ANY ACADÈMIC 2007-2008 24 de juliol de 2007 1588 Anàlisis Microbiològiques (6 crèdits) Assignatura optativa quatrimestral de Biología, de Bioquímica i de Enfermería PROFESSORAT RESPONSABLE: Antoni Bennasar Figueras, telèfon: 971172068, adreça electrònica: [email protected] ALTRE PROFESSORAT: Antoni Ramírez Rosales (1,5 crèdits Teòrics, 1,5 crèdits Pràctics), telèfon: 971175148, adreça electrònica: [email protected] TUTORIES HORARI: Dimarts i Dijous a les 09:30 LLOC: en el Àrea de Microbiologia, Edifici Guillem Colom, UIB DESCRIPTORS OFICIALS DE L’ASSIGNATURA AL BOE Anàlisis Mostres Clíniques, Mostres Alimentàries, Mostres Ambientals. CRÈDITS TEÒRICS (3 crèdits): OBJECTIUS Introducció de les tècniques d'ús comú en els laboratoris d'anàlisis microbiològiques en els àmbits de l'anàlisi clínica, indústria alimentària i ambiental. METODOLOGIA Classes magistrals, amb l’ajuda de transparències, diapositives i videos temàtics. DESCRIPCIÓ DELS CONTINGUTS I. ANÁLISIS MICROBIOLÓGICO DE MUESTRAS CLÍNICAS: 1. Introducción al análisis de muestras clínicas. Microbiología Clínica: concepto y objetivos. El laboratorio de Microbiología Clínica: diseño, organización, medidas de seguridad biológica, equipamiento básico, etc. 2. Procedimiento iniciales de inoculación e incubación: Recogida y transporte de muestra. Medios de cultivo: ricos, selectivos, diferenciales. Requerimientos de incubación: atmósfera, temperatura y tiempo. 3. Análisis Microbiológicos de la infección sistémica. El hemocultivo. Catéteres intravasculares. Líquido cefalorraquídeo y otros líquidos estériles. 4. Diagnostico Microbiológico de la Infección urinaria y de la Gastroenteritis. El urinocultivo. El coprocultivo. 5. Análisis Microbiológicos de muestras genitales: Enfermedades de Transmisión Sexual (ETS). 6. Procedimientos e interpretación de muestras respiratorias: Frotis Faríngeo y muestras de vías aéreas altas. Esputo y muestras de vías aéreas bajas. 7. Técnicas microbiológicas en exudados varios. Muestras clínicas oculares. Muestras de piel. Técnicas generales para procesamiento de exudados, abscesos, y biopsias. 8. Identificación y antibiograma: Sistemas de identificación microbiana. Técnicas de estudio de sensibilidad antimicrobiana. Detalles del informe de un análisis de microbiología clínica. 9. Procesamiento de microorganismos especiales, fastidiosos o poco usuales. Técnicas microbiológicas en el diagnostico de tuberculosis. II. ANÁLISIS MICROBIOLÓGICO DE MUESTRAS ALIMENTARIAS 10. Microbiota normal de los Alimentos. 11. Significado de los microorganismos y de sus toxinas en los alimentos. Microorganismos indicadores. Bacterias productoras de enfermedades transmitidas por los alimentos. Parásitos y virus transmitidos por los alimentos. Toxinas microbianas. 12. Métodos recomendados para el análisis microbiológico de alimentos. Preparación y dilución de los homogeneizados. Enriquecimiento y enumeración. Métodos para procesar muestras de materias primas. Análisis microbiológico de platos preparados. Productos de pastelería. Nuevas formas de alimentos (vacío, latas, etc.). Los metodos y microorganisms comprendidos son: - Contaje estándar en placas: contaje de viables totales, método de las placas 3M PetriFilmTM. - Recuentos de aerobios mesófilos: contaje estándar en placas (aguas), técnicas eléctricas, contaje esporas mesofílicas. - Recuentos de microorganismos termodúricas, halotolerantes y proteolíticos. - Levaduras y hongos: recuento, método de las placas 3M PetriFilmTM. Recuentos de osmofilicos (contaje de colonias - medio DG18) y osmotolerantes. - Recuento y detección de coliformes y enterobacterias - E. coli: recuento (contaje colonias, medios cromogénicos, contaje en placas 3M PetriFilmTM). Detección y cuantificación: Filtración en membrana. - Especies de Pseudomonas: contaje de colonias. - Contaje de bacterias lácticas. - Recuentos de especies de Enterococcus - Clostridios Sulfito Reductores: recuentos, filtración en membrana, detección. - Contaje de microorganismos lipolíticos. - Salmonella: detección (métodos de cultivo, inmunoensayos, métodos eléctricos), confirmación. - Especies de Listeria: recuento, detección. Detección por hibridación de DNA de Listeria monocytogenes. - Detección de especies termotolerantes de Campylobacter. - Detección de Escherichia coli O157 (métodos de cultivo con separación magnética). - Recuento y detección de Staphylococcus aureus (estafilococos coagulasa positivos). - Recuento de Clostridium perfringens, Bacillus cereus, Brochothrix thermosphacta, Shewanella putrefaciens. - Detección de Vibrio cholerae, Vibrio parahaemolyticus, Aeromonas, Yersinia, Enterobacter sakazakii, 13. Nuevas tecnologías en el análisis de alimentos. Métodos rápidos de diagnóstico microbiológico. III. ANÁLISIS MICROBIOLÓGICO DE MUESTRAS AMBIENTALES 14. Sistema HACCP para asegurar la calidad y seguridad microbiológica. Recogida de muestras ambientales. 