Libro de regla o Cartulario de la antigua abadía de Santillana del

Anuncio
-
-
Digitized by the Internet Archive
in
2010 with funding from
University of Toronto
http://www.archive.org/details/librodereglaocarOOsant
CARTULARIO DE SANTILLANA DEL MAR
JUNTA PARA AMPLIACIÓN DE ESTUDIOS E INVESTIGACIONES
CIENTÍFICAS
CENTRO DE ESTUDIOS HISTÓRICOS
LIBRO DE REGLA
o
CARTULARIO DE LA ANTIGUA ABADÍA
DE SANTILLANA DEL MAR
PUBLICADO POR
D.
EDUARDO JUSUÉ
MADRID
IMPRENTA DE LOS SUCESORES DE HERNANDO
Calle de Quintana,
1912
núm.
33.
MAY
2 6
I
^/TVOFTO^
235
INTRODUCCIÓN
Hacia
el
oeste de Santander, a unos 30 kilómetros de distancia,
y próxima a la costa del mar, se halla la villa de Santillana del Mar,
en cuya iglesia parroquial, en otros tiempos abadía y colegiata, se
venera
el
el
cuerpo de
nombre
la
virgen y mártir Santa Juliana, de
a la histórica
donde vino
villa.
Varios documentos muy antiguos de esta abadía se conservan
hoy en buen orden y estado, gracias al celo del señor cura párroco,
D. Julián Ortiz. Entre estos documentos ocupan lugar preferente el
Cartulario llamado Libro de Regla, que hoy publicamos, y una
numerosa colección de privilegios concedidos por nuestros reyes a
la iglesia.
En las muchas visitas que hemos hecho a la villa de Santillana,
formamos el propósito de publicar primeramente el Libro de Regla,
por la grande importancia que tiene para la Cronología, la Geografía, la
Historia y para
el
estudio del lenguaje.
El Cartulario o Libro de
Regla contiene XCVI
incompletas, que fueron redactadas desde
el
cartas,
algunas
siglo ix hasta los pri-
meros años del xm.
Existen en Santillana dos ejemplares del Libro de Regla
escrito en vitela,
de
con
letra del siglo
xm, todo
él
de
la
:
uno
misma forma
letra.
Tiene LX1V
folios,
numerados primitivamente con numeración
muy modernamente, se agregó la nume-
romana, y posteriormente,
ración en cifras arábigas.
Faltan dos folios, que son
tiempos constaba de LXVI
el VIII
y
el
X; de modo que en otros
folios.
Está forrado con tapas de madera, cubiertas de cuero rojizo,
ya obscurecido por
la
acción de
la luz.
CARTULARIO DE SANT1LLANA DEL MAR
Tiene
el
volumen: de
largo,
235 milímetros; de ancho, 160, y de
grueso, 30.
La parte interior de la cubierta está defendida por retazos de pergamino de un libro de canto gregoriano.
Los epígrafes de las cartas están escritos con letra roja, de tipo
más moderno que los caracteres de aquéllas. Creemos que estos epígrafes fueron puestos en el siglo xvi, pues así lo acreditan la forma
haber sido raspados algunos de los primitivos para
que creemos más modernos.
La encuademación, que por su materia y forma parece ser también del siglo xvi, nos sugiere la idea de que al encuadernar el libro
de
letra
y
el
escribir los
se pusieron los epígrafes de color rojo.
En el margen de algunas cartas se han agregado muy modernamente pequeñas notas sin importancia alguna, como son, verbigracia, la fecha de la carta con relación a la Era cristiana en números
arábigos, el nombre del abad que figura en la carta, etc.
Otro ejemplar es una copia hecha magistralmente por D. Francisco Javier de Santiago Palomares, en el año 1773.
La copia es exacta y hecha con gran esmero. Hasta los epígrafes fueron escritos en letra roja, como en el original. Excepto en una
fecha y en un pequeño olvido de una linea, no hemos notado difeel original y la copia caligráfica de Palomares.
Las dos hojas o folios VIII y X que hoy faltan, son los mismos
que faltaban cuando Palomares hizo la copia. En el sitio que corres-
rencia entre
pondía
al folio VIII
creyó Palomares que faltaban dos folios, y no
es de extrañar, pues quedan dos talones longitudinales que parecen
ocupar
la
desaparición de dos folios. Así nos pareció también a nos-
otros en un principio; pero atendiendo a la paginación en
romanos, se ve que sólo
foliación en
bió
el
falta el folio VIII,
números romanos es de
la
números
ya que esta paginación o
misma época en que se
escri-
Cartulario, o sea del siglo xin.
Hemos agregado
notas cronológicas e índices geográfico y de
nombres de personas, y un glosario de voces latinas, entresacadas
del Cartulario. Cada voz lleva el número de la carta y el de la línea
en que se encuentra.
La serie de abades está formada con los datos del Cartulario, y
quizá con
el
rectificarse.
estudio de los privilegios pudiera completarse y aun
CORRIGENDA
17
CARTULARIO DE LA ABADÍA
DE SANTILLANA DEL AAR
Jueves 25 de julio de 1200
[f.
In
(1).
VIVEDA
i-!
metum ñeque
Dei nomine. Ego Diclaco Gómez, non per
per
turbatum sensum set pro expontanea mea volúntate per remedium
anime mee
parentum meorum, fació carta ad regula Sánete Iuliane
vel
et a tibi abbati
Don
Petro
et
ad
lare qui est in villa que-vocitant
el rio el solar
qui
ibi servient,
maledictus
et
homo
XXX.
a
VIII.
Don
a
,
et
cum
feria V.
luda traditore
a
,
VIH.
S
et affirmo stabile
qui hanc cartam disrumpere quesierit
excomunicatus
dampnatus. Facía carta die notu
sub era M. a CC. a
de uno so-
Viveda loco prenominato ubi dicent
que fué de Martin Novales. Sic do
per semper. Si quis
ille
clericis,
in
sit
inferno
kalendas augustas
regnante Rex Aldefonsus
in
Toleto
10
Maiordomo del Rey Gonzalvo
Roiz Girón, Merino del Rey en Chamesa Fernando Martínez, Potestas en Chamesa Don Nunno, Martin Monioz coníirmat, Didaco
Alfonso confirmat, Pela Pelait confirmar, Roy Pelaiz confirmat, Guet in Castella et
tierre
del
Regina
Alionor,
Gonzalvez confirmat, Gonzalvo Gonzalvez confirmat, Petro
Rio teste, Iohannes de Azent confirmat,
Gonzalvo Martínez
Los datos cronológicos de las cartas se han comprobado por medio de
Tablas para comprobación de fechas en documentos históricos, segunda
edición, que hemos publicado con informe muy laudatorio de la Real Academia
de la Historia.
(1)
las
i.-,
Cartulario de Santillana del Mar.
confirmat,
Roy Pedrez
— Núm.
II.
confirmat, Migal Pedrez confirmat, Petras et
Iohannes hic testes sumus
et
de manus nostras roboramus, Petrus
scripsit.
comenzó en
El año 120Ü
no
V
feria VII
como
(sábado);
día 25 de julio fué feria
el
III
(mar-
año bisiesto 1200 el
día de aumento no se hubiera agregado al mes de febrero, sino con posterioridad al día 25 de julio; verbigracia, al fin de diciembre, de lo cual hay ejemplos
en los siglos medios, el día 25 de julio de 1200 caería en lunes o feria II, y como
este número romano fácilmente toma la forma de V o feria V, se explicaría la
equivocación del amanuense. (V. nota A.)
tes), y
feria
(jueves),
dice la carta
I.
Si en el
II
Miércoles 24 de julio. Sin año (1202).
''•
In
[LUESA]
-lo.]
i
Dei nomine. Ego Oonzalvo Roderici de Ceuallos, non per me-
tum ñeque per
tiirbatiuri
per remedium anime
Sánete Iuliane
vient de
mea
et
a
mee
tibi
parentum nieorum,
abbati
hereditate
de Petro Feles
el solar
sensum, set per expontanea mea volúntate
vel
que
et el
Don
Petro
est in villa
et
fació carta
ad
clericis,
solar de Quintana. Sic
sic ille
ibi
ser-
de Luesa loco nominato
maledictus
et
do
homo
aquestos dos solares stabile per semper. Si quis
cartam disrumpere quesierit
ad regula
qui
"
et affirmo
qui
hanc
excomunicatus
et
cuín luda traditore in inferno dampnatus. Facta carta die notu feria
1111.
a
,
VIIII
kalendas augustas, regnante Rex Alfonso
et in Castella et
jordomo
del
Regina
Don
Alionor
et el Infante
Don
in
Toleto
Henric,
10
Ma-
Rey Gonzalvo Roiz Girón, Merino García Roiz Barua,
Don Nunno, Merino Fernando Martínez, Gon-
Polestas en Asturias
zalvo Gonzalvez confirmo, Didago Gonzalvez confirmo, Gutierre
Gutiérrez confirmo,
firmo,
Roy Fernandez
confirmo, Didaco Alfonso con-
13
Fernando Gonzalvez confirmo, Roy Monioz confirmo, Roy
Sanzez confirmo, Domingo Pelaiz Teste, Iohannes
Iohannes Gonzalvez
teste,
hannes hic testes sumus
scripsit.
Petri
de Arce,
Martin Gonzalvez Teste, Petrus
et
et
Io-
de manus nostras roboramus, Petrus
20
Cartulario de Santillana del Mar.
Esta carta, tediada
que firman
la
III.
3
día 24 de julio, miércoles, sin expresión del año,
el
de ser de fecha próxima a
julio fué jueves,
— Núm.
anterior
la
1.°,
:
y en ésta se dice que
en
la
primera se dice que
día 24 fué miércoles;
el
primera carta se repiten casi todas en
la
debe
el
día 25 de
2.°, las
personas
segunda.
De
todos modos, una y otra carta son de los primeros años del siglo xm, y
son las mis modernas dal Libro de Regla, En el año 1202, que comenzó por
martes,
el
día 24 de julio fué miércoles.
III
28 de mayo de 870.
IGLESIAS DE SUANCES
'< 2
Sub Christi nomine. Ego lames, licet indignus, presbiter qui sum
quadam patris mei Quiriaci, et matris mee Carterie traditorem
filius
vel
testamentum fació eclesie sánete vel regule
Patris et
Filii,
et Spiritus Sancti,
in nomine Trinitatis
quod corde credimus ore profe-
rimus Patrem ingenitum, Filium genitum, Spiritum Sanctum ab utro-
que procedente
mundo
:
hominum in se credentium venisse et de Patre
nunquam recessisse. Quia ipse dicit: Ego et Patrem
pro salute
Spiritu Sancto
unum sumus,
et
me
qui
habet, habet et Patrem, et qui
videt et Patrem. Iterum dixit:
lum pedum meorum.
térra
celum mihi sedis
In celo angelí
hominibus predicant.
Ite,
me
vendite omnia
alibi: qui
dignus. Et iterum
filios
eí
:
transeunt plus
multoque melius
sic dicit:
et
suam
et sefilios,
est
'<"
me
qui non odit patrem aut matrem vel uxorem,
propter me, non est
est
io
et in
quis vult
quam me, non
aut agros, vineas, pomares, aut omnia que
animam suam
si
plus fecit patrem aut matrem, uxores,
mundo
aut agros, vel que
videt
scabel-
que possidetis,
Et iterum:
venire abneget semetipsum, et tollat crucem
quatur me. Et
me
est, et térra
totam Trinitatem adorant
date pauperibus, et venite sequimini me.
post
•"
Filium solum carnem de Virgine suscepisse et in
mundum
da omnia pauperibus,
calcare,
et veni
me
in
mundo
possidet,
dignus. Proinde melius
Evangelium complere. Quia
sequere me,
et
habebis vitam
eternam. His auditis pro remedio anime mee, per huius testamentum
scriptura testamenti quidquid visus tenere, habere, vel possidere, aut
deinceps ganare, vel proligare potuero, trado his baselicis sanctis in
20
Cartulario de S antillana del Mar. — Núm. III.
que dicunt Suancies, Sancto
villa
soris Christi,
Sancto
Felici,
me servum rem
Damiani, quorum
Sancto Martirio Confes- *r
Salvatori,
,
Sánete Leocadie,
et
Sanctorum Cosme
Trado omnia
contestor.
et
et
contesto
quidquid mihi pertinet, vel quidquid mihi parentes mei tradiderunt
meo
et iuri
habe, id est iumenta, animalia, peccora promiscua, domi-
casas, horrea, apotega, vestimenta et ornatum ecclesie, casul-
cilia,
steria vel
so
quos habeo, vel quos adhuc conscribere potuero. Mini-
las, libros
omnia
contensilia ecclesie, scalas argénteas, vinea et po-
mares, cupas, vel vasa vitrea, orceorum terreum, conca terrea, térras
quod mihi
pertinent in Soancies ab
et indivisa
culto
quam
et in leuco,
salsa in Menico,
illa
sit
tora et
est, in
ipso loco
tam divisa quam
villas evenerit,
in
tam
in
b
felgaria, molina, sive et
ipsum solarem quem comparavi
paragiam quem comparavi de
Papiano, iusta ipsa conclusa
dara
integritate,
exitum vel ressitum,
cum sua
in ipsa salinas sive et
et
omni
quicquid infra términos de ipsas
monte ubi
ipso
filios
Benedicti
ipse ecclesie fun-
omnia superius nominara ad ipsas baselicas
40
traditum et consignatum, ut nullus ex inde vindere, vel donare
habeat potestatem. Scilicet quicquid ibidem in Dei laudibus conmoraverint et fideliter
Deo
servierit, et
collacionem vivere voluerit,
comuniter vel regulariter per
ipsi illud obtineant.
per superbiam leuare se presumat, sed nisi
sua humilitas elegerit, sive
sit
Et nullus sénior hic
quem
sancta collatio vel
unus, sive plures, seu
sit,
45
presbiter,
diaconus, monacus, advena, Íncola, rapacius peregrinus, servus,
hanc
liber,
propincus an extraneus, sicut superius
ad ipsas ecclesias cultor
que divisione aliqua omnia teneant,
sie sánete vindicent
bus
dixi,
extiterit, et regulariter vixerit
et
qui ibidem
sub uno abs-
propter nomine ipsius eccle-
atque defendat. Post obitum vero
ipsis sanctis ecclesiis vel regule sánete
suum
su
cultori-
possidendam relinquant.
Et nullus en inde ad aliam conversationem vindere vel donare pre-
sumat, sed ipse illud obtineat qui
sinas
Deo
Deo
servierit, et
obtulerint caste et pie vixerint.
Seu
sit
unus sive plures, seu
propinquus an extraneus seu qui supervenerint.
fieri
pro nobis elemo-
sacerdotes evocaverit qui pro peccatis nostris oblationem
minime credo
mea inrumpere
hec, testamentum ad
voluerit,
ad
presumserit aut aliquam
voluerit in primis
sit
illo
me
sane quod
factum aliquis de parte
ad iure ipsius ecclesie sánete auferre
divisionem in eadem
a sancta
Si quis
55
sit
ecclesiam mittere
communione extraneus
et
cum luda
eo
Cartulario de Santillana del Mar.
— Núm.
traditore in inferno dapnatus, et insuper inferat
testamentum
auri libras tres, et hec
Factum testamentum
DCCCC. a
era
Ego lames
octava.
in
5
ad ipsas ecclesias
iuris ecclesie firmis
pactum sub
vel
IV.
permaneat.
die quinto kalendas iunias,
hanc testamentum manu mea
testibus tradidi roborandum, Stephanus presbiter testis,
Advescen-
cius presbiter testis, Agitus presbiter testis, Nonitus presbiter te-
Quiricus presbiter
stis,
Felpe presbiter
testis,
biter testis, Argaziz presbiter testis,
No
Mauriz
se expresa en esta carta la feria o día de
28 de
mayo
mayo
fué también feria
del afio 870. Este
Esta carta es
la
I
año comenzó en
testis,
testis,
la
feria
Portemius pres-
Severus
testis.
semana correspondiente
I
(domingo), y
al
día 28 de
el
(domingo).
más antigua
del Libro de Regla.
En
ella
no se menciona
la
de Santa Juliana, pero se explica, porque sólo se trata de mandas hechas
a las iglesias de Suances en honor del Salvador, de San Martín, de San Félix,
de Santa Leocadia y de los Santos Cosme y Damián, que con el tiempo se
iglesia
incorporaron a
la
abadía de Santillana.
IV
Jueves 6 de julio de 1122.
f3
COUBRECES
.
Sub
et
Christi
penas
nomine. Ego Gundisalvo Godestioz
evadendo,
inferni
et paradisi
Deum
thnendo,
introiendo trado corpus
meum
meo solare Deo et regule Sánete Iuliane et tibi abbati
Martino cum ómnibus ibidem servientibus, et est illo solare in Alfocum
propio
ce de Cabec,one in certo loco in villa que dicitur Caobreges. Casas
et orreos, et cunctis tectibus, térras et
regressitus,
omni
tibi
de monte
integritate,
abbati
meo
do
in fonte,
abstersum
ex
meo
roboro a
et in iure
Sánete Iuliane
quod
fieri
sit
traditum atque con-
minime credimus tan ego quam
genere, vel extranea, hanc scripturam infringere te-
mptaverit quisquís
ctus, et
Deo et a Sancta Iuliana, et
mee vel parentum meotempore de iure de me Gundissalvo Gode-
et ofero et
firmatum. Si quis tamen
aliquis
et
Martino, pro remedio anime
rum, ut do hodie die vel
stioz sit
pomares, defessas, exitus
ipso solare pro certis suis terminis ab
ille
fuerit qui talia comiserit, in primis sit
maledi-
descomunicatus usque ad septimum generationum cuín Da-
Cartulario de Santillana del Mar.
6
cum Symone Mago,
tan et Abiron,
cum
et angelis eius in
diabolo
et
Nerone,
profundum
dapnatione, et super inde pariet istud qui
cum
platum vel triplatum
— Núm.
cum luda
et
M. C.
L. X.
a
hac regla resonat du-
in
auri libras tres, et
ad Imperatoris
Et ego Gondissalvo Godestioz in hac regula que
manu mea -jsumus manus nostras
audivi
El año 1122
(feria V),
como
feci,
roboravi coram testes Citi
tertie
nonas
II.
regnante Rex Allefonsus Pampilonense,
.
traditore,
inferni lugeat in eterna
pariet libras V. Facta carta die notu quinta feria,
era
V.
iulii,
volui legendo.
Velliti.
Hic testes
+ roboravimus.
-f-
comenzó en
dice
feria 1, o sea domingo, y el 6 de julio fué jueves
documento. Reinaba en Castilla D. Alfonso el Batallador
el
20
in Castella.
23
y era abad Martin.
V
Sin año (1111-1122).
1
"
Sub
CAMPLUENGO, SOPEÑA
Christi
nomine
et Spiritus Sancti,
et
individué Trinitatis Patris videlicet et
qui unus et admirabilis extat per
dam
sécula seculorum.
