1 / Érase una vez una ciudad

Anuncio
Exposición
Créditos fotográficos
Proyecto y organización:
Fundación María José Jove
Álvaro Aparicio González
Andrea Morandeira García
Andrés Trasancos Seoane
Brais Quinteiro González
Iago Vaqueiro Fernández
Yago Orgeira Posse
Carlos Regalado
Fundación María José Jove
Comisariado:
Marta García – Fajardo
Asistencia técnica:
Patricia Amil
Transporte y montaje: JEGA
Seguros:
Wealth Advisory Services – Axa Art
Audiovisual: Carlos Regalado
Itinerancia exposición (2012-2013):
Fundación María José Jove, A Coruña:
Casa das Artes de Vigo. Concello de Vigo:
Centro Cultural Deputación de Ourense:
Catálogo
Edita y coordina: Fundación María José Jove
Textos: Marta García-Fajardo
Traducción: Patricia Amil
Diseño y maquetación: Anorak Studio
Imprime: Alva Gráfica
ISBN:
Agradecimientos
A todos los artistas
Asociación Down Coruña
ASPACE
ASPRONAGA
Beatriz Pena
Belén Varela Lourido
Carla Cacharrón Mira
Cecilia Meléndrez Fassbender
Checho Rama Fandiño
Escola Imaxe e Son, A Coruña
Esther Tarela
Eulógio López
José Rodríguez Díaz
Laura Fernández Oteiro
Lisa Matos Conchado
Mª Carmen Piñeiro Ferreiro
Mª José España
Mª Luz Baldisones Horcouripe
Manuel Alvarez Esmorís
Maria López González
Marta Fernández Rial
Miguel Ballester Belzunce
Miguel Caridad
Pamela Cundins Lema
Patricia Fernández Vázquez
Xullo Xermade
índice
> 1 / Érase una vez una ciudad. Pablo Candal Barbeito / Fruela Alonso
13
> 2/ El Corazón de la fruta. Bruno Capodimonti / Itziar Ezquieta
19
> 3 / El jardín del rey. Adrián Caridad / Vicente Blanco
25
> 4 / La abstracción de la vaca. Marta Costa Amigo / Berta Cáccamo
31
> 5 / El bueno y el malo. Manuel Dorado Bello / Manuel Quintana Martelo
37
> 6 / Aviones y bicicletas. Javier Feijóo / Correa Corredoira
43
> 7 / Una merienda en la casita. Belén Fernández Folgueira / Francisco Leiro
49
> 8 / Viento blanco. Gabriel López No / José Freixanes
55
> 9 / Llegó la hora!. Miguel Martínez Novo / Darío Basso
61
> 10 / El limón de colores. Laura Martínez Orizales / Din Matamoro
67
> 1 1 / El Color del Sonido. Eloy Nogueira Álvarez / Manolo Paz
73
> 1 2 / Erraba pola rúa. Jose Manuel Sánchez Rey / Antón Lamazares
79
> 1 3/ La nube que hablaba. Miguel Taibo Pena / Jorge Barbi
85
> 1 4 / Jaime en el reino de Tolkien. Jaime Vázquez / Pablo Gallo
91
> 1 5 / El paraguas y la noche. David Vázquez Lamazares / Anxel Huete
97
> Cadáver exquisito. Trabajo colectivo
103
Como presidenta de la Fundación María José Jove es un orgullo
presentar 15 cuentos breves y extraordinarios. Arte Contemporáneo
Fundación María José Jove, un proyecto pionero y ambicioso a
través del cual hemos aunado dos de nuestras áreas de actividad: el
ámbito de la promoción cultural y el de la integración de las personas con discapacidad. De hecho, era casi una obligación para
nosotros llevar a cabo una iniciativa de este tipo, que resultó además todo un reto y que como resultado ha dado uno de los proyectos para hermosos y también difíciles de nuestra trayectoria.
Como presidenta da Fundación María José Jove é un orgullo presentar
15 contos breves e extraordinarios. Arte Contemporánea Fundación
María José Jove, un proxecto pioneiro e ambicioso a través do que
unimos dúas das nosas áreas de actividade: o ámbito da promoción
cultural e o da integración das persoas con discapacidade. De feito,
era case unha obriga para nós levar a cabo unha iniciativa deste tipo,
que resultou ademais todo un reto e que como froito deu un dos proxectos máis fermosos e tamén difíciles da nosa traxectoria.
Quixemos demostrar que a arte é unha gran fonte de estímulo intelectual que permite ampliar as vivencias de persoas con discapacidade. Por iso 15 contos breves e extraordinarios xira arredor á relación que persoas con diferentes niveis de discapacidade intelectual
establecen con obras de arte contemporánea que forman parte dos
fondos da nosa Colección de Arte e cos seus respectivos autores.
Hemos querido demostrar que el arte es una gran fuente de estímulo intelectual que permite ampliar las vivencias de personas con
discapacidad. Por ello 15 cuentos breves y extraordinarios gira en
torno a la relación que personas con diferentes niveles de discapacidad intelectual establecen con obras de arte contemporáneo que
forman parte de los fondos de nuestra Colección de Arte y con sus
respectivos autores.
De feito, este proxecto non sería posible sen a participación tanto
dos protagonistas deste programa como sen a colaboración desinteresada dos 15 artistas galegos que, nada máis coñecer a iniciativa,
non dubidaron en se sumar a ela. A todos eles quérolles agradecer e
felicitar polo extraordinario traballo realizado e que permitiu a organización desta exposición que recorrerá as cidades da Coruña,
Santiago, Ourense e Vigo.
De hecho, este proyecto no hubiera sido posible sin la participación
tanto de los protagonistas de este programa como sin la colaboración desinteresada de los 15 artistas gallegos que, nada más conocer la iniciativa, se volcaron con ella. A todos ellos quiero agradecerles y felicitarles por el extraordinario trabajo realizado y que
ha permitido la organización de esta exposición que recorrerá las
ciudades de A Coruña, Santiago, Ourense y Vigo.
15 contos breves e extraordinarios é o resultado de moitas sesións
de traballo nas que os protagonistas descubriron, exploraron, reflexionaron e experimentaron arredor á arte contemporánea, e que culminaron cos encontros co propio artista nos que puideron compartir
os seus procesos creativos. Por iso, a mostra que avanzamos neste
catálogo é moito máis que unha exposición. Trátase de 15 microexposicións, correspondentes ás experiencias en forma de debuxos,
material fotográfico e vídeo que recollen os momentos máis suxestivos
das sesións de traballo. Xunto a todo isto, poderanse ver as 15
obras orixinais da Colección de Arte da Fundación María José Jove
xunto as súas “xemelgas”, realizadas polos participantes no programa.
Y es que 15 cuentos breves y extraordinarios es el resultado de
muchas sesiones de trabajo en las que los protagonistas descubrieron, exploraron, reflexionaron y experimentaron en torno al arte
contemporáneo, y que culminaron con los encuentros con el propio
artista en los que pudieron compartir sus procesos creativos. Por
eso, la muestra que avanzamos en este catálogo es mucho más que
una exposición. Se trata de 15 microexposiciones, correspondientes
a las experiencias en forma de dibujos, material fotográfico y vídeo
que recogen los momentos más sugerentes de las sesiones de trabajo. Junto a todo ello, se podrán ver las 15 obras originales de la
Colección de Arte de la Fundación María José Jove junto a sus
“gemelas”, realizadas por los participantes en el programa.
Estamos pois ante un proxecto único que estou convencida sorprenderá a todos os que se acheguen a estes 15 contos breves e extraordinarios.
Estamos pues ante un proyecto único que estoy convencida sorprenderá a todos los que se acerquen a estos 15 cuentos breves y
extraordinarios.
Felipa Jove Santos
Presidenta
Fundación María José Jove
Felipa Jove Santos
Presidenta
Fundación María José Jove
7
“Todos somos pintores. Pintar es
como hablar o andar. Al hombre
le es tan natural emborronar
cualquier superficie que tenga a
mano, embadurnar cualquier
imagen, como le es hablar”.
Jean Dubuffet
El arte es más que lienzos y
botes de pinturas, más que
pigmentos, acuarelas, más que
instalaciones, más que obras
exhibidas en grandes museos y
galerías; el arte es comunicación, es la expresión sensible de
nuestra visión del mundo, es
una salida a nuestros sentimientos, percepciones e ideas. El arte
es una respuesta natural a una
necesidad vital de intentar
expresar lo inmaterial, es la
forma tangible de captar nuestra
esencia; es una manera para
declarar lo que uno siente, independientemente de nuestras
capacidades intelectuales.
Ante a una discapacidad, el arte
se convierte, a veces, en la
mejor fórmula de contar algo y
ser interpretado. Frente a determinada falta de un lenguaje o
código común, el arte pasa a ser
el idioma que posibilita restablecer los vínculos sociales y reunir
diversos elementos de la experiencia propia hasta formar un
nuevo significado. Hoy en día, el
“Todos somos pintores. Pintar é
como falar ou andar. Ao home
élle tan natural esborranchar
calquera superficie que teña a
man, enzoufar calquera imaxe,
como lle é falar,”.
arte debe considerarse como
una posibilidad de expresión más
allá de los procesos cognitivos.
Es, mejor dicho, el resultado de
un proceso de exploración sensorial que hace el camino inverso
hacia lo cognitivo. Y en este
marco, es importante considerar
la importancia del arte en nuestras vidas y particularmente en
nuestro desarrollo psicosocial.
De hecho, las actividades artísticas permiten el conocimiento y
abren las puertas a nuevas
experiencias intelectuales y a la
posibilidad de desarrollar el
potencial expresivo de las personas con diversidad funcional,
permitiéndoles así acceder al
reconocimiento de sus talentos.
Jean Dubuffet
A arte é máis que lenzos e botes
de pinturas, máis que pigmentos, acuarelas, máis que instalacións, máis que obras exhibidas
en grandes museos e galerías; a
arte é comunicación, é a expresión sensible da nosa visión do
mundo, é unha saída aos nosos
sentimentos, percepcións e
ideas. A arte é unha resposta
natural a unha necesidade vital
de intentar expresar o inmaterial,
é a forma tanxible de captar a
nosa esencia; é una maneira
para declarar o que un sente,
independentemente das nosas
capacidades intelectuais.
¿Cómo vemos el mundo bajo el
filtro de nuestras capacidades y
discapacidades? ¿Qué queremos
expresar a través de las imágenes, colores, materiales y las texturas que no podemos hacer
mediante la palabra? ¿Por qué
necesitamos crear? 15 Cuentos
Breves y Extraordinarios es un
proyecto que recoge la experiencia de 15 personas con diferentes (dis)capacidades intelectuales que durante unos días se
sumergieron en el universo del
arte para conocerlo e interpretarlo pero, sobre todo, para sentir
una nueva fuente de estímulos
Ante unha discapacidade, a arte
convértese, ás veces, na mellor
fórmula de contar algo e ser
interpretado. Fronte a determinada falta dunha linguaxe ou
código común, a arte pasa a ser
o idioma que posibilita restablecer os vínculos sociais e reunir
diversos elementos da experiencia propia ata formar un novo
significado. Hoxe en día, a arte
debe considerarse como unha
8
posibilidade de expresión máis
alá dos procesos cognitivos. É,
mellor dito, o resultado dun proceso de exploración sensorial
que fai o camiño inverso cara ao
cognitivo. E neste marco, é
importante considerar a importancia da arte nas nosas vidas e
particularmente no noso desenvolvemento psicosocial. De feito,
as actividades artísticas permiten
o coñecemento e abren as portas a novas experiencias intelectuais e á posibilidade de desenvolver o potencial expresivo
das persoas con diversidade
funcional, permitíndolles así
acceder ao recoñecemento dos
seus talentos.
Como vemos o mundo baixo o
filtro das nosas capacidades e
discapacidades? Que queremos
expresar a través das imaxes,
cores, materiais e as texturas
que non podemos facer mediante a palabra? Por que necesitamos crear? 15 Contos Breves e
Extraordinarios é un proxecto
que recolle a experiencia de 15
persoas con diferentes
(dis)capacidades intelectuais
que durante uns días somerxéronse no universo da arte para
coñecelo e interpretalo pero,
sobre todo, para sentir unha
nova fonte de estímulos intelectuais e sensoriais. A arte satisfai
intelectuales y sensoriales. El
arte satisface el impulso creativo
presente en cada uno de nosotros. La creatividad es importante para el individuo mismo,
como expresión del desarrollo de
un conjunto de recursos personales y constituye un importante
motivo de satisfacción, disfrute y
realización personal.
La primera fase de 15 Cuentos
Breves y Extraordinarios consistió en la propia ejecución del
ensayo, cuyos resultados conforman la exposición pública con la
que remata la segunda parte el
proyecto. En la primera fase,
llevada a cabo entre los meses
de enero y marzo de 2012, cada
uno de los 15 participantes, de
forma individual, se introdujo
durante varias sesiones, -repartidas en días consecutivos-, entre
los fondos de arte contemporáneo de la Colección de arte de
la Fundación María José Jove
para vivir la experiencia de descubrir, explorar y reflexionar
acerca del arte en general y de
una obra en particular, perteneciente a un artista contemporáneo gallego, sobre la que pudieron trabajar y reflexionar de
forma específica.
Las sucesivas sesiones de trabajo fueron planteadas individual-
o impulso creativo presente en
cada un de nós. A creatividade
é importante para o individuo
mesmo, como expresión do desenvolvemento dun conxunto de
recursos persoais e constitúe un
importante motivo de satisfacción, desfrute e realización
persoal.
mente, dependiendo del perfil y
personalidad de cada uno de los
participantes, cuyas edades
están comprendidas entre los 15
y los 55 años. La singularidad
del autismo, de la parálisis cerebral, la perspectiva de la ceguera o la peculiaridad de otras
diversidades funcionales o intelectuales de más o menos relieve marcaban las directrices a
seguir en el programa específico
que teníamos diseñado para
cada uno de ellos. Aunque por
encima de cualquier particularidad intelectual, ha sido el propio
carácter, más o menos espontáneo, retraído, abierto, inquieto o
tímido lo que ha ido marcando
el desarrollo de las sesiones que,
en la mayoría de los casos, nada
tenían que ver con lo que nosotros habíamos programado.