15. Métodos de procesamiento de muestras de superficies, controles de limpieza y desinfección en procesos industriales. 16. Métodos de control de esterilización. 17. Métodos de control del aire (quirófanos, salas limpias, laboratorios, zonas de procesado de alimentos, etc.). 18. Análisis microbiológico de aguas de bebida (aguas de red pública, pozos, embotelladas, etc.). 19. Análisis microbiológico de control de los sistema de aguas de grandes edificios, piscinas, baños especiales, etc. Detección de especies de Legionella en aguas. CRÈDITS PRÀCTICS (3 crèdits): OBJECTIUS Familiarització pràctica amb tècniques d'ús comú en laboratoris d'anàlisis microbiològiques. Entrenament de l'alumne en el maneig de tècniques per al cultiu, enriquiment, aïllament i identificació de microorganismes específics, seguretat en un laboratori d'anàlisi, i assentament dels principis teòrics. METODOLOGIA 1. Metodología de aprendizaje: Clase presencial Trabajo presencial/ autónomo: 20/20 Uso del aprendizaje virtual (e-learning): Si Tipo de agrupación: Todos los alumnos 2. Metodología de aprendizaje: Laboratorio Trabajo presencial/ autónomo:30/10 Uso del aprendizaje virtual (e-learning): Si Tipo de agrupación: Parejas 3. Metodología de aprendizaje: Presentación de trabajo en grupo (seminarios) Trabajo presencial/ autónomo: 6/4 Uso del aprendizaje virtual (e-learning): Si Tipo de agrupación: Grupos de cuatro alumnos, exposición ante todos los alumnos. 4. Metodología de aprendizaje: Tutorías Trabajo presencial/ autónomo: 4/0 Uso del aprendizaje virtual (e-learning): No Tipo de agrupación: Grupos de cuatro alumnos 5. Metodología de aprendizaje: Trabajos teóricos Trabajo presencial/ autónomo: 0/24 Uso del aprendizaje virtual (e-learning): Si Tipo de agrupación: Grupos de cuatro alumnos 6. Metodología de aprendizaje: Estudio teórico Trabajo presencial/ autónomo: 0/35 Uso del aprendizaje virtual (e-learning): Si Tipo de agrupación: Individual 7. Metodología de aprendizaje: Estudio práctico Trabajo presencial/ autónomo: 0/15 Uso del aprendizaje virtual (e-learning): Si Tipo de agrupación: Individual 8. Metodología de aprendizaje: Evaluación Trabajo presencial/ autónomo: 3/1 Uso del aprendizaje virtual (e-learning): Si Tipo de agrupación: Individual DESCRIPCIÓ DELS CONTINGUTS Controlar la calidad microbiológica de un plato preparado (Catering). Indicadores de contaminación y patógenos. Detección de Patógenos en Alimentos. (Pastelería, queso) Microbiología Selectiva. Análisis de parámetros microbiológicos de aguas. Coprocultivo. Detección de Salmonella, Shigella, Campylobacter y Aeromonas Urocultivo. Cuali-cuantitativo. Interpretación. Análisis microbiológico de una muestra clínica purulenta . Examen microscópico Cultivo, Identificación y Antibiograma. Control microbiológico de la limpieza y desinfección de una superficie. Indicadores de control. BIBLIOGRAFIA BÀSICA Microbiología Clínica. Guillem Prats. Editorial Médica Panamericana 2006. Microbiología Alimentaria. Metodologia Analítica para Alimentos y Bebidas. Mª del Rosario Pascual Anderson. Ed. Diaz de Santos. Madrid. 1992. BIBLIOGRAFIA COMPLEMENTÀRIA (opcional) Pruebas Bioquímicas para la Identificación de Bacterias de Importancia Clínica. 3ª edición. MacFaddin. Editorial Médica Panamericana 2003. Diagnóstico Microbiológico. Bailey & Scott. 11ª edición. Editorial Médica Panamericana 2004. Manual of Clinical Microbiology. 7th Ed. Patrick R. Murray et al. American Society for Microbiology (ASM) 1999. Washington,D.C. Textbook of Diagnostic Microbiology. Connie Mahon and George Manuselis. 2nd Edition. Elsevier. ELEMENTS D’AVALUACIÓ i pes específic de cada element en l’avaluació final Criterios de evaluación: Se evaluará el aprendizaje y la aplicación de las técnicas analíticas microbiológicas básicas en muestras clínicas, de alimentos y ambientales. La asistencia a las sesiones prácticas es obligatoria para superar la asignatura. Es preciso aprobar el examen final para superar la asignatura. Instrumentos de evaluación: Examen final Autoevaluación Presentación de trabajo en grupo Presentación de memoria de prácticas Seguimiento trabajo en grupo Seguimiento y realización prácticas de laboratorio Seguimiento clases teóricas, presentaciones trabajo en grupo y visitas guiadas. Criterios de calificación: Examen final, 50% Autoevaluación, 10% Presentación de trabajo en grupo, 15% Presentación de memoria de prácticas, 10% Seguimiento trabajo en grupo, 5% Seguimiento y realización prácticas de laboratorio, 5% Seguimiento clases teóricas, presentaciones trabajo en grupo y visitas guiadas, 5%. RECOMANACIONS QUANT A CONEIXEMENTS PREVIS Relació de les assignatures que s’haurien d’haver cursat prèviament: Microbiologia 2on, cursos d'introducció a la Microbiologia. ALTRA INFORMACIÓ (opcional)