Amen. Ego Sol
ctaz,
Deum
penas
timendo,
do, trado corpus
quod habeo
et térras,
et
et
meum
in villa
et
inferni
illa
et
tibi
regula Sánete Iuliane omnia
regressitus de
abbati
sit
meos
tersum
firmatum. Si quis tainen
aliquis
fratres
et in iure
quod
mea
ubique
divisas, hic et
mihi pertinet inter
meo
et
solare
5
hórreos,
monte
in
Deo et
meo Martino, cum
servis Dei ibidem sunt orantibus, et servientibus pro
Sopenna meas
iure
de Rodrigo He-
medietate ab omni integritate trado
remedio anime mee vel parentum meorum.
et
Filii
finien-
et paradisi introien-
animam nieam simul cum suo
regule Sánete Iuliane Virginis, et
Deo
filia
que vocitant Campolongo, cum casas
pomares, defesas, exilus
fonte, medietate et
ómnibus qui
Rodriz,
evadendo,
nunquam
in
fieri
Quebeda en
quantum
cunctis locis
integritate, ut
Sánete Iuliane
sit
de hodie die
traditum atque con-
minime credimus tan ego quam
ex mea proienies, vel extranea hanc nostram scripturam
fringere temptaverit, quisquís
ille
10
et roboro, et offero
hereditate en
et
ab omni
Do
in-
fuerit qui taha comiserit, in primis
13
'
Cartulario de Santillana del Mar.
maledictus et excomunicatus usque
sit
cum Datam
Domini
inferni
traditore,
cum
et
Nerone,
et
cum luda
eterna dapnatione, et super inde pariet istud qui in
in
cum
ego Sol Rodriz
in Castella, et
do audivi manu mea
sumus manus nostras
hac carta que
in
-f-
se expresa en esta carta
año, pero se puede deducir con bastante apro-
el
rey de Aragón Alfonso
el
Allefonso Aragonense in Castella-; también se dice que era abad Martín
meo
legen-
feci
Velliti, hic testes
roboravimus, Michael notarius.
ximación. Según se dice, reinaba en Castilla
abbati
ad
Rex Allefonso Ara-
roboravi coram testes Citi
-|-
Iiac
auri libras quatuor et
Imperatoris tertie pariet V, libras auri. Regnante
No
7
diabolo et angelis eius luat in profundum
carta resonat dupplatum vel tripplatum
gonense
VI.
septinuim generationum,
in
cum Symone Mago
Abirone,
et
- Núm.
Martino». Este abad regia
la
de lilla 1122, época en que D. Alfonso
Comunidad de
el
:
«Rex
«et tibí
:
Santillana por los años
Batallador tenia disensiones con su
esposa D. n Urraca.
En
otras cartas
veremos que D." Urraca en esta época se
titula reina
de León
y de Galicia.
TI
Sin año (1085-1109).
EN CABEZÓN
»'•
Sub
Christi
et Spiritus
nomine
individué Trinitatis Patris videlicet et
et
Sancti qui unus et admirabilis extat per
Deum
da sécula seculorum. Amen. Ego Michael Flaynez
penas
inferni
evadendo,
testamentum fació Deo
et
numquam
Filii
íinien-
timendo
et
ianuam paradisi introiendo pactum vel
et regule
Sánete Iuliane
et tibi
abbas Dopno
Martino, et a servos Dei qui ibidem serviunt die at nocte trado cor-
pus
et
animam meam simulque meo
meorum,
et est ipso solare
solare
quod habeo de parentum
in villa que vocitant
en Alfoc. de Capeqon
Serna per terminum de solar de Annaya Cidez,
itinera antiqua,
terminum de
solare
III
rio
Everneru
infra ipsos
termino per
quatuor términos cabo
quod superius resonat cum casas
cum cupas
II.
illa
terminum per solar de Annaya Stephanec, quarta
plenas, curtes, et
cum omni
et orreos lagare, et
mobilia
et
illo
abdega
quantum potui
plantare et acmentare, et comparationes, exitus vel regressitus de
Cartulario de Santillana del Mar.
8
monte
portione et abeatis
illo
divisa, et in
illa
Ego Miehael dabo
propter
illo
fer
meo filio et
cum honore
ille et filiis
cum
sedeat
et
nomine de
illo
préstamo
et
caballo et
uno
ariete, et
aut qui
illa
uno
uter de sicera det
hereditate post abuerit.
filio
Semper
meo
I
tocinu
pro anima
mea
donatione habeat
ista
inde abbas Sánete Iuliane et servos Dei qui ibidem fuerint et serviunt die ac nocte ut
et
fallat,
et
de
et
si
abbas advenerit
meo
filio
donatione quod superius diximus
térra et
stra-
meo filio levar et
cum sua hereditate
pro mala parte quesierit
sine capitulo et sine directo vadat se
ubique voluerit
»
inde abeant tolerationem et ego ante
illos
remissionem peccatorum. Amen. Et
Deum
neus aut aliud abbas
20
suis et neptis et generatione de
eius nati, et in festivitate Sánete Iuliane quatuor focabas et
aut
15
monestina
propter remedium parentum meorum, et
Petro Michaellec,
pro hereditate
illo
mea
illo firmiter.
et
Sancta Iuliana a bien
abeat
puteo
illo
remedium anime mee,
teneat
VII.
ubiqui potueritis invenire ab omni integritate et dúos
in fonte
solares en Salinas et in
mea
— Núm.
umquam non
de pumares Patrigano cum térras
et
3o
pumares
cum suos términos ab omni integritate et illo pumar de Arniella et
cum suos términos ab integritate, et in illa Agüera cum totas
integro
suas hereditates
Faltan dos hojas en
C.
a
el original.
Prosigue
el fin
de otra donación, que dice
LXXXII, regnante Imperatore Allefonso
ego Petrus et Marina et
Castella, et in Toleto. Et
hac regula que fecimus legendo audivimus,
-j- -\-
et
in
Legione
filios
35
:
et in
nostros
in
de manus nostras
roboravimus, Miehael notarius.
VII
Sábado, julio de
f?
ORDUN EN VALDEGUÑA
Sub
et
1116.
Christi
nomine
et
individué Trinitatis Patris videlicet et
Filii
Amen. Ego Donna Tegridia Deum timendo et
evadendo et paradisi introiendo trado a Deo, et fació
Spiritus Sancti.
penas
inferni
regula Sánete Iuliane et ad
tibi
abbati Martino simul
cum congre-
— Núm.
Cartulario de Santillana del Mar.
gatione Sánete Iuliane de una térra
en Alfoce de Egunna in
térra
num de Didago
Gonsalvez,
de Petro Michaelliz,
fra ipsos
IIII
II
villa
cumsua
VII.
pomífera, et est ipsa
termino de Iuliano Petriz,
termino de
•">
que vocitant Ordum per termi-
illo
III
termino
prato de Sancta Iuliana, in-
quatuor términos ipsa térra ex integra ab omni integritate,
pro remedio anime
mee
et
parentum meorum,
ut servos
Dei habeant
10
inde tolerationem, et ego Tegridia ante Deutn remissionem de peccatis meis. Ita ut
de hodie vel
iure
de Sancta Iuliana
quis
homo ad disrumpendum
tas (forte póstenlas)
sit
meo
iure sit ipsa térra egressa, et in
tradita atque confirmara. Si quis
venerit vel venero Tegridia
comunionem, sed cuín luda
eum
ali-
aud posi-
meas aut gens mea, aut qui contemptor
qui comiserit, in primis descendat super
accipiat
tamen
extiterit
traditore habeat partem in eterna
dapnatione. Amen. Et super inde pariet ista térra duplatam vel
platan in simile tale loco
libras
cum
de auro. Facía carta die notu sabbato
Castella, et
tri-
auri libras V, et ad Imperatoris tertie
regnante Allefonso Aragonense
et
i.-,
non
Dei, et in fine
ira
iulii,
eraM. a C. a
Regina Urraca
Comité Roderico Gundisalviz
in
in
L.
a
Legione
Asturias et Petrus
X
1111.
a
20
et in
Go-
destioz Maiorino et ego Tegridia in hac carta que feci legendo audivi
et
de manu mea
testes
sumus
et
-f-
roboravi coram testibus, Petrus et Iohannes hic
de manus nostras roboravimus
-f-
-j-
Michael notarius
•»
scripsit.
Sábado
¡ulio del año de N. S. J. 1116.
año 1116 (bisiesto) comenzó en feria Vil, o sea sábado; por tanto, los días 1,
8, 15, 22 y 29 de julio fueron sábado, suponiendo que el día de aumento, por ser
bisiesto, se agregaba al mes de febrero. Reinaban D. Alfonso el Batallador y su
esposa D. a Urraca en León y en Castilla, y era abad Martin. Subscribió la carta
El
«Michael notarius».
30
— Núm.
Cartulario de Santillana del Mar.
10
VIII.
VIII
Domingo 12 de febrero de
UBI ARCO
tr-BTta
Sub
Christi
nomine
individué Trinitatis, ómnibus episcopis,
et
abbatibus, vel omni populo cliristiano viventibus et
cum
consistentibus, ego Iuliana loliannes una
et
Maria pro remedio anime mee
cedo ad partem
et
ad
tibi
Antolino abba,
et
ad
et
et tota
sua hereditate
et reliquiis
qui
con-
et
ibi
sunt,
de-
orationibus, elemosinis, vigilis
que
monte
in
meis Iohannes
servitores ecclesie qui
in fonte
ubicumque
potueritis
invenire ab omni integritate, et est ipso solare et ipsa hereditate in
villa
Ubiarco
in
loco nominato Enege, et isto solare dolo
quomodo
dono) a Sancta Iuliana a foro
et
una
gallina, et
III,
nin merino nin de erega,
et
abuerint abbate, aut prior,
Non
attt
filios
illo
ad
capitulo,
filiis,
non quisiere darles derecto, vayas con toda sua hereditate
tamen
hereditate, et vayanse. Si quis
aliquis
factum nostrum a disrumpendum venerit,
excomunicatus cum Datan
cum luda
traditore
no
inferiore.
era
M. a LXXXX. a
cum
et
diabolo
Abiron
et
in
et
homo
primis
aut
prendan directo
abbate Sánete luliane tenendolos a derecto quisierense
et
solar sayón
isto foro, et si
merino, aut ego Iuliana, aut
vengan a
io
pro
(sic,
panes en enfurcion
entre in
abeant los sos
neptis unus ex alteris rencura,
si
dicitur V,
obreros a labore.
>
solare con casas et
uno
ipso loco facte sunt. Inde trado vobis
orreos
filiis
•
regula sancta
ibi
illos
in
in
parentum meorum trado
Sánete luliane
et in regula
morantur, et ut partem abeam
in
1056.
ir,
i'¡
et
et si
lexen
la
qui contra hunc
sit ille
Symone Mago,
maledictus
et
20
Nerone
angelis eius luat penas in infer-
Facta carta die dominico,
II.
idus februarias, sub
a
1111.
El año bisiesto 1056 comenzó en feria 11 (lunes); el día VI de febrero no fué
domingo, sino lunes. Es de creer que la carta es del año 1055, en el cual fué
domingo el dia 12 de febrero.
La carta contiene una donación en Ubiarco, siendo abad D. Antolin.
•>:.
Cartulario de Santiliana del Mar.
— Núm.
IX.
11
IX
19 de septiembre de
SEÑORÍO EN OREÑA
['«]
In
lili.
nomine Sánete
Ego Urracha Dei
Trinitatis.
Regina vobis Sánete Iuliane
et
gratia totius
Spanie
eiusdem ecclesie abbati Donno Mar-
Do-
tino ct clericis ibidem in presentí et in futuro deservientibus in
mino Deo eternam salutem. Amen. Quando quidem honor et imperium istius mundi sunt causa transitoria quantum ad Dei honorem
et
futurum ineffabile gaudium, ergo rectum
tum possumus deserviré
et
tota
est ut in
.-,
quan-
mente placeré studeamus. Qua
pro anima patris mei
testamentum supradicte ecclesie Sánete
et
Iuliane de Asturiis, et prefato abbati
eadem
dignum
Dona Urracha
propter ego iam dicta Regina
tantum fació cartam
et
Dopno Martino et clericis
quam habeo
ecclesie deservientibus de onini hereditate
in
m
in
Valle de Horennia per suos términos antiquos. [Scilicet primo ter-
mino per Peña Albea,
II.
Luanna,
la
III.
termino a
ad Pelagum Pelanebrera.
cumque
termino per Arenna de Sancta Eulaya de
Penna de Penna camin,
potueritis invenire
pomares,
in ortos,
termino usque
IIII.
Infra istos términos supradicíus] (1).
eam ab
in pratos, in
Ubi-
i.-,
integro in solares, in vineas, in
pascuis, in montes, in fontes,
cum
exitibus et introitibus, ut absatis et possideatis vos et qui post vos in
ecclesie Sánete Iuliane
voluntatem.
Dono
Deo
vobis ut
stas per nulla voce, nec
servierint, et faciatis inde
in
totam vallem non
meus merinus, nec meus
totam vestram
intret aliqua pote-
20
sagio, nec de ullo
quem
aliquo nomine nisi vester merinus et vester sagio et
vost
ibi
post vestram posueritis, nec faciatis inde íacendariam nec ad me, nec
si aliquis homo hoc meum regule
donum quod ego Regina Dopna Urraca dono ecclesie Sánete Iuliane
frangere ausus fuerit, quisquís fuerit sit excomunicatus et cum luda
ad aliquem alium hominem. Et
traditori
penas
inferni
firma. Ista carta fuit
(1)
nota.
patiatur, et in
super hec scriptura maneat
sub era M. a C. a XL. a
Las líneas incluidas entre corchetes van en
el
VIlII.
a
,
XIII kalendas
Cartulario añadidas
como
25
:
Cartulario de Santillana del Mar.
12
— Núm.
X.
eadem Regina in honore patris sui, Miennaia
Maiordomus confirmat, Comes Donus
Rodericus Asturiensis confirmat, Didacus Vermundez confirmat,
octobris, regnante
Gutier Fernandez Curialius
Petrus Assuriz
et
Comes
Comes confirmat, Petrus Gundisalvez de Lara
Munio Roderiquiz confirmat, Magistri Petrus
ingenio et intimatione hanc cartam Regina Donna
et
confirmat,
Annaiaz cuius
Urraca
propia roborare proprio signo confirmo
fecit fieri et
tinus Pelagiades Ecclesie Sancti
in
Curia Reginne
Donne Urracce
Citi et velliti testes,
Iacobi canonicus et
notarius
quod
-\-
Mar-
35
eo tempore
scripsit confirmavit,
Martinus qui notuit.
Contiene esta carta una donación hecha a Santillana por la reina D. a Urraca
día 19 de septiembre del año de 1111; el abad de Santillana era D. Martin
(primero de este nombre). Al hablar de la abadía se dice: «Ecclesia Sánete Iuliaen
30
el
»
ne de Asturiis».
X
Sin año.
f[
EN CABEZÓN
6vt °]
Sub
Christi
nomine
et
individué Trinitatis, ómnibus episcopis,
presbiteris, diachonibus, clero atque
lissimo
Deum
timentibus
et
in
omni populo christiano
fide-
regule sánete consistentibus, ego
Vermudo Rodris et uxor mea Tarasia acsi indigni pactum vel testamentum tradictionis facimus propter remedium anime nostre ad regula Sancta Iuliana cuius Corpus tumulatum est
in
villa
.-,
Planes et
sub regimine Petrus abba tradimus adque concedimus nos supradicti
Vcrmundo
Rodris, et
Iuliana nostras casas
Cabegone
Uxor mea Tarasia ad
cum suas
iuxta ilumine
Saya
ipsa regula Sancta
hereditates qui sunt in territorio de
in villa
que vocitant Varcenaciones.
10
Damus ipsas casas cum orreos, cum abtechas, cum curtes, cupas
cum omni adiacentias suas, térras, pumares, felgarius, pratis, pascuis,
padulibus, exitus vel regressitus de monte in fonte ubique potueritis
invenire ab
omni
integritate et in alio loco in villa
de Conulles
dimus atque concedimus nostras casas cum suas hereditates
pumares
felgarius
cum
Faltan dos hojas en
este
modo
el
et
tra-
suos
exitus
original.
Prosigue con otro trozo de donación, de
15
Cartulario de Santillana del Mar.
— Núm.
XI.
XI
Jueves 27 de febrero de
1111.
[POLANCO]
Deum
timendo
et
penas
inferni
evadendo,
introiendo, trado atque concedo ad ipsum
cum
hereditate
suas casas
ipsas hereditates
in
et
cum omni
loco predicto
in
Polanco trado adque concedo
mea
regressitus, de
monte
illo
inter
ubique
in fonte
Roderico Gutiérrez ante
pratis, pascuis,
illa villa
de monte
integritate, et in alio loco
meos
heredes, térras, pu-
potueritis, invenire
de ipsa
Dei nomine abeatis potestatem
in
Deum
merces perveniat,
et
ego Ro-
derico Gutiérrez in hoc pactum vel testamentum traditionis
a Deo,
et
abbas Martinus, firmis permaneat semper.
Planes
Si quis
tamen contra hunc factum
ira
et a tibi
mea
vel quislibet
Dei descendat super eum,
sanctam co.nunionem,
dapnatione.
licus qui
Amen.
et
et
meum ego
homo inrumpere
quesierit, in primis
cum luda
traditore abeat
partem
hunc pactum
meum
quantum ausus
flagellis
Facta scriptura
et obtineat.
kalendas martias, era M. a C. X[ L ]
Legione
Urracha.
et in
Castella
adque
in
diabo-
inrumpere quesierit pariet primis ad
C,
civitatis parie auri libras V, et scriptura ista
sed firmis permaneat,
in inferna
omne
Et post temporali pena parie ipse
inrumpere duplatum vel triplatum cum
III
Roderico Gutiérrez
excomunicatus permaneat ad sacro-
parte de ipsa regula Sancta luliana
comité
quod
ad regulam Sancta luliana, cuius corpus tumulatum est
in Villa
aut proienie
et
Camesa
post iure de regula Sancta luliana quieto et
quicquid ex inde faceré volueritis
feci
mea
defesas atque pascuis, padulibus, exitus vel
tectis, silvas, et
ut mihi
divisa in
ubique potueritis invenire ab omni
hereditate abeatis
illa
adiacentias suas in territorio de
de Chavancone quamtumque quadra
mares,
ianuam paradisi
suas pumares que sunt ipsas casas
padulibus, exitus vel regressitus et
in fonte
et
locum sanctum
VIIII,
Aracone,
Ego Roderico Gutiérrez
in
fuerit
et
conatus
post parte
non rumpetur,
ista die V.
a
feria,
regnante Rex Adfonsus
et
in
Regina uxor eius Dopna
hoc pactum quod
feci
propter
Cartulario de Santillana del Mar.
14
remedio anime mee
et
parentum meorum
et
— Núm.
XII.
réquiem defunctorum
manu mea -f- roboravi coram testibus
roboCiti Veliti, hic testes sumus et de manu manus nostras -fravimus, Rodericus Chomes Asturiense confirmo, Didaco Vermudiz
confirmo, Vermud Munno Rodriz confirmo, Guntsalvus Ansurit convolui et legenter audivi, et de
+
firmo,
Fernando Petriz confirmo, lohannes presbiter
notavit.
de febrero de 1111, fecha d; esta carta, no fué jueves, sino lunes,
año comenzó por feria I (domingo).
La semejanza de los números romanos que expresan el lunes y el jueves,
feria II, feria V, explica que se transcribiera uno por otro. En el original est¿i boEl día 27
puesto que
el
1
o algún año próxila L de la fecha; pero es indudable que la fecha es
mo, pues se dice que reinaban D. Alfonso el Batallador)/ su esposa D." Urraca.
rrada
1
1
1
XII
Sin año (1111-1122).
