Textos reinado de Carlos IV +Guerra independencia

Anuncio
TEXTOS REINADO DE CARLOS IV E GUERRA DA INDEPENDENCIA
TRATADO DE FONTAINEBLEAU
“Art. 1º A provincia de Entre-Douro e Miño ca cidade de Oporto darase en propiedade e soberanía da S.M. o rei de
Etruria co título de Rei da Lusitania Septentrional.
Art. 2º A provincia de Alentexo e o reino dos Algarbes, daranse en toda propiedade e soberanía ó Príncipe da Paz
para que as disfrute co título de Príncipe dos Algarbes.
Art. 11º S.M. o Emperador dos franceses sale garante a S.M. o rei de España da posesión dos Estados do
continente de Europa situados a mediodía dos Pireneos.
Convención secreta anexa
Art. I. Un corpo de tropas imperiais francesas de vinte e cinco mil homes de infantería, e de tres mil homes de
cabalería entrará en España e marchará en dereitura a Lisboa: unirase a este corpo outro de oito mil homes de
infantería e de tres mil de cabalería de tropas españolas con trinta pezas de artillería.
Art. II. Ó mesmo tempo unha división de tropas españolas de dez mil homes tomará posesión da provincia de Entre
Miño e Douro e da cidade de Oporto; e outra división de seis mil homes , composta igualmente de tropas españolas
tomará posesión da provincia do Alentexo e do reino dos Algarbes.
Art. III. As tropas francesas serán alimentadas e mantidas por España, e os seus soldos pagados por Francia
durante todo o tempo do seu tránsito por España.
Art. VI. Un novo corpo de corenta mil homes de tropas francesas uniranse en Baiona, a más tardar o 20 de
novembro próximo (…) Este novo corpo non entrará en España, ata que as dúas Altas Potencias contratantes se
teñan posto dacordo a este efecto.
(…) Feito en Fontainebleau, a 27 de octubre de 1807. Duroc- Izquierdo”
Carlos IV xustifica a chegada de tropas francesas (16 de marzo)
Amados vasalos meus: (…) Repousade tranquilos: sabede que o exército do meu caro aliado o Emperador dos
franceses atravesa o meu reino con ideas de paz e de amistade. O seu obxetivo é trasladarse a puntos que
amenaza o risco dalgún desembarco do enemigo; e que a reunión dos corpos da miña garda, non ten o obxectivo de
defender a miña persoa, nin acompañarme nun viaxe que a malicia vos fixo suponer como preciso. (…)
Encarcelamento de Godoy (19 de marzo)
(…) o Rei noso Señor sirveuse autorizar ó Príncipe de Asturias noso Señor para que forme e sustancie conforme a
dereito causa a don Manuel Godoy, xa preso. E o Consello, (…) acordou que se anuncie ó Público esta orde da S.M.
(…); para que confiado na súa xustiza e a do Consello este pobo se tranquilice, (…).
Abdicación de Carlos IV el 19 de marzo de 1808
El Sr. Rey D. Carlos Quarto se sirvió expedir el real decreto siguiente:
“Como los achaques de que adolezco no me permiten soportar por más tiempo el grave peso del
gobierno de mis reinos, y me sea preciso para reparar mi salud gozar en clima más templado la
tranquilidad de la vida privada; he determinado, después de la más seria deliberación, abdicar mi corona
en mi heredero y mi mui caro hijo el Príncipe de Asturias. Por tanto es mi real voluntad que sea
reconocido y obedecido como Rei y Señor natural de todos mis reinos y dominios. Y para que este mi real
decreto de libre y espontánea abdicación tenga su exacto y debido cumplimiento, lo comunicaréis al
consejo y demás a quienes corresponda. Dado en Aranjuez, a 19 de marzo de 1808.- Yo, el Rey.- A don
Pedro Cevallos”.
1
Gaceta de Madrid, 25 de marzo de 1808
Traslado a Aranxuez
“ El Rey nuestro Señor, acompañado de sus amados hermanos, tío y sobrinos, se trasladó ayer 24 del corriente
desde el real sitio de Aranjuez al palacio de esta villa, donde permanecen S.M. y A.A. sin novedad en su importante
salud. El júbilo y regocijo de los leales habitantes de Madrid ha sido qual correspondía a las extraordinarias
circunstancias actuales, y los aplausos, vivas y demás expresiones de fidelidad y ternura del inmenso concurso que
había acudido a solemnizar la primera entrada de nuestro joven Monarca, han manifestado bien a las claras los
afectos de todos los corazones, y la veneración de sus pueblos, que llenos de amor a su real Persona, y de las
esperanzas que promete un reinado que empieza baxo tan felices auspicios, se dan la enhorabuena de vivir baxo su
augusto imperio”.
Abdicacións de Baiona (maio de 1808)
He tenido a bien dar a mis amados vasallos la última prueba de mi paternal amor. Su felicidad, la
tranquilidad, prosperidad, conservación e integridad de los dominios que la divina providencia tenía puestos bajo mi
Gobierno, han sido durante mi Gobierno, han sido durante mi reinado los únicos objetos de mis constantes
desvelos. Cuantas providencias e medidas se han tomado desde mi exaltación al trono de mis augustos mayores,
todas se han dirigido a tan augusto fin, y no han podido dirigirse a otro. Hoy, en las extraordinarias circunstancias
en que se me ha puesto y me veo, mi conciencia, mi honor y el buen nombre que debo dejar a la prosperidad, exigen
imperiosamente de mí que el último acto de mi soberanía únicamente se encamine al expresado fin, a saber, a la
tranquilidad, prosperidad, seguridad e integridad de la monarquía de cuyo trono me separo, a la mayor felicidad de
mis vasallos de ambos hemisferios.
Así pues, por un tratado firmado y ratificado, he cedido a mi aliado y caro amigo el Emperador de los
franceses todos mis derechos sobre España e Indias; habiendo pactado que la corona de las Españas e Indias ha
de ser siempre independiente e íntegra, cual ha sido y estado bajo mi soberanía, y también que nuestra sagrada
religión ha de ser no solamente la dominante en España, sino también la única que ha de observarse en todos los
dominios de esta monarquía. Tendréislo entendido y así lo comunicaréis a los demás consejos, a los Tribunales del
reino, jefes de las provincias tanto militares como civiles y eclesiásticas, y a todas las justicias de mis pueblos, a
fin de que este último acto de mi soberanía sea notorio a todos en mis dominios de España e Indias, y de que
conmováis y concurran a que se lleven a debido efecto las disposiciones de mi caro amigo el Emperador Napoleón,
dirigidas a conservar la paz, amistad y unión entre Francia y España, evitando desórdenes y movimientos
populares, cuyos efectos son siempre el estrago, la desolación de las familias, y la ruina de todos.
Dado en Bayona en el palacio imperial llamado del Gobierno a 8 de mayo de 1808. Yo el Rey = Al
Gobernador interino de mi consejo de Castilla.
Gaceta de Madrid, viernes 20 de mayo de 1808.
Renuncia á coroa do príncipe Fernando.
Art.1. A Súa Alteza Real o Príncipe de Asturias adhírese á cesión feita polo Rei Carlos dos seus dereitos ó trono
de España e das Indias a favor da súa Maxestade o Emperador dos franceses, Rei de Italia e Protector da
Confederación do Rhin, e renuncia en canto sexa menester ós dereitos que ten como príncipe de Asturias á dita
Coroa (…).
