LEXICO y EXPRESIONES

Anuncio
­ Senyes Fonètiques del Valencià d'Elig.
­ Senyes Morfo­sintactiques del Valencià d'Elig.
­ Lèxic y Expresions del Valencià d'Elig.
AUDIO
­ En relació as Vocals Valencianes.
­ En relació as Consonants Valencianes.
­ Diferències entre el Valencià y el Català.
"Lèxic y Expresions del Valencià d'Elig"
LEXIC
(Actualisat: 21­6­2010)
La present llista de paraules, sentíes en la llengua Valenciana parlà en Elig, s'ha fet
conforme al critèri "descriptiu" de l'actual llingüistica modèrnâ, axò es, procurant
descriure/mostrar la realitat llingüistica ilicitana tal com és, sense prejúins de ninguna
clàsse. Se déxen de costat, axína, antíus critèris llingüistics "prescriptius" que
estigmatisen y reneguen de cèrtes paraules mentres donen com a "corrèctes" us atres,
només perque coincidixen o no en un patró de llengua idealisat, irreal y artificial (que no
s'ajusta a la realitat), elaborat p'es seguiórs de díta llingüistica prescriptiva.
La realitat llingüistica de la llengua Valenciana en Elig es la que és y nax de la evolucio
pròpiâ y natural de l'idioma Valencià dins de la societat ilicitana a lo llarc d'es sigles. El
present treball pretèn dexàr constancia de dita realitat, sense posàne ni sacàne res. Per
supòst que mai se podrà mostrar la realitat llingüistica ilicitana sancera, pero desigem
que lo que aqui se mòstrâ puga aprofitar p'a conéxtre millor la llengua Valenciana parlà
en Elig y que ésta no se pèrgâ per substitució del castellà o per imposicio d'un "català
avalencianat" ­ etiquetat enganyosament com a "valencià" ­ que obliguen a dependre as
chiquets en l'escòlâ.
Nòtâ:
P'a saber si una paraula (valenciana o castellana), està en la present llista, apretar al
matex temps la tecla "Ctrl" y la tecla "F" (en el teclat de l'ordenaór). Fent astò s'òbri
l'opcio Buscar (Search) dins de Adobe Reader (o atres programes pareguts).
Casi totes es paraules valencianes de la llista pòrten acent grafic p'a saber a on va la
silaba tònica, per tant, a l'hòrâ de buscar una paraula valenciana es millor escriúrela
acentuà, encara que no seguixca regla ortografica alguna. (No es precis escriure la
paraula entrega).
A)
­ Àa (ahora [hablando rápido])
­ Abaníco (abanico plegable)
­ Abàx (abajo)
­ Abegerúgo (tontorrón. Abejaruco)
­ Abocàr (tirar, echar)
­ Abocàsse (echarse/inclinarse encima de alguien/algo)
­ Abogàt (abogado)
­ Abombat (atontado, descentrado. Abombado)
­ Abotonàsse (abrocharse)
­ Ábre (árbol)
­ Abrígo (abrigo)
­ Acabàr (terminar)
­ Acabuçàr (meter la cabeza bajo del agua)
­ Acàs (acaso)
­ Àcha (antorcha fabricada con "seàssos" de palmera [Hay tradición de encenderlas la
noche de Reyes])
­ Achamplàr (ensanchar, ampliar)
­ Achantàsse (acobardarse, retraerse)
­ Achaparràt (dícese de la persona que es baja y gruesa)
­ Achoflàsse (acomodarse)
­ Acoír (dar abasto, acudir)
­ Acollonàt (cagado de miedo, acojonado)
­ Acomanàr (encargar, encomendar, pedir, solicitar)
­ Acoménç (principio, inicio)
­ Acomençàr/començàr (empezar)
­ Aconformàsse (conformarse)
­ Acòr (acuerdo)
­ Acoràt (sin dinero. Dormido profundamente)
­ Acurtàr (abreviar. Acortar)
­ Adefèssi/Adefèssit (adefesio, persona muy fea)
­ Adelànto (ventaja, situación/coyuntura favorable)
­ Ademés (además)
­ Adíns (adentro)
­ Adíntre (adentro)
­ Adivinàlla (adivinanza)
­ Adivinànsa (adivinanza)
­ Adreçàr (enderezar)
­ Afanàr (robar, hurtar)
­ Afiàsse (fiarse, confiarse)
­ Afilaór (afilador)
­ Afincar (hincar)
­ Afluxàr (desenroscar. Aflojar)
­ Afonàr (hundir)
­ Afonàsse (hundirse)
­ Afòres (afueras, extrarradio)
­ Aganchàr (cojer/llevarse alguna cosa sin permiso. Enganchar)
­ Aginollàsse (arrodillarse)
­ Aginollàt (arrodillado)
­ Agitanàt (de apariencia descuidada y poco pulcra. De piel oscura)
­ Agranàr (barrer)
­ Aguacàte (níspero)
­ Aguardàr (esperar)
­ Ajuntàr (ser amigos)
­ Ajuntàsse (reunirse)
­ Albardàt (referido a fruta (mayormente granadas o melones) con zonas secas o de
color blanquecino)
­ Albèrc (albergue, caseta de campo donde se guardan los aperos de labranza)
­ Albercòc (albaricoque)
­ Alçà (altura, alzada)
­ Alçàr (levantar. Guardar, poner a buen recaudo. Cortar en juegos de naipeso)
­ Alçàsse (levantarse de dormir. Levantarse de un asiento/del suelo)
­ Alenàr (respirar)
­ Alfombra (alfombra)
­ Alforràr (ahorrar)
­ Alhàxa (joya, alhaja)
­ Alicàtes (tenazas)
­ All [pórro] (ajo puerro)
­ Allà (allí, allá)
­ Allargàr (efecto laxante. Alargar)
­ Almagassén (almacén [hace 50 años])
­ Almasén (almacén)
­ Almàssera (lugar donde se prensa la oliva y se extrae el aceite)
­ Almonjàvena (pasta dulce melada)
­ Alquilar (alquilar)
­ Amanéxtre (amanecer. Aparecer)
­ Amanyacàt (tener mentalidad infantil)
­ Amo/a (dueño/a, amo/a, señor/a)
­ Amolaór (afilador)
­ Amolàr (afilar)
­ Àmple (holgado, amplio. Grande)
­ Ampràr (pedir prestado)
­ Anàlis (análisis)
­ Ànca (cadera)
­ Andaór (andador, tacatá)
­ Anéll (anillo, sortija)
­ Angústia (ganas de vomitar)
­ Animalà (gran cantidad de cosas. Acción exagerada. Frase obscena/barriobajera)
­ Anrére (después, más tarde. Atrás)
­ Ans (antes)
­ Antepassats (antepasados)
­ Antíu (antiguo)
­ Anyaír (añadir)
­ Anzòl (anzuelo)
­ Aón (Donde)
­ Apapút (abubilla)
­ Aparaór (mueble donde guardar el servicio de mesa)
­ Aparaóra (mujer que trabaja "aparando" [cosiendo las diferentes piezas de un
zapato])
­ Aparàr (montar las piezas de los zapatos cosiéndolas com máquina)
­ Aparéxtre (aparecer)
­ Apartar (reservar. Apartar)
­ Apeaór (fabricante de carros)
­ Apegàr (contagiar. Pegar, unir. Hacer propio)
­ Apegàsse (acercarse, arrimarse, juntarse)
­ Apellít (apellido)
­ Apenàt (triste, apenado)
­ Apénes (apenas)
­ Àpi/Àpit (apio)
­ Aplegàr (llegar. Alcanzar)
­ Apopàr (cobijar/dar afecto a un niño desconsolado)
­ Aporigàt (asustado)
­ Aporrejàr (lastimar, hacer daño. Traquear)
­ Aporrejàsse (hacerse daño)
­ Apòstâ (apuesta)
­ Aprèci (aprecio, estima)
­ Aprensió (asco, aprensión)
­ Apréssa (deprisa, rápido)
­ Apretàr (enroscar. Apretar)
­ Apropàsse/apropàr (acercarse/ir a algún sitio. Aproximar alguna cosa)
­ Apunchonàt (de cuclillas, acurrucado)
­ Aquí (aquí)
­ Arbit (árbitro)
­ Ardór (acidez de estómago)
­ Aréna (arena)
­ Ariçó (erizo)
­ Arméla (almendra)
­ Armosàr/armorzàr (almuerzo. Almorzar)
­ Arramblàr (coger algo sin permiso/de sopetón/a hurtadillas/con egoismo)
­ Arranyàr/aranyàr (arañar)
­ Arrapàr (arañar)
­ Arreàsse (comerse o beberse algo. Haber hecho algo. Darse, pegarse)
­ Arrebatàt (precipitado, con prisas, sin cuidado)
­ Arrebolà (decisión/acción impulsiva y ausente de buen criterio tomada por alguien)
­ Arrecordàsse'n (acordarse)
­ Arreglàr (preparar, organizar. Arreglar)
­ Arremullàsse (mojarse intensamente)
­ Arreór (alrededor)
­ Arrepelàt (recogido [pelo]. Comido en su totalidad)
­ Arrepentísse (arrepentirse)
­ Arreplegàr (recoger. Reunir)
­ Arrére (atrás)
­ Arretiràr/Retiràr (retirar)
­ Arribàr (llegar. Alcanzar)
­ Arrimàr (acercar. ["Apropar" hace 50 años])
­ Arritrànco (trasto, cosa inservible)
­ Arrojar (vomitar [con "j" castellana])
­ Arrumbàr (colocar algo en un rincón o lugar de poco uso para que no moleste,
arrinconar)
­ Arruxàr (regar, mojar, esparcir agua)
­ As (a los/las)
­ Ásco (asco [más usual "aprensió"])
­ Aspallét/aspài (despacito/despacio. Con tranquilidad)
­ Assabatàt (duro, correoso)
­ Assaúra (páncreas)
­ Assaúrda (desorden, revoltijo de enseres y suciedad)
­ Assèrp (serpiente)
­ Assiénto (asiento)
­ Assomar (asomar, aparecer)
­ Assomàsse (asomarse)
­ Assúl (azul ["Blau" hace 60 años])
­ Assúnt (asunto)
­ Assuràt (seco, estropajoso)
­ Assustàr (asustar)
­ Assustàt (asustado)
­ Àsta (cuerno de toro)
­ Astó (ésto)
­ Atabollàt (atontado)
­ Atareàt (atareado, ocupado, con mucho trabajo)
­ Atascàt (persona de poco raciocinio, obstinado)
­ Aténdre (prestar atención. Atender)
­ Aterràr (aterrizar, llegar volando. Aterrar)
­ Atiforràr (atiborrar)
­ Atinàr (acertar, dar en el sitio correcto)
­ Atirlàsse (vestirse con mucho arreglo y adorno)
­ Atirlàt (que va muy arreglado/bien vestido. Con muchos adornos)
­ Atònit (perplejo, atónito)
­ Atossigàr (agobiar, molestar)
­ Atossinàr (acosar, maltratar psicológicamente)
­ Atrancàr (atascar, encajar)
­ Atre/atra/atres (otro/otra/otros/otras)
­ Auélo/a, agüélo/a (abuelo/a. Viejo/a ["u" semi­consonántica])
­ Aufegàsse (ahogarse)
­ Àuia (agua)
­ Aúlla (aguja)
­ Aupàsse (incorporarse, levantarse. Tomarse una autoridad que no corresponde)
­ Auxíli (socorro. Ayuda)
­ Avàll (abajo)
­ Avànt (adelante)
­ Aventàr (lanzar algo)
­ Averiguàr (ordenar, preparar, arreglar, vestir. Indagar, descubrir, llegar a saber)
­ Avéspa (avispa)
­ Axovàr (ajuar)
­ Àyn/Àyns (año/años)
B)
­ Bàbi (guardapolvo para los infantes)
­ Bacína (taza del bater)
­ Bacóra (Breva. Genitales femeninos. Hombre melso)
­ Bacoréta (petardo con forma de higo que estalla al lanzarlo contra una superficie
dura)
­ Bafà (golpe de olor repentino e intenso)
­ Bàga (lazo, dobladillo)
­ Bàina (tontorrón)
­ Bajòcâ (habichuela. Tontaina)
­ Bajoquéta (judía verde)
­ Balàndra (cabeza loca)
­ Bàlda (barra de hierro colocada horizontalmente tras una puerta para cerrarla)
­ Baldàt (tullido, impedido. Dolorido. Agotado, cansado)
­ Baldósa (acera)
­ Balóna (parte abultada de la palmera de donde nacen las ramas)
­ Bàlsa (piscina, balsa)
­ Bàmbi (bocadillo muy blando con corteza muy fina y tierna)
­ Bambólla (ampolla, bambolla)
­ Banàstra (canasta)
­ Bancàl (parcela de tierra de cultivo)
­ Banquéta (taburete, banqueta)
­ Bany (bater. Baño)
­ Barallàr (pelear. Barajar)
­ Barallàsse (pelearse)
­ Baratúra (que se destaca por su bajo precio)
­ Barbería (peluquería de caballeros)
­ Barco (barco)
­ Bardíssa (verja hecha de material vegetal, caxcabòts tradicionalmente)
­ Barnejàr (barajar)
­ Barnéo (movimiento, sacudidas)
­ Baróma (maroma)
­ Barométa (cuerda para colgar la ropa)
­ Barquétes (atracciones de feria, feria)
­ Barrabassà (travesura, gamberrada)
­ Barràca (vivienda a base de madera y lonas que en temporada estival se levantaban a
la orilla de la playa; también conocidas como "jáimas". Construcción temporal con
materiales livianos)
­ Barrína (carcoma. Barrena)
­ Barró (bordillo)
­ Barúllo (jaleo, barullo)
­ Bastànt [de]/Bastànta (bastante)
­ Bàta (traje holgado y cómodo que usan las mujeres para las tareas caseras)
­ Batacà (batacazo)
­ Batecul (palmada en el culo)
­ Batíste (Bautista)
­ Bàva (saliva, baba)
­ Bax (bajo, debajo)
­ Becaéta (siesta, dormir brevemente)
­ Begúa (bebida)
­ Bellóna (cabellera excesivamente crecida en el varón)
­ Berenjéna (berenjena [con "j" castellana])
­ Berrúga (verruga)
­ Besar (besar)
­ Beset (besito)
­ Besuquejar (besuquear)
­ Bicho (bicho)
­ Blancór (blancura)
­ Blanór (blandura)
­ Blanquét (tipo de embutido)
­ Blanúfo (reblandecido)
­ Blàu (azul [forma que convivía hace unos 50 años con "assúl"])
­ Bléa (acelga)
­ Bichuéla/habichuela (habichuela)
­ Bóa (boda)
­ Bochínche (habitáculo muy pequeño para la función a la que se le destina)
­ Bòjâ (mata semidesértica redondeada y tamaño reducido)
­ Bóla (mentira. Bola)
­ Boléro (mentiroso)
­ Bólsa (bolsa)
­ Bollít (hervido)
­ Bollitòri (patatas hervidas con zanahoria, cebolla y judías verdes)
­ Bolquèrs (pañales, ropa de bebé)
­ Bombà (choque automovilístico fuerte. Bombazo)
­ Bombéta (bombilla. Bombita)
­ Boníco (bonito, guapo)
­ Bonítol (bonito [pescado])
­ Bòny (bulto. Abollado)
­ Bòriâ (niebla, boira)
­ Borinòt (tontorrón)
­ Borràr (salirle las hojas a árboles y plantas. Borrar)
­ Borrego (borrego, cordero)
­ Bòrt (persona malintencionada, borde)
­ Bossàr (vomitar)
­ Bosséra (suciedad alrededor de la boca)
­ Bosúso (tontorrón)
­ Botafòc (gran inflamación/infección)
­ Botàr (botar. Rebotar. Echar, quitar)
­ Botíga (farmacia o tienda de ropa [pero no tienda de ultramarinos])
­ Botíja (botijo de forma aplanada)
­ Botijós/botíja (tartamudo)
­ Bòu (toro)
­ Boviró (abejorro)
­ Braç (brazo. Rama)
­ Brànca (marco de la puerta)
­ Braó (bíceps. Parte de la ropa donde se junta la manga con el cuerpo)
­ Bréga (lucha, pelea, altercado)
­ Bregànt (camorrista, discutidor)
­ Bregàr (luchar, pelear)
­ Breguejàr (luchar, pelear)
­ Broméra (espuma)
­ Bròssâ (basura)
­ Brosséta (basurilla, brizna de suciedad)
­ Brossós (persona desaliñada o de poca pulcritut)
­ Briàl (enagua)
­ Brincàr (brincar, saltar)
­ Brínco (brinco, salto)
­ Brío (brío, facilidad y rapidez para hacer algo)
­ Brivó (crío travieso)
­ Brut (sucio)
­ Brutór (suciedad)
­ Buànya (pupa, postilla)
­ Búfa (pene. Ventosidad sin ruido. Globo. Globo hecho con el estómago del pavo)
­ Bufanda (bufanda)
­ Bufaór [de cuína] (aventador de esparto para avivar el fuego)
­ Bufàr (soplar. Resoplar. Inchar [la madera]. Emborrachar)
­ Bufàsse (emborracharse. Tirarse pedos)
­ Bufàt (estar borracho. Inchada [la madera/pared])
­ Bufít (soplido. Resoplido. Instante muy corto de tiempo)
­ Bufonà (arrebato)
­ Bujàca (bolsillo escondido para guardar el dinero en blusas de hombre o mujer o en
faldas de mujer. Bolsa para guardar dinero o cosa a la que se le da valor [palabra en
franca desaparición])
­ Búlto (pieza embalada/empaquetada. Objeto almacenado por falta de uso que suele
molestar)
­ Búrro (burro)
C)
­ Ca (cada)
­ [a] Ca ([a/en] casa de)
­ Cabà (cabezazo)
­ Cabçòt (larva de mosquito. Renacuajo)
­ Cabeceró (almohada)
­ Cabólo (cabeza grande)
­ Cabòtâ (testarudo, tozudo. Cabeza, cabezón)
­ Cabotéta (cabecita)
­ Cabút (testarudo, cabezota. Que tiene grande la cabeza)
­ Cabriòlâ (pirueta, voltereta)
­ Cabusó (chapuzón)
­ Càca (excrementos, heces, deposiciones. Porquería, substancias nocivas)
­ Cacahuéro (paleto, hortera. Cosa ridícula, de poca clase. Cacahuetero)
­ Cacéra [casséra] (caza)
­ Cachàssa (flema, carácter relajado)
­ Cachirúlo (cometa)
­ Cachúmbo (cubo grande con tapa)
­ Càfre (persona agresiva de malos sentimientos)
­ Cagaléra (diarrea)
­ Cagarnéra (jilguero)
­ Cagó (miedoso. Cagón)
­ Caguéra (ganas intensas de hacer de vientre, diarrea)
­ Cagueròles (diarrea, retortijones)
­ Calamandúrrio (canijo, poco hombre)
­ Calàsse (empaparse, mojarse)
­ Càlbo (calvo)
­ Calbòt (cachete)
­ Calbotà (acción de dar un cachete)
­ Calçàt (calzado. Industria del calzado)
­ Càlces (medias)
­ Càldo (calor. Caldo)
­ Calentúra (fiebre, calentura)
­ Calíg [calích] (juego del caliche)
­ Calmós (persona muy tranquila)
­ Càma (pierna. Pata de animal)
­ Camàl (pernera)
­ Camarer (camarero)
­ Càmbra (buardilla)
­ Camejàr (caminar con ánimo de "mover las piernas")
­ Caminàr (andar, caminar)
­ Càmbit (cambio)
­ Camiséta (camiseta)
­ Campanéta (campanilla, úvula)
­ Canàri (bebida estival típica a base de anís seco, jarabe de limón y agua. Canario)
­ Canélla (canela)
­ Cansonsíllo (calzoncillo)
­ Cànto (canto, borde. Esquina o pico de una pieza del mobiliario)
­ Cantó/cantonét (esquina. Esquina o pico de una pieza del mobiliario)
­ Cantornà (alrededores)
­ Cànya (espinilla [pierna]. Caña)
­ Canyería (tubería, cañería)
­ Canyút (tubo de caña donde antigüamente se llevaba el dinero)
­ Capàr (castrar)
­ Capçàl (cabezal de la cama)
­ Capçòt (renacuajo)
­ Capçotét (niño cabezota o tozudo)
­ Capellà (cura)
­ Caperòlâ (cabeza despeinada. Cabezón)
­ Capurúcho (capirote cónico de penitente de Semana Santa. Penitente con capirote)
­ Car (carne)
­ Caramèlo (caramelo)
­ Caràssa (máscara)
­ Caràsses (gesticulaciones)
­ Carasséta (máscara)
­ Carbonàto (bicarbonato)
­ Carchòt (cachete)
­ Caréo (intención, posibilidad)
­ Caría (silla)
­ Carinyo (cariño)
­ Carinyós (cariñoso, afectuoso)
­ Carlòtâ (zanahoria)
­ Caròtâ (caradura. Cara grande/de facciones grandes)
­ Carpinter (carpintero ["Fuster" hace 50 años])
­ Carràco (persona o cosa vieja o inservible)
­ Carregàr (cansar, estresar. Acabar, consumir. Cargar. Matar)
­ Carreró (callejón)
­ Carretílla (cohete borracho)
­ Carricóche (carrito de bebé)
­ Carríl (vía de circulación)
­ Carriòlâ (bandazo, desequilibrio, hacer "eses" (carrioles))
­ Càrro (carro)
­ Carromáto (carro, carromato)
­ Carrúcha (polea)
­ Carúa (persona de cara grande)
­ Cas (cazo)
­ Càsi (casi)
­ Casolà (hogareño, casero)
­ Castéll (castillo. Castillo de fuegos artificiales, serie de cohetes)
­ Castíc (castigo)
­ Catalanéta (aceitera de cristal)
­ Catèrfâ (gran cantidad de algo)
­ Càu (madriguera, guarida)
­ Cavalléts (atracción de feria con caballitos)
­ Càxa (caja. Ataúd)
­ Caxcabòt (el trozo, con pinchas, de la rama de la palmera por el que se une al tronco)
­ Caxcàr (hacer rabiar. Insistir. Pegar. Cascar. Romper, deteriorar)
­ Caxcàsse (encargarse, tomarse, realizar)
­ Caxcàt (roto, quebrado. Que no funciona)
­ Càxco (cuero cabelludo. Casco)
­ Cégo (ciego)
­ Céno (cieno)
­ Céntro (centro. Zona céntrica de la ciudad)
­ Cepíllo (cepillo)
­ Cèspet (césped)
­ Cestélla (cesta)
­ Cetríll/cetrillét (aceitera de metal)
­ Chafàr (chafar, pisar)
­ Chafungà/Chafúngue (estado físico de una superficie en presencia accidental de
barro, agua o substancia líquida o semilíquida)
­ Chafungàr (pastar barro, pisotear charcos, jugar con agua o substancias líquidas o
semilíquidas)
­ Chalaúra (disparate, insensatez, majadería, necedad)
­ Chaléfa (ventosidad olorosa sin ruido)
­ Chàmba (suerte, chiripa)
­ Chàmbi (corte, rectángulo de helado enmedio de dos galletas)
­ Chànca (objeto sin valor)
­ Chàncla/chancléta (chancla)
­ Chandàr (comerse algo egoistamente, sin compartir o dejar nada para los demás)
­ Chàpa (tapón metálico a presión de una botella. Disco metálico. Metal delgado de
amplia superficie)
­ Chapànto/a (acomisionado/a, desahogado/a)
­ Charamíta (tontaina. Charamita)
­ Chàrcol/Chàrco (charco)
­ Charcoléra (agrupación de charcos)
­ Charraór (charlatán)
­ Charràr (hablar, conversar, charlar)
­ Charréta (conversación, charla)
­ Chàsco (sorpresa decepcionante)
­ Chavàl (chaval, joven)
­ Chàvo/chàvos (dinero)
­ Chéfla (ventosidad olorosa sin ruido)
­ Chichàrra (cigarra)
­ Chicharréra (calor intenso, sensación de achicharramiento debido al calor)
­ Chí­chi (carne, comida [en lenguaje infantil])
­ Chiclét (chicle)
­ Chiflaór (pulverizador)
­ Chiflàr (pulverizar)
­ Chiflaúra (idea descabellada, locura)
­ Chillaíssa (griterío)
­ Chillàr (chillar, gritar)
­ Chillít (chillido, grito)
­ Chimenera (chimenea. ["Fumeral" hace 50 años])
­ Chímo (Joaquín)
­ Chinchàr (fastidiar, hacer rabiar)
­ Chíno (cerdo, cochino, marrano. Chino)
­ Chiquíco/chicotét (pequeñito)
­ Chirimbólo (objeto de poca utilidad)
­ Chirípa (suerte, casualidad)
­ Chirivíto (tontaina)
­ Chispejàr (lloviznar suavemente)
­ Chíste (chiste)
­ Chiulaíssa (piar de pájaros exagerado)
­ Chiulàr (silvar. Piar, canto de los pájaros)
­ Chocàr (gustar, ser interesante. Sorprender. Chocar)
­ Chóflo (Persona tranquilonga y desahogada)
­ Chollàr (cortar el pelo)
­ Chomíno (genitales femeninos)
­ Chóna (genitales femeninos)
­ Chórra (pene. Memo, apayasado)
­ Chorràr (chorrear)
­ Chorreóns (chorros de suciedad)
­ Chuchurrít (mustio, marchito, deshecho)
­ Chúlo (chulo. Majo, Bonito)
­ Chuminà (tontería, idiotez)
­ Chuplàr (chupar)
­ Chúrra (buena suerte, chiripa)
­ Churréro (quien tiene buena suerte. Churrero)
­ Chuscarràt (carbonizado superficialmente)
­ Cigàla (cigarra. Cigala)
­ Cistèrnâ (cisterna, depósito de agua del bater)
­ Civà (cebada)
­ Clarejàr (que se puede ver a través. Despejarse de nubes. Hacerse de día)
­ Clarór (claridad)
­ Clàu [de la llum] (interruptor de la luz)
­ Clàu de l'àuia (grifo)
­ Clavar (meter. Clavar)
­ Clavàt (muy parecido, con el mismo semblante. Clavado)
­ Clavellína (clavel)
­ Clevíll (grieta)
­ Clevillàt (agrietado)
­ Clòchina (almeja. Especie pequeña de mejillón)
­ Clòt (agujero en el suelo. Bache, socavón)
­ Cluxít (reventado de [cansancio, dolor, golpes, la risa]. Crujido)
­ Cobràr (cobrar. Recibir castigo corporal)
­ Cóca (torta)
­ Cochéra (cochera, garage, aparcamiento)
­ Cochinàes (actividades sexuales inadecuadas)
­ Cochindàngo (persona muy sucia/guarra/poco pulcra. Que realiza actividades
sexuales inadecuadas)
­ Cochíno (persona sucia/guarra. Que realiza actividades sexuales inadecuadas)
­ Coeta (pájaro negro y blanco, muy huidizo que se ve en invierno)
­ Cóla (pegamento fuerte para el calzado)
­ Còlic (indisposición con vómitos reiterados, cólico)
­ Collínsa (exclamación: ¡cojones! [pero más moderada])
­ Colpét (trago. Tomar una bebida)
­ Comàre (madrina)
­ Comediéta (sainete)
­ Companàge (fiambre)
­ Compàre (padrino)
­ Comparéxtre (comparecer)
­ Compàs (ritmo, compás)
­ Compéndre (comprender)
­ Complicàt (complicado, complejo)
­ Comportàsse (comportarse, actuar correcta y educadamente)
­ Comprometút (comprometido)
­ Conéxtre (conocer)
­ Confórme (según. De acuerdo, conforme. Justificante, recibo)
­ Cónque (de manera que, así que [indagando])
­ Consentiór (persona que permite hacer a los niños lo que ellos quieran)
­ Consentír (permitir, consentir)
­ Cónte (cuenta)
­ Contràt (contrato)
­ Convenenciér/convenenciéro (interesado)
­ Conyéta (fruta (codony))
­ Corbàt (jorobado. Doblado)
­ Cordér (cordero)
­ Cordétes (trenzas)
­ Cornamenta (cuernos)
­ Corregér (fabricante de arreos para los animales de tiro)
­ Corréja (correa, cinturón)
­ Correjós (que ha perdido la frescura y cuesta de masticar, correoso)
­ Correór (pasillo. Intermediario compra­venta inmuebles. Corredor)
­ Corvélla (especie de machete para cortar las ramas de las palmeras que están al
alcance del brazo)
­ Corvellòt (hoja de metal con mango, larga con la punta muy curvada para cortar las
ramas de las palmeras que quedan fuera del alcance del brazo)
­ Cossét (corsé)
­ Costàr (valer, costar)
­ Costàt (lado, costado. Valido, costado)
­ Costipàt (constipado)
­ Còstrâ (corteza. Recubrimiento duro de las heridas)
­ Costrít (piel reseca por acción del viento o el frío)
­ Covàr (empollar, incubar)
­ Cranc (cangrejo)
­ Cresòl (candil)
­ Crésta (tupé. Cresta)
­ Créxtre (crecer)
­ Criàt (sirviente, criado)
­ Crímen (crimen)
­ Criminàl (asesino, criminal, mala persona)
­ Crusàr (cruzar)
­ Cucàr (guiñar el ojo. Agusanar. Cariar los dientes)
­ Cuentista (fantasioso. Embaucador, mentiroso, liante)
­ Cuento (cuento)
­ Cuernos (cuernos)
­ Cuidào (cuidado)
­ Cuidàr (cuidar)
­ Culòns (duros antíguos)
­ Curiós (limpio. Persona limpia. Persona curiosa)
­ Curt (corto. Breve. Persona de escasa inteligencia)
­ Cuscanélles (cosquillas)
D)
­ Dansàr (ir de un lado para otro atareado. Danzar)
­ Darrére/darré (detrás)
­ Dàtil négre (dátil oscuro madurado en la palmera)
­ Dàtil tenàt (dátil seco, meloso)
­ Dàtil candít (dátil seco, arrugado)
­ Dàtil aobàt (dátil madurado adobándolo en vinagre)
­ Dàtil confitàt (dátil confitado [no es típico de Elche])
­ Dàtil confitàt (dátil confitado [no es típico de Elche])
­ Davànt (delante)
­ Debàes (gratis. En vano, inútilmente)
­ Defòrâ (campo)
­ Defugír (huir)
­ Delít (delito)
­ Demasiàt (demasiado)
­ Dènèu (diecinueve)
­ Dengú (nadie)
­ Dentéra (repelús. Dientes sensibles)
­ Dentòlâ (diente grande)
­ Depéndre (aprender)
­ Depòrt (deporte)
­ Depréssa (deprisa)
­ Derrabàt (desrabado, dolor traumático del rabillo)
­ Derringàt (derrengado)
­ Desaparéxtre (desaparecer)
­ Desaqueferàt (desocupado, parado)
­ Desarrollàr (desarrollar)
­ Desàuie (desague)
­ Desbaratàr (estropear, echar a perder, desarreglar, desordenar)
­ Desbaratàt (estropeado, echado a perder)
­ Desbravàt (bebida que ha perdido el gas)
­ Descagarritàt (con diarrea)
­ Descapçàr (arrancarle la cabeza/costra a un grano)
­ Descapullàt (con el prepucio circuncidado)
­ Descaràt/descarà (fresco/fresca, caradura)
­ Desconeximentàt (idiota, sin sentido común)
­ Descuít (despiste, descuido)
­ Désde (desde)
­ Desemparellàr (desordenar)
­ Desengàny (decepción, desengaño)
­ Desgalichàt (desajustado. Mal vestido, sin garbo)
­ Desgaritàr (estropear)
­ Desllavassàt (deslavado, insípido)
­ Desmanotàt (que no lleva cuidado al hacer las cosas, torpe)
­ Desnyigàr (desatar, desliar, desenredar, soltar)
­ Despachàr (Atender/servir el género a un cliente en un comercio. "Darle el pasaporte"
a alguien)
­ Despendolàsse (desmadrarse)
­ Despendolàt (desmadrado)
­ Despertaór (petardo marrón mayor que la píula y la mechallarga)
­ Despixorràsse ("descojonarse" de la risa)
­ Desportillàr (astillar. Saltar muescas de una cerámica)
­ Desportillàt (desconchado)
­ Después (después. ["Després" fa 60 anys])
­ Despullàr (desvestir, desnudar)
­ Despusdahír (antes de ayer, anteayer)
­ Despusdanít (la noche anterior a la de ayer)
­ Despusdemà (pasado mañana)
­ Destí (destino)
­ Destoldàt (sin toldo)
­ Destorbàr (estorbar, molestar)
­ Destragàsse (ponerse muy hambriento)
­ Destragàt (muy hambriento)
­ Destraviàsse (perderse una persona/cosa, extraviarse)
­ Destravío (desbarajuste)
­ Destrellàt (idiota, sin sentido común)
­ Destripàt (que lleva la camiseta, camisa o blusa por fuera del pantalón o falda. Con la
camisa abierta hasta la barriga)
­ Destròssâ (estropicio)
­ Dexadéa (dejadez, relajación)
­ Diarréra (diarrea [forma "campurriana"])
­ Diferénts (varios/as. Diferentes/distintos)
­ Dígues (di, venga di, exhortando a alguien para que diga lo que tiene que decir)
­ Dijóussos (jueves [en plural])
­ Dillúnsos (lunes [en plural])
­ Dimàts (martes)
­ Dimàtsos (martes [en plural])
­ Dimécres (miércoles)
­ Dinés (dinero)
­ Dins (dentro)
­ Díntre (dentro)
­ Direcció (dirección postal)
­ Discurrír (reflexionar, pensar)
­ Discutír (debatir, intercambiar opiniones. Discutir, pelear)
­ Disfrutàr (disfrutar, gozar)
­ Disgúst (berrinche)
­ Dissàpte (sábado)
­ Dissàptes (sábado [en plural])
­ Dissionàri (diccionario)
­ Ditàes (huellas dejadas por los dedos)
­ Ditét coènt (guindilla)
­ Dormitòri (Acto de dormir profundamente o durante mucho tiempo. Dormitorio)
­ Dotór (cotilla)
­ Dotorejàr (husmear los asuntos ajenos)
­ Dragó/dragonet (lagartija nocturna, salamanquesa)
­ Dret (hacia. Derecho. Tieso)
­ Duménge (domingo)
­ Duménges (domingo [en plural])
­ Dur (traer. Llevar en sentido figurado, sin que medie movimiento (negocio,
responsabilidad). Duro)
E)
­ Ejercíci (gimnasia, ejercicio físico. Problema matemático/lingüístico...)
­ Ejèrcit (ejército)
­ Elàstic (camiseta interior de tirantes. Elástico)
­ Elemènt (persona "de cuidado")
­ Embalàt (acelerado, a toda velocidad)
­ Embolicar (enredar)
­ Emboriàt (vaho/humedad condensada sobre superficies acristaladas. Con niebla)
­ Embossàt (obstruido/atascado un tubo/cañería/desagüe/bater)
­ Embotír (endosar. Llenar a tope y forzadamente)
­ Embotonàt (congestionado. Atascado, saturado, repleto)
­ Embrutar (ensuciar)
­ Embrutàsse (ensuciarse)
­ Empachós (persona que "da la lata")
­ Empalagós (persona reiterativa y "pesada" o que molesta con su excesiva
afectuosidad. De sabor excesivamente dulzón)
­ Empalmàt (excitado sexualmente, con el pene en erección. Empalmado)
­ Empalustràr (empringar)
­ Empalustràt (empringado, con pringue)
­ Empantanàt (con gran desorden y agobio. Empantanado, lleno de agua)
­ Emparellàr (poner en orden, ordenar. Dar su merecido a alguien, "ponerlo en su sitio.