'
--••'
Sub
EN CAMARGO
Christi
nomine
Spiritus Sancti qui
dam
unus
et
individué Trinitatis Patris videlicet hac
et admirabilis
numquam
extat per
finien-
Amen. Ego enim Urracha Rodriz diem iuditi timendo
portas inferni evadendo et ianuam paradisi introiendo fació expontanea mea volúntate regulam vel pactum tradictionis a Deo et a
sécula.
Sancta Iuliana virginis cuius baselica fundata est
sis et
ad
tibí
abba Martinus
et a collegio
in patria
monacorum
Asturien-
qui
ibi
de-
abeam protectores et ad Deum semper rogatores.
Amen. Ego iam dicta Donna Urracha trado adque concedo in territorio de Camargo in illa villa de Calva meas casas et orreos, lagares cum abdegas, cupas, curtes cum omni ornamenta térras, pumaserviunt ut ego
res, defesas, exitus vel regressitus et
monte ubique
potueritis invenire et
integritate et in alio loco
est iuxta litore maris,
dicta
cum omni
mea divisa
prenominatos
adiacentias suas de
in illa villa
in illa villa
concedo ego Dopna Urracha
in ipsa villa
orreos, lagares et abtegas, cupas, curtes, et tota
et
iam
meos
mea hereditate cum
de Liencres ad regulam Sánete Iuliane meas casas
suos puntares, cum exitus
ab omni
de Liencres qui
et
Cartulario de Santillana del Mar.
— Num.
XIII.
15
Esta carta incompleta carece de fecha, pero por ser abad Martin y por regir
una Comunidad de monjes «ad tibi abba Martinus et a collegio monacorum»,
a
creemos que se redactó en tiempo de D. Alfonso de Aragón y de D. Urraca
(desde 1111 a 1122), época en que Martín (primero de este nombre) regía la Comunidad. En tiempo de Martín (segundo de este nombre) (años 1128 a 1157), ya
no había monjes en Santillana, sino canónigos regulares. (V. carta XX.)
Falta una hoja en el original. Prosigue después con el fin de otra donación,
y dice
20
2:.
:
XIII
Martes 10 de mayo de 987.
et in
agone
tus fuerit abeat
Deum
Christi certavit vel in Dei
ex inde toleratione
mihi
et
liberius
Donna
comemora-
Fronildi ante
niercis perveniat et nullus inde a laicali conversationi redu-
cere presumat nec ab ipsa ecclesia auferre presumat. Si quis pre-
sumpserit anatematizatus
et
excomunicatus permaneat,
traditore in inferno dapnatus, et pro temporali
ipsius ecclesie Sánete Iuliane aliud
toris tertie parie
aun
libras V. e et
pena
tantum duplatum
hoc testamentum
mis permaneat. Facta scedula testamenti die
cum luda
et
ad Impera-
,
feria VI.
u
idus
M. XXV, imperante Comité nostro García Fernandez, et
ego Donna Fronildi in hoc testamento de me facto que relegente
audivi manu mea -j- roboravit coram testes, Belliti hic citi testes -f-
madii, era
Quiricus
ic
Nunno Velasquiz
in
Ermegildo hic
presentía
-(-
testis,
testis -f-
mea
Roderico Telliz
presentía
in
+ Roderico
1
>
mea
Vela-
+
Galindo presbiter in mea presentía. Donna
mea presentía
mea presentía + Gundesalvo Acisonez in mea presentía
presencia -{- Garcia Fredenandez Comes
-f- Donna Goto in mea
confirmo, Donna Iusta in mea presencia -f- et Ava Cometissa consquiz in
5
juris ecclesie fir—
a
111.
et
pariet ad pars
15
Otrocia in
firmo et de omni ornatu ecclesie idest
cum
lapidibus preciosis et
piellos
dit
II
casullas
nomine Vicenti Mauro
et illa
I.
illa
Corona argéntea
una grecisca,
mulier Arvidio ego
et
ornata
et
II
manci-
quod
20
tradi-
confirmavit et einc roboravi.
El año 987
como
comenzó en sábado
(feria Vil),
y
el
día 10 de
mayo
fué martes,
dice el documento.
La donación hecha por D. a Fronilda en tiempo del conde García Fernández
no puede precisarse por estar
la carta
incompleta.
¿>
Cartulario de S antillana del Mar.
— Núm.
XIV.
XIV
Domingo
8-
r
Christi
est
Deum
nomine. Ego Ennegildo abba
evadendo
et paradisi
conquirendo,
do: venite benedicti Patris mei accipite
íum
933
o 967.
UNIÓN DEL MONASTERIO
DE SAN PEDRO DEL VALLE Y SUS DECANÍAS
Sub
inferni
7 de julio de
timendo, penas
vocem Domini audienregnum quod vobis paraet
ab origine mundi. Ego iam dictus est Ermegildus trado ad
tibi abbati Donno Alvaro et norma
monacorum unu monasterium que vocitant Sancti Petri de Valle do
et concedo cum suo directos et suas abiacentias et per suos térmi-
regula Sancta Iuliana, et ad
nos nominatos
id est
Golpegeras,
per
et
per terminum de
Cova
illa
arrogium que discurre iuxta
arrogium a Sarcoso,
illa
itinera
et iuxta illas
antiqua ad
illu
Gómez Didaz que nominant
del Gatu, et per
illa villa
illu lividu, et
per
que vocitant Quintana,
illu
et illu
10
casas de Martino Didaz, et per
que vocitant Selione,
rivo
5
et
ipso rivo a
cum
cum suas de-
iuso usque a Sancta Leocadia que istos términos includent
omni
prestancia.
canias in
les
to
III
et
concedo a Sancta
puteo de salinas
illo
de moria
et in illa
Do
et illa
decania de Cesura tres po^a-
decania de Fresnedo
decania de Carreio
betiellos
in illa
Iuliana et
de moria,
gla, et in ilumine Salia
et
III,
popales de moria,
III
et die
sabba-
quatuor sernas foras términos de re-
una cannalera de piscamina
que vocitant vado-levaniego,
15
popales de moria,
et
in
illa
pescaría
de intus terminus de iure de mihi
iam dicto Ermegildo abba traslatum,
et in iure
de
tibi
20
Albarus con-
firmatu ut abeant servi Dei substancia, et ego Ermegildus Dei misericordia et que de
luerit aut si
mea gens
Serna habet duas sernas obtimas
rius,
et
aut posteritas
non obsequio monasterio. Et
et
suas defesas que posuit
bonas cum
Abraam
Sancti Petri id est Sancto Iohannes de
Sancto Cibriano
et alia
mea
inquietare vo-
in illa villa
que vocitant
tres cálices
monila-
Flainez et decanias de
Maguquo
et dalia
decania
decania que vocitant Sancta Lucidia. Istas
as
Cartulario de Santillana del Mar.
— Núm.
XIV.
17
cum suas defesas et suas aquaductus et
cum omni bonitate. Ego Ermegildus una pariter
decanias iam supra dictas
suas prestancias
cum
et
eredibus meis do
et
ad omni clericorum,
concedo ad regula Sánete
et
ad
tibi
abba Albarus
33
Iuliane Virginis
ut in
diem
iudeitii
homo ad
mea aut de
subveniat nobis pietas Christi. Amen. Si quis tamen aliquis
disrumpendum
venerit vel venero, aut de
posteritas
aliqua gens qui contentor stelerit aut qui talia comiserit
modo
platum
pariet tale monesterio
cum
cum sua
et
in
35
tri-
auri libras VIII, et ad pars Imperatoris tercie trecentos
solidos pariet, et super hanc descendat super
celi
quoquo-
prestancia duplatum vel
diemi iudicii
cum
eum
ira
Dei, et ruina
ludas traditore abeat parte in eterna
dapnatione. Amen. Et disperdat illum Deus sicut disperdit Datan
et
10
Abiron. Amen. Facta regula pactu vel testamentum de mihi Ermegildus abba et de heredibus meis benefactum nostrum die
quod erit
notum dominicum, nonas julii, era DCCCXXI, regnante Rademirus
Rex in Legione, et in Castella, Comité Guntsalvo Fernandez, et ego
Ermigildus abba
legendo audivi
et
in
roboravi, et Vicenti
Rodriz
-f-
hoc testamentum sanctionis quod
de manu mea
-f-
-j-
feci volui et
roboravi coram testes, Beato
roboravi, et de Infanqonibus
nominad Didaco
confirmo, Martino Didaz confirmo, Roderico Feles
firmo, Feles
Menen
-f-
confirmo, Meniz Berielliz
-(-
43
-(-
-f-
con-
confirmo.
Domingo día 7 de julio de la era 821 (año de J.-C. 783), siendo rey de León
D. Ramiro, y conde de Castilla Gonzalo Fernández
Todo está en esta fecha en contradicción: la era, la feria, el rey y el conde.
En el año 783 no fué domingo el 7 de julio, sino lunes; no reinaba ningún rey Ramiro, y no tenemos noticia de ningún conde Gonzalo Fernández en Castilla por
aquellos años. De los tres reyes con nombre de Ramiro, el primero no fué rey de
León, sino de Asturias, y reinaba por los años 842 a 850; no puede referirse a él
50
5.">
la carta.
Berganza (v. Antigüedades, tomo I., págs. 372, 373, 375, 566) nos da noticias de
un conde Gonzalo Fernández, en Burgos y en Castilla, que firma en cartas de los
años 893, 912, 914, 915. Antes que Berganza, nos da noticias del conde Gonzalo Fernández el P. Sota (v. Crónica de los Principes de Asturias, págs. 471,
472
), y dice que figuraba como tal conde en el año 931.
La carta es indudablemente de tiempo de Ramiro II (930-950) o de Ramiro III
(967-982), y en ambos casos hay que suponer que el nombre del conde de Castilla está equivocado, debiéndose leer «Ferdinando Guntsalvez».
El día 7 de julio del año 933 y el mismo día en el año 967 fueron domingo; en
el primero de estos años reinaba Ramiro II, y en el segundo Ramiro III.
<;o
63
18
Cartulario de Santillana del Mar.
— Núms. XV
y
XVI.
XV
28 de marzo de
1157.
EN ORDUN DE VALDEGUNA
Sub
penas
nomine. Ego Petrus Michaeliz
Christi
inferni
pavendo
fació cartula
hereditate supercasa de Petro Iulianiz,
et
de Diago Gómez,
na,
Pennas,
las
III.
II.
Facía carta die
Iulianiz.
nonagésima V.
Legione,
a
,
la
la carrerra
et
II.
111.
a
III.
feria,
termino de Petro Iulianez
de altera hereditate.
de Sancta
V
et
una
Iuliana,
kalendas
aprilis
in
Iulia-
ter-
I.°
5
de Petro
IIII.
sub era M. C.
Toleto
et in
Urbe Spanie, Infanta Donna Sancia, abbas Sán-
ete Iuliane Martinus,
ego Petrus Michaelliz
concedo a regula Sánete
audivi et de
I.°
imperante Imperator Aldefonsus
et in tota
timendo
de Donna Tegrilla que es de Sancta
IIII.
mino de Diago Gómez,
Deum
nominata en Vilordum
manu mea signum
ista hereditate
hanc cartam que
dono
et
feci
legere
roboravi coram testes Citi et
Belliti.
Iuliane, et
io
Hic testes sumus, set de manus nostras signum roboramus.
La feria característica o por la cual comenzó el año 1157 fué martes; el dia 28
de marzo fué jueves, y no martes, como dice el documento. Era abad Martín II, y
firma la infanta D. a Sancha, que murió ya en 1159.
XVI
Miércoles 27 de
10
Sub
•"•
1117.
MONASTERIO DE SAN SALVADOR DE BLANDES
EN PEÑARRUBIA
Christi
nomine
et
individué Trinitatis, ómnibus episcopis,
presbiteris, diachonibus, clero
lissimo
mayo de
Deum
atque omni populo christiano fide-
timentibus et in regule sánete consistentibus, ego
Gongalvo Sanciez una cum meos iermanos Martino Sanciez
et
15
Cartulario de Santillana del Mar.
Flamma Sandez,
et
Yelo Sanciez, Maria,
do Sanciez Goncalvo
et filios
dic,,
indigni
et
Sancio
de Maria Sanciez,
pactum
et
et
— Núm.
Goina,
Pelagio et
XVI.
19
de Galin-
et filios
.-,
de Maior Galin-
filios
de Tota dueña. Nos quidem
et filios
testamentum tradictionis facimus propter reme-
vel
dium animarum nostrarum et parentum nostrorum ad regula Sancta
Iuliana cuius corpus tumulatum est in villa Planes et sub regimine
i
>
Martinus abba, tradimus adque concedimus nos supradictis quarta
en nuestro monasterio que abemus de parentorum nostrorum
territorio
adiacentias suas, et ego Sancio Galindec, de Villanova una
iermanos,
Munio
in
de Penna Rubia Sancti Salvatoris de Blandes cum omni
ego Pelagio Quinlac, una cum
et
Gutierre^, et Martino Gutierrec una
cum meos
ego
fratribus meis, et
cum
15
nostros iermanos et
cum viro meo
cum uxor mea
et uxor mea Ma-
neptos de Didago Petric, et e'go Sancia Petriz una
Munnioz
Petro
Oro
ria,
Petriz et
e García
et Pelaio Petriz, et
Xemena
Petriz, et
ego Petro
Citiz
ego Goncalvo Citez
Fernandez una cum iermanas meas
concedimus nos iam supradictis
supradicto Sancti Salvatoris
tres quartas
illas
tradimus atque
sic
2ü
monasterio de Blandes iam
in illo
ab omni integritate
propter remedium animarum nostrarum et parentum nostrorum, pa-
ctum
vel
testamentum facimus a Deo
cuius, corpus
tumulatum
et
ad Sancta Iuliana regula,
est in villa Planes, et
ad
abba Martinus
tibi
25
una cum collegio clericorum qui ibidem deserviunt diebus ac noctibus, ut quicquid
ex inde faceré volueritis liberam
abeatis potestatem. Et nos
sumus
scripti, sive
primi
tam
quam
viri
et
quam femine
in
novissimi sic tradimus atque con-
cedimus nostro monesterio Sancti Salvatoris de Blandes
de Penna Rubia, damus
et V.
e
libros et
sirichas, et
in illo tres
un frontale
siricho,
capanas
et
una
duas vestimentas computas
abdegas, cupas, lagares, curtes et
omni adiacentias suas,
térras,
Dei nomine
qui iam superius
et
uno
tectis casas et orreos,
pumares, felgarius,
aquarum
prestancia, et
cum
pratis, pascuis,
pa-
in fonte
ubique potueritis invenire quia ad ipso mona-
sterio pertinet.
Damus
atque concedimus ab omni integritate propter
parentorum nostrorum,
Deum
remissionem,
ita
et
et
per réquiem defunctorum, seu
vos inde abeatis tolerationem
ut
33
vel in sedicas molina-
rum de monte
remedium animarum nostrarum,
:»
cithara et HII. or casulas
cum
cum omni sua
dulibus, exitus vel regressitus aquis
in territorio
cálice argénteo
de odie die vel tempore de
et
nos ante
iuri
nostro
io
Cartulario de Santillana del Mar.
20
egresso
et in iuri
vestro
sit
dictis
quam
etiam et
XVI.
tradito atque confirmato abeatis et possi-
deatis et in perpetuo vindicetis. Si quis
iam
— Núm.
filiis
tamen
homo tam nos
aliquis
nostris aut neptis aut eredibus nostris,
aut comes, sive regi, aut potestas, aut homine de subrogata nostra
persona qui hunc pactum nostrum inrumpere quesierit aut contra
regula Sancta Juliana proinde contempciosus
Dei descendat super
eum
et rufea celestia et
extiterit, in priinis ira
cum luda traditore habeat
parte in eterna dapnatione, et excomunicatus permaneat a corpus et
sanguinis Domini nostri Ihesu Christi, et post dapna secularia infe-
monasterio,
rat ipso
cum omni
re
cum que superius comprehensum
locum cum solidos CCC, et post
est duplatu vel triplatu in simile tale
parte Imperatoris auri libras V. e et
die
1111.
a
Adfonsus
et
feria, VI.
in
kalendas
junii, era
M.
Castella et in Toleto atque en
Regina Donna Urracha
galvo Sanciez una
monasterio
pactum
in
Sancta Iuliana
cum
vel testamentum tradi-
Facta scriptura testamentum tradictionis
ctionis firmis permaneat.
in
Legione atque
C. L. V. a
Aragona
,
regnante Rex
sive in Asturias
in Gallicia, et
Citi
Gon-
hoc pactum tradictionis vel confirmationis ad regula
et a tibi
Martinus abba quod fecimus voluimus
—
Veliti,
hic
et
manus nostras roboravimus -| |- coram
jtestes sumus et de manus nostras -)
legenter audivimus et de
testes
e'go
eredibus qui iam supra sunt scripti de isto
roboramus, Goncalvo Sanciez
-j-
—
confirmo, Martino Sanciez confir-
mo -j-, Donna Flamma manu mea -j- confirmo, Fernant Godestioc
manu -\- confirmo, Eilo Sanciez manu -f- confirmo, Marina San|- conciez manu -f- confirmo, Maria et Goina manus nostras -j
firmamus, Guntsalvo et Sancio manus nostras -\
\- confirmamus,
(Pelagio manu -f- confirmo, et nos filios de Maior Galindec. -j
(- confirconfirmamus, filios de Maria Sanciez, manus nostras -|
(- confirmamus,
mamus, filios de Toda Dueña manus nostras -|
Sancio Galindec manu -f- confirmo, Peíalo Quitlac manu -j- con|- confirmafirmo, et neptos de Didago Petric manus nostras -|
mus, Sancia Petriz manu -j- confirmo, Petru Munnioz -f- manu
confirmo, Pelagio Petriz manu -j- confirmo, Petro Citec manu confirmo, Oro Petriz manu -\- confirmo, Xemena Petriz manu -f- confirmo, Goncalvo Citez et uxor Maria manus nostras confirmamus -j-+>
Garcia Fernandez manu -\- confirmo, lohannes presbiter titulavit,
manu mea signum fecit.
—
—
—
—
—
—
Cartulario de Santillana del Mar.
Miércoles 27 de
El año 1117
mayo
— Núm.
XVII.
21
año 1117.
del
comenzó en lunes
27 de
(feria II). El día
mayo de
este año fué
so
domingo y no miércoles. El día 30 de mayo, o sea NI kalendas, fué miércoles, y
dada la semejanza gráfica de III kalendas con VI kalendas, pues fácilmente se
confunden si se unen los trazos de las dos II en III kalendas, se copiaría el día 27
en vez del día 30 de marzo. En esta carta se disciernen bien los Estados en que
ejercían soberanía D. Alfonso el Batallador y D.
a
Urraca, su esposa.
85
XVII
25
Viernes
ff-
CERRAZO
10 vto]
Sub
de enero de 111S.
Christi
nomine
ritus Sancti qui
unus
individué Trinitatis Patris et
et
et admirabilis extat
hac Spi-
Filii
per nuinquain finienda
sécula. Amen. Ego enim Petrus Ectaz et uxor mea Iuliana una cum
meos iermanos Michael Annaiaz et Iohannes Annaiaz et Iuliana
Iulianez, et Maria Iulianez, pactum vel testamentum facimus a Deo et
ad regula Sancta Iuliana cuius corpus tumulatum
et
ad
tibi
Martinus abba
et
viunt diebus ac noctibus de una térra
cum
de Cerrazo
minum de Sancta
minum de Sancta
in
Planes
sua pomífera que habemus
de parentorum nostrorum. Et est ipsa térra
in illa villa
est in villa
ad collegio clericorum qui ibidem ser-
in territorio
de Camesa
loco certissimo en Sancti Genesi per ter-
Iuliana,
terminum de Donna Oria,
II.