Realmente, cada sesión de trabajo se convirtió en un alarde de
espontaneidad e improvisación y
desde luego, para nosotros, una
experiencia formidable llena de
sorpresas y satisfacciones. Eloy,
Pablo, Jaime, José Manuel,
Laurita, Miguel T., Dorado,
Marta, Belén, Miguel M., Bruno,
David, Gabi, Javi y Adrián convirtieron durante unos meses la
Fundación María José Jove en
un improvisado centro de innovación y producción artística.
A primeira fase de 15 Contos
Breves e Extraordinarios
consistiu na propia execución do
ensaio, cuxos resultados conforman a exposición pública coa
que remata a segunda parte do
proxecto. Na primeira fase, levada a cabo entre os meses de
xaneiro e marzo de 2012, cada
un dos 15 participantes, de
forma individual, introduciuse
durante varias sesións, -repartidas en días consecutivos-,
entre os fondos de arte contemporánea da Colección de arte
da Fundación María José Jove
para vivir a experiencia de
descubrir, explorar e reflexionar
acerca da arte en xeral e dunha
obra en particular, pertencente
a un artista contemporáneo
galego, sobre a que puideron
traballar e reflexionar de forma
específica.
As sucesivas sesións de traballo
foron formuladas individualmente, dependendo do perfil e per-
9
sonalidade de cada un dos participantes, cuxas idades están
comprendidas entre os 15 e os
55 anos. A singularidade do
autismo, da parálise cerebral, a
perspectiva da cegueira ou a
peculiaridade doutras diversidades funcionais ou intelectuais de
máis ou menos relevo marcaban
as directrices a seguir no programa específico que tiñamos deseñado para cada un deles.
Aínda que por enriba de calquera particularidade intelectual, foi
o propio carácter, máis ou
menos espontáneo, retraído,
aberto, inquedo ou tímido o que
foi marcando o desenvolvemento
das sesións que, na maioría dos
casos, nada tiñan que ver co
que nós programaramos.
Realmente, cada sesión de traballo converteuse nun alarde de
espontaneidade e improvisación
e dende logo, para nós, unha
experiencia formidable chea de
sorpresas e satisfaccións. Eloy,
Pablo, Jaime, José Manuel,
Laurita, Miguel T., Dorado,
Marta, Belén, Miguel M., Bruno,
David, Gabi, Javi e Adrián converteron durante uns meses a
Fundación María José Jove nun
improvisado centro de innovación e produción artística.
15 Cuentos Breves y
Extraordinarios es una experiencia que, además de propiciar
entre los participantes la reflexión e intercambio de criterios
en torno al arte, pretende ser
una excusa para disfrutar de un
momento creativo y potenciar las
capacidades de cada participante, no las limitaciones. A lo largo
de las sesiones del proyecto,
cada uno de los 15 protagonistas fue creando sus propias
obras, dando rienda suelta a la
pulsión artística que, como decía
Dubuffet, es inherente a todo
ser humano. Todos ellos ejecutaron diversos trabajos plásticos,
más o menos numerosos -o con
unos u otros materiales-, siempre siguiendo esa pulsión creativa. Todos realizaron, además,
una obra de tamaño similar a la
que estaban estudiando. Lejos
de demostrar ninguna destreza
técnica, sino una versión personalizada y libre, la realización de
estos lienzos se llevó a cabo de
muy diversas maneras: en
algunos casos siguiendo los
contenidos temáticos; en otros
tomando como referencia los
aspectos procesuales; incluso,
en ocasiones, tomando como
referencias aspectos de índole
más conceptual. Pero en todos
los casos, dejando cada uno la
huella de un proceso creativo
espontáneo. En algunos casos
hicieron las obras de forma
individual y en otras contaron
con la colaboración del artista
sobre el que estaban trabajando.
15 Contos Breves e
Extraordinarios é unha experiencia que, ademais de propiciar
entre os participantes a reflexión
e intercambio de criterios en
torno á arte, pretende ser unha
escusa para gozar dun momento
creativo e potenciar as
capacidades de cada participante, non as limitacións. Ao longo
das sesións do proxecto, cada
un dos 15 protagonistas foi creando as súas propias obras,
dando renda solta á pulsión
artística que, como dicía
Dubuffet, é inherente a todo ser
humano. Todos eles executaron
diversos traballos plásticos, máis
ou menos numerosos -ou cuns
ou outros materiais-, sempre
seguindo esa pulsión creativa.
Todos realizaron, ademais, unha
obra de tamaño similar á que
estaban a estudar. Lonxe de
demostrar ningunha destreza
técnica, senón unha versión personalizada e libre, a realización
destes lenzos levouse a cabo de
moi diversas maneiras: nalgúns
casos seguindo os contidos
temáticos; noutros tomando
como referencia os aspectos
procesuais; mesmo, en ocasións, tomando como referencias
aspectos de índole máis
conceptual. Pero en todos os
casos, deixando cada un a pegada dun proceso creativo espontáneo. Nalgúns casos fixeron as
obras de forma individual e noutras contaron coa colaboración
do artista sobre o que estaban
a traballar.
En este sentido, en nombre de
la Fundación María José Jove y
en el mío propio, quiero agradecer de forma destacada la entrega de los 15 artistas gallegos
que han colaborado en el proyecto. Desde el primer momento, todos ellos, sin excepción ni
condiciones, nos brindaron su
inestimable apoyo. Es importante
subrayar que sin ellos nada de
esto habría sido posible. Antón
Lamazares, Anxel Huete, Berta
Cáccamo, Darío Basso, Xosé
Freixanes, Din Matamoro,
Francisco Leiro, Fruela Alonso,
Itziar Ezquieta, Jorge Barbi,
Manolo Paz, Manuel Quintana
Martelo, Pablo Gallo, Vicente
Blanco y Xavier Correa
Corredoira nos regalaron desinteresadamente una jornada de
trabajo para conocer y participar
activamente en el proyecto. A
ninguno se le planteó seguir un
guión o programa de trabajo,
sino que cada uno de ellos organizó las visitas libremente: unos
venían con un guión de trabajo
prediseñado, incluso con materiales específicos; otros, en cambio, prefirieron apostar por la
improvisación. En ocasiones los
artistas optaron por centrarse en
un diálogo frente a frente con los
participantes para impulsar el
intercambio de criterios y propiciar una reflexión en torno al
arte; en otras, su participación
fue esencialmente práctica,
improvisando diversos trabajos y
procedimientos plásticos o colaborando en la elaboración de
algunas obras. Su modo de
10
Neste sentido, en nome da
Fundación María José Jove e no
meu propio, quero agradecer de
forma concreta e destacada ao
comportamento dos 15 artistas
galegos que colaboraron no proxecto. Dende o primeiro momento, todos eles, sen excepción e
sen condicións, nos brindaron o
seu inestimable apoio. É importante subliñar que sen eles nada
disto tería sido posible. Antón
Lamazares, Anxel Huete, Berta
Cáccamo, Darío Basso, Xosé
Freixanes, Din Matamoro,
Francisco Leiro, Fruela Alonso,
Itziar Ezquieta, Jorge Barbi,
Manolo Paz, Manuel Quintana
Martelo, Pablo Gallo, Vicente
Blanco e Xavier Correa
Corredoira regaláronnos, desinteresada e xenerosamente, unha
xornada de traballo para coñecer
e participar activamente no proxecto. A ningún deles se lle formulou seguir un guión ou programa de traballo, senón que
cada un organizou as visitas
libremente: uns viñan cun guión
de traballo predeseñado, mesmo
con materiais específicos;
outros, en cambio, preferiron
apostar pola improvisación. En
ocasións os artistas optaron por
centrarse nun diálogo fronte a
fronte cos participantes para
impulsar o intercambio de criterios e propiciar unha reflexión en
torno á arte; noutras, a súa participación foi esencialmente práctica, improvisando diversos traballos e procedementos plásticos
ou colaborando na elaboración
dalgunhas obras. O seu modo
enfocar la colaboración respondía a la propia personalidad del
artista pero, naturalmente, también al perfil de su improvisado
discípulo. En cualquier caso,
todos coincidieron en algo: en la
disposición de compromiso y
respeto hacia el proyecto en
general y hacia su improvisado
alumno en particular. Un sentimiento que, en algunos casos
–la mayoría- llegaba incluso a
convertirse en una gran inquietud. A todos ellos, de nuevo,
nuestra más profunda gratitud.
La estructura de evolución de
cada persona en el arte se relaciona con sus experiencias y con
su desarrollo personal, y no con
su edad cronológica o con su
nivel cognitivo. No es posible,
entonces, dar indicación precisa
sobre el tipo de trabajos que
pueden esperarse de las personas con diversidad funcional.
Lejos de ser limitantes, en
muchos casos, las carencias de
algunas capacidades motrices,
intelectuales o sensibles, desarrollan aspectos impensados
que potencian las capacidades
que sí se poseen. En este caso
es importante presentar a las
personas la mayor cantidad
posible de materiales artísticos y
permitir que cada capacidad
propia elija aquellos que mejor
se adaptan a sus posibilidades y
al mensaje que desean transmitir. De esta manera se puede
observar que muchas personas
con discapacidad, frente a un
material apto desarrollan habili-
de enfocar a colaboración respondía á propia personalidade
do artista pero, naturalmente,
tamén ao perfil do seu improvisado discípulo. En calquera
caso, todos coincidiron en algo:
na disposición de compromiso e
respecto cara ao proxecto en
xeral e cara ao seu improvisado
alumno en particular. Un sentimento que, nalgúns casos -a
maioría- máis que respecto era
de grande inquietude. A todos
eles, de novo, a nosa máis profunda gratitude.
dades sorprendentemente creativas (Judith Scott). Cada persona tiene sus propias experiencias y su propio desarrollo, por
lo que se ha de considerar como
una individualidad. Pero sobre
todo, no debemos olvidar que lo
que importa no es el producto
final, sino el proceso que lleva a
él. Tomando en cuanta esto,
resulta fácil comprender que el
arte puede funcionar como
medio para ayudar a desarrollar
la confianza, autoestima y seguridad de las personas en general
pero sobretodo, de las personas
que tienen algún tipo de discapacidad y necesitan permanentemente reconstruir sus habilidades intelectuales y sociales.
A estrutura de evolución de cada
persoa na arte relaciónase coas
súas experiencias e co seu desenvolvemento persoal, e non coa
súa idade cronolóxica ou co seu
nivel cognitivo. Non é posible,
entón, dar indicación precisa
sobre o tipo de traballos que
poden esperarse das persoas
con diversidade funcional. Lonxe
de ser limitantes, en moitos
casos, as carencias dalgunhas
capacidades motoras, intelectuais ou sensitivas, desenvolven
aspectos impensados que potencian as capacidades que si se
posúen. Neste caso é importante
presentar ás persoas a maior
cantidade posible de materiais
artísticos e permitir que cada
capacidade propia elixa aqueles
que mellor se adaptan ás súas
destrezas e á mensaxe que desexan transmitir. Deste xeito
pódese observar que moitas persoas con discapacidade, fronte a
un material apto desenvolven
habilidades sorprendentemente
La Exposición
..”no debe pensarse al arte tan
sólo como si se tratase de una
ayuda para el desarrollo cognitivo y motor, ya que la adquisición
de los conocimientos y de las
capacidades no constituye un
objetivo primordial. En primer
lugar, y por encima de cualquier
otra consideración, el arte es un
acto lúdico de la imaginación
creadora”. Pauline Tilley
Hay que considerar que, a través de la actividad creativa -que
se ve materializada en una obra
de arte y es leída por el público-,
la discapacidad adquiere un
cierto grado de “positivización” y
estoy segura que de esta manera puede revertirse la imagen de
insuficiencia para convertirse en
11
creativas (Judith Scott). Cada
persoa ten as súas propias experiencias e o seu propio desenvolvemento, polo que se ha de considerar como unha individualidade. Pero sobre todo, non debemos esquecer que o que importa non é o produto final, senón o
proceso que leva a el. Tendo en
conta isto, resulta doado comprender que a arte poida funcionar como medio para axudar a
desenvolver a confianza, autoestima e seguridade das persoas
en xeral pero sobre todo, das
persoas que teñen algún tipo de
discapacidade e necesitan permanentemente reconfirmar as
súas habilidades intelectuais e
sociais.
A Exposición
.. “non debe pensarse á arte tan
só coma se fora unha axuda
para o desenvolvemento cognitivo e motor, xa que a adquisición
dos coñecementos e das capacidades non constitúe un obxectivo primordial. En primeiro lugar,
e por enriba de calquera outra
consideración, a arte é un acto
lúdico da imaxinación creadora.
Pauline Tilley
Hai que considerar que, a través
da actividade creativa -que se ve
materializada nunha obra de
arte e é lida polo público-, a
minusvalidez adquire certo grao
de “positivización” e estou segura que deste xeito pode reverterse a imaxe de insuficiencia para
converterse nunha imaxe de
una imagen de capacidad. La
exposición 15 Cuentos Breves y
Extraordinarios, (título tomado
de una antología de “microficciones” compilada por Jorge
Luis Borges y Adolfo Bioy
Casares en la que “no siempre
el todo es más que la suma de
las partes; en este caso, cada
parte es un todo en sí mismo a
pesar de la brevedad”) realmente no es una exposición única,
sino 15 microexposiciones reunidas en un todo, ya que está
diseñada de tal forma que cada
uno de los participantes tiene un
espacio individualizado en el que
expone, además de la obra original del artista sobre el que han
trabajado, todo el material plástico realizado. Asimismo, cada
espacio muestra una selección
de material fotográfico que documenta los procesos de trabajo y
el encuentro con los artistas.