Trato entre o rei (príncipe) Fernando VII e o emperador Napoleón (Baiona 10 de maio de 1808)
Chamamento do Alcalde de Móstoles o 2 de maio de 1808.
“Señores Xustizas dos pobos a quen se presentase este oficio de min, o Alcalde de Móstoles:
É notorio que os franceses apostados nas cercanías de Madrid, e dentro da Corte tomaron a defensa, sobre este
pobo capital, e as tropas españolas: de maneira que en Madrid está correndo moito sangue; como Españois é
2
necesario que morramos polo Rei e pola patria armándonos contra uns desleais que so color de amizade e de alianza
quérennos imponer un xugo pesado, despois de terse apoderado da Augusta persoa do Rei: procedamos pois, a
tomar as activas providencias para escarmentar tanta perfidia, acudindo ó socorro de Madrid e demais pobos.”
Móstoles, 2 de maio de 1808. A. Torrejón.
Carta de Murat (xefe das tropas francesas en España) a Napoleón (marzo 1808).
“ Temo que vos enganedes sobre a situación. A aristocracia e o clero son donos de España: se temen polos seus
privilexios ou existencia, provocarán contra nos un alzamento en masa que poderá eternizar a guerra. Conto con
algún partidarios, pero se me presento como conquistador quedareimesen ningún (…) O Príncipe de Asturias non
ten ningunha das cualidades necesarias óxefedunha nación; esto non impedirá que se faga un héroe para opoñelo a
nos (…)”
O mariscal Murat, dicta ordes para reprimir o levantamento do 2 de maio.
Soldados: Mal aconsellado, o populacho de Madrid levantouse e chegou ata o asesinato; (…) o sangue francés foi
derramado e clama pola venganza. En consecuencia mando o seguinte:
Art.II. Tódolos os que foron presos no alboroto e con armas na mán serán arcabuceados.
Art. III. A Xunta de Gobernovai mandar desarmar ós vecinos de Madrid. Tódolos moradores da Corte, que pasado
o tempo prescrito para a execucióndesta resolución, anden con armas ou as conserven nassúas casas sen licencia
especial, serán arcabuceados.
Art. V. Toda vilaou aldea donde sexa asesinado un francés serán incendiada.
Dado no noso Cuartel Xeral de Madrid, a 2 de maio de 1808.
Firmado: JoachimMurat.
As xustificaciónsdun afrancesado.
“No caso imaxinario de poder resistir ásforzas do Emperador dos franceses, acabaríamos en guerras
civís sobre quentería que reinar; ou retrocederíamos ó terrible tempo de ter tantos reis coma provincias, coma no
tempo da invasión sarracena para eternizar u odio, e os resentimentosdunsespañois contra outros e as
calamidades de todos.
A experiencia de tódolos tempos ensinou que a multitude de tropas bisoñas, indisciplinadas e coecticias,
disípase cando deixa tres ou catro mil homes tirados no campo de batalla. A historia dos séculos modernos engade
que sen chegar neste caso ata o extremo terrible dos tiros da artillería para convertir en enxamios fuxitivos de
moscas ós miles de paisanos expostos de repente ó perigo de morte.
Sacar o conto para as ocurrencias do día das disputas de si Napoleón ten ou non xusto título de nomear
un rei da súa familia para España é outro erro político que só pode influir para a nosa desgracia ¿Cál era o dereito
dos cartaxineses? ¿cál o dos romanos?¿cál é o dos godos?¿cál era o noso nas Américas?
A indagación única que nos interesa é a de si é ou non útil admitir a nova dinastía francesa. (…) Así como
se creu útil aliarnos a fináis do XV ca casa de Austria por ser entón a máis poderosa de Europa, e a primeiros do
século XVIII ca dos Borbón porque Luis XIV de Francia era o rei máis grande do seu tempo, así tamén agora nos
3
convén a casa de Napoleón porque o seu poder é o maior do mundo coñecido, e a súa protección é capaz de elevar a
nosa monarquía ó máis alto grado de gloria, esplendor e grandeza.”
Carta de Juan Antonio Llorente (xuño de 1808).
Estatuto de Baiona, 1808.
“ En nome de Deus todopoderoso, Don José I Napoleón, pola gracia de Deus. Rei das Españas e das Indias: tendo
escoitado á Xunta Nacional, reunida en Bayona de orde do noso moi caro e moi amado irmán Napoleón, Emperador
dos franceses (…)
Decretamos a seguinte Constitución (…)
Art. 1.- A relixión Católica, Apostólica e Romana, en España e en tódalas posesións españolas, será a relixión do Rei
e da Nación, e non se permitirá ningunha outra.
Art. 34.- As prazas de senador serán de por vida.
Art. 61.- Haberá Cortes ou Xuntas da Nación, compostas de 172 individuos, divididos en tres Estamentos (clero,
nobreza, pobo).
Art. 72.- Para seren deputado precísase ser propietario de bens raíces.
Art. 96.- As Españas e as Indias gobernaranse por un só Código de leis civis e criminais.
Art. 97.- A orde xudicial será independente nas súas funcións.
Art. 99.- O rei nomeará a tódolos xuíces.
Art. 116.- As aduanas interiores quedan suprimidas en España e Indias.
Art. 117.- O sistema de contribucións será igual en todo o Reino.
Art. 140.- Os servicios e os talentos son os únicos que proporcionan os ascensos.
Art. 145.- Dous anos despois de terse executado totalmente esta Constitución, establecerase a liberdade de
imprenta.
A Xunta Suprema
Don Fernando VII, Rei de España e das Indias, e no seu nome a Suprema Xunta.
Francia, ou máis ben o seu Emperador Napoleón I, violaron os pactos máis sagrados que tiñan con España;
arrebatoulle os seus monarcas e obligou a éstos a abdicacións e renuncias violentas e manifestamente nulas; ca
mesma violencia fíxose dar o señorío de España para o que ninguén ten poder; declarou que elixeu Rei de España,
atentado do máis horrible que se fala na Historia; fixo entrar os seus exércitos en España, apoderándose das súas
fortalezas e capital e esparcíndoos nela, e cometeron cos españois todo xénero de asesinatos, roubos e
crueldades (…); e para todo esto non se valeu da forza das armas senón do pretexto da nosa felicidade, mostrando
a maior ingratitude ós servicios que a nación española lle fixo,e á amistade na que estábamos, o engano, a traición,
a perfidia (…). Declarou últimamente que vai trastornar a Monarquía e as súas leis fundamentais e amenaza a ruina
da nosa relixión católica (…), e forzounos a que, para remedio único de tan grandes males, os manifestemos a toda
Europa e lle declaremos a guerra. Por tanto, en nome do noso Rei Fernando VII, e de toda a nación española,
declaramos a guerra por terra e por mar ó Emperador Napoleón I e a Francia mentras esté baixo a súa dominación
e xugo tirano, e mandamos a tódolos españois obren con eles hostilmente (…); e declaramos que abrimos e que
4
temos franca e libre comunicación con Inglaterra, e que con ela contratamos e temos armisticio e esperamos
concluirase cunha paz duradeira e estable.
Manifesto da Xunta Suprema de Sevilla, 6 de xuño de 1808.
-----------------------------------------
La Suprema Junta Gubernativa del reino a la Nación española.