Iuliana,
terminum per
IIII.
Infra ipsos quatuor términos ipsa térra
cum
illa
ter-
III.
itinera antiqua.
sua pomífera.
Damus
atque concedimus propter remedium animarum nostrarum seu pa-
rentum nostrorum,
et
per réquiem defunctorum ab omni integritate,
tempore de
nostro egresso, et in
ita
ut des odie vel
sit
tradito atque confirmato abeatis et possideatis et
vindicetis. Si quis
et
filiis
tamen
iuri
aliquis
homo tam nos iam
dictis
nostris aut neptis sive regi vel potestas aut qui
vestro
iuri
in
perpetuo
quam
etiam
hunc pactum
nostrum disrumpere quesierit aut contra regula Sancta Iuliana proin-
de contempciosus
extiterit, in
primis descendat super e'um
Patris Omnipotentis et rufea celestia, et
parte in eterna dapnatione et post
tate
cum sua pumifera
in
simile
cum
dapna secularia
tali
ira
Dei
luda traditore abeat
inferat ipsa eredi-
loco duplatu vel triplatu
cum
Cartulario de Santillana del Mar.
22
— Núm.
XVIII.
e
solidos C, et ad Imperatoris tertie auri libras V. et scriptura ista
feria,
VIH kalendas
sus in Castella
et in
februarii, era
Toleto, et
in
25
testamentum tradictionis die VI
firmis permaneat. Facta scriptura
M. C.
regnante Rex Adfon-
L. VI,
Aragonia sive
Dona Urracha in Legione adque in Gallicia,
mea Iuliana et Michael Annaiaz et Ioannes et
in
et
Asturias et Regina
ego Petrus
uxor
et
Iuliana et Maria in
hoc
30
pactum quod fecimus voluimus et legenter audivimus et de manus
nostras -f- -f- roboravimus coram testes Citi Veliti hic testes sumus
et
de manus nostras
Gutierre
Gómez
+
-f-
roboravimus, Alvar Rodric
+ confirmo,
+ confirmo
XVIII
Miércoles 30 de abril de 1130.
EN ARCE
[f.llvto.]
Sub
Christi
nomine
et Spiritus Sancti
et
individué Trinitatis Patris videlicet et
qui unus et admirabilis extat per
seculorum sécula. Amen. Ego Munio Guntisalviz
pactum
et
regulam facimus Deo
et
Sánete Iuliane
numquam
Filii
finienda
uxor mea Iuliana
et
et
ad
tibi
Martinus
abba cum ómnibus qui ibidem serviunt propter remedium animabus
nostris et parentum nostrorum, damus et confirmamus nostra propria
ereditate et solare que habemus en Arze, solar que fuit de patre
nostro Adfonso Fannit. Solare
et tota
et
sua divisa
in
montibus,
de nostra gente ab omni
mus
ut servos
iuditii
casas, orreos, térras et
integritate,
damus atque
Munio
et Iuliana
íieri
ille fuerit
Deum
in
hanc nostra
qui talia comiserit,
primis sic inaledictus et excomunicatus usque in septiman gene-
rationem cun Datan
et
Abirone cum Simone
luda Domini traditore,
cum
diabolo
et
Mago
et
Nerone,
et
cum
angelis eius luat penas in
inferno inferiore, et super inde pariet istud
i¡
et tole-
minime credimus
aliquis ex nostra proienies vel extranea
scriptura infringere temptaverit, quisquís
in
scriptura firma-
de peccatis nostris ante
remissionem. Si quis tamen quod
tam nos quam
pumares
fontibus e'xitus et regressus, de nos
Dei abeant inde de ipsa hereditate subsidium
racionem. Et ego
diem
cum
in
.-
quem hac
carta resonat
y.
— Núm.
Cartulario de Santillana del Mar.
duplatum vel triplatum
in simile tale
cum
loco
XIX.
23
auri libras V. e et
ad
•«
Imperatoris tertie pariet libras VIII et scriptura ista in iure Sánete Iuliane firmis permaneat. Facta regula die notu
mundus,
et
uxor eius Urracha
et
ego Munnio
ravimus coram
nostras
in
Legione
uxor mea Iuliana
et
volumus
Iuliane
II
feria,
1 1
M. C. LXVIII, regnante Rex Adfonso
madii, era
et
in
Toleto et
et in
kalendas
comes Raiin Castella,
hac carta que fecimus Sánete
legendo audivimus manus nostras
testes, Petrus et
II.
filius
—
-|
|-
¿~>
robo-
Iohannes hic testes sumus manus
roboravimus, Michael notuit.
-\- -\-
XIX
Jueves 10 de mayo de
f
1¿
EN PIÉLAGOS DE ZIGÜENZA
-
Sub
ritus
Christi
nomine
pactum
et
tumulatum
bus de nostra ereditate
hac Spi-
est in villa Planes, et
ad
tibi
Iu-
Martinus
5
in Valle
de Piélagos
loco predicto ad
in
exitu vel regressitu, pumares, felgarius, pratis, pascuis,
libus, aquis
divisa, in
aquarum
illa villa
vel in sedicas molinarum, et
de monte
in fonte
pumares, lagares,
padu-
de Sigoncia nostras casas
térras, felgarius,
aquis aquarum, vel in
sedicas molinarum, de monte in fonte ubiqui potueritis invenire,
quia ad ipsas casas vel ad ipsam hereditatem pertinent.
que concedimus ab omni
nostrarum
et
integritate
10
concedimus nostra
ubique potueritis invenire ab
integritate, et in alio loco in illa villa
et orreos,
illo
cum casas et orreos, lagares, abdegas, cum cupas
cum sua prestancia et cum omni adiacentias suas,
illo
plenas, curtes et
omni
Filii
numquam finienda
una cum uxor mea Oria
per
ad collegio clericorum qui ibidem serviunt diebus ac nocti-
campu, damos
cum
individué Trinitatis Patris et
Amen. Ego enim Guntisalvo Citiz
vel testamentum facimus a Deo et ad Regulam Sancta
liana cuius corpus
abba
et
Sancti qui unus et admirabilis extat
sécula.
1112.
propter
15
Damus ad-
remedium animarum
per réquiem defunctorum seu parentum nostrorum et
vos inde abeatis tolerationem,
et
nos ante
Deum
torum, ut quicquid inde faceré volueritis libera
remissionem pecca-
in
Dei nomine abeatis
20
Cartulario de Santillana del Mar.
24
verumtamen
potestatein, sed
in
agone
servierit et
Dei laudibus commemoratus
nos ante
et
XX.
Deo
ipse illum obtineat qui
Christi certaverit vel in
abeat ex inde tolerationem
— Núm.
Deum
fuerit,
mercis perveniamus
et
nullus inde a laicale conversatione reducere presumat nec ab ipsa
quis presumpserit, anatematizatus
ecclesia auferre presumat. Si
excomunicatus permaneat
pariet
et
et
25
pro temporali pena
et
ad pars ipsius ecclesie Sánete luliane aliud tantum duplatum,
ad Imperatoris
tertie
iuris ecclesie firmis
Castella et
pariet auri libras V. e et
hoc testamentum
permaneat. Factum testamentum die
M. C.
idus madii, era
L.,
regnante Rex Adfonsus
Comité Rodericus
in Asturias, et
in
V
in
et legenter
vimus coram
audivimus
et
sumus
so
et
-f- -f-
confirmo, Iohannes
robora-
de manus nostras
et
roboravimus, Alvar Rodric confirmo, Gundisalvo Petriz
-|-
VI
et in
ego Guntisalvo Citez
de manus nostras
testes Citi Velliti, hic testes
firmo, Rodericus Citiz -\- confirmo, Petrus
Gómez
feria,
Legione
hoc pactum quod fecimus a Deo ad regula Sancta Juliana
uxor mea
voluimus
-\--\-
damnatus,
in inferno
Gómez -f-
-\-
con-
35
confirmo, Guter
fecit.
Se dice en esta carta que el día 10 de mayo del año bisiesto 1112 fué jueves.
computáramos los años bisiestos, como hoy se hace, agregando un día al mes
de febrero, resultaría que el día 10 de mayo de 1112 seria viernes en vez de jueves; pero como hemos demostrado que en los siglos medios se agregaba el día
de aumento en los bisiestos a otros meses, frecuentemente a fin de diciembre,- si
Si
que señala
asi lo hiciéramos, resultaría bien la feria jueves,
nota
A
el
documento. (V.
40
la
sobre años bisiestos.)
XX
Sin año (1122 a 1157).
f.i'vto.]
Sub
MONASTERIO DE SAN SALVADOR DE
CUDON, ETC.
Christi
ad regula
et
LÚE,
nomine. Ego Sancia Comitissa fació regula a Deo
Sancta Iuliana
et
ad
tibi
et
Martinus abate cuín ómnibus
in illo monamea mater donavit
canonicis qui ibidem sunt morantibus quarta portione
sterio
de Sancti Salvatoris de Lúe qui
meo
pater et
a Sancta Iuliana. Ipsum quartum trado et confirmo ad Sancta Iuliana
quantum ad mihi
pertinet
ab omni
integritate, et in
Cutone mea quarta
5
,
Cartulario de Santillana
ab omni
quomodo
nes
mea
integritate, et in Cutia
mea
integritate, et in Quiratio
in tota ereditate
del.
Mar.
— Núm.
portione, et
portione
et
mea
mea
Aunque no
II
que ad mihi pertinet
lleva fecha esta carta, se
(1
122 a
1
La
157).
25
divisa,
ab omni
divisa, sive in
solares et in térras, et in pumares, et in divisas ab
abad Martín
XXI.
nomi-
in istas villas, in
omni
integritate.
10
puede inferir que es del siglo XII, siendo
condesa D. a Sancha que hace la dona-
infanta o
murió en 28 de febrero de 1159.
ción,
XXI
Viernes 7 de abril. Sin año (1018 a 1028).
V-™-
IGLESIA DE SAN FELICES, CERCA DE REINOSA
Sub
Christi
nomine
individué Trinitatis, ómnibus episcopis,
et
abbatibus vel omni populo ehristiano
Deum
timentibus et in regule
sum
sánete consistentibus gratia Dei Garseani Comiti qui
morie quod est parentum
tissa,
meorum
Sancioni Comité,
ideo ego Garseani Comiti pro remedio anime
me-
dive
Urracha Comi-
et
mee
et
de meis
5
parentibus trado atque concedo post parte de regla Sancta Iuliana
vel
quorum
tibi
Iohannes abbate
hunc locum recondite sunt
reliquie sánete qui in
et
ad
clericos tuos qui ibi serviunt et
et
a
perme-
moraverint, ideo trado atque concedo ipsa ecclesia Sancti Felicis que
est fundata in territorio
invenire
in
illo firmiter
Campo
de
perpetuum habiturum.
in concilio
et veniat
tore in
toto
contemptus
super Ule
maledictus
et
iuxta ilumine Ibrio ubi, potueritis
ira
Si quis
et
homo
superbus
Dei de celo,
sumesit cuín
Sodoma
qui disrumpere voluerit aut
extiterit aut pretiosus invaserit,
et sit
et
ex ea excomunicatus
Gomorra
et
cum luda
et
tradi-
15
inferno inferiori dapnatus, et ad Imperator tertie VI libras
usum campo
et obtineat
usque
et
in
testamentum
istius regule sit firmis
finem seculi. Facía carta die notu
permaneat
feria VI.
idus aprilis, et Comité Garseani in Castella et in Asturias
pacto quod
coram
,
usque
teneatis post parte regula Sancta Iuliana
fieri
volui et iussi scribere, et legere audivi et
testes -|- roboravi,
a
,
in
VII
hoc
manu mea
Gutierre Gutiérrez et Annaia Didaz
ibi
20
Cartulario de Santillana del Mar.
26
— Nüm.
XXII.
+
presentes fuimus et per testes manus riostras
-f roboravimus,
Alvaro Veilaz, Gongalo Munnioz, Munnio Godestioz, Fernando
Petriz, Petrus scripsit.
No
la
el año de esta carta; pero puede deducirse de las personas que
que son D. García Sánchez Conde (1018-1028), y D. Juan, abad
se expone
autorizan,
25
(1017 a 1034).
XXII
Sin año (1128-1157).
[f-
RU LOBA
1» vto.:
Sub
I
Christi
nomine. Ego Monnio Gostioz non per metum ñeque
per turbatum sensutn, sed placuit mihi pro expontanea
mea
tate trado illa
et a tibi
ereditate
abbate Martinus
ma mea,
et
abeant
vivant in ea
et
fuerint in
dent
ei
filii
Sancta Iuliana,
abbas qui
suum censum
quatuor qualis
fuerit
mea
fiiii
vel neptis
eos
est in Rio de Loba, a
senioribus qui ibidem serviunt pro ani-
cum onore de
mei,
meorum cum
et nepti et his qui
et serviant ei
anno
in
eos
cum onore
aut
ista hereditate
in V, vel
">
non perdant. Et abbas tenendo
jure Sánete Iuliane
cum
5
meo
et directo,
anno X, fogatas usque
non
auferant. Et ego trado ista
tectis, hereditatibus,
quantum mihi pertinet, et si quis inde
condempnatus sit in sécula seculorum.
in fonte
tale foro
de genere
unusquisque de quali possibi-
fuerit ibi teneat
in
mea volún-
Sancta Juliana
potencia eorum, et serviendo a Sancta Juliana
ereditate a Sancta Iuliana
et
et
que
pro remedio peccatorum
litate fuerit. El
et
(?)
pumariis, de
monte
abstulerit maledictus
Esta carta es del siglo xn, época en que hubo abades de nombre Martin. Nos
inclinamos a creer que es de la época del abad Martín II (1128 a 1157), porque
se llama a los que vivían en comunidad con el nombre de séniores, y no monjes.
ld
— Núm.
Cartulario de Santillana del Mar.
XXIII.
27
XXIII
Sin año (1128-1157).
EN SAN MARTÍN
[fi3vto.¡
nomine Domini
In
videlicet Patris et
regnat per
(?)
Filii
numquam
altissimi,
miseratoris, clementissimi
et
pii,
et
Spiritus Sancti qui
unus
et admirabilis
Amen.
finienda sécula seculorum.
Dei
Igitur in
nomine ego Domina Iusta una cuín consensu mei filii Petro Monnioz,
et Iuliana Vermudiz pactum vel testamentum facimus ad Deo et
regula Sánete Iuliane, et ad tibi Martinus abba et ad collegio cleri-
corum
qui ibidem serviunt diebus ac noctibus, de
qui est in territorio de
Quo
uno nostro
solare
loco prenominato ad Sancti Martini, et
hoc propter remedium anime nostre,
et propter
spem
celestis vite.
Damus atque concedimus nostras casas cum orreos cum abtecas,
cum curtes, cum lagare cupas et cum omnes adiacentias suas, proprio
solare ab omni integritate. Damus illa flosa que est ante casa pumiferata ab
de
11 1 1
omni
.
°
flosa
integritate per
de Cid Vida,
Filios
termino
illa
ab omni
III.
terminum de Fel
Vellidez,
in
Infra ipsos
itinera antiqua.
terminu
II.
quatuor términos
la
media
V
inte-
Faca
ixera la medietate, et en della parte medietate, en
sua pomífera,
en defesa,
et
et
medietate
in illa
de fondos defesa,
en pumar quantum ad
me
dua
una
et altera
ermune,
et
Duesso meatad en
una
térra pumifera,
pertinet.
tierra.
En
heredades,
tierras,
E'xerit medietate en
et
el
meos
duas
sobre
23
tierras,
medio. Entre
en otro logar, en Barciniellas,
en Lemedo, en tres pumares, quantum ad
Sobre casa en duas
ger-
integra et in
la tierra
en Felgario de roca de e'ga
tres
<i
cum
enna pruent
et
pumifera medietate. Enna Padelega medietate en tres
carrera medietate en
térras
Iusta pertinet inter
manos. En Valleiu una hereditate pumifera,
la térra
defesa, et en
integra et in pumifera la medietate en quatuor ereditates, la
en Casar de Artemio
15
la
medietate, et
la
loco en sub riba alia ereditate pumifera
gra. Et in alio loco
illa
subtus casa
integritate, et in illa alia flosa qui est
eodem
10
termino de Filios de Rodrigo Monioz,
medietate, et alia térra in predicto loco en sub ripa
ibidem
5
térras la medietate, et en el
me
Nuel una
:n
28
Cartulario de Santillana del Mar.— Núms.
mcdietate en una
térra.
XXIV y XXV.
Istas térras vel ipsas he'reditates
atque concedimus, ut vos inde abeatis tolerationem
tradimus
nos ante
et
Deum
peccatorum nostrorum seu facinorum ablucionem.
Esta carta, sin fecha, es de
la
época de
la anterior, siglo XII.
XXIV
Sin año.
EN CAVARCENO
[M*vto.]
Hec
est ereditatem
que dedit
in
que
fuit
de Fronilde Gutiérrez en Cavarceno
Sancta Iuliana, solar de Martin
Felliz, et solar
de Iuliana
Ciprianes qui cadieron por partida a Santa Iuliana.
XXY
Sin año (1017-1034).
HERENCIA EN UBIARCO, EN LANEZ,
EN FAEDA
íf.iivto.i
Sub
Christi
nomine ego Gunteriqus
Filius
Verixima. Ego Gunteriqus pactu testamentum
ecclesia Sancta Iuliana, et ad
timendo
tradidit
et
(?)
penas
inferni
omnia mea
apate
evadendo,
ego Guntericus ad
vel rem, et in
tibi
et
Montani
fecit
ad
et
Deum
meo Ioannes diem
mater
et
ad
iudicii
paradisum introiendum.- Et
ipsis locis sanctis
mea
V.
a
in
meo ganato
ereditate in villa Ubiarco, et in Planes, in
Faceta, vel ubique potueritis in montibus, in fontibus, in aquis aquis
aquarum, vel
in
sedicas molinarum invenire ex voce mea.
Por nombrarse en esta carta
a 1034).
el
abad Juan, creemos que es del
siglo XI (1017
10
— Núm. XXVI.
Cartulario de Santillana del Mar.
XXVI
Viernes 12 de junio (1030-1058).
EN CAOBRECES
[í.i4vto.]
Sub
nomine
Christi
et
individué Trinitatis, ómnibus episcopis,
abbatibus, presbíteros, clero atque omni populo christiano
timentibus et
una cum
in
fratres
meos Assur Reguntsalbiz,
pactum testamentum faeimus ad
et
ad
Deum
regule sánete consistentibus. Ideo Petro Guntsalbiz
Deum
et
et
Munio
Guntsalbit,
ad regula Sancta Iuliana
5
abbati nostro Petro pro remedio anime de fratre nostro
tibi
Martino, tradimus vel concedimus
illas
casas de Ckaoprices
cum
sua hereditate vel cuneta adiacentia ab omni integritate ut abeatis
ipso qui hanc scriptura resona des odie die
datum
vel confirmatum
per huius scedule testamenti post parte de regule Sánete Iuliane et
ad
tui Petri
abba
Martino ante
in
Deum
Dei nomine abeatis poíestate,
merces perveniat. Amen.
hunc factum nostrum disrumpere
eum
Si
fratre
et
quis tamen qui
quesierit qui taliter comiserit in
celestis et
cum luda
traditore abeat parte in eterna dapnatione et scriptura ista
non rum-
primis descendat super
ira
Dei
petur. Facta scriptura ista die VI feria,
Rex Ferdinando ego Petro
que
fieri
manus
testes
et
Assurre
et rufea
II
et
idus iunius, era
Munio
voluimus ad regula Sancta Iuliana
nostras
-f- -f-
—
-\
\-
in
M. a
L.
a
VI.