"Hacer parejas. Aparear, cruzar animales)
­ Empastrà/Empàstre (chapuza, desastre. Empringamiento)
­ Empelfàr (empestar una habitación/recinto con ventosidades)
­ Emperifollàsse (arreglarse en exceso, vestirse con excesivo arreglo y adorno)
­ Empinàt (inclinado, levantado. Aupado)
­ Empomàr (coger al vuelo)
­ Emporcàr (enmarranar, ensuciar)
­ Empringar (untar, ensuciar)
­ Empuxàr (empujar)
­ Encà/encàra (aún, todavía)
­ Encalàr (lanzar algo encima de un tejado, colarlo por un hueco, encestar)
­ Encanàsse (pararse la respiración durante el llanto fuerte)
­ Encangrenàt (con gangrena)
­ Encantàsse (encandilarse, distraerse, confiarse)
­ Encarnàt (rojo)
­ Encarnélla (alcachofa)
­ Encarnisàt (enrojezido. Ensañado)
­ Encarruchàr (dar adecuado desarrollo/proceso a algo, encarrilar)
­ Encé [que] (en cuanto, en acabar de, en el momento [que])
­ Encetàr (comenzar a gastar una cosa (mayormente alimentos))
­ Enchuàr (secar la ropa. Eliminar el agua superficial)
­ Enchufe (enchufe)
­ Encontràr (encontrar. Coincidir con un conocido)
­ Encorbàt (jorobado)
­ Endinsàr (meter/dar/lanzar [golpes])
­ Endinyàr (golpear)
­ Endormixcàt (adormilado)
­ Enfangàt (embarrado)
­ Enfermetat (enfermedad)
­ Enfilar (dirigirse, encaminarse)
­ Enfoxcàsse (obcecarse, ofuscarse)
­ Enfurrunyàt (de morros, enfadado, mosqueado)
­ Enganchó (altercado/discusión. Desperfecto en un tejido por enganche)
­ Enganyífa (engaño, mentira)
­ Engollír (tragar)
­ Engorraór (estafador, timador)
­ Engorràr (timar, estafar)
­ Engrexéro (mala persona que ofrece caramelos a los niños para llevárselos)
­ Engrunsàr (mecer, balancear. Columpiar)
­ Enguàny (en el año en curso, este año)
­ Enguiscàr (poner a alguien en contra de otra persona, incitar)
­ Enjór (temprano)
­ Enlluír (enlucir)
­ Enmaràt (enmadrado, con mucha dependencia de la madre)
­ Enmorronàt (de morros, enfadado, mosqueado)
­ Enpolainàsse (vestirse con excesivo arreglo y adorno)
­ Enpolainàt (muy bien vestido)
­ Enrabiàt (enfadado, enrabiado)
­ Enrasinàsse (obcecarse)
­ Enrasinàt (obsesionado, enrabiado)
­ Enreaór (liante, mentiroso)
­ Enreàr (enredar, liar, embarullar)
­ Enreàsse (enzarzarse)
­ Enréo (trasto, cosa inservible. Enredo)
­ Enrovinyàr/rovinyàr (oxidar, deteriorar)
­ Enrovinyàt/rovinyàt (oxidado, deteriorado)
­ Ensalà (ensalada)
­ Enseguía (enseguida)
­ Ensenyàsse (enseñarse, aprender)
­ Ensetàr (destapar/iniciar el consumo de algún tipo de alimento/producto consumible)
­ Ensomiàr (soñar)
­ Entaconàr (polinizar una palmera hembra)
­ Entaponàt (obstruido, atascado)
­ Enteràsse (llegar a saber, tener noticias)
­ Entèrro (entierro)
­ Entónses (entonces)
­ Entornàr (entrecerrar)
­ Entràr (caber. Entrar)
­ Éntre (conjuntamente [hu féren entre ell y sun pare])
­ Entrégue (entero)
­ Entretíndre (distraer, entretener)
­ Envejós/a (egoísta, envidioso/a)
­ Enviàr (enviar, mandar)
­ Enviciàsse (aficionarse intensamente a algo, viciarse)
­ Envió (empujón)
­ Equivocació (equivocación, error)
­ Errór (error)
­ Es (los, las, les [artículos determinados y pronombres masculino y femenino plural
["els, les"] aunque para decir las horas si se usa el artículo "les"])
­ Escachuflàt/escachoflàt (repantingado, acomodado con desahogo. Chafado. En mal
estado)
­ Escalera (escalera)
­ Escampàr (extender, difundir. Desordenar espacialmente un grupo de cosas. Dejar de
llover y espejarse el cielo de nubes)
­ Escandaléra (escándalo)
­ Escarabàt (escarabajo)
­ Escarmondàr (podar una palmera)
­ Escarrampàsse (abrirse de piernas)
­ Escarrampàt (con las piernas abiertas)
­ Esclafàr (chafar, aplastar)
­ Esclafít (estallido)
­ Esclatàr (estallar, reventar)
­ Escòrfâ (piel de ciertas frutas. Corteza del pan)
­ Escorfóll (pieles de las almendras, cebollas, etc. Deshecho, desperdicio)
­ Escuellàr (servir la comida en los platos)
­ Escupinyà (escupitajo)
­ Escuràr (limpiar las acequias)
­ Esgarràr (desgarrar)
­ Esgarró (desgarro)
­ Esgronsàr (deshacer)
­ Esguitàr (salpicar)
­ Espà (espada)
­ Espantà (huida. Marcharse arrebatadamente)
­ Espantàr (provocar la huida mediante la intimidación)
­ Espantàt (aterrorizado, muy asustado)
­ Espavilar (espabilar, despertar)
­ Espertugó (sacudida, convulsión)
­ Espés (cochino, marrano. Espeso)
­ Espigonàt (espigado, estirado, alto)
­ Espína (espina dorsal, columna vertebral. Espina)
­ Espolsaór (sacudidor [del polvo])
­ Espolsar (desempolvar. Pegar [un golpe])
­ Esprà/asprà (tarde [vesprà])
­ Esquifét (canijo, poca­cosa)
­ Esquína (esquina ["cantó/cantonét" hace 50 años])
­ Este/esta/estos/estes (este/esta/estos/estas [demostrativos y pronombres])
­ Estélla (astilla)
­ Esténdre (tender la ropa. Extender, desplegar)
­ Esteneór (artilugio para colgar y secar la ropa)
­ Estibàr (empujar)
­ Estibó (empujón)
­ Estiuejàr (veranear)
­ Estóra (alfombra, felpudo)
­ Estorbar (estorbar, molestar)
­ Estorbo (estorbo, molestia. Trasto)
­ Estorér (fabricante de alfombras)
­ Estràite (regaliz negra)
­ Estràl (hacha)
­ Estranyàr (rechazo de los niños hacia los desconocidos, echar de menos a alguien.
Extrañar)
­ Estrella (estrella)
­ Estrénes (aguinaldo de navidad para los niños tras felicitar éstos con: "Felices
Pasqües")
­ Estriar (escojer)
­ Estropejàr (estropear)
­ Estufàr (repudiar. Ahuecar/alzar el pelo de la cabeza)
­ Estufít/estufó (mal gesto de repudio/rechazo)
­ Esvaràsse (resbalarse)
­ Esvaró (resbalón)
­ Exàm (enjambre)
F)
­ Fàca (cuchillo grande)
­ Fachà (fachada)
­ Fadrí (soltero. Adolescente)
­ Faenéta (finca rural)
­ Faldiquéra (bolsillo)
­ Faldóns (parte baja de las camisas/blusas)
­ Fallúco (defectuoso, que falla)
­ Faltàr (fallecer. Faltar)
­ Fanc (fango)
­ Fangàr (robar)
­ Fanguchér (embarramiento)
­ Farcít (lleno a rebosar. Completamente lleno de comer tanto)
­ Fardàcho (lagarto)
­ Farrúco (envalentonado, "gallito")
­ Fartéra (hastío, estar completamente harto)
­ Fastidiàr (estropear lo previsto/planificado, no salir las cosas como estava previsto.
Molestar)
­ Fàva (haba [legumbre y inflamación por picadura]. Tontaina)
­ Fécha (fecha)
­ Ferràlla (hierros, chatarra)
­ Ferraménta (herramienta. Miembro viril masculino)
­ Ferraór (herrador)
­ Ferràr (herrar)
­ Fèrro­carríl (tren)
­ Fesséta (legón pequeñito)
­ Festéig [festéch] (etapa de noviazgo)
­ Festejàr (estar saliendo con alguien como novio/a. Celebrar)
­ Festéjos (celebraciones)
­ Fex (fajo)
­ Fiçó (aguijón)
­ Fiçonà (agijonazo)
­ Fiéu (fideo)
­ Fíga (higo. Genitales femeninos)
­ Figuràr (aparecer, mostrar. Hacerse de notar, aparentar lo que no se es. Dibujar en la
piel curtida las diferentes piezas del zapato)
­ Figuràsse (imaginarse, preveer, sospechar, anticiparse con el pensamiento)
­ Fíla (cola, fila)
­ Filàr (controlar, vigilar. Hilar)
­ Filchs (hijos)
­ Filéra (cola, hilera, fila)
­ Fillòl (ahijado)
­ Fils [de la llum] (cables eléctricos)
­ Fína (Josefa)
­ Finestró (ventanuco)
­ Fíta (indicación de linde de un terreno con otro)
­ Fitàr (lindar. Poner lindes)
­ Floriòl (ano)
­ Florít (mohoso. Florido)
­ Fluxéra (flojedad)
­ Fòcs (fuegos artificiales. Fuegos)
­ Fogasséta (dulce de harina con forma de pan cubierto de azúcar)
­ Fólis (jolines, caramba)
­ Font (bandeja. Fuente)
­ For (horno. Panadería)
­ Foràr (agujerear)
­ Foràt (agujero. Agujereado)
­ Forélla (oreja [de forma jocosa])
­ Forellút (orejudo [de forma jocosa])
­ Formíga (hormiga de cualquier tipo)
­ Formigó (hormiga marrón grande)
­ Forquélla (horquilla)
­ Forrellàt (cerrojo)
­ Fossàr (comer metiendo el morro en la comida como los animales)
­ Fregàssa (cubiertos y vajilla para fregar)
­ Frésa (fresa [fruta])
­ Fresòl (habichuela más pequeña de lo normal con color negro alrededor del "ojo" o
"pinta")
­ Fret (frío)
­ Frexúra (pulmón, asadura)
­ Frúta (fruta)
­ Fúig [fuch] (aparta. Huye)
­ Fulà (fulano)
­ Fulano (fulano. Persona de poca ética y moralidad)
­ Fuléro/a (persona problemática/malasombra/camorrista, tramposo/a)
­ Fúlla (hoja de papel o vegetal)
­ Fumaguéra (humareda)
­ Fúnbol (futbol)
­ Furgamèrdus (metomentodo)
­ Furgàr (capacidad de un vehículo de ser veloz. Hurgar, remover)
­ Furgóna (furgoneta)
­ Fúrri [la] (granos o sarpullido en la cara que sale a los recién nacidos, eritema)
­ Fústa (madera [hace 50 años])
­ Fuster (carpintero [hace 50 años])
G)
­ Gabína (cabina)
­ Gàfes (gafas [castellanismo reciente, tradicionalmente "ulleres"])
­ Gaidó [de] (torcido, en diagonal, en posición oblicua)
­ Galería (patio, galería)
­ Galíllo (fondo de la boca)
­ Gall (gargajo, escupitajo. Gajo. Gallo)
­ Gallíner (palco de cines/teatros)
­ Galtà (bofetón)
­ Gàna (hambre)
­ Ganào (ganado)
­ Gandúl (vago, gandul)
­ Ganyivét (cuchillo)
­ Garbéra (manójo, montón)
­ Garbéta (manojo, puñado)
­ Garchàt (curvado, torcido)
­ Gargaméll (esófago)
­ Garró (calcañar, parte posterior de la pierna a la altura del tobillo)
­ Garroféra/garrofer (algarrobo)
­ Garròt (palo, garrote. Paliza, castigo corporal)
­ Gas (butano)
­ Gastàr (usar, utilizar, emplear. Gastar, mermar)
­ Gàsto (gasto)
­ Gavílla (fajo de paja)
­ Gavinyèt (cuchillo)
­ Gaviòtâ (gaviota)
­ Gayàta (cayado)
­ Gelàt (helado. Frío)
­ Gènero (material, tejido, clase. Productos)
­ Gèni/gènit (genio)
­ Gens (nada [para incontables, p.e.: hambre, aceite])
­ Gentílles (lentejas)
­ Geperút (jorobado)
­ Giràr (torcer. Girar. Darse la vuelta [sobre uno mismo])
­ Gitàr (acostar)
­ Glài (susto, sobresalto)
­ Glopejàr (enjuagarse la boca, hacer gárgaras)
­ Glopét (traguito)
­ Gloriéta (plaza, rotonda)
­ Golondrón (goloso)
­ Gòmiâ (acaparador, ganas de acaparar)
­ Gomiós (acaparador)
­ Gòmit (vómito, arcada)
­ Gorraúra (sarpullido, "salida" de granitos usualmente del calor)
­ Gorrinà (acción reprobable)
­ Gossarràngo (perrazo, perro muy grande)
­ Graciéta/gràcia (broma)
­ Granàt (en un punto de desarrollo más allá del idóneo. Persona de mediana edad que
ha cojido peso y ha perdido la frescura de la juventud)
­ Grandària (tamaño, amplitud)
­ Grandóla (buena vida, opíparo, "tuti­plen")
­ Granòtâ (rana)
­ Grèmit/grèmi (gremio)
­ Grénya (mechón de pelo desaliñado)
­ Grenyút (despeinado, con el pelo desaliñado)
­ Grífo (grifo)
­ Grúmo (coàgulo, grumo)
­ Guà (agujero en el juego de las canicas)
­ Guantà (bofetón)
­ Guanyaór (vencedor, ganador)
­ Guarét (labrar para airear la tierra)
­ Guarrindóngo (persona poco pulcra)
­ Guassintóna (naranja de muy buena clase)
­ Guatiné (batín)
­ Guilindàina (trasto, cosa o persona a la que no se le da valor)
­ Guipàr (ver, divisar. Estar pendiente con la vista. Controlar, vigilar)
­ Guirigàll (escándalo, revoltijo, alboroto)
­ Gust (gusto. Sabor)
­ Gustós (sabroso)
H)
­ Hàbit (costumbre, hábito)
­ Hàsta (hasta)
­ Hàiga / N'hi hàiga (haya)
­ Havío (cantidad de algo, cosas)
­ Hay / En hay / N'hi hay / N'hi ha (hay)
­ Hechúra (forma)
­ Helicòptero (libélula)
­ Hérba (hierba. Césped)
I)
­ Iglésia (iglesia)
­ Imperiàl (naranja dulce. Imperial)
­ Ínga (¡venga!)
­ Íngle (ingle)
­ Inglés (inglés)
­ Ingonàl (ingle)
­ Inquilí (inquilino)
­ Insípit (insípido, falto de sabor, soso)
­ Inyicsió/indissió (inyección)
­ Irritàt (inflamado, irritado)
­ Issionàr (importar, valorar la importancia de algo)
­ Issocàrro (motocarro)
­ Ixía (comentario ingenioso/gracioso. Salida)
­ Ixtré (saldré)
J)
­ Jàimas (La "J" con sonido castellano. Tiendas y casetas ("barracas") que se plantaban
a la orilla de la playa en verano)
­ Jamó (jamón [con "j" castellana. "Pernil" hace 60 años])
­ Jarró (jarrón [con "j" castellana])
­ Jaumíco (Jaime)
­ Jèrrâ (tinaja de barro)
­ Jersé (jersey)
­ Joío (judío)
­ Jornàl (sueldo, salario)
­ Juaór (jugador)
­ Juàr (jugar)
­ Juésca/Juésques/juesquétes (juguete/juguetes)
­ Juntar (juntar)
­ Jusgàt (juzgado)
L)
­ Ladrillo (ladrillo)
­ Làmpara (lámpara)
­ Lamparóns (restregones sobre superficies pulidas o acristaladas)
­ Làpo (escupitajo)
­ Lejía (lejía [con "j" castellana])
­ Listo (listo)
­ Llagostí (saltamontes. Langostino)
­ Llançàr (tirar, lanzar, arrojar)
­ Llànda (lata, bandeja de hojalata. Barullo, molestia, jaleo)
­ Llanternà (trompazo)
­ Llanternér (fontanero)
­ Llàpis (lapiz/lapices)
­ Llapisséra (lápiz grande)
­ Llàstima (pena, lástima)
­ Llastimàsse (hacerse daño. Sufrir algún daño [cosa])
­ Llastimós (penoso, digno de lástima, triste)
­ Llaúco (labrador, campesino. Paleto)
­ Llauràndo (paleto)
­ Llàuro (paleto)
­ Llénca (fragmento, trozo)
­ Llésca (fragmento de piedra plano y alargado. Porción de pan con forma plana y
alargada)
­ Llescà (pedrada)
­ Lletrér (letrero, cartel)
­ Lletúa (lechuga)
­ Llevar (llevar. Llevar en sentido figurado, sin que medie movimiento [negocio,
responsabilidad])
­ Lléxa (leja)
­ Llibréll (jofaina de piedra)
­ Llició (lección)
­ Lliçó (vegetal para ensaladas)
­ Lligüént (lustroso)
­ Llimó (limón)
­ Llimonér (limonero)
­ Llimósna (limosna)
­ Llimpiar (limpiar)
­ Llisiàt (lisiado)
­ Llobét (avispa pequeña muy agresiva. Lobezno)
­ Llòcâ (gallina que deja de poner huevos porque le nace el instinto de incubarlos)
­ Lloír (lucir, mostrar, fardar)
­ Llònjâ (lonja)
­ Llòscâ (piedra aplanada y alargada con bordes marcados)
­ Lloscà (pedrada)
­ Llósco (pedrusco aplanado y alargado con bordes marcados mayor que la "llòscâ")
­ Llunt (lejos)
­ Lónguis (Vago, gandul. Pasota)
M)
­ Màbre (pez parecido a la "bògâ" o al "lluç")
­ Macàt (desmejorado, con pérdida de vitalidad)
­ Màcho (mulo. Macho, machote)
­ Maéra (madera. ["Fusta" hace 50 años])
­ Magànto (gandul)
­ Magarrúfa (excremento pequeño. Cosa a la que no se da valor y se rechaza)
­ Malaltúç (enfermizo)
­ Malassómbra (persona de carácter desagradable)
­ Malcasàt (separado [de matrimonio])
­ Maléa (maleza)
­ Malparít (malnacido)
­ Malsòny (pesadilla)
­ Malvàr (introducir malas ideas a alguien)
­ Màma (mamá)
­ Mamélla (teta)
­ Manàr (dar ordenes, mandar)
­ Mançàna (manzana. Agrupación de viviendas de calle a calle)
­ Mancha (mancha. ["Roàl" tradicionalmente])
­ Manéra (no sea. Manera)
­ Mangràna (granada)
­ Mandronà (golpe, trompazo)
­ Mangonejàr (trapichear, "chorizar")
­ Mànic (mango)
­ Manifassér/Manifasséro (desmanotado. Entrometido)
­ Manísses (azulejos)
­ Manossejàr (manosear)
­ Mansanéta (botón pequeño [los grandes: "botó"])
­ Manyàco/a (crío/a)
­ Maredéu (la Virgen María, la madre de Dios)
­ Marfullàr (farfullar, murmurar, hablar entre dientes)
­ Margalló (corazón blanco y comestible de la palmera. Palmera joven o con todo el
tronco lleno de tabalas)
­ Màrge (arcén. Margen)
­ Maricó (maricón, homosexual)
­ Mariéta (María)
­ Marít (marido)
­ Màrmol (marmol)
­ Marranét (insecto con multitud de patas y caparazón de placas que se enrolla como
una bola para defenderse)
­ Marràno (cerdo, marrano. Persona poco pulcra y aseada)
­ Marràxa (garrafa)
­ Màrta (mono)
­ Mascà (puñetazo, golpe)
­ Mascàra/maxcàra (hollín, carbonilla, tizne)
­ Mascaràt (tiznado)
­ Matalàp (colchón)
­ Mataúra (herida, morado, cicatriz, golpe)
­ Matí (la mañana)
­ Matinà (madrugada)
­ Maulàr (maullar)
­ Mechallarga (petardo marrón mayor que la píula y menor que el despertaor)
­ Meír (medir. Medir un curandero con una cinta a una persona para quitarle el "mal de
ojo" o empachos)
­ Mejilló (mejillón [con "j" castellana, por ser un alimento introducido en los años 50])
­ Melesína (medicina)
­ Meló d'àuia (sandía)
­ Melóndra (cabeza)
­ Mélsa (actitud de exagerada tranquilidad/lentitud)
­ Mélso (persona excesivamente tranquila/lenta)
­ Menaór (niño, habitualmente, que hacía rodar una rueca para tejer cuerda de cañamo
para la suela de las alpargatas)
­ Menejàr (menear, mover)
­ Menjucà (comilona)
­ Menjucàr (comer de manera poco refinada)
­ Ménos (menos)
­ Méntres (mientras)
­ Menuàlla (chiquituja, niña pequeña)
­ Menuíu (pequeñito)
­ Menút (pequeño)
­ Meréxtre (merecer)
­ Mèrlâ (mirlo)
­ Messíta (mesita de noche ["tauleta de nit"])
­ Mesuràr (medir capacidad)
­ Metràlla (calderilla)
­ Métro (metro)
­ Mída (medida)
­ Mígdia [míchdia] (mediodía)
­ Migéra (muro/tabique separador de casas contiguas)
­ Mijà (medio. Mediano)
­ Mijanít (medianoche)
­ Mijàns (mediados. Medianos)
­ Milànta (cantidad enorme de gente, miles)
­ Milló (millón)
­ Millonà (cantidad enorme de dinero)
­ Millonàri (millonario)
­ Miquéta/miquíua (poco)
­ Místo (cerilla)
­ Mocaór (pañuelo)
­ Mocarrà (abundantes mocos colgando de la nariz al estornudar, gran cantidad de
mocos en el pañuelo tras sonarse con éste)
­ Mocarréra (abundancia de mocos en las fosas nasales, mocos que chorrean de la
nariz)
­ Mócho (fregona)
­ Mogúa (molestias por la dentición. Movida)
­ Molt (cuanto, mucho, muy)
­ Mòll (zona de atraque de embarcaciones con plataforma para descarga)
­ Mòllâ (la miga del pan. Miga. Protuberancia de carne en el cuerpo. Amígdala)
­ Molléra (entendimiento, raciocinio)
­ Móna (dulce de harina con forma de pan cubierto de azúcar y un huevo duro
incrustado encima que se saca y se rompe en la frente de algún despistado. Mono,
chimpancé)
­ Mondóngo (molla de carne prominente, "michelín")
­ Monéa (moneda. Dinero)
­ Monesíllo (monaguillo)
­ Monéta (moneda. Dinero)
­ Monétes (monedas. Dinero)
­ Monflòrio (homosexual)
­ Monicàco (canijo)
­ Monicipals (policía municipal [forma "campurriana"])
­ Monsérga/Monsérgues (pamplina/as)
­ Monyéra (cabellera exageradamente larga, abultada o mal arreglada)
­ Monyíca (muñeca [juguete y parte del brazo])
­ Monyicòt (muñeco)
­ Monyígo (boñigo)
­ Moquéta (moquillo que cuelga de la nariz)
­ Moràt (color lila)
­ Morrà (golpe)
­ Morragaléres (cúmulo de saliva espesa en la comisura de los labios)
­ Morrejàr (beber cubriendo con los labios la embocadura d'una botella. Morrearse,
besarse)
­ Morronàsse/amorronàsse (ponerse "de morros")
­ Morússo ("El Coco". Que está "de morros". Antipático)
­ Mos (nos. Bocado)
­ Mosàtros (nosotros)
­ Mossiguéllo (murciélago)
­ Mostrénco (persona de gran envegadura poco espabilada)
­ Mòstruo (monstruo)
­ Motíu (causa, motivo)
­ Motróco (crio resabido/adelantado)
­ Móure (cambiar de sitio alguna cosa. Poner en marcha (arrancar) un vehículo)
­ Móxca (mosca)
­ Moxcàrda (moscardón)
­ Múa (juego de ropa interior limpio. Muda, que no habla)
­ Muàr (cambiar de ropa. Cambiar de domicilio)
­ Muàsse (cambiar de domicilio/vivienda/lugar de residencia. Ponerse ropa limpia,
cambiarse de ropa)
­ Muchòl (mochuelo)
­ Muébles (muebles)
­ Mullà (puñetazo. Pan mojado en la salsa de la comida. Pellizco de pan con fiambre que
se le va dando al niño. Mojada)
­ Mullaéta (pellizco de pan con fiambre que se le va dando al niño para que coma. Pan
mojado en la salsa de la comida)
­ Mullér (esposa [hace 60 años])
­ Múmo [el] ("El Coco")
­ Múndo (baul guardarropa [hace 50 años])
­ Munyiór (recolector de dátiles)
­ Muréta (valla de piedra, muro de baja altura)
­ Múrria (modorra)
­ Mus/Muns (mis [en relaciones de parentesco])
­ Múscle (hombro)
N)
­ Nal (Navidad)
­ Nàno (chaval, chico. Niño. Enano)
­ Navàja (navaja)
­ Narsimbòri/nassimbòri (tontorrón)
­ Nàxtre (nacer)
­ Negàsse (inundarse, anegarse)
­ Níqui (jersey de hilo fino)
­ Nomenar (nombrar, decir, hacer referencia)
­ Només (únicamente, solamente, solo)
­ Nóno (sueño, ganas de dormir)
­ Novensàns (matrimonio de recién casados sin hijos)
­ Nóvio/a (novio/a)
­ Núgol (nube)
­ Nugolét (bebida refrescante a base de anís seco y agua)
­ Número (número)
­ Numeròs (numeroso)
­ Nyigàr (atar)
­ Nyíu (nido)
­ Nyòfla (ventosidad)
­ Nyòrâ (fuego articial con forma de ñora que inicia una serie de estallidos al restregarla
con el zapato por el suelo. Ñora)
­ Nyuc (nudo)
­ Nyugàr (anudar)
O)
­ Obeír (obedecer)
­ Obligació (deber, obligación)
­ Obrér (albañil)
­ Obriór (destapador, abrelatas)
­ Óla (ola)
­ Òldre (oler)
­ Oleàge (oleaje)
­ Olviàr (olvidar)
­ Omplir (llenar)
­ Operàri (trabajador, operario)
­ Orellà (orilla, borde)
­ Ortolà (palmerero, hortolano)
­ Oscúr (oscuro ["Foxc" hace 50 años])
­ Otónyo (otoño)
P)
­ P'a (para, hacia)
­ Pachórra (tranquilidad, lentitud, flema. Persona tranquila y lenta en exceso)
­ Pàco/Paquíto/Quíto (Francisco)
­ Pagaménta (pagos)
­ Pagaménts (pagos)
­ Pagàr (estar penalizado en determinados juegos infantiles. Pagar)
­ Pàla (diente superior central. Pala)
­ Pàlmes (aplausos. Palmas)
­ Palmíto (abanico de una pieza con mango)
­ Palóma (mariposa)
­ Palométa (mariposa nocturna, palomilla)
­ Palpàr (toquetear, manosear, sobar)
­ Palústre (pringue)
­ Pàmpol (oreja grande. Hoja de la vid y la higuera)
­ Pàncha (barriga, vientre)
­ Panchórro (barriga grande)
­ Panchorrút (barrigudo)
­ Paneròlâ (cucaracha)
­ Panòli (pánfilo, tontaina, tontorrón)
­ Panís (maiz)
­ Pansít (arrugado)
­ Pantàno (pantano)
­ Pany (cerradura)
­ Panyal (pañal ["bolqueret" tradicionalmente])
­ Pàpa (papá)
­ Pà­pa (comida [en lenguaje infantil])
­ Papelório (papelucho)
­ Paralís (parálisis)
­ Parà/paraéta (puesto de venta en mercado o mercadillo)
­ Pardàl (pájaro. Caradura, aprovechado, indeseable)
­ Pardalejar (ir de aquí para allá en plan de divertimento)
­ Paregút (parecido, semejanza, semblanza)
­ Paréxtre (parecer. Opinión, criterio)
­ Parsimòniâ (tranquilidad, lentitud, flema)
­ Partír (repartir, distribuir)
­ Passàr (adelantar. Pasar. Ocurrir. Cambiar el balón)
­ Passènsia (paciencia)
­ Passíllo (pasillo)
­ Pastaór (cuarto con función de despensa)
­ Pastéll (pestillo)
­ Pasterà (defecación abundante. Pasta amasada)
­ Pàta (pierna de animal ["pòtâ" o "càma" tradicionalmente])
­ Patejàr (recorrer. Patear)
­ Patimént (sufrimiento, padecimiento. Preocupación)
­ Patír (sufrir, padecer. Preocuparse)
­ Pàto (pato)
­ Patracòl/potrocolà (gran cantidad de algo)
­ Pàvo (nombre dado a los ilicitanos por los santapoleros. Pavo)
­ Pèbre (pimiento rojo molido)
­ Pebréra (pimiento [fruto])
­ Péca (peca, lunar)
­ Pèdre (perder)
­ Pelear (luchar, pelear. Trabajar mucho y con esfuerzo)
­ Pélfa/Pérfa (ventosidad)
­ Pellòrfâ (piel de vegetales, monda)
­ Péna (tristeza, pena. Persona cansina/molesta)
­ Pénca (costra de piel o de suciedad)
­ Pendénts (pendientes)
­ Péndre (tomar)
­ Penjàr (colgar. Ahorcar)
­ Penjói (pendejo. Colgajo)
­ Pensàsse (creerse)
­ Pepíco/Pepiquét (José, Pepe)
­ Percàl (complicación, situación problemática)
­ Perdigonà (ligero salivazo en la cara del oyente que se expele al hablar. Perdigonazo)
­ Peréa (pereza)
­ Peréta [de la llum] (interruptor de la luz colgante)
­ Pérfa (ventosidad)
­ Pericóco (llevar el pelo de la coronilla u otra parte de la cabeza levantado)
­ Periquét (Pedro)
­ Pèrlâ (exclamación afectuosa/cariñosa hacia alguien. Perla)
­ Permanéxtre (permanecer)
­ Pernàles (travieso/a, pícaro/a)
­ Péro (pero)
­ Peròlâ (cazuela. Cabeza)
­ Pèrres (dinero)
­ Pesaómbre (pesadumbre, disgusto mezclado con desazón)
­ Pesaílla (pesadilla)
­ Petíta (gallina pequeña)
­ Petórro (ventosidad)
­ Peúc (calcetín para dormir)
­ Peuquét (calcetín de recién nacido)
­ Péxca (pesca)
­ Pexcaór (pescador)
­ Pexét (insecto con multitud de patas y forma de pez capaz de caminar por techos y
paredes. Pescadito)
­ Picaéta (comida ligera, "lunch")
­ Picàsse (entrar en fuerte competencia con alguien o algo. Agraviarse. Corroerse)
­ Pífia (algo que en absoluto cumple la función que debe realizar. Acción fallida de algo)
­ Pigòtâ (varicela)
­ Píla (especie de fregadero para lavar ropa)
­ Pillàr (coger, pillar. Atropellar)
­ Pillàstre/a (pillo/a, infante travieso)
­ Pilòtâ (almóndiga grande que se hace con el "puchero" ["pilòtes"]. Pelota)
­ Pipí (orín)
­ Pirindòlâ (pilila, pene)
­ Pírri (moño)
­ Pis (piso, suelo)
­ Pisàes (pisadas, huellas)
­ Pisàr (pisar)
­ Pistòlâ (pene. Pistola)
­ Pistolér (varón promiscuo sexualmente. Pistolero)
­ Pitéra (Pita, planta semidesértica de hojas largas y puntiagudas)
­ Píula (petardo alargado verde más pequeño que la mechallarga y el despertaor)
­ Piulàr (piar)
­ Pixéra (ganas intensas de orinar)
­ Pixórro (pene)
­ Pixquíua/pixquitíua/pixquiquíua (muy poca cantidad)
­ Planterét (tiesto, maceta)
­ Plàntes (plantillas para los zapatos. Plantas)
­ Platéra (bandeja, platera)
­ Plàya (playa)
­ Plegàsse (amoldarse, acomodarse, adaptarse. Plegarse)
­ Plegàr (cerrar, finalizar la actividad laboral. Ordenar, recoger. Plegar, doblar. Recojer
del suelo)
­ Plenàr (llenar [pero mayoritaria y tradicionalmente se usa "omplir"])
­ Plisàr (hacerle pliegues a una tela alisándola)
­ Ploréra (llanto intenso y continuado)
­ Ploríca (llorón)
­ Ploriscàr (lloriquear)
­ Plumiér (estuche para material escolar de escritura o dibujo)
­ Pobréa (pobreza)
­ Pobrús (persona sin recursos económicos)
­ Pòcâ­vergónya (sinvergüenza)
­ Polít (grande de tamaño, desarrollado, lustroso)
­ Pòm (racimo, manojo)
­ Póma (genitales de niña)
­ Pómpa (bomba de aire manual para ruedas. Burbuja de jabón)
­ Poquéta nit/hi nit [a] (crepúsculo, anochecer)
­ Poquíu (poquito)
­ Pòr (miedo)
­ Porchà (tejadillo delante de la entrada de una vivienda unifamiliar)
­ Pórche (estancia inmediata a la entrada de la vivienda, recibidor)
­ Pórga (purga)
­ Porgàr (purgar)
­ Poríga (miedo. Miedoso)
­ Porigós (miedoso)
­ Porràt (mercadillo festero)
­ Portar (traer. Llevar en sentido figurado, sin que medie movimiento [negocio,
responsabilidad], dedicación durante lapso de tiempo a algún asunto/actividad)
­ Portàsse (comportarse. Traerse)
­ Pòs (pues)
­ Postígo (postigo)
­ Póstres (postre, postres)
­ Pòtâ (pata)
­ Potíngo (potingue, mejunje)
­ Pótra (buena suerte, chiripa)
­ Potrocolà (gran cantidad de algo)
­ Prèmit (premio)
­ Presentàsse (darse la circunstancia. Presentarse)
­ Presó (cárcel, prisión)
­ Prevíndre (preveer, prevenir)
­ Primér (primero, primera [en algunos casos])
­ Primerénc (primerizo)
­ Pringàr (untar, ensuciar)
­ Prinyó (sabañón)
­ Privàr (gustar mucho, entusiasmar. Privar)
­ Privàt (muy contento, entusiasmado. Privado)
­ Procuràr (tratar, procurar, llevar en idea)
­ Prometút (prometido)
­ Prónte (pronto)
­ Provar (sentar bien (fisiológicamente). Probar)
­ Provessó (procesión)
­ Proyècte (proyecto)
­ Púa (punta aguda de clavo o alambre rígido)
­ Puchéro (comida conocida como "cocido")
­ Puént (podrido)
­ Puentór (hedor, mal olor)
­ Puésto (lugar, ubicación. sitio en una cola, plaza en un cine/teatro. Puesto de
mercado, tenderete)
­ Pujà (cuesta, subida)
­ Punterà (chut con la punta del zapato)
­ Púto (homosexual promiscuo)
Q)
­ Quadrélla (grupo, pandilla, panda, banda. Cuadrilla)
­ Quàdro (cuadro. Retrato)
­ Quàlo/quàla (cuál)
­ Qualquiera (cualquiera ["quasevòl/quansevòl" hace 60 años])
­ Qualsevòl/quansevòl (qualquiera [en desuso])
­ Quant (cuando. Cuanto)
­ Quàrto (habitación, cuarto)
­ Quàrto [de bany] (aseo)
­ Quàrtos (dinero)
­ Quefér (quehacer, faena, trabajo)
­ Queferàngo (mucha faena, trabajo)
­ Queraílla (patata)
­ Qui (quien, quienes)
­ Quimerós (quimeroso, hipocondríaco)
­ Quin/quina (qué clase, de qué tipo, qué)
­ Quin/quina/quins/quines (qué)
­ Quino/quina/quinos/quines (cuál)
­ Quirdàr (llamar)
­ Quíco (grano de maiz tostado)
­ Quíto (Francisco)
­ Quitrà (alquitrán)
­ Quixàl (muela)
R)
­ Ràbo (rabo, cola)
­ Rabút (niño desobediente, indisciplinado)
­ Racà/Racaéta (porción de un racimo de uva)
­ Raént (rozando, junto a, tocando)
­ Rài (rayo)
­ Raíl/Arraíl (raiz)
­ Raléa (raza, casta, clan)
­ Ralló/rallóns (rallajo/rallajos)
­ Ràma (rama)
­ Ramàl (ramal, derivación)
­ Ramalét (cuerda para bajar el "savaíl" de la palmera)
­ Ramàs (brote de la palmera hembra donde están los dátiles)
­ Ramacét (brote de la palmera macho donde está el polen)
­ Ràncho (espacio. Rancho)
­ Rànci/ràncit (rancio)
­ Rànda (tipo de punto para hacer ropa interior femenina y de cama)
­ Ranquejàr (caminar arrastrando una pierna)
­ Raonàr (debatir, intercambiar pareceres. Razonar)
­ Raptàr (secuestrar, raptar)
­ Ràpte (secuestro, rapto)
­ Raspàr (raspar, arañar)
­ Raspàt (rozadura, raspado, arañazo)
­ Rastrellà (patada o golpe fuerte en las piernas. Cantidad grande de algo. Rastrillada)
­ Rastréra (hilera. Cantidad grande de algo puesto en fila. Sarta)
­ Rató (ratón)
­ Ràto (rato)
­ Ravaléro/a (hombre/mujer que actúa sin educación ni miramientos)
­ Ravanéra (llorar intensamente)
­ Ravinà/revinà (decisión/acción impulsiva y ausente de buen criterio tomada por
alguien)
­ Reaparéxtre (reaparecer)
­ Reauélo/a, reagüélo/a (bisabuelo/a ["u" semi­consonántica])
­ Rebanà (rebanada)
­ Rebanàsse (cortarse en profundidad)
­ Rebanàr (cortar)
­ Rebàxa (descuento, rebaja)
­ Rebentàr (desmoronarse tras superar su límite físico/mental una persona o cosa.