Españoles:
La Junta Suprema Gubernativa, depositaria interina de la autoridad suprema, ha dedicado los primeros
momentos que han seguido a su formación a las medidas urgentes que su instituto y las circunstancias prescribían
(…).
Las provincias de España indignadas, con un movimiento súbito y solemne se alzaron contra los agresores,
y juraron perecer primero por someterse a tan ignominiosa tiranía (…).
El caso es único en los anales de nuestra historia, imprevisto en nuestras leyes, y casi ajeno de nuestras
costumbres. Era preciso dar una dirección a la fuerza pública, que correspondiese a la voluntad y a los sacrificios
del pueblo; y esta necesidad creó las Juntas Supremas en las Provincias, que reasumieron en sí toda la autoridad,
para alejar el peligro repeliendo al enemigo, y para conservar la tranquilidad interior.
(…)Sus Juntas respectivas nombraron Diputados que concurriesen a formar este centro de autoridad; y
en menos tiempo que el que había gastado el maquiavelismo francés en destruir nuestro antiguo Gobierno, se vio
aparecer uno nuevo mucho más terrible para él, en la Junta Central que os habla ahora.
La revolución española tendrá de este modo caracteres enteramente diversos de los que se han visto en
la francesa. Esta empezó en intrigas interiores y mezquinas de cortesanos; la nuestra en la necesidad de repeler
un agresor injusto y poderoso: había en aquella tantas opciones sobre formas de gobierno, quantas eran las
facciones, o por mejor decir las personas; en la nuestra no hay más que una opinión, un voto general; Monarquía
hereditaria, y FERNANDO SÉPTIMO REY.
Aranjuez, 26-…-1808.
Decreto das Cortes de Cádiz (24-IX-1810) Declaración de soberanía.
“Os
diputados
que
compoñen
este
Congreso,
e
que
representan
á
Nación
española,
decláranselexitimamenteconstituídos en Cortes xerais e extraordinarias, e que reside neles a soberanía nacional.
As Cortes Xerais e extraordinarias da Nación española, congregadas na Real Illa de León, conformes en
todo cavontadexeneral, pronunciada do modo máisenérxico e patente, recoñecen, proclaman e xuran de novo polo
seu único e lexítimoreió señor don Fernando VII de Borbón; e declaran nula, sen ningún valor nen efecto, a cesión
da Coroa que se di se fixo a favor de Napoleón, non sópola violencia utilizada naqueles actos inxustos e ilegais,
senón principalmente por faltarlles o consentimento da Nación.
Non convindo que queden reunidos o poder lexislativo, o executivo e o xudicial, declaran as Cortes xerais
e extraordinarias que se reservan o exercicio do poder lexislativo en tódalasúa extensión.
O Consello de Rexenciarecoñecerá a soberanía nacional das Cortes e xurará obediencia ásleis e decretos
que delas emanaren/, a cuxo fin pasará, inmediatamente farallo constar este decreto, á sala de sesións das Cortes
que esperan para este acto e que están en sesión permanente.
5
Declárase que a forma de recoñecemento e xuramento que ten que facer o Consello de Rexencia é a
seguinte: ¿Recoñecedes a soberanía da Nación representada polos diputados destas Cortes xenerais e
extraordinarias?-¿xurades obedecer os seus decretos, leis e constitución que se estableza según os santos fins
para os que se reuniron e mandar observar e facelos executar?-¿conservar a independencia, liberdade, e
integridade da nación? - ¿a relixión católica, apostólica, romana? - ¿o goberno monárquico do reino? - ¿restablecer
no trono ó noso amado Rei Fernando VII de Borbón? - ¿e mirar polo ben do Estado?
Si así o fixeredes Deus vos axude, e senon seredes reponsables á Nación con arreglo ás leis.”
CONSTITUCIÓN DE 1812
D.FERNANDO SÉPTIMO, pola gracia de Deus e as Constitución da Monarquía española, Rei das Españas, e na súa
ausencia e cautividade a Rexencia do Reino nomeada polas Cortes Xerais e extraordinarias, a todos os que as
presentes visen e entendesen, SABEDE: Que se mesmas Cortes decretaron e sancionaron a seguinte
CONSTITUCIÓN POLÍTICA DA MONARQUÍA ESPAÑOLA
Art. 1.- A Nación española é a reunión de tódolosespañois de ambos hemisferios.
Art.2.- A Soberanía reside esencialmente na Nación e polo mesmo pertence a esta exclusivamente o dereito de
establecer as súas leis fundamentais.
Art. 4.- A Nación está obrigada a conservar e protexer por leis sabias e xustas a liberdade civil, a propiedade e os
demais dereitos lexítimos de tódolos indivíduos que a compoñen.
Art. 8.- Tamén está obrigado cada español, sem distinción algunha, a contribuir sen distinción algunha en
proporción os seus haberes ós gastos do Estado.
Art. 9.- Está obrigado asimesmo todo español a defender a Patria cas armas, cando sexa chamado pola lei.
Art. 12.- A relixión da Nación Española é e será perpetuamente a Católica, Apostólica Romana, única verdadeira. A
Nación protéxea por leis sabias e xustas e prohibe o exercício de calquera outra.
Art. 13.- O obxecto do goberno é a felicidade da Nación, posto que a fin de toda sociedade política non é outra
que o benestar dos indivíduos que a compoñen.
Art. 14.- O goberno da Nación Española é unha Monarquía moderada e hereditaria.
Art. 16.- A facultade de facer executar as leis reside no rei.
Art. 17.- A potestade de aplicar as leis nas causas civís e criminais reside nos tribunais establecidos pola lei.
Art. 27.- As Cortes son a reunión de tódolos deputados que representan á Nación, nomeadas polos cidadáns.
Art. 31.- Por cada 70.000 almas da poboación haberá un deputado en Cortes.
Art. 92.- Requírese para ser deputado en Cortes ter unha renta anual proporcionada, procedente de bens propios.
6
Art. 371.- Tódolos españois teñen a liberdade de escribir, imprimir e publicar as súas ideas políticas sen
necesidade de licencia, revisión ou aprobación algunha anterior á publicación, baixo as restriccións e
responsabilidades que estableza a lei.
Decreto de supresión dos señoríos xurisdiccionais.
Incorporación dos señoríos xurisdiccionais á Nación: os territorios quedarán como propiedades
particulares; abolición dos privilexios exclusivos, privativos; a modo de reintegrar ós que obteñan estas
prerrogativas por título oneroso, ou por recompensa de grandes servicios; ninguén poder chamarse Señor de
vasalos, ninexercerxurisdicción.
Desexando as Cortes Xerais e extraordinarias eliminar os obstáculos que poidesen oponerse óbóréxime,
aumento de poboación e prosperidade da Monarquía española, decretan:
I.- Dendeagora quedan incorporados á Nación tódolos señoríos xurisdiccionais de calquer clase e condición que
sexan.
II.- Procederaseónomeamento de tódalasXusticias e demáis funcionarios públicos polamesmaorde e según se
verifica nos pobos de realengo.
III.- Os Correxidores, Alcaldes maiores e demáis empregados comprendidos no artigo anterior cesarán dende a
publicación deste decreto, agás os dos Concellos e Alcaldes ordinarios, que permanecerán ata o final do presente
ano.
IV.- Quedan abolidos os dictados de vasalo e vasalaxe e as prestacións, así reales como persoais, que deban a súa
orixe a título xurisdiccional, agás daquelas que procedan de contrato libre en uso do sagrado dereito de
propiedade.