15
a
,
hanc testamentum
et legenter
roboravimus coram testes
sumus manus nostras
10
nostro
Citi et
audivimus
Iohannes, hic
roboramus, Sebastiano
scripsit.
20
Viernes 12 de junio del año 1018, siendo rey Fernando.
Evidentemente está equivocada la era. Los años comunes del reinado de
I, que comenzaron por feria V (jueves), cumplieron la condición de
ser viernes el día 12 de junio. Tales fueron los años 1030, 1041, 1047, 1058
Asimismo, en los años bisiestos que comenzaron portería IV, como 1052, se verificó
que el 12 de junio fué viernes. En tiempo de D. Fernando I era abad Pedro (primero de este nombre). Al final de la carta vemos «Sebastiano scripsit», y este
mismo nombre encontramos en otras cartas de tiempo de D. Fernando I. (V. cartas XL1X, LVI y LXXXVI.)
D. Fernando
25
Cartulario de Santillana del Mar.
30
— Núm.
XXVII.
XXVII
Viernes 12 de junio de 1097.
'•
15J
IGLESIA DE SAN JUAN, ENTRE VILLAPRESENTE
ET BARCENA
Sub
et
Christi
Guntsalvo
nomine
et
individué Trinitatis.
Ego Guntsalvo
pactum testamentum facimus ad
Citiz
Deum
Petriz
ad re-
et
gula Sancta Iuliana, et ad abbati nostro Pedro Sesgustiz, et pro remedio anime nostre tradimus vel concedimus
illa
Sancto lohannes que est inter Villapresente
cimiterio et cuín sua defesa et
per terminu pro
la
illo rio
illo
de Sancto lohannes
ira
in
usque
hunc factum nostrum disrumpere
eum
ad Imperatoris
feria, II
Dei Omnipotentis
Citiz in
coram
fieri
et
insuper pariet
cum
auri libras VI
Petriz, et
in
To-
-\
—
roboravimus
|-
sumus manus nostras
-f-
-\-
robo-
ravimus, Sebastiano scripsit, lohannes de Ubiarco presbiter cantore
eglesia,
stis,
Martino Sebastiano presbiter
Gonzalvus
nes presbiter
testis,
testis.
Monaco
testis,
13
Guntsal-
volumus ad regula Sancta
audivimus manus nostras
testes Citi Velliti, hic testes
10
Pacta scriptura die VI
ego Guntsalvo
hac testamentum que
Iuliana et legenter
quis tamen qui
M. C. XXXV, regnante Rex Adfonso
leto et in Castella et in Legione, et
vo
defesa de
quesierit, qui taliter comiserit, in
tertie pariet libras auri VIIII.
idus junius, era
illa
Dei nomine habeat Sancta
in sécula. Si
ipsa ecclesia duplata vel triplata in simile tale loco
et
5
términos ab omni integritate
vallatare, quartu terminu per ilumine
Iuliana per regula ista confirmara
primis descendat super
Varzena
Varzena cuín suo
secundum terminu per
maiore,
vega, tercio termino per
Saia. Ipsa ecclesia
cum suos
ecclesia de
et
testis,
lohannes Martiniz
Michael magistro
testis,
te-
lohan-
20
Cartulario de Santillana del Mar.
— Núm.
XXVIII.
31
XXVIII
Viernes
HERENCIA DEL ABAD INDULFO
[f.isvto.]
Sub
29 de mayo de 980.
Christi
nomine
et individué Trinitatis,
abbatibus, presbiteris, diaconibus, clero atque
stiano fidelissimo
sistentibus.
filius
Ego
Deum
timentibus et in recule Sánete Iuliane con-
Indulfus abbati licet indignus, et presbiteri qui
mea Flámula
Patris mei Uranii et Matris
mentum
fació
Deo
nomine Sánete
Trinitatis Patris et
quod corde credimus, ore proferimus, Patrem
Filium genitum, Spiritum Sanctum ab utroque procedente.
Filium solum carnem de Virgine suscepisse et in
omnium in se credentium
quam recensise, quia ipse
celum mihi sedis
Ego
dixit.
me
et térra
est,
mundo
pro salute
venisset, de Patre et Spiritu Sancto
abet, habet et Patrem. Et qui
et
vendite omnia que possidetis
Pater unus sumus, et qui
me. Et iterum,
si
pedum meorum,
in celo
et
Ite,
0S
me
venire abneget semetipsum et
per huius scriptura trado ego Indulfus abbati huic ecclesie
et trado et contesto omnia mea ganato id est
cum frenos et sellas et VI bobes cuín higos el sogas et
et meo lectu cum sua lectuaria computo, et oves et capras
et mea ereditate que abeo de parentorum meorum, id est
porcos,
térras et
pumares
iusta ecclesia
in territorium in villa
Sancta Iuliana
et inter
Planes, idest
unum pumare
cum
términos de Sancta Iuliana
suo terre fundus ex integrum
et alia térra et putnifera iusta
de Rebelio
de Sancta
cum
20
caballos
VII vacas,
et
5
sequatur me. His auditis pro remedio anime
Sánete Iuliane Virginis,
II.
,
date pauperibus, et venite sequimini
quis vult post
crucem suam
me
videt, videt et Patrem. Ítem dixit:
scabellum
et
1(V
num-
angelí totam Trinitatem adorant, et in térra hominibus predicant.
mee
•-,
Spiritus Sancti,
ingenitutn,
tollat
sum
tradictione vel testa-
Sancta Iuliana, cuius corpus tumulatum
et ecclesie
est in villa Planes, et scriptura in
Filii et
ómnibus episcopis,
omni populo chri-
et
de Mernella
et
términos
Iuliana, et alia térra in valle
pumifera ubi dicent Pumare maiore inter términos de Sancta
Iuliana et de
Mato
et
de Vandilo,
et
alium pumare ad
illas roe,as inter
25
Cartulario de Santillana del Mar.
32
termimos de Frissela
de Johannes
et
et
— Núm.
XXVIII.
de Sancta Iuliana
et
de Matier-
30
no, et alia a Linares per terminum de Sancta Iuliana et de Frissela
usque
in itinera
de Sancta
ex integra. Et
petrigo ipsas térras et
et
ad fonte
spina per terminu
in
de Orvana usque
in
illo
pumares qui super resonant ab omni
fixo
integri-
Et escala argéntea, et inter liencos et sayales XII, et una pelle
tate.
de cera.
et VIIII panares
tradidit vel
sit
alia térra
de Revelio
Iuliana, et
que iam superius comprehensum
3.-,
est
concenssit ego Indulfus abati ad ecclesia Sancta
Iuliana propter remedio
infinem
Isto
seculi, ut
anime mee
sic
traditum vel concessum usque
non germani, ñeque sobrini ñeque
aliquis homine,
qui ex inde a légale vel aliqua parte reducere presumat nisi vero
illi
40
obtineat hanc rem qui ibidem ad ipsa ecclesia Sancta Iuliana cultor
quis tamen
steterit. Si
rente
mea
vel
de
quod
minime credo
fieri
ecclesie eicere quesierit in primis ad sancta
fiat et
cum
luda traditore
homine de pá-
et
inrumpere voluerit aut
alia parte
in inferno
illo
de
iure ipse
comunione extraneus
dapnatus, et insuper inferat ad
ipsa ecclesia Sancta Iuliana auri libras
III,
et
hec testamentum
45
iuri
ecclesie firmis permaneat. Factus testamentus vel scriptura ista die
VI.
a
feria,
II
kalendas iunias, era M. XVIII, Rex Ranemiro
1 1
in
Le-
gione, et Comité Garsea Fredenandiz in Castella, et Indulfus abbati
in
hanc testamento tradictionis que
manu mea
testes Munio
vi
-\-
fieri
volui et coran legenter audi-
Rodrici, Félix presbiter,
Meildizi in nostras presentías
presbíteros hic testes
sumus
-j-
et
-f-
Vermudo
Rodrici.
Beliti
et
roboravimus, Martino Adriano
manus
nostras -\--\- roboravimus,
Cissilani et scripsit.
mayo
55
Aquí
años
bisiestos, resultaría la feria Vil (sábado), en vez de VI (viernes); pero agregando
el día de aumento después del 29 de mayo (o al final del año), resulta bien la
feria del documento.
El día 29 de
50
roboravi coram Colegio Sancta Iuliana et coram
del
año 980
(como liemos dicho también en
(bisiesto),
la carta
según esta
carta, fué viernes.
XIX), computando
como hoy
los
6
>
Cartulario de Santillana del Mar.
— Núm.
XXIX.
33
XXIX
Viernes
29 de mayo de 980.
OBEDIENCIA DE LOS MONJES
AL ABAD ELECTO
[f.ievto.]
Ecce nos omnes
monacis congrecatibus
fratribus et
in
unutn a
quam
Deo
baselica Sancta Iuliana locum que dicitur Planes, tam fratribus
monaci, qui subtus notari vel signa facturi sumus, pactu facimus
et ecclesia Sancta Iuliana et tibi
nos docet doctrina
sicut
gelistarum. Ecce
unum
et
capita
nostra.
quam bonum
dicente
ita
domino
et
abbati nostro Indulto,
prophetarum, apostolorum
patris
quam iucundum
et
bonum
est
evan-
cum
viro
iugum
portaverit
'
Falta una hoja en el original.
Et
cum
apostolis non
io
quod vobis
utile videtur,
sed quod
Dominus,
vis venire
ab alus imperatur acceperitis, ut
salvi sitis. Et
ad vitam, serva mandatum,
unusquisque abneget semetipsum,
tollat
5
homines super
propheta David, imposuisti
Et per Yheremia,
et
habitare fratres in
crucem suam
et
et
si
sequatur me. Et arta via est que ducit ad
id est alterius imperaverit
adiutor fuerit promitimus
ambulare. Ecce et nos
tibi
vita,
quantum Deus
in
]5
supradictum abbati nostro Indulfu ut
sub imperio tuo atque mandato, dicione, sive obedientia concurra-
mus,
et
omnia nostra quod visus sumus abere
térras, vineas,
pomares, basselicas,
vel possidere, id est
libros, edificia,
cum ómnibus adimínimum
tibus suis, vestimenta, rebus ómnibus, bobile inmovible a
usque ad maiorem,
vel quidquid
vindicare potuerint omnia
dimus abiturum
in
tibi et
huic sánete regule perpetum conce-
honore Sánete Iuliane
inde faceré vel iudicare tam per animis
Virginis.
lis
Ut quidquid ex
quam pro corporibus
huic regule concessam potestas a nobis, sive et post
i 1
ao
ex voce nostra hac sánete regule
tuum
sit tibi
dices,
sum
qui huic regule sánete vice tua quisquís pater accesserit. Et tu
quiequid dab odierno die nobis imperaveris atque mandaveris per
2
.-,
Cartulario de Santillana del Mar.
34
Deum
et
implere.
Deo
tua sancta oratione,
Tu
XXIX.
iuvante omnia compromitimus ad-
vero paterno moderamine super nos vigiles quamtuin
valueris et per animas nostras
atque increpes
curam
ieras et exortes,
admoneas
a>
ementes. Si quis, quod Deus non paciatur, ausus
et
temerario aliquis et nobis contra
inobediens
— Núm.
tuum mandatum contumax aut
in nobis emendationem
tune abeas potestatem
extiterit,
faceré aut per flagelia aut per casticationem, vel
usque a Domino accipiamus,
et tu pater
excomunicationem
subierimus non superflue,
35
fratrem
non malitiose nos insequaris, ut unum diligas alium
alium non frater solum qui tibi sua obedientia absque fecerit et sit
quod
absit
quod Deus non
omnes
permittat, nos
qui liunc pactum
íecimus retrorsum ex nobis aliquis, ex nobis abire voluerit, id est
fugire
ab altero monasterio, vel ad pacto
isto
absiedere et
parte transferre presumserit, tune abeas potestate
eum
conprehendi per episcopum aut per comité au per
te
in alia
w
persequi et
ipsum aut per
quacumque collatione et huic monasterio vel pacto relicari ubi Deo
votum fecimus in servitio Dei, et in tua obedientia ut nullus ex
nobis pereat de manu Domini, de omne omnino vero quo huic loco s
vel huic regule
que fecimus
vindicare presumat, sed
mansura consistat amodo
contra hunc facto nostro
nichil
omnia
et
ex inde aliquis ex nobis fugiens
integra et intemerata hic ibidem per-
usque
in
sécula seculorum. Si quis vero
adisrumpendum venire temptaverit de pro-
pinquis vel extrañéis venerimus, in primis descendat super
Dei Omnipotentis,
pus
et
et
eum luda
traditore consortium abeat, et
eum
ira
50
ad cor-
sanguinis Domini nostri Ihesu Christi extraneus permaneat.
Et insuper inferat post parte ipsius ecclesie Sánete luliane Virginis
auri
libras V. e
perpetim abiturus. Facta confirmata vel tradita in
scriptura pacti istius die VI. a feria,
IIII.
kalendas iunias, era M. XVIII,
sub Rege Ranemiro, Comité Garcia Fredenandez
Tresmadus
frater in
Nunez converso
pacto a
me
facto
in
hoc pactu manu
hoc pacto manu
-j-
mea
manu mea
manu mea
roboravi
roboravi, Frona in hoc pactu
pactu
+
-\-
-f roboravi,
roboravi, ego Beila
roboravi, Félix in hoc
-j-
in
roboravi, Quintilianus
+
in
manu mea
Ennego
-f-
ss
ego
me facto manu mea -\- roboravi, Montanus in hoc pacto a
manu mea + roboravi, Onnas in hoc pacto manu mea -1-
roboravi, Revelio in hoc pacto
in
mea
hoc pactu manu mea
in Castella,
hoc pactu manu mea
roboravi, Suarius in hoc
hoc pactu manu
mea
-j-
60
—
Cartulario de Santillana del Mar.
manu mea
roboravi, Zonius in hoc pactu
in
hoc pactu manu mea
mea
in
hoc pactu manu mea
manu mea
-f-
roboravi,
Froisclis in
ravi,
mea
-f-
mea
manu mea
-|-
roboravi,
manu mea
Onnas
hoc pactu manu mea
mea
-\-
ravi,
Adeca
biter in
ravi,
-f-
manu mea
-\-
frater in
manu
hoc pactu manu
-\-
+
roboravi,
roboravi, Rebelio frater in
roboravi, Zonius frater in hoc pactu
hoc pactu manu mea
-|-
robo-
roboravi, Pa-
hoc pactu manu mea
roboravi, Terentius frater in hoc pactu
frater in
pactum
-f-
roboravi, Félix presbiter in hoc
-f-
manu mea
hoc pacto manu mea
manu
roboravi,
roboravi, Ermeildus in
-f-
Montanus
frater in
Quintilianus in hoc pactu
-f-
roboravi, Zezinus in hoc pactum
roborabi,
-j-
manu mea
hoc pactu manu mea
in
roboravi, Vitalianus in hoc pactu
ternus in hoc pactu
pactu
-f-
roboravi, Terentius
roboravi, Martinus in hoc
-f-
Adeca
hoc pactu manu mea
hoc pactum manu mea
-\-
35
roboravi, Petrus in hoc pactu
roborabi, Terentius in hoc pactu
-(-
Audas
-f-
Núm. XXIX.
roboravi,
Iomendinus presbiter manu mea
-\-
-f-
manu mea
-f-
manu
robo-
roboravi, Suarius pres-
Enneco
presbiter -f- robo-
roboravi, Terentius frater
manu mea -j- roboravi, Natales presbiter manu mea -f- roboravi,
Nunu frater manu inea'-f- roboravi, Tesmutu frater manum meam -froboravi, Moniu frater manum meam -f- roboravi, Flaino presbiter
manu mea -j- roboravi, Monisso frater manu mea -f- roboravi, Pugelus frater manu mea -f- roboravi, Petrus presbiter manu mea
roboravi, Martinus presbiter manu mea
roboravi, Aurelius frater manu
mea -+- roboravi, Petrus presbiter manu mea -f- roboravi, Stephanus
presbiter manu mea -\- roboravi, Alvaro Seuiriz manu mea -\- roboravi, Alvaro filius presbiter manu mea -|- roboravi, Onnas Zeziniz
manu mea -f- roboravi.
+
-j-
En
esta carta se vuelve a repetir que
el
29 de
mayo
del año 980 (bisiesto) fué
viernes, lo cual prueba, por repetición en dos cartas seguidas,
ser,
por computarse los años bisiestos
como hemos
dicho en
que
la
así
nota A.
debió de
— Núm. XXX.
Cartulario de Santillana del Mar.
36
XXX
Sin año.
BARGAS
Sub Christi nomine et individué Trinitatis, licet indignus, ego
cognomento Citi Vermundiz, timore compunctus Deum timendo
Félix
et
penas
inferni
vel cuneta
eo a
tibi
evadendo, trado
me
rem qui visus sum abere
meo
apate vel patrono
corpus
meum
et
animam meam
vel de odie ganare potuero trado
Petro
ad regula Sancta
et
cuius corpus tumulatum est in villa Planes, trado corpus
animam meam per
pumares, casas,
pacti testamenti cuneta
quem mi
orrios, cellarios, cupas, curtes,
obes, porcos, lectaria, vestimenta, tam mobile
montibus
linis, in
bobes, vacas, cabras,
quam
et
inmobile, in
in fontibus, in exitus, in regressos, in aquaductilis, in
piscarías
quam que
meo
apate vel patrono
meos
in villa
quam
dicunt Bar-
pactum
conatus
super
cum
eum
vestimentum
sane aliquis
qui hunc factum nostrum vel directum
fuerit,
ira
Dei celestis
disrumpere
permaneat cruciatus
et in
finem non accipiat comunionem sed
igneis cathenis ligatus in perpetuo existat et
et
ñeque corpus eius
recipiat térra et
eius exuta efficiaíur de vita eterna, et propter
libras aurias fisco exolvat, et
et
meum
qui talia rex (acaso res) comiserit, alacriter descendat
luda traditore
Iuliana
Pedro
et anima mea remissionem
homo superbus contra hunc
adisrumpendum venit hanc pars mea vel quisliet
Si quis
tradictionis
homo
tibi
vel deindeps inde habeat apates et fratres
de Sancta Iuliana victum
Amen.
mo-
usque mínima gallina aut granus sinapis tam meo
mihi pertinet de parentes
peccatis.
et
continet térras,
gas, vel ubi mihi hereditas continet ex integro trado eo ad
bet
Iuliana,
meum
quantum super
in
ad
tibi
anima
dapna secularia duas
Petri apati et
ad regula Sancta
hoc pacto resonat duplatu vel triplatum,
insuper auri libras duas,
et
hanc scriptura
firmis
fiat.
Facta tra-
dictione pactum vel testamentum qui faceré voluit et legenter audivit
manu mea
roboravit coram testes, Albaro et Iohannes testes
manus nostras
Bellitic et Anaya
et
+ + roboravimus,
presbiter et Petrus
Migael presbiter
et
sumus
Iohannes
presbiter in nostras presen-
cias -\- -\- roboravimus, Ballerius scripsit.
i
Cartulario de Santillana del Mar.