Perder los estribos. Rebentar, estallar)
­ Reblanít (reblandecido)
­ Rebolíca (desorden, revoltijo, barullo, lío)
­ Rebolicàr (desordenar, liar)
­ Rebuchàr/rebujàr (rechazar)
­ Rebúig [rebúch] (rechazo)
­ Recào (recado)
­ Rechichivàt (que ha perdido la frescura, degradado)
­ Recibír (recibir)
­ Recíbo (recibo)
­ Recibút (recibido)
­ Reconéxtre (reconocer)
­ Recreàsse (entretenerse, tomarse las cosas con mucha calma)
­ Redomàt (magnifica los calificativos despectivos aplicados a persona, "tonto
redomat")
­ Refreàt (resfriado)
­ Refregàr (restregar)
­ Refugír (rehuir)
­ Refúig [refúch] (rechazo)
­ Regalíssia (regaliz)
­ Reganyàt (regañado)
­ Regístr (registro)
­ Regolàr (rodar, caer rodando)
­ Regoméllo (recelo o remordimiento por algo insatisfactorio o mal hecho)
­ Rejòla (piedra)
­ Relént (relente)
­ Relíquia (resto de algo que ya no vale para nada. Algo antiguo sin valor. Relíquia)
­ Rellàmp (relámpago, rayo)
­ Rellónge (reloj)
­ Reméi (remedio)
­ Remór (ruido confuso y extendido)
­ Renegàr (regañar, reprender. Renegar, repudiar)
­ Rengló (línea de escritura)
­ Rentaplàts (escurridor de la vajilla)
­ Rentàr (enjuagar)
­ Reóna (redonda, rotonda)
­ Reór [per la / a la / a] (alrededor, por alrededor)
­ Repàro (pega. Complejo, miedo)
­ Repassàr (revisar. Volver a marcar lo marcado)
­ Repeló (tirón)
­ Replegaór (recojedor de basura)
­ Res (ninguna cosa, nada)
­ Resàr (rezar)
­ Resòldre (solucionar, resolver, solventar)
­ Respècte (respeto)
­ Restregàr (restregar)
­ Ret (red)
­ Retaíla (cantidad grande de algo que se muestra de forma progresiva y continuada
[aplicable también al acto de hablar])
­ Retòlica (discurso o razonamiento excesivamente largo y pesado o que no va al
meollo del asunto)
­ Retór (cura principal de una parroquia que puede tener otros curas a su cargo)
­ Retratàr (fotografiar)
­ Retràto (retrato)
­ Retréte (bater)
­ Revenít (revenido, pasado, caduco [alimentos])
­ Revénja (venganza)
­ Revés (revés, reverso)
­ Riálles (risas, risotadas, carcajadas)
­ Rialló/riallóna (risueño/a)
­ Riàta (cantidad grande de personas (u otros elementos) pasando o desfilando)
­ Rífa (caseta de tómbola. Sorteo)
­ Rifàr (sortear)
­ Rimbombòri (barullo, alboroto. Valor, bombo)
­ Rincó (rincón)
­ Rinyó (riñón)
­ Riquéa (riqueza)
­ Roàl (mancha. Rodal. Alrededores)
­ Roàncha (rodaja, loncha. Alteración cutánea a placas)
­ Roàr (pasear, dar vueltas. Rodar)
­ Robassà (gran cantidad de ropa para lavar)
­ Robatòri (robo)
­ Rodalía (alrededores)
­ Rògle (espacio delimitado. Esfera social. Círculo, redondel)
­ Ròig [ròch] (pelo rubio o pelirrojo. Color rojo [más frecuente "encarnat"])
­ Roinàsso/a (persona mala)
­ Roío (ruido, sonido)
­ Romancér/Romancéro (persona cuentista y pesada)
­ Romànç/romànços (pamplina, cuento / pamplinas, historias)
­ Rompít (roto [campo de Elche])
­ Ròmpre (romper)
­ Róncha (placa, irritación cutánea de forma circular)
­ Rónya (suciedad. Tacaño)
­ Ronyós (roñoso, sucio. Tacaño)
­ Rósca (bocadillo grande, barra de pan)
­ Roscàr (enroscar)
­ Rosegàr (roer)
­ Rosegó (trozo de pan que no es del día, sobras)
­ Ròses/rosétes (palomitas de maiz)
­ Rossegàr (restregar por suelo o paredes)
­ Rosquéta (bocadillo)
­ Ròt (roto. Eructo)
­ Ròtul (Rótulo, cartel, letrero)
­ Rovéll (oxido)
­ Rovellàr (oxidar)
­ Rovellét (yema de huevo)
­ Rovín (oxido, corrupción en los metales)
­ Roxío (rocío)
­ Rulàr (ubicar a alguien/algo de forma indefinida. rodar)
­ Rúlo (rollo)
­ Rúmbo (pompa, boato)
­ Rumiàr (pensar en actitud concentrada)
S)
­ Sàbio (sabio)
­ Sabút/Sabuét (listillo, enterado)
­ Sacàr (sacar ["traure" en valencià general])
­ Sàfa (jofaina)
­ Safanòriâ (zanahoria)
­ Safarràncho (jaleo, barullo. Desorden)
­ Sala [d'estar] (salita)
­ Salmórra (salmuera)
­ Sanc (sangre)
­ Sancamallà (zancada)
­ Sancarró (persona enjuta y desgarbada. Persona grande sin mucha inteligencia)
­ Sangrisòlâ (sanguijuela. Pelotero, arribista)
­ Sanguàngo (desgarbado)
­ Sanói (tontorrón)
­ Sansér (entero)
­ Saórra (mezcla de arena y gravilla. Gravilla)
­ Sarandèta (cesto redondo poco profundo para poner los dátiles recolectados)
­ Sargantàna (lagartija diurna)
­ Sària (bolsa grande para guardar almendras, granadas o lo que se presente)
­ Sarnàcho (tontorrón. Cestilla de esparto redondeada, con tapa y correa, para meter
caracoles)
­ Savaíl (cesta alargada para bajar de la palmera los dátiles recolectados)
­ Seàs (tejido pajizo que crece en la palmera con el que se pueden fabricar "àchas"
(antorchas))
­ Secallós (que ha perdido la frescura y está reseco)
­ Segó (salvado de los cereales)
­ Segón (segundo, segunda [en algunos casos])
­ Semàna (semana)
­ Semàt (mustio, sin vitalidad)
­ Semblàsse (que poseen parecido físico)
­ Sémen (cola/pegamento flojo que se usa en la industria del calzado)
­ Séno (cieno)
­ Sénto (Vicente)
­ Sénya (señora, doña. Señal, indicación. Gesticulación)
­ Senyàl (marca, señal [es masculino en valenciano: el/un])
­ Sequéra (sequedad, sequía)
­ Séra (acera [tradicionalmente "baldósa"])
­ Sérca (verja, valla)
­ Sercàr (verjar, vallar)
­ Sério (serio)
­ Serrúcho (sierra)
­ Sigàrro (cigarrillo, pitillo)
­ Sígle (siglo)
­ Sigró (garbanzo)
­ Simént (simiente, semilla)
­ Sinvergüénsa (sinvergüenza [pòcâ­vergónya])
­ Sípia (sepia)
­ Sitàra (tabique)
­ Sofáns (sofás [plural de "sofà"])
­ Sòfre (azufre)
­ Sòl (suele. Sol. Suelo)
­ Solanéra (hacer un sol muy fuerte)
­ Solàr (terreno urbano sin edificar, solar)
­ Sólfa (partitura. Solfeo)
­ Sombrero (sombrero)
­ Soméra (mulo, mula)
­ Sòmni (sueño, fabulación)
­ Sómpo (atontado, alelado, torpe, sin viveza)
­ Sonít (sonido)
­ Sòny (sueño, ganas de dormir)
­ Sonyarréra (soñarrera, modorra, tener mucho sueño)
­ Sórna (burla, guasa, ironía)
­ Sórt (sordo)
­ Sòrt (suerte)
­ Sortija (sortija [la "J" con sonido castellano])
­ Sosfatàr (sulfatar)
­ Sóstre (sobrante. Cantidad grande de algo)
­ Suficient (suficiente)
­ Sullàr (manchar)
­ Sullàsse (mancharse)
­ Sullàt (manchado)
­ Sulsír (zurzir. Cocinar algo haciéndolo jugoso)
­ Sulsít (zurzido. jugoso, salseado)
­ Sunsió/Sunsionéta (Asunción)
­ Sus/Suns (sus [en relaciones de parentesco])
­ Sústo (susto)
T)
­ Tabàla (los trozos de rama de palmera cortada que quedan rodeando el tronco)
­ Tabàrdo (constipado. Abrigo)
­ Tàbe (tábano)
­ Tafarrà (golpe. discurso exageradamente largo y molesto. Bocanada de aliento
maloliente)
­ Tafúlla (tahulla, medida de superficie 953 m2 en Elig)
­ Tàlla (medida de riego contabilizada por tiempo)
­ Tallàr (cortar. Partir a trozos)
­ Tallàt (cortado, interrumpido)
­ Tallér (taller. Taller mecánico, garage)
­ Tamborinà (golpe)
­ Tangaór (timador, estafador)
­ Tangàr (timar, estafar)
­ Tàpena (alcaparra. Pelma)
­ Tapét (mantel, tapete)
­ Tàpia (muro, tapia, cerca de obra de altura considerable)
­ Tapiar (tapiar, cerrar con muro)
­ Tapó (persona muy baja. Tapón)
­ Taponà (chut muy fuerte)
­ Tàra (defecto, tara. Minusvalía)
­ Tarambàna (cabeza loca)
­ Tarúmba (cabeza loca)
­ Tastaguisàos (persona que participa en todo lo que se le pone por delante)
­ Tastàr (saborear, degustar, probar)
­ Tàta (hermana mayor)
­ Taulaí (gorrión)
­ Tauléta [de nit] (mesita de noche)
­ Teàtro (teatro)
­ Técho (techo)
­ Templàt (persona de presencia buena y saludable. Tibio, templado)
­ Tenàlles (tenazas)
­ Ténda (tienda, comercio [si es de ropa: botíga])
­ Tèndre (tierno, blando, fresco)
­ Teneór (tenedor)
­ Tercér (tercero, tercera [en algunos casos])
­ Terciàna (enfermedad palúdica propagada por los mosquitos)
­ Teressíta (mantis religiosa)
­ Ternéra ("car de bou" fa 60 anys. Ternera)
­ Terongétes (almóndigas grandes ["pilòtes"] que se hacen con el "puchero")
­ Terònjâ (naranja)
­ Terràt (cubierta exterior pisable en la parte superior de las casas/edificios, terraza)
­ Terròs (terrón de tierra)
­ Tesòr (tesoro)
­ Test (tiesto)
­ Téte (hermano mayor)
­ Tiburó (tiburón)
­ Tína (bañera)
­ Tíno (acierto)
­ Tintàr (teñir, tintar)
­ Tío/a (tratamiento formal a personas adultas [idéntico en idioma Sardo (Cerdeña)].
Tío/a.)
­ Tiparràco (un impresentable, un cualquiera)
­ Tiquis­míquis (quisquilloso)
­ Tir (disparo, tiro)
­ Tiríssia (repelús)
­ Tírria (ojeriza, manía)
­ Tíssic (tuberculoso. Persona de físico y salud muy menguada)
­ Tisoréta (insecto conocido como "tijereta")
­ Títaro (equilibrista. Pirueta)
­ Titòt (gallo pequeño, macho de la "petíta")
­ Tixiór (tejedor de cuerda de cañamo para hacer las suelas de las alpargatas)
­ Tocàr (sonar. Llamar [a la puerta/timbre]. Telefonear. Tocar)
­ Tocàt (borracho. Mal de la cabeza. Con golpe [la fruta]. Tocado. Sonado. Tenido que
[obligación])
­ Tóldo (toldo)
­ Tomàta (tomate)
­ Tombàr (volcar. Tumbar)
­ Tombàt (tumbado. Volcado. Derribado)
­ Toméll (tomillo)
­ Tonaéta (melodía, canción)
­ Tongà (grupo de cosas, serie)
­ Toníco/a (Antonio/a)
­ Tontàes (tonterias)
­ Tontàina (tontorrón)
­ Tontàrra (tontorrón)
­ Tónto (persona con retraso mental)
­ Tónya (golpe)
­ Topàr (cornear, embestir. Encontrarse de cara súbitamente con alguien)
­ Tòr (tordo)
­ Torbàr (desconcertar, inducir al equívoco)
­ Torbàt (aturdido. Desconcertado)
­ Torcamàns/torcamànsos (limpiamanos, trapo de cocina)
­ Torcàr (adecentar, limpiar)
­ Toróndo (chichón)
­ Torraéra (modorra, mucho sueño)
­ Torràr (aburrir, inducir al sueño. Torrar)
­ Torràsse (quedarse dormido profundamente. Aburrirse. Tomar demasiado sol)
­ Torràt (aburrido. Dormido profundamente. Anonadado por malos olores. Tostado.
Surtido de garbanzos, maíz y habas tostadas)
­ Tortà (pastel hecho tradicionalmente de harina y almendra molida recubierto de
merengue)
­ Tortílla (tortilla)
­ Tossàrra (tos fuerte/profunda)
­ Trabúco (petardo marrón que estalla al lanzarlo contra una superficie dura. Miembro
viril masculino)
­ Tràça (maña, habilidad)
­ Tràcte (trato, relación)
­ Tragar (tragar)
­ Tràlla ("caña")
­ Trallà (sacudida eléctrica. Golpe violento)
­ Trampós (tramposo, que juega sucio)
­ Trampossía (trampa, juego sucio)
­ Tramús (altramuz)
­ Tramussòl (orzuelo)
­ Trànca (palo de madera cuadrangular para cerrar la puerta colocada a través de unos
pasadores. Pene)
­ Trànsit (tráfico, tránsito)
­ Tràpa (desague, sumidero. Trapa)
­ Trapissónda (atolondrado, travieso)
­ Traquejàr (traquear, llamar a la puerta con los nudillos)
­ Trastavillàt (defectuoso, con fallo. Persona con desequilibrio mental)
­ Tràu (ojal. Trae [limitado al imperativo de traer])
­ Tremolàr (temblar, vibrar)
­ Tremolór (temblor, vibración)
­ Trencàt (roto. Estropeado)
­ Triàr (escojer)
­ Trípes (intestino, tripas)
­ Triponà (comer en exceso)
­ Tristór (tristeza)
­ Trò/tronet (Trueno. Golpe / golpecito)
­ Tròcola (polea [referencia del Misteri])
­ Tròlâ (mentira, embuste)
­ Troléro (mentiroso, embustero)
­ Trompà (golpe)
­ Trompút (de morro prominente por dentición similar)
­ Tronchàr (quebrar una rama o tronco vegetal)
­ Tróncho (masa carnosa interna de algunos vegetales que queda al desprender las
hojas)
­ Tròns (petardos, fuegos de artificio. Truenos)
­ Tròpolotròp (desmanotado)
­ Tròs (pedazo, trozo)
­ Trúes (Gertrudis)
­ Tuétano (tuétano)
­ Tufarréra (tufo muy fuerte. Bocanadas de humo)
­ Túfo (olor fuerte)
­ Túla (juego infantil donde el participante que "paga" corre tratando de tocar a otro
para que "pague")
­ Túnda (castigo corporal. Realización de actividad agotadora)
­ Turméll (tobillo)
­ Tus/Tuns (tus [en relaciones de parentesco])
U)
­ Uçàr/auçàr (aupar, subir)
­ Ulléres (gafas. Ojeras)
­ Ullerós (ojeroso)
­ Ulór/olór (olor)
­ Úno (alguien. Uno)
­ Us (unos/unas)
­ Usté (usted)
­ Usténs (ustedes)
V)
­ Vacacións (vacaciones)
­ Vàldre (valer, costar)
­ Veléta (persona de opinión variable. Veleta)
­ Ventàja (ventaja)
­ Véntre (vientre, intestinos)
­ Véspra (víspera)
­ Vèspre (atardecer, anochecer)
­ Vessà (correntera/venida de aguas)
­ Véta (tira fina. Cinta de tela/seda)
­ Vída (vida)
­ Vínça (semilla del tomate/pimiento)
­ Víra (tira, raya)
­ Vitàt (verdad)
­ Volàt (sonado, mal de la cabeza. Volado)
­ Vòltâ (vez. Vuelta)
­ Vóre/vórer (ver)
­ Vos (os)
­ Vosàtros (vosotros)
­ Vosté (usted ["usté" predominante])
­ Vosténs (ustedes ["usténs" predominante])
X)
­ Xirínga (jeringa, jeringuilla)
­ Xiringà (jeringuillazo)
­ Xixànta (sesenta)
Y)
­ Ya (ya)
­ Yàyo/a (abuelo/a)
­ Yo (yo)
Es nòms d'es mesos de l'any se diuen en castellà menos "Agóst".
El present capitul, per lo llarc y complicat del tema al que fa referència, se tròbâ en un
constant proces de construcció, ampliació, rectificació y millora. P'a lo qual s'oferix una
direcció de correo electrònic en el desig de que el que vullga puga aportar es seus
coneximents, comentaris, referències, opinions, etc... y poér millorar es continguts que
se mostren.
2004 © Valencià d'Elig
­ Senyes Fonètiques del Valencià d'Elig.
­ Senyes Morfo­sintactiques del Valencià d'Elig.
­ Lèxic y Expresions del Valencià d'Elig.
AUDIO
­ En relació as Vocals Valencianes.
­ En relació as Consonants Valencianes.
­ Diferències entre el Valencià y el Català.
"Lèxic y Expresions del Valencià d'Elig"
EXPRESIONS
(Actualisat: 21­6­2010)
La present llista de frases, expresions o usos llingüistics sentits en Elig s'ha fet
conforme al critèri "descriptiu" de l'actual llingüistica modèrnâ, axò es, procurant
descriure/mostrar la realitat llingüistica ilicitana tal com és, sense prejúins de ninguna
clàsse. Se déxen de costat, axína, antíus critèris llingüistics "prescriptius" que
estigmatisen cèrtes formes mentres donen com a "corrèctes" atres, només perque
coincidixen o no en un patró de llengua idealisat, irreal y artificial (que no s'ajusta a la
realitat), elaborat p'es seguiórs de díta llingüistica prescriptiva.
La realitat llingüistica de la llengua Valenciana en Elig es la que és y nax de la evolucio
pròpiâ y natural de l'idioma Valencià dins de la societat ilicitana a lo llarc d'es sigles. El
present treball pretèn dexàr constancia de dita realitat, sense posàne ni sacàne res. Per
supòst que mai se podrà mostrar la realitat llingüistica ilicitana sancera, pero desigem
que lo que aqui se mòstrâ puga aprofitar p'a conéxtre millor la llengua Valenciana parlà
en Elig y que ésta no se pèrgâ per substitució del castellà o per imposicio d'un "català
avalencianat" ­ etiquetat enganyosament com a "valencià" ­ que obliguen a dependre as
chiquets en l'escòlâ.
Nòtes:
P'a saber si una paraula (valenciana o castellana), està en la present llista, apretar al
matex temps la tecla "Ctrl" y la tecla "F" (en el teclat de l'ordenaór). Fent astò s'òbri
l'opcio Buscar (Search) dins de Adobe Reader (o atres programes pareguts).
Casi totes es paraules valencianes de la llista pòrten acent grafic p'a saber a on va la
silaba tònica, per tant, a l'hòrâ de buscar una paraula valenciana es millor escriúrela
acentuà, encara que no seguixca regla ortografica alguna. (No es precis escriure la
paraula entrega).
Moltes d'es frases que estan fetes sobre una persona o temps verbal particular tambe
se pòden construir gastant atres persones y temps verbals.
A)
­ "A atre gos en éxe òs" (rechazar algo que se presenta como bueno, sin serlo)
­ A ca (a casa de, en casa de)
­ A ca puésto (en cada sitio/lugar)
­ A cabàços (cantidad muy grande de algo)
­ A cégues (a tientas)
­ ¿ A com ? (¿ cuànto vale ?¿ qué vale ?¿ qué precio tiene ?)
­ ¿ A com ix/íxen/està/estàn ? (¿ cuànto vale ?¿ qué vale/n ?¿ qué precio tiene/n ?)
­ ¿ A com/molt ixím ? (preguntando cuánto tiene que pagar cada persona de un grupo
por algún gasto)
­ A cónte de (a cuenta de, en el lugar de, en substitución de. Como anticipo/señal de)
­ A còsâ féta (adrede)
­ A deshòres (fuera de hora, a horas intempestivas)
­ A díntre (adentro)
­ A éxe li dones un dit y t'agàrra la ma hasta el múscle (referido a alguien al que
no se le pueden dar muchas confianzas)
­ A éxes còses ell/ella/ells/elles no li véu/véuen importància (no le dan
importancia/valor a algo)
­ A finàl/finàls d'any (a final de año, a últimos de año)
­ A fòrçâ de... (a fuerza de..., a base de...)
­ A fòrçâ de garròt... (a base de palos...)
­ "A foxques se caçen moxques" (a oscuras se cazan moscas)
­ A garrotàes (a palos, pegando)
­ A la arreór (alrededor)
­ A la de una, a la de dos y a la de tres... (a la una, a las dos y a las tres...)
­ A la entrà de l'estíu/l'hivèrn (al comienzo del verano/invierno)
­ A la fi (al fin/final)
­ A la fi del mòn (al fin del mundo)
­ A la llàrga (a la larga, tarde o temprano)
­ A la nit (por la noche)
­ A la part de darrére (detrás)
­ ¡ A la playa ilicitàns ! (exortando a los ilicitanos a ir a la playa del Tamarit a recoger
la imagen de la "Maredeu")
­ A la primería (al principio)
­ A la que (cuando, en cuanto)
­ A la reóna (a la redonda)
­ A l'atra (a la próxima vez)
­ A l'atre (al día siguiente)
­ A l'atre viáge (la próxima vez, a la próxima)
­ A l'endemà (al día siguiente/posterior)
­ A lo llarc (a lo largo, durante)
­ A lo llarc y àmple (por todas partes, extensamente, ampliamente)
­ A lo últim (al final)
­ A ma dréta/esquèrrâ (a la derecha/izquierda)
­ A màles pénes (a penas, escasamente)
­ A mànta (cantidad muy grande de algo)
­ A més vóre (hasta la vista, hasta pronto, hasta luego, adiós)
­ A mi me té igual (a mí me da lo mismo)
­ A mígdia [míchdia] (a mediodía)
­ A mig [mich] matí (a media mañana)
­ A míges (a medias, sin concluir)
­ A mijanít (por la noche en horario de sueño)
­ A mijàn camí (a medio camino)
­ A/de mijàns de... (a/de mediados de...)
­ A milloràsse (deseándole a alguien que recupere la salud)
­ A muntó (a montón, en gran cantidad)
­ "A on està el sant se déxa el milàcre" (actuar sin atender a los
perjuicios/inconvenientes que pueda ocasionar)
­ ¿ A on ha anat a parar ? (¿ dónde está ?)
­ ¿ A on vols anar a parar ? (¿ qué quieres decir ?)
­ ¿ A on víus ? (¿ dónde està tu casa ?¿ cuàl es tu domicilio ?)
­ A òrri (a "tutiplén", a montón)
­ A part (aparte, separadamente)
­ A partír d'àra/de huí (de ahora/aquí en adelante, en lo sucesivo)
­ A passào/passàro be (hasta la vista, hasta pronto, hasta luego, adiós)
­ A péndre pel sac/cul (mandar a alguien a "paseo")
­ A pesàr d'axó / de tot (superando las adversidades)
­ A pòc a pòc (poco a poco, despacio, tranquilamente)
­ A poquét a pòc (poco a poco, despacio, tranquilamente)
­ A poquéta nit/(d)i nit (crepúsculo, al anochecer)
­ A primérs d'any (a principio/comienzo de año)
­ A pròp (cerca)
­ A punt [de] (a punto [de], casi)
­ ¿ A que acollóna ? (¿ a que da mucho miedo ?)
­ "¿ A qué aném a La Bàya ? A ballàr ¿ Y a La Fòyâ ? ..." (chascarrillo con el
nombre de dos pedanías de Elche)
­ ¿ A quí li tòcâ ? (¿ quién va ahora ?¿ quién es el siguiente ?)
­ "A qui se búrla, el demòni li fúrga" (a quien se rie de alguien o algo le acaba
pasando algo malo)
­ A qui s'hu dígues no s'hu créu (haciendo referencia a algo
inaceptable/reprobable/mal hecho)
­ ¿ A quín día estem ? (¿ qué dia es hoy ?, ¿ a qué fecha estamos ?)
­ A ràstres/arrastróns (por la fuerza, en contra de la voluntad)
­ A reór / a la reór (alrededor)
­ ¿ A sant de qué..? (por qué, por qué motivo)
­ A séques (solo/solamente, a secas)
­ A sòles (solo, a solas)
­ A tall de (en relación a, respecto de)
­ A tenór de lo que... (en función de lo que..., según lo que...)
­ A tot arréu (en todas partes, por todos los sitios)
­ A tot li pòsâ pégues (inconformista)
­ A tothòra (continuamente, siempre)
­ A tun puésto (ordenando a alguien a que ocupe su sitio/lugar)
­ A vòltes (a veces)
­ A vòltes no íxen es còses com uno vòl (resignàndose por no salir las cosas como
se esperaba)
­ A vóre (introducción a la resolución/aclaración de algún asunto)
­ A vóre ara quí es el valént (a ver quién se atreve)
­ A vóre cóm se presénta el día (preguntándose sobre la metereología)
­ A vóre quant puc féme en... (expectativas de conseguir algo)
­ A vóre qué fem del caldo (inquirir ante un asunto sin resolver)
­ A vóre si axína mos déxa víure (coletilla después de acceder a alguna demanda
reiterada por parte de alguien)
­ A vóre si dema fa bò / quin día fa demá (a ver si mañana hace buen día)
­ A vóre si te millores (deseándole a alguien que recupere la salud)
­ A vóre si tinc que [...] p'a que sàpies comportàte (amenazando para que se
actúe correctamente)
­ A vóreles víndre (a la suerte, sin garantías)
­ Àa/àra matéx/a (ahora mismo, hace nada, dentro de poco, enseguida. Actualmente,
en la actualidad)
­ Àa/àra matéx péga un esclafít (estar excesivamente gordo)
­ Abocàli a algú el cabàç ("cantar las cuarenta", poner a alguien de vuelta y media)
­ Abocàli a algu la pastéra damunt ("cantar las cuarenta", poner a alguien de vuelta
y media)
­ Abocàsse damunt d'algu/alguna còsâ (echarse encima de alguien/algo)
­ Acabar la jornà (terminar la jornada laboral)
­ Acabànt de (recién, terminando de)
­ Acabàt de (recién)
­ Acabàt de fer (recién hecho)
­ Acabàt de nàxtre (recién nacido)
­ Acachar el mórro/es orelles (adoptar una actitut de subordinación)
­ Aclarísse el día (amanecer. Despejarse, desencapotarse el cielo)
­ Acomençar la casa pel terràt (querer obtener algo sin dar los pasos necesarios)
­ Acompanyar en el sentiment (dar el pésame)
­ ¡ Adiós ! (¡ adiós !)
­ "Adivinàlla, adivinàlla ¿ qué córre per la pàlla ?" (advinanza)
­ Afluixàr es véntes (bajar/reducirse las ventas)
­ Agarrar al vòl (coger algo lanzado sin que toque el suelo. Captar enseguida el sentido
de las cosas)
­ Agarrar del mónyo (amenaza para que alguien obedezca)
­ Agarrar per bànda a algú (acceder a una persona con la intención de hacer
prevalecer nuestros criterios)
­ Agarrar un bòn tabàrdo (estar muy constipado)
­ Agàrrate es pantalóns (previniendo de lo que se va a contar es de órdago)
­ Aguantar algo a pòls (sostener algo con esfuerzo sin apoyarse en ningún lado)
­ Ahí/aquí no és (equivocación respecto a un domicilio/lugar)
­ Aigua­chírli (bebida deslavada, sin substancia. Agua sin frescor, recalentada)
­ Ajuntàsseli a algú la faéna (acumulársele a alguien el trabajo por no hacer las cosas
a su debido tiempo)
­ Al cap de (al cabo de, transcurrido/a)
­ Al complét (en su totalidad)
­ Al costàt (al lado)
­ Al fésse de nit/día (al anochecer/amanecer)
­ Al giràr (a la vuelta [de la esquina])
­ Al matéix temps (a la vez, al mismo tiempo, simultáneamente, mientras)
­ Al meu paréxtre (según lo que yo creo/pienso, a mi parecer)
­ Al pas que aném (al ritmo/paso que vamos)
­ Al pròxim viàge (la próxima vez, a la próxima)
­ Al remàt (al final, en definitiva, a la postre)
­ ¡ Àla y cúxa ! (en respuesta a la interjección ¡ hala !)
­ "Alça el cul, batecul" (exhortar a alguien a que deje de estar sentado)
­ Alça pilíli (expresión para "poner en marcha" a alguien que está sentado)
­ Alçàli la ma a algú (pegarle a alguien, hacer mención de pegar a alguieno)
­ Alçar el bull (comenzar a hervir)
­ Alçàr la taula (limpiar y retirar los utensilios de la mesa después de comer)
­ Alçar un castíc (quitar un castigo)
­ Alçàsse del llit (levantarse de dormir)
­ Alçàsse en la cama tòrtâ (cuando las cosas no salen bien)
­ Alçàsse/despertàsse enjór (levantarse/despertarse a una hora temprana por la
mañanan)
­ "Alicantino, borracho y fino" (frase peyorativa, en castellano, dirigida a los propios
de la ciudad de Alicante)
­ Als péus del llit (en el suelo junto a la cama)
­ "Amícs hàsta en el infèrn" (en esta vida tener contactos y amistades es
fundamental)
­ Amór pròpi (orgullo, amor propio)
­ Anar a alguna ténda/mercàt y carregàr (ir a alguna tienda/mercado y comprar
muchas cosas)
­ Anar a cégues (ir a tientas sin poder ver nada por falta de luz)
­ Anar a còs (tapar el tronco solo con una camisa)
­ Anar a cox­cox (ir a la pata coja)
­ Anar a escòlâ (ir al colegio, ser colegial [sin trabajar todavía])
­ Anar a fer la partiéta (disponerse a jugar a las cartas)
­ Anar a fésse un colpét/cafenét (ir a echar un trago/tomarse una bebida/un café)
­ Anar a fóxques (ir a oscuras, con la luz apagada)
­ Anar a la pata cóxa (ir a la pata coja)
­ Anar a pams (ir por partes, explicando algo con tranquilidad)
­ Anar a parar (ubicarse)
­ Anar a pasturàr (ir a dar vueltas/pasear)
­ Anar a pegar faldonàes (ir a dar vueltas/pasear)
­ Anar a pegar un mossét (ir a comer algo)
­ Anar a pegar una becaéta (ir a dormir un poco)
­ Anar a pegar una vòltâ (ir a dar una vuelta)
­ "Anar a pegàr una vòltâ al salmonete [mòll]" (dar un paseo por el puerto [mòll] a
ver los barcos)
­ Anar a pèu (ir andando/caminando a alguna parte)
­ Anar a plegàr (recoger/ordenar las cosas para terminar una actividad laboral.