V.- Os señoríos territoriais e solariegos quedan dende agora na clase dos demáis dereitos de propiedade
particular, se non son daqueles que, pola súa natureza, deben incorporarse á Nación, ou daqueles nos que non se
cumpliran as condicións cas que se concederon, o que resultará dos títulos de adquisición.
VII.- Quedan abolidos os privilexios chamados exclusivos, privativos e prohibitivos que teñan a mesma orixe do
señorío, como son os de caza, pesca, fornos, muíños, aproveitamento de augas, montes e demáis, quedando ó libre
uso dos pobos (…).
XIV.- En adiante ninguén poderá chamarse Señor de vasalos, exercer xurisdicción, nomear xuíces, nin usar de
privilexios e dereitos comprendidos en este decreto…
Cortes de Cádiz. Decreto LXXXII do 6 de agosto de 1811.
Decreto das Cortes de Cádiz abolindo a Inquisición (1813).
“As Cortes Xerais e extraordinarias, querendo que o previsto no artigo 12 da Constitución teña o máis
cumprido efecto e se asegure no sucesivo a fiel observancia de tan sabia disposición, declaran e decretan:
Artigo 1. A relixión Católica, Apostólica, Romana será protexida polas leis conformes á Constitución.
Artigo 2. O Tribunal da Inquisición é incompatible ca Constitución…”
7
A invasión francesa de Cee
En Galicia, a ocupación francesa provocou diversos enfrontamentos e saqueos. A reacción do pobo
conseguiu liberar o territorio do dominio francés a finais de xuño de 1809, sendo así a primeira zona peninsular en
logralo.
Con motivo da actual guerra con Francia e de encontrarse invadido este Reino con crecido número de
tropas daquela nación, e cometer varias aldraxes e desacatos, os paisanos e naturais desprezados por iso en
solicitude da súa liberdade, e a do noso católico Soberano detido en dita Francia organizáronse contra eles, e
seguindo este exemplo os desta vila e do partido de Corcubión, con noticia que desto tiveron ditos franceses e o
xeneral que estaba de residencia na cidade de Santiago, destacou partida das tropas do seu mando para bater e
perseguir ós paisanos, obxectivo que conseguiron no punto da Ponte Olbeira ó anoitecer do día 13 de abril desta
ano, onde executaron as crueldades e mortes que son notorias sen perdoar ós curas de San Xoán de Mazaricos, e
San Salvador de Coluns. Antes destes funestos acaecementos (…) en unión doutros vecinos de talento e
integridade reunidos os días 11 e 12 do dito mes, trataron polo que puidese acontecer o mellor medio de salvar
aquelas alfaias de maior estimación e interese que houbera na Igrexa, por se no caso que baixasen á vila ditas
tropas as quixesen roubar.
Na mañá do referido día 13 baixaron as tropas francesas á vila, romperon á forza a porta da súa Igrexa.
Roubaron as tres lámpadas de prata, extraeron igualmente a cruz parroquial, quitaron a imaxe da Virxe das Dores
do seu altar, roubaron a diadema e o corazón de prata que tiña. Deseguido fixeron varias atrocidades, deron
morte a cantos colleron descoidados, saquearon e puxeron lume a moitas das casas desta poboación. Por estas
causas os vecinos receosos de perder a vida e de que como se aseguraba volvesen por segunda vez, algúns
permaneceron embarcados e outros vagaron polos montes sen volverse á vila.
Voltaron o 21 do propio mes as citadas tropas francesas e executaron iguais crueldades, e ó mesmo tempo
puxeron lume á dita igrexa parroquial que quedou reducida a cinzas.
F.Domingo Fernández (cura párroco), R.Pérez Porrúa (xuíz). Informe. Cee. 8-5-1809
A expedición Balmis e a difusión da vacina da variola en 1803
En 1796 o inglés Edward Jennerdescubriu a vacinaca que combater a variola. En 1803 a
Coroaorganizouunha expedición desde A Coruña para levar a vacinaásposesións españolas de América e Asia. Para
transportar o fluídovacinal e mantelo fresco empregouse o sistema de inculación sucesiva de brazo a brazo entre
individuos sans, para o que se seleccionaron 22 nenos da Casa de Expósitos coruñesa . A expedición foi un éxito,
retornando en 1806.
O precioso descubrimento da vacina acreditado en España e case toda Europa como preservativo eficaz
da variola, animou a paternal solicitude do Rei a estendelo nos seus dominios de Indias, onde é maior o número de
vítimas que sacrifica esta horrible Praga. Con tal obxectosérvese mandar, logo de escoitado o ditame do Consello e
algún sabios, que se forme unha expedición marítima, composta de facultativos hábiles e adictos á empresa,
dirixida polo médico honorario da Cámara don Francisco Javier Balmis, e pagada do seu Real Erario, senperdoar
gastos nin fatigas, leven suficiente número de nenosós que inocular sucesivamente no curso da navegación. É
conservando por este e outros medios o fluídovacinal en toda a súa eficacia, fagan á súachegada as
primeirasoperacións brazo a brazo, que continuarán despoisnas dúas Américas, e se fose posible, nas illas Filipinas,
observando as anomalías que a diversidade de climas e de castas poida introducir, coobxecto de ilustrar canto
sexa posible un descubrimento que tanto interesa á humanidade, publicando oportunamente as observacións e
resultados desta expedición filantrópica.
Carlos IV. Resolución. 5-8-1803.
8
O fracaso dunha experiencia modernizadora: Sargadelos.
“Polos esforzos de A. R. Ibáñez, mercader enriquecido mediante a importación de grans, aceite e materia prima
para os tecidos, xurdiu en 1791 unhasiderurxia que vendía á Monarquía armas. En 1804 iniciouunha fábrica de
cerámica . “As fábricas de Ibáñez, de olas e de outrosaparellos domésticos, a de munición e a de louza e unha nova
de vidro, estaban en plena producción óestalar a guerra en 1808”. Os conflictos pola extracción do caolín
enemistaron a Ibáñez con certos campesinos e cafidalguía. Na reconquista de Ribadeo polas tropas antinapoleónicas, a vida de Ibáñez perigou. Acusado de afrancesado, quixo fuxir e, sorprendido á saída da vila, foi
morto.”
Fonte: Historia de Galicia. Edicións A Nosa Terra.
Informe de Floridablanca sobre la necesidad de establecer una “cordón sanitario” (1791)
El incendio de Francia va creciendo, y puede propagarse como la peste, hallando dispuesta la materia en
los pueblos de la frontera. El Obispo de Urgel me escribe con temores grandes de los muchos franceses que
reintroducen por aquella parte sembrando máximas de libertad que agradan a todos los hombres. De Bilbao y
parte de Navarra tengo iguales noticias. La necesidad de formar un cordón contra esta peste estrecha más y más
cada día, y es preciso arrimar puntos de la Raya todas las tropas disponibles. Sino hubiese bastante infantería se
podrá hacer pasar la Caballería y Dragones; y en caso de necesidad se deberá echar mano de los Granaderos y
Cazadores de Milicias.
Real Orden de 15 de julio de 1792
Con motivo de haber dado noticia a la vía reservada de Hacienda los Administradores de las Aduanas de
Sevilla, Cádiz y Agreda de haber llegado a ellas varias remesas de libros franceses, preguntando lo que deberían
ejecutar (…) he resuelto que se observen las anteriores órdenes (…):
1.
