C.E. COLEGIO ACADEMIA MERICI COORDINACIÓN: Humanidades ASIGNATURA: Latín Profesora: Indira Zambrano NOMBRE Y APELLIDOS: ___________________________________ C.I. _________________ FECHA: ________ MATERIAL DIDÀCTICO N° 1 (OBLIGATORIO TRAERLO A TODAS LAS CLASES) EL CASO. Corresponde a las diferentes variaciones que adopta un sustantivo, adjetivo o pronombre para expresar la función sintáctica dentro de la oración. Los casos son seis: CASO Nominativo Genitivo Acusativo Dativo Ablativo Vocativo FUNCIÓN SINTÁCTICA Sujeto y predicado nominal Complemento determinativo o preposicional Complemento directo Complemento indirecto Complemento circunstancial Exclamación, persona a quien se habla. La traducción de los casos es la siguiente: CASO FUNCIÓN SINTÁCTICA Nominativo Artículos: el, la un, una, etc. Genitivo Preposición: de (contracción: del) Acusativo Preposición a (persona) o ninguna (todas) Dativo Preposiciones: a, para Ablativo Preposiciones: por, en, sobre (todas) Vocativo Interjección: Oh. Se recomienda memorizar Los accidentes del verbo: Son cinco; voz, modo, tiempo, número y persona. I. Voz: En ambas lenguas, castellano y latín, hay voz activa y voz pasiva. II. Modo: Es la forma que toma el verbo según la manera como se enuncia la acción o el hecho que se trata. Modos personales y Modos impersonales (INVESTIGAR) III. Tiempos: Son seis. Simples o imperfectos: Presente Pretérito imperfecto Futuro imperfecto Compuestos o perfectos Pretérito perfecto Pretérito pluscuamperfecto Futuro perfecto IV. Número. Singular Yo Tú Él/ ella Plural Nosotros Ustedes Ellos V. Persona: Singular Yo Tú Él/ella 1era persona 2da persona 3era persona Plural Nosotros Ustedes Ellos 1era persona 2da persona 3era persona. CONJUGACIÓN DE LOS TIEMPOS SIMPLES DEL VERBO ESSE MODO INDICATIVO: PRESENTE sum (yo soy) es est sumus estis sunt PRETÉRITO IMPERFECTO eram (yo era) eras erat eramus eratis erant PRETÉRITO IMPERFECTO: PRETÉRITO IMPERFECTO TERMINACIONES: Bam Bas Bat Bamus Batis Bant FUTURO IMPERFECTO ero (yo seré) eris erit erimus eritis erunt PRETÉRITO IMPERFECTO DE ire. Ibam (yo iba) Ibas Ibat Ibamus Ibatis Ibant Ejemplo: Amabam puellam: yo amaba a la niña Libros multos legebat: Él leía muchos libros. PARADIGMAS DE LAS CUATRO CONJUGACIONES: CONJ PRESENTE 1RA PERS PRESENTE 2DA PERS INFINITIVO PRET. PERF 1RA PERS PARTICIPIO PASADO TRADUCCIÓN 1ra amo amas amare amavi amatus-a-um amar 2da moneo mones monere monui monitus-a-um avisar 3ra lego leges legere legi lectus-a-um leer 4ta audio audis audire audivi auditus-a-um oír CLASIFICACIÓN DE LAS ORACIONES: transitivas e intransitivas Oración activa: - Transitiva o primera de activa Sujeto + verbo + complemento directo - Intransitiva o segunda de activa Sujeto + verbo + predicado verbal 1.- Las oraciones se clasifican en activas de primera o transitivas cuando están formadas por verbos transitivos o tienen un complemento directo. Ejemplo: Magister discipulos bonos laudat. Traducción: El maestro alaba a los alumnos buenos. Nom Sing 2da Decl Acu plural Verbo 3°p.s. P. Ind. 2.