14 a 17 años

(juani ´hñu)
Ga ju ga´tho ya noya bi nja ja ma jái
¡GA ´ÑENTÍ´I ¡
Ñäni a jäi bi nts´omi na ra in bi nja ra ts´u´tuí
Da njuats´i a jäi bi mähyoni
Ra nt´ek´ei ya kohits´utfi
Ga hoga´muntsa mpefi cu ma ra ya jäi pa hyoke ya ndumui
ge bi mit´í a ga´tho´é
Ga mämbi ya ´ñatsa ts´u´tuí
Da mpefi huts´I ja da hepu ya juani hmunts´ajäi ñá´ti
OTOMÍ DEL VALLE DEL MEZQUITAL
15. P a ge na ´Monda da nja ra ts´u´tuí ne hmetho ga ´ñent´i ja ra…
PO NA RA‘MÄNDA
CU RA TS´U´TUI
NE HMETHO,
MA ´MÄHNOYA
NGUENDA
ÑU´TSI NUYA NOYA. NU GI PE´TSI DUHU, ANI RA NDO´MÄNZI´NGU
TO´O´Í
NXUTSI
BÄTSI
RI NJEYA ‘Ret’a ne
XOKE YA BI EHE MPHENI:
16. GO DI NÉ GE NA ´MONDA HINHYA´MU DA NJA…
‘Ret’a ne
goho ne da
ma ‘ret’a ne
´yoto
“Nt’ani notsjä´i
ne mbätsjä´i
yoh’mo ne
‘ret’a ne kut’a.
‘ret’a ne kut’a
¿GI PA RA NGUSADI? HÄHÄ
¿GA TE MA NGUSADI GI PA?
¿GI MPEFI? HÄHÄ
‘ret’a ne ´yoto
HINÄ
NUBYE GI XADI yoho nsadibätsjä´i
¿TE MA NJEYA GI XADI? mudi
‘ret’a ne ´rato
yoho
metijä´i
ra ndoki xani´madé ne ma ná
nhñu
Ngatho´mpa´nsadi
HINÄ
Hutsi na ra hmeya cu ra nthet´i ya nta´ni
1. Ya jäi bi ´raki ra nt´ek´ei ngubya. . .......................... HÄHÄ
HINÄ
2. Di beni ge hamu ga dä´jäi ga bui xahñó de ge
¡DI EÑÄ!
bya. . ...................................................................... HÄHÄ
HINÄ
3. Ya nxutsi ne ya mbätsjä´i di petsi´é ya hoga´nsú
17.¿GI PÄDI GEN NUGUA ´MONDA BI NJA NA RA ´RAYO DÄNGI
KOHITS´UTFI NT´EPI DE YA NXUTSI, YA BÄTSI NE YA DÄBÄTSI?
HÄHÄ
HINÄ
pa ga hogampaha ne da hyoki ya nzeki´nt´eni..... HÄHÄ
HINÄ
4. N ugi ne ma ´ñogué xa ýombe ya nts´o´ñethi......... HÄHÄ
HINÄ
5. D i beni ge na Monda da hogí ma ra ya jeya . . ........ HÄHÄ
HINÄ
BI SIGI RI MOTE RA XIHE´MI
6. Di petsi nxut´i
Ja ma ngu . . ...................................................................... HÄHÄ
Ja ya ´ñu ......................................................................... HÄHÄ
Ja ra ngusadi ne njani................................................... HÄHÄ
Ja ma mpefi. . ................................................................... HÄHÄ
13. G a ne mä´o ge ngeni di bui da nja… (juani hñu ya nta´ni)
HINÄ
HINÄ
HINÄ
HINÄ
¡NOOKTANE
YUPTIA!
Ma ya ´o´t´e hoga ´o´t´e ne hoga mpheni
Ra nthundi pädi noya xi ri hneki pa ga´tho de ra nt´e´ñedi ne
ra anja dra hñusui
7. Da tsaui ne di tsahui ya hñunt´i (nu gi mä ge ina, gi thogi
ja ra nt´ani guto).. ........................................................ HÄHÄ
Ngu´te´ni ra bojä ne ya ñä´ye bojä ´befi
HINÄ
Ra fätsi ga hoga´muntsa mpefi ya mbätsjä´i
Ya ´o´t´e pa da pädi ne da hyoka ma nt´epi
8. ¿Di te gea? (Da zá gi hutsi na ra hmeya cu ra nthet´i
Da tsudi ya ngeni di bui ngathohnini cu ra
ma na ya nta´ni)
Ya hñunt´i. . ....................................................................... HÄHÄ
HINÄ
mpefi huts´i xahñó hmunts´äjäi
´O´t´e nts´o ma debi ne ma ndo’yo . . .................................. HÄHÄ
HINÄ
HINÄ
HINÄ
Mfats´i bojä ne ma ra ya ngusadi pa da xadi
Ya nts´oni......................................................................... HÄHÄ
´O´t´e nts´onpheni............................................................. HÄHÄ
9. Nugi sta ´o´t´e puni. . ........................................................ HÄHÄ
HINÄ
Dänga´té ya ´ot’at’e pa da mudí ya mpheni´befi ne ya befi
10. B i japi ga peui ya hmuntsjäi nts´ojäi.. ............................... HÄHÄ
HINÄ
´o´t´e bojä
11. Di nt´emui ja... (Da za gi hutsi na ra hmeya cu ra nthet´i
ya nta´ni ma na)
Ma mengu
´Ñogui
Hoga´nja pa ya befi pa ya mbätsjä´i
Mfatsa´udi pa ya ´o´t´e befi ne ya xadi ´mestho´mpefi
14. N úa da nfatsi a ya mbätsjä´i ga mpefi huts´I ja na ra ´Monda cu ra
ts´u´tuí ne hmetho na… (juani hñu)
Ge da zá ga mä ma mpheni cu ra thoge
Ge ya hñäts´uthuí dra raku ra ätanguenda ja ya ´o´t´e pa da
Ma nangu
Ya ñ´ei
hogi ra dähai
Ma xagnäte
Da nja ma ra ya hoga´nsujäi
Gunts´ähni
Ge ya hñäts´uthuí da t´ek´ei-é ya nt´epi hmuntsa jäi
Ma ndä´su´hnini bi ha ndu´nzafi
Ge ya jut´a nsts´o de ya jäi´befi gathohnini bi bé
Ya hmunts´ajäi ñá´ti
Ge da juani ya hoga hñäts´uthuí, bi nja ya hoga mpheni pa ma
Hñäts´uthuí
jai´ú
12. N u bu di petsi na ra ndumui ne ra nts´ni di adi ra
nfatsi… (Da za gi hutsi na ra hmeya cu ra nthet´i ya
nta´ni ma na)
Ma mengu
´Ñogui
Ma nangu
Ma xagnäte
Gunts´ähni
Ya ndängangu ya Hñäts´uthuí
BI SIGI RI MOTE RA XIHE´MI