Que todas las brochuras o papeles impresos o manuscritos que traten de las
revoluciones y nueva Constitución de Francia desde su principio hasta ahora,
luego que lleguen a las Aduanas, se remitan por los Administradores de ellas
directamente al Ministerio de Estado (…).
2.
Que todos los libros en lengua francesa, que lleguen a las aduanas de las
fronteras y puertos con destino a Madrid, se remitan (…) al Gobernador del
Consejo, para que haciéndolos reconocer, se de el pase a los que fueren
corrientes, deteniendo los sediciosos, y que traten de las revoluciones de
Francia.
9
El proceso de El Escorial (noviembre de 1807)
Don Fernando de Borbón, Príncipe de Asturias, pide perdón a Carlos IV, su padre:
Señor: Papá mío: he delinquido, he faltado a V.M. como rey y como padre; pero me arrepiento y ofrezco a
V.M. la obediencia más humilde. Nada debía hacer sin noticia de V.M.; pero fuy sorprendido. He delatado a los
culpables, y pido a V.M. me perdone por haberle mentido la otra noche, permitiendo besar sus reales pies a su
reconocido hijo.
Fernando. San Lorenzo, 5 de noviembre de 1807.
Don Fernando de Borbón, Príncipe de Asturias, pide perdón a la reina Maria Luisa.
Señora: Mama mía: estoy muy arrepentido del grandísimo delito que he cometido contra mis padres y
reyes, y así con la mayor humildad, le pido a V.M. se digne interceder con papá para que permita ir a besar sus
reales pies a su reconocido hijo.
Fernando. San Lorenzo, 5 de noviembre de 1807.
Carlos IV perdona al Príncipe de Asturias
La voz de la naturaleza desarma el brazo de la venganza, y cuando la inadvertencia reclama la piedad, no
puede negarse a ello un padre amoroso. Mi hijo ha declarado ya los autores del plan horrible que le habían hecho
concebir unos malvados: todo lo ha manifestado en forma de derecho, y todo consta con la escrupulosidad que
exige la ley en tales pruebas. Su arrepentimiento y asombro le han dictado las representaciones que me ha
dirigido y siguen.
Carta de Carlos IV a Napoleón en relación con los sucesos de Aranjuez
Señor, mi hermano: V.M. sabrá sin duda con pena los sucesos de Aranjuez y sus resultas, y no verá con
indiferencia a un rey que, forzado a renunciar a la corona, acude a ponerse en los brazos de un gran monarca,
aliado suyo, subordinándose totalmente a la disposición del único que puede darle su felicidad, la de toda su familia
y la de sus fieles vasallos.
Yo no he renunciado a favor de mi hijo sino por la fuerza de las circunstancias, cuando el estruendo de las
armas y los clamores de una guardia sublevada me hacían conocer bastante la necesidad de escoger la vida o la
muerte, pues ésta última seguido después de la de la reina.
Yo fui forzado a renunciar; pero asegurado ahora con plena confianza en la magnanimidad y el genio del
gran hombre que siempre ha mostrado ser amigo mío, yo he tomado la resolución de conformarme con todo lo que
este mismo grande hombre quiera disponer de nosotros y de mi suerte, la de la Reina y la del Príncipe de la Paz.
Dirijo a V.M.I. una protesta contra los sucesos de Aranjuez y contra mi abdicación. Me entrego y
enteramente confío en el corazón y amistad de V.M. con lo cual ruego a Dios que os conserve en su santa y digna
guardia.
De V.M.I. su rey afecto hermano y amigo. Carlos.
Las Abdicaciones
10
De Fernando VII a Carlos, en Bayona.
“Mi venerado padre y señor: Para dar a V.M. una prueba de mi amor, de mi obediencia y de mi sumisión (…)
renuncio a mi corona a favor de vuestra majestad, deseando que vuestra Majestad pueda disfrutarla durante
muchos años (…)”.
De Carlos a Napoleón, en Bayona.
“Su Majestad el rey Carlos que no ha tenido en toda su vida otra mira que la felicidad de sus vasallos ha
resuelto ceder como cede por el presente todos sus derechos al trono de España y de las Indias a Su Majestad al
emperador Napoleón como el único que, en el estado en el que han llegado las cosas, puede establecer el orden;
entendiéndose que dicha cesión solo ha de tener efecto para hacer gozar a sus vasallos de las condiciones
siguientes: 1º La integridad del reino será mantenida (…) 2º La religión católica, apostólica y romana será la única
de España (…).”
La destitución de Godoy en 1808
«Bando: Por Real Orden comunicada en la tarde de este día por el Excelentísimo Señor Marqués Caballero al
Ilustrísimo Señor Gobernador Interino del Consejo se participa a éste, que el Rey nuestro Señor se ha servido
autorizar al Príncipe de Asturias nuestro Señor, para que forme y sustancie conforme a derecho, causa a don Manuel
Godoy, ya preso. Y el Consejo, enterado de ello en la posada de S.I., ha acordado se anuncie al Público esta orden de
S.M. con otra, en que manifiesta que los bienes y efectos existentes en las casas que habitó en esta Corte dicho don
Manuel Godoy pertenecen a S.M.; para que confiado en su justicia y la del Consejo este pueblo se tranquilice, como lo
espera de su lealtad; y que todos se retiren a sus casas inmediatamente...
Madrid, 19 de marzo de 1808.»
La proclama de Murat ante el levantamiento del 2 de mayo
«Soldados: mal aconsejado el populacho de Madrid, se ha levantado y ha cometido asesinatos; bien sé que los
españoles, que merecen el nombre de tales, han lamentado tamaños desórdenes, y estoy muy distante de
confundir con ellos a unos miserables que sólo respiran robos y delitos. Pero la sangre francesa vertida
clama venganza. Por tanto, mando lo siguiente:
[...] Art. 2°. Serán arcabuceados todos cuantos durante la rebelión han sido presos con armas.
Art. 3°-. La junta de gobierno va a mandar desarmar a los vecinos de Madrid. Todos los moradores de la corte
que anden con armas o las conserven en sus casas sin licencia especial, serán arcabuceados.
Art. 4°-. Todo corrillo que pase de ocho personas, se reputará reunión de sediciosos y se disparará a fusilazos.
Art. 5°-. Toda villa o aldea donde sea asesinado un francés, será incendiada.
Art. 7°-. Los autores de libelos impresos o manuscritos, que provoquen a la sedición... serán pasados por las
armas.
Dado en nuestro cuartel general de Madrid a 2 de Mayo de 1808. Firmado, Joaquín Murat.»
Manifiesto de la Junta Suprema de Sevilla (3 de agosto de 1808)
«La defensa de la Patria y del Rey, la de las Leyes, la de la Religión, la de los derechos todos del hombre,
atropellados y violados de una manera que no tiene exemplo por el Emperador de los Franceses Napoleón I, y
11
por sus tropas en España, forzó a la Nación toda a tomar las armas, y a elegirse una forma de gobierno; y en
la angustia y estrechez en que la pusieron los Franceses, como por una inspiración del Cielo, que casi puede
reputarse por milagro, todas o casi todas las provincias crearon Juntas Supremas, se entregaron a ellas, y
pusieron en sus manos los derechos y la suerte última de España.