ámbitos vinculados a la discapacidad, sino que tuvimos claro
que había que compartir y mostrar a todo el público la experiencia vivida. Y no solo eso, sino
que su exposición tenía que llevarse a cabo en un espacio de
arte contemporáneo. Es decir en
un centro, -público o privado-,
normalizado -no solamente para
cumplir nuestros objetivos, sino,
sobre todo, por ellos. 15
Cuentos Breves y Extraordinarios
es un proyecto ambicioso y pionero en Galicia. Para nosotros su
realización ha significado un
gran esfuerzo, pero finalmente
los frutos y la experiencia vivida
ha resultado fabulosa, y esperamos, además, que este sea el
primero de otros proyectos destinados a generar nuevas experiencias en torno al arte como
una rica e inagotable fuente de
estímulos.
Además de los 15 cuentos individuales correspondientes a
cada uno de los participantes y
a “su” artista, el proyecto incluye
un proyecto colectivo en forma
de cadáver exquisito: 15 lienzos
de 60 cm de ancho cada uno
que los protagonistas han pintado libremente, construyendo una
gran obra de 6 metros de largo
de una plasticidad y armonía
sorprendente.
Marta Garcia Fajardo
capacidade. A exposición 15
Contos Breves e Extraordinarios,
(título tomado dunha antoloxía
de “microficcións” compilada
por Jorge Luis Borges e Adolfo
Bioy Casares na que “non sempre o todo é máis que a suma
das partes; neste caso, cada
parte é un todo en si mesmo a
pesar da brevidade”) realmente
non é unha exposición única,
senón 15 microexposicións reunidas nun todo, xa que está deseñada de tal forma que cada un
dos participantes ten un espazo
individualizado no que expón,
ademais da obra orixinal do
artista sobre o que traballaron,
todo o material plástico realizado. Así mesmo, cada espazo
mostra unha selección de material fotográfico que documenta
os procesos de traballo e o
encontro cos artistas.
que tivemos claro que había que
compartir e mostrar a todo o
público a experiencia vivida. E
non só iso, senón que a súa
exposición tiña que levarse a
cabo nun espazo de arte contemporánea. É dicir nun centro,
-público ou privado-, normalizado -non soamente para cumprir
os nosos obxectivos, senón,
sobre todo, por eles. 15 Contos
Breves e Extraordinarios é un
proxecto ambicioso e pioneiro en
Galicia. Para nós a súa realización significou un grande esforzo, pero finalmente os froitos e a
experiencia vivida resultou fabulosa, e esperamos, ademais, que
este sexa o primeiro doutros proxectos destinados a xerar novas
experiencias en torno á arte
como unha rica e inesgotable
fonte de estímulos.
Marta Garcia Fajardo
Ademais dos 15 contos individuais correspondentes a cada
un dos participantes e ao “seu”
artista, o proxecto inclúe un proxecto colectivo en forma de
cadáver exquisito: 15 lenzos de
60 cm de ancho cada un que os
protagonistas pintaron libremente, construíndo unha grande
obra de 9 metros de longo
dunha plasticidade e harmonía
sorprendente.
Comisaria de la exposición
Directora de la Colección de Arte
Fundación María José Jove
Dende o primeiro momento
consideramos que este proxecto
non podía quedarse nunha
experiencia compartida entre
nós ou dirixida só a ámbitos vinculados á discapacidade, senón
Desde el primer momento
consideramos que este proyecto
no podía quedarse en una experiencia compartida entre nosotros o dirigida solamente a
12
Comisaria da exposición
Directora da Colección de Arte
Fundación María José Jove
Pablo Candal Barbeito / Fruela Alonso
Pablo Candal (1986)
Fruela Alonso (1974)
s/t, 2012
Ciudad III. Pripiat, 2007
Acrílico sobre lienzo
180 x 110 cm
Acrílico sobre lienzo
180 X 110 cm
14
15
> 1 / Érase una vez una ciudad
Pablo Candal Barbeito
Fruela Alonso
La primera impresión de Pablo
frente a la obra de Fruela Alonso
fue de perturbación: algo pasaba
en esa ciudad que Pablo no
podía definir pero que producía
una gran inquietud. La misma
sensación que debió sentir el
artista cuando hace años se
encontró con esa imagen fotográfica en la portada de una revista.
Fue el artista quién le explicó a
Pablo la historia de la ciudad de
Pipriat, devastada por el impacto
de la nube radiactiva del desastre
de Chernobyl y que desde entonces permanece tal y como la
dejaron sus 60.000 habitantes en
el año 1986, tras huir desesperados de la tragedia. Pablo, que es
respetuoso, afectuoso y tímido,
escucha con atención todo lo que
Fruela le explica sobre la obra.
El artista le detalla abiertamente
su metodología de trabajo y asiste
al encuentro con todo el material
necesario para enseñar a su
improvisado discípulo a construir
una obra como la suya: Plantillas,
aerógrafo y tintas se disponen
sobre la mesa para reinterpretar
A primeira impresión de Pablo
fronte á obra de Fruela Alonso foi
de perturbación: algo pasaba
nesa cidade que Pablo non podía
definir pero que producía unha
gran inquietude. A mesma sensación que debeu sentir o artista
cando fai anos atopouse con esa
imaxe fotográfica na portada
dunha revista. Foi o artista quen
lle explicou a Pablo a historia da
cidade de Pipriat, devastada polo
impacto da nube radioactiva do
desastre de Chernobyl e que
desde entón permanece tal e
como a deixaron os seus 60.000
habitantes no ano 1986, tras fuxir
desesperados da traxedia. Pablo,
que é respectuoso, afectuoso e
tímido, escoita con atención todo
o que Fruela explícalle sobre a
súa obra.
juntos, en unas pequeñas cartulinas, la ciudad desolada de
Pipriat (pag. 17, fig 1). Fruela
consigue crear una atmóstera de
trabajo verdaderamente cálida.
Posteriormente, y para compartir
el vértigo del lienzo en blanco,
Fruela colabora con gran interés
y afecto en el abocetado de la
composición de la gran tela que
Pablo tiene preparada para pintar. En siguientes sesiones de trabajo, y ya sin la ayuda del artista,
Pablo construye su paisaje, de
una forma muy sintética, empleando un sistema de plantillas, a
modo de estarcido, que le permite distribuir por toda la composición árboles y casas seriadas.
O artista detállalle abertamente a
súa metodoloxía de traballo e
asiste ao encontro con todo o
material necesario para ensinar
ao seu improvisado discípulo a
construír unha obra como a súa:
Plantillas, aerógrafo e tintas disponse sobre a mesa para reinterpretar xuntos, nunhas pequenas
cartolinas, a cidade abatida de
Pipriat (pax.17, fig.1). Fruela consegue crear unha atmósfera de
traballo moi cálida.
Pero Pablo hecha de menos trabajar con la expresividad de los
colores y demanda hacer una
composición libre: elige pintar, de
nuevo mediante un sistema de
plantillas, el cielo estrellado y
vivaz que le hubiese gustado ver
en la desolada ciudad ucraniana.
(Fig.2)
Posteriormente, e para compartir
a vertixe do lenzo en branco,
Fruela colabora con gran interese
e afecto no abocetado da composición da gran tea que Pablo ten
preparada para pintar. En seguin-
16
tes sesións de traballo, e xa sen a
axuda do artista, Pablo constrúe
a súa paisaxe, dunha forma moi
sintética, empregando un sistema
de plantillas a modo de estarcido
que lle permite distribuír por toda
a composición árbores e casas
seriadas.
Pero Pablo bota en falta traballar
coa expresividade das cores e
demanda facer unha composición libre: elixe pintar, de novo
mediante un sistema de plantillas, o ceo estrelado e vivaz que
lle gustou ver na abatida cidade
ucraína. (Fig. 2)
Pablo Candal- Fruela Alonso
Ensayo con aerógrafo y plantillas, 2012
Acrílico sobre cartón
35 x 25 cm
Fig. 1
Pablo Candal (1986)
Estrellas para Pipriat, 2012
Acrílico sobre lienzo
65 x 90 cm
Fig. 2
17
> 1 / Érase una vez una ciudad
Pablo Candal Barbeito
Fruela Alonso
Bruno Cappobianco / Itziar Ezquieta
18
Itziar Ezquieta (1975)
Bruno Capobianco (1988)
Refugios I, 2007
Siluetas, 2012
Mixta sobre lienzo
170x170 cm
Mixta sobre lienzo
170x170 cm
20
21
> 2 / El corazón de la fruta
Bruno Cappobianco
Itziar Ezquieta
seu traballo e cales e porqué son
os seus temas recurrentes neste
momento. ”Os meus símbolos
son os corazóns, as bolboretas e
as cores vermello e negro”, di.
Interésase por coñecer cales son
os temas máis importantes para
Bruno co obxectivo de envorcalos
na obra.
Cuando Bruno toma contacto con
la obra de Itziar Ezquieta, no
puede disimular cierta desorientación por esos elementos tan
concretos y crípticos que aparecen en el cuadro. Los identifica y
analiza pero la percepción de los
mismos descontextualizados y
exhibidos provocativamente como
parte de un todo, es decir, modificados con respecto a la realidad
objetiva, implica un esfuerzo intelectual que a Bruno desconcierta,
provocándole ciertas reservas.
Itziar llega a su encuentro provista de interesante material de trabajo: ordenador, materiales,
papeles, objetos y recortes.
Quiere explicarle a Bruno como
son las secuencias procesuales
de su trabajo y cuáles y porqué
son sus temas recurrentes en
este momento. ”Mis símbolos son
los corazones, las mariposas y los
colores rojo y negro”, dice. Se
interesa por conocer cuáles son
los temas más importantes para
Bruno con el objetivo de volcarlos
en la obra.
La artista plantea hacer una obra
en común partiendo de dos siluetas, siguiendo así una técnica
habitual en sus obras. Propone a
Bruno identificarse con una de
esas siluetas y ella hace lo propio
con la otra. Juntos trazan las formas, las recortan y estudian su
lugar en el gran lienzo que previamente han preparado. Bruno
pinta su silueta con los colores
de su club de fútbol, un tema
constante en su conversación y
donde dice tener el corazón, quizás el mismo pintó Itziar. Esta,
por su parte, escribe una letra de
rap en la suya, compartiendo otra
de las pasiones de Bruno.
Bruno Capobianco (1988)
Volúmenes, 2012
Masilla plástica y acrílico sobre tabla
entelada
38 x 46 cm
Cando Bruno toma contacto coa
obra de Itziar Ezquieta, non pode
disimular certa desorientación por
eses elementos tan concretos e
crípticos que aparecen no cadro.
Identifícaos e analiza pero a percepción dos mesmos, descontextualizados e exhibidos provocativamente como parte dun todo, é
dicir, modificados con respecto á
realidade obxectiva, implica un
esforzo intelectual que a Bruno
desconcerta, provocándolle certas reservas.
En ocasiones Bruno se sienta frente a la obra de Itziar e intenta dibujar elementos reconocibles. Quiere
hacer la silla pero necesita ubicarla
en un contexto objetivo así que
moldea también un sofá, creando
así una imagen que responde a
una realidad espacial reconocible.
Para esta actividad escucha música y por momentos parece como si
en la sala no hubiese nadie más
que él, el cuadro y la música.
Itziar chega ao seu encontro provista de interesante material de
traballo: ordenador, materiais,
papeis, obxectos e recortes.
Quere explicarlle a Bruno como
son as secuencias procesuais do
22
A artista proxecta facer unha obra
en común partindo de dúas siluetas, seguindo así unha técnica
habitual nas súas obras. Propón
a Bruno identificarse cunha
desas siluetas e ela fai o propio
coa outra. Xuntos trazan as formas, recórtanas e estudan o seu
lugar no gran lenzo que previamente prepararon. Bruno pinta a
súa silueta coas cores do seu
club de fútbol, un tema constante
na súa conversación e onde di ter
o corazón, quizais o mesmo pintou Itziar. Esta, pola súa banda,
escribe unha letra de rap na súa,
compartindo outra das paixóns
de Bruno.
En ocasións Bruno séntase fronte
á obra de Itziar e intenta debuxar
elementos reconocibles. Quere
facer a cadeira pero necesita
situala nun contexto obxectivo así
que moldea tamén un sofá, creando así unha imaxen que responde a unha realidade espacial
reconocible. Para esta actividade
escoita música e por momentos
parece coma se na sala non houbese ninguén máis que el, o
cadro e a música.
> 2 / El corazón de la fruta
Bruno Cappobianco
Itziar Ezquieta
Adrian Caridad / Vicente Blanco
24
Vicente Blanco (1974)
Adrián Caridad (1985)
Contrato para paisaje, 2010
El jardín del rey, 2012
Collage pintado sobre tabla
153 x 134 cm
Cartulinas sobre lienzo pintado
153 x 134 cm
(Fotograma nº28 de la animación)
26
Fotogramas de la Animación 1:
El Jardín del Rey. Adrián Caridad y Vicente Blanco.
27
> 3 / El jardín del rey
Adrian Caridad
Vicente Blanco
A sus 14 años Adrián muestra
una extremada curiosidad por
aprender, definir las formas y precisar la explicación de las imágenes. Con el mismo proceder
afronta su relación con el arte:
buscando el orden y clasificación
de todos los detalles.
En el encuentro con Vicente
Blanco ambos intercambian opiniones frente a la obra del artista.
Este le explica la vinculación de
sus obras con la animación
audiovisual, detallándole el
aspecto procesual de su trabajo.
La propuesta de hacer una animación juntos entusiasma a
Adrián, que inmediatamente
comienza a construir figuras con
recortes de papel. Trabajan con
los mínimos recursos: trozos de
cartulinas, cámara fotográfica y
ordenador. Atendiendo minuciosamente al proceso que le indica
Vicente, Adrián escoge los colores, las formas y la composición
de la obra: “Érase una vez un rey
que, en un momento de descanso, se imaginó su casa, su jardín
y todo el paisaje….”
Entre las instrucciones que le da
Vicente destaca la importancia de
colocar un elemento en relación
con el anterior, orientar las piezas
para otorgar dinamismo y agregar
dobleces para dar volumen a los
trozos de papel, que poco a poco
van cubriendo la superficie de la
tela, al mismo tiempo que fotografían cada nueva incorporación,
hasta llegar a 28 fotogramas.