Comunicar que se va a cerrar/dejar de trabajar)
­ Anar a replegar es chafàes (ir a un sitio a hora de cerrar o tarde)
­ Anar a sacàsse la sanc (ir a hacerse un análisis de sangre)
­ Anar a tèrrâ (caer al suelo)
­ Anar al bany/anar al bany a pixàr (ir al bater a defecar/ir al bater a orinar)
­ Anar al seu capurúcho (ir a su "bola")
­ Anar al tall (meterse en faena)
­ Anar anant (ir "tirando", ir yendo. Caminar)
­ Anar aspài (hacer las cosas prestando atención y con cuidado)
­ Anar chafànt/esclafànt òus (desplazarse muy despacio y con cierta dificultad)
­ Anar com a cagalló per sequia (persona sin criterio que se deja llevar)
­ Anar d'ampràt (ir de prestado)
­ Anar de bóa (estar en el proceso de asistir a una boda)
­ Anar de cap (estar agobiado por el trabajo/ocupaciones)
­ Anar de càra a l'estíu/hivèrn (cercanía del verano/invierno, comenzar el buen/mal
tiempo, comenzar a hacer calor/frío)
­ Anar de casa en casa (ir de puerta en puerta)
­ Anar de cul (estar inmerso en circunstancias adversas. Andar de espaldas, ir marcha
atrás)
­ Anar de dòl (ir de luto)
­ Anar de górra (ir invitado, a gastos pagados)
­ Anar de punt en blanc (ir muy bien vestido)
­ Anar de tireréta (ir de seguido)
­ Anar descàlç (ir descalzo)
­ Anar dret a un puésto (ir hacia algún sitio)
­ Anar el còr molt apréssa (latir rápido el corazón)
­ Anar embalàt (ir a toda velocidad)
­ Anar en còs de camísa (ir vestido, informalmente, con camisa y sin chaqueta. Tratar
superficialmente algo)
­ Anar en cúrios (ir en cueros, desnudo)
­ Anar en es faldóns fòrâ/penjànt (llevar la camisa o blusa por fuera del pantalón o
la falda)
­ Anar en la míra (llevar cuidado, poner atención)
­ Anar en mólta préssa (tener mucha prisa, ir a un sitio tarde)
­ Anar en pèus de plòm (ir con mucha reserva y precaución)
­ Anar en precaució (llevar cuidado/precaución)
­ Anar en présses (ir con prisa haciéndo todo lo más rápido posible)
­ Anar en ròbâ de dumenge (ir bien arreglado, con ropa de paseo)
­ Anar farcít (completamente lleno)
­ Anar fent carriòles (ir dando bandazos, ir haciendo "eses")
­ Anar fet un "écce­hòmo" (mostrar una apariencia pésima, parecer "una cosa mala")
­ Anar fet un figurí/pinzéll (ir bien vestido)
­ Anar fet un gitàno (ir sucio/desarreglado)
­ Anar mal averiguàt (ir mal vestido/arreglado)
­ Anar marejàt (ir bebido)
­ Anar més lento que el tren Chichàrra (hacer las cosas con mucha lentitud)
­ Anar mig tocàt (ir algo ebrio)
­ Anar molt atirlàt (ir muy bien vestido/arreglado)
­ Anar molt emperifollàt (arreglarse en exceso)
­ Anar p'amúnt y p'a bax (ir de un lado para otro)
­ Anar pegànt bríncos (ir dando saltos)
­ Anar pegant bufíts (estar muy cabreado)
­ Anar per la còrdâ flúxa (no estar haciendo las cosas correctamente. Que está a
punto de recibir un correctivo)
­ Anar sense sabàtes (ir descalzo)
­ Anar tot destripàt (llevar camiseta, camisa o blusa por fuera del pantalón o falda)
­ Anar y víndre (ir a un sitio para volver enseguida, viaje relámpago)
­ Anàsse'n/aplegar enjòr/enjórn (irse/llegar en hora temprana)
­ Anàsse'n a fer es mandàos (salir a comprar las necesidades domésticas)
­ Anàsse'n a fer la plàça (ir al mercado a comprar comida para varios días)
­ Anàsse'n a pardalejàr per ahí (ir a dar una vuelta y distraerse)
­ Anàsse'n de buréo (irse de juerga, de paseo)
­ Anàsse'n de cacéra [casséra] (irse a cazar / de caza)
­ Anàsse'n dret a algún puésto (irse/encaminarse hacia algún sitio)
­ Anàsse'n el sòl (oculatarse el sol tras una nube, nublarse)
­ Anàsse'n en el rabo en mig [mich] d'es càmes (abandonar un asunto al quedarse
desprovisto de razón)
­ Anàsse'n la llum/l'àuia (suspenderse el suministro eléctrico/de agua corriente)
­ Anàssen pel veinàt [la menjà o la begúa] (meterse parte de lo deglutido por las vías
respiratorias)
­ Anàsse'n per un atre puésto (tomar un camino diferente)
­ Anàsse'n pitànt (irse/marcharse a toda prisa)
­ Anàssenli a algu el peròl/la peròlâ (perder el uso de razón)
­ ¿ Aném a ? (¿ tenemos que ?, ¿ vamos a ?)
­ Aném a dír es còses pel seu nom (decir las cosas claras sin tapujos)
­ Anémo'n/Anémone (vamonos)
­ Animàl de séquia (bruto, maleducado)
­ Ans de tot (antes que nada, lo primero de todo)
­ Apànyate com púgues (soluciónate los problemas tú solo, "buscate la vida")
­ Apàra el cabàç (indicando a alguien que coloque el capazo para ser llenado)
­ Aparellàr el búrro (ponerle los arreos al burro)
­ Apegàt a... (al lado justo de...)
­ Apégate / apeguévos (acércate/arrímate/júntate / acercaros/arrimaros/juntaros)
­ Aplegàli a algú comentaris (llegarle a alguien rumores/comentarios)
­ Aplegarém llunt... (no conseguiremos nada...)
­ Aplegàt al cas (de darse el caso)
­ Arissàsseli a algú es pèls (ponérsele a alguien los pelos de punta)
­ Armàr una rebolíca (montar barullo)
­ Arrancàr a [córrer/plorar...] (iniciar, poner en marcha una acción [correr/llorar...])
­ ¡ Àrre, gos ! (expresión de repulsa hacia alguien)
­ ¡ Àrre, macho ! (expresión para hacer caminar a un animal de tiro)
­ ¡ Arréa ! (voz de desprecio hacia alguien, exhortar a alguien a que lo deje tranquilo,
rechazar. Sorpresa)
­ Arréa a cagar/pixar (mandar a alguien a "paseo")
­ Arréa a cagar a la vía (mandar a alguien a "paseo")
­ Arréa/veste'n a fer punyétes (mandar a alguien a "paseo")
­ Arréa/veste'n a pastar fanc (mandar a alguien a "paseo")
­ Arréa a tocàte la búfa/la fíga/la bacóra/el cul/es òus/el nas/es nàssos
(mandar a alguien a "paseo")
­ Arreàsse/pegàsse una panchà (hacer algo hasta la extenuación)
­ Arreàsse una tamborinà (darse un golpe)
­ Arreàsseo tot de còlp (comer o beber algo de golpe y con gula)
­ Arreglàr el sopàr (preparar la cena)
­ Arrimar el múscle (ayudar a hacer algo)
­ Arrimàsse al sòl que mes càlfa (hacer las cosas solo por conveniencia, ser un
"girachaquetas")
­ Arròp y tallaétes (almíbar de mosto con trozos de calabaza u otras frutas)
­ Arròs en còstrâ (plato típico de Elche. Arroz seco con carne y embutidos, cubierto
por una capa de huevo cuajado y hecho en perol de barro)
­ Arrosséro de coràge (que le gustan mucho las comidas a base de arroz,
mayormente arroces secos)
­ As espàles de... (a las espaldas de..., detrás de...)
­ As manyàcos no hay que félos molt de cas, igual se baràllen que al momént
ya son/estàn amícs una atra vòltâ (los padres no deben tomarse demasiado en
serio las riñas entre los niños cuando juegan)
­ As péus del llit (en el suelo junto a la cama)
­ Astò fa [mig éuro] (aclarando cuentas)
­ Aspallét y bònâ lletra (hacer las cosas con calma y correctamente)
­ Atréssa/apréta a córrer/córre (meter prisa para hacer algo, apresurar. Exhortar a
que alguien salga corriendo)
­ Àuia [o atra begúa] del temps (bebida a la temperatura ambiente)
­ Àuia de la font (agua del grifo)
­ Àuia fòrtâ (salfumán)
­ Àuia salmàya (agua salobre)
­ ¡ Auxíli ! (¡ socorro !)
­ Avànt (concediendo permiso para entrar. Incitar a iniciar algun tipo de acción.
adelante)
­ Avió a chórro (avión a reacción, reactor)
­ Axína, a ull (así, a ojo, aproximadamente)
­ ¿ Axína està be de véu ? (¿ está bien así de volumen ?)
­ Axína y axàna ("así, así", de tal manera)
­ Axína y tot (sin embargo, no obstante, así y todo)
­ ¿ Axò a on s'ha vist ? (coletilla recriminando una algo incorrecto)
­ Axò allàrga (que es laxante, que favorece la evacuación de heces)
­ Axò anem a dexào p'a més avànt (dejar algo para más adelante)
­ Axò és d'ans de la guèrrâ qu'hagué [cagué] (respuesta burlesca refiriéndose a la
antigüedad de alguna cosa)
­ Axò és de quant anàva en batéta (algo muy antíguo, de cuando era un bebé)
­ Axò és envéja tot (concluyendo por las malas actitudes/acciones de terceros)
­ Axò és la fíga la màgua (que algo es una chorrada/imbecilidad/sin sentido)
­ Axò és lo més [adjectiu] que hay damunt la capa la tèrrâ (frase hecha para
potenciar algún rasgo negativo de algo o alguien)
­ Axò és lo que voldría yo saber (eso es lo que a mi me gustaría saber)
­ Axò és mèl de catém (una exquisitez, algo extraordinario)
­ Axò és mèl de romér (una exquisitez, algo extraordinario)
­ Axò és molt abrigàt (ropa de demasiado abrigo para una temperatura dada)
­ Axò és p'a cluxísse (para mondarse de risa)
­ Axò és p'a pixar y no caure gota (hacer/decir algo sin sentido o provecho)
­ Axò és p'a pixàsse de la ríssa (para mondarse de risa)
­ Axò és senyal (eso es síntoma)
­ Axò és un bonyígo (algo sin valor o mal hecho)
­ Axò és un enganya­bóvos (algo que puede ser una pifia o timo)
­ Axò està d'arrechúplate el cólze (manifestando que está muy sabrosa alguna
comida)
­ Axò està fart de víure (señalando que alguna cosa està vieja o deteriorada)
­ Axò està lleig [llech] (que no es correcto, que no está bien)
­ Axò ha segut un crímen (haberse cometido una gran injusticia)
­ Axò hu has de fer tant si vòls com si no vòls (obligación ineludible de hacer algo)
­ Axò hu hauras ensomiàt (lo habrás soñado, te lo habrás imaginado)
­ Axò li màta la fam (le quita el apetito)
­ Axò matéxa (mostrando conformidad o desacuerdo según el caso y la entonación)
­ Axò millór hu charrém un atre día / en atre moment/ocasió (posponiendo una
conversación)
­ Axò m'issióna tres pítos (no importarle nada un asunto o cosa)
­ Axò no dúra un sitràl (algo efímero)
­ Axò no és res (restándole importancia a algún infortunio/herida)
­ Axò no està pagàt en dinés (favor/acción de enorme valor)
­ Axò no fa al cas (que no corresponde a lo que se está tratando)
­ Axó no li pàra be (que no le queda bien)
­ Axò no me chòcâ (mostrar desagrado hacia algo)
­ Axò no me fa objècte (algo prescindible que no se necesita)
­ Axò no péga (eso no combina)
­ Axò no té apànyo/arréglo (que no se puede arreglar, completamente estropeado)
­ ¡ Axò poíen fer ! (mostrarse en desacuerdo)
­ Axò que has fet no està gens be (eso que has hecho no está nada bien)
­ Axò si que me fa objècte (cuando algo se considera útil)
­ Axò son escúses de mal pagaór (excusas para ocultar la verdad)
­ Axò son tontàes y burràes (cuando alguien dice cosas sin sentido)
­ ¿ Axò quan pàra ? (¿ en qué fecha cae ?)
­ Axò que lléva en el còs (conformándose con lo poco que ha podido comer alguien
desganado)
­ Axò que ni te se pàsse pel cap (negando algo de forma tajante)
­ Axó que té que vàldre... (como va a valer eso..., de ningún modo puede valer eso..)
­ Axò té el períll (eso tiene el riesgo)
­ Axò val un capitàl (valer algo una millonada)
­ Axò ve a costàr (su precio más o menos puede ser)
­ Axò ya no té reméi (no tener alguna cosa remedio/vuelta atrás)
­ ¡ Ay, Senyór y Maredéu ! (exclamación de congoja)
B)
­ Bax de... (bajo de...)
­ Bax la càpa la tèrrâ (en cualquier sitio o lugar, por todo el mundo)
­ Bax mà (bajomano, de tapadillo)
­ Baxar/pujar la veu (bajar/subir el volumen/sonido)
­ Baxàsse es pantalons y posar el cul en pómpa (claudicar, dejarse avasallar)
­ Ben be (muy bien, perfectamente)
­ Beure a gall (beber abocándose el agua dentro de la boca desde cierta distancia)
­ Boca de carrér (bocacalle)
­ Bòn día (buenos días [saludo utilizado durante todo el día hasta el ocaso])
­ Bòn día de bòn de matí (buenos dias [expresión empleada en el campo de Elche])
­ Bòn profít (que aproveche, buen provecho)
­ Bònâ còsâ (circunstancias conflictivas)
­ Bònâ còsâ de... (gran cantidad. Buena calidad)
­ Botàli fòc a alguna còsâ (prender fuego)
­ Botàr a algú d'un puésto (echar/quitar a alguien de un sitio)
­ Botàsse alguna còsâ (hacer caso omiso de alguna cosa, "passar" de algo)
­ Bovína de fil (carrete de hilo de coser)
­ Bregàr sense parar (estar siempre luchando para salir adelante)
­ Bueno... (expresión para dar pie a alguna frase)
­ Buscàsse la paperéta ("buscarse la vida")
C)
­ Ca u (cada persona)
­ Ca u agràna p'a sa càsa (todo el mundo hace las cosas para su provecho y
conveniencia)
­ "Ca u en sa càsa y Déu en la de tots" (cada uno en sus asuntos sin meterse donde
no le llaman)
­ Ca u que s'apànye com púga (que cada persona se "busque la vida" como pueda)
­ Ca u que se la péle (cada uno que se arregle como pueda)
­ Ca úno (cada persona. Cada cosa)
­ Cachúmbo de la bròssâ (contenedor para la basura. Papelera)
­ Cachúmbo/poàl de la ròbâ brúta (recipiente cerrado para la ropa sucia)
­ Calàsse de dalt a bax (empaparse/mojarse completamente)
­ Càlculs erràts (malas previsiones)
­ Calfàli el cap a algú (no parar de hablarle a alguien sobre un mismo tema/asunto)
­ Calfàli la sanc a algú (irritar a alguien)
­ Calfamént de cap (quebradero de cabeza)
­ Calfàr/encéndre a algú (irritar a alguien)
­ Calfàsse el cap (pensar demasiado en algún asunto, darle muchas vueltas)
­ ¡ Càlla !... (exclamación para introducir una aclaración durante una conversación)
­ Cap d'any (Año Nuevo [antíguo])
­ Cap de chorlít ("cabeza loca")
­ Car de bòu (ternera (carne), carne de toro)
­ Car màgra (carne sin grasa)
­ Caragòl barbàcho (caracol grande de molla negra que se cría en las tabalas de las
palmeras)
­ Caragòl chonét (caracol un poco mayor al "tenàt")
­ Caragòl serrà (caracol serrano)
­ Caragòl tenàt (caracol pequeño)
­ Carài (caramba)
­ Carregàsseli a algu el pit (congestionarsele a alguien los pulmones por estar
constipado)
­ Carregàsseo tot (terminar con todo, finalizar al completo todo. Encargarse de todo,
por obligación)
­ Càrro de la plàça (carrito doméstico de la compra)
­ Casàsse de segónes (volverse a casar por segunda vez [antíguamente por
viudedad])
­ "Casi res diu el paperét" (consternación ante algo)
­ Casi segur que mos dirà d'anar (casi seguro que nos dirá que vayamos)
­ ¡ Catapúm ! (onomatopeya para representar una caida/golpe)
­ Càure de morros/esquéna (caer de boca/espaldas)
­ Càure en el cónte (darse cuenta, caer en la cuenta)
­ Càure en tèrrâ (caer al suelo)
­ Càure malàlt (enfermar, caer enfermo)
­ Càure/queàr pàtes amúnt (caer/quedar boca arriba)
­ Càure pédra (granizar)
­ Càure pel buít de la escaléra (caer por el hueco de la escalera)
­ Càure regolànt pe's escaléres (caer rodando escalera abajo)
­ Càure reó (dormirse/fallecer/perder la consciencia alguien súbitamente)
­ Càure tot lo llarc que es uno (caer de plano)
­ Càure un bac / un bac de costàt (caer de bruces, de espaldas / costalada)
­ Càure una calína (calor intenso, pegajoso y agobiante propio de Agosto)
­ Càureli la moquéta a algú (caerle el moquillo)
­ Chàmbi (corte, rectángulo de helado enmedio de dos galletas)
­ Chànche per chànche (hacer un cambio de una cosa por otra)
­ Chàno­Chàno/Chíno­Chàno (poco a poco pero sin pausa, sin prisa pero sin pausa)
­ Chàrra més que quarànta (hablar en exceso)
­ Chàrra pa catórze (hablar en exceso)
­ Charrànt charrànt... (distraidos hablando...)
­ Charràr p'es cólzes (hablar en exceso)
­ ¡ Che !/¡ Chè ! (expresión frecuentemente usada para manifestar sorpresa o
disconformidad)
­ ¡ Chè !/¡ Chââ ! ["â" con armonía vocálica en "e"](expresión para manifestar amplia
disconformidad, desaprobación o hartura)
­ Che, féa un sígle que no mos veíem (encontrando a un conocido al que no se ve
desde hace tiempo)
­ Chè, no tingues maníes / no sigues maniós (exortar a alguien a que no tenga
complejos/manías a la hora de hacer algo)
­ ¡ Chè, per l'amor de Deu ! (expresión para llamar la atenció sobre algo
incorrecto/inadecuado)
­ Chè, que no claréges (diciéndole a alguien que se aparte de delante nuestro pues no
nos deja ver)
­ Che quin bàla (refiriéndose a persona nerviosa de acciones impulsivas y aceleradas)
­ Chè quin descàns (que alivio, que descanso)
­ Chè quin desengàny (vaya decepción/desengaño)
­ Che quin fum fa (frase jocosa imitando el lenguaje chino)
­ Che quin penjói (vaya pendejo)
­ Chè quin golferío (falta de moralidad)
­ Che quin romancéro (persona pesada y pamplinera)
­ Che quin tàpena (pelma)
­ Che quin tío guilindàina (persona pamplinera y un poco tontaina)
­ Che quin tío més llàuro/llauràndo (calificar a alguien de paleto)
­ Chè quína empastrà (desaguisado)
­ Chè quína ensalà (desaguisado)
­ Che quína fartéra (hastío, estar completamente harto)
­ Che quína flóta (alusión a gran cantidad de personas, muchedumbre)
­ Che quína pinyóra (referirse a algo o alguien a lo que no se le da valor o molesto)
­ Che quína trópa (grupo de personas en alusión habitualmente peyorativa)
­ Che quína tufarréra (bocanadas de humo/olor desagradable)
­ Chè, serà per dinés, collóns (animar a hacer algo sin preocuparse del dinero que
pueda costar)
­ Chè, veste'n a menàr (mandar a alguien a "paseo")
­ ¡ Chéi ! (expresión para captar la atención de alguien)
­ Chí, a mi déxame estàr / no me maréges (déjame en paz, no me molestes)
­ ¡ Chí hòme, chí...! (¡ Si, hombre, si, seguro...!¡ Venga ya...!)
­ Chí quin artista/tío (voz de asombro ante la acción de alguien)
­ ¡ Chica/chico ! (exclamación que da paso a alguna aclaración)
­ Chica, dónali la fíga a vore si s'entretín (respuesta de alguien ante la hartura de
una madre de ver que su hijo/a pequeño/a no para de lloriquear y molestar)
­ Chiquet de bolqueréts (bebé)
­ ¡ Chíto ! (ordenando silencio/callarse)
­ Chòcâ / chòcâ la ma (inquiriendo a saludarse dándose la mano)
­ Chocolàte de fer (chocolate en tableta para hacer a la taza)
­ Chollàsse al ràpe (cortarse el pelo al cero)
­ Chuplàli la sanc a algú (vivir a costa de alguien, aprovecharse continuadamente de
alguien)
­ Chúrro [juàr a] ([jugar a "churro"] "¡ chúrro va !...chúrro, mediamànga, mangotéro
¿ qué será ?")
­ Chuscarràsse alguna còsâ (carbonizarse superficialmente algo)
­ Clàu de la llum (interruptor)
­ Clàu de l'àuia (grifo)
­ Clavar el fiçó (obtener de manera oportunista algo. Manifestar con firmeza la
propiedad sobre algo)
­ Clavar la càma en la mèrdâ hàsta el múscle (meter la pata hasta el fondo)
­ Clavar mèrdâ (meter cizaña)
­ Clavar préssa (meter prisa)
­ Clavar/dir tròles (decir mentiras)
­ Clavàsse algo en el si (meterse algo entre el cuerpo y la ropa)
­ Clavàsse en algú (burlarse de alguien, meterse con alguien)
­ Clavàsse en farina (participar en algún asunto)
­ Clavàsse en tots es fregats (afán participativo. Meterse siempre en líos)
­ Cluxísse de la ríssa (partirse/mondarse de risa)
­ Colège d'es cagóns (parvulario)
­ ¡ Collínsa ! (exclamación similar a ¡ cojones ! pero sin grado de grosería)
­ Collóns/recollóns (exclamación similar a ¡ cojones !)
­ Com a mínim (al menos, por lo menos, como mínimo)
­ Com a molt (a lo sumo, todo lo más)
­ Cóm algú se pénsa (como puede llegar a creer/imaginar alguien)
­ Com clàves es mans ahí te es tàlle (amenzando para que no se toque algo)
­ Com de [adjetivo]... (lo [adjetivo] que...)
­ Com [canta, parla, (acció)] de be (lo bien que [canta, habla, (acción))
­ Com de [pròp/llunt/empachós/antipàtic...] no t'hauras posàt, p'a que... (te
has puesto tan [cerca/lejos/pesado/antipático...] que...)
­ Com de [ràpit/alt/gran...] no serà, que... (es tan [rápido/alto/grande...] que...)
­ "Com el tío Fàva, igual estíc que estava" (despues de una acción no obtener
resultado/cambio alguno)
­ ¿ Cóm eres tan fotút/fotúa ? (dirigiéndose a persona problemática, niño/a rebelde)
­ ¿ Cóm està el temps/día ? (preguntando por la metereología)
­ ¿ Cóm ha segut ? (¿ a qué se debe ?¿ cómo ha sido/sucedido ?¿ por qué ?)
­ Com/si l'agarre l'emparélle (manifestar intención de darle una reprimenda (verbal o
física) a alguien)
­ Com [no estigues quiet / tornes a fer axó / t'agàrre / no faces cas de lo que
te màne...] no sé lo que te faig (manifestar intención de darle una reprimenda (verbal
o física) a alguien)
­ Com [...] no se que li faig (amenazando)
­ Com no t'enméndes (advirtiendo a alguien que corrija su manera inadecuada de
actuar)
­ Com t'agànche/pille la pòrtâ es dits ya voràs el mal que te fa (previniendo)
­ ¿ Cóm te/li díuen ? (¿ cómo te llamas/se llama ?)
­ ¡ Com t'endínye una..! (como te dé un guantazo/trompazo)
­ ¿ Cóm te quírdes/se quírda ? (¿ cómo te llamas/se llama ?)
­ ¿ Cóm va ? (¿ cómo funciona ?. Saludando)
­ ¿ Cóm va la còsâ/l'assunt ? (saludando y mostrando interés)
­ Començar a anar anant (enseñarse a caminar, empezar a caminar)
­ Començar a repartir llénya a dréta y a esquèrrâ (emprenderla con unos y con
otros)
­ Compòrtate/comportévos (exhortando para que se actue con correción/educación)
­ Comprar un número d'es ségos (comprar un décimo de la ONCE)
­ "Confórme es el nas, axína es el compàs" (según el tamaño de la nariz lo es el del
miembro viril)
­ Confórme està el... (tal y como está el..., según está el...)
­ Confórme més/menos [hu fàces]... (cuanto más/menos [lo hagas]...)
­ Confórme s'ha girat la còsâ... (después de todo... Tal y como está el asunto...)
­ "Confórme vagen ixint que se'n vagen secant" (no tomar parte y dejar que las
cosas vayan "a su aire")
­ Contar una retaíla de [còses/mentires] (hastiar a un interlocutor hablándole de un
sinfín de [asuntos/mentiras])
­ Coróna de pípes (girasol)
­ ¡ Córre ! (exhortando a alguien para que se dirija allá donde ha de cumplir con alguna
obligación)
­ Corregúa de bòus (corrida de toros)
­ Córrer préssa (ser urgente, urgir)
­ Costrísse es mans/llàvis (por el efecto del frío volverse la piel de las manos o la
boca reseca y quebradiza)
­ Cremàr com un demòni (que quema mucho)
­ "Crevillént, mala tèrrâ y pijór gent" (dicho pellorativo hacia los crevillentinos)
­ ¿ Cuálo ? ­ El del tio Pascualo (respuesta burlesca por la utilización de "cualo")
­ Cucàr el ull (guiñar el ojo)
­ Cul assentàt (duro de plata de la Republica de 1870 con una efigie femenina
recostada)
­ Cul en pómpa (de cuclillas inclinarse hacia adelante poniendo el culo más elevado que
el cuerpo)
­ Culóns (duros antíguos)
­ Cundíli a algú la faéna (trabajar provechosamente, a buen ritmo o con buena
producción)
­ Curt de vista (miope)
D)
­ ¡ D'a chàvo ! (¡ Vaya !)
­ D'a chàvo es / es éxe (ser alguien de "cuidado"/"pronóstico reservado")
­ D'a chàvo la pinyóra (ser alguien de "cuidado"/"pronóstico reservado")
­ ¿ D'a on éres ? (¿ de qué localidad eres ?)
­ Dalt de tot (arriba, en lo más alto)
­ "Damúnt de bòny, toróndo" ("encima de cabrón, apaleado")
­ "Damúnt de cabró a la presó" ("encima de cabrón, apaleado")
­ D'aquí a [dos o tres anys] (en [dos o tres años])
­ D'aquí pa avànt/arrére (de/desde aquí hacia delante/atrás)
­ D'àra en avànt (de ahora/aquí en adelante, en lo sucesivo)
­ D'axó res (de eso nada, negación absoluta)
­ De a [pesseta/tres quinzéts/dos duros] (que valga [una peseta/tres quinzets/dos
duros])
­ De baràt res (manifestando que algo es caro, que no es una oferta/ganga)
­ De ben segúr (con toda seguridad, fijo)
­ De bòbilis­bòbilis (de gratis, obtenido sin esfuerzo, "por la cara/el morro")
­ De bòn de matí (por la mañana muy temprano)
­ De bróma (que no es en serio)
­ De bufonà (arrebatadamente, sin pensar)
­ De càra (de frente)
­ De chiquíco/a / gran (cuando era/eras pequeño/a / mayor)
­ De chirípa (de casualidad, de suerte)
­ De contíno (continuamente, a todo momento)
­ De dalt a bax (por entero, completamente)
­ "D'Elig y bóbo" (frase referida a los ilicitanos empleada por alicantinos y
santapoleros)
­ "De formént ni un gra" (palabrería y promesas sin resultados prácticos)
­ De gaidó (torcido, en diagonal, en posición oblicua)
­ De la manéra que... (de la forma que/como..., tal y como...)
­ "De lo que te díguen res y de lo que végues la mitat" (las cosas no son lo que
parecen y menos aún lo que cuentan)
­ De matí/esprà/nit (por la mañana/tarde/noche)
­ De matinà (de madrugada)
­ De mentíra (que no es en serio, de broma)
­ De molt llunt (lejano, de muy lejos)
­ De momént (por lo pronto, de momento)
­ De momént aném a dexàro estàr (de momento no vamos a hacer nada)
­ De mosàtros (de nosotros, nuestro/nuestros [no se utiliza "nostre/nostres"])
­ De ningúna d'es manéres (negando algo de forma tajante)
­ De normàl (habitualmente, lo normal)
­ De passà (por encima encima, sin profundizar)
­ De per ahí (por algún lugar sin definir, por ahí)
­ ¿ De [pex/car/àuia/òli/ròbâ...] molt/mólta en has dut ? (¿ cuánto/cuànta
[pescado/carne/agua/aceite/ropa...] has traido ?)
­ ¿ De quína clàsse...? (¿ de qué tipo...?)
­ De refiló (de refilón)
­ De repént (de repente)
­ De retrúc (de rebote, como consecuencia)
­ De segónes (de segundas, a la segunda)
­ De segur que / ¿ de segur que..? (seguramente, lo más seguro es que / ¿ seguro
que..?)
­ De sopetó (de improviso/repente)
­ De sòpte (de repente)
­ De tant en tant (de cuando en cuando, de vez en cuando)
­ "De tendér muaràs pero de lladre no t'escaparàs" (los políticos sean del signo
que sean siempre se aprovecharán de los ciudadanos)
­ De tota la vída (de siempre, desde siempre)
­ De totes maneres (de todas formas)
­ D'una tongà/tacà (de una vez, de golpe)
­ De véres (de verdad, en serio)
­ De vosàtros (de vosotros, vuestro/vuestros [no se utiliza "vostre/vostres"])
­ Dedicàsse a fer apànyos (ganarse la vida haciendo cosas aquí y allá)
­ Demà de bòn de matí (mañana por la mañana)
­ Demà (d)i matí (mañana por la mañana)
­ Demanes més que el govèrn (recriminando a alguien por pedigüeño)
­ ¡ Demòni de chiquet ! (expresión referida a niño que incordia o ha hecho algo
reprobable)
­ Dèneu en xixànta (diecinueve coma sesenta [decimales: 19'60])
­ Dents de llet (dientes de la primera dentición)
­ Desfér un nyuc (desatar/deshacer un nudo)
­ Despachàr a algú ("darle el pasaporte" a alguien. Atender/servir el género a un
cliente en un comercio)
­ Despassàr es cortínes (descorrer las cortinas)
­ Deuría [estar/ser/...] ([estaría/sería])
­ Déus de... (debes de, tienes que, deberías)
­ Dexar a algú fet un "écce­hòmo" (dejarlo hecho un "cristo")
­ Dexar córrer (no mostrar oposición)
­ Dexar córrer alguna còsâ (dejar de lado, no continuar, no mostrar oposición.
Inquirir para que se concluya/deje de hacer algo)
­ Dexar de costàt (dejar de lado, desentenderse)
­ Dexar el plat arrepelàt (dejar el plato limpio, comérselo todo)
­ Dexar en el puésto (fulminar)
­ Dexar en la estacà (dejar a alguien "colgado")
­ Dexar es còses ben averiguàes (dejar todo preparado y en orden)
­ Dexar estar (dejar de lado, no continuar, no mostrar oposición. Inquirir para que se
concluya/deje de hacer algo)
­ Dexar ràncho llíure (dejar campo libre, sin obstáculo/impedimento)
­ Dexar torràt a algú (aburrir a alguien, dormirlo. Dejarlo sin recursos/argumentos.
Anonadar con malos olores)
­ Dexar tremolant a algú (dejar a alguien vencido tras una discusión)
­ Dexar/fer un sóstre (dejar gran cantidad de residuo o suciedad)
­ Dexar una còsâ a míges (dejar algo sin concluir/terminar)
­ Dexar una còsâ llímpia com una paténa (dejar algo muy limpio)
­ Déxate estar (no insistas, concluye, olvídate)
­ Déxate estar lo que estigues fent y pòsâte a fer lo que t'han manàt (no es
momento más que para cumplir con las obligaciones)
­ Dexéume [parlar/vore/posar...] (voy a [hablar/ver/poner...])
­ Dígues (di, venga di, exhortando a alguien para que diga lo que tiene que decir)
­ Dí(r)li algo a algú (saludarlo)
­ Dinar/sopar molt a gust (comer/cenar muy bien)
­ Dinés a rèdit (dinero con intereses, préstamo de dinero con intereses)
­ Dir/charrar alguna còsâ a la orélla (hablar en voz baja directamente en el oido de
alguien para mantener en secreto algo)
­ Dir animalàes (pronunciar frases obscenas/barriobajeras)
­ Dir es còses per be (amonestar para corregir y evitar perjuicios futuros)
­ Dir/fer una còsâ de còr/de tot còr (decir/hacer algo con total sinceridad, con la
mejor intención)
­ Dir/fer una còsâ y queàsse més tranquíl que'l Guèrrâ (decir/hacer algo y
quedarse como si nada)
­ "Dit y fet" (tomar una decisión de forma inmediata)
­ Díuen que... (se dice que...)
­ Dònâ de la vída (prostituta)
­ Dóna un queferàngo que no te pòts imaginàr (persona que con su conducta
genera conflictos)
­ Donàli aire a alguna còsâ/assunt (esmerarse en lo que se esté haciendo)
­ Donàli molt de rimbombòri a una còsâ (darle mucho bombo)
­ Dónali Perico al bombo (hacerse el pesado)
­ Donaór/a de quefér (persona traviesa o problemática)
­ Donar algú molt de quefér (persona traviesa o problemática)
­ Donar aprensió (dar/producir asco)
­ Donar caguéra (que genera animadversión/hartazón)
­ Donar cént y ràlla (tener muchísima más preparación y aptitudes que otro, dejar a
alguien sin argumentos)
­ Donar de color (colorear, pintar)
­ Donar gust de [vóre lo que han fet, sentír lo que díu...] (resultar placentero [ver
lo que han hecho, oir lo que dice...])
­ Donar la bràssa (molestar, hacerse el pesado, dar la paliza)
­ Donar la llànda (molestar, hacerse el pesado)
­ Donar la matràca (molestar, hacerse el pesado)
­ Donar/pegar la tabàrra (hacerse el pesado)
­ Donar molta llàstima (dar mucha pena/lástima)
­ Donar péna (producir desánimo/frustración)
­ Donar pòr de vórelo/sentílo (sobrecojerse por el estado de excitación extrema de
alguien)
­ Donar un poquét més de véu (subirle un poco el volumen a algún aparato)
­ Donàsse àire (darse prisa, subir el ritmo, acelerar)
­ Donàsse cónte (darse cuenta)
­ Donàsse el písto (auto­bombo, dar excesivo valor a algo propio)
­ Donàsse préssa (acuciarse)
­ Dónate cónte lo que m’ha dit (llamando la atención sobre lo que a uno le han dicho)
­ Donen molt de quefér es manyàcos (los niños son agotadores)
­ Dónes més quefér que vals (recriminación a niños excesivamente inquietos)
­ Dormir en péna (dormir mal por incomodidad)
­ [Dos reàls de àra] y [dos reàls de ans] fan [una pesséta] (sumando, aclarando
cuentas)
­ Dur/portar/llevar a algú en àndes (llevar en volandas a alguien)
­ Dur/portar/llevar a algú pel camí de l'amargura (dar mala vida a alguien)
­ Dur/portar/llevar al braç (llevar en brazos)
­ Dur de rónya un córvo (estar muy sucio)
­ Dur el mónyo arrepelàt/sòlt (llevar el pelo recogido/suelto)
­ Dur en el cap (llevar idea de hacer algo, fijación)
­ Dur la ròbâ pléna de roàls (ir vestido con ropa llena de manchas)
­ [Dur, posar, etc...] uno de ca/cada hechúra ([traer/poner, etc...] uno de cada
clase/tipo/modelo)
­ Durar més que cul de mortér (durar mucho tiempo)
E)
­ El cas és (lo que pasa/sucede)
­ El cas és no parar (tener siempre algún tipo de trabajo para salir adelante aunque no
sea de lo mejor)
­ El cas és [no parar de donar quefer / no fer es còses com Deu mana /...] (a la
postre siempre se está haciendo algo que no corresponde)
­ El de calént (sopas, potajes)
­ El fret éste mos te acovardàts (sin ánimo para ir a ningún sitio del frío que hace)
­ "El pa fa polls" (hay alimentos más sabrosos e interesantes que el pan [respondiendo
a la pregunta: ¿ Vòls pa ?])