— Núm.
XXXI.
XXXI
Sábado 28 de julio de 1022.
r
'''
EN PUENTE
Sub Christi nomine et individué Trinitatis, licet indignus, timore
compunctum nos quidem Trissilia et uxor mea Maria et ego Londino
et uxor mea Quisflavara pactum vel testamentum tradictionis facimus Deo e't regule Sánete Iuliane Virginis et ad tibi abate nostro
Iohannes diem
iuditii
timendo
et portas inferni
evadendo
et paradisi
•"
introiendo, tradimus nos metipsos corpus nostros et animas nostras
ad ipsa regula Sancta Iuliana
tradimus ibidem
et
hereditate. Sive térras
quantum nobis
per
rio et
et
quomodo
usque
illa
pumares
itinera antiqua, et per
Cova
inter
in
illa
in
pomífera, et
feras integras abeatis
firmationem
et
et
abati nostro Iohannes, e't
tibi
ipsis locis medietate in nostra
pertinet abere in villa
de Ciezo vel de suos heredes,
quomodo
ad
genera arborum tradimus
vel in tota
et
et
contestamus ad
et in silbas vel defesas,
contestamus medietate
et
Ponte per terminum de
terminum de
et per
filios
in
de Flayno,
termino de neptis de Revelio
ipsos términos medietate sive in térra
illa alia
medietate
in
alia sernas et
pomi-
nos de peccatis nostris remissionem. Et hunc factum
et
instabile
habiturum. Si quis tamen hunc factum nostrum aliquem
perheniter
hominem
ad inrumpendum venerit nos metipsos aut ex progenia nostra aut
ira
qui
hunc factum nostrum inrumpere
Dei descendat super
maneat ad
eum
fidei Christi et
et rufea celestis, et
voluerit, in
et
talia comiserit,
excomunicatus per-
homine diaboli-
post parte ipsius regule sánete auri libras V. e
testamentum istum tradictionis stabilem abeat firmitatem,
et
post
parte Imperatoris tertie alias auri libras V. e
die sabbato, V.° kalendas augustas, era
fonso
in
Legione,
et
w
primis
cuín luda traditore abeat portionem in
eterna dapnatione et pro temporali pena pariet ipse
cus qui
15
vos de ipsa hereditatem tolerationem vel con-
nostrum testamentum traditum firmissimum
regiam
10
illo
Comité Garsea
in
Factum testamentu istum,
M. LX, regnante Rex Ad-
Castella et in Asturias, et eo
25
uxor mea Maria
Trissila et
Londino
et
hac testamentum istum que fecimus
—
nostras
et
— Núm. XXXII
Cartulario de Santillana del Mar.
38
(-
-|
manus
roboravimus, Montano
nostras
+ + roboravimus,
E'rmegildus et Petro Revelliz
uxor mea Quisflavara
et
audivimus
et legiente
Alvaro hic testes
et
ego Feles Obequez
et
+ roboravimus, Iohannes
in
Petru
et
K
scripsit.
XXXII
Martes 21 de agosto de 1022.
AVÍOS
10 vto.]
[f.
Sub
Christi
nomine
et individué Trinitatis, licet indignus,
timore
compunctus. Ego Petrus Escupariz pactum vel testamentum tradictionis fació Deo et ad regula Sancta Iuliana Virginis, et ad tibi abbate
meo Iohannes diem iuditii timendo et portas inferni evadendo et
paradisi introiendo trado atque concedo propter remedio anime mee
ad ipsa regula Sancta Iuliana et ad tibi abbati meo Iohannes pumare
cuín suo terre fundo qui est in a dicto de Vi
per terminum
términos de
et alio
filios
de Savarico
abeas tu Iohannes abbate
et
de
et fratres
ipso pomare tollerationem
et
usque
Vo
termino de
et
de Ermigia.
in
pomares
ut
de ipsa regula Sancta Iuliana de
ego Petro de peccatis meis remisio-
in
finem seculi. Si quis tamen contra hunc factum
homo
qui hunc
meum
mea
eum
municatus permaneat ad fide Christi
portionem
in eterna
dapnatione,
meum
ego
aut regia, vel potestas aut quis-
factum isrumpere voluerit,
Dei Omnipotentis descendat super
homo
filias
quomodo
hoc testamentum ad me factum plenam abeatis firmitatem
Petrus aut aliquis ex progenie
libet
pomare qui est
et duabus
termino de neptos de Adefonso
Infra ipsos términos medietate sive in térra
nem
ipso
et
et pr.o
in
primis
et rufea celestis et
cum luda
ira
exco-
traditore abeat
temporali pena pariet ipse
qui talia comissit post ipsius regule Sánete
Iuliane
ipsum
pumare duplatum
vel triplatum, et
auri
testamentum istum tradictionis stabilem habeant
libras
firmitatem.
III
et
ad partem Imperatoris
Factum testamentum istum, die
111.
a
feria,
30
manus
sumus
Godestio
et Vicenti Trissillaz et
Vellita in nostras presentías -f-
et
tertie parie
XII kalendas
— Núm.
Cartulario de Santillana del Mar.
a
regnante Rex Adefonso
septembris, era
M.
Comité Garcia
in Castella et
X.
L.
,
XXXIII.
in
39
Legione, et
Asturias, et Petrus Escupariz in
in
hunc testamentum que íieri volui relegentem audivi manu mea
roboravi, Iuliano et Stephano hic testes sumus manus nostras
+
roboravimus, Iohannes
25
-f-f-
seripsit.
XXXIII
Lunes 8 de abril de 1056.
(
EN POLANCO
f 20 -!
-
Sub
nomine
Christi
individué Trinitatis, ómnibus episcopis,
et
omni populo
presbiteris et diaconibus, clero atque
lissimo
Deum
et tibi
evadendo
meo
abbati
regulam Sánete
Ego
meo Roderico
in caricas vel in
Petro diem indicii timendo et penas inferni
mea
divisa et
in villa
mea
Palanco,
hereditate,
in térras in
in illo rio, et in illa
suas cesuras vel genera arborum
gio pertinet inter
meos heredes
potueritis invenire
5
quem habeo de
pomares
ab omni
cum
et
clausa
la VI.
a
in vineas,
cum
cum suos solares cum
cuneta genere arborum medietate. In
sua pomífera usque
Iulia-
introiendo trado ego Pelagio Roderici ad ipsa
et paradisi
regula Sancta Juliana
patre
christiano fide-
timentibus et in regula sancta consistentibus.
Pelagio Roderici pactu vel testamentu fatio
ne
(?)
ratione
illa
serna
10
que mihi Pela-
ubique mihi hereditas pertinet vel
integritate, sic in vita
mea quomodo
post
vero obitum de mihi Pelagio ut habeatis ipso qui hac scriptura resonat de hodie die
datum
vel confirmatum per huius scedule testa-
menti post parte de regule Sánete Iuliane et de
tibi
Dei nomine abeatis potestatem. Et ego Roderico ante
perveniat. Si quis
in primis
tamen hunc factum
eum ira
cum luda
descendat super
ad sacramenta Dei,
et
meum
Deum
merces
disrumpere quesierit
Dei, et excomunicatus pennaneat
traditore habeat parte in eterna 20
dapnatione, et pro temporali pena pariet ipse nomine diabolicus, qui,
hunc factum
meum
regule Sánete Iuliane
platum vel triplatum,
disrumpere quesierit, primis pariet post parte
quantum ausus
et auri libras
15
Petro abba in
II,
fuerit
et
conatus inrumpere du-
post parte Imperatoris
tertie
Cartulario de Santillana del Mar.
40
or
et
— Núm.
XXXIV.
post inde scriptura ista die notu
pariet auri libras
IIII.
idus aprilis, era
M.
ego Pelagio
hunc pactum
XIII,
Rex Ferdinando
11.
a
feria,
VI
testamentum que
tibi
Petro
abbati et ad regula Sánete Iuliane volui et legenter audivi
manu
mea
in
+ roboravi
testes
vel
feci
coram testes Munnio Fanniz et Annaya Citiz. Hic
-j- roboravimus, Sebastiano scripsit.
sumus manus nostras
Según
,25
in cunctis provintie sue,
+
m
esta carta, era abad de Santillana Pedro, y reinaba D. Fernando.
El año que está escrito tiene grande error.
Creemos que
la carta
debe ser de
alguno de los años del reinado de D. Fernando I que comenzase por feria III, para
que e! día 8 de abril resulte lunes. El año 1056 (bisiesto) comenzó por lunes, y
el
8 de
abril fué lunes,
computando
los bisiestos,
Termina la carta con «Sebastiano
tiempo de D. Fernando I.
scripsit»,
como lo hacemos hoy.
que subscribe otras cartas de
35
XXXIY
Jueves 5 de
['»•]
mayo de 987.
EN GOLBARDO E EN CARANCEJA
ET EN FUENTECHA. IGLESIAS UNIDAS
—
Sub Christi nomine ego García Fredenandiz Comes, et Donna
Aba Cometissa comitis Imperatoris in Domino Deo et eterna salutem. Amen. Ideo placuit nobis et accessit voluntas ut pro remedio
animarum nostrarum tradimus atque concedimus ad eeclesia Sancta
Iuliana, cuius
corpus tumulatum est
in villa
Planes
et
Sancto Vin-
centio et Sancti Iohannis Apostólo et Sancto Petro Apostólo,
reliquie recondite sunt in
eeclesia Sancti
hunc locum, tradimus atque concedimus
Andree Apostoli, qui
est in
mino de Perieto per suos términos per
Petraíita, et illu ribo
usque
in
de
in
Campo,
pelago Larbario,
5
corum
illa
locum Caranzelia
penna
et per illa peniella et
et
in ter-
Fotdrici, et per
illa
per fogium Cafini,
i"
tradimus alia eglesia Sancti Stephani
Carancelia, et tradimus alia eeclesia Sancti Cipriani. In territorium
Campo Pau
in fonte tecta
cum
suas hereditates
et
suas serras et
suas iacentias, tradimus atque concedimus ipsas ecclesias
hereditates, pomares, vineas, silbas defesas, et
aqueductis aquarum, casas
et céreos,
vestimenta ecclesie, molinos
montes
cum
suas
in fontes,
cupas, lacares, libros, vasa vel
cum aquis
dúctiles suos in ilumine Salia,
is
Cartulario de Santillana del Mar.
bobes
et vacas,
mobilem
- Núm. XXXIV.
peccora promiscua, lectos,
lictuaria, basilia,
discultum usque ad mininia gallina,
tres et
omnia superius comprehensa
et
pupillos,
presbíteros peregrinos,
advena
extraneus abeant ex inde adiutorium tolerationes
minum nostrum Ihesum Christum
contestamus
illa
Golbardo, qui
tradimus
coba que
est in
concedimus
et
III
propincus aut
tradimus et
et
de Salia flumine, ubi dicen
vel territorio
a>
fra-
nobis aute Do-
et
mercis perveniat
est in ripa
terminum
rem
etiam et
tradimus vel contestamus ad ipsa ecclesia Sancta Iuliana
sic
et
quam
regressus tam cultum
et inmobile, exitus vel
41
25
de Caranzelia ex integra,
pocales de moyra vel sal
in illo
puteo
de Salinas de Varniello cada sabbato omni totum que tempus usque
in finem seculi, III pocales plenos de moria sic tradimus et concedi-
mus ego Garcia Fernandez comes
tumque superius comprehensium
vel
et
est
Donna Aba cometissa quan-
adiutores ipsius ecclesie propter remedio animas nostras ab
omni
perpetum abiturum, quia audivimus
integritate
dicentem
me omnes
venite ad
:
invenietis réquiem
animabus
audiens eorum concurrimus
clesia
evangelio
et iterum:
da Domine, quia dedimus miserere
sisti (?) et tu
nobiscum Deus
natum ad
dicit: venite
nos quidem tradimus
et
et
misericordias feci-
integritate. Ita ut
et
omnia iam supra nomi-
et ipsa
Sancta Iuliana
coba que Comité Ferdinando Gundeet
nos confirmamus
moria que nos concedimus de nostro iure data
Sancta Iuliana,
et
et in
in iure
i'->
pocales de
de ecclesie
de Indolfo abba vel fratribus ipsa ecclesia Sancta
Iuliana sic traditum et
ex coniuratione
consignatum
et nullus
omnia que sunt
mentum numquam erimus
si
omni
ex hodierno die vel tempore abeatis ipsas ecclesias
suas abiacentias
salviz dedit a
w
redde nobis quod promisisti Emanuel noster
ipsa ecclesia Sancta Iuliana per suos términos ab
stas nostra,
bene-
mei percipite regnum quod preparastis ante faciem Dei,
mus quod
tum
35
hec omnia contestamus ad ipsa ec-
Sancta Iuliana ut quando venerimus ante tribunal Domini
dicti Patris
et
evangelio
nos quidem ad hac vocem
vestris et
et
in
qui laboratis et honerati estis et
nostri Ihesu Christi eficiamus sicut in
cum
30
ad ipsa ecclesia Sancta Iuliana
ex inde
presumat,
sancta, quia contra ac testa-
inrumpendum, nec nos potequis presumpserit venire, videant qualiter pena multaventuri ad
est in die iuditii et pro temporali
pena a pars
ipsius ecclesia
Sancta Iuliana inferat ad cultores, qui ibidem conmemorantes fue-
so
Cartulario de Santillana del Mar.
42
alium tantum duplatum vel triplatum qui ipsa ecclesia ausus
rint,
fuerit
conatus inrumpere, parie ad Comité
sia Sancta luliana D. C. L. solidus et
V.
a
,
regnante
Domino
55
ad ipsa eccleiuris ecclesia
finem seculi. Facía scriptu-
in
a
testamentum seu tradictionis die V.
M. a XX. a
civitatis et
hoc testatnentum
Sánete luliane firmis permaneat usque
ra
— Núm. XXXV.
feria,
III
nonas maias, era
nostro Ihesu Christo, et imperante
,;i1
in Castella. Ego García Fernandiz Comes,
Dopna Aba Cometissa in hunc tradictione testamenti que fecimus
et legenter audivimus manus nostras-|--f-roboravimus coram multi
testis, Bermudo Rodric hic testis manu mea -(- roboravi, Rodanio
Romaiz hic testis manu mea -f- roboravi, Didaco Asuriz hic testis ®
manu mea + roboravi, Domna Fronildi confirmo factum comitis
manu mea -f- roboravi, Domna Otrocia confirmo manu mea -j- roboravi, Osoyro Ermegidiz confirmo manu mea -j- roboravi, Albaro
Albariz confirmo manu mea -|- roboravi, Fredenando Armentariz
confirmo factu comitis manu mea -f- roboravi, Teillu Rodriz confir- 70
mo manu mea -f- roboravi, Froilla Assuriz factum comitis confirmo
manu mea -f- roboravi, Munio Didaz confirmo manu mea -f- roboravi, Teilllu Veilaz confirmo manu mea -f- roboravi, Goiniz Gotiniz
confirmo manu mea -f- roboravi, Cissiliani notuiz.
Comité García Fernandez
et
Esta carta fué publicada por
el
P. Sota (Crónica de los Principes, V., pági-
75
na 638).
XXXV
Miércoles 15 de agosto de 1022.
RESTITUCIÓN DE HACIENDA
[f.22vto.]
In presentía id est
riquiz,
Anaya
un
in
Roderico Munni
Concilio
Camesa
Annaya SavaEgo Munio Leceniz
Citi Petriz
Castro.
una cum uxor mea Gotiniz scriptura precaria vel captione facimus
vel
de
roboramus a
illa
térra
iam
tibí
icta
iuxta terminum de
Iohannes abbate, vel ad ecclesia Sancta luliana
que
est in villa Peirieto agro
que
duobus terminis de Sancti Romani,
Godestio, et fige se
in
terminu de
filios
de
Imila, et
dicitur Emila,
et
terminu de
alium terminum
s
Cartulario de Santillana del Mar.
de
filios
de Baleiro
de Sancta
et
Iuliana, et
minos de Godigeva.
Munio
terminum de
in
Gotina ipsa térra integra ad
in scriptura vel
cognovimus nos Munio
ro ipsa térra
tibi
et
Gotina
ecclesia Sancta Iuliana et ad abbate
secundum
iam fuerunt
in scriptura
">
testamentum nostrum resona,
et
quomodo
de suos
Azanno
Sonna simul cum
abuit
Umei-
post hec
et
filios,
tradidit ea
alias
ad
is
suas tér-
resona, et iurificaverunt ipsi abbate, qui
Sancta Iuliana ipsa térra
et ecclesia
tér-
Iohannes abbate ad eccle-
vendivit Umeiro ipsa térra ad Azanno, et ipsa
ras
duobus
iam dictos absolvimus eo
in veritate
comparata de Flaceia
43
de dúos términos
Citi et
alia parte revertit ipsa térra in
Intra ipsos términos
Sancta Iuliana, sicut
sia
et
et
usque
ex
— Núm. XXXV.
cum
sua pomífera
per annos L, usque pervenit abbate Endulfo ipsa térra iam dominara in iure eius et iurificavit Indulfo abba ipsa térra annos XII,
et
-'°
post edidit Indulfo abba ipsa térra ad Peipi pater de Gotina et socer
de mihi Monnio
siesse Indulfo
préstamo cum
in
abba aut ¡ugarios
suos
térra aut Peipi aut
absque iudicio
térra et post obitu
in
iure abbatis
quidem Peipi
vel
in
filios
abbas de ecclesia Sancta
ejus
in
ñeque
definitio,
et ipsa difinitione sic obtinuit Peipi ipsa
reliquit
ad suis
filiis
qui misi essent
ecclesie Sancta Iuliana de cuius iure au
reliquit ipsa térra
ad nos quomodo
i
de dato ecclesie Sancta Iuliana per prestamum, que
ei
sapiente que per gratu
quomodo ad nos
et venit iugario in
11
i
obtinuitea cuín
Monnio
ipso verbo de préstamo, et tenente ipsa térra eo
Peipi
Iuliane ipsa
cuius iure invenissent ipsa térra
Iuliana, qui missi essent ipsa térra in iure 23
rem
suo ipsa térra
ad
ipso térra et nos
qualiter die qui-
voce ecclesie Sánete
et
Gotina
30
sic obtinuit Peipi
et prestitus fuit sic
ad
voce de ipsa iam dicta
ecclesia Sancta Iuliana nomini eius abbas ad inquirendum vel ad
sapiendum per ipsa
Gotina una
cum
térra, si
voluimus ea daré,
et
eo Monnio
et
k
eredibus nostris fecimus retemtus super ea animis
nostris violenter per audatia et eieci inde vel et ista carta in concilio
filia
ante et eccice (forte ecclesie) uita ipsa térra, que rovoro Goto
Rodani Comiti,
falsa carta et isrita et
super ipsa carta devenimus
da placitum inde firmamentu ad amborum utrisque partes ad melioribus et in constituto die
M. LX,
rio qui
sic venit iste
in
a
feria,
XVIII kalendas setembris, era
Iohannes abbas cum verídicos de hunc
ventante dixerunt,
presentat
IIII.
ista ¡scriptura edit falsa,
concilio pro ipsa térra,
unde intencio
territo-
que odie Monnio
erit
quia nos erimus
m
— Núm. XXXVI.