Cuando finalmente Adrián puede
visualizar el movimiento de su
composición en la pantalla su
entusiasmo es evidente. Como si
de un prodigio se tratara repite el
movimiento de la animación adelante y atrás, una y otra vez.
Aos seus 14 anos Adrián amosa
unha extremada curiosidade por
aprender, definir as formas e precisar a explicación das imaxes.
Co mesmo proceder afronta a súa
relación coa arte: procurando a
orde e clasificación de todos os
detalles.
No encontro con Vicente Branco
ámbolos dous intercambian opinións fronte á obra do artista.
Este explícalle a vinculación das
súas obras coa animación audiovisual, detallándolle o aspecto
procesual do seu traballo. A proposta de facer unha animación
xuntos entusiasma a Adrián, que
inmediatamente comeza a construír figuras con recortes de
papel. Traballan cos mínimos
recursos: anacos de cartolinas,
cámara fotográfica e ordenador.
Atendendo minuciosamente ao
proceso que lle indica Vicente,
Adrián escolle as cores, as formas e a composición da obra:
“Érase unha vez un rei que, nun
momento de descanso, imaxinouse a súa casa, o seu xardín e
toda a paisaxe….”
En las siguientes jornadas, ya sin
la compañía del artista pero
siguiendo sus indicaciones, Adrián
decide elaborar otra animación.
Selecciona el tema, la composición, los colores y las formas. De
acuerdo a su metódico proceder
habitual, se toma su tiempo para
estudiar los movimientos de cada
fotograma: la creación de una
playa, el mar celeste, la espuma
blanca y, finalmente, el barco que
surca las aguas. (pag. 30, fig.1)
28
Entre as instrucións que lle dá
Vicente destaca a importancia de
colocar un elemento en relación
co anterior, orientar as pezas para
outorgar dinamismo e engadir
dobleces para dar volume aos
anacos de papel, que aos poucos, van cubrindo a superficie do
lenzo, ao mesmo tempo que fotografan cada nova incorporación,
ata chegar a 28 fotogramas.
Cando finalmente Adrián pode
visualizar o movemento da súa
composición na pantalla, o seu
entusiasmo é evidente. Coma se
dun prodixio tratásese repite o
movemento da animación adiante
e atrás unha e outra vez.
Nas seguintes xornadas, xa sen a
compañía do artista pero seguindo
as súas indicacións, Adrián decide
elaborar outra animación.
Selecciona o tema, a composición,
as cores e as formas. De acordo
ao seu metódico proceder habitual, tómase o seu tempo para
estudar os movementos de cada
fotograma: a creación dunha
praia, o mar celeste, a espuma
branca e, finalmente, o barco que
surca as augas. (pax. 30, fig.1)
29
> 3 / El jardín del rey
Adrian Caridad
Vicente Blanco
Adrián Caridad (1985)
Todos a bordo!, 2012
Cartulina sobre tabla entelada
38 x 46 cm
(Fotograma nº23 de la animación)
Fig. 1
Marta Costa Amigo / Berta Cáccamo
Adrián Caridad (1985)
Casa de noche, 2012
Acrílico sobre tabla
38 x 46 cm
30
Berta Cáccamo ( 1963 )
Marta Costa (1971)
Escalera de caracol, 1996
Hasta el terrado, 2012
Acrílico sobre lona
70 X 320 cm
Acrílico sobre tela
70 X 320 cm
32
33
> 4 / La abstracción de la vaca
Marta Costa Amigo
Berta Cáccamo
Marta está nerviosa porque va a
conocer a una gran artista. Desde
el primer día de trabajo muestra
un gran entusiasmo por esta
nueva experiencia. En el primer
contacto con la obra de Berta
Cáccamo, Marta comienza a
interpretar sin reservas las imágenes que contempla, manifestando
las emociones y sensaciones que
parecen transmitirle. Sus observaciones y definiciones son concisas y claras. Decidimos que el
trabajo con ella va a girar en
torno al concepto de abstracción.
Intentamos enseñarle el trabajo
intelectual que conlleva la abstracción de las formas y le proponemos un experimento: Marta
observa, pregunta, mira los
objetos que hay alrededor, cuenta
historias, y se muestra particularmente interesada por una pequeña vaca de juguete que decidimos transformar hacia lo
abstracto. Colocamos la vaca
detrás de un cristal martillado
y la alejamos progresivamente.
De esta forma, sus formas y tonalidades se van diluyendo y deformando tras el cristal hasta convertirse en una figura amorfa de
color anaranjado que Marta
representa en un cuadro (fig.1).
Entonces comprende que la abstracción parte de un concepto
concreto y comienza a entender
la obra de Berta.
este concepto, extraídas, sobre
todo, de referencias mitológicas.
Berta le propone elegir otro de los
poemas de Cirlot para plasmarlo
en una nueva obra que realizarán
en común. Eligen el Nº 18:
“Hasta el terrado donde estoy
bajan los astros, que son como
esferas de colores violentos y
diversos, contrastando con el cielo
intensamente negro. Caen rayos a
lo lejos, pero yo siento una inmensa dulzura a causa de estar así,
conviviendo con los objetos celestes”. Lo leen detalladamente e
imaginan las formas que pueden
tomar esas palabras, unas formas
que vuelcan en los lienzos logrando una obra de contrastes entre la
rotundidad y la levedad, entre el
lleno y el vacío; una obra donde
se palpa la poesía como inspiradora de los colores y las formas.
Es, en definitiva, la esencia
misma de la artista.
(fig.1)
Cuando posteriormente trabajan
juntas, Berta -siempre cálida e
inteligente-, le explica que cuando
pintaba su “Escalera de caracol”
estaba leyendo el libro “88 sueños” de Eduardo Cirlot. Le habla
entonces de lo cíclico, de la escalera de caracol y de otros elementos inspiradores de la obra. Quiere
transmitirle su propio entusiasmo,
y la sinceridad que hay tras su
trabajo. Menciona la figura del
“auróbolo”, que remite a esa idea
de lo cíclico y del espiral. Miran
juntas imágenes que representan
34
Marta está nerviosa porque vai
coñecer a unha gran artista.
Dende o primeiro día de traballo
mostra un gran entusiasmo pola
nova experiencia. No primeiro
contacto coa obra de Berta
Cáccamo, Marta comeza a interpretar sen reservas as imaxes
que contempla, manifestando as
emocións e sensacións que parecen transmitirlle. As súas observacións e definicións son concisas e claras. Decidimos que o
traballo con ela vai transitar en
torno ao concepto de abstracción. Intentamos ensinarlle o traballo intelectual que supón a abstracción das formas e propoñémoslle un experimento: Marta
observa, pregunta, mira os
obxectos que hai ao redor, conta
historias, e móstrase particularmente interesada por unha
pequena vaca de xoguete que
decidimos transformar cara ao
abstracto. Colocamos a vaca
detrás dun cristal martelado e
afastámola progresivamente.
Desta forma, as súas formas e
tonalidades vanse diluíndo e
deformando tralo cristal ata converterse nunha figura amorfa de
cor alaranxada que Marta representa nun cadro (fig.1). Entón
comprende que a abstracción
parte dun concepto concreto e
comeza a entender a obra de
Berta.
Cando posteriormente traballan
xuntas, Berta explícalle que
cando pintaba a súa “Escaleira
de caracol”estaba lendo o libro
“88 sueños” de Eduardo Cirlot.
Fálalle entón do cíclico, da escaleira de caracol e doutros elementos inspiradores da obra.
Menciona a figura do “euróbolo”,
que remite a esa idea do cíclico e
do espiral. Miran xuntas imaxes
que representan este concepto,
extraídas, sobre todo, de referencias mitológicas.
Berta proponlle elixir outro dos
poemas de Cirlot para plasmalo
nunha nova obra que realizarán
en común. Elixen o Nº 18: “Ata o
terrado onde estou baixan os
astros, que son como esferas de
cores violentas e diversos, contrastando co ceo intensamente
negro. Caen raios de lonxe, pero
eu sento unha inmensa dulzura
por mor de estar así, convivindo
cos obxectos celestes”. Leno
detalladamente e imaxinan as formas que poden tomar esas palabras, unhas formas que envorcan
nos lenzos logrando unha obra de
contrastes entre a rotundidade e
a levedade, entre o cheo e o
baleiro, unha obra onde se palpa
a poesía como inspiradora das
cores e as formas.
35
> 4 / La abstracción de la vaca
Marta Costa Amigo
Berta Cáccamo
Manuel Dorado Bello / Manuel Quintana Martelo
36
Manuel Dorado (1963)
Manuel Quintana Martelo (1946)
From Schindler´s list con mujer, 2012
From Schindler´s list, 1995
Acrílico sobre lienzo
260 X 195 cm
Óleo sobre lienzo
260 X 195 cm
38
39
> 5 / El bueno y el malo
Manuel Dorado Bello
Manuel Quintana Martelo
La gran sensibilidad de este hombre de aspecto rudo que con frecuencia dibuja para plasmar en
el papel sus propias emociones
nos ha producido una gran
impresión. A Manuel le gustan las
películas sobre la II Guerra
Mundial y la figura femenina, y
sueña con ser un pintor famoso y
exponer sus obras. Realmente,
reconoce, él quiere ser como
Picasso.
La obra de Quintana Martelo se
presenta como un desafío interesante. La convivencia del hiperrealismo y la abstracción produce
en Manuel un gran estímulo
visual y emocional. Primeramente
trabajamos en el aspecto narrativo
visionando algunos fragmentos de
la película La lista de Schindler
que nos permite hacer una relectura de la obra de Quintana. En
su primer trabajo plástico Manuel
elige copiar el cuadro en formato
pequeño (fig 1).
El encuentro entre Manuel y
Quintana resulta dinámico desde
el comienzo. El artista se muestra
generoso en la transmisión de
técnicas, respetando en todo
momento los intereses manifestados por Manuel quien, a su vez,
aplica complacido las lecciones
de su improvisado maestro.
Manuel está preocupado con las
dimensiones del lienzo y con la
resolución de la composición
pero, sobre todo, con esos salpicados de pintura que parecen
desconcertarle. Quintana aprovecha para animarle a soltarse y
dejarse llevar por una pintura
que, dice, está viva, y con la
afirmación de que la obra se verá
reforzada por el impulso creativo.
Manuel descubre así una nueva
manera de darle vida y ritmo a su
obra.
Manuel Dorado (1963)
Prueba para From Schindler´s list , 2012
Acrílico sobre tabla
76 x 46 cm
Fig.1
Como hiciera Quintana en su día,
Manuel también ha elegido dos
fotogramas de la película para
representarlos. En todos los casos
se muestra seguro con los materiales. Llena los espacios de
masas de color y asoma un talento especial para la representación
de las escenas. “No me gustan
los nazis, los nazis son malos, los
nazis son falsos”, repite como
una retahíla mientras pinta con
gran ternura y sensibilidad dos de
las escenas más impactantes de
la película. (pág. 42, fig.2)
Aunque sus pensamientos parecen desorganizarse permanentemente en su mente, Manuel es
muy observador y su esfuerzo
pictórico se orienta a plasmar de
la manera más fidedigna posible
la obra de Quintana, aunque
finalmente toma la iniciativa de
incluir una mujer como aditamento personal. Al fin y al cabo,
eso mismo había hecho Quintana
al añadir a la escena representada ciertos objetos autobiográficos.
40
A gran sensibilidade deste home
de aspecto rudo que con frecuencia debuxa para plasmar no
papel as súas propias emocións
produciunos unha gran impresión. A Manuel gústanlle as películas sobre a II Guerra Mundial e
a figura feminina, e soña con ser
un pintor famoso e expoñer as
súas obras. Realmente, recoñece,
el quere ser coma Picasso.
A obra de Quintana Martelo preséntase como un desafío interesante. A convivencia do hiperrealismo e a abstracción produce en
Manuel un gran estímulo visual e
emocional. Ao principio traballamos no aspecto narrativo visionando algúns fragmentos da película A lista de Schindler que permite facer unha relectura da obra
de Quintana. No seu primeiro traballo plástico Manuel elixe copiar
o cadro en formato pequeño (fig.
1).Aínda que os seus pensamentos parecen desorganizarse permanentemente na súa mente,
Manuel é moi observador e o seu
esforzo pictórico oriéntase a plasmar do xeito máis fidedigno posible a obra de Quintana, aínda
que ao final toma a iniciativa de
incluír unha muller como aditamento persoal. Á fin e ao cabo,
iso mesmo fixera Quintana ao
engadir á escena representada
certos obxectos autobiográficos.
O encontro entre Manuel e
Quintana resulta dinámico dende
o comezo. O artista móstrase
xeneroso na transmisión de
técnicas, respectando en todo
momento os intereses manifestados por Manuel quen, á súa vez,
aplica compracido as leccións do
seu improvisado mestre. Manuel
está preocupado coas dimensións
do lenzo e coa resolución da
composición pero, sobre todo,
con eses salpicados de pintura
que parecen desconcertarlle.
Quintana aproveita para animarlle
a soltarse e deixarse levar por
unha pintura que, di, está viva,
e coa afirmación de que a obra
verase reforzada polo impulso
creativo. Manuel descobre así
un novo xeito de darlle vida e
ritmo á súa obra.
Coma fixese Quintana no seu
día, Manuel tamén elixiu dous
fotogramas da película para
representalos. En tódolos casos
móstrase seguro cos materiais.
Enche os espazos de masas de
cor e asoma un talento especial
para a representación das escenas. “Non me gustan os nazis,
os nazis son malos, os nazis son
falsos”, repite como unha retahíla
mentres pinta con gran tenrura
e sensibilidade dúas das escenas
máis impactantes da película.