Los efectos hasta ahora han correspondido felizmente a los designios que se tuvieron en su creación. Las
Provincias se han armado; algunas han formado exércitos numerosos..., todas o casi todas han peleado y pelean
contra los Franceses y por su Rey y Sr. Fernando VII, con un valor y una constancia, de los quales ni Grecia, ni
Roma, ni ninguna otra Nación del mundo ha tenido idea.»
Selección de artículos de la Constitución española de 1812.
Art. 1º. La Nación española es la reunión de todos los españoles de ambos hemisferios.
Art. 2º. La Nación española es libre e independiente, y no es ni puede ser patrimonio de ninguna familia ni
persona.
Art. 3º. La soberanía reside esencialmente en la Nación, y por lo mismo pertenece a ésta exclusivamente el
derecho de establecer sus leyes fundamentales.
Art. 4º. La Nación está obligada a conservar y proteger por leyes sabias y justas la libertad civil, la
propiedad y los demás derechos legítimos de todos los individuos que la componen.[ ... ]
Art. 12º. La religión de la Nación española es y será perpetuamente la Católica, Apostólica, romana, única
verdadera. La Nación la protege por leyes sabías y justas y prohíbe el ejercicio de cualquiera otra.
Art. 14º. El Gobierno de la Nación española es una Monarquía moderada hereditaria.
Art. 15º. La potestad de hacer las leyes reside en las Cortes con el Rey.
Art. 16º. La potestad de hacer ejecutar las leyes reside en el Rey.
Art. 17º. La potestad de aplicar las leyes en las causas civiles y criminales reside en los tribunales
establecidos por la ley.[ ... ]
Art. 27º. Las Cortes son la reunión de todos los diputados que representan la Nación, nombrados por los
ciudadanos en la forma que se dirá.[ ... ]
Art. 168º. La persona del Rey es sagrada e inviolable y no está sujeta a responsabilidad.
Art. 172º. Las restricciones a la autoridad del Rey son las siguientes:
Primera. No puede el Rey impedir bajo ningún pretexto la celebración de las Cortes en las épocas y casos
señalados por la Constitución, ni suspenderlas, ni disolverlas.
Segunda. No puede el Rey ausentarse del Reino sin consentimiento de las Cortes.
Tercera. No puede el Rey enajenar, ceder, renunciar o en cualquiera manera traspasar a otro la autoridad real
ni alguna de sus prerrogativas [ ... ]
Quinta. No puede el Rey hacer alianza ofensiva, ni tratado especial de comercio con ninguna potencia
extranjera, sin el consentimiento de las Cortes.
Séptima. No puede el Rey ceder ni enajenar los bienes nacionales sin el consentimiento de las Cortes.
Octava. No puede el Rey imponer por sí, directa ni indirectamente, contribuciones.
12
Undécima. No puede el Rey privar a ningún individuo de su libertad ni imponerte por sí pena alguna [ ... ]
Duodécima. El Rey, antes de contraer matrimonio, dará parte a las Cortes para obtener su consentimiento, y
sí no lo hiciere entiéndase que abdica la Corona.
Los principios que inspiran la Constitución de 1812
«Para darle toda la claridad y exactitud que requiere la ley fundamental de un Estado, ha dividido esta Comisión
la Constitución en cuatro partes, que comprenden: Primera. Lo que corresponde a la nación como soberana e
independiente, bajo cuyo principio se reserva la autoridad legislativa. Segunda. Lo que pertenece al Rey como
participante de la misma autoridad y depositario de la potestad ejecutiva en toda su extensión. Tercera. La
autoridad judicial delegada a los jueces y tribunales. Y cuarta. El establecimiento, uso y conservación de la
fuerza armada y el orden económico y administrativo de las rentas y de las provincias. Esta sencilla
clasificación está señalada por la naturaleza misma de la sociedad, que es imposible desconocer, aunque sea
en los gobiernos más despóticos, porque al cabo los hombres se han de dirigir por reglas fijas y sabidas de
todos, y su formación ha de ser un acto diferente de la ejecución de lo que ellas disponen [...] La experiencia
de todos los siglos ha demostrado hasta la evidencia que no puede haber libertad ni seguridad, y por lo
mismo justicia ni prosperidad, en un Estado en donde el ejercicio de toda la autoridad esté reunido en una
sola mano. Su separación es indispensable...»
GUSTÍN DE ARGÜELLES: Discurso preliminar al presentar la Comisión de Constitución el Proyecto de ésta (24
diciembre 1811)
Decreto de abolición de los señoríos.
Deseando las Cortes generales y extraordinarias remover los obstáculos que hayan podido oponerse al buen
régimen, aumento de población y prosperidad de la Monarquía española, decretan:
I. Desde ahora quedan incorporados a la Nación todos los señoríos jurisdiccionales de cualquiera clase y
condición que sean.
II. Se procederá al nombramiento de todas las Justicias y demás funcionarios públicos por el mismo orden y
según se verifica en los pueblos de realengo [ ... ]
IV. Quedan abolidos los dictados de vasallo y vasallaje, y las prestaciones así reales como personales, que
deban su origen a título jurisdiccional, a excepción de las que procedan de contrato libre en uso del sagrado
derecho de propiedad.
V. Los señoríos territoriales y solariegos quedan desde ahora en la clase de los demás derechos de propiedad
particular, si no son de aquéllos que por su naturaleza deban incorporarse a la nación, o de los en que no se hayan
cumplido las condiciones con que se concedieron, lo que resultará de los títulos de adquisición.
VI. Por lo mismo los contratos, pactos o convenios que se hayan hecho en razón de aprovechamientos,
arriendos de terrenos, censos, u otros de esta especie, celebrados entre los llamados señores y vasallos, se
deberán considerar desde ahora como contratos de particular a particular.
VII. Quedan abolidos los privilegios llamados exclusivos, privativos y prohibitivos que tengan el mismo origen
de señorío, como son los de caza, pesca, hornos, molinos, aprovechamientos de aguas, montes y demás; quedando al
libre uso de los pueblos, con arreglo al derecho común, y a las reglas municipales establecidas en cada pueblo.
[ ... ]
13
TEXTOS REINADO DE FERNANDO VII
Decreto de anulación – Supresión da Constitución de 1812 (4-5-1814)
As Cortes (…)no mesmo día da súa instalación (…) despoxáronme da soberanía, pouco antes recoñecida
polos mesmos deputados, atribuíndoa nominalmente á nación para apropiarse para si eles mesmos e dar a esta,
despois sobre tal usurpación, as leis que fixeron, impoñéndolle o xugo de que forzosamente as recibise unha nova
Constitución (…); e o que era verdadeiramente obra dunha facción, revestíaselle de vontade xeral, e por tal fíxose
pasar a duns poucos sediciosos que ocasionaron ós bos coidados e pesadumes (…).
Por tanto, oído o que unánimemente me informaron, declaro que o meu real ánimo é non soamente non
xurar nin acceder a esta Constitución nin a decreto algún das Cortes xerais e extraordinarias e das ordinarias
actualmente abertas, a saber, os que limiten os dereitos e prerrogativas da miña soberanía (…)senón declarar a
aquela Constitución e tales decretos nulos e de ningún valor nin efecto, agora nin en tempo algún, como se non
pasaran xamais tales actos.
Fernando VII. Decreto de anulación. Valencia. 4-5-1814.
Real Cédula de Fernando VII restaurando os señoríos (8 de octubre de 1814).
