LIBROS E DOCUMENTOS PARROQUIAIS DE SAN

Anuncio
LIBROS E DOCUMENTOS PARROQUIAIS DE SAN PEDRO DE PERBES E
SANTIAGO DE BOEBRE
Por Ramón Infante López
A Carola y Lucia pola sua aportación, interés, apoio e dedicación.
INTRODUCIÓN
Hai un par de anos interneime por primeira vez no mundo da investigación da nosa historia
local, centrándome na zona territorial do Eume. Empecei recompilando información en
arquivos, consultando publicacións e poñéndome en contacto con xente entendida sobre estes
temas. Deime conta de que as présas non levan a ningún lugar e que neste mundo da busca e
investigación histórica fai falta moita paciencia, tempo e sorte, por suposto.
Preparando un artigo sobre a desaparecida igrexa antiga de Santiago de Boebre, facilitáronme
unha copia dun protocolo notarial do ano de 1782 do escribán Gabriel José de Carril no que fai
mención a un reconto de libros e papeis das parroquias de San Pedro de Perbes e Santiago de
Boebre, feito pola morte do cura D. Juan Antonio de Pazos e Mesura. Unha vez trascrito e lido
o protocolo as dúbidas empezaron a xurdir, Onde están estes libros e papeis?, conservaranse a
día de hoxe?....
Parte deste artigo foi publicado por primeira vez no libro de festas de Santiago de Boebre 2009
e por problemas de espazo non se puido publicar completo, quero expresar o meu
agradecemento ao Ateneo Eumés Fernán Martís por publicalo na súa totalidade.
OS LIBROS PARROQUIAIS
¿Que son os libros parroquiais?
Co fin de conservar, catalogar e poñer, por outra parte, a disposición dos estudosos o riquísimo
patrimonio documental da Igrexa e que se garda nos arquivos eclesiásticos, a Sagrada
Congregación do Clero enviou con data de 11 de abril de 1971, unha carta circular a todos os
Presidentes das Conferencias Episcopais. Nela advertíase aos Sr.es. Bispos que, aínda que
estivesen sufocados con moitos problemas, debían preocuparse seriamente do devandito
patrimonio.
Facéndose eco desta circular, así como dos acordos tomados pola Conferencia Episcopal
Española, en sesión plenaria, o 5 de xuño de 1973, e do Regulamento dos Arquivos
Eclesiásticos Españois, recomendando a transferencia dos arquivos parroquiais dunha
antigüidade superior a cen anos aproximadamente a un arquivo histórico diocesano.
Aconsellaban esta medida a situación precaria en que se encontran moitos destes arquivos
parroquiais, onde faltan espazos axeitados e as condicións mínimas de conservación; a
situación crítica de moitas pequenas parroquias, onde falta habitualmente o sacerdote; o perigo
de roubo, desaparición ou venda; a necesidade de conservar esta documentación como
testemuño do paso da Igrexa polo tempo, e do seu valor eclesial e histórico; a necesidade de
ofrecer á investigación histórica este material que pode ser necesario para o coñecemento da
historia da Igrexa, da diocese, das mesmas comunidades locais, e mesmo a historia civil e a
urxencia de que tal documentación fose coñecida e catalogada.
Dende aquela data, sen présas, para facer máis doado a ordenación e catalogación, pero dun
xeito continuado, foise concentrando esta rica documentación, composta por máis de 20.000
libros sacramentais, de fábrica, confrarías, matrícula, tazmías, apeos, obras pías, fundacións,
memorias, arca de misericordia, etc. e que constitúen un importante depósito e, á vez, centro de
investigación.
Breves datos sobre la formación de los libros parroquiales.
Concretándonos al campo de los archivos eclesiásticos se puede constatar que no
siempre estos se encuentran en óptimas condiciones y conservados en su integridad, pero es
debido, no tanto a la falta de interés de obispos y sacerdotes, como por carencia de medios
materiales unas veces, por los elementos naturales de destrucción o por las guerras.
Aunque los archivos parroquiales surgen oficialmente de las disposiciones tridentinas,
vemos como ya, casi dos siglos antes, se dan los primeros pasos en lo que, en el correr de los
tiempos, serían estos archivos. Si bien, no se conserva documentación de esta primera fase, en
cambio, nos encontramos con libros de Fábrica desde 1453, y no son tan raros los libros
sacramentales de principios del siglo XVI. Por ello, podemos concluir que las normas
obligatorias, dadas a este respecto por el Concilio de Trento a la Iglesia universal y publicadas
en España por decreto de Felipe II el 12 de julio de 1564, eran práctica casi común en nuestras
parroquias.
Contido dos libros parroquiais.
A ninguén se lle oculta o interese histórico, relixioso e civil que conteñen os libros parroquiais.
Con referencia á parroquia de Boebre, os libros de fábrica aclararíannos a situación exacta da
antiga igrexa de Santiago de Boebre [1], se na illa Carboeira ou na punta Carboeira (Couto de
Lago) e a data do traslado da antiga igrexa á situación da nova.
Os libros de BAUTIZADOS son imprescindibles para o coñecemento da demografía histórica,
xa que a estatística oficial en España non empeza ata o 3 de novembro de 1856.
Ao longo dos anos nótase unha evolución no asentamento das partidas bautismais, máis
sinxelas nos comezos, van completándose e dándose máis datos en correr do tempo. Nas
primeiras apenas se encontramos o nome do cura párroco que efectuaba o bautizo, a data
completa do bautizo, non así a do nacemento, aínda que esta circunstancia non sexa un
inconveniente grave debido a que se adoitaba administrar o bautismo o mesmo día do
nacemento, ou nos primeiros días; achamos o nome dos pais, ás veces o padriño, e, por
suposto, consta tamén o nome do pobo, mentres que nas actuais nos dan a data completa,
mesmo ás veces a hora do nacemento, a súa lexitimidade, santo avogado baixo cuxo patrocinio
se encomenda, avós paternos e maternos, natureza e veciñanza destes, padriños, testemuñas.
A través deles, xa que bautizado viña a equivaler a nacido, podemos aproximarnos ao
coñecemento do índice de natalidade, natalidade lexítima, composición das familias,
tendencias de crecemento ou diminución de nacementos ligadas ao nivel material de vida,
hixiene, salubridade, colleitas, fecundidade dos matrimonios, árbores xenealóxicas, e mesmo
alfabetización, xa que adoitan asinar os padriños e testemuñas, e en caso de non saber, faise a
aclaración correspondente.
Os libros de CASADOS, fundamentalmente os actuais, dannos a data da celebración do
matrimonio, nomee estado, idade, natureza dos contraentes, así como o nome, procedencia dos
seus pais e o seu consentimento á celebración do matrimonio, o nome dos padriños e
testemuñas, o cumprimento dos requisitos pedidos polo Concilio de Trento, e o grao de
parentesco dos noivos, co seu correspondente dispensa, en caso de que o houber.
Estes libros dannos a coñecer a nupcialidade, idade e orixe dos contraentes, emigración, é dicir,
se casan os do pobo entre si, ou noutro lugar, duración dos intervalos interxenésicos, celibato
masculino
e
feminino,
duración
dos
matrimonios.
Tamén nos libros de DEFUNTOS se nota moito a evolución no asentamento das partidas. Da
sinxeleza das primeiras en que só consta a data do falecemento, nomee da persoa falecida e se
deixou algunha fundación piadosa en favor da súa alma, pasamos ás actuais, moito máis
completas nas que consta o lugar de sepultura, pais, cónxuxe e fillos, se é o caso, causa de
falecemento, se fixo testamento con cláusulas a favor da Igrexa, se recibiu os últimos
sacramentos
na
súa
postremeira
enfermidade.
