Ciencias naturais

Exame de 2ª Avaliación C. Naturais
Células
Células animais:
Membrana
celular
Núcleo
Citoplasma
Mitocondrias
Delimita a célula e a separa do medio
Regula a entrada e saída de substancias.
Conten a información necesaria para
realizalas funcións vitais
Nel fabrícanse compostos que pasan a formar
parte da célula
Nelas libérase a enerxía necesaria nas
funcións vitais
Células vexetais:
Membrana celular Regula a entrada e saída de substancias
Parede celular
Estructura ríxida situada por fora da membrana celular que lle da consistencia
Desprazado polos vacúolos. Conten a información necesaria para realizalas funcións
Núcleo
vitais
Citoplasma
A maior parte del está ocupada polos vacúolos
Cloroplasto
Orgánulos que conteñen clorofila e permiten realizala fotosíntese
Vacúolo
Bolsas de substancias que co tempo aumentan o seu volume
Nutrición celular:
Animal: Teñen unha nutrición heterótrofa, xa que deben tomar alimentos fabricados por outros seres vivos
Teñen unha nutrición autrótrofa, xa que son capaces de fabricalo seu propio alimento a partir dos
Vexetal:
de substancias inorgánicas, e a luz, que lles permiten facela fotosíntese.
Relación celular:
As células senten os cambios e reaccionan de dúas maneiras:
• Fabricando substancias
• Realizando movementos
⋅ Movemento ameboide: emiten prolongacións do citoplasma chamadas
pseudópodos
⋅ Movemento contráctil: contráense como fibras elásticas
⋅ Movemento vibrátil cilios: gracias a unhas pestanas móbiles chamadas cilios
1
⋅ Movemento vibrátil flaxelos: prodúcese mediante uns longos filamentos
chamados flaxelos
Reproducción celular:
Unicelulares: Dáse lugar a dous novos individuos para levar unha vida independente
Pluricelulares: Reprodúcense durante o desenvolvemento do organismo
Animais
Reprodúcense por bipartición. A célula divide o núcleo e o citoplasma en dúas partes e outórgalle unha a
cada filla
Vexetais
A parede ríxida impide bipartición, polo que o célula ten que facer dúas copias do núcleo e colocar un tabique
de separación no medio
A enerxía
Transformacións: Alteración do estado ou composición dun corpo
Regras básicas dunha explicación
• Causalidade
• Conservación
A enerxía
Fontes de enerxía:
Enerxía cinética:
Enerxía potencial:
Todo o que ocorre obedecendo a unha causa, débese a acción dun axente
A materia permanece no tempo, o que cambia é o seu estado
Capacidade dos corpos para realizar unha acción
Corpos ou substancias que proporcionan enerxía
Enerxía producida polo movemento dos corpos
Capacidade de acción que posúen os corpos segundo a atracción e tensión
Tipos de enerxía:
Partículas nunha axitación permanente, denominada movemento térmico. A temperatura e
Térmica:
relativo o movemento cinético dun corpo
Eléctrica:
Tipo de enerxía potencial orixinada polas forzas eléctricas
Tódolos corpos atráense entre si, cando estes se acercan libéranse a enerxía potencial contida
Gravitatoria
neles, transformándose en cinética ou térmica
As unións entre os átomos das substancias contén enerxía potencial. Esta pode liberarse cando
Química
as substancias convértense en outras
Algunhas substancias poden sufrir un proceso no que rómpense os seus átomos e liberan unha
Nuclear
gran cantidade de enerxía contida nos átomos, e transfórmase en enerxía cinética
É contida na luz visible, nos raios X, e nas ondas de radio. A absorción da radiación pola
Radiante
materia aumenta a súa enerxía térmica ou pode dar lugar a cambios nas substancias
Conservación da
A cantidade de enerxía total sempre é a mesma, aínda que pase duns corpos a
enerxía:
outros
Degradación da enerxía: É o paso de formas aproveitables de enerxía a outras non aproveitables
A enerxía é unha magnitude física polo que pode expresarse mediante unidades:
• Joule (J): é a magnitude de enerxía do S.I.