­ ¿ El qué ? (¿ lo qué ?¿ a qué te refieres ? [en respuesta a: ¿ qué es eso/aquello ?])
­ El que fa [cinc, vint, trentados, etc...] (el quinto, el veinteavo, el trigésimo
segundo, etc...)
­ "El que fa totes y no fa una, com si no féra ningúna" (las cosas se han de
cumplir en su totalidad o el trabajo será en vano y no reconocido)
­ El que faltava p'al dúro (entrada inesperada de alguien en un contexto "delicado")
­ El que no coxéja, ranquéja (ante unas determinadas personas, no poder confiar en
ninguna de ellas)
­ "El que se chólla s'estréna" (frase que junto a una palmada en el pescuezo
(bescollà) se le dice al varón que se acaba de cortar el pelo)
­ El quemenjàr (la comida, los alimentos)
­ El sòl de tèrrâ (el suelo)
­ El tío/la tía (fórmula de tratamiento a las personas mayores)
­ El tío/la tía chapànto/chapànta (persona acomisionada, desahogada)
­ El tío charamíta (el tontaina/tontorrón)
­ El tío/la tía cochíno/a (expresión peyorativa hacia alguien que genera intensa
animadversión. Persona guarra/sucia)
­ El tío/la tía ronyós/a (tildando a alguien de tacaño)
­ El tónto el cul/nas (recriminar a alguien de estupido por algo que ha hecho
incorrectamente)
­ El tónto es òus (recriminar a alguien de estupido por algo que ha hecho
incorrectamente)
­ Ell/ella vist molt be (él/ella viste muy bien)
­ Embotíli a algú alguna còsâ (endosarle a alguien algo de poca utilidad o molesto)
­ Embotíli a algú la menjà (meterle la comida a la fuerza para que coma)
­ Embotír es còses (colocar/poner muchas cosas dentro de un espacio insuficiente)
­ En acabànt (después)
­ En acabànt de (después de)
­ En acabàr (después)
­ En acabàr de (después de)
­ En arréglo a... (conforme..., tal y como...)
­ En axó (en eso, en ese momento/instante)
­ En axò ya està tot dit (tal y como están las cosas no hay nada más que hablar)
­ En cónte de (en lugar de, en vez de)
­ En dos llapisseràes (en un santiamén, en un plis­plas, en dos líneas)
­ En el mòs en la bóca (recién comido)
­ En el temps que (mientras)
­ En el teu/seu cas (en tu/su lugar)
­ En esta càsa no tením criàts (indicando a alguien que quiere que le sirvan a que lo
haga él mismo)
­ En éxe cas (en ese caso)
­ En fésse l'hòrâ (en ser la hora)
­ En generàl (generalmente)
­ En ha vist de tots es colórs (en esta vida se ven cosas increibles, "hay de todo en la
viña del Señor")
­ En ixír/entrar (al salir/entar)
­ En la vída me s'haguéra pogút passàr pel cap (jamás se me habría ocurrido
pensar)
­ En la vída que tinc (refiriéndose a algo negativo que se sale de lo habitual)
­ En lo tocànt a (en relación a, respecto a)
­ En mayàcos ni a la glòriâ (con niños no se puede hacer nada, ni hacer planes)
­ En mig [mich] (enmedio, en el centro)
­ En pòc en té pròu (persona sin aguante)
­ En que... (con que..., si...)
­ En sun puésto (en su lugar/sitio)
­ En tèrrâ (en el suelo)
­ En tíndre [sòny/fam...] (cuando me viene el [sueño/hambre...])
­ En [tornar/vindre...] (cuando [vuelvas, volvamos, volvais, .../vengas, venga,
vengamos...][depende del contexto])
­ En tot cas (en todo caso)
­ En tota esta chillaíssa/escandaléra no se sent res / no se pòt escoltàr lo que
díuen (no poder escuchar por el jaleo/griterio que hay)
­ En tota esta rebolíca no hay qui s'aclaríxca (incapaz de hacer nada por culpa del
desorden/jaleo existente)
­ En tótes es fòrces (poniendo la máxima dedicación/empeño)
­ En un descuít (en un descuido/instante/segundo)
­ En un descuít mos hu ha fet (en un descuido/instante/segundo ha aprovechado
para hacerlo)
­ En un pam de tèrrâ (en muy poco espacio, en un espacio muy reducido)
­ En un segón (en un descuido/instante/segundo)
­ En vista de (habida cuenta, considerando)
­ En volér mo'n aném (cuando digais nos vamos)
­ Encà no... (aún no...)
­ Encà/encara li ha passàt pòc (no haber quedado demasiado malparado tras una
conducta incorrecta)
­ Encà/encara no fa temps de banyàsse / anar a la plàya (aún no hace calor para
bañarse en la playa)
­ Encà/encara que siga per gust (hacer algo sin compromiso / superficialmente / por
curiosidad)
­ Encara es farà bòns (por las malas acciones propias lo malo de otros acabará
pareciendo bueno)
­ Encara té un pàsse (todavía se puede admitir)
­ Encé que (en cuanto, en acabar de, en el momento que)
­ Encèndre la llum (encender la luz)
­ Encèndre la sanc (irritar)
­ Enchufar a la llum (conectar a la corriente eléctrica)
­ Encontràr a algú (encontrarse de forma fortuita y conversar con un conocido)
­ Engrexéro (mala persona que ofrece caramelos a los niños para llevárselos)
­ Enguàny (este año, el año corriente)
­ Éntra al llit (métete en la cama, acuéstate)
­ Entrar la gàna de... (hacérsele a uno ganas de...)
­ Entre mig de... (entre/entre medio de...)
­ Entre que vaig [vach] y vinc viàge (quitarle importacia a irse a algú sitio a hacer
algo sin saber si el esfuerzo valdrá la pena)
­ Entre us y àtres la càsa sénse agranàr (unos por otros las cosas sin hacer)
­ Errór garrafàl (error/equivocación descomunal)
­ Es anys es fa en... (cumple años en...)
­ Es anys que féa que... (la de años que..., el tiempo que hace que...)
­ Es àtres (los demás)
­ Es capurúchos (los "pasos" de Semana Santa)
­ Es cégos (lotería de la ONCE)
­ Es chiquéts ni pa agarrar nyíus / Es chiquéts pa agarrar nyíus, péro en bancàl
d'un àtre (no se puede esperar de los niños más que desaguisados)
­ Es còses se tenen que fer com Déu màna (hay que hacer las cosas correctamente)
­ És costúm (se acostumbra, es costumbre)
­ És de lo més roín que hay damúnt de la càpa la tèrrâ (persona muy mala)
­ Es dillúnsos/dimàtsos/dimécres/dijóussos/divéndres/dissàptes/duménges
(los/todos los lunes/martes/miércoles/jueves/viernes/sábados/domingos)
­ Es dinés no e(l)s regalen (hay que trabajar y sacrificarse para tener cosas)
­ Es dinés no tenen amícs (por dinero la gente traiciona y deja en la estacada a quien
sea)
­ Es dinés que lléve damúnt (el dinero que traigo)
­ Es dinés van as dinés (el que tiene dinero puede meterse en negocios lucrativos)
­ Es dinés y es collóns son p'as ocasions (hay que aprovechar las oportunidades y
vivir la vida)
­ Es estrénes (aguinaldo de navidad para los niños tras felicitar éstos con: "Felices
Pasqües")
­ És la mar d'amable (persona muy amable)
­ És lléi de vida (ante hechos ineludibles de la existencia humana)
­ És menestér/precís... (hay que..., es preciso...)
­ Es mòlles de la góla (amígdalas)
­ Es mòlles del cul (las nalgas)
­ És molt animàl/béstia (persona de maneras bruscas y desconsideradas)
­ És molt chistós (persona ocurrente y graciosa)
­ És molt chocànt (ser muy llamativo, llamar mucho la atención. Ser muy
particular/gracioso)
­ És p'a estampàlo/esclafàlo (manifestar gran enfado ante alguien que no actua
correctamente)
­ ¿ És p'a hui o p'a demà ? (llamando la atención ante la lentitut en ejecutarse algo)
­ Es pàssos (los "pasos" de Semana Santa)
­ "Es pòrtes encarnàes" (zona de Elche al final de la calle "El filet de fòra")
­ ¿ És precís/menestér...? (¿ es necesario...?¿ hay que...?¿ se tiene que...?)
­ "Es quàtre esquínes" (nombre que recibe uno de los cruces de la calle "La
Correóra")
­ És que hu vòls tot (ironizando sobre quien proyecta hacer muchas cosas para sí de
forma precipitada. Codicioso)
­ És que fa una darré/darrére de l'atra (no para de hacer cosas mal hechas, de
meterse en problemas)
­ És que mos es fa de tots es colórs (no para de hacer cosas mal hechas, de meterse
en problemas)
­ És que no fas una bònâ (recriminar a alguien su mala conducta o acciones)
­ És que no pàra el tío trapissónda éste (persona muy inquieta/atolondrada)
­ És que son de la meua sanc (los que son familia mía)
­ Es Réis (los Reyes Magos)
­ Es tórnes (el dinero sobrante tras pagar, las vueltas)
­ Es tres quarts p'a [la una, les dos, les tres, etc...] ([la una, las dos, las tres,
etc...] menos cuarto)
­ És una còsâ ya per demés (ser el no va más, muy exagerado, que no se puede
aguantar)
­ És una péna (manifestando contrariedad)
­ Es [xixànta] ya no es fa (los [sesenta] años ya los habrá cumplido, tendrá más de
[sesenta] años)
­ Esclafar a algú/alguna còsâ, com a una chichàrra (dejar a alguien/alguna cosa
"hecha polvo")
­ Esclafàsse en algún puésto (acomodarse sin reparo en algún asiento)
­ Esclatar com una chichàrra (estar en un estado de tensión/fatiga muy grande)
­ Escólta (captando la atención de alguien)
­ Escólta lo que te díuen (presta atención/haz caso de lo que te digan)
­ Escopéta de balíns (rifle de aire comprimido)
­ Espolsàr un envió (darle un empujón violento a alguien)
­ Esta nit es moxquíts m'han unflàt (haber recibido muchas picaduras de mosquito)
­ Està que búfa (refiriéndose a persona muy irritada/enfadada)
­ Està que trína (refiriéndose a persona muy irritada/enfadada)
­ Està tòrt (està torcido)
­ Estampàli a algú àlgo en tots es mórros (demostrar categóricamente algo a
alguien)
­ Estar a la frésca (en época de calor sentarse fuera en la calle junto a la puerta de la
casa para tomar el relente)
­ Estar a la grénya (estar discutiendo acaloradamente)
­ Estar a péndre pel sac (estar en paradero desconocido. Estar a una distancia
considerable)
­ Estar a punt de... (faltar casi nada para hacer/suceder algo, estar en un tris de...)
­ Estar a punt de pegar un esclafít (llevar mucha tensión acumulada. Estar muy
grueso)
­ Estar/posàsse a règim (seguir una dieta alimenticia)
­ Estar a tibó (estar completamente lleno de gente, a reventar)
­ Estar a típo (estar a la línea, estar delgado/a)
­ Estar a tir de rífa (estar en el punto de mira, tener todas las probabilidades)
­ Estar a una pàssa (estar a una distancia muy cercana)
­ Estar a vóreles víndre (estar a la espectativa de ver cómo se presentan los
acontecimientos)
­ Estar abombàt (estar aturdido/mareado)
­ Estar acagallonàt (estar atemorizado/temeroso)
­ Estar acollonàt (estar muerto de miedo / atemorizado)
­ Estar acoràt (no tener dinero)
­ Estar acovardàt (estar temeroso, falto de confianza, sin ánimo)
­ Estar agúst (estar agusto, estar cómodo)
­ Estar al tant (tener conocimiento actualizado/continuado de algo. Estar vigilante)
­ Estar alèrtâ (ir con cuidado, llevar cuidado)
­ Estar algú/algúna còsâ cap amúnt/abàx (estar alguien/algo boca arriba/abajo)
­ Estar amorteràt (tener el culo muy prominente en relación al cuerpo)
­ Estar aporrejàt (estar en mala situación económica)
­ Estar apunchonàt (estar de cuclillas)
­ Estar atént (estar atento, pendiente de lo que se hace. Llevar cuidado, prestar
atención)
­ Estar atronàt (estar aturdido/mareado)
­ Estàr bax sòtâ (estar dominado por alguien)
­ Estar baldàt (estar muy cansado, estar medio impedido por lumbalgias. Ser una
persona tullida/impedida)
­ Estar bufàt (estar borracho. Estar algo hinchado y en mal estado [pared, madera])
­ Estar cagàt de pòr (tener mucho miedo)
­ Estar calént (estar enfadado/irritado)
­ Estar capàt (ser un "gallina")
­ Estar càra al públic (estar atendiendo al público en cualquier tipo de negocio)
­ Estar carregàt el cèl (cielo con muchas nubes oscuras)
­ Estar chispejànt (lloviznar suavemente)
­ Estar cluxít (estar reventado de cansancio o muy dolorido por lumbalgias)
­ Estar com un clàu (hacer acto de presencia para cumplir con algun quehacer)
­ Estar com una carabàssa (estar mal de la cabeza)
­ Estar confórme (estar de acuerdo)
­ Estar còsâ [malalt, complicat...] (estar muy/bastante [enfermo, complicado...])
­ Estar cuadràt (tener hombros anchos y marcados, tener un cuerpo musculado)
­ Estar d'acòr (estar de acuerdo)
­ Estar de bòn any (estar entrado en carnes)
­ Estar de bot a bot (estar a rebosar de gente)
­ Estar de més (presencia inadecuada/innecesaria)
­ Estar de mogúa (tener molestias en la dentición)
­ Estar/posàsse de mórros (estar enfadado y taciturno)
­ Estar de plantó (llevar mucho rato plantado esperando)
­ Estar de recréo (estar distraido dejando pasar el tiempo. Estar perdiendo el tiempo)
­ Estar de repòs (descansando, temporalmente al margen de toda actividad)
­ Estar desenganyàt (descreido, sin confianza)
­ Estar desmayàt (tener mucha hambre)
­ Estar destragàt (tener muchísima hambre)
­ Estar determinà (estar gruesa en exceso)
­ Estar discurrínt (estar reflexionando/pensando)
­ Estar el dinàr/la menjà dòlça (faltarle sal a la comida)
­ Estar empalmàt (estar excitado sexualmente, con el pene en erección. Empalmado)
­ Estar en dijú (estar en ayunas)
­ Estar en el aséo (estar en el bater/cuarto de baño)
­ Estar en el carrér (estar sin vivienda/trabajo)
­ Estar en el mórro tòrt (estar enfurruñado/enfadado)
­ Estar en el plat y en es tallàes (estar en todos los asuntos y en todas las partes)
­ Estar en el servíci (estar en el bater de un lugar público)
­ Estar en la glòriâ (estar muy agusto, distrutando mucho y plácidamente)
­ Estar en la pàncha buída (tener hambre)
­ Estar en l'orélla téssa (estar muy pendiente de lo que se está hablando)
­ Estar en molt mal puésto (estar alguien/algo en un lugar que molesta)
­ Estar en péna (estar incómodo, en mala postura)
­ Estar en un braç damúnt de l'àtre (estar en una actitud pasiva, estar con los
brazos cruzados)
­ Estar encés (estar irritado. Estar muy entusiasmado haciendo algo)
­ Estar envasàt (estar/ir apretujado)
­ Estar espantàt (estar aterrorizado)
­ Estar farcít (sentirse completamente lleno de tanto comer sin deseo de continuar
comiendo. Estar algo lleno a rebosar)
­ Estar fart (estar harto)
­ Estar fent búlto (estar de "relleno" sin protagonismo alguno)
­ Estar fent esperiménts (estar haciendo pruebas en asuntos que no se dominan /
novedosos)
­ Estar fent monaétes (hacer cosas irrelevantes de poco provecho)
­ Estar fent pípes y caràsses (estar distraido/ensimismado)
­ Estar fent sórna (estar haciendo burla)
­ Estar fent us díes molt roíns (dias con tiempo desapacible y lluvias)
­ Estar fentli a algú la punyéta (estar incordiando a alguien)
­ Estar fet pols (estar muy cansado)
­ Estar fet un àsco [algú/alguna còsâ] (estar muy lastimado/destrozado/muy sucio
[alguien/algo])
­ Estar fet un bajòcâ (estar hecho un tontorrón)
­ Estar fet un barrabàs (ser un niño muy travieso)
­ Estar fet un borrégo (ser grande y entrado en carnes)
­ Estar fet un botafòc (estar colérico)
­ Estar fet un bòu (estar muy cabreado. Estar muy fuerte)
­ Estar fet un bòu/botafòc (estar colérico)
­ Estar fet un cagó (ser miedoso/cobarde)
­ Estar fet un carràco/auelàco/auélo carràco (estar viejo o inútil ["u"
semi­consonántica])
­ Estar fet un escorfóll (estar una cosa/alguien en malas condiciones)
­ Estar fet un escorfóll (estar una cosa/alguien en malas condiciones)
­ Estar fet un esquifét (estar hecho un canijo/poca­cosa)
­ Estar fet un figurí (estar delgado, tener buena figura)
­ Estar fet un gàncho (persona delgada y desgarbada)
­ Estar fet un gos (estar haciendo el vago)
­ Estar fet un marràno (ser una persona poco pulcra y aseada)
­ Estar fet un terròs (estar hecho un tontorrón)
­ Estar fet un tòcâ­campànes (ser un vivalavirgen, no estar bien de la cabeza)
­ Estar fet un veléta (persona de opinión variable)
­ Estar fet una chicóna (refiriéndose a un niño al que le gustan las cosas "de niñas")
­ Estar fet una fíga blàna (ser un "blando" o un indolente. Estar "aplatanado")
­ Estar féta alguna còsâ a desgàna (trabajo mal acabado por falta de cuidado de
quien lo hace)
­ Estar féta pols una còsâ (estar algo inservible/deteriorado/viejo)
­ Estar féta un chicón (refiriéndose a una niña a la que le gustan las cosas "de niños")
­ Estar flac com un llagostí (estar muy delgado)
­ Estar fotút (estar enfermo, sin vitalidad. Estar en una situación adversa/de
precariedad)
­ Estar gàbia/com una gàbia (estar mal de la cabeza)
­ Estar gelàt algú/alguna còsâ (tener frío, estar frío)
­ Estar gelàt com un poll (tener mucho frío)
­ Estar granàt (en un punto de desarrollo más allá del idóneo. Persona de mediana
edad que ha cojido peso y ha perdido la frescura de la juventud)
­ Estar grillàt (estar chiflado)
­ Estar habituàt (estar acostumbrado/habituado)
­ Estar hàsta el galíllo (estar muy lleno y no tener ganas de comer nada)
­ Estar hàsta el mónyo/la fíga/es òus/es nàssos (estar harto y agobiado)
­ Estar hàsta més amúnt de la coronéta/del mónyo (estar harto y agobiado)
­ Estar insípit (estar soso)
­ Estar ixít (tener deseo sexual, estar salido)
­ Estar la car tèndrâ (carne tierna/blanda / que no cuesta de masticar)
­ Estar la pintura tèndrâ (que lo pintado todavía esta fresco / sin secar)
­ Estar liàt / molt liàt (tener mucho trabajo por hacer)
­ Estar lluènt (estar lustroso, entrado en carnes)
­ Estar mal del cap/peròl / de la peròlâ (falto de sentido común)
­ Estar malvàt (tener mala idea, ser fastidioso)
­ Estar maquinànt (confabular)
­ Estar marejàt/un poquet marejàt (estar algo "piripi"/bebido. Estar mareado)
­ Estar més agust que tot lo del mòn (encontrarse muy agusto)
­ Estar més agust que un chàmbi (encontrarse muy agusto)
­ Estar més allà (estar más lejos, estar más adelante)
­ Estar més cabrejat que un ruc (estar muy enfadado [aparece la palabra "ruc"
(burro) que no es propia del valenciano de Elche])
­ Estar més calént que un titòt (estar muy enfadado)
­ Estar més content que un gos en un òs (estar muy contento)
­ Estar més cremat que la pípa l'índio (estar "negro")
­ Estar més lóco que un forrellàt (persona alocada/inconsciente)
­ Estar més pelàt que un tirànt de galéra (estar sin dinero)
­ Estar més que fart (estar muy harto)
­ Estar més tes que un ràve (estar incorporado y despierto, de pie firmes, sentado
con el tronco derecho)
­ Estar més vèrt que una céba/camarròjâ (no estar maduro. Tener poca
experiencia)
­ Estar molt despistàt (estar desmemoriado)
­ Estar molt empinàt (pendiente/cuesta/ladera con desnivel muy fuerte)
­ Estar/ser molt gustós [quemenjàr] (estar/ser muy sabroso [comida])
­ Estar molt impertinént (que no hace caso y además incordia, ser un incordio)
­ Estar molt ronyós/brut (estar muy sucio)
­ Estar molt tèndre (tener poca experiencia, ser muy joven, estar muy verde)
­ Estar molt tirànt (estar muy tenso)
­ Estar obrànt (estar haciendo trabajos de albañilería)
­ Estar passàt/passàt de día (que ha caducado)
­ Estar/posàsse négre y de tots es colórs (sacar de quicio)
­ Estar pegàntli vòltes al cap (estar obsesionado pensando en algo)
­ Estar pel séu cónte (trabajar por cuenta propia)
­ Estar peleànt (estar trabajando duro por salir adelante o por concluir algo
adecuadamente)
­ Estar pendént (estar atento. Estar pendiente. Depender, estar condicionado/limitado)
­ Estar penjàt d'un fil (estar "en el aire")
­ Estar pensant en la Móna Pàscua/Móna de Pàscua (estar distraido/ensimismado)
­ Estar per ahí dansànt (ir de un lado para otro)
­ Estar per [cosír/pentinàr...] (estar pendiente de ser [cosido/peinado...])
­ Estar perdút (estar metido en el vicio o la mala vida)
­ Estar pixànt (jugando con dados o cromos caer éstos en postura indefinida al
apoyarse accidentalmente sobre algo)
­ Estar ple (estar saciado, no tener más ganas de seguir comiendo)
­ Estar plovent a récho (estar lloviendo a cántaros)
­ Estar plovent chispétes (lloviznar)
­ Estar polít (estar crecido, bien desarrollado)
­ Estar posàt (ser ducho en algo, estar acostumbrado)
­ Estar prenént el fresc/fresquét / la frésca/frescoréta (en época de calor
sentarse fuera en la calle junto a la puerta de la casa para tomar el relente)
­ Estar privàt (estar entusiasmado/muy contento)
­ Estar ras (estar el cielo sin nubes)
­ Estar recreàntse (hacer algo con parsimonia y lentitud. Disfrutar de algo sin prisa
ninguna)
­ Estar reó (estar rollizo/gordo)
­ Estar reposànt el dinàr (estar de reposo después de la comida)
­ Estar riéntse d'algú (estar burlándose de alguien)
­ Estar roàntli pel cap alguna còsâ (llevar en idea algo)
­ Estar rovellaét (tener la tez aceitunosa y una apariencia poco saludable)
­ Estar semàt (estar alguien mustio, sin vitalidad)
­ Estar sénse parar de pegar túmbos (estar todo el tiempo de aquí para allá)
­ Estar socarràt (estar harto)
­ Estar Tarí­Marí (estar en situación parecida a algo o alguien que se comenta)
­ Estar tocànt a la pòrtâ / el tímbre (estar llamando alguien a la puerta / al timbre)
­ Estar tocàt (no estar cuerdo. Tener mala salud. Pieza de fruta con golpes)
­ Estar tocàt del peròl (no estar cuerdo)
­ Estar tocat de l'àla (tener la salud delicada. Estar majareta)
­ Estar torbàt (aturdido, desorientado)
­ Estar tornant charamíta a algú (desquiciar a alguien con molestias e
impertinencias)
­ Estar tot ben averiguàt (dejar todo preparado y en orden)
­ Estar tot el pex venút (no haber posibilidad para poder hacer nada más)
­ Estar tot fet una clíva (estar todo hecho polvo)
­ Estar tot ple d'enréos (estar todo desordenado y lleno de cosas inservibles)
­ Estar tot ple de mèrdâ (estar todo muy sucio)
­ Estar tot rebolicàt (estar todo revuelto/desordenado)
­ Estar tronàt (estar majareta/mal de la cabeza)
­ Estar vençút (que ha perdido firmeza. Que no va/està erguido)
­ ¿ Estàs ? (¿ comprendes ?¿ te das cuenta ?¿ correcto ?)
­ ¿ Estàs en el cas ? (¿ comprendes ?¿ te das cuenta ?)
­ ¿ Estàs en el cónte ? (¿ lo ves claro ?¿ lo sigues ?)
­ ¿ Estàs satisfét ? (preguntar a alguien si está ya conforme, si se da por satisfecho)
­ Estàte atént (exhortar a alguien a que preste atención a lo que hace)
­ Estàte en lo que estàs (exhortar a alguien a que preste atención a lo que hace)
­ Estàte en lo que estàs fent (exhortar a alguien a que preste atención a lo que hace)
­ Estàte/tàte quiét (para, estate quieto)
­ Estem aguantant com poém (hacerle frente precariamente a las adversidades)
­ ¡ Estem apanyats ! (circunstancias desfavorables)
­ "Estem apanyats en pòcâ ròbâ" (circunstancias desfavorables)
­ Estem molt distragúts (estar muy ocupado por motivos laborales o por estar al
cuidado de niños [expresión irónica])
­ Estem p'a ajuàmos en lo que fàça fàlta/lo que síga (ofrecimiento de ayuda)
­ Estem p'a lo que fàça fàlta (ofrecimiento de ayuda)
­ Estíc p'a que me tiren as lleóns (estar reventado de cansancio, hecho polvo)
­ Estirar el braç/la càma (alargar/extender el brazo/la pierna)
­ Estirar més el braç que la màniga (ir más allá de las posibilidades de uno)
­ Exa està més tocà que'l piano el kursàl (catalogar a una fémina de chica "fácil")
­ Exe arràmbla en lo que li pósen per davànt (que es capaz de prevalecer ante
cualquier reto/empresa, que no se le puede poner freno)
­ Exe/a és casàt/casà en... (ese/a está casado/a con...)
­ Exe és de camàma (ser alguien "de cuidado/pronóstico reservado")
­ Exe és de cuidào (persona en la que no se puede confiar)
­ Exe és de la càxcara amarga (persona poco recomendable o mala)
­ Exe és de pronòstic (persona en la que no se puede confiar)
­ Exe és més búrro que patacó (tildar a alguien de tonto perdido)
­ Exe és més dur que es anchovétes (que no da el brazo a torcer facilmente)
­ Exe és més tónto que boníco (tildar a alguien de tonto perdido)
­ Exe és un tròs de narsimbòri (tildar a alguien de cretino)
­ Exe ha pillàt/està agarràt a un canyarét (hacer alusión a que alguien está
ganando dinero con un chollo o chanchullo)
­ Exe no píula més (que no hablarà más o hará comentario sobre algo)
­ Exe no se'n anirà de rosétes (no se quedará sin castigo/represalia por su acción)
­ Exe no té vergónya ni la conéx (desvergonzado)
­ Exe pàssa més fam que "el tixiór" (referencia a una persona muy pobre de Elche
en los años 50)
­ Exe sap lo que no té fi (ser una persona muy inteligente)
­ Exe s'altera molt prónte (que pierde los nervios con facilidad)
­ Exe te la júa (persona de la que no se puede confiar)
­ Exe te pèlâ (avisando que alguien lo puede dejar sin dinero)
­ Exos s'enténen (ser amantes)
F)
­ Fa jòc (combina, hace juego, le pega)
­ Fa la tíra d'anys / de fa la tíra d'anys (hace mucho tiempo / desde hace mucho
tiempo)
­ Fa l'imbèssil tot lo que pòt y un poquét més (deplorando que alguien no pare de
hacer tonterías)
­ ¿ Fa molt ? (¿ cuánto tiempo hace ?¿ desde cuando ?¿ hace mucho tiempo ?)
­ Fa molt de càldo (hace mucho calor)
­ Fa molt temps que... (hace mucho tiempo que...)
­ Fa pòr de sentílo/sentír lo que díu (produce desasosiego oirlo/oir lo que
dice/cuenta)
­ Fa res (hace nada/un momento/un instante)
­ Fa sémpre lo que li dóna la gána (siempre hace lo que quiere sin atender a los
demás)
­ Fa un fretórro que tàlla el pixórro (para decir que hace mucho frío)
­ Fa un grapàt d'anys (hace mucho tiempo)
­ Fa un ràto/momént (hace un rato/momento)
­ Fa una calorànga de pòr (hacer muchísimo calor)
­ Fa una garbéra d'anys (hace muchísimo tiempo)
­ Faéna féta no córre préssa (hacer las cosas en su momento evitan prisas de última
hora)
­ Fàlda de taulétes (falda escocesa/de cuadritos)
­ Faltàli a algú una pechinà (estar mal de la cabeza)
­ Fan parélla (cuando un hombre y una mujer hacen buena pareja)
­ Féa una calor de María Santissima (hacer un calor exagerado)
­ Féli a algú algúna còsâ (ir ahorrando para comprarle algo a alguien, comprarle
alguna cosa a alguien)
­ Féli a algú péndre pesaómbre (enfadar/disgustar a alguien)
­ "Féli cas al méstre per molt búrro que síga" (la experiencia que da la vida está
por encima de la teoría)
­ Féli el càldo gròs a algú (someterse y darle mérito a los criterios de un tercero)
­ Féli el cul gròs a algú (someterse y darle mérito a los criterios de un tercero)
­ Féli la caménya a algú (tratar de engañarlo a sus espaldas, "hacerle la cama")
­ Féli mal el cap a algú (dolerle la cabeza, tener dolor de cabeza)
­ Féli mal la pàncha a algú (dolerle el estómago)
­ "Felíces Pàscues" ("Feliz Navidad")
­ Fent el mansét ("a lo tonto a lo tonto", como quien no quiere la cosa)
­ Fer algo a còsâ feta (hacer algo premeditadamente)
­ Fer algo a la fòrçâ (hacer algo bajo coacción sin desearlo)
­ Fer algo de una sentà (hacer algo de golpe y todo seguido)
­ Fer algo en un santiamén/suspír/bufít (hacer algo muy rapidamente)
­ Fer axó còsta Déu y ajúes/ajúa (algo que cuesta mucho trabajo de hacer)
­ Fer barrabassàes (hacer gamberradas/travesuras)
­ Fer barraquéta/còvâ/covéta (juntar las manos para proteger del viento la lumbre
de una cerilla/mechero)
­ Fer bàsca (intenso calor húmedo con el cielo encapotado)
­ Fer bòn gust (tener buen sabor alguna cosa)
­ Fer bòn temps (buena metereología)
­ Fer búa (hacer daño)
­ Fer càres (hacer muecas)
­ Fer cas (hacer caso, obedecer)
­ Fer càure (tirar de bruces, hacer caer)
­ Fer chànsa (ironizar, hacer burla)
­ Fer corrént (haber corriente de aire)
­ Fer de costàt a algú (dejar de lado a alguien)
­ Fer de véntre (defecar)
­ Fer del còs (defecar)
­ Fer depòrt/ejercíci (hacer deporte/gimnasia/ejercicio físico)
­ Fer dinés (estar ganando mucho dinero, hacerse rico)
­ Fer el bàina (hacer el burro/imbécil)
­ Fer el gàmba (actuar alocadamente)
­ Fer el gànso (hacer el tontorrón)
­ Fer el gust roín (tener mal sabor alguna cosa)
­ Fer el llit (hacer la cama)
­ Fer el míco (hacer el payaso)
­ Fer el numerét (aparentar, hacer el paripé)
­ Fer el paperòt (hacer el "paripe", actuar de forma fingida)
­ Fer el pi (sostenerse sobre las manos con los brazos estirados y con las piernas en
alto y estiradas)
­ Fer el sarnàcho/índio (hacer el tontorrón)
­ Fer el temps/día roín (metereología adversa)
­ Fer envéja (generar envidia sana)
­ Fer es còses a bònes (hacer las cosas de forma acordada y en conformidad por parte
de todos)
­ Fer es còses a desgàna (hacer las cosas sin ganas)
­ Fer es còses a míges (hacer las cosas a medias, no concluirlas)
­ Fer es còses a rechamàngo (hacer las cosas aprisa y sin mucho miramiento)
­ Fer es còses a ull (hacer las cosas sin medir/a ojo de buen cubero)
­ Fer es còses al seu temps (hacer las cosas en su debido momento, cuando
corresponde)
­ Fer es còses al tún­tún (hacer las cosas a lo loco, sin miramiento)
­ Fer es còses com Déu màna (hacer las cosas correctamente)
­ Fer es còses de màla gàna (hacer las cosas a regañadientes)
­ Fer es còses de cap/memòriâ (hacer algo de memoria sin indicación escrita alguna)
­ Fer es còses de préssa y corrent (hacer algo apurado de tiempo)
­ Fer es còses en calént (tras un suceso reaccionar/tomar decisiones de inmediato)
­ Fer es còses en desgàna (hacer algo sin ganas)
­ Fer es còses en dexadéa (hacer algo relajadamente/con dejadez)
­ Fer es còses en molt de sacrifíci (conseguir algo con mucho esfuerzo y trabajo)
­ Fer es còses en molta tranquilitat (hacer algo relajadamente, con parsimonia)
­ Fer es còses en péna (estar haciendo algo en mala posición/postura)
­ Fer es còses en un pet (hacer algo en un santiamén)
­ Fer es còses per tàndes (hacer las cosas por turnos)
­ Fer es còses volànt (hacer algo muy rápidamente)
­ Fer es pàus (hacer las paces)
­ Fer fésta (agasajar/agradecer ostentoreamente. Hacer carantoñas y gracias)
­ Fer gol (marcar/meter gol)
­ Fer gràcia (dar risa, resultar cómico)
­ Fer hechurétes (hacer movimientos irrisorios)
­ Fer hérbes/herbétes (recoger hierbas medicinales de la sierra)
­ Fer la cóntra (llevar la contraria)
­ Fer la de sémpre (reincidir siempre en lo mismo)
­ Fer la móna (hacer el mono/payaso)
­ Fer la ratéta (jugar a atrapar el reflejo de un espejito sobre una pared)
­ Fer la rósca (hacer la pelota)
­ Fer llénya (recoger leña)
­ Fer llum (alumbrar)
­ Fer lo que a uno li róta (hacer lo que a uno le da la gana)
­ Fer mal (doler, hacer daño. Sentar mal, perjudicar)
­ Fer manyacàes (hacer el crío)
­ Fer menció d'anàsse'n (mostrar intención de marcharse)
­ Fer monàes (hacer el payaso)
­ Fer nóno (dormir)
­ Fer números (estar haciendo cuentas)
­ Fer olór (desprender olor, oler)
­ Fer olór a céno/puént (oler mal / a cieno/podrido. Ventosidad que huele muy mal)
­ Fer olór de bóca (tener mal aliento)
­ Fer pàlmes (aplaudir)
­ Fer pèdre la confiànça (defraudar, decepcionar, perder la confianza)
­ Fer pómpes (hacer burbujas de jabón)
­ Fer pòr (dar miedo)
­ Fer potíngos (hacer mezclas inapropiadas con alimentos)
­ Fer rabiàr (enrabiar, irritar, incordiar)
­ Fer senyàl (dar muestras, amagar, mostrar intención)
­ Fer tràmpes (hacer trampas, jugar sucio)
­ Fer un comentàri ben/molt atinàt (hacer un comentario muy acertado/con mucho
juicio)
­ Fer un desàire (hacer un desprecio)
­ Fer una còsâ a pósta (hacer algo premeditadamente)
­ Fer una còsâ bandéres (dejar algo totalmente inservible)
­ Fer una còsâ de pas (hacer algo aprovechando que se està haciendo otra labor que
lo posibilita)
­ Fer una còsâ de seguít/de corregúa/de carreréta (hacer algo de golpe, sin
interrupción)
­ Fer una còsâ llàrga (estirajarla)
­ Fer una còsâ místos/bandéres (dejar algo totalmente inservible)
­ Fer una còsâ primér (hacer algo antes que otro / con anterioridad a otro)
­ Fer una còsâ tóta seguía (hacer algo de golpe, sin interrupción)
­ Fer una escampà (desordenar)
­ Fer una olór roína (hacer mala olor)
­ Fes cas / de lo que te mànen (exhortando a alguien a que obedezca/sea obediente)
­ Fes el favór (introducción a una frase recriminatoria o a una petición)
­ Fes el favór y fes el favór (introducción a una frase recriminatoria, exhortar a
alguien a que actue con correción/educación)
­ Fes el favór de comportàte (exhortar a alguien a que actue con
correción/educación)
­ Fes lo que te dóne la gàna (zanjando una discusión en la que no hay acuerdo)
­ Fes lo que te pàsse p'es òus/collóns (zanjando una discusión en la que no hay
acuerdo)
­ Fes palminétes (animando a que aplaudan los niños pequeños)
­ Fésse a un costàt (ponerse/echarse a un lado, apartarse)
­ Fésse algo en un bufít (hacerse algo muy rápidamente/sin esfuerzo)
­ Fésse algo una cóca (hacerse "tortilla" algo)
­ Fésse búa (hacerse daño [lenguaje infantil])
­ Fésse càrrec (hacerse cargo, conformarse)
­ Fésse de día (amanecer)
­ Fésse el lònguis (no hacer caso, hacerse el disimulado, "pasota". Vago)
­ Fésse gran (hacerse mayor un niño/a)
­ Fésse gran/chiquíca una còsâ (agrandarse/encogerse algo)
­ Fésse gròs (engordar)
­ Fésse l'àmo (tomarse las atribuciones de dueño/propietario/encargado sin serlo)
­ Fésse l'ànimo (resignarse, conformarse, hacerse a la idea)
­ Fésse l'hòrâ de dinàr/sopàr/gitàsse (ser la hora de la comida/la cena/acostarse)
­ Fésse majór (hacerse viejo, envejecer, convertirse en adulto)
­ Fésse mal (hacerse daño)
­ Fésse màla sanc (enfadarse, pillar un berrinche)
­ Fésse/ser molt de nit (ser una hora intempestiva por la noche)
­ Fésse p'arrére/p'avànt (hacerse/echarse para atrás / moverse hacia adelante)
­ Fésse puént/puénta (podrirse/deteriorarse carne, pescado, líquidos desprendiendo
mal olor)
­ Fésse sanc (hacerse una herida sangrante)
­ Fésse un colpét (echar un trago/tomarse una bebida)
­ Fésse una còsâ àscles (hacerse algo añicos)
­ Fésse una pàlla (masturbarse)
­ Fésseli a algú el cos roín (ponerse alguien súbitamente enfermo/con malestar
generalizado)
­ Fésseli a uno góla/goléta (abrírsele a alguien el apetito o el deseo hacia algo)
­ Fésseli tart a algú (llegar tarde)
­ Féte a la idéa (hazte el ánimo, métete en la cabeza, concienciate)
­ Féte/févos a un costàt (apártate/apartaros, hazte/haceros a un lado)
­ Féte cónte (hazte el ánimo, métete en la cabeza, concienciate)
­ Féte l'ànimo (hazte el ánimo, hazte a la idea, concienciate)
­ Féte més allà (indicando a alguien que se separe un poco, que deje una distancia)
­ Fi de semàna/mes (fin de semana/mes)
­ Fiéus (sopa de fideos)
­ Filàr prim (afinar/ajustar/controlar mucho qualquier asunto)
­ "Fill de pàto, patét" (la influencia y la herencia familiar marca la forma de ser y
actuar de las personas)
­ Fils de la llum (cables eléctricos)
­ ¡ Fo ! (expresión para manifestar contrariedad [posible contracción de "fótre"])
­ Fòc flux/al mínim (a fuego lento)
­ Folínes (jolines ["avalencianado"])
­ Folléu, folléu que el mon s'acàba (vivir como si fuera el último día)
­ Fóra que [vinga, quirde, etc...](no sea que [venga, llame, etc...])