(páx. 42, fig.2)
41
> 5 / El bueno y el malo
Manuel Dorado Bello
Manuel Quintana Martelo
Javier Feijóo / Correa Corredoira
Manuel Dorado (1963)
Fotograma de La lista de Schindler I, 2012
Fotograma de La lista de Schindler II, 2012
Acuarelas sobre cartulina
29 x 41 cm
Fig.1 y 2
42
Javier Feijóo (1956)
Xavier Correa Corredoira (1952)
Mi mesa, 2012
Orzan Este, 1993
Acrílico sobre lienzo
83 X 203 cm
Óleo sobre tablex
83 X 203 cm
44
45
> 6 / Aviones y bicicletas
Javier Feijóo
Correa Corredoira
Javi no necesita hablarnos. Su
mirada atenta y expresiva es su
mejor lenguaje y con ella nos
hace saber que el arte puede ser
un importante estímulo emocional. Le gusta examinar las
diferentes obras, pasear entre
ellas y observarlas. El primer contacto con la obra de Correa
Corredoira se establece a partir
de la identificación de los objetos
pintados en ella. Javi, muy observador, los reconoce y determina
que se trata del taller de un pintor. La comunicación con Javier
siempre parte de lo concreto para
posteriormente trasladarlo a
ámbitos más abstractos. Como
introducción a su proyecto,
comienza a preparar lo que será
su mesa de trabajo: botes de pintura, pinceles, papeles, etc. De
esta manera puede establecer su
propia identificacion con los elementos del cuadro. Además, ha
traido de su casa varios objetos
pertenecientes a su espacio íntimo y personal: lápices de colores,
un cuaderno de dibujo y maíces
de colores moldeables, que también distribuye ordenadamente
sobre la mesa de trabajo.
Correa Corredoira colma de afectividad su encuentro con él. La
sensibilidad del artista y la predisposicion de Javi propician una
enriquecedora jornada de trabajo.
Correa estudia con atención el
cuaderno de dibujos de su improvisado discípulo, creando el
primer vínculo personal con él.
En su cuaderno se repiten dibujos de aviones, “disfraces”, barcos y máscaras. Comparten la
valoracion de lo íntimo y de las
pequeñas cosas. Inmediatamente
comienzan a trazar dibujos en
papeles, primero con lápices,
más tarde con pinceles: cada uno
va aportando trazos consecutivamente, cada hoja es una obra
compartida de manera musical,
con ritmos, intensidades y notas
acompasadas. Correa enseña a
Javi a “soltar” la pincelada, a rellenar los vacios, alargar los trazos
y dejarse llevar por el goce de
pintar. Por su parte, Javi invita a
Corredoira a entrar en su mundo
personal compartiendo con él sus
maices de colores moldeables,
con los que crean pequeñas
esculturas llenas de color.
Ya sin la compañía de Correa,
Javi se atreve a hacer una reinterpretación de su obra. Nervioso
pero entregado comienza a pintar
los objetos personales repartidos
por su improvisada mesa de trabajo, como en su día hiciera
Correa. Además, le hace un
homenaje improvisado e incluye
algunos objetos que aparecen en
su cuadro: Una bicicleta, un cerdito, los botes de pinturas … dos
universos dándose la mano que
escenifican unas palabras del
artista: “Todos tenemos capacidades para algunas cosas y discapacidades para otras. Realmente,
todos somos iguales”.
46
Javi non necesita falarnos. A súa
mirada atenta e expresiva é a súa
mellor linguaxe e con ela fainos
saber que a arte pode ser un
importante estímulo emocional.
Gústalle examinar as diferentes
obras, pasear entre elas e observalas. O primeiro contacto coa
obra de Correa Corredoira establécese a partir da identificación
dos obxectos pintados nela. Javi,
moi observador, recoñéceos e
determina que se trata do taller
dun pintor. A comunicación con
Javier sempre parte do concreto
para posteriormente trasladalo a
ámbitos máis abstractos. Como
introdución ao seu proxecto,
comeza a preparar o que será a
súa mesa de traballo: botes de
pintura, pinceis, papeis, etc.
Deste xeito pode establecer a súa
propia identificacion cos elementos do cadro. Ademais, trouxo da
súa casa varios obxectos pertencentes ao seu espazo íntimo e
persoal: lápices de cores, un
caderno de debuxo e maíces de
cores moldeables, que tamén distribúe ordenadamente sobre a
mesa de traballo.
Correa Corredoira colma de afectividade o seu encontro con él.
A sensibilidade do artista e a predisposicion de Javi propician
unha enriquecedora xornada de
traballo. Correa estuda con atención o caderno de debuxos do
seu improvisado discípulo, creando o primeiro vínculo persoal con
él. No seu caderno repítense
debuxos de avións, “disfraces”,
barcos e máscaras. Comparten a
valoracion do íntimo e das pequenas cousas. Inmediatamente
comezan a trazar debuxos en
papeis, primeiro con lápices,
máis tarde con pinceis: cada un
vai aportando trazos consecutivamente, cada folla é unha obra
compartida de xeito musical, con
ritmos, intensidades e notas compasadas.Correa ensina a Javi a
“soltar” a pincelada, a reencher
os baleiros, alongar os trazos e
deixarse levar polo goce de pintar. Pola súa banda, Javi invita a
Corredoira a entrar no seu mundo
persoal compartindo con el os
seus maices de cores moldeables, cos que crean pequenas
esculturas cheas de cor.
Xa sen a compañía de Correa,
Javi atrévese a facer unha reinterpretación da súa obra. Nervioso
pero entregado comeza a pintar
os obxectos persoais repartidos
pola súa improvisada mesa de
traballo, como no seu día fixese
Correa.
Ademais, faille unha homenaxe
improvisada e inclúe algúns
obxectos que aparecen no seu
cadro: Unha bicicleta, un cerdito,
os botes de pinturas … dous universos dándose a man que escenifican unhas palabras do artista:
“Todos temos capacidades para
algunhas cousas e discapacidades para outras. Realmente,
todos somos iguais”.
47
> 6 / Aviones y bicicletas
Javier Feijóo
Correa Corredoira
Javier Feijoo- Xavier Correa Corredoira
Aviones y bicicletas II, 2012
Acrílico sobre tabla entelada
46x38 cm
Javier Feijoo- Xavier Correa Corredoira
Aviones y bicicletas I, 2012
Acrílico sobre papel
21 x 29 cm (9 láminas)
48
Belén Fernández Folgueira / Francisco Leiro
Francisco Leiro (1957)
Belén Fernández Folgueira (1972)
Pigmalión, 1998
Pigmalión, 2012
Madera policromada
216 X 154 x 90 cm
Espuma de poliuretano, madera, alambre y acrílico
127 cm. x 80 cm. x 49 cm
50
51
> 7 / Una merienda en la casita
Belén Fernández Folgueira
Francisco Leiro
Belén es una persona enclavada
en su propio mundo. Sus pensamientos, palabras y acciones
siempre son refrencias a su
entorno cotidiano inmediato: sus
compañeros, su familia, la casita,
la comida o sus quehaceres
diarios. Da la sensación de que
todo lo demás está muy lejos de
ella, por lo que es complicado
trasladarla a contextos nuevos y
desconocidos. Su primer contacto
con el arte nos deja confusos. En
la primera sesión de trabajo profundizamos en la escultura de
Leiro, centrándonos en la historia
de Pigmalion -como si de un
cuento infantil se tratara-, y el
momento que había escogido
Leiro para captar la imagen.
Belén é unha persoa situada no
seu propio mundo. Os seus pensamentos, palabras e accións
sempre son referencias á súa
contorna cotiá inmediato: os seus
compañeiros, a súa familia, a
casiña, a comida ou ás súas
labores diarias. Dá a sensación
de que todo o demais está moi
lonxe dela e é complicado, como
este proxecto que requiría trasladala a contextos descoñecidos. O
seu primeiro contacto coa arte
déixanos confusos. Na primeira
sesión de traballo falámoslle da
escultura de Leiro, centrándonos
na historia de Pigmalion -coma se
dun conto infantil tratásese-, e o
momento que escollera Leiro
para captar a historia.
La vida perfectamente ordenada
de Belén hace que este guión
inusual de actividades le provoque un cierto desajuste emocional. Son demasiadas novedades y
mucha expectación. En el
encuentro con Francisco Leiro su
conversación es parca y su mirada huidiza. El artista imprivisa
una réplica de su escultura con
unos trozos cilindricos de esponja, unas tijeras y un hilo de alambre, y para cuya ejecución implica a Belén activamente.
Haciendo, recortando, enganchando, colocando aquí y allá va
surgiendo de la nada la figura de
una mujer que provoca la admiración de Belén, que remata la
figura con un sombrero y un
collar. En las sucesivas sesiones
de trabajo, ya sin la compañía de
Leiro, Belén completa la réplica
de la escultura original haciendo
la otra figura, la de Pigmalión, utilizando los materiales como había
aprendido de Leiro. Finalmente
les aplica color con spray.
A vida perfectamente ordenada
de Belén fai que este programa
inusual de actividades provóquelle un certo desaxuste emocional.
No seu encontro con Francisco
Leiro atópase en certa forma bloqueada, a súa conversación é
parca e a súa mirada huidiza.
Son demasiadas novidades e
moita expectación. Nun alarde de
52
creatividade, o artista resolve a
situación improvisando unha
réplica da súa escultura cuns
anacos cilindricos de esponxa,
unhas tesoiras e un fío de arame,
e para cuxa execución implica a
Belén activamente. Facendo,
recortando, enganchando, colocando aquí e alá vai xurdindo da
nada a figura dunha muller que
provoca o entusiasmo de Belén,
que solicita rematar a figura cun
sombreiro e un colar.
Nas sucesivas sesións de traballo, xa sen a compañía de Leiro,
Belén completa a réplica da
escultura orixinal facendo a outra
figura, a de Pigmalión, utilizando
os materiais como aprendera de
Leiro. Finalmente aplicoulles cor
con spray.
53
> 7 / Una merienda en la casita
Belén Fernández Folgueira
Francisco Leiro
Viento blanco
Belén Fernández Folgueira (1972)
Primer ensayo de Pigmalión
Masilla plástica y acrílico sobre madera
33 x 41 cm
Además de las dos figuras
abrazadas, Belén hizo otra versión de la escultura de Leiro. Esta
vez sobre una superficie plana,
pero trabajando con volumen.
Con una tablilla y unos bloques
de masilla comenzó a componer
en solitario la imagen, sin recibir
ninguna pauta de intervención.
Su sistema de trabajo consistió
en formar decenas de “churritos”
que iba colocando conciezudamente sobre la tablilla. Aquellas
formas que iban surgiendo y que
Ademais das dúas figuras abrazadas, Belén fixo outra versión da
escultura de Leiro. Esta vez sobre
unha superficie plana, pero traballando con volume. Cunha
táboa pequena e uns bloques de
masilla comezou a compor en
solitario a imaxe, sen recibir ningunha pauta de intervención. O
seu sistema de traballo consistiu
en formar decenas de churriños
que ía colocando concieciudamente sobre a pequeña táboa.
Aquelas formas que ían xurdindo
nosotros -ingenuos- suponíamos
carecer de sentido, respondían a
una razón concreta y firme en la
mente de Belén: esto es el cuello,
este es el brazo del hombre,
estos son los pies de la mujer y
así sucesivamente, siguiendo la
teoría de Paul Cezanne, que
sostenía que la lógica de los colores y las formas a las que los
artistas tienen que adaptarse no
debe ser, en ningún caso, la lógica del cerebro.
54
e que nós -inxenuos- supuñamos
carecer de sentido, respondían a
unha razón concreta e firme na
mente de Belén: isto é o pescozo,
este é o brazo do home, estes
son os pés da muller e así sucesivamente. A súa obra haberíalle
de gustar a Cezanne, que sostén
que a lóxica das cores e as formas ás que un artista debe adaptarse non é, en ningún caso, a
lóxica do cerebro.
Gabriel López No / José Freixanes
José Freixanes (1953)
Gabriel López No (1997)
Galos e galiñas, 2001
La pared de mi casa, 2012
Mixta sobre lienzo
100 X 81 cm
Acrílico sobre lienzo
100 x 81 cm
56
57
> 8 / Viento blanco
Gabriel López No
José Freixanes
Gabi y Freixanes forman un dúo
en perfecta sintonía. La participación generosa y efusiva del
artista con el proyecto provoca
que el más joven de los participantes se quede fascinado con
el artista quién, a su vez, se
siente gratamente seducido por
el carácter y la mirada tierna
de Gabi.
Su primera interpretación de la
obra de Freixanes es rápida y
concisa: “Viento blanco, vestido
rojo y pez hacia arriba”. Además
de las entrañables conversaciones en torno a su obra,
Freixanes regala a Gabi una
improvisada y cálida sesión de
trabajo en común. Con el lienzo
en el suelo y en una especie de
función a cuatro manos comienzan la obra que Gabriel inaugura
pintando la silueta de “un
señor con una cabeza, unas orejas, una boca, una nariz y un
sombrero, que mira para arriba”.
Imprimen sus manos en el cuadro y emplean un rodillo que,
según dice Gabi, “parece la
rueda de un coche”. Trabaja
concentradamente y escucha a
Freixanes con admiración y
entusiasmo. El color del fondo
también dice recordarle a “la
pintura de la pared de su casa”.
La dificultad para asumir conceptos o imágenes abstractas le
lleva a interpretar las formas
según su realidad subjetiva y a
identificar las formas con su
entorno cotidiano.
á súa vez, sente gratamente
seducido polo carácter e a
mirada tenra de Gabi.
A súa primeira interpretación da
obra de Freixanes é rápida e
concisa: “Vento branco, vestido
vermello e peixe cara arriba”.
Ademais das entrañables conversacións ao redor da súa obra,
Freixanes regala a Gabi unha
improvisada e cálida sesión de
traballo en común. Co lenzo no
chan e nunha especie de función a catro mans comezan a
obra, que Gabriel inaugura
pintando a silueta de “un señor
cunha cabeza, unhas orellas,
unha boca, un nariz e un sombreiro, que mira para arriba”.
Imprimen as súas mans no
cadro e empregan un rodete
que, segundo di Gabi, “parece
a roda dun coche”. Traballa con
moita concentración e escoita
a Freixanes con admiración
e entusiasmo. A cor do fondo
tamén di recordarlle a “a pintura
da parede da súa casa”. A dificultade de Gabi para asumir
Ya en solitario, Gabi quiere pintar su versión de Galos e galiñas
en una composición cuatripartita, que incluye los tres elementos formales más destacados de
la obra: un pez -de nuevo el
gallo, tras la mirada de Gabi, se
ha transformado en pez-, la figura femenina y un rostro semioculto (fig.1).