Por eles podemos saber o índice de mortalidade, mortalidade infantil, causas desta mortalidade
como pode ser enfermidades, epidemias, catástrofes naturais, malas colleitas, salubridade.
Os de MATRICULA ou STATUS ANIMARUM conteñen a relación dos obrigados ao
cumprimento pascual. Posteriormente e a partir do formulario mandado gardar polo cardeal
Fernando de la Puente o 15 de novembro de 1859, os sacerdotes responsables das parroquias
anotarán todos os habitantes destas, así como a súa idade, estado, profesión e rúa onde habitan,
e a súa recepción do sacramento de confirmación e comuñón. A través deles podemos coñecer,
nalgunha medida, a relixiosidade, polo menos externa, dos nosos pobos, podemos saber, entre
outros datos, o número de habitantes, o nome das rúas, as profesións dunha determinada
parroquia nun período concreto.
Ademais destes catro Libros podemos encontrar datos nos de FABRICA ou CARTA
CONTA (gastos de culto, de conservación, de construción, acreditamento do patrimonio
artístico e cultural, ingresos proporcionados por rendas, décimos ou donativos...), nos de
COFRADIAS (que conteñen as regras ou estatutos, relación de irmáns, bens...), nos de
ERMIDAS, ARCAS DE MISERICORDIA, TAZMIAS, ANIVERSARIOS, FUNDACIÓNS,
MEMORIAS, OBRAS PIAS, APEOS.
PROTOCOLO
NOTARIAL
n.º
1189
DO
28/02/1782
[2]
O protocolo 1189 do 28 de Febreiro de 1782 redactado na reitoral de Perbes (Bermaño), polo
escribán D. Gabriel José de Carril e o Xuíz D. Ramón de Rivas, para facer reconto de libros e
papeis das parroquias de San Pedro de Perbes e Santiago de Boebre, co fin de que non se
extraan de ambas as dúas parroquias e depositalos en sitio seguro debido á morte de D. Juan
Antonio Mesura e Pazos, cura que levaba as devanditas freguesías, morto polo 26 de Febreiro
de 1782 e enterrado o 28 de Febreiro do devandito ano.
D. Juan Antonio Mesura non deixa testamento, pasando entón a herdanza aos parentes máis
próximos [“…respondido a la diligencia antecedente por Francisco Mesura y Pazos de aver
fallecido sin disposición testamentaria su ermano D. Juan Antonio cura que fue de esta feligresía y la
de Boebre y ser por lo mismo su eredero abintestato juntamente con D. Tomás Mesura y Pazos cura de
la villa de Malpica, Dña. Cayetana, y Dña. Juana Mesura y Pazos también ermanos vecinos de ella
donde es notorio residen…”] (Ver Anexo I), co cal o Xuíz do Couto de Perbes, D. Ramón de
Rivas, ordena ao seu irmán D. Francisco Mesura e Pazos facer reconto de todos os seus bens
mobles, documentos fincables e poñelos de manifesto coa entrega de chaves de baúis, lacenas e
porta de casa reitoral; así mesmo ordena a D. Alberto Ramón Villar, presbítero sacerdote que
substituía nas súas funcións ao falecida cura mentres este se encontraba enfermo, a entregar o
inventarío dos libros e papeis que se encontraban no seu poder por llevanza destes.
Inventario de libros e papeis das parroquias de Perbes e Boebre.
O 02 de Maio de 1782 dentro da Casa Reitoral de Perbes, faise reconto e inventario dos libros e
papeis parroquiais. Estaban presentes o Xuíz do Couto de Perbes D. Ramón de Rivas xunto co
seu escribán D. Gabriel José de Carril, o irmán do cura falecido D. Francisco Mesura e o
sacerdote D. Alberto Ramón Villar.
Perbes
1. Un libro vello, forrado en pergameo, de bautizados, mortos e casados da parroquia de Perbes
de 313 follas a medio prego. A primeira anotación non se distingue ben e a segunda partida é
de 1.605 e a última que é de mortos de D. Nicolás de Rivas e Pazos (clérigo) está datada o 08
de Setembro de 1.765.
2. Un libro rotulado, forrado en pergameo, para as novas Fundacións das parroquias de Perbes
e Boebre datado no ano 1.656.
3. Un libro novo, forrado en pergameo, de 317 follas foliadas pertencente á fábrica da
parroquia de Perbes. As primeiras anotacións son do ano 1.780.
4. Un libro, forrado en pergameo, composto de 183 follas foliadas. Comprende a lista dos
confrades de Ánimas da parroquia de Perbes, as súas contas están datadas ata 1.879.
5. Un libro, forrado en pergameo, de casados da parroquia de Perbes de 249 follas. A primeira
partida é do 22 de Marzo de 1.776 e a última escrita é do 14 de Novembro de 1.781. [3]
6. Un libro de asento de bautizados da parroquia de Perbes que tivo principio o 02 de Xaneiro
de 1.734 e segue ata o 17 de Febreiro de 1.782. Está forrado en pergameo e componse de 292
follas foliadas. [4]
7. Un libro, forrado en pergameo, de asento de defuntos da parroquia de Perbes que ten
principio o 03 de Marzo de 1.776 e segue ata o 09 de Xaneiro de 1.782. Componse de 293
follas foliadas a medio prego. [5]
8. Un libro vello de pergameo pertencente ás confrarías do Santo Sacramento, San Miguel e
San Roque pertencentes á parroquia de Perbes. Ten principio no ano de 1.702 e componse de
318 follas segundo os seus folios.
Boebre
1. Un libro vello, forrado en pergameo, que se compón segundo a súa foliatura de 395 follas. O
primeiro folio empeza o 15 de Outubro de 1.604 ata o folio 265 que remata o 22 de Maio de
1.765. Comprende asentos de Casados, Bautizados e defuntos da Parroquia de Boebre. Ao
principio deste libro vai unida unha folla que contén algunhas fundacións.
2. Un libro vello composto de 206 follas, segundo o seu foliatura. Está forrado en pergameo e
esta datado nun principio o 17 de Agosto de 1.684 e segue ata o 1.767 e é pertencente á
Confraría de San Bartolomé [6] da Parroquia de Boebre.
3. Un libro de fábrica, forrado en pergameo novo, composto de 317 follas. Tubo principio no
ano de 1.771 e segue ata o 07 de Xaneiro de 1781.
4. Un libro da Confraría do Santo Sacramento [7] da parroquia de Boebre, forrado en
pergameo, composto de 59 follas foliadas. Tubo principio na data do 08 de Febreiro de 1733 e
segue ata o 29 de Setembro de 1.781.
5. Un libro de asento de bautizados da parroquia de Boebre, forrado en pergameo, de 248 follas
foliadas a medio prego que empeza o 08 de Xaneiro de 1.766 e segue ata o 20 de Novembro de
1.781.
6. Un libro de Casados da mesma parroquia, forrado en pergameo, composto de 245 follas
foliadas. Tubo principio o 10 de Febreiro de 1.776 e segue ata o 28 de Xullo de 1781.
7. Un libro de defuntos da parroquia de Boebre que se compón de 245 follas foliadas de medio
prego, forrado en pergameo. A súa primeira partida esta datada o 11 de Agosto de 1767 e segue
ata o 18 de Agosto de 1781.
8. Un libro de fábrica da devandita parroquia de Boebre composto de 309 follas segundo o seu
foliatura. Tubo principio no ano de 1.576 e remata o 14 de Marzo de 1681. Está todo escrito e
forrado en pergameo vello.