­ Fòrçâ en el canyút (deseando que se pueda tener mucho dinero)
­ ¡ Fótre ! (expresión para manifestar contrariedad / hastío / hartazgo / sorpresa /
admiración)
­ Fótre a algú (fastidiar/perjudicar a alguien)
­ Fótre si s'alégra (reconociendo la gran satisfacción que algo le produce a un tercero)
­ Fregar la fregàssa (fregar platos, vasos, cubiertos, etc...)
­ Fruta tocà (fruta con golpes)
­ Fúig [fuch]/fúig d'ahí / de davànt / d'enmig (aparta/apartate de ahí / de delante /
de enmedio)
­ Fumar en pípa (llevar un nivel de vida muy alto)
­ Fumar més que un carretér (que fuma mucho)
­ Furgamèrdus (metomentodo, cotilla)
­ Furgàr molt un vehícul (ser muy veloz/ir a mucha velocidad un vehículo)
G)
­ Gàfes de vísta (gafas con graduación)
­ Garbéta de [jolivért, alls/cebes tèndres...] (manojo/puñado de [perejil,
ajos/cebollas tiernas...])
­ "García, si no càga a la entrà, càga a la ixía" (chascarrillo de burla a los
apedillados García)
­ Garròt es lo que te fa fàlta (respondiendo a niño pedigüeño)
­ Garrotà éntre cap y orélla (expresión propia de amenazas de agresión física)
­ Gastar molta llum (hacer mucho gasto eléctrico)
­ Gat vell (persona astuta)
­ Gens de /pòc de / pròu de / bastant de / molt de / moltíssim de [havío,
òli...] (nada de/poco/suficiente/bastante/mucho/muchísimo [algo incontable, aceite...])
­ Gíra (exortar a dar la vuelta [sobre uno mismo]. Gira, tuerce, dobla)
­ Giràli l'esquena a algú (darle la espalda a alguien, retirarle el apoyo/la amistad)
­ Giràsse el día (cambiar la metereología normalmente de bueno a mal tiempo)
­ Giràsseli a algú la morélla (irritarse/encabronarse ante determinada situación)
­ Góla avàll (garganta abajo, engullendo)
­ "Góri­góri, ya no menjarás mài més pa y òli" (sátira macabra en alusión al
fallecimiento de alguien)
­ Guànya una millonà de dinés tots es mesos (que gana mucho dinero)
­ Guanyar dúros a cabàços (estar ganando mucho dinero)
H)
­ Ha agarràt una ploréra (que llora intensa y continuadamente)
­ Ha degút de [anàssen/quirdàr...] (probablemente se habrá ido / habrá llamado)
­ Ha fet [huit/dèu/etc...anys] (ha cumplido [ocho/diez/etc...años])
­ Ha fet una destròssâ (ha hecho un estropicio)
­ Ha pegat un estiró (cuando un niño aumenta de estatura)
­ Ha pegat ya més de quarànta mil vòltes (manifestando el enorme esfuerzo
realizado en un asunto que no se ha acabado de resolver)
­ Ha pillàt la costúm (ha cogido el hábito/la costumbre)
­ Ha segut de chíste (suceder algo de forma cómica fuera de lo normal)
­ Ha segut sénse volér (que no ha sido hecho a posta)
­ Ha tiràt a... (he ido a...)
­ Ha tiràt ma a... (he cogido...)
­ Ha tocàt el [teléfono/timbre] (ha sonado el [teléfono/timbre])
­ ¿ Ha valgút la péna...? (¿ ha merecido/valido la pena...?)
­ Ha volàt (haber desaparecido algo, haber sido sustraido/robado algo.
Desaparecer/largarse alguien)
­ Ham de féro precís (que se ha de hacer sin falta)
­ Han entràt a robàr (han robado, ha habido un robo)
­ Has de mirar per tu (los demás no van a hacer lo que uno no haga por y para si
mismo)
­ Has de tíndre la míra (has de estar pendiente, has de prestar atención)
­ ¿ Has escoltàt lo que t'ha dit ? (buscando la confirmación de alguien a quien se le
ha ordenado/dicho algo)
­ ¿ Has quirdàt al gas ? (¿ has telefoneado a la compañia de distribución del butano ?)
­ ¿ Has vist que divertíts estém ? (estar ocupado en el cuidado de niños juguetones)
­ Havént díes entrégues ¿ p'a que pèdre el temps en mig díes / p'a que vòls fer
cas de mig díes ? (buscar siempre el máximo beneficio)
­ Haver descambiàt algo (haber devuelto algo cambiándolo por otra cosa)
­ Haver fet [x] anys (cumplir / haber cumplido [x] años)
­ Haver/tindre més ràncho (haver/tener más espacio)
­ "Hay que menjar fòrt, beure fòrt, cagar fòrt y no tíndreli pòr a la mòrt" (hay
que ser resueltos)
­ Hay que vóre lo négre que està el cèl (cielo nublado con nubes negras de
tormenta)
­ Hérbes p'a rebaxàr la sanc (hierbas depurativas)
­ "Hòme, homenét, homeníu, monicàco y calamandúrrio" (gradación de más
hombre a menos)
­ Hu fa tot corrént corrént (persona intranquila que lo hace todo sin esmero)
­ Hu ha fet de totes es manéres (he probado a hacerlo de todas las formas)
­ Huí còbres (avisando de posible castigo corporal de continuar en una actitud
inadecuada)
­ Huí en día (actualmente, en la actualidad, hoy en día)
­ Huí te gítes calént (avisando de posible castigo corporal de continuar en una actitud
inadecuada)
I)
­ Igual me té (me da lo mismo, lo mismo me da)
­ Igual té (lo mismo da, da lo mismo)
­ Imagína àra (dando a entender que las cosas pueden ir a peor)
­ ¡ Ínga ! (¡ venga !)
­ Ixíli nóvio (encontrar pareja para noviazgo)
­ Ixír a passejàr (salir de paseo)
­ Ixír a tant (parte correspondiente de lo que se ha de pagar/abonar)
­ Ixir al pàti (salir al recreo)
­ Ixír disparàt/com un coét (marcharse muy rápidamente)
­ Ixír fòc (salir pupas en los labios)
­ Ixír molt négre (salir muy oscura una imagen)
­ Ixír rónches (salir placas en la piel, irritaciones cutáneas de forma circular)
­ Ixísse'n en la séua (hacer algo en contra de la voluntad de otros)
J)
­ Juàr a passàr (jugar a cambiarse la pelota)
­ Juàr as bóles (jugar a las canicas)
­ Juàsse es quàrtos/dinès (Arriesgar el dinero en los negocios o el juego. Apostar)
L)
­ L'acometúa de l'àuia (entrada/acometida del agua)
­ L'amanéxe (el amanecer)
­ L'assúnt/còsâ no està gens clar/a (manifestando dudas y recelos)
­ L'àyn/mes/semana que ve (el próximo año,mes/semana, el año/mes/semana que
viene)
­ La beréna (el acto de merendar, la merienda [forma minoritaria, la forma mayoritaria
es "el berenàr"])
­ La bombà (cohete de chupinazo muy fuerte que indica el final de un castillo de
fuegos)
­ "La búfa la gàmba" (recochineo y falta de seriedad)
­ "La Càsa Fórra" (La Calahorra)
­ "La Correóra" (calle céntrica de Elche donde se celebraban antíguamente carreras de
caballos)
­ La de temps que féa que no mos havíem vist (largo tiempo sin tener contacto)
­ La fíga sa màre (alusión a algo insustancial que se añade a una relación de cosas
sobre las que se habla)
­ La fíga ta tía (expresión para manifestar a alguien que se està en desacuerdo con lo
que dice)
­ La gent majór (personas ancianas/viejas)
­ La han fet bònâ (haciendo referencia a una acción que ha sido realizada del todo
incorrecta)
­ La mar (muy, mucho, gran cantidad)
­ La mar de còses/dinés (gran cantidad de cosas/dinero)
­ La màre que parí a panéte (expresión para mostrar enojo o contrariedad)
­ La Maredéu (la Virgen María)
­ La mónya (haciendo referencia a fémina con mata de pelo excesivamente abultado)
­ La nevéra no gèlà / no fa gèl (la nevera/el frigorífico no enfría / no congela)
­ La nit de nóvios (la noche de bodas)
­ La part de díntre/dins / de fòrâ (la parte de dentro / de fuera, el interior / el
exterior)
­ La pèrlâ d'Oriént (dándole irónicamente falsa valía a una persona)
­ "La Plaça (d)i Bax" (la plaza de bajo, la Plaza Mayor de Elche)
­ La primér/segón [vòltâ, dònâ, móto, etc...] (la primera/segunda [vez, mujer,
moto, etc...])
­ La semàna/mes/any que ve (la próxima semana/mes/año)
­ La tónta la fíga (expresión para recriminar a una fémina que no ha hecho/dicho algo
con corrección)
­ La tràta com si fòrâ un drap (total falta de respeto en el trato hacia una persona)
­ La vòltâ (el dinero sobrante tras pagar, las vueltas)
­ L'hòrâ del pàti (recreo)
­ Li agrà la mar (gustar mucho)
­ Li agrà molt figurar (afán de protagonismo. Aparentar lo que no se es)
­ Li digué un atre tant (le contesto en los mismos términos)
­ Li diu el rot al descosít: ¿ qui t'ha fet éxe foràt ? (un incompetente que pretende
darle lecciones o guiar a otro)
­ Li espolsà/pegà una mullà (le dió un puñetazo)
­ Li està gran/chiquíco (le viene grande/pequeño, talla demasiado grande/pequeña)
­ Li fa trénta u reàls (dejarlo a la altura del betún)
­ Li falta temps (hacer las cosas de forma apresurada)
­ Li falta un bull (tener poco sentido común)
­ Li ha arreàt [una tamborinà/bescollà/...] que l’ha dexàt sèc/passàt (le ha
pegado [un golpe/cachete/...] que lo ha dejado grogui)
­ Li ha dit de tot menos bonico ("cantar las cuarenta", poner a alguien de vuelta y
media)
­ Li ha dit la que no té fi ("cantar las cuarenta", poner a alguien de vuelta y media)
­ Li ha dit lo que no està en es escríts ("cantar las cuarenta", poner a alguien de
vuelta y media)
­ Li ha fet [dos/tres/...] manyàcos (refiriéndose a un hombre que ha tenido
[dos/tres/...] hijos con una mujer a los que no presta suficiente atención)
­ Li ha pegat un barnéo (mover a alguien/algo a base de sacudidas/movimientos
firmes)
­ Li ha pegat un trò/tronet (le he dado un golpe/golpecito)
­ Li ha pegat una trallà (ha recibido una sacudida eléctrica o un golpe violento)
­ Li ha tocàt / li tocarà (ha tenido que / tendrá que)
­ Li péga ríssa (le parece/resulta gracioso, le hace gracia)
­ Li han pegàt més que al Sàfra (poner a "caldo" a alguien o darle una paliza)
­ Li va dir més que príngue sórra ("cantar las cuarenta", poner a alguien de vuelta y
media)
­ Li ve be (que una prenda de vestir es de la talla o queda bien)
­ Li ve gran/chiquíco (le viene grande/pequeño, talla demasiado grande/pequeña)
­ ¡ Li'n pegà una ! (dar una paliza bastante fuerte)
­ Li'n pegà una que el va fer blàu (dar una paliza muy fuerte, poner "morado" a
alguien a base de golpes)
­ Lílla (Tabarca)
­ Llançar/llançàsse a pèdre (hechar/hecharse a perder, estropear/estropearse)
­ Llàstima de dinés (dinero malgastado en algo que no cumple las espectativas)
­ Llet de pòt (leche condensada)
­ Llevar a algú més dret que bàla (mantener a alguien dentro de la corrección)
­ Llevar/dur/portar a algú pel camí de l'amargúra (dar mala vida a alguien)
­ Llevar cuidào (tener cuidado para hacer algo)
­ Llevar el mónyo estufàt (llevar el pelo de la cabeza levantado/ahuecado)
­ Llevar idea (estar con la idea de hacer algo)
­ Llevar/dur [la casa, un negoci, es contes...] (llevar/estar al cargo de [la casa, un
negocio, las cuentas...])
­ Llevar molta batàlla (persona a la que desde hace tiempo el trabajo no le da respiro.
Cosa mermada por exceso de uso)
­ Llevar/portar [un negoci, tot el dia treballant, molt de retras] (llevar [un
negocio, todo el día trabajando, mucho retraso])
­ Llevàsse un chàsco (llevarse una sorpresa decepcionante)
­ Llevàsse un glài (llevarse un susto, tener un sobresalto)
­ Llimpiar la pàrba (poner en orden algo, limpiar/depurar algo, concluir una faena)
­ Lo matéx té (lo mismo da, da igual)
­ Lo més segúr (lo más seguro, lo más probable)
­ Lo primér de tot (antes que nada, lo primero de todo)
­ Lo que es menestér es que... (lo que importa es que...)
­ Lo/axó que acabes de fer està molt lleig [llech] (recriminar a alguien por algo que
ha hecho que no està nada bien)
­ Lo que has fet està molt mal fet (recriminar a alguien por algo que ha hecho que no
està nada bien)
­ Lo que li còstâ (excesiva lentitud. Poca capacidad de comprensión)
­ Lo que li còstâ arrancàr/móure (que se entretiene/demora mucho para ir a algún
lado)
­ Lo que no pàssa en cent anys pàssa en un segón (hay que estar siempre
precavidos ante la adversidad)
­ Lo que mos faltava p'al dúro (elemento adverso que se añade a una situación
"delicada")
­ Lo que síga (qualquier cosa)
­ Lo que tu mànes (lo que tu digas/quieras)
­ "Lo que va davant, va davant" ("lo primero es lo primero")
­ Lo que vos fàça menestér (lo que os haga falta, lo que necesiteis)
M)
­ Ma/ta/sa agüélo/a (mi/tu/su abuelo/a)
­ Ma/ta/sa mullér (mi/tu/su mujer)
­ Mài en la vída (nunca, jamás)
­ Mài més (nunca más/jamás)
­ Mài sas en qui te júes es quartos (no confiarse. Nunca se acaba de conocer a
nadie)
­ Mal­bòrt (expresión para decirle a alguien "mal nacido")
­ "Mala barràca" (mal asunto, perspectivas poco halagüeñas)
­ Mànasso a un àtre (ordénaselo a otra persona)
­ "Màne qui màne, la górra al cap" (qué más da quien mande si al final se ha de
trabajar igual)
­ Mar adíns (mar adentro)
­ ¡ Màre de Déu Senyór ! (exclamación para manifestar sorpresa, contrariedad o
indignación)
­ ¡ Mareméua ! (exclamación para manifestar sorpresa, contrariedad o indignación)
­ Maricó de plàya (insulto referido a persona homosexual)
­ ¡ Mastéga ! (estimulando a los niños distraidos a masticar el alimento de la boca)
­ Matar la fam (quitar las ganas de comer/el hambre)
­ Matàsse a bacs (hacer algo con gran dedicación y urgencia)
­ ¡ Me càchis ! (expresión moderada de disconformidad)
­ ¡ Me càchi la bàna ! (expresión moderada de disconformidad)
­ ¡ Me càgue'n Júes ! (expresión de enojo, enfado)
­ ¡ Me càgue'n la la llet de pòt ! (expresión de enojo, enfado)
­ ¡ Me càgue'n la mar salà/seréna ! (expresión de enojo, enfado)
­ ¡ Me càgue'n tot ! (expresión de enojo, enfado)
­ ¡ Me caguendéna/caguendénia ! (expresión para expresar malhumor o
desconcierto)
­ Me fa objècte (me sirve, me resulta útil)
­ Me figúre... (me imagino..., me supongo...)
­ Me hu estíc fent yo (lo estoy consumiendo [comiendo/bebiendo] yo)
­ Me pénse que... (creo/pienso que...)
­ Me paréix que... (creo que, me parece que)
­ Me príva (me gusta mucho)
­ Me sap mal que (manifestando contrariedad)
­ Me s'en púja el dinàr pa la góla (regurjitar la comida)
­ Me s'ha caigut la frexúra as pèus (quedarse anonadado/perplejo)
­ Me s'ha fet goléta (abrirsele el apetito)
­ Me s'ha fet la sòny (me ha entrado sueño)
­ Me s'ha presentàt (me ha surgido)
­ Me'n duc/lléve [huít] (me llevo [ocho] [haciendo cuentas])
­ Mége de cabesséra (médico de cabecera)
­ Menjar com un taulaí (ser muy poco comiente)
­ Menjàsse algo a mòs reó (comer con ansia y buenos bocados)
­ Ménos charrar y més treballar (dejarse de perder el tiempo hablando)
­ "¡ Mentira ! ­ Agarra un mèrdâ/cagalló y estira ­ P'a tú y p'a ta tía María"
(réplicas populares infantiles)
­ Méntres estíga... (mientras esté..., cuando esté...)
­ Méntres tant (mientras)
­ Mes aïna (mas bien)
­ "Més amàrc que la retàma" (algo muy amargo)
­ Més avàll (más abajo)
­ Més enllà (más allá)
­ Més fa el que vòl que el que pòt (las cosas se acaban haciendo por quien realmente
quiere y tiene voluntad de hacerlas)
­ Més fresc que una camarròjâ (caradura)
­ "Més gandul qu'Amàro" (frase para los muy gandules)
­ Més gandul que un pònt/mòrt/gos (frase para los muy gandules)
­ "Més llarc que un día sénse pa" (para algo que se hace aburrido e insoportable)
­ Més négre que un tissó (algo muy oscuro. Mucha suciedad)
­ Més o ménos (más o menos)
­ Més p'acà (más hacia aquí, más cerca de aquí)
­ Més roín que'l matacà (persona mala o niño muy travieso)
­ Més roín que'l séno (persona mala. Alimento de sabor muy desagradable)
­ Més roín que la car de sàpo (persona mala. Alimento de sabor muy desagradable)
­ Més sério que bàla (de carácter serio, que ha adoptado una actitud muy seria y
callada)
­ Més tart (más tarde, después, luego)
­ "Més tónto que cholín" (frase para los muy tontos)
­ "Més tónto/búrro que manàt a fer de encàrrec" (más tonto imposible)
­ Més valent que el "Tàto" (referido a los "echaos p'alante" ["Tato" torero andaluz del
siglo XIX])
­ Més vell que Carracúca (muy viejo)
­ "Més vell/antíu que es chorréts del pàrque" (muy viejo)
­ M'ha dexàt paràt (quedarse perplejo sin reaccionar)
­ M'ha fet en... (he conseguido...)
­ M'ha fet una faenéta (me he construido un casa de campo / chalet)
­ M'ha pegat la sòny (me han entrado ganas de dormir)
­ M'han unflàt/fregít a picotàes (recibir muchas picaduras de mosquito/pulga)
­ ¿ M'has sentít ? (buscando la confirmación de alguien a quien se le ha
ordenado/dicho algo)
­ Mía/míra a vóre (mira a ver, estate pendiente/al tanto)
­ Mía/míra a vóre si vas a... (mira a ver si tienes que... / vas a...)
­ Mía/míra de (procura)
­ Mía/míra que ha pegat patàes/vòltes (tener que ir a infinidad des sitios para
intentar solucionar algo)
­ Mía/míra que té collóns/nàssos la còsâ (expresando hartazgo, enojo,
contrariedad)
­ Mía/míra que vos agrà donàr quefér (recriminando a niños traviesos)
­ Mía/míra tu per a on... (date cuenta de cómo son las cosas)
­ "Mig y mig" [mich] (bebida hecha mezclando a partes iguales vino dulce y vino
blanco)
­ Míja llíura (poca­cosa, canijo. Apodo. Media libra)
­ Millór es axó que una punyà a l'ull / una patà as òus (haber de conformarse con
poco o algo mediocre)
­ Mirar de reúll (mirar de reojo, con prevención o curiosidad disimulada)
­ Mirar per d'amunt del múscle (mostrar aires de superioridad)
­ Miràsse el melíc (estar "pagado" de uno mismo, egolatría)
­ Molt agraít (muy agradecido, gracias)
­ Molt atént (presta atención, lleva cuidado)
­ Molt atént a lo que te mànen (advirtiendo a alguien de que debe prestar mucha
atención a las órdenes que reciba para ejecutarlas correctamente)
­ Molt complicàt (muy complicado/complejo, de mucha complejidad)
­ Molt de cuidào (exhortando a ir con precaución)
­ Molt de gust (mucho gusto, encantado [formula de cortesía])
­ ¿ Molt de temps fa...? / ¿ Molt temps fa ? (¿ cuánto tiempo hace...?)
­ Molt d'ull (mucho cuidado, atento. A ver que)
­ ¿ Molt és ? (¿ a cuánto asciende la factura ?)
­ ¿ Molt ha costàt ? (¿ cuánto ha valido ?¿ qué precio tiene ?)
­ "Molt me'n dónes" (desconfianza ante demasiado ofrecimiento)
­ ¿ Molt pésa/meíx ? (¿ cuánto pesa/mide ?)
­ ¿ Molt val axò ? (¿ cuánto vale/cuesta eso ?)
­ ¿ Molts anys en has fet ? (¿ cuántos años has cumplido ?)
­ ¿ Molts anys en tens tu ? (¿ cuántos años tienes ?¿ qué edad tienes ?)
­ ¿ Molts dinés...? (¿ Cuánto dinero...?)
­ ¿ Molts dinés val axò ? (¿ cuánto vale/cuesta eso ?)
­ Mo'n aném escapàts (urgiendo para marcharse)
­ Monéta chiquíca (pieza monetaria antígua)
­ Mónyo curt/llarc/sòlt/arrepelàt (pelo corto/largo/suelto/recogido)
­ Morrejàr (beber cubriendo con los labios la embocadura d'una botella. Morrearse,
besarse)
­ Mòure el cóche (poner en marcha/arrancar el coche. Cambiarlo de sitio)
­ Mos/se clàva en us fregàts (nos/se mete en unos follones/berenjenales/problemas)
­ Mos gastàrem de dinés la que no té fi (hacer un gasto excesivo de dinero)
­ Mos ha dit d'anar a vóreo (nos ha dicho que vayamos a verlo)
­ Mos ha dolgút molt (nos ha dolido mucho)
­ Mos ha fet una (manifestando gran preocupación por una accion reprobable que ha
cometido alguien cercano)
­ Mos ha fet una de tres parells de collóns (manifestando gran preocupación por
una accion reprobable que ha cometido alguien cercano)
­ Mos ha fet una passà/passaéta (manifestando gran preocupación por una accion
reprobable que ha cometido alguien cercano)
­ Mos hu partím (ir a medias)
­ Mos pàssen de tots es colórs (no parar de suceder imprevistos y cosas negativas)
­ [Mos/me/li...] tocàren [les quatre el matí] (se [nos/me/le] hicieron [las cuatro
de la mañana])
­ ¡ Mòu ! (exhortar a alguien a ponerse en acción/movimiento)
­ Muàsse (cambiar de domicilio/vivienda/lugar de residencia. Ponerse ropa limpia)
­ Mun/tun/sun marít (mi/tu/su marido)
­ ¡ Mut ! (ordenando silencio/callarse)
N)
­ Nàno ¿ qué fas ? (chaval ¿ cómo estás ? ¿ qué pasa, tío ?)
­ "Ni chícha, ni llimonà" (algo que no tiene substancia o definición)
­ Ni gens, ni miquéta (ni pizca, ausencia de lo que se habla)
­ Ni góta de (ni pizca, ausencia de lo que se habla)
­ Ni pensào (negando algo de forma tajante)
­ Ni que fòrâ d'òr (no es para tanto)
­ Ningú nax ensenyàt (las cosas se han de explicar)
­ Ningú va a solucionàmos la paperéta (cada uno ha de resolver las cosas por sí
mismo)
­ Nit de Cap d'Any (Nochevieja [noche de principio de año])
­ Nit de Nal (Nochebuena)
­ Nit de nóvios (noche de bodas)
­ No aconformàsse (no aceptar algún tipo de acuerdo o trato)
­ No ajuntàr a algú (haberle retirado la amistad a alguien)
­ No anàr per bòn camí (que lleva mala vida. Que difícilmente tendrà un buen final)
­ No aném a fer sémpre la téua sànta voluntàt / lo que tu vúllgues (parándole
los pies a alguien que solo mira por si mismo)
­ No apàrtes la vísta de davànt (mantente siempre mirando al frente)
­ No apégues tant la cara a... (no acerques/arrimes tanto la cara a...)
­ No aplegàr a calfàr la caría (estar muy poco tiempo en un sitio)
­ No arrugàsseli el melíc (ser resuelto/decidido)
­ No atinàr una (no dar pie con bola, no acertar, no enterarse de nada)
­ "No càgues en péna" (expresión jocosa que se le dice a alguien que està de cuclillas
al mismo tiempo que se le empuja hacia atràs para que caiga de culo)
­ No carburàr (que no funciona. Que no discurre/piensa)
­ No chàrres tant (mandando callar)
­ No créga yo que... (no creo/pienso yo que..., me imagino/supongo que...)
­ No cundíli a algú la faéna (ser poco laborioso. Estar haciendo una faena que no
reporta casi beneficio por lo laboriosa que resulta)
­ No dexàr estàca en paret (no dejar títere con cabeza)
­ No dexàr ni góta (acabar con todo)
­ No déxes el gòt tan a la púnta (no dejes el vaso tan al borde)
­ No digues tontàes (calificar de estupidas las declaraciones de alguien)
­ ¿ No [dínes/sópes/menges/sas/vòls...] res ? (¿ no comes/cenas/comes/sabes
/quieres...] algo ?)
­ No disparàr una (ser persona callada/de pocas palabras)
­ No donar abàst (no dar abasto, no poder estar haciendo todo a la vez)
­ No éntra (no cabe)
­ No és cas de... (no es el momento de...)
­ No es menestér... (no hace falta, no es preciso...)
­ No es ningú (no hay nadie [llamando a la puerta o al otro lado del teléfono])
­ No està be del cap (que tiene algún tipo de desequilibrio mental)
­ No estar be de dinés (estar mal económicamente)
­ No estar ben encarruchà la còsâ (no empezar con corrección plena algún asunto)
­ No estar gens confórme (estar en total desacuerdo)
­ No estar molt catòlic/a (cuando alguien/algo/la comida/la bebida no están en buen
estado)
­ No estém pijór perque Déu no vòl (dentro de la desgracia todavía tienen suerte)
­ No estíc arrepentít (no me arrepiento)
­ No estigues/te pòses davant, féte a un costàt (no tapes, apártate)
­ No fa més el búrro/imbèssil perque no pòt (deplorando que alguien no pare de
hacer tonterías)
­ "No fa ni pols, ni remolí" (pasar desapercibido)
­ [No faces axó], manéra [t'aporréges] ([no hagas eso], no sea que [te hagas
daño])
­ No fas una dréta (recriminando a quien no las cosas como corresponde)
­ No fer aprèci / gens d'aprèci (no darle valor a alguna cosa/acción)
­ No fer distíngos (no hacer distinciones, tratar por igual)
­ No fer es côses molt de seguít (no tener costumbre de hacer las cosas de forma
continuada)
­ No fer molt de cas (ser desobediente)
­ No fer res a drétes (no hacer nada bien)
­ No fer una còsâ debàes (hacer algo a cambio de algo)
­ No furúla/pirúla (no funciona)
­ No ha acabàt de nàxtre y en sap més que tots mosàtros junts (haciendo
referencia a lo espabilado que está un niño)
­ No ha acabàt de nàxtre y ya vòl manàr (haciendo referencia a niños cabezones y
testarudos)
­ No ha/han segut capaç/capaços de... (no ha/han tenido el detalle/la deferencia
de...)
­ No ha segut res (restándole importancia a algún infortunio/herida)
­ No ha tengút vísta (no ha sabido preveer, no ha sabido anticiparse, no ha sabido
orientar la cosa)
­ ¿ No has [dut/comprat...] gens de [vi/arròs...] ? (¿ no has [traido/comprado...]
algo de [vino/arroz...] ?)
­ No haver pogút pegàr ull (no haber podido dormir)
­ No havéra segút menestér (no hubiera hecho falta, no hubiera sido preciso)
­ No hay/té res que vàlga dos quinzéts (no hay nada de valor/que valga la pena)
­ No hu ha fet a còsâ féta (que no lo ha hecho a posta)
­ No hu has acabàt del tot (no has terminado todo, te has dejado cosas por hacer)
­ No hu vullc pa res (rechazando de manera categórica)
­ No ixír del matéx rògle (frecuentar siempre los mismos sitios o la misma gente)
­ No li aplega ni a la sòlâ de la sabàta (no tener categoría suficiente)
­ ¿ No li càu la cara de vergónya ? (¿ no se avergüenza ?¿ no le da vergüenza ?)
­ No li dòl (no le importa, le da igual)
­ No li éntra en el cap (tozudez, falta de entendimiento)
­ No li està [la camísa] / li estàn [es sabàtes] (no le viene bien [la camisa] / le
vienen bien [los zapatos])
­ No li pàra (no le combina, no le pega, no hace juego)
­ No li pégues vòltes (no pierdas más el tiempo en ello, no te calientes la cabeza)
­ No lloíx (no cubre las posibilidades, no alcanza las espectativas. No luce, no resulta
bonito)
­ No m'acàbe de créure que... (no me puedo llegar a creer que...)
­ No m'agrà el gènero que du/té (no satisfacerle a alguien la calidad o tipo de
producto que alguien ofrece)
­ No m'agrà gens el dòlç (no me gusta nada lo dulce/las cosas dulces [en castellano
tambien se dice "no mes gusta el dulce" en sentido abstracto])
­ No me el/la/es desapégue de damúnt (no me lo/la/los/las quito de encima, que
no paran de ir detrás y delante)
­ No me fa góig [goch] (no me apetece)
­ "No me fíe de la mitàt de la quadrélla ­ y éren pàre y fill" (desconfiado. No
fiarse de nadie)
­ No me/mos ha queàt més nàssos/collóns (no me/nos ha quedado más remedio)
­ No me tòques es nàssos/es collóns (decirle a alguien que no moleste y se meta en
sus asuntos)
­ No me víngues en monsérgues/romànços/retòliques (no tener ganas de oir
pamplinas)
­ No menjàsse un torràt (no ligar ni tener relaciones sexuales)
­ No m'éntren [es sabàtes/pantalons...] (no me caben/entran [los
zapatos/pantalones], me están pequeños [idem])
­ No m'íxen es cóntes (no cuadra la cosa, no resulta conveniente algo)
­ No obstànt (sin embargo)
­ No pàlpes tant (diciéndole a alguien que deje de toquetear/manosear)
­ No parar en torréta (estar siempre de aquí para allá)
­ No patíxques (no te preocupes, no padezcas)
­ No pèdre cómba (no descuidarse en lo que se está haciendo)
­ No péga una pàssa sénse... (no hace nada sin...)