- Las oraciones intransitivas, llamadas también activas de segunda, están formadas por verbos intransitivos y no poseen complemento directo. Ejemplo: Columbae per silvam volant. Traducción: las palomas vuelan por la selva. Nom prep. Acu Verbo Plu sing 3°p.p. 1ra Decl P.I. Oración activa - Transitiva o primera de activa: Sujeto + Nominativo Verbo + Transitivo Complemento directo Acusativo - Intransitiva o segunda de activa: Sujeto + Nominativo directo Verbo + Predicado nominal Intransitivo Sin complemento CONJUNCIONES QUE INDICAN UNIÓN O SEPARACIÓN: Et: y Que: y Atque: y Ac: y Quoque: también Etiam: también, hasta, aún Neque (nec): ni Ne... quidem: ni aúm, ni siquiera Et...et: no sólo, sino también Neque...neque: ni...ni Algunas Conjunciones que indican separación: Aut: o Vel: ve, o Sive: o Aut...aut: o...o Sive...sive: ya...ya. PREPOSICIONES: PREPOSICIONES QUE RIGEN ACUSATIVO PREPOSICIONES QUE RIGEN ABLATIVO A, ab: desde Cum: con De: desde, acerca de, sobre E,ex: fuera de, desde In: en Pro: por, en frente de. Sine: sin Sub: debajo Ab: de, por A, ad: a, hacia Apud: en casa de, en Contra: en contra de, contra Inter.: entre Ob: por, a causa de Post: después Prope: cerca, cerca de Sub: debajo, debajo de Trans: a través de Ante: ante, delante, en presencia de, antes Las preposiciones: in y sub pueden regir de, antes que acusativo o ablativo. Circum: alrededor de, cerca Extra: fuera de In: a, hacia Intra: dentro de Per: por, a través de Praeter: excepto, más allá de, a excepción de Propter: a causa de Super: sobre, encima de. Las declinaciones Generalidades: Declinar un sustantivo es pasarlo por todos sus casos, o bien, es el conjunto de formas y casos que adopta el sustantivo, según la función en la oración. LECCIÓN N° 1. SUSTANTIVOS Y ADJETIVOS DE LA PRIMERA DECLINACIÓN PRIMERA DECLINACIÓN. Los sustantivos son de género femenino a excepción de los que significan oficio u ocupación propia del varón. Recordemos juntas Terminaciones: CASO Nominativo Genitivo Acusativo Dativo Ablativo Vocativo SINGULAR a ae am ae a a PLURAL ae arum as is is ae LECCIÓN N° 2. SUSTANTIVOS Y ADJETIVOS DE LA SEGUNDA DECLINACIÓN SEGUNDA DECLINACIÓN: Consta de sustantivos principalmente masculinos. ¿???? Terminaciones: CASO Nominativo Genitivo Acusativo Dativo Ablativo Vocativo SINGULAR MASCULINOS us-er-ir i um o o e-er-ir PLURAL i orum os is is i SINGULAR NEUTROS um PLURAL um a um a a EJECICIOS DE FIJACIÓN LECCIÓN 1 1.- Indique todos los casos en que se pueden encontrar los siguientes sustantivos. PUELLIS FEMINARUM FILIA ROSAM PUELLAE AQUILA NAUTAS COLUMBAS COLUMBIS VIIS VIAM REGINIS STELLAE STELLIS AGRICOLA AGRICOLIS ROMA ROMAE AGRICOLAE COLUMBAM 2.- Traduzca según persona, número y tiempo. SCRIBAM TIMETIS DABO RESPONDIT VENIAM AMABIT LAUDABO AMABIMUS FLOREBANT FLOREO 3.- Vierta al español, previo análisis sintáctico. - Agricola puellam salutat. - Puella in parvam agricolarum casam intrat. - In silvis bestiae habitant. - Puella vias silvae amabit. 4.- Analice sintácticamente y traduzca. (REALIZAR EN SU CUADERNO) - Magister bonos discípulos laudat. - Nauta in fluvio navigat. - Servus hastas viris dat. - Dominus erit in horto. - Servis industria causa gloriae est. - Bellum est malum. - Bella saepe causa morborum sunt. - Pueri et puella in agro sunt. - Per silvam et agros ambulabimus. 5.