Gabi e Freixanes forman un dúo
en perfecta sintonía. A participación xenerosa e efusiva do artista co proxecto provoca que o
máis novo dos participantes
quede fascinado co artista quen,
58
conceptos ou imaxes abstractas
leva que interprete as formas en
base á súa realidade subxectiva,
necesariamente identificable coa
súa contorna cotiá.
Xa en solitario, Gabi quere pintar a súa versión de “Galos e
galiñas” nunha composición
cuadripartita que inclúe os tres
elementos formais máis destacados da obra: un peixe -de novo
o galo, tras a mirada de Gabi,
transformouse en peixe-, a figura
feminina e un rostro semioculto
(fig.1).
Gabriel López No (1997)
Pez con burbujas, 2012
Acrílico sobre cartulina
60 x 81 cm
Fig. 1
59
> 8 / Viento blanco
Gabriel López No
José Freixanes
Gabriel López No
(1997)
Cuentos con telas,
2012
Gabriel López No (1997)
Telas sobre tabla
33 x 41 cm
Fig. 3
Prueba de material, 2012
Viento blanco
Acrílico sobre tela
38 x 46 cm
Fig. 4
Fig.2
Antes de despedirse, Freixanes le
ha enseñado a Gabi unas imágenes de Al final del amanecer, una
instalación de 600 metros cuadrados, a modo de una gran
jaima, montada en 2006 en
Casablanca y compuesta por
telas usadas de emigrantes
marroquíes en España (fig.2).
Improvisadamente, cuando el
artista ya no está, Gabi le homenajea haciendo una pequeña versión de su instalación (fig.3).
Desde que terminaron su obra
conjunta, Gabi toma el color gris
como una herencia de Freixanes,
así que en las jornadas de trabajo sucesivas, este color se erigió
como su referencia cromática.
Incluso llegó a concluir que para
él “un artista es un color gris”.
Antes de despedirse, Freixanes
ensinoulle a Gabi unhas imaxes
de “Ao final do amencer”, unha
instalación de 600 metros cadrados, a modo dunha gran jaima,
montada en 2006 en Casabranca
e composta por teas usadas de
emigrantes marroquís en España
(fig.2). Improvisadamente, cando
o artista xa non está, Gabi homenaxéalle facendo unha pequena
versión da súa instalación (fig.3).
Para continuar experimentando
con algunas de los recursos procesuales habituales de Freixanes,
Gabi hizo varias composiciones
aplicando el color con jeringuillas
sobre un fondo, naturalmente, de
color gris. En otro ensayo dejó
reposar algunos botes de pinturas, imprimiendo sus huellas,
como habíamos visto en algunas
imágenes de otros trabajos del
pintor (fig.4). En esta obra, además, Gabi observó que “dentro
del color gris hay otro color: el
naranja, un procedimiento que,
dice, ya lo había percibido en
Galos e galiñas.
Dende que remataran a súa obra
conxunta, Gabi toma a cor gris
como unha herdanza de
Freixanes, así que nas xornadas
de traballo sucesivas, esta cor erixiuse como a súa referencia cromática. Ata chegou a concluír
que para él “un artista é unha cor
gris”. Para continuar experimentando con algún dos recursos
Para él, el color negro es una
bolsa, el verde un muñeco, el
azul claro son cristales, y solo
uno, el blanco, es pintura.
60
procesuais habituais de
Freixanes, Gabi fixo varias composicións aplicando a cor con
xiringas sobre un fondo, naturalmente, de cor gris. Noutro ensaio
deixou repousar algúns botes de
pinturas, imprimindo as súas
pegadas, como viramos nalgunhas imaxes doutros traballos do
pintor (fig.4). Nesta obra, ademais, Gabi observou que “dentro
da cor gris hai outra cor: o laranxa, un procedemento que, di, xa
o percibiu en Galos e galiñas.
Para el, a cor negra é unha bolsa,
o verde un boneco, o azul claro
son cristais, e só un, o branco, é
pintura.
Miguel Martínez Novo / Darío Basso
Darío Basso (1966)
Miguel Martinez Novo (1991)
Difesa vegetal, 2001
Setas, 2012
Mixta sobre lienzo
195 X 100 cm
Acrílico sobre lienzo
195 X 100 cm
62
63
> 9 / Llegó la hora
Miguel Martínez Novo
Darío Basso
El comportamiento inusualmente
alegre, instintivo y locuaz de
Miguel favorece que las jornadas
de trabajo con él tengan un abierto carácter festivo. Su pasión por
la naturaleza, especialmente el
mundo de las serpientes y la
micología, le conecta desde el primer momento con la obra de
Darío Basso, quién le explica con
entusiasmo como la naturaleza
interviene directamente en su proceso habitual de su trabajo.
metodologia procesual de Basso,
Miguel realiza nuevas composiciónes estampando en unos lienzos
diferentes hojas naturales que previamente ha impregnado de fuertes colores (fig.2 y 3). Finalmente,
se recrea en dibujar sobre cartulinas diferentes serpientes, al tiempo que relata incesantemente todo
tipo de detalles biológicos de la
familia de los reptiles (fig.1).
De acuerdo a los intereses de
Miguel, Basso propone imprimir
sobre el lienzo grandes plantillas
de setas que previamente han
confeccionado en cartón. La
impresión la realiza con su propio
peso sobre el lienzo, generando
una experiencia corporal nueva
con la pintura. Darío está interesado en trabajar con la fisicidad de
la propia materia, sus espesores y
texturas. Siguiendo unas técnicas
propias del artista pero partiendo
de un tema señalado por Miguel,
a las impresiones micológicas se
van sumando grandes pinceladas
de colores, formas contundentes y
campos de color que resaltan el
volumen sobre el lienzo. De la
unión de sinergias y con una
intensa implicación sentimental e
intelectual surge una interesante
obra en común que Miguel remata
con una enérgica pincelada azul
en la parte superior que bautizará
como“la pincelada valiente”.
Fig.1
O comportamento especialmente
alegre, instintivo e locuaz de
Miguel favorece que as xornadas
de traballo con el teñan un aberto
carácter festivo. A súa paixón
pola natureza, especialmente o
mundo das serpes e a micoloxía,
conéctalle dende o primeiro
momento coa obra de Darío
Basso, quen lle explica con entusiasmo como a natureza intervén
En las siguientes jornadas, y de
nuevo tomando como referencia la
64
directamente no proceso habitual do seu traballo.
De acordo aos intereses de
Miguel, Basso propón imprimir
sobre o lenzo grandes plantillas
de setas que previamente confeccionaron en cartón. A impresión
realízaa co seu propio peso sobre
o lenzo, xerando unha experiencia corporal nova coa pintura.
Darío está interesado en traballar
coa fisicidad da propia materia,
as súas texturas e espesores.
Seguindo unhas técnicas propias
do artista pero partindo dun tema
sinalado por Miguel, ás impresións micológicas vanse sumando
grandes pinceladas de cores, formas contundentes e campos de
cor que resaltan o volume sobre
o lenzo. Da unión de sinerxias e
cunha intensa implicación sentimental e intelectual xorde unha
interesante obra en común que
Miguel remata cunha enérxica
pincelada azul na parte superior
que bautizará como“a pincelada
valente”.
Nas seguintes xornadas, e de
novo tomando como referencia a
metodologia procesual de Basso,
Miguel realiza unha nova composición estampando nun lenzo
diferentes follas naturais que previamente impregnou de fortes
cores (fig.2). Finalmente, recréase en debuxar sobre cartolinas
diferentes serpes, á vez que relata incesantemente todo tipo de
detalles biolóxicos da familia dos
reptiles (fig.1) .
65
Viento blanco
> 9 / Llegó la hora
Miguel Martínez Novo
Darío Basso
Miguel Martinez Novo (1991)
Holas verdes sobre rosa, 2012
Acrílico sobre tabla
60 x 60 cm
Fig. 3
Miguel Martinez Novo (1991)
Hojas, 2012
Acrílico sobre tabla (díptico)
60 x 60 cm
Fig. 2
66
Laura Martínez Orizales / Din Matamoro
Din Matamoro (1958)
Laura Martínez Orizales (1985)
s/t, 1989
s/t, 2012
Mixta sobre lienzo
200 X 300 cm
Mixta sobre lienzo
200 x 300 cm
68
69
> 10 / Los limones de colores
Laura Martínez Orizales
Din Matamoro
La amplia sonrisa de Laurita, sus
grandes ojos azules, su belleza
natural y, sobre todo, su alegría
vital hizo de su trabajo creativo
una explosión de espontaneidad.
En su primer encuentro con ella,
Din Matamoro le enseña como
y en que contexto vital ha concebido su obra. Juntos estudiaron
los colores – que ella no puede
diferenciar- y la ambigüedad de
algunas formas. Poco a poco el
artista le va revelando algunos
de los secretos que subyacen en
su obra.
Para Laura es muy difícil comprender estos conceptos así que
decide entregarse a la acción de
pintar. Antes de enfrentarse a las
grandes dimensiones de su obra
le pedimos hacer un ensayo en
un lienzo menor y le invitamos a
aplicar los colores en campos
cromáticos y formas abstractas.
Su energía y espontaneidad le
desborda así que remata la obra
con las manos, en un proceso
O amplo sorriso de Laurita, os
seus grandes ollos azuis, a súa
beleza natural e, sobre todo, a
súa alegría vital fixo do seu traballo creativo unha explosión de
espontaneidade. No seu primeiro
encontro con ela, Din Matamoro
ensínalle como e en que contexto
vital concibiu a súa obra. Xuntos
estudaron as cores – que ela non
pode diferenciar- e a ambigüidade dalgunhas formas. Aos poucos, o artista vaille revelando
algúns dos segredos que subxacen na súa obra.
gestual y expresivo al que se
entrega entusiasmada y entre
grandes risotadas (fig.1). El
siguiente ensayo lo lleva a cabo
con el apoyo y colaboración de
Din que, partiendo del gesto
espontaneo, intenta enseñarle a
distribuir los campos de color con
la delicadeza, limpieza y reflexión
que definen su trabajo (fig.2).
Finalmente Laura se lanza en
solitario y sin la menor vacilación
a pintar un gran lienzo como el
que en su día había hecho
Matamoro. Con la obra sobre el
suelo va eligiendo los colores,
que aplica directamente con
escobas, palos, rastrillos y otros
utensilios de uso doméstico, lo
que le produce gran sorpresa.
Por último lanza arena, como
imaginó que lo habría hecho
Din, una circunstancia que le
lleva a concluir que quizás todas
las obras de arte sean, en definitiva, arena.
Para Laura é moi difícil comprender estes conceptos , polo que
decide entregarse á acción de
pintar. Antes de enfrontarse ás
grandes dimensións da súa obra
pedímoslle facer un ensaio nun
lenzo menor e invitámoslle a aplicar as cores en campos cromáticos e formas abstractas. A súa
enerxía e espontaneidade desbórdalle , e remata a obra coas
mans, nun proceso xestual e
70
expresivo ao que se entrega entusiasmada entre grandes risotadas
(fig.1). O seguinte ensaio lévao
a cabo co apoio e colaboración
de Din que, partindo do xesto
espontáneo, intenta ensinarlle a
distribuír os campos de cor coa
delicadeza, limpeza e reflexión
que definen o seu traballo (fig.2).
Finalmente Laura lánzase en
solitario e sen a menor vacilación
a pintar un gran lenzo como o
que no seu día fixera Matamoro.
Coa obra no chan vai elixindo as
cores, que aplica directamente
con escobas, paus, anciños e
outros utensilios de uso doméstico, o que lle produce gran sorpresa. Para rematar bota area, como
imaxinou que o fixo Din, unha
circunstancia que lle leva a concluír que quizabes todas as obras
de arte sexan, en definitiva, area.
71
> 10 / Los limones de colores
Laura Martínez Orizales
Din Matamoro
Laura Martínez Orizales (1985)
Pintura, 2012
Acrílico sobre lienzo
70 x 100 cm
Fig. 1
Eloy Nogueira Álvarez / Manolo Paz
Laura Martínez Orizales –Din Matamoro
Composición, 2012
Acrílico sobre lienzo
60 x 120 cm
Fig. 2
72
Manolo Paz (1957)
Eloy Nogueira (1977)
s/t, 1998
s/t, 2012
Granito rosa
120 x 190 x 130 cm
Espuma poliuretano
70 x 95 x 75 cm
74
75
> 11 / El color del sonido
Eloy Nogueira Álvarez
Manolo Paz
Eloy es un chico inquieto y muy
comunicativo. Su ceguera y diversidad funcional no le restan interés para probar y conocer nuevas experiencias. En su primer
contacto con la obra de Manolo
Paz le impresionan principalmente sus dimensiones y volúmenes
abstractos.
referencias vitales: la temperatura
de la piedra, las superficies pulidas o la rugosidad de los cantos
adquieren para ellos un significado trascendental. Una leve
memoria visual permite a Eloy
agarrarse a un pasado imaginado, del que dice recordar el color
de los coches y los taxis. Y, también, el ruido de las ambulancias.
El objetivo de su trabajo es realizar una maqueta que pueda
abarcar con sus brazos. Durante
su ejecución, dirigida por el propio escultor, Eloy percibe nuevas
formas de interpretar los volúmenes. Las piezas poco a poco se
van ensamblando y para su sorpresa, la obra comienza atomar
forma. Para Eloy -quizás por ser
el tacto su fuente de estabilidad-,
las formas y esculturas abstractas
le producen cierto desconcierto.
Manolo Paz le ilustra acerca de
nuevas formas de creación y de
cómo se pueden concibir formas
mentalmente para después transferirlas a la piedra. Eloy se muestra entusiasmado con el proceso
de trabajo.
Eloy é un mozo inquedo e moi
comunicativo. A súa ceguera e
discapacidade
intelectual non
lle restan interese por probar e
coñecer novas experiencias. No
seu primeiro contacto coa obra
de Manolo Paz a Eloy impresiónanlle as súas dimensións e volumes abstractos.
