ln ln = ¡k2 t+ ln k1(1¡e xp ¡k2¿) (19 ) SI La e cua ci o n (19)e se lre sulta do e se ncialde e ste a p a r¶ ta do.R e sulta ndo e vidente q ue la i nte rse cci o n a lor i ¶ ge n (A )y p e ndi e nte de la re cta (B )son: A B = = ln k1(1¡e xp ¡k2¿) ¡k2 A hora , s¶ o lo re sta dete rm i nar e l va lor num ¶ e rico delp a r¶ a m e tro ®,e llo e sp osible desp e ja ndo dicho p ar ¶ a m e tro de la e cua ci¶ o n (2 ): ®= SI k2 = (2 1) Utiliza ndo losdatose xp e ri m e nta lesde la ta bla 1al m ¶ e to do descrito a nte riorm e nte ,nosconduce a construir e la rr e glo re cta ngular de Gugge nhe im [7 ] ,com o se m ue stra e n la ta bla 3.La consta nte de desp laza m i e nto de Gugge nhe i m [7 ]denom ina da com o ¿ e s de 2 0 uni dades. = SI 10.60 15.30 2 2 .80 35.60 t' 40.0 45.0 50.0 55.0 SI' 52 .00 7 4.50 9 0.10 86 .70 ¿ = t'-t 2 0.0 2 0.0 2 0.0 2 0.0 = = 1:316 6 1493 0:037 6 52 39 (2 2 ) Susti tuye ndo (2 2 )e n (2 1)y e fe ctuando lasop e r aci one sp e r ti ne nte sllega m osa : k1 = k2 = 7 :051552 05 ¡0:037 6 52 39 (2 6 ) SI = 12 7 :1546 e xp [¡11:8409 e xp (¡0:06 6 2 542 t)] (2 7 ) A conti nua ci o n,e n la ta bla 4se m ue stra e la n¶ ¶ a lisisde var i a nza r e sp e cti vo.Pue de com e nta rse q ue la va riabi li dadde la re sp ue sta e s si gni¯ca tiva a l1% de con¯anza e sta d ¶ ³sti ca .La r az¶ o n F q ue e se lcociente de la va rianza delm o delo y e lre sidua lcon¯r m a la bondaddela juste logr ado (86 12 .93/36 .8032 = 2 34.02 6 02 5 p a ra 3 y 5 gra dosde libe rtad). A la p li car m ¶ ³ni m oscua dra dosa la form a line a l(19 ) obte ne m ose lva lor num ¶ e rico de la inte rse cci¶ o n a lor i ge n y la p e ndiente de la re cta ,com o se m ue stra a continuaci o n: ¶ A B 2 48:2 186 8 e xp [¡7 :051552 e xp (¡0:037 6 52 39t)] C om o he m osve ni do i ndica ndo a nte rior m e nte e lm odelo (2 6 )e sun c¶ a lculo p re lim i na r,a p ar ti r delcua l se re ¯nan las consta nte s num ¶ e rica s delm o delo a trav¶ e sdelp ro ce dim iento Ma rq ua rdt[10] ,llega ndo a la e cua ci¶ o n num ¶ e ri co funci ona l¯na l(2 7 ): Ta bla 3.A r r e glo r e cta ngular de Gugge nhe i m t 2 0.0 2 5.0 30.0 35.0 (2 5) Sustituye ndo (2 3)y (2 5)e n e lm o delo funci ona l(2 ), obte ne m ose lm o delo num ¶ e rico funciona lsiguiente : A e xp 1¡e xp ¡k2¿ ¡B (2 4) C alculando la m e dia de ®,de to doslosp untose xp e ri m e nta les: ® = 2 48:2 186 89 (2 0) A hora ,ha llar losva lore snum ¶ e ricosde k1 y K 2 r e sulta se ncillo: k1 = SI e xp [¡k1e xp (¡k2 ¿)] (2 3) Ta bla 4.A n¶ a lisisde va r i a nza de la r e gr e si o n no line a lp o r ¶ e lm ¶ e to do Ma r q ua r d[10] C ausa Sum a d e g.l .C uad r ad o C uad r ad os Me d i o Mo delo 2 5838.8 3 86 12 .93 R e si dua l 184.016 5 36 .8032 Total 2 6 02 2 .8 8 Total(corr .) 