- Vierta en todos los casos posibles los siguientes sustantivos. AMICI DOMINE MAGISTRI GLADIOS EQUO POPULIS PUERUM CUM POPULO IN AGRO LUPIS ET AGNIS 6.- Traslade al Latín. Para el maestro Del pueblo Con el niño Oh pueblo En los campos Para los amigos Al niño Para la guerra Con los templos Para los templos 7.- Identifique el género, número y caso de los siguientes sustantivos: Casam: Nautae: Puellarum: Poetas: Puellis: Patria: Vita: Insulae: 8.- A cada sustantivo de la izquierda corresponde un adjetivo de la derecha. Únalos. Sapientia altis Vitas magnam Puellarum gratae Memoriae iucundas Casam bonarum mensis magna 9.- Identifique la función sintáctica de la palabra subrayada: a) b) c) d) e) f) Poeta amat puellam: Videmus magnas villas: Silva est magna: Casa poetarum est grata: Puella dat rosam poetis: In magna casa habitamus: ___________________ ___________________ ___________________ ___________________ ___________________ ___________________ g) h) i) j) Cum nautis sumus: Puela agricolae dat rosam filiae poetae: Incolae insulae sunt nautae: In terra habitant magnae feminae: _________________ _________________ _________________ _________________ 10.- Decline en singular y plural: (REALIZAR EN SU CUADERNO) a) b) c) d) e) f) g) Magna femina/magnae feminae Bona puella/bonae puellae Casa alta/ casae altae Villa magna/ villae magnae Casa pulchra/ casa pulchrae Provincia magna/ provinciae magnae Filia bona/ filiae bonae 11.- Traduzca las siguientes oraciones : (REALIZAR EN SU CUADERNO) a) b) c) d) e) f) g) h) i) j) k) l) m) Lesbia est formosa (Catulo) Memoria pueritiae est grata Flamma est alta Fama puellae magna est Varae amicitiae sempiternae sunt (Cicerón) Fortuna vitrae est. (Publitio Siro) Regina orat ante aras Cornelia est femina bona. Regina dat rosas feminis. Regina videt flemmas per silvas. Filia reginae erat parva. Caesar venit ad Galliam Poeta puellam exspectat 12. Traducir el siguiente texto: (REALIZAR EN SU CUADERNO) Roma in Europa est. Roma habet multas provincias. Roma pulchra in Italia est. Italia in Europa est. Roma est domina provinciarum. In provinciis sunt multae villae pulchrae. In magna villa habitat Cornelia. Patria Corneliae est Italia, sed villa Corneliae est in Galia. Cornelia habet filias. Filiae Corneliae sunt pulchrae. EJECICIOS DE FIJACIÓN LECCIONES 1 Y 2 1.- Identifique el género, número y caso de los siguientes sustantivos: Populi: Horto: Agrum: Magíster: vir virorum: Discipulis: Puer: Dominos: Filiorum: Libros: Virum: agris: dei: Agri: Deis: 2.- Identifique la función sintáctica de la palabra subrayada : a) b) c) d) e) f) g) Cum magistris est puer: In casa est: Videmus magnas casas: Numerus amicorum non est magnus: Puella dat librum magistro: Habeo bonam amicam: Timemus pueros malos: 3.