9. Un libro pertencente á fábrica da parroquia de Perbes ?, forrado en pergameo vello, de 275
follas útiles. Tubo principio no ano de 1602 e segue ata o 06 de Xaneiro de 1772.
10. Un despacho con data do 02 de Setembro de 1.741, librado polo Doutor D. Iñigo Ortiz de
la Peña (xuíz eclesiástico de Santiago) a instancia de Juan Cavallero e Romeiro [8] contra
varios veciños, sobre o cumprimento de varias misas de fundación.
11. Unha Real Carta executoria espedida pola Real Audiencia do Reino de Galicia de 76 follas,
datada o 14 de Marzo de 1.629 a instancia de D. Juan Cavallero e Romeiro. Trátase da
execución dunha sentenza debido a un preito datado o 04 de Novembro de 1.724 contra
Manuel González de Mella, Domingo González Gregorio de Outeiro e máis consortes sobre
bens no Iglesarío, a devandita sentenza é condenatoria. A continuación da devandita Real Carta
executoria áchanse dilixencias da súa execución e cumprimento instruídas polo Xuíz Joseph
Ruiz e o escribán Vicente Rodríguez dá Naveira.
12. Uns autos orixinais de 4 follas útiles segundo foliatura, obrados por D. Pedro Infante
(presbítero) [9]. Datados o 29 de Xaneiro de 1709 para facer cumprir unhas misas de
Fundación na parroquia de Boebre polo Bacharel Pedro López e cobranza de réditos de censo
que tomaran da súa capital Miguel de Vila Coba, María dá Fraga a súa muller, Francisco do
Río e a súa muller María Alfonso (veciños de Pontedeume), testemuñado en escritura pública
polo escribán Bernardo Ordóñez Figueroa datada o 27 de Xuño de 1673 e cuxa copia se achan
no comezo dos autos.
13. Unha copia de escritura de censo de 4 follas útiles, asinada polo Escribán de Pontedeume
Jacinto de Frías. Datada o 04 de Xullo de 1673 outorgada a Gregorio Pardo e Ana Tenreiro a
súa muller, veciños de Boebre, Francisco Pardo (o mozo), veciño do couto de Breamo e como
fiador a Francisco Pardo (o vello), veciño da freguesía de San Juan de Villanueva; tomando
como censo 50 ducados de vélaro á Capela e obra pia de aniversario de misas fundada na
Parroquia de Boebre polo Bacharel Pedro López Mújica.[10]
14. Un pedimento datado o 04 de Febreiro de 1.758 ante o Xuíz D. Juan Manuel Ruiz, por D.
Juan Cavallero e Romeiro para facer unha copia autentica dunha escritura de repartición de
bens diestrales [11], feita a testemuño de Alonso Pérez de Villarasa o 26 de Abril de 1.580
entre Dña. Juana de Zúñiga, viúva de D. Fernando Bermúdez de Castro [12], señora que era
desta xurisdición e o Bacharel Pedro López, cura da freguesía de Boebre e Perbes; a devandita
copia faise por encontrarse moi deteriorada a orixinal, datada o 07 de Febreiro de 1758 e
realizada polo Escribán de Pontedeume D. Antonio Suárez de Barros.
15. Copia de arrendo de bens do Iglesiario de 4 follas útiles, feita polo Escribán de Pontedeume
D. Francisco Vázquez Raposo, outorgado polo cura D. Juan Antonio Mesura a favor de Ignacio
Varela, D. Agustín Antonio Montoto e outros, datado o 28 de Agosto de 1.766.
16. Copia de escritura de arrendo de 2 follas, autorizada polo Escribán de Pontedeume D.
Nicolás Ramón Carril, outorgado por D. Juan Antonio Mesura a favor de D. Dionisio
Cavallero e Antonio do Pazo de bens da cura da parroquia de Boebre, datado o 09 de Febreiro
de 1773.
17. Copia de arrendo asinada polo Escribán D. Nicolás Ramón Carril e unha folla, outorgada
por D. Juan Antonio Mesura a favor de Francisco dá Fonte de bens do Iglesiario de Boebre,
datado o 09 de Febreiro de 1773.
18. Copia de arrendo, en dúas follas, autorizada polo Escribán Raposo outorgada por D. Juan
Antonio Mesura a favor de Francisco dá Porta, Basilio de Castro e Sebastián Tenreiro de bens
do iglesiario de Boebre, datado o 09 de Agosto de 1766.
19. Copia de arrendo, asinada polo Escribán de Pontedeume D. Matías José de Lamas,
outorgada por D. Juan Antonio Mesura a favor de José Sande dun xornal de viña da cura da
freguesía de Boebre, datada a 11 de Marzo de 1781.
Unha vez rematado o inventario e o reconto, os devanditos libros e papeis foron entregados ao
seu irmán D. Francisco Antonio de Mesura, baixo xuramento fíxose cargo deles e prometeu
conservalos sendo testemuñas Jose de Sande, Silvestre Díaz, e Ricardo de Quintela veciños e
residentes da freguesía de Perbes.
CONCLUSIÓN
Publico este artigo para dar a coñecer o patrimonio histórico, relixioso e civil que conteñen ou
contiñan os citados libros e papeis parroquiais. Tratando de seguir buscando e indagando, no
posible, sobre se aínda existen realmente.
Ramón Infante López
ANEXO I
PROTOCOLO 1189 28/02/1782 ESCRIBANO GABRIEL JOSE DE CARRIL
Recuento de libros y papeles de las parroquias de San Pedro de Perbes y Santiago de
Boebre echo por muerte de el cura D. Juan Antonio de Mesura.
AUTO
Febrero 28 de 1782
Folio 36
En la feligresía de San Pedro de Perbes a veynte y ocho días de el mes de Febrero año de mil setecientos
ochenta y dos. Su merced Don Ramón de Rivas Juez y Justicia ordinaria de este Coto y agregados por
ante mi Escribano de su Majestad digo, se le ha dado cuenta y es notorio que la tarde de anteayer veynte
y seis de este mes falleció el Cura de esta feligresía y de la de Santiago de Boebre D. Juan Antonio de
Pazos y Mesura. Y para que no se extraigan los libros y papeles de ambas parroquias proveyó pasar a
recontarlos después, de dar sepultura a su cadáver y para ello hacer presente a D. Alberto Ramón Villar
presbítero (sacerdote, eclesiastico), que en calidad de vicecura de el difunto residía en su casa y
compañía, los ponga de manifiesto como quien los manejaba por no indisposición de el: y de
ymbentariados con la devida formalidad protesta ponerlos en depósito seguro. Y mediante reside también
en la propia dicha rectoral en que avitaba dicho cura, su hermano D. Francisco Mesura y Pazos
igualmente proveyó hacerle saber nuestra qualquiera testamento y disposición testamentaria que dejase
otorgada y bajo que aya fallecido el mencionado su ermano, y a que los haga se le apremiará; y en vista
de lo que resultase procederá a lo que hubiere lugar, cuia diligencia para la exhibición de testamento se
egecuta primero que otra alguna de las prevenidas en este auto, respecto que los libros y papeles de las
parroquias existen en poder de dicho vicecura. Asi lo proveyó y firmó de que yo Escribano doy fe=
Ante mí
Ramón Rivas (rúbrica). Gabriel Joseph de Carril (rúbrica)
Diligencia con D. Francisco Mesura y D. Alberto Villar
En la casa rectoral de la feligresía de San Pedro de Perbes a primero día del mes de Marzo año de mil
setecientos ochenta y dos. Su merced D. Ramón de Rivas Juez de este coto por ante mi Escribano
teniendo delante si en esta casa donde avitó y murió D. Juan Antonio Mesura y Pazos Cura que fue de
dicha feligresía a cuio cadáver se dio sepultura el día de ayer, a D. Francisco Mesura y Pazos su
hermano vecino de la villa de Malpica y a D. Alberto Villar tenientecura que era del difunto les hizo
saver el auto antecedente para que cada uno en la parte que le toca cumpla con su tenor y enterados
dijeron el citado D. Francisco que dicho su hermano falleció sin hacer disposición alguna testamentaria
a lo menos de que tenga noticia y por lo mismo el que responde es su eredero abintestato juntamente con
D. Tomás Mesura y Pazos cura de dicha villa de Malpica, Dña. Cayetana y Dña. Juana Mesura y Pazos
solteras vecinas de ella. Y dicho D. Alberto dice que respecto tiene precisión de salir inmediatamente en
esta ora para la Parroquia para las onrras de el difunto cura suspende in interin se desocupe de ello
hacer la manifestación de libros prevenida en dicho auto así lo respondieron y firmaron con su merced
de que yo escribano doy fe=
Ramón Rivas (rúbrica), Francisco Antonio Mesuras y Pazos (rúbrica), Alberto Ramón Villar (rúbrica)
Ante mí Gabriel José de Carril (rúbrica).