2
• Kilowattio hora (kwh): serve para medilo consumo de enerxía eléctrica. Equivale a 3 600 000 J
• Caloría: adoita empregarse en nutrición. Equivale a 4.19 J
A obtención de enerxía pode contaminalo medio ambiente:
• Construcción de presas: inundan vales e alteran o curso dos ríos
• As centrais nucleares: almacenan perigosos materiais radioactivos
• Combustión de petróleo e carbón: expulsan gases que poden modificalo clima
• Extracción de petróleo: en áreas moi sensibles, selvas, fosas oceánicas..,
Estructura da vida
Átomo
Parte máis sinxela dun elemento químico, que conserva as propiedades físicas e químicas deste
Agrupación de átomos, que forman a parte máis pequena da materia composta, que conserva as
Molécula
propiedades físicas e químicas. Se os átomos son da mesma materia (O2) a molécula é simple,
e se os átomos son de distinta materia é unha molécula composta
Son as moléculas da vida. Están compostas principalmente de carbono, hidróxeno e osíxeno
Biomolécula
(cho)
Célula
Unidade máis sinxela que realiza as funcións vitais
Tecido
Agrupación de células que realizan unha determínaa función
Órgano
Conxunto de tecidos que traballan coordinadamente para realizar unha acción
Aparato
Conxunto de órganos que traballan coordinadamente para realizar unha acción
Sistema
Conxunto de mesmos tecidos que traballan coordinadamente para realizar unha acción
Composición da vida
• Substancias orgánicas:
• Lípidos: substancias orgánicas formadas basicamente por carbono,hidróxeno e xeralmente osíxeno,
aínda que en porcentaxes moito mais baixas. Características:
♦ Grupo de substancias moi heteroxéneas
♦ Insolubles no auga
♦ Solubles en compoñentes orgánicos
• Ácidos nucleicos: grandes moléculas formadas por penosa, ácido fosfórico e unha base nitroxenada.
Conteñen información xenética dos organismos, e son responsables da súa transmisión hereditaria.
Hai dous tipos ADN e ARN, que diferéncianse polo azucre que levan, que o ADN ten cadea dobre e o
ARN simple
• Glícidos: nome de diversos principio de formula xenérica cho. Son solubles no auga. Nos seres vivos
realizan funcións estructurais e de aporte enerxético. Aparecen nas moléculas dos ácido nucleicos.
Poden ser monosacáridos ou polisacáridos.
• Proteínas: calquera dos compostos fundamentais da estructura celular, que chega a constituír o 50%
do peso do organismo. Quimicamente son compostos de carbono, hidróxeno, osíxeno e nitróxeno.
Actúan coma tecido de reserva.
• Substancias inorgánicas:
3
• Auga: substancia inodora, incolora e insípida, que constitúe aproximadamente o 70% do corpo dos
seres vivos
• Sales minerais: elementos químicos imprescindibles para o normal funcionamento metabólico. Son
transportados polo corpo disoltos na auga.
Aparato Dixestivo
A principal función do aparato dixestivo é convertelas moléculas compostas en moléculas simples para, así
poder pasalos nutrientes o sangue.
O aparello dixestivo está dividido en dous grupos:
• Órganos polos que pasa o alimento:
♦ Boca: nela desgárranse os alimentos cos dentes, e mestúranse ca saiba, formando o bolo
alimenticio.
♦ Esófago: conducto musculoso e membranoso que estendese dende a boca ata o estómago.
Entre a boca e o estómago atópase unha pequena válvula, que os comunica, chamada cardias.
Polo esófago discorre o bolo alimenticio, ata o estómago.
♦ Estómago: órgano que varia de forma según o seu estado de repleción. Procesos que
acontecen:
♦ Os alimentos almacénanse no estómago
♦ Na parte inferior deste mesturase o bolo alimenticio con xugos gástricos do estómago dando
lugar o quimo
♦ O estómago vacua o quimo no intestino delgado
⋅ Intestino delgado: conducto que vai desde o píloro ata a válvula ileocecal.