- Decline en singular y plural: (REALIZAR EN SU CUADERNO) a) b) c) d) e) f) g) h) i) j) Deus bonus- dei boni Magíster magnus- magistri magni Dominus bonus- domini boni Servus malus- servi mali Gladius magnus- gladii magni Hortus magnus- horti magni Vir bonus- viri boni Equus magnus- equi magni Sapientia magna- sapientiae magnae Amicus bonus- amici boni Instrucciones: Analizar y traducir los siguientes textos siguiendo las orientaciones proporcionadas en clases. Texto I: (REALIZAR EN SU CUADERNO) NEPTUNUS Neptunus est deus magnus. Neptunus viros bonos amat. Incolae insularum deum Neptunum amant. Multae arae Neptuni in insulis magnis et parvis sunt quod Neptunus est deus aquarum. In aris Neptuni nautae boni orant. Neptunus sub aqua habitat. Undas temperat et aquas curat. Deus Neptunus sinistra (mano izquierda) sceptrum (cetro) tenet. Currum (carro, carroza) cum quattuor (cuatro) equis habet. Interdum (algunas veces) Nimphae marinae cum Neptuno sunt. VOCABULARIO: Quod: porque Sub: debajo, debajo de Unda-ae: ola, ond Multus-a-um: mucho Tempero-as-are: controlar Curo-as-are: cuidar Texto II: (REALIZAR EN SU CUADERNO) MERCURIUS Mercurios est deus magnus. Nuntius deorum est. Alas in pedibus (en los pies) habet. Mercurios dextra parvum sacrum (bolsa) et sinistra caduceum habet quod caduceum signum nuntiorum est. Trans caelum, equam, terram mandata deorum ad viros portat. Multa et varia sunt officia Mercurii. Domicilia servat. Mercatores (mercaderes) et fures (ladrones) curat. Mercurius magna negotia administrat. Multi viri deum Mercurium colunt. Deus Mercurius multa templa habet. In templis plurima simulacra Mercurii sunt. VOCABULARIO: Dextra-ae: mano derecha siniestra-ae: mano izquierda Caduceum-i: caduceo nuntius-ii: mensajero Signum-i: signo, señal trans: prep..de acu a través de Mandatum-i: mandato officium-ii: oficio Domicilium-ii: domicilio colunt: adoran Simulacrum-i: imagen, estatua Texto III: (REALIZAR EN SU CUADERNO) MINERVA Inter Graecos et Romanos Minerva est magna dea. Minerva est dea sapientiae. Minerva quoque bella ac proelia magna amat. Minerva et gloriam et famam viris validis dare potest. In bello Minerva viros strenuuos iuvare potest. Deae magnae serpentes (las serpientes) erant sacrae. In magno bello Trojano Dea viros Graecos iuvat quod Trojanos non amat. VOCABULARIO: Graecus-a-um: griego Romanus-a-um: romano Sapientia-ae: sabiduría Validus-a-um: fuerte Strenuus-a-um: valeroso, valiente Iuvo-as-are: ayudar Sacer-sacra-sacrum: sagrado Quoque: también Ac: y Et…et: y…y, tanto…como Texto IV: (REALIZAR EN SU CUADERNO) JUPPITER (JEFE SUPREMO DEL OLIMPO) Deus Juppiter est pater et deorum et dearum. Rex hominum quoque est. Magnus Juppiter in Olympo habitat. Regnum eius (de él) magnum est. Juppiter caelum terramque regit (gobierna). Fulmen est telum eius. Aquila sacra lovi est. Aquila est signum magnae potestatis dei. Iuppiter multos fratres, sorores, filios, filias et feminas habet. Eis (a ellos) partes regni sui dat. Uxor lovis Juno est. Minerva est filia eius, Apollo filius. Pluto et Neptunus sunt fratres lovis. Ceres, dea frumenti et agrorum est soror lovis. VOCABULARIO: Aquila-ae : águila Telum-i : dardo, lanza Juno-Junonis: Juno Frater-fratris: hermano Uxor-uxoris: esposa Fulmen-fulminis,n: rayo Pars-partis: parte Sopor-sororis: hermana Filius-ii: hija Texto V: (REALIZAR EN SU CUADERNO) PLUTO Olim dei magni dixerunt: “Romani fabulas et simulacra deorum Graecorum amabunt; mox deos Graecos adorabunt. Romani multa templa deorum habebunt. Pluto, magnus deus, in Orco habitabit. Omnes (todos) viri eum (a él) magnopere timebunt quod