O obxectivo do seu traballo foi
realizar unha maqueta que puidese abarcar cos seus brazos.
Durante a súa realización, dirixida
polo propio escultor, Eloy percibe
novas formas de interpretar os
volumesAs pezas, pouco a
pouco, vanse ensamblando e
para a súa sorpresa, a obra
comeza a coller forma. Para Eloy,
quizais por ser o tacto a súa fonte
de estabilidade, as formas e
esculturas abstractas prodúcenlle
Para ambos el tacto es una valiosa herramienta y en sus manos
las texturas se amplifican como
76
certo desconcerto. Manolo Paz
ilústralle sobre novas formas de
creación e de como se poden
concibir as formas mentalmente
para despois transferilas á pedra.
Eloy amósase entusiasmado co
proceso de traballo, que ademais
permítelle, de forma excepcional,
empregar ferramentas cortantes
–un feito que lle provoca gran
satistacción.
Para ambos os dous o tacto é
unha valiosa ferramenta e nas
súas mans as texturas amplifícanse como referencias vitais: a
temperatura da pedra, as superficies puídas ou a rugosidade
dos cantos adquiren para eles
un significado trascendental.
Unha leve memoria visual permite a Eloy agarrarse a un pasado imaxinado, do que di recordar a cor dos coches e os taxis.
E, tamén, o ruído das ambulancias.
77
> 11 / El color del sonido
Eloy Nogueira Álvarez
Manolo Paz
En su primer día de trabajo Eloy quiso pintar una
casa. Improvisamos un
sistema con cuerdas y
cinta adhesiva. De esta
manera fue componiendo
los contornos, pegando la
cuerda, para después
saber al tacto cuando
debía cambiar de color.
A pesar de dudar si el
tejado o el árbol debían
ser redondos o cuadrados, Eloy necesita confirmar que está pintando las
cosas tal y como son, sin
margen a la especulación.
Eloy Nogueira (1977)
Casa con árbol, 2012
No seu primeiro día de
traballo Eloy quixo pintar
unha casa. Improvisamos
un sistema con corda
e cinta adhesiva. Deste
xeito foi compoñendo os
contornos, pegando a
corda, para despois saber,
có tacto, cando debía
cambiar de cor. Malia
dubidar si o tellado ou
a árbore debían ser
redondos ou cadrados,
Eloy necesita confirmar
que está pintando as cousas tal e como son, sen
marxe á especulación.
Cuerdas, cinta carrocero
y acrílico sobre tabla
41 x 33 cm
Jose Manuel Sánchez Rey / Antón Lamazares
“Agora sei quen fixo a Torre de Hércules, eu
diría que Manolo Paz, porque todo é de
pedra. Cando eu tiña a vista ía por alí de
paseo. El di que para traballar todo é porse. A
min, isto quedoume moi claro. Si ves a
Manolo dille que a obra que eu estou a facer
dedícolla a él. Para min, é mellor facela con
esta masilla que con pedra. Enriba de todo
vou poñer o faro, que é redondo, e ten unha
luz dando voltas continuamente. E debaixo, o
mar, que é azul. Vouno facer bravo, con grandes ondas que levantan. E alén da Torre está
o campo, que é verde, onde me contastes que
Manolo ten as súas esculturas grandes, aínda
que eu non as lembro”. ELOY
Eloy Nogueira (1977)
La Torre de Hércules, 2012
Masilla plástica sobre table y cartulinas
95 x 60 x 55 cm
78
José Manuel Sánchez (1957)
Antón Lamazares (1954)
Dulce Amor, 2012
Dulce amor, 1983
Mixta sobre cartón
111 X 115 cm
80
81
> 12 / Érraba pola rúa
Jose Manuel Sánchez Rey
Antón Lamazares
Con una mirada franca y noble,
José Manuel nos sorprende por
su afable carácter, sus grandes
inquietudes y el gusto por las
conversaciones de toda índole. La
fabulación de historias es la actividad favorita de una mente que
no puede reconocer las órdenes
motrices básicas y, sin embargo,
responde de forma natural a la
compleja llamada de la creatividad.
En la sosegada conversación que
frente a frente mantienen José
Manuel y Antón Lamazares descubren importantes intereses
comunes: unos de carácter más
lúdico, como el futbol -José
Manuel menciona con asombrosa
memoria los equipos de otras
épocas-, y otros de naturaleza
más espiritual. Pero sobre todo
comparten su predilección por
la literatura como medio de
expresión.
Cunha mirada franca e nobre,
Xosé Manuel sorpréndenos polo
seu carácter afable, as súas grandes inquedanzas e o gusto polas
conversacións de toda índole. A
fabulación de historias é a actividade favorita dunha mente que
non pode recoñecer as ordes
motrices básicas e, con todo, responde de forma natural á complexa chamada da creatividade.
Partiendo de Dulce Amor, José
Manuel descubre la significación
del empleo de elementos de
desecho para transformarlos en
una obra artística: el valor de la
materia brut para volver a los orígenes del arte. José Manuel hace
su propia versión de la obra de
Lamazares. Canalizando su
potencial creativo por la vía narrativa, recrea una historia en la que
convergen aquellos temas presentes en el cuadro: el reciclaje
de materiales en el aspecto técnico; el romanticismo de la pareja
en el argumental o la poesía
explicita del título. Todos estos
ingredientes arman un breve relato que finalmente va recubriéndose –como todas las fábulas de
José Manuel- de explícitos tintes
autobiográficos.
Na sosegada conversación que
fronte a fronte manteñen Xosé
Manuel e Antón Lamazares descobren importantes intereses
comúns: uns de carácter máis
lúdico, como o fútbol -José
Manuel cita con asombrosa
memoria os equipos doutras
épocas-, e outros de natureza
máis espiritual. Pero sobre todo
comparten a súa predilección
pola literatura como medio de
expresión.
82
Partindo de Dulce Amor, Xosé
Manuel descubre a significación
do emprego de elementos de lixo
para transformalos nunha obra
artística: o valor da materia bruta
para volver ás orixes da arte.
Xosé Manuel fai a súa propia versión da obra de Lamazares.
Canalizando o seu potencial creativo pola vía narrativa, recrea
unha historia na que converxen
aqueles temas presentes no
cadro: o reciclaxe de materiais
no aspecto técnico; o romanticismo da parella no argumental ou a
poesía explicita do título. Todos
estes ingredientes arman un
breve relato que finalmente finaliza –como todas as fábulas de
Xosé Manuel- tinguida de explícitos tintes autobiográficos.
83
> 12 / Érraba pola rúa
Jose Manuel Sánchez Rey
Antón Lamazares
Además de la expresión literaria, a José Manuel le gusta hacer pequeñas
composiciones plásticas que lleva a cabo con gran firmeza. En esta ocasión
desea expresar plásticamente una escena de su relato:
Ademais da expresión literaria, a José Manuel gústalle facer pequenas
composicións plásticas que leva a cabo con gran firmeza. Nesta ocasión
desexa expresar plasticamente unha escena do seu relato:
“De súpeto chegoulle un recordó dunha Praia moi tranquila na que se atopaba
una rapaza refrescándose na auga. A rapaza era moi fermosa e os seus ollos
e o seu cabelo quedaban reflexados na auga clara e cristalina”.
José Manuel Sánchez (1957)
Unha rapaza na praia, 2012
Acrílico sobre tabla entelada
33 x 41 cm
Miguel Taibo Pena / Jorge Barbi
84
Jorge Barb, (1950)
Miguel Taíbo (1985)
S/T, 1996
Otras formas de Pasatiempo, 2012
5 Fotografías
40 X 30 cm
5 fotografías
40 x 30 cm
86
87
> 13 / La nube que hablaba
Miguel Taibo Pena
Jorge Barbi
Cándido, dulce y tímido, así es
Miguel, quien desde el primer
momento se muestra abiertamente implicado con su novedosa
experiencia artística. Su primer
ensayo con el arte contemporáneo gira en torno a la observación
de “las formas que hay detrás de
las formas”. A partir de imágenes
de nubes, sombras o huellas en
la arena descubre que pueden
surgir figuras nuevas que adquieren individualidad y definición
propia. Una nube que parece un
pavo, una huella que forma una
cara, una sombra que se convierte en un perfil. Miguel identifica
esas figuras y entiende que para
algunos artistas la percepción de
estas imágenes puede surgir de
forma espontánea, como una
intuición. Por esta vía comienza
su investigación por la obra de
Jorge Barbi. Cuando descubre
que las figuras de la serie
Argéntea son excrementos de
gaviota su primera impresión es
de profunda admiración.
objetos corrientes a la categoría
de insólitos a Miguel le parece
sencillamente fascinante.
En su encuentro con el artista,
Miguel le plantea un juego: descubrir qué son las formas descontextualizadas que él mismo
eligió entre aquellas nubes,
huellas y manchas. A su vez,
Barbi le detalla afectuosamente
algunas claves acerca de su
forma de trabajar y concebir el
arte, repasando algunas obras
emblemáticas de su trayectoria.
Miguel va descubriendo progresivamente su metodología de trabajo y el elaborado proceso artístico e intelectual que hay detrás
de esas obras.
A partir de esas premisas Miguel
realiza de forma individual una
obra paralela a la de Barbi.
Tomando como referencia unas
fotografías tomadas por él mismo
en el Pasatiempo de Betanzos,
comienza la búsqueda cifrada
de formas para transmutarlas en
nuevos elementos. Un jardín,
unos arbustos o unas plantas sirven, tras la manipulación digital
de las mismas, para generar formas insólitas y descubrir otras
cualidades de la percepción
visual.
De esta manera, la dinámica
autor-espectador abre el diálogo
para lo que será una sucesión
de adivinanzas, descubrimientos
e investigaciones por la manera
que tienen estas formas de transformarse, abstraerse, desvincularse y al mismo tiempo integrarse
en diferentes contextos. El surrealismo que subyace en la obra de
Barbi y la imaginación para elevar
Cándido, doce e tímido, así é
Miguel, quen dende o primeiro
momento móstrase abertamente
implicado na súa nova experiencia artística. O seu primeiro
ensaio coa arte contemporánea
xira ao redor da observación das”
88
formas que hai detrás das formas”.
Partindo de imaxes de nubes,
sombras ou pegadas na area descobre que poden xurdir figuras
novas que adquiren individualidade e definición propia. Unha nube
que semella un pavo, unha pegada que forma unha cara, unha
sombra que se converte nun perfil. Miguel identifica esas figuras e
entende que para algúns artistas
a percepción destas imaxes pode
xurdir de forma espontánea,
coma unha intuición. Por esta vía
comeza a súa investigación pola
obra de Jorge Barbi. Cando descobre que as figuras da serie
Argéntea son excrementos de gaivota a súa primeira impresión é
de profunda admiración.
No seu encontro co artista,
Miguel exponlle un xogo: descubrir que son as formas descontextualizadas que el mesmo elixiu
entre aquelas nubes, pegadas, e
manchas. Á súa vez, Barbi detállalle afectuosamente algunhas
claves acerca da súa maneira de
traballar e concibir a arte, repasando algunhas obras emblemáticas da súa traxectoria. Miguel vai
descubrindo progresivamente a
súa metodoloxía de traballo e o
elaborado proceso artístico e intelectual que hai detrás das súas
obras. Deste xeito, a dinámica
autor-espectador abre o diálogo
para o que será unha sucesión
de adiviñanzas, descubrimentos e
investigacións polo xeito que
teñen estas formas de transformarse, abstraerse, desvincularse
e ao mesmo tempo integrarse en
diferentes contextos. O surrealismo que subxace na obra de
Barbi e a imaxinación para elevar
obxectos correntes á categoría de
insólitos a Miguel parécelle sinxelamente fascinante.
A partir desas premisas Miguel
realiza de forma individual unha
obra paralela á de Barbi.
Tomando como referencia unhas
fotografías tomadas por el mesmo
no Pasatempo de Betanzos,
comeza a procura cifrada de formas para transmutalas en novos
elementos. Un xardín, uns arbustos ou unhas plantas serven, tras
a manipulación dixital das mesmas, para xerar formas insólitas e
descubrir outras calidades da
percepción visual.
89
> 13 / La nube que hablaba
Miguel Taibo Pena
Jorge Barbi
Miguel Taíbo (1985)
Composición con huellas, 2012
Acrílico sobre lienzo
100 x 100 cm.
Jaime Vázquez / Pablo Gallo
90
Jaime Vázquez (1973)
Pablo Gallo (1975)
s/t, 2012
Inventario de diálogos II, 2008
Acrílico sobre lienzo
165 x 165 cm
Acrílico sobre lienzo
165 x 165 cm
92
93
> 14 / Jaime en el reino de Tolkien
Jaime Vázquez
Pablo Gallo
Fig. 1
Fig. 2
Fig. 3
Jaime es un gran conversador, le
gusta contar historias y debatir
sobre aspectos de la actualidad y
de la vida en general. Es sociable
y extrovertido y en seguida comparte temas de carácter personal,
como su preocupación respecto a
la normalización social de las personas con diferentes capacidades,
cuestiones de índole religiosa o de
relaciones personales. Es un gran
aficionado a la música clásica y
contemporánea, al baile, al baloncesto y al cine, especialmente a
las afamadas películas El Señor de
los anillos y Spiderman. Pero sin
duda nos sorprende otro tipo de
lenguaje con el que se expresa: la
pintura. Maneja los materiales con
gran soltura y, conocedor de los
mismos, se aplica en trasladar sus
historias a los lienzos.
y concentración. Entre los intereses actuales destacan las referencias a la película Spiderman y a la
popular cantante Chenoa (fig.2).
Como recuerdos del pasado representa un excalextric, los payasos
de la televisión, el desamor o la
Torre de Hércules (fig.3). Y con
respecto a lo que él denomina
“pesadillas” hace referencia a la
película La Pasión de Cristo (Mel
Gibson, 2004), a la que se refiere
incesantemente en sus conversaciones y que significó -dice-, una
gran conmoción personal (fig.1).