­ No pegar puntà sense fil (hacer todo por interés y para obtener algún beneficio)
­ No pegar trò/ni trò (ser un vago)
­ No poér abastír (no dar abasto)
­ No poér acoír a tot (no dar abasto, no poder estar haciendo todo a la vez)
­ No puc [en ell/ella] (ser superior a las fuerzas de uno, ser incapaz de
governar/tener bajo control a una persona)
­ No puc féme en ell/ella (ser incapaz de gobernar/tener bajo control a una persona)
­ No raóna / vòl raonar (no da el brazo a torcer, no se le puede hacer cambiar de
idea/opinión)
­ No saber estar (no saber comportarse en cada momento)
­ No sàlta (no se borra, no se limpia)
­ No s'avénen (no se llevan bien)
­ No se [àlça, despérta, etc...] ni a pa calént (no hay manera de hacer reaccionar a
alguien)
­ No sé com se hu averígua que al final sémpre... (no sé cómo lo hace/se lo
organiza que al final siempre...)
­ No sé com tinc que / he de díte es còses p'a que es enténgues (hartazgo por la
falta de obediencia/disciplina/laboriosidad de alguien)
­ No sé com va (no sé como funciona)
­ No se li escàpa detàll (persona muy viva y atenta)
­ No se pòt tant (pidiendo moderación en el gasto)
­ No se príva/príven de res (gastar sin miramiento)
­ No sé yo si mos vorém aclaríts (incertidumbre ante algo complicado de realizar)
­ No semblàsse ni en el blanc de l'ull (sin ningún parecido físico)
­ No sémpre íxen es còses com volém (resignàndose por no salir las cosas como se
esperaba)
­ No sentàli be a algú el dinàr/sopàr (tener indigestión de la comida/cena)
­ No s'estàmpa a l'hòrâ de/p'a fer es còses (que no se da ni mucha prisa ni pone
mucho interés en hacer lo que le dicen)
­ No s’ha buidàt l’ull de milàcre (no ha perdido el ojo de milagro)
­ No siga cas / el cas (por si acaso)
­ No sigues abusaór (recriminando a quien saca mayor provecho del que le
corresponde, no seas aprovechado. Recriminando a quien se impone intimidando a
personas más débiles)
­ No sigues cochíno (recriminando a alguien por ensuciar, ser muy sucio o por
actitudes sexuales inapropiadas)
­ No sigues envejós/a (no seas egoista / envidioso/a)
­ No sigues fotút/fotúa / roín/a (no seas malo/a, portate bien, se bueno/a)
­ No sigues manyàco (no seas crío, no te portes como un crío, actúa con
conocimiento)
­ No son hòres / no es hòrâ de... (no es el momento de..., ya no es hora de...)
­ No tardarà gens a plòure (no tardará nada en comenzar a llover)
­ No te clàves a on no te mànen (no te metas donde no te llaman)
­ No te desaparégues de la méua vísta / de davànt (estate siempre donde yo te
vea)
­ No te desapégues del méu costàt (no te separes de mí, estate siempre a mi lado)
­ No t'encàntes (avisar a alguien para que no se "duerma en los laureles" o para que
no se despiste por excesiva confianza o dejadez. No te distraigas)
­ No t'escarràmpes tant (indicando a alguien que cierre más las piernas y deje espacio
para sentarse otros)
­ No te hu torne a dír / repetir més (dando el último aviso a alguien para que
obedezca)
­ No té objècte (no tiene sentido)
­ No te pòses tan àmple (indicando a alguien que deje lugar a los demás para
sentarse)
­ No te pòts imaginar el queferàngo que dóna (persona que con su conducta
genera conflictos)
­ ¿ No te se fa vergónya ? (¿ no te da vergüenza ?)
­ No te tòques es ulls que te se faràn malàlts (tocarse los ojos con las manos
sucias produce conjuntivitis)
­ No te vullc vóre... (introducción para advertir a alguien a que cumpla con alguna
obligación)
­ No tinc yo àtra còsâ que fer (ante una petición fuera de lugar manifestar
ocupación/desacuerdo)
­ No tinc que anar a res (rechazo a ir a algún sitio)
­ No tindre chàvos (estar sin un duro)
­ No tindre coneximént (falto de sentido común, cabezaloca)
­ No tindre dos dits de front (alguien con pocas luces, falto de sentido común,
cabezaloca)
­ No tindre gàna (no tener hambre)
­ No tindre gens/ni miquéta de coneximént (falto de sentido común, cabezaloca)
­ No tindre gens/ni miquéta de fam (no tener nada de hambre)
­ No tindre gens de gàna de fer algo (no tener ni pizca de ganas de hacer algo)
­ No tindre llòc de (no tener tiempo, estar apurado de tiempo, ir con prisas)
­ No tindre maníes (que le da igual, que se conforma, que accepta lo que sea)
­ No tindre més gàna / gànes (no tener más ganas de comer)
­ No tindre molta corréja (tener un carácter muy alterable)
­ No tindre monétes (estar sin un duro)
­ No tindre ni chícha, ni llimonà (algo que no tiene substancia o definición)
­ No tindre ni p'a pípes (no tener ni un duro, estar sin dinero)
­ No tindre ni una monéta chiquíca (no tener ni un duro, estar sin dinero)
­ No tindre repàro p'a fer algo (ser resuelto/decidido)
­ No tindre res (no tener nada [referido a cosas contables], tener cero cosas)
­ No tindre un chàvo (estar sin un duro)
­ No tingues tant de gènit (instando a mantener la calma y no cabrearse)
­ No trobàr res (no encontrar nada/ninguna cosa)
­ No trobàsse gens be (notarse enfermo, no encontrarse bien)
­ ¿ No tròbes que..? (¿ no crees/consideras/te parece que..?)
­ No vàig a consentír (no voy a permitir/dejar)
­ No val la péna (no vale/merece la pena)
­ "No val ni p'a tàcos d'escopéta" (persona o cosa de poco provecho)
­ No vóre gens clar l'assunt que siga (no tener claro qualquier asunto)
­ No vóre ni góta (no ver nada/ni torta)
­ No vóresse aclarít (estar agobiado porque las circunstancias le sobrepasan a uno, no
dar abasto)
­ No vullc/tinc gànes de sentíte (exhortando a alguien a que se calle y deje de
insistir sobre algo)
­ No vullc més calfaménts de cap (no quiero más problemas, no me compliques la
vida)
­ No'l pèrgues de vísta (no te fíes, persona en la que no se puede confiar)
­ Només mos faltava axò (mostrarse en desacuerdo)
­ Només per gust (hacer algo sin compromiso / superficialmente / por curiosidad)
­ ¡ Nyàs cóca ! (exclamación de sorpresa ante una circunstancia imprevista)
O)
­ Òbri l'ull (exhortar a alguien para que lleve cuidado o preste atención)
­ Obrír a algú (operarlo)
­ Obrísse el cap (fracturarse la cabeza)
­ Obrísseli a algú la gàna de menjar (entrarle a alguien el apetito/las ganas de
comer)
­ Omplíli el cap a algu de romànços/monsérgues/pamplínes/pardaléts ("comer
el coco")
­ Omplir la paperéta (hacer lo mínimo exigido, cubrir el expediente)
­ Omplísse de mèrdâ hàsta es orélles (ensuciarse completamente / de arriba a bajo)
­ Óu estrellàt (huevo frito)
­ Óu passàt per àuia (huevo hervido)
P)
­ P'a acabàro de rematàr (por si no hubiera sido suficiente encima...)
­ "P'a cagàsse y no torcàsse" (quedarse "alucinado" ante algo que "se sale de
madre")
­ Pa de fíga (torta hecha de higos secos, almendras y condimentos)
­ Pa del día (pan hecho el mismo día que se vende, pan que no està duro)
­ Pa del dur (pan duro, que no es del día)
­ P'a donàr y véndre (mucha cantidad)
­ P'a fer axò sémpre hay temps (no perder el tiempo en cosas de poco provecho)
­ P'a mi sòles (solamente para mí, solo para mí)
­ Pa négre (pan integral)
­ P'a no pèdre (se le dice a quien, tras una pausa, retoma ansioso algo que hace con
entusiasmo)
­ "P'a pòcâ salut, gens" (hacer sin miramientos algo que nos gusta, pero que nos
puede perjudicar)
­ ¿ P'a qué vòls féte mala sanc ? (animar a alguien para que no tome berrinche por
algo)
­ ¿ P'a quànt ? (¿ cuándo ?. ¿ Para cuándo ?)
­ Pa torràt (tostada, pan tostado)
­ "Pa torràt, ¿ quí s'ha bufàt ?, la chica del mercat" (tonadilla para cuando alguien
se ha tirado una ventosidad olorosa y no se sabe quién ha sido)
­ P'al cas es com si... (hacer algo que anula/se opone lo que se intenta hacer / lo
planificado)
­ P'aquí/p'allà/p'amunt/p'abàx (para aquí/para allà/para arriba/para abajo)
­ Pagar en créxos (pagar con creces)
­ Pagar y suspirar (tener que aguantarse con un producto/servicio malo después de
haberlo pagado como bueno)
­ Pàra el càrro (exortar a alguien a que deje de hacer/decir algo)
­ Paràr la tàula (preparar la mesa para comer)
­ Paràsseli el bocí a algú (detenerse el bolo alimenticio en el esófago, atragantarse)
­ Paréx que l'hàiguen donàt còrdâ (que no para de hablar)
­ Paréxtre el cap/mónyo una bòjâ (llevar el pelo demasiado crecido y con forma
redondeada)
­ Paret migéra (muro/tabique separador de casas contiguas)
­ Parla per dèu (parlanchín)
­ Parlar a sényes (expresarse con gestoss)
­ Parlar aspallét (hablar en voz baja)
­ Parlar clar y ras (decir las cosas claramente y sin tapujos)
­ Parlar en véu àlta (hablar en voz alta)
­ Parlar fluxét/aspallét (hablar en voz baja)
­ Parlar fòrt (hablar en voz alta)
­ Pas de l'àuia (llave general del agua)
­ ¡ Pàssa ! (en juegos de pelota solicitar que le den a uno el balón)
­ Passar de l'àire (ser muy poco comiente)
­ Passar el carrer (cruzar la calle)
­ "Passar més fam que el gos d'un cégo" (tener pocos recursos económicos)
­ "Passar més fam qu'un méstre escòlâ" (tener pocos recursos económicos)
­ Passar tota la nit en péna (dormir mal por incomodidad)
­ Passàro pípa (disfrutar mucho, pasarlo muy bien)
­ Passàsse tota la nit velànt (estar toda la noche despierto/en vela)
­ Passàsseli a algu l'arròs (perder la oportunidad o el momento de hacer algo)
­ Passàsseli pel cap (ocurrírsele)
­ Passàsso be (disfrutar, pasarselo bien)
­ Passàsso per bax càma (no darle la más mínima importancia a algo)
­ Pàti de llum (patio de luces)
­ Patír moltes pénes (sufrir muchas adversidades/desgracias)
­ Pàvo (nombre dado a los ilicitanos por los santapoleros)
­ Pàvo polít (pavo de tamaño grande)
­ Pèdre el ràstre (perder la pista/el rastro)
­ Pèdre/anàsse'n­li la chapéta (perder el uso de razón)
­ Pegàli a algú la corrént (recibir una descarga eléctrica)
­ Pegàli a algú la ríssa (comenzar a reir)
­ Pegàli a algú un cluxít (cobrarle en exceso a alguien)
­ Pegàli a algú una arrebolà (hacer algo impulsivamente y sin pensar)
­ Pegàli a algú una chiflaúra (tener o realizar una idea o acción descabellada)
­ Pegàli un àtre viàge (repetir la misma acción)
­ Pegar a fugír (huir, salir corriendo)
­ Pegar becàes (dormitar)
­ Pegar la cabotà (asentir de manera sumisa)
­ Pegàr míja vòltâ (dar media vuelta, regresar por donde se ha venido)
­ Pegar/donar tràlla (meter/dar "caña")
­ Pegar túmbos (ir de aquí para allà)
­ Pegar un baxó (desmejorarse)
­ Pegar un esclafít (estallar, dar un chasquido)
­ Pegar un mòs y clavàsse algo hasta el galíllo (comer con ansia metiéndose la
comida hasta el fondo de la boca)
­ Pegar un repàs (revisar algo, dar un repaso)
­ Pegar/espolsàr una bònâ túnda (dar una paliza, recriminar intensamente)
­ Pegar una gorrà (comer y beber abundantemente dejando a otro a cargo de la
cuenta)
­ Pegar una passà/bònâ passà de garròt/vérga/batecúls (dar una paliza)
­ Pegar una passaéta a la càsa (limpiar la casa sin entrar a fondo)
­ Pegar/espolsàr una bònâ túnda (dar una paliza, recriminar intensamente)
­ Pegar una ullà (echar un vistazo)
­ Pegar una vòltâ (dar un paseo. Recorrer más distancia de la precisa, dar un rodeo
innecesario)
­ Pegar tràlla (meter/dar "caña")
­ Pegar vòltes de campàna (rodar sobre uno mismo)
­ Pegàsse tres punts (mantener la boca cerrada, no decir nada)
­ Pegàsse un trò (darse un golpe)
­ Pegàsse una bombà (tener un choque automovilístico fuerte)
­ Pegàsse una bònâ túnda (realizar una actividad intensa o largamente hasta llegar al
agotamiento)
­ Pegàsse una tonyinà de pòr (darse un trompazo/golpe muy fuerte)
­ Pegàt postís (algo que nada tiene que ver con el resto)
­ P'el costàt / p'es costàts (por el lado / por los lados))
­ Péndre a algú p'el píto el seréno (no tenerle la más mínima consideración a
alguien, considerarlo un "don­nadie")
­ Péndre el pèl/mónyo (engañar)
­ Péndre en cónte (llevar en cuenta)
­ Péndre la costúm (acostumbrarse)
­ Péndre mólta part (tomar mucho partido en un asunto, afectar algo mucho)
­ Péndre un disgúst (coger un berrinche)
­ Péndresse es còses a chúfla/a la chúnga (tomarse las cosas a cachondeo)
­ Péndresse es còses a la treménda (tomarse las cosas exageradamente mal)
­ ¿ Per a on pàra ? (¿ dónde está ?¿ por dónde está ?)
­ ¿ Per a on paréu ? (¿ dónde estais/os encontrais ?, ¿ a dónde soleis ir habitualmente
?)
­ ¿ Per a on tirém/ha tiràt ? (¿ Por dónde vamos/ha ido ?)
­ Per àra (sobre/en esta época del año. Por ahora, de momento)
­ Per bax còrdâ (bajo mano, subrepticiamente)
­ Per damúnt (más o menos, aproximadamente, por encima)
­ Per damúnt damúnt (más o menos, aproximadamente, a ojo. Sin profundizar,
superficialmente)
­ Per davànt/darrére (por delante/detrás)
­ Per encantamént (por arte de magia)
­ Per favór te/vos hu demàne (pedir algo casi como un ruego)
­ Per la matéxa régla de tres (de igual manera/forma, por la misma regla de tresr)
­ Per la reór (alrededor/por alrededor)
­ Per lo que se véu (conforme está el asunto, conforme están las cosas)
­ Per lo vist (por lo visto)
­ Per mi/ell matéxa (por mí/él, por si mismo)
­ Per mig de (por medio de, a través de)
­ "Per ningú que pàsse" (ante una adversidad desear que no le suceda a nadie más)
­ Per ningún costàt/puésto (por ningún lado, en ningún sitio)
­ Per pòr de (por miedo a)
­ ¿ Per quina raó ? (¿ por qué ?, ¿ por qué motivo ?)
­ Per si a un cas (en caso de que, en el supuesto de que, por si acaso)
­ Per si acàs (por si acaso)
­ Per si me/te/li/mos/vos/es péga la fam (por si me/te/le/nos/vos/les entra
hambre)
­ Per supòst (desde luego, claro, por supuesto)
­ Per tant (por lo tanto, por consiguiente)
­ Per tot y per tot (encabezonarse en algo)
­ Per tots es puéstos/costàts (por todas partes)
­ Per tu faràs (complicado lo tiene quien no procura por sí mismo)
­ Per una atra bànda (por otro lado. En otro orden de cosas)
­ Péro que cónste... (entrada para aclarar el motivo de algo)
­ Peròl de tèrrâ (perol de barro cocido para hacer arroces secos)
­ Pesàr un déute (pesar mucho)
­ Pillar/agarrar es còses al vòl (captar enseguida el sentido de las cosas, ser
espabilado)
­ Pillar la costúm (acostumbrarse)
­ Pintàsse es llàvis/mórros (pintarse los labios)
­ Pit de pollàstre (pechuga de pollo)
­ Pixar molt alt (ir más allá de las posibilidades reales, aspirar a más de lo que
objetivamente se puede conseguir)
­ Plat de decalént (sopas, potajes)
­ Plegào tot (recoger/ordenar las cosas, doblar y ordenar la ropa)
­ Plegàr la càma/braç (doblar la pierna acercando el talón a las nalgas, doblar/pegar
el brazo al cuerpo)
­ Plorant no guànyes res (no se soluciona nada llorando)
­ "Ploréu chiquets que pardalets tindréu" (sin reclamar o pedir insistentemente no
se consigue nada)
­ Plòu, néva y píxa l'agüéla (chascarrillo cuando está lloviendo)
­ Plòure a réjo (llover con fuerza/a cántaros)
­ Poàl de la bròssâ (cubo de la basura)
­ Pòc a pòc / poquét a poquét / poquét a pòc (poco a poco)
­ Pòc més amúnt, pòc més abàx (más o menos, aproximadamente)
­ Poér a algu ("poderle", ganarle/ser más fuerte peleando)
­ Pònt de Palàssios (puente de Altamira)
­ Pòrtâ el carrér (puerta de entrada a la vivienda)
­ Pòrtâ mèrdâ de l'any que en demànes (manifestando que algo/alguien está muy
sucio)
­ Portar a algú del mónyo (traer a alguien contra su voluntad/a la fuerza)
­ Portar molt de temps... (llevar/estar mucho tiempo...)
­ Portàsse be (comportarse correctamente, portarse bien)
­ Pòrte/portém una batàlla (estar cansado de trabajar dura y continuadamente)
­ Pòs axò matéxa (pues eso, pues lo mismo)
­ ¡ Pòs bònâ nit ! (expresión que denota contrariedad o desacuerdo)
­ ¡ Pòs chi hòme ! (expresión tras la que se pretende concluir un asunto que se está
debatiendo)
­ Pòs míra, fent lo que poém y donànt gràcies ([respondiendo a: ¿ cóm va la
còsâ/l'assúnt ?])
­ ¡ Pòs no es ningú ell/élla ! (persona de carácter fuerte)
­ ¡ Pòs si hòme/dònâ ! (mostrarse en desacuerdo)
­ Pòsâ la orélla téssa (exhortar a que alguien preste atención / esté atento a lo que le
dicen)
­ Posàli molts reparos/móltes pégues a una còsâ (poner pegas/impedimentos)
­ Pòsâli véu a la televisió (subirle la voz a la televisión cuando no se oye nada)
­ Pòsâme si n'hi hay (ponme si hay)
­ "Pòsâme un quinzèt de lo que no hàiga" (frase socarrona para mofarse de algún
vendedor)
­ Posar a óu (ponerle las cosas fáciles a alguien, "servir en bandeja")
­ Posar a remúlla (poner a remojo)
­ Posar a tall (poner/servir algo sin seleccionar)
­ Posar atenció (llevar cuidado)
­ Posar en una font (colocar en un plato grande hondo)
­ Posar es perétes a quart ("leer la cartilla" a alguien, poner a alguien "en su sitio")
­ Posar la caméta (zancadillear)
­ Posar la rabòsâ a cuidar del gallinèr (meter al enemigo dentro de casa)
­ Posar la taula (preparar la mesa para comer [tradicionalmente "parar la taula"])
­ Posar de més (poner más de la cuenta)
­ Posar més tirànt (ajustar algo con mayor firmeza. Extender y alisar algo tirando de
los extremos. Tensar)
­ Posar molt d'havío (poner muchas cosas)
­ Posar una cara afablòtâ (mostrar una expresión bondadosa/afable)
­ Posar una chorrà d'òli (esparcir aceite)
­ Posar una còsâ al dret (poner al derecho algo)
­ Posàli àire a una còsa/assúnt (meter prisa, aligerar)
­ Posàli gèl [a una begúa] (hecharle cubitos [a una bebida])
­ Posàli la ma damúnt a algú (pegarle a alguien)
­ Posàli rúmbo a la còsâ (meter prisa para concluir algo, no perder el tiempo)
­ Posàsse a cubèrt (ponerse a cubierto/cobijo [lluvia])
­ Posàsse a la fíla (hacer cola, ponerse en fila)
­ Posàsse al ras/rassés (ponerse al abrigo/a cobijo [viento])
­ Posàsse àmple (acomodarse sin miramiento a otras personas)
­ Posàsse arreór de la tàula (sentarse alrededor de la mesa)
­ Posàsse bò (curarse)
­ Posàsse calént (enfadarse)
­ Posàsse com el quíco (hincharse a comer, atiborrarse)
­ Posàsse com un titòt (enfadarse mucho)
­ Posàsse d'acòr (ponerse de acuerdo)
­ Posàsse de costàt (ponerse de perfil/lado)
­ Posàsse de cuclílles (ponerse de cuclillas)
­ Posàsse d'esquéna (darse la vuelta, dar la espalda)
­ Posàsse de ginólls (arrodillarse)
­ Posàsse flaménco (adoptar actitud chulesca o de bravuconería)
­ Posàsse la ròbâ al dret (ponerse una prenda por la parte correcta)
­ Posàsse la ròbâ del revés (ponerse una prenda por la parte contraria)
­ Posàsse una còsâ bax del múscle (colocarse algo debajo del brazo, en el sobaco)
­ Posàsseli a algú la càra com una fogasséta / com un pa d'a quílo (ponérsele a
alguien la cara redonda consecuencia de la gordura)
­ Posàts que... (dando por hecho que...)
­ Pòsate al méu costàt y no te menéges (ven/ponte a mi lado / junto a mí y estate
quieto)
­ Pòsate dret (estate/mantente derecho/recto/tieso)
­ Pòt donàsse el cas... (podría suceder que..., pudiera ser que...)
­ Pòtser (quizas, a lo mejor)
­ Pren nòtâ de... (actua conforme a te hayan ordenado, haz las cosas como te han
dicho)
­ Prénto en sério (no tomarse las cosas a la ligera)
­ Privàsse d'alguna còsâ (dejar voluntariamente algo de gusto, interés o
conveniencia)
­ Procúra fer es còses com te mànen/díuen (trata/intenta/procura hacer lo que te
digan)
­ Propét de (cerca de)
­ Pròu (basta ya, ya es suficiente)
­ Pujà de góla (subida de garganta, inflamación de garganta)
­ Pujar a coscolétes (llevar "a cuestas/a borreguito ")
­ Pujar es véntes (aumentar las ventas)
Q)
­ "Quant més gran, més bàina" (cuanto más grande (tamaño), más tonto)
­ Quant més prónte millór (lo antes posible)
­ "Quant més súcre, més dolç" (si todo se hace al gusto de uno más atractivo
resulta)
­ "Quant més t'agàches, més te se véu el cul" (cuanto más se cede, más se
aprovechan)
­ Quant millor hauríes de portàte, més quefér dónes (regañando por mal
comportamiento)
­ Quànta retòlica (razonamiento o conversación que no va al meollo del asunto)
­ "Quants ménos búltos, més clarór" (respuesta que se le da a quien no quiere
acompañar a alguien a alguna parte)
­ Que ca u s'apànye com púga (que cada uno se solucione los problemas por si
mismo)
­ ¿ Qué dimònis/collóns..? (introducción exclamativa como llamada de atención ¿ qué
demonios/narices..?)
­ ¿ Qué fa que no..? (¿ cómo es que no..?, ¿ per qué no..?)
­ ¿ Qué fem del càldo ? (preguntar qué decisión se va a tomar respecto a algo)
­ ¿ Qué fem ? ­ "El fem fa olór" (chascarrillo a la pregunta "¿ qué hacemos ?")
­ ¿ Qué li pàssa a la pèrlâ/perlíua ? (interesándose por un crío llorón o quejica)
­ ¿ Qué li quéa ? (¿ cuánto le falta/queda [para terminar/concluir algo] ?)
­ ¡ Que me píxe tota ! (manifestación jocosa de que se tienen muchas ganas de orinar)
­ Que no t'hu tínga que dir d'una àtra manéra (dando el último aviso a alguien para
que obedezca)
­ Que no t'hu tínga que tornàr a repetír (dando el último aviso a alguien para que
obedezca)
­ Que roín es fésse vell (lamentarse de la precariedad y problemas que genera la
vejez)
­ Que s'en tórne per a ón ha vingút (rechazando a alguien)
­ Que síga lo que Déu vúllga (dejar que las cosas se resuelvan solas)
­ ¿ Qué son ? (¿ cuánto es ?)
­ ¿ Qué t'ajúes ? (¿ Qué te apuestas ?)
­ Que te càxque (amenazar a alguien con pegarle)
­ Que te fàig [fach] pam­pam al culét (advertir a un niño pequeño que se le da unos
azotes [flojos] al culo si no se porta bien)
­ Que te la guànyes (coletilla para advertir a alguien de que haga las cosas
correctamente o recibirá castigo)
­ Que te millóres (deseándole a alguien que recupere la salud)
­ ¡ Qué te paréx ! (reconocimiento de algo bien hecho, ¡ mira que bien ¡. Reprobación
por algo que se considera incorrecto)
­ ¿ Qué te pensàves ? (¿ qué te habías creido ?¿ acaso esperabas otra cosa ?)
­ Que t'estígues quiét (reiterando la orden de estar quieto)
­ Que t'únfle (amenazar a alguien con darle una paliza)
­ Que ve el múmo/morússo (que viene "el coco")
­ ¿ Qué vòls féte ? (¿ qué quieres tomar ?)
­ Queàli a algú una chollà (estar cercano el final de alguien)
­ Queàr com un gat pàncha p'a amúnt (quedar de espaldas boca arriba)
­ Queàsse acoràt (arruinarse. Quedarse dormido profundamente)
­ Queàsse pillàt (atascarse)
­ Queàsse descuallàt (quedarse perplejo/anonadado)
­ Queàsse dormínt (dormirse, quedarse durmiendo)
­ Queàsse/estar en bàmba (quedarse boquiabierto, estar pensando en las
musarañas)
­ Queàsse en es òus penjànt (arruinarse, perderlo todo)
­ Queàsse en la bóca ubèrtâ (quedarse pasmado/perplejo/boquiabierto)
­ Queàsse en tres pams de nàssos (quedarse perplejo/anonadado/engañado)
­ Queàsse en una ma davànt y en una àtra darrére (arruinarse, perderlo todo)
­ Queàsse fadrí/fadrína (quedarse soltero/a)
­ Queàsse més àmple que llarc (actuar con desahogo en beneficio propio)
­ Queàsse més fresc que una camarròjâ (actuar con desahogo en beneficio propio)
­ Queàsse p'a vestir sants (quedarse soltera)
­ Queàsse paràt (quedarse de piedra, quedarse descolocado)
­ Queàsse passàt (quedarse onubilado de dolor tras darse un golpe)
­ Queàsse torràt (quedarse dormido profundamente)
­ ¿ Quí hay per aquí ? (¿ hay alguien ?¿ quién está aquí ?)
­ Qui me diu a mi que... (quién me asegura a mí que...)
­ Qui me manaría a mi... (cómo se me ha ocurrido..., cómo he podido...)
­ "Qui no plòrâ, no màma" (sin reclamar o pedir insistentemente no se consigue
nada)
­ Qui no té faéna se la búsca (ociosos que se meten donde nadie los llama)
­ "Qui no vúllga pols que no vàja a la éra" (si no se desean problemas, quedarse al
margen)
­ ¿ Quí pàra en càsa ? (¿ hay alguien en la casa ?)
­ Quí sap (quizá, ya veremos, es posible)
­ "Qui se gíta en chiquets, s'àlça pixat" (el que se junta con incompetentes, solo
obtiene perjuicio)
­ Qui síga (cualquiera ["qualsevol"])
­ ¿ Qui t'ha manàt a tu fer axó ? (¿ quién te ha dado permiso para hacer eso ?)
­ Qui té fam ensomía rollos (andar dándole vueltas a algo que se pretende conseguir)
­ Qui te fílles menjarà róllos (las hijas suelen ocuparse más del bienestar de los
padres en la vejez)
­ ¿ Quí víu en càsa ? (¿ hay alguien en casa ?)
­ Quin àire que fa (hacer mucho viento)
­ Quin bòn perníl (admirando las piernas de una mujer)
­ Quin brío que té (señalar que alguien hace las cosas con mucha soltura, rapidez o
habilidad)
­ Quin càldo que fa (hace mucha calor)
­ Quin charréte/quina charréta que du (que no deja de hablar y conversar)
­ ¿ Quin día pàra/càu ? (¿ qué día cae ?)
­ Quin dormitòri que té (persona que lleva mucho tiempo durmiendo o de forma
profunda)
­ ¿ Quin hòrâ es/lléves ? (¿ Qué hora es/tienes ?)
­ Quin humór que té (de carácter particular)
­ Quin martúri (expresión de hastío)
­ ¿ Quin objècte té...? (¿ qué sentido tiene...?¿ con qué finalidad...?)
­ ¿ Quin papér té ell en tot este assúnt ? (¿ qué tiene que ver él en todo esto ?¿ qué
participación tiene ?)
­ ¡ Quin patimént ! (astío de soportar un problema/desgracia)
­ ¡ Quin percàl ! (exclamación ante complicaciones y circunstancias adversas)
­ Quin/a pernàles (refiriéndose a un niño/a picarón/a)
­ Quin tall de [llàdres, gandúls, etc...] (vaya grupo de [ladrones, gandules, etc...])
­ ¿ Quin temps/día fa huí ? (preguntando por la metereología diurna)
­ ¿ Quin temps fa que...? (¿ cuánto tiempo hace que...?)
­ ¿ Quin temps té ? (¿ qué edad tiene ?)
­ Quina amargúra de vída (expresando gran insatisfacción)
­ Quina assaúrda (gran desorden, revoltijo de enseres y suciedad)
­ Quína de... (indicando gran cantidad, cuantos/cuantas)
­ ¡ Quina de temps ! (¡ cuanto tiempo !)
­ Quína escampà que ha fet (provocar gran desorden de cosas)
­ ¡ Quina faéna ! (vaya complicación)
­ ¡ Quina falta de coneximént ! (falta de buen juicio para hacer/decir las cosas)
­ ¡ Quina falta de formalitàt ! (informal,que no se cumple lo acordado)
­ ¡ Quina llàstima..! [no haguéra passàt] (contestación con segundas a un reproche
de algo malo que no ha llegado a suceder)
­ ¡ Quina llàstima de [chic/dinar/dinés, etc...] (alguien o algo que se desbarata sin
cumplir sus correctas expectativas)
­ Quina manéra de fer es còses (mostrando desacuerdo en cómo se hace algo)
­ Quina morréra que se li ha posat (mancharse de comida alrededor de la boca)
­ ¿ Quina nit fa ? (preguntando por la metereología nocturna)
­ Quina pífia (algo que en absoluto cumple la función que debe realizar. Acción fallida
de algo)
­ Quina quadrélla de llàdres (vaya grupo/panda/pandilla/banda de ladrones)
­ Quina ràspa/raspéta (que pillín/pillina)
­ Quina ventoléra (viento fuerte)
­ ¿ Quins anys té/tens ? (¿ cuántos años tiene/tienes ?)
­ Quins mórros que té (refiriéndose a una persona con labios gruesos)
R)
­ Ràbo (d)i gat ("Rabo de gato" [planta aromática/medicinal])
­ Recórrer la Céca y la Méca (ir a infinidad de sitios para intentar solucionar algo)
­ Rellónge de còrdâ (reloj que no va a pilas)
­ "Replegaór de cèndrâ, escampaór de farína" (que le da valor a lo que no la tiene
y no se la da a lo que sí la tiene)
­ Res de res (nada de nada, negación absoluta)
­ Restregàr es pèus (arrastrar los pies)
­ Restregàsse p'en/ per en tèrrâ (estar tirado en el suelo moviéndose)
­ Ròbâ de carrér (ropa de diario)
­ Ròbâ de duménge (ropa para ir arreglado)
­ Ròbâ en un colór llis (ropa de un solo color uniforme sin
combinaciones/estampados)
­ Ròbâ molt abrigà (ropa que abriga/calienta mucho)
­ Ròig [ròch] víu (rojo vivo/brillante [NO: encarnat viu])
­ ¡ Romànços pòcs ! (expresión para manifestar de manera tajante que no se quieren
oir pamplinas)
S)
­ Saber un sóstre (tener grandes conocimientos de algo)
­ Sàcali el podrít/cremàt (retírale lo que está podrido/quemado [en castallano
también se dice "el podrido/quemado" en sentido abstracto])
­ Sacànt favétes de l'òllâ (poco a poco salirse con la suya)
­ Sacar el cap (destacar, dejar en buen lugar)
­ Sacàsse la sanc (extracción de sangre con jeringuilla)
­ Sàcate es grényes de damúnt de la càra (exortando a alguien a quitarse el cabello
de encima de la cara)
­ Salt d'àuia (cascada, catarata)
­ S'agarra a una paret llísa (escudarse en argumentos faltos de validez)
­ Se conéx que [no sap féo millór] (está visto que [no sabe hacerlo mejor])
­ S'està aupànt (tomarse una autoridad que no corresponde)
­ S'ha comunicàt (cortocircuitado, que se ha producido un cortocircuíto)
­ Se hu bóta tot (no atiende a ninguna formalidad)
­ Se hu ha arreàt/fet tot (se lo ha comido/bebido todo)
­ Se hu ha tiràt al cabàç (se lo ha apropiado. Se lo ha guardado en el capazo)
­ Se hu rífen (se pelean por ello, interés de un grupo de personas hacia la misma
cosa))
­ Se hu véu fet (resultar facil/sencillo de hacer alguna cosa a alguien)
­ Se li ha acabat la píla / han acabat es píles (se le han gastado las pilas)
­ Se li ha apegàt (hacer propio / copiar lo que hacen/dicen otros)
­ Se li ha empinàt (con el pene en erección)
­ Se li n'ha anat la chapéta (perder el uso de razón)
­ Se li'n va anar el tràque (perder el sentido de la realidad)
­ Se va pegar tres punts (mantener la boca cerrada, no decir nada)
­ Sémpre mos fa la matéxa [passà/passaéta] (siempre hace la misma acción
reprobable)
­ Sémpre pàrla qui més te que callàr (dar su opinón el menos indicado)
­ "Se'n va com es cabàços de Monfòrt, pel cul" (catalogando a un varón de
homosexual)
­ Sentàr com un tir (sentar mal una comida/bebida/acción/suceso)
­ Sentàsse a la tàula (sentarse alrededor de la mesa para comer/cenar)
­ S'entéra de tot (no se le escapa una, estar al corriente de todo lo que pasa)
­ Sentévos/portévos/posévos... (sentaros/traeros/poneros... [ante "vos" se suprime
la "u" del verbo: sente(u)vos...])