deus Tartari erit (será). Pluto dextra clavem (una llave) tenebit, sinistra sceptrum habebit. Pluto quoque magnos equos habebit. Equi Plutonis (de Plutón) nigri erunt (serán). Pluto deus maestus erit (será). Erit dominus mortuorum, Regnun eius (de él) sub terra erit. Regnum erit magnum. Ibi multa monstra habitabunt. Proserpina, filia pulchra deae frumenti, erit sponsa eius, seb per sex menses (seis meses) anni Proserpina cum matre habitabit”. VOCABULARIO: Dixerunt: dijeron Maestus-a-um: triste Mox: pronto Magnopere: grandemente Dextra: mano derecha Sceptrum-i: cetro Níger-nigra-grum: negro Mortuus-i: muerto Monstrum-i: monstruo Annus-i: año Frumentum-i: trigo (Ceres, diosa del trigo) Ibi: allí Simulacrum-i: estatuas, efigies Orcus-i: orco, infierno Tartara-orum: el Tártaro (los infiernos) Sinistra-ae: izquierda Equus-i: caballo Regnum-i: reino Sponsa-ae: esposa Matre: abla: madre Per: prep. De acu: por, a través de Texto VI: (REALIZAR EN SU CUADERNO) MINERVA Inter Graecos et Romanos Minerva est magna dea. Minerva est dea sapientiae. Minerva quoque bella ac proelia magna amat. Minerva et gloriam et famam viris validis dare potest. In bello Minerva viros strenuuos iuvare potest. Deae magnae serpentes (las serpientes) erant sacrae. In magno bello Trojano Dea viros Graecos iuvat quod Trojanos non amat. VOCABULARIO: Graecus-a-um: griego Romanus-a-um: romano Sapientia-ae: sabiduría Validus-a-um: fuerte Strenuus-a-um: valeroso, valiente Iuvo-as-are: ayudar Sacer-sacra-sacrum: sagrado Quoque: también Ac: y Et…et: y…y, tanto…como Texto VII: (REALIZAR EN SU CUADERNO) Paris ad Spartam navigat Helena est femina pulcherrima. Ea est uxor Melenai, regis Spartae. Non sine consilio deorum Paris ad spartam venit. Menelaus eum amicum et hospitem videt. Cum Paris Helenam videt, obstipet, et statim eam amat. Helena quoque Trojanum pulchrum adamat. Itaque cum Paride ad urbem Trojam fugere admittit. Paulo post tamen Melenaus cum fratre Agamenone et Ulixe et Achille ad Trojam ire constituit quod uxorem amissam recuperare vult (quiere). Hoc est initium magnum belli inter Graecos et Trojanos. VOCABULARIO Itaque : asì pues Tamen : sin embargo Vult: quiere Uxor-uxoris: esposa Hospes-hospitis: huésped Videre hospitem: recibirlo como un huésped Cum: cuando Constituit: decide Amissus-a-um: perdido Paulo post: poco después Admitto-is-ere-misi-missus: admitir Adamo-as-are-avi-atus: amar Agamennon-onis: Agamenòn Ulixes-is: Ulises Texto VIII: (REALIZAR EN SU CUADERNO) Traducir los versos iniciales de La Eneida de Virgilio. Arma virumque cano, trojae qui primus ab oris Italiam fato profugus Laviniaque venit Litora. Fuentes consultadas: Carrera, Liduvina (2004) Latín: gramática y ejercicios. Caracas: UCAB Rodríguez Bello, L. (2001) Gramática pedagógica del Latín. Caracas: UPEL-IPC VERBOS: SE RECOMIENDA MEMORIZAR PAULATINAMENTE : 1era. Conjugación Amo-amas-amare-amavi-amatus-a-um : amar Voco-vocas-vocare-vocavi-vocatus-a-um : llamar Porto-portas-portare-portavi-portatus-a-um: llevar Habito-habitas-habitare-habitavi-habitatus-a-um: habitar Laudo-laudas-laudare-laudavi-laudatus-a-um: habitar Occupo-occupas-occupare-occupavi-occupatusa-um : ocupar Obduro-as-are-avi-atus-a-um : mantenerse firme Purgo-as-are-avi-purgatus-a-um : limpiar Do-das-dare-dedi-datus-a-um : dar Satio-satias-satiare-satiavi-satiatus-a-um : saciar, satisfacer Oro-oras-orare-oravi-oratus-a-um : orar, decir Exspecto-exspectas-exspectare-excpectaviexspectatus-a-um: esperar Servo-servas-servare-servavi-servatus-a-um: conservar, cuidar Irrito-irritas-irritare-irritavi-irritatus-a-um: irritar, gritar Neco-necas-necare-necavi-necatus-a-um: matar Occaeco-occaecas-occaecare-occaecavioccaecatus-a-um: cegar Tempero-te,peras-temperare-avi-atus-a-um: controlar Excito-excitas-excitare-excitavi-excitatus-a-um: exitar, provocar Cogito-cogitas-cogitare-cogitavi-cogitatus-a-um: pensar, meditar Opto-optas-optare-optavi-optatus-a-um: desear Adoro-adoras-adorare-adoravi-adoratus-a-um: adorar, venerar Supero- superas-superare-avi-atus: superarse, aventajar Narro-narras-narrare-avi-atus-a-um: narrar Erro-erras-errare-avi-atus-a-um: andar errante, equivocarse Iuvo-iuvas-iuvare- Cuvi-iutus-a-um: ayudar, socorrer Renovo-renovas-renovare-avi-atus-a-um: renovar Enumero-enumeras-enumerare-avi-atus-a-um: contar, enumerar Repugno-repugnas-repugnare-avi-atus-a-um: repugnar, oponerse a Pulso-as-are-avi-atus-a-um: golpear Iacto-as-are-avi-atus-a-um: arrojar Vito-as-are-avi-atus-a-um: evitar, esquivar Supplico-as-are-avi-atus-a-um: suplicar, rogar Concilio-as-are-avi-atus-a-um: conciliar, concordar Navigo-as-are-avi-atus-a-um: navegar Gravo-as-are-avi-atus-a-um: doblegar, agravar Propero-as-are-avi-atus-a-um: dirigirse Desidero-as-are-avi-atus-a-um: desear Recuso-as-are-avi-atus-a-um:negarse, recusar Adamo-as-are-avi-atus-a-um:amar Recupero-as-are-avi-atus-a-um: recuperar Laboro-as-are-avi-atus-a-um: trabajar Paro-as-are-avi-atus-a-um: preparar Vulnero-as-are-avi-atus-a-um: herir, lastimar Albico-as-are-avi-atus-a-um: blanquear Ambulo-as-are-avi-atus-a-um: caminar Aro-as-are-avi-atus-a-um: arar, labrar Deploro-as-are-avi-atus-a-um: llorar, lamentarse Accuso-as-are-avi-atus-a-um: acusar, reprochar Fabrico-as-are-avi-atus-a-um: fabricar Trepido-as-are-avi-atus-a-um: agitar, apresurarse Invito-as-are-avi-atus-a-um: inviter Fugo-as-are-avi-atus-a-um: fugar Demano-as-are-avi-atus-a-um: manar, destilar, fluir 2da. Conjugación video-es-ere-vidi-visus-a-um: ver moveo-es-ere-movi-motus-a-um: mover, gitar iubeo-iubes-ere-iussi-iussus-a-um: ordenar teneo-es-ere-tenui-tenitus-a-um: tener, poseer pareo-es-ere-parui-paritus-a-um: aparecer maneo-es-ere-mansi-mansus-a-um: permanecer remaneo-es-ere-remansi-remansus-a-um: permanecer habeo-es-ere-habui-habitus-a-um: tener debeo-es-ere-debui-debitus-a-um: deber valeo-es-ere-valui-valiturus-a-um: estar bien terreo-es-ere-terrui-territus-a-um: aterrar, espantar respondeo-es-ere-respondi-responsus-a-um: responder timeo-es-ere-timui-timitus-a-um: temer doceo-es-ere-cocui-doctus-a-um: enseñar rideo-es-ere-risi-risus-a-um: reir vendo-es-ere-vendidi-venditus-a-um: vender augeo-es-ere-auxi-auctus-a-um: aumentar ardeo-es-ere-arsi-arsus-a-um: empeñarse misceo-es-ere-miscui-mixtus-a-um: mezclar, agitar, pertubar torceo-es-ere-torsi-torsus-a-um: torcer, doblar, atormentar doleo-es-ere-dolui-dolitus-a-um: lamentarse