“…En tal estado se me fixeron varias representacións por diferentes Grandes de España e Títulos de
Castela, donos xurisdiccionais de pobos nos Reynos de Aragón e Valencia e outras provincias, queixándose dos
despoxos e atentados que á sombra do citado Decreto tiñan sufrido e sufrían no disfrute e percepción dos
dereitos e prestacións (…) solicitando o pronto reintegro con resarcimento de danos e perxuicios e intereses que
deberán ter producido, e algúns dos recurrentes a declaración da súa nulidade (…)
Tiven a ben mandar: Que os chamados señoríos xurisdiccionais sexan reintegrados inmediatamente na
percepción de tódalas rentas, froitos, emolumentos, prestacións e os seus dereitos de señorío territorial e
solariego, e nas de tódalas demáis que tivesen disfrutado antes do 6 de agosto de 1811…”
Real Cédula de Fernando VII restaurando la Inquisición (23 de xullo de 1814)
“Desexando, pois, proveer de remedio a tan grave mal, e conservar nos meus dominios a Santa Relixión
de Xesucristo; (…) creín que sería convintenasactuais circunstancias que volveseóexercicio da súaxurisdicción o
tribunal do Santo Oficio.”
Circular do Ministerio de Facenda eximindo de impostos. (12 de novembro de 1814)
“Desexoso o Rei noso Señor de proporcionar ós seus vasalos os alivios ós que se fixeron dignos polos seus
heróicos esforzos, sirveuse relevarlles do pago de contribucións correspondentes ó ano 1808, entendéndose só
con respecto ós primeiros contribuíntes…Madrid, 4 de novembro de 1814.”
Manifesto do pronunciamento de Porlier en A Coruña en 1815.
Despois de longa espera, o Rei entrou en Madrid no medio das bendicións de tódolos bos cidadáns,
persuadidos de que ía inmediatamente de acordo cos Deputados da Nación, a ocuparse dos medios de asegurar a
felicidade dos seus súbditos, sancionando algúns dos decretos dados polas Cortes (…). Rexeitábase dar fe ós
rumores que non tardaron en estenderse de que o Rei non queria prestar xuramento de fidelidade á Constitución
nin ratificar nada do que fixer na súa ausencia.
Malia dun ano de paz e tranquilidade, a nosa Facenda encóntrase nun estado mais deplorable ca nunca; o
crédito público aniquilado; os valentes defensores da Patria espidos, sen zapatos, sem paga, despreciados ou
proscritos; o agricultor xeme baixo o peso dos nosos trabucos; o industrial viu reaparecer as antigas trabas, e o
14
comerciante perdeu tódolos medios de circulación. As nosas colonias de América sinten medrar cada dia os seus
resentimentos, vendo ós seus deputados presos e as promesas que se lle fixeran indignamente violadas. (…)
Obrigados pola necesidade, vendo que a verdade non pode chegar ós oídos do rei, constantemente sitiado
polos seus conselleiros (…) tomamos a resolución terrible, pero indispensable, de reclamar cas armas na man o que
se negou ós nosos rogos.
O noso obxecto e o de toda España non é outro que unha monarquía sometida a leis xustas e prudentes, e
de tal maneira constituída, que garantice igualmente as prerrogativas do Trono e os dereitos da Nación. Pedimos a
convocatoria de Cortes nomeadas polo pobo, e que poidan facer na Constitución, proclamada polas Cortes
extraordinárias, os cambios que esixe a nosa situación, que demanda a experiencia e que nos indican as leis
constitucionais das monarquias limitadas de Europa. Elas establecerán orde na nosa Facenda, coidarán da sorte
dos militares, recompensarán os seus servicios, asegurarán a súa existência, e farán no exterior estimar e
respectar á Nación.
A nobreza, renunciando a unha pequena parte dos seus privilexios, encontrará a indemnización a este
sacrifício nas novas disposicións constitucionais, que lle darán existencia política. Tódalas clases da sociedade
verán mellorar a súa situación. (…)
A Coruña, 21 de Setembro de 1815.
Abolición da liberdade de imprenta (30 de marzo de 1815)
“Tendo visto con desagrado o menoscabo do prudente uso que debe facerse da imprenta, que en vez de
empregala en asuntos que sirvan á sana ilustración do público, ou a entretelo honestamente, emprégase en
desafogos e contestacións persoais, que non só ofenden ós suxetos contra os que se dirixen, senón á dignidade e
decoro da nación circunspecta, a quen convidan ca súa lectura; e ben convencido por Min mesmo de que os escritos
que particularmente adolecen deste vicio son os chamados periódicos e algúns folletos, provocados por eles, din en
prohibir tódolos que desta especie publican dentro e fora da Corte; é a miña vontade que só se publiquen a Gaceta
e diario de Madrid…”
Manifesto de Riego (1820)
Soldados, o meu amor cara vos é grande. Polo mesmo eu non podía consentir, como xefe voso, que se vos
afaste da vosa patria, nuns buques podres, para levarvos a facer unha guerra inxusta ó novo mundo; nin que se vos
obrigase a abandonar os vosos país e irmáns; deixándoos sumidos na miseria e opresión.Vós debedes a aqueles a
vida e, por tanto, é a vosa obriga e agradecemeno prolongala, sosténdoos na vellez; e aínda tamén, se fose
necesario, sacrificar as vosas, para romperlles as cadeas que os mantéñen oprimidos dende o ano 14. Un rei
absoluto, ó seu antollo e albedrío, imponlles contribucións e gabelas que non poden soportar; humíllaos, oprímeos, e
por último, como culminación das súas desgrazas, arrebátavos a vós, os seus queridos fillos, para sacrificarvos ó
seu orgullo e ambición. Si, a vos arrebatanvos do seo paterno, para que en afastados e opostos climas vaiades a
soster unha guerra inútil, que podería fácilmente rematarse con só reintegrar os seus dereitos á nación española.
A Constitución, si, a Cosntitución, basta para acougar ós nosos irmáns de América. /
España está vivindo a mercé
dun poder arbitrario e absoluto, exercido sen o menor respecto ás leis fundamentais da nación. O Rei, que debe o
seu trono a cantos loitaron na guerra de Independencia, non xurou, porén, a Constitución; a Constitución, pacto
entre o Monarca e o pobo, alicerce e encarnación de toda nación moderna. Mais o Rei non a xurou e é necesario,
para que España se salve, que o Rei xure e repecte esa Constitución de 1812, afirmación lexítima e civil dos
dereitos e deberes dos españois, de todos os españois, desde o rei ó último labrego (…)
Si, si, soldados, a Constitución. ¡Viva a Constitución!
Rafael Riego. Proclama. Cabezas de San Juan. 1-1-1820.O
O rei Fernando viuse obrigado a xurar a Constitución de 1812
15
Españois: Cando os vosos heróicos esforzos lograron poñer termo ó cativerio no que me retivo a máis
inaudita perfídia, todo canto vin e sentín, apenas pisei o chan patrio, reuniuse para persuadirme que a nación
desexaba ver resucitada a súa anterior forma de goberno; e esta persuasión debeume decidir a conformarme co
que parecia ser o voto case xeral dun pobo magnánimo, que, triunfador do inimigo estranxeiro, temia os males,
aínda máis terribles da discordio interno.