Auto
Folio 37
En la feligresía de San Pedro de Perbes dicho día primero de Marzo año de mil setecientos ochenta y
dos. Su merced D. Ramón de Rivas Juez y Justicia ordinaría de este coto haviendo visto lo respondido a
la diligencia antecedente por Francisco Mesura y Pazos de aver fallecido sin disposición testamentaria
su ermano D. Juan Antonio cura que fue de esta feligresía y la de Boebre y ser por lo mismo su eredero
abintestato juntamente con D. Tomás Mesura y Pazos cura de la villa de Malpica, Dña. Cayetana, y Dña.
Juana Mesura y Pazos también ermanos vecinos de ella donde es notorio residen , y que el D. Tomás se
ha fallecido también ahora de próximo uno de estos días o quando menos está a la muerte de
enfermedad natural: Ygnorando su merced qual sea su disposición testamentaria en caso de aver
fallecido como se há divulgado. Por esta razón la ausencia de dichos erederos abintestato menos el D.
Francisco que se alla presente en este paraje no saberse si hay otros algunos más, y por los más motivos
que se an de derecho: para los efectos que ayga lugar proveyó hacer requento no solo de los libros y
papeles pertenecientes a esta parroquia y la de Boebre sino también de todos sus vienes muebles, raíces y
demás efectos y documentos fincables por muerte de dicho difunto cura de ellas. D. Juan Antonio Mesura
y Pazos para lo qual se haga saber al citado D. Francisco que reside en la casa rectoral los ponga todos
de manifiesto. Juntamente con la llaves de la Arcas, Baules, Alacenas, Bodegas y mas piezas de ella a
que siendo omiso se le apremie. Y D. Alberto Villar ponga de manifiesto como está prevenido los libros y
papeles de dichas parroquias que manejaba en vida del referido Cura. Y de evacuado el ynventario de
todo protesta hacer el correspondiente depósito. Y mediante se allan ocupados con las funciones de
onrras de el difunto y con huéspedes sacerdotes y otras gentes que concurran a ellas suspende su merced
todo procedimiento en este negocio hasta el día de mañana. Así lo proveyó y firmó de que yo Escribano
doy fe=
Ante mí.
Ramón de Ribas (rúbrica). Gabriel José de Carril (rúbrica)
Inventario de Libros y Papeles de las Parroquias de Perbes y Boebre.
Dentro de la casa rectoral de la feligresía de San Pedro de Perbes a dos días de el mes de marzo año de
mil setecientos ochenta y dos su merced D. Ramón de Rivas Juez y Justicia ordinaria de este coto con
asistencia de mi escrivano se constituyó personalmente en esta dicha casa en que residen D. Francisco
Mesura y Pazos ermano de el adjunto cura D. Juan Antonio y D. Alberto Ramón Villar Presvítero que fue
su escusador y les hizo saver el auto de ayer para que lo tengan entendido cumplan con su tenor en su
personas que enterados dijeron están prontos y Ynmediatamente dicho D. Alberto Ramón Villar puso de
manifiesto como propios y pertenecientes a las Parroquias de esta feligresía, y la de Santiago de Boebre
de que ha sido Cura el difunto D. Juan Antonio Mesura y Pazos; los libros y papeles que se expresan en
la manera siguiente.____________________________________________________________________
Perbes
Un libro viejo, forrado en pergamino, de Bautizados…
Folio 38
…muertos y casados de esta Parroquia de Perbes, que se compone según sus folios, muchos de ellos
enmendados y testados en letra y en gorismo, de tres cientas y trece ojas utiles de a medio piego y tubo
principio en veinte y seis de Noviembre de mil seiscientos y: no se distingue: prosigue la segunda partida
en ocho de Enero de mil seiscientos y cinco; y la última que es de muertos de D. Nicolás de Rivas y
Pazos Clérigo de menores ordenes es de ocho de Septiembre de mil setecientos sesenta y cinco y por
caveza de dicho Libro se alla otra oja unida a el que contiene la noticia de algunas misas de fundación
en dicha parroquia y lo mismo en su vuelta otra oja antecedente a esta
_____________________________
Otro Libro Rotulado para las nuevas Fundaciones de dichas Parroquias de Perbes y Boebre
principiadas a poner en el año de mil setecientos cinquenta y seis y en efecto se allan anotadas algunas
en la diez primeras ojas, las quales no están foliadas; y luego con yntermedio de otras muchas en blanco
se allan ocupadas otras doce con el entablamiento y allanamiento de más fundaciones y de allí adelante
sigue en blanco el citado Libro que es de amedio pliego y está forrado en pergamino y por que dichas
diez ojas y las otras doce que se allan escritas no están foliadas mandó su merced a mi Escrivano que
juntamente con el las rubrique y así se hizo:
Otro Libro nuevo forrado en pergamino que se compone de trescientas y diez y siete ojas foliadas: las
once utiles y las restantes en blanco y es perteneciente a la fábrica de esta Parroquia: cuias quentas se
allan tomadas hasta el año de mil setecientos y ochenta ynclusive y para el de ochenta y uno se hallan
puestas en borrador en un pliego de papel común separado que rubricado de su merced y de mi
Escrivano queda metido en este libro______________________________________________________
Otro Libro también de amedio pliego forrado en pergamino que se compone de ciento y ochenta y tres
ojas foliadas, útiles las ciento y treinta y siete y las restantes en blanco menos desde la ciento y setenta a
la ciento y setenta y siete que comprende la lista de los cofrades de Animas a cuia cofradía de esta
Parroquia pertenece dicho Libro y sus quentas están tomadas hasta el Año de setenta y nueve
ynclusive_____________________________________________________________________________
Otro Libro forrado en pergamino compuesto de doscientas quarenta y nueve ojas las veinte y dos utiles
y las restantes en blanco y es de casados de esta Parroquia de Perbes y la primer partida es de veinte y
dos de Marzo de mil setecientos sesenta y seis y la última que tiente escrita es de catorce de Noviembre
de el año proxsimo pasado de ochenta y uno
Otro de Asiento de Bautizados de dicha Parroquia de Perves que tubo principio en dos de Enero de mil
setecientos treinta y cuatro y sigue hasta diez y siete de Febrero de este año: está forrado en pergamino
y se compone de dos cientas noventa y dos ojas foliadas, ciento ochenta y siete de ellas útiles y las
restantes en blanco
Otro Libro forrado en pergamino para asientos de difuntos de esta parroquia que tubo principio en
veinte y tres de Marzo de mil setecientos sesenta y seis y sigue hasta veinte y nueve de Enero de este año:
componese de doscientas noventa y tres ojas foliadas, las treinta y siete útiles y las restantes en blanco
:todas de medio pliego y expone el citado D. Alberto Ramón Villar por poner las partidas de Pedro
Fernández que falleció ahora de proxsimo y de el cura difunto D. Juan Antonio Mesura y Pazos
Un libro viejo forrado en pergamino perteneciente a las cofradías de el Santísimo Sacramento; San
Miguel y San…
Folio 39
Roque de esta Parroquia de Perves que tubo principio en el año de mil setecientos y dos y se compone de
tres cientas diez y ocho ojas según sus folios, muchos de los quales están testados y en mendados, y hasta
el ducientos setenta y quatro según ellos mismos son utiles las ojas y las restantes en blanco y están
tomadas las quentas hasta veinte y nueve de Setiembre de mil setecientos ochenta y uno. Y por caveza de
dicho Libro; se allan unos Autos originales obrados en quince ojas utiles ante la Justicia ordinaria de
este coto que lo era D. Juna Manuel Ruyz atestimonio de Antonio Suarez de Barrós y tubierón principio
en diez y seis de Julio de mil setecientos cincuenta y siete por pedimento que presentó Miguel Vilariño
como Mayordomo de dicha cofradía de Santísimo Sacramento a que era agregada la de S. Miguel
Articulando ser propio de ella el monte nombrado da Telleyra sito en esta feligresía de doce ferrados en
sembradura y que Pablo Vidal vecino de ella se pasara a cultibarlo y estibadarlo: pidió no se propasase
a alzar el fruto que estaba pendiente sin llamarle para rentarlo al quinto y así se declaró por auto
asesorado después de aver precedido varias diligencias en este negocio__________________________
Boebre
Un libro viejo forrado en pergamino que se compone según su foliatura por letra de tres cientas noventa
y cinco ojas y por gorismo de tres cientas ochenta y cinco las quales desde el folio primero que tubo
principio en quince de octubre de mil seis cientos y quatro hasta el ducientas sesenta y cinco que
termina en veinte y dos de Mayo de mil setecientos sesenta y cinco son útiles y desde el ducientas sesenta
y seis hasta el tres cientas cinquenta y ocho están en blanco y desde tres cientas cinquenta y nueve hasta
el fin están igualmente escritas, y unas y otras comprenden asientos de Casados, Bautizados y difuntos
de la Parroquia de Santiago de Boebre y por principio de este Libro se alla unida a el una oja que
contiene la noticia de algunas fundaciones ynclusas en ella________________________
Otro libro viejo compuesto de ducientas y seis ojas según su foliatura, el qual desde el ciento quarenta y
ocho hasta el fin se halla en blanco: está forrado en pergamino viejo y tubo principio en diez y siete de
Agosto de mil seiscientos ochenta y quatro años y sigue hasta el de mil setecientos setenta y siete y es
perteneciente a la Cofradía de S. Bartalomé de la Parroquia de Boebre___________________________
Otro de la fábrica de ella forrado en pergamino nuevo y compuesto de trescientas y diez y siete ojas
según su foliatura las quince útiles y las restantes en blanco: tubo principio en al año de mil setecientos
setenta y uno, y sigue hasta siete de Enero de el año pasado de mil setecientos ochenta y uno_______
Otro Libro de la Cofradía de Santísimo Sacramento el de dicha Parroquia de Boebre forrado en
pergamino y compuesto de cinquenta y nueve ojas útiles foliadas y las restantes en blanco por foliar, el
qual tubo principio en ocho de febrero de mil setecientos treinta y tres, y sigue hasta veinte y nueve de
setiembre de mil setecientos ochenta y uno_________________________________________________
Otro Libro de doscientas quarenta y ocho ojas de amedio pliego según están foliadas las quarenta y tres
utiles y las restantes en blanco, forrado en pergamino y es de Asiento de Bautizados de la misma
Parroquia de Boebre que empezó en ocho de Enero de mil setecientos sesenta y seis y sigue hasta veinte
de Noviembre de ochenta y uno_____________________________________________________
Otro para Asiento de Casados de la misma Parroquia…
Folio 40
…de Boebre forrado en pergamino y compuesto de dos cientas quarenta y quatro ojas foliadas, las doce
utiles y las restantes en blanco. Tubo principio en diez de Febrero de mil setecientos setenta y seis y
sigue hasta veinte y cinco de Julio de ochenta y uno___________________________________________
Otro para Asiento de difuntos de la espresada Parroquia de Boebre que se compone de dos cientas
quarenta y cinco ojas foliadas de amedio pliego y forradas en Pergamino, las veinte y quatro útiles y las
restantes en blanco: tubo principio su primera partida de muertos en once de Agosto de mil setecientos
sesenta y siete; y sigue hasta diez y ocho de Agosto de ochenta y uno____________________________
Otro Libro de la fábrica de dicha Parroquia de Boebre compuesto de trescientas y nueve ojas según su
foliatura en guarismo y tubo principio en el año de mil y quinientos sesenta y seis, y fenece en catorce
de Marzo de mil setecientos ochenta y uno: está todo el escrito y forrado en pergamino
viejo_________________________________________________________________________________
Otro Libro también forrado en pergamino viejo compuesto de doscientas sesenta y cinco ojas utiles
según señala la última de estas: en su foliatura donde fenece la quenta tomada a Gabriel de Cavana en
seis de Enero de mil setecientos setenta y dos cuio Libro pertenece a la fábrica de esta Parroquia de
Perves; y tubo principio en el año de mil seiscientos y dos_____________________________________
Y por ser tarde suspende su merced proseguir ese recuento. Y dicho D. Alberto Ramón Villar aseguró no
se hallaron en su poder otros algunos más libros de dichas parroquias; y los que ban recontados los deja
su merced a su cuidado hasta que se presente Cura a quien entregarlos formalmente. Y por lo que
respecta a papeles de pertenencia u de otra clase correspondiente a dichas Parroquias no exsisten en su
poder, y si es que los hay dará razón de ellos el mencionado D. Francisco Mesura y Pazos quien estando
presente y en cumpliemiento de lo que le está echo saver entregó a su merced las llaves de todas Arcas,
Cofres, Bodegas, y más piezas de esta Casa; y para seguro reconoció quedar pechadas hasta que buelba
aproseguir este Ymbentario: firmado y de todo ello yo Escrivano doy fé=
Ramón de Ribas (rúbrica) Francisco Antonio Mesura y Pazos (rúbrica) Alberto Ramón Villar (rúbrica)
Ante mí: Gabriel José de Carril (rúbrica).