Cartulario de Santillana del Mar.
44
sapientes ipsa térra in iure ad Azanno, et post hec tradidit ea ad
abbas dederunt ea ad Peipi
ecclesia Sancta Iuliana et ipsi
et
eo Monnio
non
et
Qotina non abuit tales verídicos
43
prestitutn
in concilio
quia
(1)
XXXVI
Jueves
f-
23
IGLESIA DE
'
Sub
Christi
nomine
1."
de
mayo de 983.
SANTA MARÍA DE RENEDO
et
individué Trinitatis, ómnibus episcopis,
abbatibus, presbiteris, diaconibus, clero atque omni populo christiano fidelissimo
bus, ideo ego
Deum
Donna
timentibus et in regule sánete consistenti-
Domino Deo
Fronildi in
eterna salute.
Amen.
mee
Ideo placuit mihi et accensi voluntas, ut pro remedio anime
trado adque concedo ecclesia Sánete Maria de
valle Pelacus
cum ómnibus
meo
in
locum que
dicitur Planes et tibi ab-
Indulto et senioribus que ibidem serviunt
cum suo
solare
sive cáseas, orreos, lacares, cupas, libros, térras, pumares, pelacus,
molendinarias, fontes, aquis
5
est in
actibus suis ad ecclesia Sancta Iuliana,
cuius corpus tumulatum est
bati
Ranedo que
aquarum cum aquis
mine pars (acaso Pas), exitus vel
regresitus,
w
dúctiles suos in ilu-
tam cultum quam etiam
discultum, sive ubique potueritis invenire habeatis por iure ecclesia
Sancta Iuliana ac defendatis,
libera in Dei
liberius
nomine
commemoratus
Fronildi ante
Deum
et
quidquid ex inde faceré volueritis
servierit et in
fuerit
agone
Christi certaverit vel in
habeat ex inde toleratione
et
Dei
is
mi Donna
mercibus perveniat. Et nullus inde a laygale con-
versatione reducere presuma nec ab ipsa ecclesia oferre presuma.
Si quis presumserit, anatematizatus et
cum luda
ad ipsius ecclesie Sánete Iuliane
aliu
tum quantum ab ipsa ecclesia ausus
(1)
excomunicatus permaneat,
traditore in inferno dapnatus, et pro temporali
Esta escritura queda
así incompleta.
pena
tantum duplatum vel
fuerit
et
pariet
triplica-
quod natus inrumpere
et
•»
Cartulario de Santillana del Mar.
auri libras
stamento
die
V
feria,
comité
et a
III,
iuris
— Núm. XXXVII.
45
hoc
civitatis pariet alias libras VI, et
te-
ecclesie firmis permaneat. Facta sedula testamenti
kalendas maias, era M. XXI, imperante Comité nostro
-,r'
Eo Donna Fronildi in hoc testamento
de meo factum que relegente audivit manu mea -f- roborovi coram
testibus, Belliti hic testes manu mea -f- roboravi, Ermeildo hic teGarcia Fernandiz
in Castella.
Quirigus hic
stis -\-
El año 983
ves); fué feria
testis
comenzó en
+.
feria
II
(lunes); el día 1.°
de mayo no fué
feria
V
(jiie-
311
(martes).
III
XXXYII
Sábado 10 de diciembre de 998.
COMPRA DE HACIENDA
f.Mvto.;
Sutn Christi
et
nomine ego Donna Sancia
in
placuit mihi ut vindivi a
Indulto abbate et ad regula Sancta Iuliana
tibi
pumares
Sancia a
Fenolieto sibi
in villa
tibi
et
cum sua pomífera
Otrocia
per
in ribo
illa
et
vel
illas
in
5
manzanares per terminu de Domina
sepe
illa
per terminu de Sancti Martini et per
que discurre per
villa
glandiferos et per terminu Servandi, et per
Fenolieto et per
illu
Donnu,
integritate, et in illa
per
et
de Sancti Martini cum suos mancanares
omni pomífera ab omni
illu
illos
cotellu et per illos
castaniares usque in via antiqua et per terminu de
itinera cerca sernas
Donna
serna ubi
cerazios et per illos manzanares et per
illos
de Sala,
vallatu, et per illa itinera
diferos vel
ereditatem térras
de abua mea Donna Sendina fuerunt
Fenolieto
et
mea
alus locis vindiu ego
Indulto abbate et ad regula sancta
casas de Didaco Albariz
usque
in
et
10
illa
glan-
serna ad Re-
pollo iusta terminum de Sancti Martini et per terminum de Braolio
usque
in Iuncaria
medietate, et in alia térra so castello iuxta termino
de Sancti Martini,
limite
ab omni
et
per termino de
Otrocia, et per
Otrocia usque
integritate, et alia serna so castello iusta
Braolionis, vel suis neptis, et per
ab omni
Donna
illu
illa
limite et per terminu
15
in illo
terminu
de Donna
fogio tras Castro et per terminu neptis Braolionis
integritate, et alia térra in so castello
per terminu neptis
20
Cartulario de Santillana del Mar.
46
— Núm. XXXVTX
Braolionis et per terminu de Sancti Martini, et item terminu de Sancti
s
Martini ipsa serna que dicent longare ex integra, et alia térra in so
castello in illo valle per
in
terminu de
Donna
duobus partibus de Sancti Martini usque
Otrocia ex integra et alia térra
so castello
in
de Donna Otrocia ex
iusta termino de Sancti Martini et terminu
integra et alias térras illas fagolas in costa de castello per terminis
de Sancti Satornini
in
in
30
costa usque in penna ex integras, et alia térra
Rianlio per illos cerazios, et per illum arrogio et per terminu de
Donna
Otrocia ex integra et alia térra ibidem
in
Rianlio ante
molino per terminu de Froila vel de suis neptis per
terminu de
trizos et per
que
est in
Donna
Otrocia ex integra, et
Bareta de terminu de Sancti Martini,
illo
Pe-
illos fixos
alia térra serna,
<'>
terminu de
et iusta
Sancti Salvatoris et per ilumine Salia et Besagra (pro Besagia) et
usque
de
penna medietate,
in
filios
de Monnio Rodrizi
ibidem
et alia térra
et
Bareta de termino
in
per terminu de Sancti Martini et per
ilumine Salia et Besagia usque in silva ex integra, et alia
et per terminu
in
de Sancti Martini usque
in
mare ex
Covilias sernas darenas de mare usque in
de Ariaas
et
Donna Sendina
iuriíicaverit inter
omni pomífera, qui
iuriíicaverit
illa
Didaco Alvares
et
Perulieto
abua mea ©
et
et
mapanares, vel
abua mea Donna
Barcina vindo
in
serna que est iusta terminu de Iohannes et de Vaíiro, et
per illum ballatum et per terminu
Iohannis
per terminu
in
de ipsas casas de Fenolieto vindo
in Miliares, térras et
Sendina, vindo a vobis ab omni integritate,
vobis
et
Suances quantumque Didaco Aluarit
a vobis ab omni integritate. Et
et
sic vindivit
filios Floregii, et
per ilumine Salia ipsa serna et
illa
hereditate de
eo Donna Sancia a vobis Indulfu abbate
integritate. Et accepit
de regula Sancta
Donna Sancia de vobis
Iuliana, id est pretio
50
per terminu Sancti
et
Romano,
ad regula
Sancta Juliana ipsa ereditate, qui iam superius comprensus
omni
10
Otrocia
integra, et ibidem
Saucedo
per terminu de Sancti Martini ex integra
et in Rieto et in
in térra in
Donna
Covilias per terminu de Braolionis et per termino de
est
ab
Indulfu abbate
dúos bobes uni nigro
et
55
alium
rubio, et tapete et baso argénteo, et pelle connelina et arritacacavi
in
sub uno pretio valente XV, solidos pretio que a me Donna Sancia
bene complacuit,
et
adfirmavimus
inter
nos seucio vel necotio
isto
per ipsas térras et manzanares et glandiferos vel arbusta usque in
finem seculi
et sic
nomine ego Donna Sanca aut
filiis
meis, aut ali-
eo
— Núm.
Cartulario de Santillana del Mar.
quis homine de subrogata
mea persona
XXXVII.
abbate vel a fra-
et Indulfu
tribus de regula Sancta Iuliana pro ipsa ereditate, térras et
quanta ipsas térras continet sive
et lantiferos vel
in Perulieto, sive in
47
pumares
Fenulieto sive
in
Bareta sive in Rieto, sive in Suances, sive
in
65
Miliares sive in Barcena, sive en Vespieres, villa que vocitant, quan-
tumque Didaco Alvariz
et
que vobis vendivit, qui
abia
mea
in
mea Donna Sendina
iurificaverunt
me Sanqa
evenit aliquis
divisa de
vel a fratribus regule Sancta
"»
Iuliana per inde in iuditio petire voluerit, aut contemptio fecerit per
homine per inde vobis Indulfo abbate
quantu qui
si
ego Donna Sanca aut
ista scriptura resonat, et
non octorigaremos vel vendicaremus quantum
resonat térras
et
pumares,
et glandiferos vel
ipsas térras continent post parti de
Sancta Iuliana
suis
et
filiis
meis,
arbusta que ad
tota
Indulto abbate de regula
de ipsius regule Sancta Iuliana vel de fratribus
non octorigarimus
Sancia vel
tibi
filiis
in ista scriptura
meis a
Iuliana ipsas térras et
et
tibi
vindicaremus
Sancta Iuliana auri libras V. e
in
pariet et
"»
Donna
Indulfu vel a fratribus de regula Sancta
pumares
duplatu vel meliorato in ipsis
bras V. e et post hec
quomodo
vel
quantum
locis, et
et
in ista scriptura
resonat
desuper pariet ad regulam
post parte Comitis pariet alias
li-
so
scriptura ista carta benditionis et compara-
tionis firmis obtineat emtio et robor. Facta ¡scriptura carta ista die
sabbato,
gione
et
1 1 1 1
idus decembris, era
M. XXXVI, Rex Vermundo in Lein Castella. Ego Donna Sanga qui
Comité Sancio Garsianis
carta ista benedictionis de quantu qui super resonat
et legenter audivit
manu mea hunc
ad roborandum, Alvaro hic
hic testis
manu mea
-\-
testis
-f-
que
manu mea
-\-
voluit
Montano
manu mea -f-
roboravi,
roboravi, Adfonso hic testis
roboravi, Cisiliani exscripsit.
fieri
roboravi coram testes tradidi
sr>
Cartulario de Santillana del Mar.
48
- Núm. XXXVIII.
XXXVIII
Viernes
de mayo de 987.
1."
IGLESIA DE SAN JUAN DE UBIARCO
rr.2.-,vto.i
Sub Christi nomine ego Donna Fronildi in Domino Deo eterna
Amen. Ideo placuit mihi et accensi voluntas ut pro remedio
anime mee trado atque concedo eglesia Sancti Iohannis cum ómnibus actibus suis qui est in villa Ubiarco, per omnen suos términos
pro termino Menizi et figet in termino de Montes ter et pro fonte
salute.
pro molione albo
salice et
minos,
Donna
est in
vel
sic trado
et
atque concedo ipsa ecclesia Sánete Iohannis eo
Fronildi ad ecclesia Sancta Iuliana, cuius corpus
locum qui dicent Planes,
omnes
fratres
•"
pro terminu de Iohannes per suos tér-
et
abbati
et tibi
meo
tumulatum
Indulfo presbiter
presbíteros vel reculantes, quia ipsa ecclesia
io
Sancta Iuliana Virginis comemorati fuerint trado ibidem Donna Froipsa eclesia Sancti Iohannis
nildi
cum ómnibus
casas, orreos, Iacares, cupas, libros, térras,
actibus suis, sive
pumares
in villas
nomi-
naras in Ubiarco in Planes et in Macortedo, sive ubique portueritis
invenire abeatis post iure ecclesia Sancta Iuliana ac defendatis, et
quidquid ex inde faceré volueritis, liberam
potestatem, sed verumptamen ipse
in
agone
Christi certaverit vel in
abeat ex inde toleratione,
et
mihi
in
obtineat qui
illo
Deo
servierit et
Dei liberius comemoratus
fuerit,
Donna Fronildi ante Deum mercibus
perveniat, et nullus inde a leigale conversatione reducere presuma.
excomunicatus permaneat,
Si quis presumserit anatematigatus et
cum
luda traditore
in
libras
III,
testamento
et
tantum duplatum vel triplatum
aliu
ipsa ecclesia ausus fuerit
ad comité
civitatis
iuris ecclesie firmis
Garsea Fredenandez
mento de meo factum
quod notus inrumpere,
et auri
pariet alias auri libras IV, et
hoc
permaneat. Facta scedula testamenti
die noti feria VI, kalendas maias, era
stro
20
et
infernu dapnatus et pro temporali pena pariet
ad ipsius ecclesie Sánete Iuliane
quantum ab
15
Dei nomine abeatis
in Castella,
M. XXV, imperante Comité noeo
Donna Fronilde
manu mea
vel relegente audivit,
in
hoc testa-
-f-
roboravi,
23
Cartulario de Santillana del Mar.
coram, testibus,
Beliti, hic testis
manu mea
hic testis, -f- Quirugus, hic testis,
sentía, -f-
mea
Nuno
mea
Belasquiz, in
+
presentía, -f-
mea
mea
49
roboravi, Ermeildo,
-f-
Roderico
presentía, -j- Gontesalvo, Esconiz in
presbiter, in
— Núm. XXXIX.
Feiliz, in
Donna
mea
Otrocia, in
presentía. -\- Galindo,
presentía, -f- Cissalani, exscripsit.
El día 1 ." de mayo del año 987 no fué viernes, como leemos en esta carta: fué
domingo. Como la fecha del año coincide con la época en que vivieron el conde
García Fernández y D. a Fronllde, nombrada en otras cartas, creemos que debe
ser la carta de alguno de los años inmediatos en que el 1.° de mayo fuera vier-
nes,
como
30
pre-
35
985, 991, etc.
XXXIX
Martes 3 de marzo de 1019.
CARTA DE HERMANDAD
»«]
Sub
Christi
nomine
et
tum facimus
nes diem
cum iermana mea Maria
Amen. Ideo ego Annaya
eterna salute.
et
timendo
et
in
Maria pactum vel testamen-
et
ad regula Sancta Iuliana
iuditii
nomen
Domino Deo
individué Trinitatis, ego Iacobi,quod
appellatur Annaya, una
et a tibi abbati
nostro Iohan-
portas inferni evadendo
et
paradisi
•">
Annaya et Maria ad ipsis locis sanctis nos
metipsos et nostra quinta in omnia nostra rem et nostras ereditates,
que visi sumus abere et deincepsque ganare potuerimus, tan de abos
introiendo, tradimus nos
quam de
parentibus vel de nostras comparationes in villas prenomi-
Cavargeno
natas, id est in
et in
Penagos
et in
Flandone
et in
Pama-
io
nes, et in alus locis, ubique potueritis invenire, nostra quinta integra
in térras in
uacas
pumares
et in res
in vita nostra
in casas et in orreos, in
mouile
quam
et in tota
etiam
et
omnia
cupas
et in lictuaria in
re nostra quinta integra, sic
de post obitum nostro, ut abeatis ipsa
nostra quinta desodie die data et confirmara per huius cédula
Iuliana et de tibi abbati nostro Iohannes
potestatem, et nobis ante
Deum
in
ió
Dei nomine abeatis
merces perveniat. Et
si
quis tamen
contra hunc factum nostrum vos metipsos ut aliquis homo, qui hunc
factum nostrum inrumpere quesierit,
super
eum
et
excomunicatus
fíat
in
primis
ira
Dei descendat
ad sacrasancta comunione
et
cum
20
Cartulario de Santillana del Mar.
50
traditore abeat partem in eterna dapnatione.
pena
pariet ipse
— Núm.
XL.
Amen. Et pro temporali
homine diabolicus, qui huncfactum nostrum inrum-
pere quesierit, primis pariet post parte ecelesie Sánete Iuliane Virginis
quantu ausus
libras
et
II,
hominem
ipse
conatus inrumpere duplatu vel
fuerit
M.
in
die
ista
Castella et in Asturias.
V
et feria,
III
regna rex Adfonso
L. VIII., et
Sanees
nonas marcias
Legione
in
in
hac pactum vel testamentum que fecimus
vimus
et
de manus nostras
Iulijz et
Appa
-j-
et Citi
Ziti Suaric. et
Appa,
et
El año 1019
in
Comité Garsea
Annaya
et legenter
roboravimus coram
Severo Adfonsic, hic testes sumus,
Citic, et
Gutesálbo Iohannes,
roboravimus, Iohannes
como
+
et
Ego Annaya una cum germana mea
Maria
roboravimus,
non
qui talia comiserit, et post inde scriptura ista
rumpetur. Facta scriptura
era
triplatu, et auri
post parte Imperatoris tertie vel alias auri libras V. e parie
et
manus
nostras
Didaco Rodaniz
in
audi-
testes, Belliti,
et
—
-|
|-
Comes
nostras presentías
-f-
+
scripsit.
comenzó en
feria
V
(jueves),
y
3 de marzo fué feria
el
III
(martes),
dice el documento.
XL
Martes 24 de junio de 991.
IGLESIA MONASTERIAL DE ARCE
f.26vto]
Sub
Christi
nomine
et individué Trinitatis,
presbiteris, diachonibus, clero
lissimo
Deum
neptis
Domno
episcopis,
ego Donna Fronildi una cum sobrinis
timendo
meis Munniu Gutiérrez
ómnibus
atque omni populo christiano fide-
et
Nunu
Gutiérrez, adsid indignus, qui
sumus
Rodani comité, pactum testamenti tradictionis facimus
propter remedium animas nostras ad regula Sancta Iuliana, cuius
corpus tumulatum est
in villa Planes, et
sub regimine Indulíu abbati
tradimus atque concedimus nos supradicti
Gutiérrez et
Munnu (Nunnu?) Gutiérrez ad
Monasterio vel ecclesia Sancti
Arce,
cum suas
casas
suis terminis, id est
et
una
Iuliani,
que
Donna
Fronildi et
Munnu
ipsa regula Sancta Iuliana
siita est in territorio
de
villa
orreos et torcular, et térras, et pumares pro
térra in
mere de Golata
iusta
terminum de
i
Cartulario de Santillana del Mar.