Non se me ocultaba, nembargantes, que o progreso rápido da civilización europea, a difusión universal
das luces ata entre as clases menos elevadas, a máis frecuente comunicación entre os diferentes países do pobo,
os asombrosos acontecementos reservados á xeración actual, suscitaran ideas e desexos descoñecidos ós nosos
antergos, resultando novas e imperiosas necesidades; nin tampouco deixaba de coñecer que era imposible deixar
de amoldar a estes elementos as institucións políticas, ó fin de obter aquela conveniente harmonia entre os homes
e as leis, na que estriban a estabilidade e repouso das sociedades.
Pero mentres eu meditaba maduramente ca solicitude propia do meu paternal corazón as variacións do
nosso réxime fundamental, que parecían máis adaptables ó carácter nacional e ó estado presente das diversas
opcións da monarquia española, así como máis análogas á organización dos pobos ilustrados, fixéchedesme
comprender o voso anhelo de que se restablecese aquela Constitución que entre o estrondo das armas hostis foi
promulgada en Cádiz no ano de 1812, ó proprio tempo que con asombro do mundo combatiades pola liberdade da
patria. Sentín os vosos votos, e como tenro pai condescendín ó que os meus fillos consideran que conduce á súa
felicidade. Xurei esa Constitución pola que suspirábades, e sempre serei o seu máis firme apoio.
Marchemos francamente, e eu o primeiro, pola senda constitucional (…)
Madrid, 10 de marzo de 1820.
Tratado secreto de Verona suscrito entre Austria, Francia, Prusia e Rusia o 22-11-1822. (Santa Alianza)
“Artigo 1º. As Altas Partes contratantes, plenamente convencidas de que o sistema de goberno
representativo é tan incompatible co principio monárquico, como a máxima da Soberanía do pobo é oposta ó
principio de dereito divino, obríganse de modo máis solemne a empregar tódolos medios, e unir tódolos seus
esforzos para destruir o sistema de goberno representativo de calquer Estado de Europa donde exista, e para
evitar que se introduza nos Estados onde non se coñece.
Artigo 4º. Como a situación actual de España e Portugal reúne por desgracia tódalas circunstancias ás
que fai referencia este tratado, as Altas Partes Contratantes, confiando a Francia o cargo de destruílas,
aseguranlle auxilala do xeito que menos poida comprometelos cos seus pobos, e co pobo francés, por medio dun
subsidio de 20 millóns de francos anuais cada un, dende o día da ratificación deste tratado, e por todo o tempo da
guerra.”
Discurso de Luis XVIII ás Cámaras francesas (28 de xaneiro de 1823)
“A xustiza divina permite que, despois de ter feito experimentar nos, por moito tempo, a outras nacións
os terribles efectos das nosas discordias, nos vexamos expostos a perigos producidos por calamidades
semellantes que experimenta o pobo veciño.
Utilicei tódolos medios para afianzar a seguridade dos meus pobos e para preservar a España da
derradeira desgracia, pero as representacións que dirixín a Madrid foron rexeitadas con tal cegueira que quedan
poucas esperanzas de paz.
Din a orde para que se retire o meu ministro daquela Corte, e 100.000 franceses, mandados por aquel
príncipe da miña familia a quen o meu corazón se complace en dar o nome de fillo, estén prontos a marchar,
invocando ó Deus de San Luis, para conservar o trono de España a un neto de Enrique IV e para preservar a aquel
fermoso reino da súa ruina e reconcílialo con Europa.”
Decreto de Fernando VII no Porto de Santamaría (Cádiz) anulando o aprobado durante o Trienio Liberal -1
de octubre de 1823.
16
“Son nulos y de ningún valor todos los actos del gobierno llamado constitucional (de cualqueira clase y
condición que sean)que ha dominado a mis pueblos desde el día 7 de marzo de 1820 hasta hoy, el 1º de octubre de
1823, declarando, como declaro, que en toda esta época ha carecido de libertad, obligado a sancionar las leyes y a
expedir las órdenes, decretos y reglamentos que contra mi voluntad se meditaban y expedían por el mismo
gobierno.”
Promulgado en el Puerto de Santa María.Gaceta de Madrid, 7 de octubre de 1823.
Informe dun diplomático francés.
“A expedición do duque de Angulema detivo, afortunadamente, o movemento que atentaba gravemente
contra a prosperidade das nosas provincias do centro e do sur, e moitas das nosas grandes cidades
manufactureiras; e dende o ano 1824 as nosas exportacións aumentaron o doble do que foron en 1821 e 1822; esta
foi unha das ventaxas da nosa gloriosa e brillante campaña, que restableceu a tempo as nosas relacións políticas e
comerciais con España e o noso prestixio en Europa.”
Manifesto dos “Apostólicos” ou “Realistas Puros”, ó final do reinado de Fernando VII, contraas reformas 1827
¡Españois! O deplorable estado da nosa amada patria e o inminente perigo no que se atopan a relixión e
máis o trono, pola case consumada traición dos nosos gobernantes, cubriron de loito o corazón dos bos e enchido
de terror ó menos fortes dos nosos compatriotas. Chegou o caso de ver inutilizados tódolos esforzos que nos
custou o restablecemento da antiga orde das cousas, porque este vai desaparecer do noso chan segundo todas as
apariencias. O sangue que verteran na derradeira loita os nosos máis decididos campións é xa olvidada, ou é
considerada polos nosos inimigos co máis escandaloso vilipendio. O peor de todo é que o mesmo monarca, o mesmo
príncipe a quen arrincamos dúas veces da escravitude comprando a súa liberdade co noso propio sangue, Fernando
en fin, é un activo instrumento da máis maquiavélica conspiración que xamais viron o séculos ¡Horrorizádevos! (…)
Deste xeito, veremos que , restituído o monarca á lexitimidade e soberanía dos seus dereitos, e
asentando novamente no trono absoluto dos seus devanceiros co imponente apoio dun exército estranxeiro, lonxe
de tirar o mellor partido posible de tan ventaxosa posición, para consolidar o seu goberno, comprometeuno de novo
ca súa posterior conducta, e despregou abondando máis, com moito maior furor e con escándalo dos seus augustos
aliados, a natural propensión da súa alma cara a ingratitude e a incapacidade moral e física que o fan
absolutamente indigno da coroa.
Manifesto da Federación de Realistas Puros, 1827.
Carta de Carlos María Isidro ó seu irmán o rei Fernando VII – 29 de abril de 1833.
Meu moi querido irmán do meu corazón Fernando da miña vida:
Vin co maior gusto, pola túa carta do 23 que me escribiches, aínda que sen tempo, o que me é motivo de
agradecercha aínda máis, que estabas ben de saúde, e Cristina e as túas fillas; nosoutros o estamos, gracias a
Deus (…).
O que desexas saber é se teño ou non intención de xurar a túa filla por princesa de Asturias.¡Canto
desearía podelo facer! Deber crerme, pois coñécesme ben, e falo co corazón que o maior gusto que podería ter
sería o de xurar o primeiro e non darche este desgusto, e os que del resulten; pero a miña conciencia e o meu
honor non mo permiten: teño uns dereitos tan legítimos á coroa, sempre que te sobreviva e non deixes
descendencia masculina, que non podo prescindir deles, dereitos que Deus me deu cando foi a súa vontade que eu
nacese, e só Deus mos pode quitar concedéndoche descendencia masculina, que tanto desexo eu (…).
Adeus, meu moi querido irmán do meu corazón; sempre o será teu, sempre te quererá, e sempre te vai
ter presente nas súas oracións este teu máis amante irmán, Carlos.
17
18
Descargar