Prosigue el requento
Dentro de la Casa Rectoral del la feligresía de San Pedro de Perves a tres días de el mes de Marzo año
de mil setecientos ochenta y dos su merced D. Ramón de Rivas Juez y Justicia ordinaria de este Coto con
asistencia de mi escribano se entró en esta dicha Casa y tomando las llaves que recogió el día de ayer y
aviendo avierto con una de las ellas la Puerta del Cuarto donde murió y estubo enfermo el difunto cura
D. Juan Antonio Mesura y Pazos, allo dentro tres legajos de Papeles y aviendolos reconocido junto con
mi escribano se alló ser uno de ellos de Cartas y útiles de correspondencia según se an exsaminado y los
de mas comprenden los Documentos que se expresan …
Folio 41
…en esta manera: Un despacho librado en dos de Setiembre de mil setecientos quarenta y uno por el
Dotor D. Iñigo Ortiz de la Peña Juez Eclesiástico de Santiago a Instancia de D. Juan Cavallero y
Romero cura que fue de esta feligresía contra distintos sugetos sobre el cumplimiento de varias misas de
fundación, y otras cosas: y a continuación de dicho despacho se hallan varias diligencias en el asunto
obradas por D. Pedro García Escribano y Juan de Aveledo San Jurjo Notario; todo ello yncluso el
despacho, en once ojas úliles y de la última se reconoce por lo escrito falta alguna o algunas que le
seguían.______________________________________________________________________________
Una Real Carta executoría espedida por los Señores de la Real Audiencia de este Reyno en catorce de
Marzo de mil setecientos veinte y nueve a Instancia de dicho D. Juan Cavallero y Romero para ejecución
de las sentencias de vista y revista dadas en pleito de demanda que movió en quatro de Noviembre de mil
setecientos veinte y cuatro y siguió en aquel tribunal por el oficio de asiento de Fariña contra Manuel
González de Mella, Domingo González, Gregorio de Outeyro y más consortes sobre vienes en el
Iglesario a cuia restitución fueron condenados. Y a continuación de dicha Real Carta executoria se
hallan las diligencias de su ejecución y cumplimiento obradas por D. Josep Ruyz de Zarzosa Juez que fue
de este coto requerido para ello a testimonio de Vicente Rodríguez da Naveyra Escrivano, y todp ello en
setenta
y
seis
ojas
útiles________________________________________________________________________
Unos Autos originales obrados por D. Pedro Ynfante Presvitero y Notarios que le han dado fé; en virtud
de despacho del Provisor de este Arzobispado Librado a Instancia del Fiscal de el en veinte y nueve de
Enero de mil setecientos y nueve para hacer cumplir las misas de Fundación fundadas en la Parroquia
de Boebre por el Bachiller Pedro López Muchica (Múgica) Cura que fue de este Venificio y Cobranza de
réditos de Censo sujetos a ella que avian tomado de su Capital Miguel de Vila Coba, María da Fraga su
mujer, Francisco do Rio y la suia María Afonso (Alfonso) vecinos de Puentedeume en veinte y siete de
Junio de mil seiscientos sesenta y tres por escritura pública que pasó a testimonio de Vernardo Ordónez
Figueroa Escrivano de número que fue de aquella Villa cuia copia se halla por Caveza de dichos autos,
los cuales fueron seguidos contra Antonio Salgado Gundín como llevador de hipotecas y otros; y todo
ello se compone de quatro ojas útiles según están foliadas_____________________________________
Una copia de Escritura de Censo que parece signada y firmada en quatro ojas útiles de Jacinto de Frías
Escrivano de número que fue de Puentedeume ane quien suena otorgada a quatro de Julio de mil
seiscientos sesenta y tres por Gregorio Pardo vecino de Boebre Ana Tenreiro su mujer, Francisco Pardo
el mozo vecino de el coto de Breamo como principales y Francisco Pardo el viejo que lo era de la
feligresía de San Juan de Villanueva como fiador tomando a censo ciquenta ducados de vellón de
principal a la Capilla y obra pia de aniversario de misas fundada en la Parroquia de Boebre por dicho
Bachiller
Pedro
López
Muchica
(Múgica)____________________________________________________
Y por ser tarde suspende su merced proseguir el recuento de papeles que comprenden dichos legajos…
Folio 42
…arriva espresados: y en reconocerlos separar muchos ynutiles para no ocupar el tiempo con ellos y
Ymbentariar los que ban mencionados se ocupó con mi escribano el día de oy. Y unos y otros
Documentos volvió a recoger al referido quarto y cerró su Puerta con llave la qual recogió a su poder y
lo firmó con el Ermano de el cura difunto que asistió a esta diligencia y D. Alberto Ramón Villar
Presvítero que igualmente la presenció y de todo ello yo Escrivano doy fé=
Ramón de Rivas (rúbrica); Francisco Antonio Mesura y Pazos (rúbrica); Alberto Ramón Villar (rúbrica)
Ante mí: Gabriel José de Carril (rúbrica)
Prosigue el requento:
En la feligresía de San Pedro de Perves a quatro días de le mes de Marzo año de mil setecientos ochenta
y dos su merced D. Ramón de Rivas Juez Justicia ordinaria de este coto con asistencia de mi escribano
se entró en la Casa Rectoral de dicha feligresía en que bibió y murió el cura de ella D. Juan Antonio
Mesura y Pazos, y Aviendo avierto con su llave el Cuarto en que falleció: prosiguiendo el Ymbentario de
los Papeles de los Legajos que alló en el pertenecientes a las Parroquias de este Curato lo hizo de los
que
se
manifiestan
en
la
manera
que
sigue______________________________________________________
Un Pedimento presentado en quatro de Febrero de mil setecientos cinquenta y ocho ante D. Juan Manuel
Ruyz Juez que era de este coto por D. Juan Cavallero y Romero Cura que fue de este Veneficio pidiendo
que mediante paraba en su poder una copia autentica de escritura de Partija de los bienes diestrales de
el echa a testimonio de Alonso Pérez de Villarasa en veinte y seis de Abril de mil quinientos y ochenta
entre Doña Juana de Zuñiga viuda de D. Fernando Bermúdez de Castro Señora que era de esta
Jurisdición y el Bachiller Pedro López Cura que era de esta feligresía y la de Boebre; y la provisión Real
de la Audiencia de este Reyno en Virtud de que fuera sacada dicha Copia: En atención a que se allava
desfigurada su letra por la Antigúedad y que con el transcurso de el tiempo podía hacerse mas obscura
se le mandase dar nuevo traslado en autentica forma de dicha copia que estava pronto a exivir para ello;
y en, efecto asi se mandó , y evacuó dicho traslado a continuación de el mismo pedimento y su auto
Antonio Suarez de Barros Escrivano de su Majestad ahora difunto vecino que fue de Pontedeume en siete
de Febrero de el propia año de cinquenta y ocho; y todo ello en diez ojas utiles.