Os alimentos engádeselles xugos segregados polo páncreas e polo fígado. Os
nutrientes pasan o sangue, sendo absorbidos polas vellosidades intestinais, e
as substancias de desfeito pasan pola válvula ileocecal ata o intestino groso,
⋅ Intestino groso:el absórbense líquidos no cego e no colon. As feces
permanecen alí ata o momento da defecación. Está dividido en tres partes:
yeyuno, ileon e duodeno
◊ Órganos polos que non pasan os alimentos
⋅ Lingua: órgano musculoso que se atopa na boca e polo cal pódese percibilo
gusto. Para percibilo gusto, a lingua posúen mais de 10 000 papilas gustativas
⋅ Glándulas salivares: glándulas que teñen a función de segregar saiba para
mesturala cos alimentos
⋅ Páncreas: glándula que segrega sustancias ó intestino delgado para facilitala
dixestión dos
⋅ Fígado: gandula que segrega biles ó intestino delgado para facilitala
dexestión
⋅ Vesícula biliar: órgano que se atopa debaixo do fígado e ten forma de pera,
que o axuda a almacenar biles.
4
Aparato Respiratorio
◊ Respiración: proceso involuntario e automático, no que extraese o osíxeno do aire e
expúlsanse os gases
◊ O aire inhalase polo nariz, onde quentase e entumecese. A continuación pasa á
farinxe e sigue pola larinxe. Divídese en dos bronquios, e estes a súa vez
subdivídense ata formar 250 000. Ó final dos bronquiolos agrúpanse en racimos de
alvéolos, pequenas bolsas de aire, onde realízase o intercambio de gases co sangue.
Tomase o aire
O diafragma
contráese
Inspiración
Fases respiratorias:
gracias á acción
muscular do
diafragma e dos
músculo intercostais
controlados polo
bulbo raquideo
Os músculos
intercostais
elévanse
A caixa torácica
gaña volume
5
Expiración
Expulsase o aire
O diafragma
relaxase
As costelas
descenden
A caixa torácica
diminúe a
capacidade
Vías
respiratorias
◊ Larinxe: órgano onde prodúcense a voz. Conten as cordas vocais
e a epiglotes
◊ Traquea: tubo formado por uns 20 aneis cartilaxinosos ca
manteñen sempre aberta
◊ Bronquios e bronquiolos: ramificacións do interior dos pulmóns,
que acaban nunhas bolsas de aire chamadas alvéolos, que están
moi vascularizados.
◊ Pulmóns: dos masas esponxosas de cor vermella situadas no
tórax. O dereito ten 3 partes e o esquerdo 2 partes
◊ Pleura: dobre membrana que rodea os pulmóns
Aparato Circulatorio
♦ O Sangue:
◊ Def.: é o fluído que circula por todo o organismo a través do sistema circulatorio. É
un tecido líquido composto de auga e substancias inorgánicas. Ten tres tipos de
6
células:
⋅ Glóbulos vermellos: (hematíes) encárganse da distribución do osíxeno
molecular. Ten un pigmento vermello chamado homoglobina, que lles serve
para transportalo osíxeno desde os pulmóns ata as células
⋅ Glóbulos Blancos: (leucocitos) destacada función no Sistema Inmunolóxico,
o efectuar traballos de limpeza e defensa. Adícanse a destruílos microbios e
as células mortas do organismo. Tamén producen anticorpos e neutralizan os
microbios
⋅ Plaquetas: fragmentos de células moi pequenas que serven para taponar
feridas e evitar hemorraxias
• Plasma sanguíneo: é a parte líquida do sangue. É salgado e de cor
amalera. Con el flotan os demais compoñentes e substancias de
desfeito recollidas das células. Cando se coagula orixínase o soro
sanguíneo
◊ O Corazón:
⋅ Def.: órgano oco, do tamaño dun puño, encerrado na cavidade torácica, que
impulsa o sangue por todo o sistema circulatorio. Ten tres capas diferentes:
• Endocardio: formado por un tecido epitelial
• Miocardio: capa mais voluminosa, constituída por tecido muscular.
• Pericardio: envolve ó corazón completamente
⋅ O corazón está dividido en dúas metades que non se comunican entre si. A
metade dereita sempre contén o sangue pobre en osíxeno procedente das
venas e capilares. A metade esquerda posúe sangue rica en osíxeno que
procede dos pulmóns.
⋅ O corazón ten dous tipos de movemento: contráctil (sístole ventricular) e de
dilatación (diástole auricular).
◊ Vasos Sanguíneos:
⋅ Def.: conductos elásticos que distribúen e recollen o sangue de tódolos
rincóns do corpo. As arterias son vasos sanguíneos que levan sangue desde o
corazón ata os órganos corporais
7
8