LATÍN – 1 I.E.S. SEDAVÍ TEMA DE GRAMÁTICA – VI I. LOS PRONOMBRES PERSONALES. II. LOS ADJETIVOS-PRONOMBRES POSESIVOS. III. LOS PRONOMBRES-ADJETIVOS DEMOSTRATIVOS Y DE IDENTIDAD. 1. LOS PRONOMBRES-ADJETIVOS DEMOSTRATIVOS. 2. EL PRONOMBRE- ADJETIVO IS, EA, ID. 3. LOS PRONOMBRES DEMOSTRATIVOS DE IDENTIDAD. IV. EL PRETÉRITO PLUSCUAMPERFECTO DE INDICATIVO. I. LOS PRONOMBRES PERSONALES. Los pronombres personales tienen declinación propia. En latín no hay pronombre personal de 3ª persona; en su lugar se emplea el pronombre is, ea, id. Sólo tiene vocativo el pronombre de 2ª persona; el pronombre reflexivo tampoco tiene nominativo. El pronombre reflexivo se refiere siempre al sujeto de la oración. A veces se puede traducir por nuestro pronombre personal de 3ª persona. Los pronombres personales en función de sujeto generalmente se omiten en latín. PRONOMBRE PERSONAL DE 1ª PERSONA SINGULAR PLURAL Nominativo ego = yo nos = nosotros Acusativo me = me, a mí nos = nos, a nosotros Genitivo mei = de mí nostrum / nostri = de nosotros Dativo mihi = me, a mí, para mí nobis = nos, a nosotros, para nosotros Ablativo me/(mecum) = prep.+ mí/(conmigo) nobis /(nobiscum) = prep.+nosotros/(con nosotros) PRONOMBRE PERSONAL DE 2ª PERSONA SINGULAR PLURAL Nominativo tu = tú vos = vosotros Vocativo tu = ¡tú! vos = ¡vosotros! Acusativo te = te, a ti vos = os, a vosotros Genitivo tui = de ti vestrum / vestri = de vosotros Dativo tibi = te, a ti, para ti vobis = os, a vosotros, para vosotros Ablativo te / (tecum) = prep.+ ti / (contigo) vobis / (vobiscum) = prep.+ vosotros / (con vosotros) RONOMBRE REFLEXIVO SINGULAR Y PLURAL Acusativo se = se, a sí, lo, la, los, las... Genitivo sui = de sí, de él, de ella, de ellos... Dativo sibi = se, a sí, para sí, a él, para él, a ella, para ella, para ellos... Ablativo se / (secum) = prep. + sí, él, ella, ellos... / (consigo) II. LOS ADJETIVOS – PRONOMBRES POSESIVOS. Se declinan como los adjetivos del tipo 2-1-2 Los posesivos pueden funcionar como adjetivos si acompañan a un sustantivo, o como pronombres si no acompañan a un sustantivo. En latín los posesivos se usan mucho menos que en castellano: se usan para dar énfasis o un cierto matiz afectivo. En latín, generalmente, los adjetivos posesivos van después del sustantivo al que acompañan. Los adjetivos – pronombres posesivos son los siguientes: meus, -a, -um mi, mío, mía..... tuus, -a, -um tu, tuyo, tuya..... suus, -a, -um su, suyo, suya..... noster, nostra, nostrum nuestro, nuestra..... vester, vestra, vestrum vuestro, vuestra..... III. LOS PRONOMBRES - ADJETIVOS DEMOSTRATIVOS Y DE IDENTIDAD. En general, estos pronombres latinos se declinan como los adjetivos del tipo 2-1-2. No obstante, presentan algunas características especiales en su declinación: No tienen vocativo. La terminación del genitivo del singular es – ius. La terminación del dativo del singular es – i. El nominativo/acusativo plural neutro es igual que el nominativo singular femenino. Cuando estos pronombres acompañan a un sustantivo, con el que conciertan en género, número y caso, entonces actúan como simples adjetivos (determinantes). 1. LOS PRONOMBRES - ADJETIVOS DEMOSTRATIVOS. Los demostrativos, al igual que en castellano, delimitan la distancia entre el que habla y el ser a que se alude. Los demostrativos latinos son los siguientes: hic, haec, hoc éste, ésta, esto, este, esta..... iste, ista, istud ése, ésa, eso, ese, esa..... ille, illa, illud aquél, aquélla, aquello, aquel, aquella..... hic, haec, hoc Nominativo Acusativo M. SINGULAR F. N. hic haec hunc hanc N. hoc hi hae haec hoc hos has haec horum harum horum huius Genitivo huic Dativo Ablativo M. PLURAL F. hoc hac hoc his iste, ista, istud Nominativo Acusativo M. SINGULAR F. N. iste ista istum istam N. istud isti istae ista istud istos istas ista istorum istarum istorum istius Genitivo isti Dativo Ablativo M. PLURAL F. isto ista istis isto ille, illa, illud Nominativo Acusativo M. SINGULAR F. N. ille illa illum illam N. illud illi illae illa illud illos illas illa illorum illarum illorum illius Genitivo illi Dativo Ablativo M. PLURAL F. illo illa illis illo 2. EL PRONOMBRE-ADJETIVO IS, EA, ID. Este pronombre puede funcionar como: Pronombre o adjetivo demostrativo Pronombre anafórico Pronombre personal de 3ª persona Se puede traducir por: éste, ésta, esto, este, esta, él, ella..... is, ea, id Nominativo Acusativo M. SINGULAR F. N. is ea eum eam N. id ei / (ii) eae ea id eos eas ea eorum earum eorum eius Genitivo ei Dativo Ablativo M. PLURAL F. eo ea eo eis / (iis) 3. LOS PRONOMBRES DEMOSTRATIVOS DE IDENTIDAD. Estos pronombres insisten en la identidad de un ser aludido anteriormente o bien refuerzan la identidad de una persona o cosa. Los pronombres de identidad son los siguientes: ➢ idem, eadem, idem el mismo, la misma, lo mismo..... ➢ ipse, ipsa, ipsum él mismo, ella mismo, ello mismo, en persona, propio….. Nota bene idem, eadem, idem es un pronombre formado por is, ea, id más la partícula invariable -dem. ipse, ipsa, ipsum Nominativo Acusativo M. SINGULAR F. N. M. PLURAL F. N. ipse ipsa ipsum ipsi ipsae ipsa ipsum ipsam ipsum ipsos ipsas ipsa ipsorum ipsarum ipsorum ipsius Genitivo ipsi Dativo Ablativo ipso ipsa ipsis ipso IV. EL PRETÉRITO PLUSCUAMPERFECTO DE INDICATIVO. Este tiempo se forma del siguiente modo: Tema de perfecto + era + desinencias personales (-m en la 1ª persona del singular) DICO, DIXI, DICTUM (3) = decir Singular Plural 1ª per. dixeram 2ª per. dixeras 3ª per. dixerat 1ª per. dixeramus 2ª per. dixeratis 3ª per. dixerant Traducción: yo había dicho, tú habías dicho, él había dicho... SUM, FUI Singular 1ª per. fueram 2ª per. fueras 3ª per. fuerat Plural 1ª per. fueramus 2ª per. fueratis 3ª per. fuerant Traducción: yo había sido/estado, tú habías sido/estado, él había sido/estado...