prohibio-es-ere-prohibui-prohibitus-a-um: prohibir 3era. Conjugación resisto-is-ere-resistiti: resistir, oponerse mitto-is-ere-misi-missus-a-um: enviar contendo-is-ere-contendi-contentus-a-um: tender, estirar, solicitar accipio-is-ere-accepi-acceptus-a-um: recibir duco-is-ere-duxi-ductus-a-um: conducir capio-is-ere-cepi-captus-a-um: tomar rego-is-ere-rexi-rectus-a-um: regir, gobernar facio-is-ere-feci-factus-a-um: hacer pergo-is-ere-perrexi-perrectus-a-um: proseguir, encaminarse occido-is-ere-occidi-ocassus-a-um: moris, matar repeto-is-ere-repetivi-repetitus-a-um: renovar, buscar susurro-is-ere-sucucurri-sucursus-a-um: socorrer disco-is-ere-didici: aprender amitto-is-ere-amisi-amissus-a-um: perder fallo-is-ere-fefelli-falsus-a um: engañar cogo-is-ere-coegi-coactus-a-um: obligar, impeler tego-is-ere- texi-tectus-a-um: cubrir, recubrir vivo-is-ere-vixi-victus: vivir cupio-is-ere-ivi-itus-a-um: desear dico-is-ere-dixi-dictus-a-um: decir pono-is-ere-posui-positus-a-um: poner metuo-is-ere-metui: temer ostendo-is-ere-ostendi-ostensus-a-um: mostrar erigo-is-ere-erexi-erectus-a-um: poner derecho admitto-is-ere-admisi-admissus-a-um: admitir ago-is-ere-egi-actus-a-um: hacer, llevar scribo-is-ere-scripsi-scriptus-a-um: escribir curro-is-ere-cucurri-cursus-a-um: correr imprimo-is-ere-impressi-impressus-a-um: imprimir, poner recipio-is-ere-recepi-receptus-a-um:recibir interficio-is-ere-interfeci-interfectus-a-um: matar constituo-is-ere-ui-itus-a-um: decidir recedo-is-ere-recessi-recessus-a-um: retirarse placeo-es-ere-placui-placitus-a-um: agradar credo-is-ere-credidi-creditus-a-um: creer, confiar en edo-is-ere-edi-esus-a-um: gastar, consumir ignosco-is-ere-ignovi-ignotus-a-um: perdonar effundo-is-ere-effudi-effusus-a-um: derramar vinco-is-ere-vici-victus-a-um: vencer ludo-is-ere-lusi-lusus-a-um: jugar relinquo-is-ere-reliqui-relictus-a-um: abandonar diligo-is-ere-dilexi-dilectus-a-um: estimar amar cognosco-is-ere-cognovi-cognotus-a-um: conocer perdo-is-ere-perdidi-perditus-a-um: perder depono-is-ere-deposui-depositus-a-um: deponer instruo-is-ere-instruxi-instructus-a-um: construir desino-is-ere-desii-desitus-a-um: finalizar, cesar, dejar de ruo-is-ere-ui-rutus-a-um: caer, ser destruido lego-is-ere-legi-lectus-a-um: leer colo-is-ere-colui-cultus-a-um: cultivar cano-is-ere-cecini-cantus-a-um: cantar promitto-is-ere-misi-missus-a-um: prometer solvo-is-ere-solvi-solutus-a-um: desatar traho-is-ere-traxi-tractus-a-um: traer, arrastrar perago-is-ere-peregi-peractus-a-um: transitar, llevar a cabo, hacer requiro-is-ere-sivi-situs-a-um: buscar peto-is-ere-petivi-petitus-a-um: pedir coepio-is-ere-coepi-coeptus-a-um: comenzar quaero-is-ere-quaesivi-quasitus-a-um: buscar trado-is-ere-tradidi-traditus-a-um: entregar, contar 4ta. Conjugación venio-is-ire-veni-ventus-a-um: venir audio-is-ire-audivi-auditus-a-um: oír dormio-is-ire-domivi-dormisus-a-um: dormir invenio-is-ire-inveni-inventus-a-um: encontrar vestio-is-ire-vestivi-vestitus-a-um: vestir, cubrir abeo-is-ire-abivi-abitus-a-um: partir reddeo-is-ire-reddivi-redditus-a-um: regresar exio-is-ire-ii-itus-a-um: salir pereo-is-ire-ii-itus-a-um: perecer, morir nescio-is-ire-ivi-nescitus-a-um: ignorer, no sabe