­ Sentir dir (escuchar comentarios/criticas. Escuchar en sentido general)
­ Sentísse el còr en el pit (notarse los latidos del corazón)
­ Senyàl de que... (prueba de que..., es una evidencia de que...)
­ Ser algú molt alterable (persona que pierde los nervios con facilidad)
­ Ser cagàt y pixàt a [sun pare/sa mare, etc...] (poseer un gran parecido físico o
de forma de ser a [su padre/su madre, etc...])
­ Ser caldós (ser tranquilo en exceso, bobo)
­ Ser clavàt a [sun pare/sa mare, etc...] (poseer un gran parecido físico o de forma
de ser a [su padre/su madre, etc...])
­ Ser collonút/collonúa (ser cabezota/obcecado)
­ Ser com el gos del caçaór, que ni menja ni déxa menjar (impertinente que ni
hace ni deja hacer)
­ Ser com el gos del caçaór, que quant veu la llebre se pòsâ a pixar (no hacer lo
debido cuando llega el momento)
­ Ser dur de molléra (andar escaso de entendimiento/raciocinio/sentido común)
­ Ser de campeonato (ser de "pronóstico reservado")
­ Ser de fòrâ (forastero)
­ Ser de la matéxa còrdâ (tener los mismos criterios ideológicos)
­ Ser de la matéxa jàrca (ser del mismo grupo/clase ["j" con sonido castellano])
­ Ser de la matéxa quínta (ser de la misma edad [referido a adultos])
­ Ser de lo que no n'hi hay (persona muy mala)
­ Ser de mísa de ónze (ser muy beato)
­ Ser de pòr (ser de "pronóstico reservado")
­ Ser de súcre (estar exento de cualquier penalización, no "pagar" en juegos de grupo)
­ Ser "de tràca" (alguien/algo excepcional con valor negativo generalmente)
­ Ser del gènero tónto (de escaso valor, con pocas entendederas)
­ Ser del matéx rògle (ser de la misma barriada, del mismo entorno)
­ Ser es tàntes de la nit (estar a altas horas de la madrugada)
­ Ser fadrí/casàt (estar soltero/casado)
­ Ser l'acabósse (peor impossible, algo por demás)
­ Ser la caràba (ser algo por demás, ser tremendo)
­ Ser llandós/llandosét (persona/niño que incordia mucho)
­ Ser majór/més jóve (ser mayor/menor)
­ Ser maniós (tener manías. Estar acomplejado. Ser cabezota)
­ Ser més agarràt que un chòtis (avaro, tacaño)
­ Ser més cochíno/guàrro/a que la pàta un pollàstre (persona poco pulcra)
­ Ser més búrro que tacó/cholín (llamar a alguien tontorrón)
­ Ser més lísto que boníco (ser un espabilado/vivo)
­ Ser més pesàt que un plòm (ser un pesado/incordio)
­ Ser més roín que'l séno (ser una mala persona)
­ Ser més tónto qu'Abúndio (llamar a alguien tontorrón)
­ Ser més tónto que quarànta (llamar a alguien tontorrón)
­ Ser més tranquil que un òrgue (melso, tranquilongo)
­ Ser més valent que el "Tato"/Tindre més òus que el "Tato" (referido a los
"echaos p'alante" ["Tato" torero andaluz del siglo XIX])
­ Ser molt aplicàt (persona estudiosa)
­ Ser molt atascàt (persona de poco raciocinio, obstinado)
­ Ser molt atrevít (que se atreve con todo)
­ Ser molt cabút (ser muy testarudo/cabezota)
­ Ser molt calmós (ser una persona muy tranquila)
­ Ser molt charraór (parlanchín, charlatán)
­ Ser molt cumplít (ser persona cumplidora/detallista)
­ Ser molt curiós (ser una persona muy limpia. Ser una persona muy curiosa)
­ Ser molt desesperàt (ser muy impaciente)
­ Ser molt distragút (ser muy ameno/entretenido)
­ Ser molt enjórn (no ser aún la hora, ser demasiado pronto. Ser muy temprano)
­ Ser molt fotút (tener mal caràcter. Ser alguien problemático)
­ Ser molt valént/a (ser una persona que se salta los convencionalismos sociales)
­ Ser tónto y mig [mich] (considerar muy tonta a una persona)
­ Ser un aprofitàt (ser una persona sin escrúpulos que hace las cosas por propia
conveniencia sin importarle los demás)
­ Ser un bala perdúa (ser un irresponsable total)
­ Ser un bòn elemént (ser una persona de "cuidado/pronóstico reservado")
­ Ser un bòn fadrí / una bònâ fadrína (ser un muchacho honesto / una muchacha
honesta)
­ Ser un capàrra (persona con poco interés por trabajar que se aprovecha de unos y
otros)
­ Ser un cavàll de bònâ bàrra (ser una persona muy comiente)
­ Ser un/a chic/chica molt polít/polía (chico/chica de aspecto saludable y lustroso)
­ Ser un cul de mal assiénto (no poder estar quieto, nervioso)
­ Ser un demòni emplomàt (persona muy mala, niño excesivamente
inquieto/travieso)
­ Ser un descaràt / una descarà (ser un fresco/caradura / una fresca/caradura)
­ Ser un fòrâ de série (tener capacidades/habilidades excepcionales/fuera de lo
común. Ser una persona con unos valores humanos muy superiores a la media)
­ Ser un fuléro/tío fuléro (persona problemática/malasombra/camorrista, tramposo)
­ Ser un joío (ser avaricioso, no tener escrúpulos)
­ Ser un malasómbra / tío malasómbra (tener mal caràcter)
­ Ser un manàt (persona sin rango/autoridad)
­ Ser un mèlso (ser un bobalicón, ser una persona exageradamente tranquila)
­ Ser un milíndri/melindrós (ser un aprensivo/delicado para comer)
­ Ser un mócho de granéra (ser tratado sin respeto ni consideración)
­ Ser un péna (ser un pesado/incordio)
­ Ser un pistolér (varón promiscuo sexualmente)
­ Ser un pòcâ­vergónya (ser un caradura)
­ Ser un rónya/ronyós (ser un tacaño)
­ Ser un tapó de balsa (persona bajita)
­ Ser un tranquilóngo (ser una persona excesivamente tranquila)
­ Ser un tròs de súro/alficòs (ser un tontorrón)
­ Ser una còsâ p'atressàr/apretàr a córrer (completo desacuerdo ante algo)
­ Ser una familia llàrga (familia con muchos miembros, familia numerosa)
­ Ser una persona patióra (persona que se preocupa mucho y padece pensando en
los hijos o otras personas)
­ Serà més que milàcre (coletilla para manifestar la improbabilidad de algo)
­ S'estàmpa a l'hòrâ de fer lo que li demanen (que pone mucho interés y prontitud
en hacer aquello que le piden)
­ S'ha apropàt demasiàt (acercarse en exceso)
­ S'ha caigut en tot el equípo (que va a sufrir un fuerte correctivo por hacer algo
incorrectamente, que ha sido descubierto haciendo algo muy incorrecto y serà
severamente castigado)
­ S'ha fet una crésta (criticando un tupé/peinado falto de estética)
­ S'ha girat el día (cambiar las condiciones metereológicas)
­ S'ha mogút àire (levantarse viento)
­ S'ha queàt tan pàncho (como si no hubiera pasado nada)
­ S'han gitàt junts (han mantenido relaciones sexuales)
­ S'hu ha menjat rebeculàt (comer algo que gusta rápidamente y casi sin masticar)
­ S'únflen a garròt (se matan a palos. Tienen fuertes discusiones/peleas)
­ Si a cas (en todo caso)
­ Si a un cas (en todo caso, si por casualidad, si se diera el caso)
­ Si apléga el cas (si se presenta, si hay ocasión)
­ Si el temps acompànya (si hace buena metereología)
­ Si es chica menjaràs bunyòls (las hijas suelen ocuparse más del bienestar de los
padre)
­ Si estórbes no mo'n anirém mài (recriminando a alguien a que no haga perder el
tiempo)
­ Si fa bò (si hace buena metereología)
­ Si fa, no fa (más o menos, aproximadamente)
­ Si me descuíde/encànte (si no llego a estar al tanto)
­ ¡ Si me saque la corréja ! (amenaza de castigo corporal a correazos)
­ Si no me se'n va del cap (si no se me olvida)
­ Si no m'engànye/estic enganyàt (si no estoy equivocado)
­ Si no quéa més reméi (si no hay otra alternativa)
­ Si no vàig [vach] erràt (si no estoy equivocado)
­ Si nos (si no)
­ Si se gèlâ no val res (la comida está buena caliente)
­ Si t'agàrre no se lo que te fàig [fach] (amenazar a alguien)
­ Si t'agàrre t'emparélle (amenazar a alguien)
­ Si te pégue/espólse una tamborinà t'esclàfe (amenazar a alguien)
­ Siga com siga... (sea como sea...)
­ Siga lo que siga... (sea lo que sea...)
­ Siga qui siga... (sea quien sea...)
­ Siga quina siga... (sea la que sea...)
­ Soc pera Èlig (inscripción que portaba encima el arca con la imagen de la "Maredeu"
aparecida en la playa del Tamarit)
­ Sòl de tèrrâ (suelo)
­ Son hòres de... (es hora de...)
­ Son hòres d'estar gitàts (estar despierto a horas intempestivas)
­ Son tants es dinés que guànya que no sap a on clavàlos/que fer en ells
(ganando mucho dinero)
­ Sòrt que (menos mal que, gracias que)
T)
­ Ta tía la cóxa (coletilla de rechazo similar a "y un pimiento morrón")
­ Tàlla com un demòni (muy cortante)
­ Tallar a tròssos (cortar en pedazos)
­ Tallàsse el mónyo al ràpe (cortarse el pelo al cero)
­ Tallàsse la llet (al hervir la leche observar que está en mal estado)
­ Tancar en clàu (cerrar con el cerrojo además del resbalón)
­ Tancar es llums/la llum (apagar las luces/la luz)
­ Tancar l'àuia (cerrar el grifo)
­ Tancat en pastéll y forrellàt (cerrado a cal y canto)
­ Tant és (lo mismo es, igual es)
­ Tant és u com l'àtre (los mismos derechos/deberes tienen uno como otro)
­ Tant de/tànta (tantos/tantas)
­ Tant de fésse el valént y en acabar... (mucho hacerse el valiente y después...)
­ "Tant te vullc que te sàque un ull" (hay amores que matan)
­ "Taranyínes ben criàes, fadrínes ben casàes" (las hijas ya no hacen labores en la
casa materna)
­ Té collóns... (tiene narices el asunto)
­ Té costúm (suele, tiene el hábito/la costumbre)
­ Té més cuento que Calléja (persona que finge, pamplinero ["Calléja" con "j"
castellana])
­ ¡ Te nàssos la còsâ/assúnt ! (¡ tiene narices la cosa/el asunto !e)
­ ¿ Te s'ha fet gàna de [dinar/sopar...] ? (¿ tienes ganas de [comer/cenar...] ?)
­ Te se'n va la fam / van es ganes de menjar/dinar/sopar/armorzar/berenar
(te se quita el hambre, se te van las ganas de comer/cenar/almorzar/merendar)
­ Te tàlle es mans (amenazando para que alguien no toque/hurte algo)
­ Te/vos tinc dit (te/os he avisado, te/os tengo dicho)
­ Té una manéra de dir es còses (que dice las cosas de malos modos)
­ Té una tosséta que no m'agrà gens (preocupación ante un posible catarro de
pecho)
­ Té us ixíes (alguien ingenioso, que hace comentarios ingeniosos/graciosos)
­ ¿ Te vénen es sabàtes/pantalons ? (¿ te vienen bien los zapatos/pantalones ?)
­ T'engànyes (te equivocas, estas equivocado)
­ Tenílo/tíndrelo (tenerlo ["tenír" solo en enclíticos junto a "tíndre"])
­ Tením un panoràma bò (perspectivas nada halagüeñas, sufriendo algún tipo de
problema)
­ Teníu temps de pensàvos la respòstâ (teneis tiempo para pensar la respuesta)
­ ¿ Tens gàna de fer de véntre / del còs ? (preguntando si tiene ganas de defecar)
­ ¿ Tens us monétes ? (¿ tienes suelto ?)
­ T'estàs guanyànt... (advertiendo de posible correctivo por mal comportamiento)
­ ¿ T'han punchàt ? (¿ te han puesto la inyección ?)
­ "T'has casàt, l'has cagàt" (burlándose de un recién casado)
­ T'has de cenyír a lo que t'han dit (ajustarse a lo encomendado)
­ ¡ T'has escuellàt ! (¡ Te has quedado agusto !)
­ ¿ Te paréx boníco lo que has fet ? (recriminando a alguien por algo que ha hecho
incorrectamente)
­ Tinc la manía... (coletilla para indicar preocupación por algo)
­ Tinc una picór / quina picór que tinc (tengo un picor)
­ ¡ Tindrà pòcâ­vergónya ! (diciéndole a alguien lo caradura/sinvergüenza que es)
­ Tindre algo molt de mèrit (ser algo digno de elogio/alabanza)
­ Tindre angústia (tener ganas de vomitar)
­ Tíndre bòn ànimo (tener buen carácter)
­ Tindre bònâ bàrra (ser comilón)
­ Tindre càmbit (tener cambio/suelto)
­ Tindre càra de pòcs amícs (expresión de enojo/enfado)
­ Tindre chúrra (tener suerte/chiripa)
­ Tindre es ulls malàlts (tener conjuntivitis)
­ Tindre el cap assuràt (encontrarse falto de reflejos/raciocinio)
­ Tindre el cap atronàt (estar aturdido)
­ Tindre el cap carregàt (fatiga mental, sobrecarga mental)
­ Tindre el cap molt dur (ser duro de mollera)
­ Tindre el cap ple de pardalets (tener muchas fantasías en la cabeza)
­ Tindre el còs descompòst (tener diarrea. Estar en un estado de nerviosismo y
ansiedad intenso)
­ Tindre el dinar/sopar damúnt de la tàula (estar la comida/cena hecha y dispuesta
en la mesa)
­ Tindre el cul pelàt (tener mucha práctica/experiencia en hacer algo)
­ Tindre el dinar en la góla (estar recién comido)
­ Tindre el nas molt afilàt (tener la nariz muy delgada con el hueso marcado)
­ Tindre el pit/es nàssos carregàt/s de mòcs (tener mucosidad en las vias
respiratorias)
­ Tindre es mans molt llàrgues (ser un "pegón" o ser un "pulpo")
­ Tindre gàna de... (apetencia de...)
­ Tindre gànes de gitàsse (tener ganas de dormir/de acostarse)
­ Tindre idéa/molta idéa p'a fer es còses (ser habilidoso, estar muy capacitado para
hacer algo)
­ Tíndre la càra féta una clíva (tener la cara hecha polvo)
­ Tindre la cara forrà de vaquéta (ser un caradura)
­ Tindre la gentiléa de... (prestarse a..., tener la gentileza/amabilidad de...)
­ Tindre la obligació (tener el deber/obligación)
­ Tindre la sanc d'horchàta (ser un indolente, no tener iniciativa)
­ Tindre la veu préssa (tener afonía)
­ Tindre mala follà (tener mal caràcter/genio)
­ Tindre mèlsâ (hacer las cosas con lentitud)
­ Tindre més càra que esquéna (ser un caradura)
­ Tindre més raó que un sant (decir las cosas ajustándose excrupulosamente a la
verdad)
­ Tindre més sòrt que es penjàts (tener muy buena suerte)
­ Tindre míra (llevar cuidado, ir con atención)
­ Tindre molt d'amór pròpi/pròpit (ser una persona muy orgullosa)
­ Tindre molt màla idéa (ser persona malintencionada)
­ Tindre molta bàrra (ser un caradura o un aprovechado)
­ Tindre molta batàlla per davànt (tener mucho trabajo que hacer)
­ Tindre molta préssa (ir con prisas)
­ Tindre moltes lléis (no aceptar en cualquier asunto o discusión más criterio que el
propio)
­ Tindre monétes/monéa/chàvos (ser rico, tener buena posición económica)
­ Tindre paregút (tener parecido/semblanza)
­ Tindre pàsse (que resulta aceptable)
­ Tindre pòr (tener miedo, estar asustado/temeroso. Estar receloso de algún daño)
­ Tindre pròu (tener bastante/suficiente, ser suficiente)
­ Tindre sòny (tener ganas de dormir, tener sueño)
­ Tindre tàra una còsâ (tener algún defecto/imperfección)
­ Tindre tràça/molta tràça (tener maña, ser habilidoso en algo)
­ Tindre un adelànto (tener una coyuntura/situación favorable, ventaja)
­ Tindre un cagalló (estar atemorizado, "con los huevos de corbata")
­ Tindre un chórro/un chórro de còses (tener una gran cantidad de algo)
­ Tindre un chórro de còses per fer (tener mucho trabajo por hacer)
­ Tindre un fardo / una garbéra (tener una gran cantidad)
­ Tindre un lloguét (tener un poco de tiempo libre)
­ Tindre un pam de tèrrâ (ser propietario de muy poco terreno)
­ Tindre un queferàngo de pòr (tener mucho trabajo por hacer)
­ Tindre un sóstre (tener una gran cantidad)
­ Tindre una bònâ ferraménta (tener un pene considerable)
­ Tindre una còsâ mal roàr (que algo se pueda acabar complicando)
­ Tindre una còsâ molta mála sómbra (ser algo fastidioso/problemático/complicado,
que da problemas)
­ Tindre una fíga com un cabàç (persona caradura/relajada)
­ Tindre una fíga d'a pam (persona caradura/relajada)
­ Tíndreo tot pàtes amúnt (tenerlo todo desordenado/de cualquier manera)
­ Tintàsse el mónyo (teñirse el cabello)
­ Tío Màcho (machote)
­ ¡ Tíra ! (voz de desprecio hacia alguien, exhortar a alguien a que lo deje tranquilo,
rechazar)
­ Tíra darré/darrére de mi (exhortar a alguíen a acompañarlo)
­ ¡ Tíra davànt de mi ! (exhortar a alguíen a acompañarlo)
­ "Tíra més el pèl de la fíga, que la baróma de l'àngel" (el sexo es muy importante
para el hombre ["Baróma del angel", cuerda que aguanta el ángel que baja del techo de
la iglesia de Santa María en la representación de "El Misteri d'Elig"])
­ ¡ Tíra p'avànt..! (exhortar a alguíen a acompañarlo)
­ ¡ Tírali..! (¡ venga, vamos, adelante !)
­ Tiràli a algú la paraéta a tèrrâ (fastidiarle a alguien lo que lleva entre manos)
­ Tirar escupinyàes (escupir)
­ Tirar en bàla (que la cosa va en serio. Que cobran muy caro)
­ Tirar la quiniela/primitiva / una carta (echar/validar la quiniela/primitiva / una
carta al buzón)
­ Tirar ma... (acción de ir a cojer/usar algo)
­ Tirar pel carrér d'enmíg (hacer las cosas conforme le parecen a uno en un momento
dado, no ajustarse a norma alguna)
­ Tirar per un àtre puésto (irse por otro lado/camino)
­ Tirar un castéll (lanzamiento de un castillo de fuegos artificiales)
­ Tirar una glopà (regurgitar líquido de la digestión)
­ Tiràsse algo a la bujàca (meterse algo en el bolsillo. Apropiarse de algo de valor y
tamaño reducido)
­ Tiràsse en plàncha (lanzarse de cabeza a la piscina)
­ Tiràsse tot el sant día / tota la santa nit p'a fer algo (hacer las cosas muy
lentamente)
­ Tiràsso tot a l'esquéna (no inmutarse ni agobiarse por los infortunios)
­ Tirém per ahí (vamos por ahí)
­ ¡ Títas, títas ! (expresión para llamar a las gallinas y darles de comer)
­ Tòcâ a la pòrtâ (llama a la puerta)
­ Tòcâli la pòrtâ a vóre si està (mandando llamar a la puerta para ver si hay alguien
en casa)
­ Tocàntse es càmes/camétes en el cul (corriendo a tope, escapándose a toda
velocidad)
­ Tocànt a... (en referencia a..., respecto a..., en relación a...)
­ Tocàsse la flòr (indolente, no hacer nada)
­ Topàsse en algú/algo (encontrarse de repente frente a frente con alguien/algo)
­ Toquém/ixím a... (para señalar cuánto tiene que pagar por algún gasto cada persona
de un grupo)
­ Torcàr la bosséra/morréra (limpiar la suciedad de alrededor de la boca)
­ "Tórnali la trómpa al chic" (manifestar que alguien se está reiterando de manera
cansina en algo)
­ Tornar a mirar (volver a revisar)
­ Tornàr a nàxtre (renacer, volver a nacer)
­ Tornàsse charamíta/tarúmba/lóco/míco [p'a fer algo] (tener excesivas
complicaciones para solucionar algo)
­ Tot axó son guilindàines/macòques/romànços (todo eso son estupideces)
­ Tot/a el matí/l'asprà (durante toda la mañana/la tarde)
­ Tot el mon (todos, todo el mundo)
­ "Tot s'apéga ménos la guapúra" (solo lo malo se coge o se aprende)
­ Tot seguít (a continuación, sin interrupción)
­ Tot s'hu meréx el sant (acceder a las exigencias de alguien a lo que todo le parece
poco o nunca tiene bastante)
­ Tot son còses/pégues (todo son inconvenientes/problemas)
­ "Tot té reméi, menos la mòrt" (no hay que dejarse abatir por los infortunios)
­ Tots es que van/gíren a la seua arreór (todos los que van/giran alrededor suyo,
todas las personas próximas/cercanas)
­ Tratàr a algú com a mócho de granéra (tratar a alguien a patadas, sin respeto ni
consideración)
­ Travessàr el carrér (cruzar la calle)
­ Treballant ningú se fa ric (el que se hace rico no es por medios lícitos)
­ Treballant treballant ha perdut el ofíci (quedarse desfasado en la actividad
laboral)
­ Treballar a estàll (trabajar a destajo)
­ Trencaments de cap (quebraderos de cabeza)
­ Trencàsse l'ànca (romperse la cadera)
­ Tres parélls de collóns (coletilla para darle mayor énfasis a algún asunto)
­ Tres quarts p'a [la una, les dos, les tres, etc...] ([la una, las dos, las tres, etc...]
menos cuarto)
­ Trobar a algú pròu/molt desmilloràt (encontrar a alguien desmejorado)
­ Trobar a faltar (hechar de menos, hechar en falta)
­ Trobar paregút (ver/encontrar parecido)
­ Tròç de car (filete)
­ Tròç de tèrrâ / solàr (terreno rústico / terreno urbano)
­ Tu a lo téu /continúa en lo téu (no te metas donde no te llaman, continúa con tus
ocupaciones sin distraerte)
­ Tu dónate cónte lo que ha fet (llamando la atención sobre algo mal hecho)
­ Tu no sas el quefér que dóna /me dóna (refiriéndose a persona traviesa o
problemática)
­ ¿ Tu qué tròbes ? (¿ qué piensas/opinas ?)
­ Tu t'hu pèrts (peor para tí, tú te lo pierdes)
­ Tu vòls féme tónto (ni que fuera idiota)
­ "¿ Tun pàre quan píxa fa un clòt ?" (frase para vacilarle a alguien)
U)
­ Un/a àtre/a (otro/otra, otra persona)
­ Un cabàç de... (un montón de..., gran cantidad de...)
­ Un chic molt apanyàt (bien parecido. Buen partido. Mañoso)
­ Un día d'éstos (algún día, alguna vez)
­ Un engorramuchàchos (algo sin valor que se presenta como si lo tuviera)
­ Un fum de (un montón de, gran cantidad de)
­ Un muntó/una muntonà (gran cantidad)
­ Un pessíc de (una pizca de)
­ Un rògle de gent (un grupo de gente)
­ Una àtra vòltâ (otra vez)
­ Una canàl (una bajada, conducto)
­ Una infinitat de... (una cantidad enorme de...)
­ Una píla de... (una cantidad enorme de...)
­ Unflàli/calfàli el cap a algú (cansar a alguien de tanta conversación/ruido/jaleo,
ponerle la cabeza como un bombo)
­ Unflàli/calfàli el cap a algú en romànssos/monsérgues (hartar a alguien
contándole tonterías)
­ Unflàli es nàssos/collóns a algú (irritar a alguien, "tocarle las narices")
­ Unflàr a garròt (pegar una buena paliza)
­ Us quants/Us quantes (varios/varias)
V)
­ Va a la seua (que no atiende a nadie más que a sí mismo)
­ Va anànt desde... (camina desde...)
­ Va caure un àuia/chaparró de María Santíssima (lluvias torrenciales)
­ Va conduínt (está conduciendo)
­ Va p'a matàlo (ir muy mal vestido/peinado/arreglado)
­ Va, vínga (venga vale, de acuerdo, conforme. Insistiendo para conseguir algo)
­ Vàldre un capitàl (valer/costar mucho dinero, ser muy caro)
­ Vàig [vach] a dexàme càure (intención de irse a dormir / tumbarse un rato)
­ Vàig [vach] a féme... (voy a tomarme...)
­ "Vàig [vach] anàr a Asp, Albatéra y Crevillént y vaig vóre a moltíssima gent"
(frase burlesca ironizando a alguien que hace alarde o presume de algo)
­ ¿ Vàig [vach] en tu ? (¿ te acompaño ?¿ voy contigo ?)
­ Vàig [vach] un poquét marejàt (ir algo bebido)
­ Val més féo que manào a fer (para los asuntos importantes lo mejor es no delegar
en nadie y ocuparse uno mismo)
­ ¿ Vas a ? (¿ tienes que ?¿ vas a ?)
­ Ve/vingué a dir que... (quiere/quiso decir que..., lo que quiere/quiso decir es
que...)
­ ¡ Véges ! (¡ pues ya ves !¡ mira, tú !)
­ Véges a vóre (pues ya ves. Mira a ver, presta atención al asunto) [sin embargo se
pronuncia velarizado: no vegues tu lo que m'ha dit])
­ Venísse'n/víndresse (venirse ["venír" solo en enclíticos junto a "víndre"])
­ Venísse'n de revinà (volverse enfadado de algún sitio)
­ Ves a vóre (mira a ver, ve a comprobar)
­ Ves aspài/aspallét (exhortar a hacer las cosas prestando atención y con cuidado)
­ Veste'n a péndre pel sac/cul (enviar a alguien a tomar por el culo)
­ Vestit d'anàr per càsa (con ropa informal/de trapillo)
­ Vigíla a on pòses es mans (previniendo)
­ Vigíla de (inducir a estar atento, pendiente de lo que se hace, llevar cuidado, prestar
atención)
­ Vinc a dir que... (quiero decir que..., lo que quiero decir es que...)
­ Vinc a díte/dívos axó perque... (el motivo de haberte/haberos dicho eso es
porque..., el decirte/deciros eso es porque...)
­ Vindre al cas (venir a cuento/colación)
­ Vindre àmple (venir grande/ancho)
­ Vindre de llunt (llevar bastante tiempo, suceder desde hace bastante tiempo)
­ Vindre de nòu (coger por sorpresa)
­ Vindre en romànços (contar pamplinas)
­ Vindre escoltànt (estar oyendo comentarios/rumores)
­ Víne a menjar pà­pa/la pà­pa (diciéndole a un niño pequeño que tiene que comer)
­ Víne machóte (exclamación afectiva hacia un niño. Provocación en una disputa/pelea)
­ Vínga fer càres (no parar de hacer muecas por disconformidad)
­ Viure a còstâ/expénses [de sun pare/d'uns y atres/...] (vivir a costa/expensas [de
su padre/de unos y otros/...])
­ Viure en grandóla (vivir opíparamente, pegarse la gran vida)
­ ¡ Viva ! (¡ viva !)
­ ¿ Vòls chíchi ? (¿ quieres carne/comida ?)
­ ¿ Vòls "un pico/tròs de pa" en [companàge, formàge, etc...] ? (giro para ofrecer
un "bocadillo")
­ Vóre alguna còsâ al trasllúm (ver al trasluz)
­ Vóre emboriàt (ver turbio)
­ Vos díuen que [...] y anéu de cap (os dicen que [...] y os tirais a hacerlo sin
pensar)
­ Vos hu partíu com a bòns germàns (os lo repartís como hacen los buenos
hermanos)
­ Vullguéra me diguéres es motíus de fer lo que has fet (inquiriendo/recriminando
a alguien por haber hecho algo inadecuado)
­ Vullguéra saber/me diguéres quins motíus tens p'a fer lo que has fet
(inquiriendo/recriminando a alguien por haber hecho algo inadecuado)
Y)
­ "¡ Y el amolaór !" (grito que pregonaban los afiladores por las calles de Elche)
­ Y encàra/damúnt (y todavía/encima)
­ Y la de /quin quefér que dóna (refiriéndose a persona traviesa o problemática)
­ Y que fotút/fotúa (dirigiéndose a persona problemática, niño/a rebelde)
­ Y quin bacóra/bajòcâ/fàva (calificando a alguien de pánfilo)
­ Y quin burròt/safanòriâ/borinòt/carabàssa/tarambàna (persona que hace o
dice cosas carentes de buen juicio)
­ Y quin capàrra (persona con poco interés por trabajar)
­ Y quin caròtâ (recriminando a alguien de caradura/sinvergüenza)
­ Y quin carpànta (catalogando a alguien de "fantasma", de "quiero y no puedo")
­ Y quin consentiór (persona que permite hacer a los niños lo que ellos quieran)
­ Y quin delit que té (cuando alguien hace algo muy reprobable o mal hecho)
­ Y quin demòni de chiquet (niño muy travieso/inquieto)
­ Y quin fàva (tontaina, burrote, pánfilo)
­ Y quin ganào (expresión de carácter despectivo hacia un determinado conjunto de
personas)
­ Y quin malassómbra (persona con un carácter desagradable)
­ Y quin mànta (vago)
­ Y quin mànyaco més impertinént (niño excesivamente pesado)
­ Y quin muchòl de garrofer (catalogar a alguien de tontaina)
­ Y quin pachórra/pachorrút (ser una persona excesivamente tranquila)
­ Y quin panòli (tontaina, tontorrón, pánfilo)
­ Y quin pardal/gafarró (ser alguien de "cuidado"/"pronóstico reservado")
­ Y quin péna (persona cansina/negativa, que amarga la vida)
­ ¡ Y quin pòcâ­vergónya ! (calificando a alguien de sinvergüenza)
­ Y quin sancarró (persona enjuta y desgarbada)
­ Y quin/a sanguàngo/a (persona pánfila de gran envergadura)
­ Y quin tàpena/tapenòt (pelma, tontorrón)
­ Y quin tròs d'alficòs/safanòriâ (persona que hace o dice cosas carentes de buen
juicio)
­ Y quin valór que té [de fer lo que ha fet/de dir lo que ha dit] (cuando alguien
hace algo muy reprobable o mal hecho)
­ Y quin verderòl (persona que manifiesta lenguage sexual u obsceno)
­ ¡ Y quina barbaritàt ! (¡ que barbaridad !)
­ Y quina fálta de garròt (refiriendose a un niño/joven conflictivo/indisciplinado)
­ Y quina figa/bacóra/flòr / Y quina figa/bacóra/flòr que tens (mujer
caradura/relajada)
­ Y quina figúa (mujer caradura/relajada)
­ Y quina llànda que dónen (que molestan mucho, que ocasionan mucho revuelo)
­ Y quina pèrlâ (refiriéndose a algún niño travieso o adulto de "cuidado")
­ Y quina pinyóra (ser alguien de "cuidado"/"pronóstico reservado")
­ ¡ Y quina pòcâ vergónya ! (recriminando actitudes reprobables)
­ Y quina pòcâ vergónya que tens (diciéndole a alguien lo sinvergüenza que es)
­ Y quina quadrélla (grupo de personas que se hacen de notar)
­ Y quina rastréra de mentíres (vaya sarta de mentiras)
­ Y se quéa tan àmple/a (recriminando a alguien que ha hecho/dicho algo incorrecto
sin importarle lo más mínimo)
­ ¡...Y tota la péxca ! (coletilla para magnificar algo)
­ ...Y ya tenim la empastrà féta (coletilla para advertir que si algo se lleva a cabo
puede acabar en desastre)
­ Ya en tinc pròu (tener suficiente/bastante, ser suficiente)
­ Ya eres pròu gran/grandét com pa saber que còses no s'han de fer / estàn
ben fetes (recriminando a un niño/adolescente por no actuar correctamente)
­ Ya es per demés (ser el no va más, muy exagerado, que no se puede aguantar)
­ Ya està be de tant de romànço (dando por zanjada una discusión)
­ Ya estém/mo'n aném de retíro (de regreso/vuelta a casa tras un día
festivo/laboral)
­ Ya ha amanegút/aparegút [algú/alguna cosa] (ya ha aparecido/regresado
alguien, ya ha sido encontrada alguna cosa)
­ "Ya ham aplegàt a on anavem" (conclusión de algo de manera contraria a la
deseada)
­ Ya hu fa ell/ella solétes (que lo hace solo/a sin ayuda de nadie)
­ Ya hu has acabàt de trencàr (ya lo has roto completamente, ya lo has terminado de
romper)
­ Ya hu has trencàt del tot (ya lo has roto completamente, ya lo has terminado de
romper)
­ Ya lo que haguera faltat (solo hubiera faltado eso)
­ Ya no t'ajúnte/te vullc (expresión para manifestar enfado con alguien muy utilizada
por los niños)
­ Ya te'n has tornàt a ixír en la téua (hacer algo en contra de la voluntad de otros)
­ Ya tindrás temps de fer axò (no ser el momento adecuado)
­ Ya voràs encé que vinga tun pare/mare (amenazando por una mala acción de un
niño)
­ Ya vorém, que va dir un cégo (manifestando escepticismo)
­ ¡ Ye, chiquéta ! (requiriendo a una jovencita que trabaja de cara al público)
­ Yo/tu/ell/ella/mosàtros/vosàtros/ells/elles matéxa (yo/tú/él/ella/nosotros
/nosotras/vosotros/vosotras/ellos/ellas mismo/­a/­os/­as)
­ Yo no sé qué guànyes... (¿ qué pretendes conseguir..?)
­ Yo que tu (yo de ti, yo en tu lugar)
­ Yo vullguéra saber per qué... (quisiera saber por qué...)
­ Yo vullguéra saber per quin motíu has fet lo que has fet
(inquiriendo/recriminando a alguien por haber hecho algo inadecuado)
El present capitul, per lo llarc y complicat del tema al que fa referència, se tròbâ en un
constant proces de construccio, ampliacio, rectificacio y millora. P'a lo qual s'oferix una
direccio de correo electrònic en el desig de que el que vullga puga aportar es seus
coneximents, comentaris, referències, opinions, etc...y poér millorar es continguts que
se mostren.
2004 © Valencià d'Elig
Descargar