Una Copia de Arriendo de bienes de este Iglesarío que parece signada y firmada en quatro ojas útiles de
Francisco Vazquez Raposo Escrivano de su Majestad vecino que fue de Puentedeume ante quien suena
otorgado en veinte y ocho de Agosto de mil setecientos sesenta y seis por dicho Cura D. Juan Antonio
Mesura a favor de Ignacio Varela D. Agustín Antonio Montoto y otros____________________________
Otra Copia de escritura de Arriendo en dos ojas de sello quarto, autorizada de Nicolas Ramón Carril
Escrivano vecino que fue de Puentedeume ante quien suena otorgado en nueve de febrero de mil
setecientos setenta y tres por el citado D…
Folio 43
Juan Antonio Mesura a favor de D. Dionisio Cavallero; y Antonio do Pazo de bienes de la Cura de esta
Parroquia____________________________________________________________________________
Otra Copia de Arriendo Signada y firmada en una oja de el mismo Escrivano Carril ante quien parece
otorgado dicho dia nueve de Febrero de setenta y tres por el referido D. Juan Antonio Mesura a favor de
Francisco da Fonte de bienes de el Iglesario de Boebre________________________________________
Otra Copia de Arriendo en dos ojas autorizada de dicho Escrivano Raposo ante quien suena otorgado el
veinte y nueve de Agosto de mil setecientos sesenta y seis por el citado D. Juan Antonio Mesura a favor
de Francisco da Porta, Basilio de Castro, y Sebastián Tenrreiro de bienes de el Iglesiario de esta
feligresía
Otra Copia de Arriendo signada y firmada de Mathias Joseph de Lamas Escrivano vecino de
Puentedeume ente quien parece se otorgó en once de Marzo de mil setecientos ochenta y uno por el
citado D. Juan Antonio Mesura a favor de Joseph de Sande de un jornal de viña de la cura de esta
feligresía_____________________________________________________________________________
Y no haviendose hallado otros algunos papeles en dicho quarto pertenecientes a las Parroquias su
merced con mi Escrivano habrio las Arcas y Baules que hay en casa y también los reconoció sin que
encontrase otros correspondientes a aquellas, y los que han recontado los entregó y depositó en poder de
el citato D. Francisco Antonio Mesura y Pazos que los recivió a su satisfacción y vajo juramento que
hizo en forma de derecho de que yo Escrivano doy fé asegura que no save ni tiene noticia de que enesta
Casa ni en otra pare hayga mas papeles correspondientes a las Parroquias de este Venecifio los que
constan de esta y antecedentes diligencias que le han entregados, de los quales promete y se obliga con
su persona y vienes de conserbar existentes y entregarlos a su tiempo a parte legítima vajo las penas y
responsabilidad de real depositario. Y por quanto D. Alberto Ramón Villar presvitero escusador que fue
en vida de el Cura difunto y residía en su Casa y compañía espone a su merced que por quanto podrá ser
se marche a su Pais distante mas de diez y ocho Leguas: respecto no tiene para que detenerse en este
pide le releve del cargo y deposito de los Libros de dichas Parroquias y su merced le hubo relevado y
manda los entregue como inmediatamente lo hace al nominado D. Francisco Antonio Mesura quien los
recivio según y en la manera que de estos autos constan Ymbentariados y hizo la misma obligación de
dar quenta de ellos a persona legítima como de dichos papeles sin la menor falta a que consiente ser
apremiado y para su mejor cumplimiento se sugeta a las Justicias competentes y renuncia todas Leyes de
su favor con la general en forma así lo otorgó y firmó con su merced y el citado D. Alberto de que fueron
testigos Joseph de Sande, Silvestre Diaz, y Ricardo de Quintela vecinos y residentes en esta feligresía y
su merced por ser tarde suspende empezar el requento de vienes de la Erencia del difunto hasta el día de
mañana y de todo ello yo Escrivano doy fé=No valga lo tachado= que los=
Ramón de Rivas (rúbrica); Francisco Antonio Mesura y Pazos (rúbrica); Alberto Ramón Villar (rúbrica)
Ante mí: Gabriel Joseph de Carril (rúbrica)
Folio 44
D. Francisco Antonio Mesura y Pazos vezino de la villa de Malpica, y residente en esta feligresía de
Perves, ante vuestra Merced como mas aya lugar hago presentación con la Jura debida en dos hojas
utiles de la Copia de Poder signada y firmada de Clemente Varela Rioboo, Escribano a mi favor
otorgado por D. Thomas, Dña. Cayetana y Dña. Juana Mesura y Pazos vecinos de dicha villa de Malpica
hermanos mios y de D. Juan Antonio Mesura y Pazos ahora difunto, Cura que fue de esta feligresía, y la
de Santiago de Boebre, de quien somos herederos por haverse muerto abintestato y por lo mismo ha
preparado vuestra merced el Inventario de su herencia ; por cuio poder se me habilita para por
recogerla con relevación de aquel: en atención a ello ya que sin la formalidad de registro la acepto por
mi, y dichos mis hermanos mediante vuestra merced tiene fenecido el de Libros y Papeles pertenecientes
a las citadas Parroquias; le suplico se abstenga de formarlo de los bienes y efectos de la expresada
herencia, y me entregue las llaves que me ha recogido, y de no hacer uno y otro protexto los recursos que
me convengan en Justicia que pido, y que quedando copia de dicho Poder en los Autos seme debuelva la
que llevo presentado para usar de ella para los fines que contiene Juro lo debido (…)
Francisco Antonio Mesura y Pazos (rúbrica)
Auto
Por presentada con la copia del poder, que se espresa y mediante la obligación y relevación que contiene
su merced lo declara por bastante y en consecuencia de ello suspende hacer el requento que tenia
proveydo y devia empezar el día de oy de los vienes y Erencia de D. Juan Antonio Mesura y Pazos Cura
que fue de esa feligresía y la de Santiago de Boebre aora difunto y para los efectos que aya lugar el
presente Escrivano a continuación de este auto ponga copia de la de dicho poder y debuelba desta parte
la misma que presentó para que le sirva a los fines que le convengan lo mando su merced D. Ramón de
Rivas Juez y Justicia ordinaría de este Coto, Perves cinco de Marzo de mil setecientos ochenta y dos.
Ramón de Rivas (rúbrica)
Ante mí: Carril (rúbrica)
Copia de Poder
En la villa de Malpica a veinte y ocho días del mes de Febrero año de mil setecientos ochenta y dos ante
mi escribano y testigos parecieron presentes D. Thomas Mesura y Pazos, cura y Retor de esta Villa de
San Julian de Malpica, Dña. Caietana, y Dña. Juana de Mesura y Pazos, estas solteras y maiores de
cinquenta años como se conoce de sus aspectos y todos tres hermanos únicos y universales herederos que
han quedado de D. Juan Antonio Mesura y Pazos Cura que fue de San Pedro de Perbes y Sta. María de
Boebre, hermano que ha sido de los tres otorgantes y de D. Francisco Antonio Mesura y Pazos exsistente
en dicha feligresía de Perbes. Y el citado D. Thomas y las dos sus hermanas todos tres vecinos de esta
referido villa Juntos de mancomun a los de uno y cada uno de ellos de porsi renunciando como
renuncian las leyes de duobus res devendit la autentica presente, y mas de la mancomunidad según en
ellas se contiene, dijeron que el Insinuado D. Juan Antonio se avia fallescido proxsimamente abyntestatu
y sin disposición testamentaria, por cuia razón los otorgantes y citado D. Francisco recaieron en sus
vienes y herencia a cuia recaudación, cobró de ella y mas que se te quedase deviendo no pueden pasar
los otorgantes, a causa de las indisposiciones que los unos padecen y los otros allarense lexitimamente
ocupados, por cuio motivo, parece lo tubo la Justicia territorial del destricto de Perbes para Interferirse
en el recuento de los vienes fincables de dicho D. Juan Antonio, lo que cede enperjuicio de los otorgantes
por minorarse con ello la herencia, Y para que cese lo referido y se cobre lo adeudado, dichos otorgantes
se obligan bajo la misma mancomunidad con sus pertenencias y vienes espirituales y temporales de que
respondran por qualquiera crédito que sobre dicha herencia resulte y sea justo a cuio fin dan todo su…
Folio 45
… poder cumplido a D. Francisco Antonio Mesura para que en Nombre de los mismos otorgantes y
representando sus mismas personas, paresca ante dicha Justicia haciéndole entender lo uno y otro a
efecto de que pueda recaudar dicha herencia y proceder al cobro de deudas y mas que lexitimamente se
esté adeudando, para lo que (…)llevan, al D. Francisco, del citado recuento, e ynventario y toda quenta,
que se le haga, mediante la yntegra satisfacción que de el tienen; y conoceren lo adicto que siempre, ha
sido para con los otorgantes por lo que estos estarán a todo tiempo,por la quenta que el les haga sin
contra ella reclamaren cosa alguna cuio poder le dan con clausula expresa de que lo pueda jurar y
sustituir, en los Procuradores y axentes que le parezcan, obcurriendo, por si y medio de procuradores en
quien asilo substituía ante su excelencia los Señores de la Real audiencia de este Reyno y mas donde sea
necesario defendiendo dicha herencia y a los otorgadores en ella como tales únicos y universales
herederos pida execuciones juramentos ofresca informaciones, las de y presente, asimismo pida
compulsorios cotexos, nombre peritos para ello, y para qualquier tasa que se ofrezca presentando
pedimentos, y libelos, tache y contraiga oyga autos y sentencias, consienta lo favorable y de lo
perjudicial apele y suplique para donde y con derecho, pueda y deva, pues a maior abundamiento, le
rellevan de nuevo de dicho imbentario, por no ser necesario el que se haga en consideración a la buena
conducta y christiano del D. Francisco, que el poder que se requiere mas anexso ydependiente se lo dan
y otorgan con todas las clausulas para su validación y sin necesarias limitación de cosa alguna, y con las
de aprobación, relevación, sumisión poderío y renunciación de todas leyes fueros y derechos de su favor
con las que prohíbe la general renunciación y su remedio en forma, y además de ello el D. Thomas
también renuncio el capitulo obduardus de solucionibus Sacros Canones licencia maior y menor, de su
Prelado y mas que como tal cura le competan y las citadas Dña. Caeitana y Dña. Juana Mesura también
renunciaron las de los emperadores Beliano Justiniano leis de Toro partida y mas que como mugeres le
competan de el remedio de las quales Yo escribano doy fe, las avisé lo heran de su favor y que si las
renunciaban mas de ellas en este caso no podían aprovecharse. Y sin embargo las bolbieron a renunciar
de que tambien doy fe en testimonio de lo qual an silo digeron otorgaron y no firmaron dichas Dña.