7 2 43.58 7 R2 9 7 .459 6 % R 2 (a justa do g.l.) 9 6 .4434% Fi na lm e nte e n la ¯gur a 3 se i lustra e la juste logra do a losdatose xp e r i m e nta lesde la sorci¶ o n de yodo e n ¯bra sde p oli ¶ e ste r. La m o deliza ci¶ o n de la cur va ... Gabr ielGuill ¶ e n,A na Mar¶ ³a Islasy O lga R u¶ ³z. 41 R e fe r e nci as 1. Par i sot,A .,(19 6 5),B olet¶ ³n Inte xte r,N o.2 4, p¶ a g.2 3-42 . 2 . So chw e rta sse k,(19 59 ),Fase rforchun undTe xtiltechnik,10,p ¶ a g.387 . 3. Sladece k,Uve ro°e ntliche r B e richta nsden W ollforschungi nsti tudin B orn. 4. Lacko,Ga lanski,(19 7 2 ),Te xti li a ,N ovi e m br e , p¶ a g.47 . 5. Ga c¶ e n,Ma i llo,B a i xa uli,(19 80),B ull.Scient. IT F,V ol.9 ,N o.34,p ¶ a g.141. 6 . Li p ka, J., (19 7 6 ), Com p utacione s gr ¶ a ¯cas y m ec¶ a nicas,C E C SA . Figur a 3. O p ti m iza ci¶ o n del m o delo sigm o idal p o r e l m ¶ e to do Ma r q ua r dt[10] C o ncl usi o ne s E lan¶ a li si sa nte rior p e rm ite for m ular lassi guiente s conclusi one s: ²La consulta bibli ogr¶ a ¯ca re lativa sa lte m a,e va de la p a ra m e tri zaci o n num ¶ ¶ e rica de la curva obte ni da e n e le nsayo de sor ci¶ o n de iodo.E n e ste tra ba jo se p re se nta n dos m ¶ e to dos p a ra m o deliza r e sta d ¶ ³stica m e nte la curva a nte s cita da. ²A m bosm ¶ e to dosuti li za dosp a ra a justa r e lm odelo sigm oidalsobr e losdatos e xp e rim e nta les de sor ci¶ o n de i o do m ostrar on coi nci dencia nota ble e n susre sulta dos,si e ndo a m bose xce lente sm ¶ e to dosde a p roxi m a ci¶ on i niciala p r ogra m asinform ¶ a ticosde op ti m i zaci o n e sta d ¶ ¶ ³sti ca . ²Se p rop one un si ste m a p a ra clasi¯ca r m o delos m ate m ¶ a ticos de uti li dade n la inge nier¶ ³a ,q ue p ose e la ve nta ja de nor m a r un crite r i o a ce rca deldom i nio de ve ra cidadde un dete rm i na do m o delo m a te m ¶ a tico. ²E l si ste m a de clasi¯ca ci¶ o n de m o delos m a te m ¶ a ticos m e nci ona do e n e ste docum e nto, r e sulta adecua do p ar a se r e nse n~ a do e n las e scue las de i nge nier¶ ³a , debido a q ue e l a lum no te ndr¶ a idea clara de ha sta donde p ue de llega r con un dete rm ina do m o delo m a te m ¶ a tico q ue e ste m ane ja ndo. 7 . Gugge nhe i m ,E .S.,(192 6 ),Phi l.Ma g.,1,538. 8. C i urli zza ,A .,Gui ll ¶ e n,G.,Islas,A .M.,Maldonado,F.,(2 000),V alor did¶ a ctico delalgor itm o de Gugge nhe im e n la e nse n~ anza de la m od e liza ci¶ o n m ediante una p ar¶ a bo la c¶ o nica,X C ongre so La ti noa m e rica no de Inve sti ga ci¶ o n de O p e ra cione sy Si ste m a s,Me m or i a s. 9 . Guill¶ e n,G.,Islas,A .M.,(2 001),Una nue va contribuci¶ o n a la e valuaci¶ o n num ¶ e r ica d e los par¶ a m e tros delm odelo de V anghe luwe ,ap lica do a la inve stigaci¶ o n te xtil,2 001Int.Te xt.C ongr e ss,m e m ori a s,p ¶ a g.12 5. 10. Mar q uar dt,D.W .,(196 3),A n A lgorithm for Le a st-Sq ua re sE sti m a ti on ofN onli ne a r Pa ra m e te rs,Journalfor the Society of Industrialand A p p liedMa the m atics,11:431-41. cs