En sucesivas sesiones de trabajo,
Jaime pinta, Difuminado 1 y
Difuminado 2, un ejemplo de su
capacidad para la composición de
formas, trazos y colores (pág. 96).
Jaime é un gran conversador,
encántalle contar historias e analizar aspectos da actualidade e da
vida en xeral. É sociable e extrovertido e deseguido comparte
temas de carácter persoal, como
a súa preocupación respecto da
integración social das persoas
con diferentes capacidades,
cuestións de índole relixiosa ou
de relacións persoais. É un gran
afeccionado á música clásica e
contemporánea, ao baile, ao
baloncesto e ao cine, especialmente ás películas “O Señor dos
aneis “e “Spiderman”. Pero sen
dúbida sorpréndenos outro tipo
de linguaxe co que se expresa: a
pintura. Manexa os materiais con
gran soltura e, coñecedor dos
mesmos, aplícase en trasladar as
súas historias aos lenzos.
El encuentro con Pablo Gallo fue
una evocación al pasado.
Pertenecientes ambos a la misma
generación, compartieron temas
en común propios de la infancia y
adolescencia (juegos, películas,
personajes de la televisión…), revisando sus mundos íntimos, tal y
como el artista ha hecho en
Inventario de diálogos II. Pero si
Gallo ha pintado en su lienzo
recuerdos de índole más intelectual, Jaime lo hace con elementos
que él mismo divide en tres categorías: “Intereses actuales, recuerdos del pasado y pesadillas personales”. Como en una especie de
bocetos, primero los proyecta individualmente en cartulinas para
después llevarlos al lienzo, que
pinta en solitario con gran esmero
94
O encontro con Pablo Gallo foi
unha evocación ao pasado.
Pertencentes ambos á mesma
xeración, compartiron temas en
común propios da infancia e adolescencia (xogos, películas, personaxes da televisión), revisando os
seus mundos íntimos, tal e como
o artista fixo en “Inventario de
diálogos II”. Pero se Gallo pintou
no seu lenzo lembranzas de índole máis intelectual, Jaime faio con
elementos que el mesmo divide
en tres categorías: “Intereses
actuais, recordos do pasado e
pesadelos”. Como nunha especie
de bosquexos, primeiro proxéctaos individualmente en cartolinas
para despois levalos ao lenzo,
que pinta en solitario con gran
esmero e concentración. Entre os
intereses actuais destacan as
referencias á película Spiderman
e á popular cantante Chenoa
(fig.2). Como recordos do pasado
representa un excalextric, os
pallasos da televisión, o desamor
ou a Torre de Hércules (fig.3). E
con respecto ao que el denomina
“pesadelos” fai referencia á película A Paixón de Cristo (Mel
Gibson, 2004), á que se refire
constantemente nas súas conversacións e que significou, di, unha
gran conmoción persoal (fig.1).
En sucesivas sesións de traballo,
Jaime pinta, Difuminado 1 e
Difuminado 2, un exemplo da súa
capacidade para a composición
de formas, trazos e cores
(páx.96).
95
> 14 / Jaime en el reino de Tolkien
Jaime Vázquez
Pablo Gallo
David Vázquez Lamazares / Anxel Huete
Jaime Vázquez (1973)
Jaime Vázquez (1973)
Difuminado I, 2012
Difuminado II, 2012
Acrílico sobre lienzo
60 x 120 cm
Acrílico sobre lienzo
100 x 120 cm
96
David Vázquez Lamazares (1992)
Ánxel Huete (1944)
Yolanda, 2012
Chove sobre mollado, 1993
Acrílico sobre lienzo
195 x 195 cm
Mixta sobre lienzo
195 X 195 cm
98
99
> 15 / El paraguas y la noche
David Vázquez Lamazares
Anxel Huete
David parece estar ajeno a la realidad pero está atento a lo que le
decimos. Presenta dificultades
para la interacción social y la
comunicación verbal, sin embargo, su carácter cariñoso, amable
y dócil, ejerce al momento una
atracción natural sobre los
demás. En el primer contacto
con el arte contemporaneo resulta asombrosa su lucidez para
interpretar algunas de las obras
expuestas, difíciles de abordar
por el público general. Sus capacidades creativas están canalizadas principalmente a través de la
música. De extraordinario talento
para tocar el piano, suya es la
música que acompaña el audiovisual de esta exposición.
en el que participan plasmando
sus respectivas visiones de la realidad. En el caso de David, esta
debe ajustarse al escenario tangible y lógico de sus entorno cotidiano. En este caso, ese orden lo
imprime la figura de su amiga
Yolanda, que protagoniza la composición.
Después no quiso pintar más
paraguas. Cuando pinta libremente, David es muy persistente
haciendo casas, una y otra vez
quiere plasmar la misma imagen.
Sus decisiones son rápidas y
seguridas para elegir colores y
componer las formas, sin embargo en la ejecución manual de los
trabajos su metodología es extremadamente concienzuda y perfeccionista.
En su primer encuentro con
David, Anxel Huete emplea
como principal herramienta de
comunicación un cuaderno de
dibujo. Aunque no lo parezca,
David escucha lo que le cuenta
Anxel, aunque prefiere reservarse
sus pensamientos. Le gusta
mucho dibujar, pero solo motivos
de su propio mundo. Impulsado
por Huete, pinta un paraguas en
una cartulina.
El primer paraguas lo pintó
impulsado por Huete. Luego le
pedimos que pintara otro él solo y
nos hizo una casa, que remató
pintando un pequeñísimo paraguas apoyado en la puerta.
Volvimos a pedirle un paraguas y
esta vez pintó una chica, a la que
finalmente colocó un paraguas en
la mano. David no quiere pintar
cuadros con paraguas, pero inesperadamente el último día nos
regaló uno extraordinario que
puso por título El paraguas y la
noche (pág. 102).
David tiene unas ideas muy claras respecto a lo que le gusta y a
cómo llevar a cabo sus trabajos.
No parece tener interes por el
aspecto intelectual de la obra,
sino por el plástico, que demuestra a lo largo de una generosa y
amena sesión de trabajo con
Huete para pintar un gran lienzo
David parece estar alleo á realidade pero non é así. Presenta dificultades para a interacción social
e a comunicación verbal, con
100
todo, o seu carácter cariñoso,
amable e dócil, exerce ao
momento unha atracción natural
sobre os demais. No primeiro
contacto coa arte contemporánea
resulta asombrosa a súa lucidez
para interpretar algunhas das
obras expostas, difíciles de abordar polo público xeral. As súas
capacidades creativas están
canalizadas principalmente a través da música. De extraordinario
talento para tocar o piano, súa é
a música que acompaña o audiovisual desta exposición.
No seu primeiro encontro con
David, Anxel Huete emprega
como principal ferramenta de
comunicación un caderno de
debuxo. Mesmo que non o pareza, David escoita o que lle conta
Anxel, aínda que prefire reservarse os seus pensamentos. Gústalle
moito debuxar, pero só motivos
do seu propio mundo. Impulsado
por Huete, pinta un paraugas
nunha cartolina.
David ten unhas ideas moi claras
respecto do que lle gusta e de
como levar a cabo os seus traballos.
Non parece ter interese polo
aspecto intelectual da obra,
senón polo plástico, que demostra ao longo dunha xenerosa e
amena sesión de traballo con
Huete para pintar un gran lenzo
no que participan plasmando as
súas respectivas visións da realidade. No caso de David, esta
debe axustarse ao escenario tan-
xible e lóxico da súa contorna
cotiá. Neste caso, esa orde imprímeo a figura da súa amiga
Yolanda, que protagoniza a composición.
Despois non quixo pintar máis
paraugas. Cando pinta libremente, David é moi persistente facendo casas, unha e outra vez quere
plasmar a mesma imaxe. As súas
decisións son rápidas e seguras
para elixir cores e compor as formas, con todo na execución
manual dos traballos a súa metodoloxía é extremadamente concienciuda e perfeccionista.
O primeiro paraugas pintouno
impulsado por Huete. Logo pedímoslle que pintase outro el só e
fíxonos unha casa, que rematou
pintando un paraugas moi
pequeno apoiado na porta.
Volvemos pedirlle un paraugas e
esta vez pintou unha moza, á que
finalmente colocou un paraugas
na man. David non quere pintar
cadros con paraugas, pero inesperadamente o último día regalounos un extraordinario que
puxo por título O paraugas e a
noite (páx. 102).
101
> 15 / El paraguas y la noche
David Vázquez Lamazares
Anxel Huete
> Cadáver exquisito
Belén, Javi, David, Bruno, Manuel, Adrián,
Marta, Laura, Jaime, Miguel T., Jose
Manuel, Gabi, Pablo, Miguel M. y Eloy
David Vázquez Lamazares (1992)
El paraguas y la noche, 2012
Acrílico sobre lienzo
120 x 100 cm
David Vázquez Lamazares (1992)
s/t, 2012
3 elementos.Medidas y técnicas variables
102
Cadáver exquisito
> Cadáver exquisito
Mixta sobre lienzo (15 paneles)
0,60 x 9 mt.
Trabajo colectivo
Belén
Javi
El cadáver exquisito es una técnica usada por los surrealistas en
los años 20 que consiste en una
creación colectiva sobre papel en
el que cada participante va
dando continuidad a un dibujo
del que solo ha visto los trazos
finales de un dibujo anterior.
Cada autor va pintando así un
fragmento, que se va doblando
para ocultárselo al siguiente, y sin
preocuparse de la coherencia o el
sentido que el resultado final
pudiera tener. Al desplegar el
papel se obtiene un montaje de
imágenes inconexas que formaban una nueva imagen. Lo emocionante para nosotros en este
tipo de producciones era la certeza de que para bien o para mal,
David
Manuel
Bruno
tos y técnicas que dan como
resultado una obra, con una longitud de 9 metros, de una plasticidad y armonía sorprendente.
representaban algo que no era
posible por el trabajo de una sola
mente". André Bretón
Para el cadáver exquisito de 15
Cuentos Breves y Extraordinarios,
cada participante pinta su panel
completo y, además, una franja
de cinco centímetros del siguiente. Así, el próximo participante,
comienza un nuevo panel contando como única referencia los
cinco centímetros de lo que la
persona anterior ha hecho. Este,
a su vez vuelve a ampliar en otra
franja de pintura su lienzo para
que sea la referencia del siguiente participante. Y así sucesivamente, de lo que deriva una interesante mezcla de visiones, gus-
En él podemos identificar la línea
estética de algunos protagonistas,
tal es el caso del particular estilo
difuminado de Jaime, la intensidad expresiva de Laura, el trazo
esforzado y colorista que José
Manuel realiza sujetando el pincel con la boca, el afán de probar
todos los colores de Bruno, las
pinceladas libres de Belén y la
interpretación goteada de Gaby
que es continuada con mayor
intensidad por Pablo. Por otra
parte, algunos ha preferido plasmar algunos de sus temas recu-
104
Adrián
Marta
rrentes: Marta pinta el mar;
Miguel T. quiere pintar un monumento y elige la fuente de Cuatro
Caminos; Miguel M. siempre
interesado por la fauna realiza un
escorpión; Dorado vuelve a realzar la figura de una mujer; David
pinta y titula su obra como “Flor
Marina”; Javi prefiere pintar el
mar y las palmeras; y, finalmente,
Adrián se deja llevar por la profundidad cromática. Mención
aparte es el lienzo de Eloy, cuya
superficie fue cubierta por una
fina capa de escayola sobre la
que gravó su composición con un
punzón. Una vez seca , y guiándose por el tacto de las incisiones, fue aplicando los colores
libremente.
Laura
Jaime
Miguel T.
O cadáver exquisito é unha técnica usada polos surrealistas nos
anos 20 que consisten nunha
creación colectiva sobre papel no
que cada participante vai dando
continuidade a un debuxo do que
só viu os trazos finais dun debuxo
anterior. Cada autor vai pintando
así un fragmento, que se vai
dobrando para ocultarllo ao
seguinte, e sen preocuparse da
coherencia ou o sentido que o
resultado final puidese ter. Ao
despregar o papel obtense unha
montaxe de imaxes inconexas
que formaban unha nova imaxe.
O emocionante para nós neste
tipo de producións era a certeza
de que para ben ou para mal,
representaban algo que non era
Jose Manuel
Gabi
posible polo traballo dunha soa
mente". André Bretón
Para o cadáver exquisito de 15
Contos Breves e Extraordinarios,
cada participante pinta o seu
panel completo e, ademais, unha
franxa de cinco centímetros do
seguinte. Así, o próximo participante, comeza un novo panel
contando como única referencia
os cinco centímetros do que a
persoa anterior fixo. Este, á súa
vez volve ampliar noutra franxa
de pintura o seu lenzo para que
sexa a referencia do seguinte participante. E así sucesivamente, do
que deriva unha interesante mestura de visións, gustos e técnicas
que da como resultado unha
Pablo
Miguel M.
obra, cunha lonxitude de 9
metros, dunha plasticidade e harmonía sorprendente.
Nel podemos identificar a liña
estética dalgúns protagonistas, tal
é o caso do particular estilo esvaído de Jaime, a intensidade expresiva de Laura, o trazo esforzado e
colorista que José Manuel realiza
suxeitando o pincel coa boca, o
afán de probar todas as cores de
Bruno, as pinceladas libres de
Belén e a interpretación goteada
de Gaby que é continuada con
maior intensidade por Pablo. Por
outra parte, algúns preferiron
plasmar algúns dos seus temas
recorrentes: Marta pinta o mar;
Eloy
Miguel T. quere pintar un monumento e elixe a fonte de Catro
Camiños; Miguel M. sempre interesado pola fauna realiza un
escorpión; Dorado volve realzar a
figura dunha muller; David pinta
e titula a súa obra como "Flor
Mariña"; Javi prefire pintar o mar
e as palmeiras; e, finalmente,
Adrián déixase levar pola profundidade cromática. Mención á
parte é o lenzo de Eloy, cuxa
superficie foi cuberta por unha
fina capa de escaiola sobre a que
gravou a súa composición cun
punzón. Unha vez seca, e guiándose polo tacto das incisións, foi
aplicando as cores libremente.
106
107
Descargar