Caeitana y Dña. Juana porque expresaron no saber tampoco lo hizo el D. Thomas Mesura por no
permitirselo la enfermedad que padece, arruego de ellos lo hizo un testigo de los presentes que lo son D.
Francisco Castro Gomez y Aldao Presbitero D. Antonio Rodríguez Arijón y Benito Moreno vecinos de
esta Villa y feligresía de San Julian de Malpica y de todo ello y conocimientos de los otorgantes y testigos
yo escribano doy fe = como testigo y arruego de los otorgantes y D. Thomas Mesura por no poder firmar
= Benito Moreno = Ante mi Clemente Varela Riobo..?= concuerda con su original que ante mí pasó y
queda en mi poder para el registro a que me refiero y en fe de ello como escribano de su Magestad,
vecino de la feligresía de San Tirso [13] de Cuspindo de pedimento de los otorgantes doy la presente que
signo y firmo en este pliego de papel sello tercero, estando en la Villa de Malpica, al dia mes y año de su
otorgamiento = entre renglones = necesarias = valga = en testimonio de verdad Clemente Varela
Riobó_______________________________
Copia de la de el poder presentada que debo devolví a D. Francisco Mesura a que me remito: en fé de lo
qual y en virtud de lo mandado en el auto antecedente lo signo y firmo. Perbes cinco de marzo de mil
setecientos ochenta y dos = Y bolbio a recoger el original a su poder dicho D. Francisco Antonio Mesura
de que doy fe: (…)
En testimonio de verdad
Gabriel Joshep de Carril
NOTAS
[1] La antiga igrexa de Santiago de Boebre (anexa á igrexa de San Pedro de Perbes) está documentada por
Xerónimo do Burato na súa obra "Memorias do Arcebispado de Santiago, por Xerónimo do Burato, cóengo
cardeal da Catedral Compostelá e visitador da Diocese de 1607". [“..Está esta iglesia muy junto a la mar, en
una llanura alta con mucha verdura y en invierno y en tempestuoso diçen que alcanza la espuma a la puerta de
la iglesia.”]
Tamén se documenta na visita pastoral de 1640 sendo cura D. Marcos López. […no ay Santísimo en esta iglesia
por estar pegada al mar=.]
[2]
Leste
protocolo
encóntrase
no
Arquivo
Histórico
Notarial
Da
coruña.
[3] Leste libro encóntrase no Arquivo Histórico Diocesano de Santiago de Compostela. Fondo Parroquial código
23405.
[4],
[5]
Idem
nota
[3].
[6] Esta confraría menciónase na visita pastoral, que se fai á antiga igrexa de Boebre, en 1640 […Visitose una
cofradía de San Bartolomé no tiene renta ninguna mandose al dicho Rector tome las cuentas dentro de 15 días
con apercibimiento.]
[7] La confraría do Santo Sacramento menciónase na visita pastoral que fixo o Bispo Abarin o 09/08/1743
[…Cofradías: La del Sacramento componese de…]
[8] Cura das parroquias de Santiago de Boebre e San Pedro de Perbes. Menciónase na visita pastoral do
09/08/1743 polo Bispo Abarin.
[9] Licenciado e cura das parroquias de Santiago de Boebre e San Pedro de Perbes. Menciónase na visita pastoral
do 29/08/1771 polo Bispo D. Juan Varela Fondivilla.
[10] El Bachiller Pedro López Mújica foi cura das parroquias de Boebre e Perbes, fundador en 1612 da capela da
Virxe do Ramo (documentado nas Visitas Pastorais de 1640 e 1771).
[11] Os bens diestrales son terras, a maioría doadas por fieis, de moitas parroquias galegas, que, malia a grande
extensión que nalgúns casos alcanzan nunha zona claramente minifundista, xeralmente están sen explotar.
[12] D. Fernando Bermúdez de Castro, Señor do Estado e Casa de Montaos, Dubra e Peñaflor, fixo testamento no
ano de 1569, foi fundador do convento de Religiosos Agostiños de Caión. Parte deste testamento comprende a
facenda que o mosteiro de Caión tivo en terras de Pontedeume (Boebre) e Perbes e outra parte foi adxudicada á
súa Señora Dña. Juana de Zúñiga.
[13] San Tirso de Cospindo é unha parroquia do concello de Ponteceso
BIBLIOGRAFÍA
Arquivo Histórico Notarial da Coruña. AHNC.
Protocolo 1189. Folios do 36 ao 45. Escribán Gabriel José de Carril.
Arquivo Histórico Diocesano de Santiago de Compostela. AHDS
Memorias do Arcebispado de Santiago, por Xerónimo do Burato, cóengo cardeal da Catedral Compostelá e
visitador da Diocese de 1607.
Libro de visitas 1637-1640 dos Arciprestados de Abegondo, Bergantiños, Bezoicos, Faro, Juan Rojo e Pruzos.
F.G. 1264 Cartapacio 7 Serie: Visita Pastoral. Folío 105 vto.
Visita Pastoral Bispo Abarin. Santiago de Boebre Anexo 17. F.G. 1266 Cartapacio 10 Serie: Visita Pastoral.
Visita Pastoral do Bispo D. Juan Varela Fondivilla. F.G. 1270 Cartapacio 14. Serie: Visita Pastoral
O mosteiro de Caión e a súa facenda en terra de Pontedeume. Santiago Daviña Sáinz. Revista eumesa de estudos
Cátedra n.º 14. 2007.
Xenealoxía española.
Censo-Guía do Arquivo Diocesano de Burgos de D. Matías Vicario.
Ramón Infante López
Descargar