Sancti Iuliani et
illu
sotu usque in
terminum de Frominio,
que
ipsa térra,
pro
et
cia et
de Sarracino,
que
est in
et alia térra
alia térra,
que
est iusta terminu
alia térra
que
est in
que
est in
de Librino
mere de Sopenna
rem que concedit Adfonso ad omni
que vocitant sernas que sunt ibidem
iusta
de
et
in illa itinere et
terminu de Fafila et
et per
terminum de Afonso
in
et
et
pro
duas térras
de Arce
et alia térra
terminum de Adfonso,
Maria. Sic tradimus et concedimus ego
Donna
20
hereditatem vel
integritate, et alias
in territorio
i">
de Osi-
mere de Rosnia de termino de Fronimio,
termino de Ofreiso usque
mere de Rosnia
mere de Golata
itineres publicas et per terminis
termino de Revelio et aliu terminu de Martino usque
in
51
terminum de Maria,
itinere iusta
est in illo vale, et alia térra
de duobus partibus terminis
XL.
serna et alia térra que est iusta
illa
illa
— Núiw.
et per
terminu de
Fronildi et ego
as
Gutiérrez ipsas térras vel pumares ab omni integritate, quantumque
superius
comprehensum
est sive
ipsa ecclesia Sancti
nominata sive quantum ad ipsa ecclesia apertinet
quantum
quantum
in
nomine de ipsa ecclesia apertinet
nomine de ipsa ecclesia ganatu
in
defunctorum quam etiam
pratis, pascuis, exitis,
et
iam
et
iurificavit,
fuit vel fuerit
vel
per animas
w
per viventium in montes, in fontes,
aquis aquarum, sedicas molinarum, que ipsa
ecclesia Sancti Iuliani apertinet
et
Iuliani
et iurificavit, vel
cum omni suas apresuras, tradimus
et ego Munnium Gutiérrez et ego
Sancti Iuliani iam nominata cum
concedimus e'go Donna Fronildi
Nunno
Gutiérrez ipsa ecclesia
quantumque superius resonat ad regula Sancta
35
Iuliana et ad Indulfu
abbate vel ad cultores ipsius regula Sancta Iuliana ab omni integritate
propter remedio de animas nostras de me Fronildi et de mea germana Monna Tarasia et propter remedio de animas nostras de me
Munniu Gutiérrez et de me Nunnu Gutiérrez, et de abia nostra
Donna Gontroda, sic tradimus et concedimus ad ipsa regula Sancta
Iuliana, quomodo superius conprehensum est usque in finem seculi,
ut
non
ad
alia parte
sit
traditum vel concessum in perpetuum abituram. Si quis tamen ego
Donna
vel
filii
nostri,
suprini,
non eredes, ñeque gens genere quia
inde reducere presumat post parte regula Sancta Iuliana,
Fronildi et
filiis
non
io
ego Munnium Gutiérrez
nostris aut
Comes
vel
hunc factum nostrum inrumpere
et
ego Nunnu Gutiérrez
subrogata nostra persona
quesierit, aut contra regula
et
qui
Sancta
Iuliana proinde contemtiosus extiterit, in primis ira Dei descendat
45
—
Cartulario de Santillana del Mar.
52
super
eum
— Núm.
descendat super e'um Deus sicut de-
et rufea celestis, et
scendit super Datan et Abiron sceleratissimos,
cum
vivos absorbuit et
térra illos
pena eterna
et
XLI.
excomunicatus
quod pro sua
ludas traditore abeat participio
fiat et
in
sanguinis Domini nostri Iesu-
pro dapna secularia inferat ad ipsa regula Sancta Iuliana
christi, et
e
vel ad cultores suos auri libras V. et ipsa ecclesia Sancti Iuliani,
que superius comprehensum
captum
50
scelera
Facta iscriptura
feria, VIII
Legione
et
Fronildi
et
pactum
iulias,
vel
ego Munnium Gutiérrez
tradictionis
quod
Indulto abbati confirmationis
mus manus
nostras
-)
—
f-
cum
¡s
ipso territorio, et alium
et iste te-
testamentum tradictionis die
M. XX.
era
VIIII,
Comité Garsea Fredenandez
pactum testamentum
in
vel confirmationis firmis permaneat.
traditionis
ista
kalendas
duplatu
comité alias auri libras quinqué
parit post parte
stamentum pactum
est,
Rex Adefonso
in Castella.
et
a
6o
Donna
Et ego
ego Nunno Gutiérrez qui
ad regula Sancta Iuliana,
fieri
111.
in sedis
voluimus
roboramus coram
et legenter
et
ad
audivi-
testes tradimus robo-
k¡
randa, Martinus presbiter, Ermeildo presbiter, et Petru et Félix hic
testes
sumus manus nostras
voluntatem
mea
-f-
et
-f-
+
roboravimus. Ego Alvaro Alvariz
factum de uxor mea Fronildi confirmavi
roboravi, ego
Annaya
et
manu
Adfonsiz, ego Citi Suariz, ego Roderico
Guntdesalviz, ego Indulfo abbati, et ego Ermeildo frater et ego Frila
Albariz in nostras presentías
fuit
factum
el
manus
nostras
-j
-o
\-
Cissilani exscripsit.
El
año 991 comenzó por
miércoles. Es de creer que
la
semejanza gráfica de los
11a
639) publicó esta carta.
feria
V
(jueves); el dia 24 de junio fué feria IV, o sea
amanuense copió feria III en vez de feria. IV, por
números romanos II y V. El P. Sota (Crónica, págiel
XLI
Martes 24 de junio de 1001.
[f .28vto.)
Sub
iqleSIA MONASTERIAL EN
Christi
nomine
et
individué Trinitatis, ómnibus episcopis,
presbiteris, diaconibus, clero
meo Deum
MORTERA
atque omni populo christiano
timentibus et regule sánete consistentibus.
fidelissi-
Ego Munnium
75
Cartulario de Santillana del Mar.
— Núm.
XLI.
53
Domina Fronildi, acsid indignus, facimus pactum, testamentum tradictionis facimus propter remedio aminas nostras de vobis
Munnium Gutiérrez et Domina Fronildi et de genitores nostros sive
Gutiérrez et
et
">
de parentes nostros tradimus atque concedimus ecclesia monasteSancti Iuliani
rio
cum ómnibus
actibus suis ad regula Sancta Iuliana,
cuius corpus tumulatum est in
Planes, et a
villa
Indulto tradimus atque concedimus nos supradictis
rez et
Donna
et libros
usque
monte
infra
que
cum
Biati
suas casas
términos de Mortera
Morteira,
per
illos
per terminu de
10
cupas
ribo, et
illo
de Sancto Corto
et
i-">
serores abitaverunt, que forone de
illos
foios et usque in
illo
Bo et per illo Aguto usque
via itinere antiquum ad termino de Monte et Beati et alia ereque est in soma pia in pauo de Arce que dedit Munnium
et
per terminu de
Gutierriz ad Sancta Iuliana,
fuit
illas
azebos usque ad
queto que dicen Alegio
ditate
et orreos, et torcular et
et
antiqua que viene de Liencres a Mortera, et de
in illa itinera
terminu per ubi
in illa
Gutier-
exita e'st in territorio de Mortera in pre-
alia parte per
et
abbati nostro
Munnium
Fronildi ad ipsa regula Sancta Iuliana monasterio vel
ecclesia Sancti Iuliani,
dicto loco
tibi
que abuit de sua divisa
de sua uxore Ablina
et
hereditate
illa
z>
que
de sua muliere Ibera,
de sua mulier Terentia ipsa hereditate quantumque pertinuit ad
et
ipso solare ubi abitavit Sancto Corto in
res
cum suos
monte ab
soma ya con
ereditarios ipsa ereditate térras et
oinni integritate infra términos de
mino de Pausadorios
et
per
illa
ipsas tres mulie-
pumares
monte Faleto
via itinere qui discurre
in fonte in
et
»
per ter-
ad Arce
et
adfligese usque in miere de Arce ad Escarzico et usque in Lebe, et in
Priedo
et alia hereditate
Iuliana,
que
fuit
ereditate per illum
Aiba
et
usque
hereditate
in
monte
in
que dedit Munnium Gutiérrez ad Sancta
de sua devisa
in Capidiello, qui fuit
quetum de Arrias usque
Fagelo
cum suos
et
usque
Arce
in
in
et in
anima de mihi Munnium Gutiérrez
mas de parentorum nostrorum
et
et
et
per
omni
ab omni
integritate,
integritate pro
de parentes meos sive per ani-
cum
Campo Pau cum
térras et
suos pratos
suas casas
et tota
ecclesia pertinet, sic tradimus et
35
tradimus atque concedimus alio
monasterio vel ecclesia que vocitant, Sancti Petri, qui est
rium de
30
Penna
Mieres de Arce ipsa
editos infra ipsos términos ab
in fonte, ubi putueritis illo invenire
de García ipsa
Ganzo
rem
et
suos orreos,
vel ganato vel
et
in territo-
suos
libros, et
quantum ad ipsa
concedimus ad ipsa regula Sancta
«>
Cartulario de Santillana del Mar.
54
omni
Iuliana et ad tibi abbati Indulfo ab
dium animas nostras
et
de
me Munnium
nildi et
Si quis
et
filiis
de parentes nostros.
ego Donna Fronildi vel
potestas, aut
— Núm.
XLI.
integritate et propter
reme-
Donna Frotamen ego Munnium Gutiérrez
Gutiérrez et de
nostris ut comes, aut regibus vel
omines de subrogata nostra persona inrumpere quesierit
15
aut contra regula Sancta Iuliana per ipsos montes et ríos vel per ipsas
iam dictas ecclesias, que super resonant, cum ómnibus actibus suis
cum omni rem vel ganato vel hereditates vel quantumque in testamentum hic resonant perinde contempciosus steterit, in primis ira Dei
descendat super eum Deus sicut descendit super Datan et Abiron
sceleratissimos,
quos pro sua scelera
cuín ludas traditorem abeat participio in pena eterna
corporis
Domini
nostri Ihesu Christi, et pro
ad parte de ipsa regula Sancta Iuliana
cultores
earum
ipsius territorios
dampna
sanguinis et
secularia inferat
duplatum
cumque
et illum
alias auri libras VII, et istum
ad
et a tibi Indulfu abbati vel
auri libras VII et ipsius monasterios vel
Sancti Iuliani et Sancti Petri
50
térra illos vivos obsorbuit, et
comprehensum
superius
captum
ecclesias
55
est in
pariet post parte comité
testamentum pactum tradictionis
vel
confirmationis firmis permaneat. Facta ista scriptura istum pactum
vel
testamentum tradictionis die
M. XXX.
Castella,
VIIII.
III
sub rex Adefonso
ego Munnium Gutiérrez
et
feria, VIII
in
ego Donna Fronildi
testamentu vel traditiones que fecimus
manus
nostras
-j- -j-
et
sumus
iulias,
era
so
-j- -J-
in
hoc pactu
legente audivimus et
roboravimus coram testes
Petrus et Iohannes hic testes
kalendas
sedis Legione, et Comité in
tradidit
roborandum.
roboravimus, Cissilani
scripsit.
El P. Sota (Crónica, pág. 640) publicó esta carta.
et
65
Cartulario de Santillana del Mar.
— Núm.
XI.II.
55
XLII
Jueves
Sub
Christi
Domino Deo
nomine
individué Trinitatis, ego
et
Deo ad
meo Iohannes diem
quem abeo de mea
dote vel
dedi vel roboravi, sicut
nos. Id est de
vel directo
vado
illo
usque ad
lare et per terminu
illos fixos
na
Afonso
et
ad
et
per
carraña qui discurre ad Aselio,
illa
ad Argueces
de Albaro Galindiz
arroyo, et per
terminu de Petru,
nu de Eldefonso,
discurre ad illum
et
per
et
arroio et aflige et ad
sic trado
meo Iohannes
illa
illu Vil-
pen-
illa
et termi-
carrera
que
in villa Planes, et
et
a
tibi
orreos,
pumares, silvas vel defesas, aquis, pra-
post iure de Sancta Iuliana quieto,
volueritis liberam in Dei
Sendina ante
Deum
is
atque concedo ad ipsa regula
padulibus vel ubique potueritis invenire de ipsa hereditate abea-
tis illo
io
et per
terminu de
trado atque concedo ipsas casas
lacares, cupas, curtes, térras,
tis,
per
tinteiro et per
illu
Sancta Iuliana, cuius corpus tumulatum est
abbate
et
de suos heredes
et
terminu de Sancta Leocadie,
illu alio
vadum,
5
que viro meo Didacomizi
arras
itinere qui discurre
illo
ab-
dote resonat per omnes suos térmi-
petricos et terminu de Quintila Asuriz usque ad
et pervenit
tibi
evadendo
adiacentias suas in audito de Loisa,
meas
in
mea
in
ad
et
et portas inferni
atque concedo ad ipsum locum sanctum
cum omni
casas de Felecta
regula Sancta Iuliana
uniendo
iudicii
et paradisi introiendo trado
illas
Donna Sendina
Amen. Ideo ego Donna Sendina pactu
eterna salute.
vel testamentum fació a
bati
1019.
EN VALDEGUÑA
[f.¡svto.]
in
22 de febrero de
et
nomine abeatis potestatem,
merces perveniat,
et
20
quidquid ex inde faceré
ut mihi
Donna
de viro meo Didaco. Si
Donna Sendina aut
homo hunc factum nostrum inrumpere
Dei descendat super eum in inferna dapna-
quis tamen contra hunc factum nostrum ego
proienie
mea
vel quislibet
quesierit, in primis ira
tione.
Amen.
Et pro temporali
ipsa regula Sancta Iuliana
pena
pariet ipse
quantum ausus
duplatum vel triplatum cum solidos
pariet auri libras V. e pariet ipse
C
et
25
homine ad parte de
fuerit
conatus inrumpere,
post parte comité civitalis
homine qui
talia comiserit, et scri-
30
Cartulario de Santillana del
56
Mar.— Núm. XLIII.
ptura ista non rumpetur et firmis permaneat et obtineat. Facta scri-
ptura ista die V.
et in
a
kalendas martius, era M.
feria, VIII
L.
a
VII.
a
,
et
Rex Adefonso in Legione et Comité Garsea in Castella
Asturias. Ego Donna Sendina in hoc pactu que feci pro reme-
regnum
et
dio anime
mee
et
de viro
meo Didaco
+ roboravi, Iohannes Munio
nostras + + roboravimus, Iohannes
mea
et
legenter audivi et de
hic testes
sumus
et
manu
manus
scripsit.
El año 1019, ya
y
ves),
el
hemos dicho (v. carta XXXIX) que comenzó en feria V (juedomingo y no jueves, como dice este documento.
día 22 de febrero fué
XLIII
Viernes 18 de enero de 1017.
vt0 'l
"'
1
Sub
IGLESIA DE SANTIAGO DE
nomine
Christi
et individué Trinitatis,
presbiteris, diaconibus, clero
timentibus et
Donna,
in
VALDEGUÑA
ómnibus episcopis,
atque omni populo christiano
Deum
Ego Donna Monia
de Monnio Didaz et Donna GelAmen. Ego Donna Monia Donna
regule sánete consistentibus.
acsi indigna,
vira in
Domino Deo
placuit
niilii
que sum
filia
eterna salute.
accensit voluntas, ut pro remedio anima
mea
r>
simul de
meo Nunno Gutiérrez et de parentibus nostris, tradidit ego
Donna Monia Donna atque concedit corpus meum et animam meam
ad regula Sancta Iuüana et a tibi abbate meo Iohannes, tradidit ibidem ecclesia Sancti Iacobi cum ómnibus actibus suis, qui est funviro
data
in valle
Egunna
términos, et de
itinera
illo
in
locum vocabulum Cagarone, per
cotello
absque
que pergit ad Egunna, qui
minu de Félix per
illo
in illa
exit
fonte pro
illo
de Mesuzo, ex
omnem
10
suos
balelio et per
alia parte ter-
foyolo de Monio, et usque in terminu de
Donna Gota, et per illa calata que est iter qui pergit de Conflia et
venit ad Egunna et per suos términos tradidit eo Monia Donna
atque concedit ipsa ecclesia iam dicta cum omnem rem ganato,
casas, orreos, lictuaria, torcularia, vel tota
omnem rem
causa quantu
ad ipsa ecclesia oportet abere vel deinceps acmentare vel ganare
i.-,
— Núm.
Cartulario de Santillana del Mar.
XLIII.
putuero, sic tradidit atque concedit ipsa ecclesia iam dicta
57
cum omni-
2»
bus actibus suis integro ad ecclesia vel ad regula Sancta luliana et
ad tibi abbate Iohannes, sic terris quam etiam pumares, silbas vel
monte
defesas, pratis, padulibus, in fonte in
quantum ex
eius
Donna quam
voce invenire
post obitum
meum,
et
aquarum vel
me Monia
in aquis
de
potueritis, sic in vita
Patella,
in villa
tota ipsa 25
in
anima de viro meo
hereditate, in térras, in vineas quinta portione pro
Nunno Gutiérrez. Et ego Donna Monia Donna post obitu meo in
meo ganato mea quinta integra, ut abeatis post iure, ecclesie Sánete
quod
Iuliane ac defendatis, et quicquid ex inde faceré
Dei nomine abeatis potestatem. Sed verumtamen ipse
qui
Deo
servierit, in
memoratus
Donna
fuerit,
ante
agone
obtineat, 3»
Christi certaverit, et in Dei laudibus
habeat ex inde toleratione
Deum
volueritis in
illo
mercis perveniat
mihi
et
et nullus
com-
Donna Monia
ex inde ad layeale
conversatione reducere presumat. Si quis presumpserit, anatemati-
záis
et
excomunicatus permaneat,
et
cum luda
habeat
traditore
35
parte in eterna dampnatione, et pro temporali pena qui hunc scri-
ptura scedula testamentum tradictionis istius inrumpere quesierit,
aut
comes aut
alia regia vel potestas, aut
qualicumque homine dia-
bolicus, qui taliter comiserit, pariet ad ipsa ecclesia Sancta luliana et
a
sotii
earum chatolicus quantum ab
tus inrumpere tantum
ipsa ecclesia ausus fuerit cona- 40
duplatum vel triplatum
et auri
libras V. e et
post parte regis aut comité, qui hunc térra imperavit, similiter pariet
non ru-
auri talentum et post inde scriptura ista testamenti istius
mpetur. Facta et considerata est iscriptura
feria,
XV
in
Legione,
in Castella et in Asturias.
mea
-\-
manus
sub die qui est VI. a
a
kalendas februarias, cúrrente era M. L.
Rex Alfonso, Rex
stamentum
ista
tradictionis
et
Et ego
quod
Donna Monia Donna
fieri
-f-
+ roboramus,
volui
et
scripsit.
,
regnante
in
hanc
45
Adega
Nunno
te-
manu
legenter audivi
Munnio Iohannes confirmat
roboramus, Ermegildo
a
sumus
hic testes
Braolio confirmat, Godestio
niuz confirmat, Didaco Beilaz confirmat,
Citi Petriz confirmat,
V.
imperante Comité Sancio Garciani
roboravi coram testibus Sesguto et
nostras
a
Mun-
Rodriz confirmat,
et totos in
uno
+
so
Cartulario de Santillana del Mar.
58
— Núm.
XLIV.
XLIV
Jueves 16 de noviembre de 1021.
EN L1ÉBANA
[f-3ivto.]
Sub
mee,
nomine. Ego Adefonsus prolix Didacus sive coniuge
Christi
Maria, favente et dive memorie nostre cartilla vel testa-
id est
nientum tradictionis facimus Deo
abbate
tibi
meo Iohannes de
ecclesia Sancta Iuliana, et
et
cum suo
propia nostra vinia
ad
terrefun-
dus, qui est fundata in territorio levanense locus perfonsus et Maria
ipsa vinia iam dicta ad ipsis locis sanctis propter remedio
anime
Deum
in die
nostre sive de parentes et genitores nostros, ut ante
iudicii
tremenda accipiamus copiosa mercede
voce damus ipsa
bus
suis,
per hanc metuenda
ex fundata per cunctis
vinia, sicut
circunspecta per ubi nos
Sancta luüana, concedimus vinia
tis
et
illa
et
s
locis et termini-
iurificamus integra ad ecclesia
io
terrefundus ad integra, ut abea-
pars ecclesias et cultores ipsarum ipsa vinia iam dicta usque in
íinem seculi. Si quis causa alicum homine, aut rex, aut comité, aut
hominem
potentissimus, aut Adefonsus et Maria, aut
hunc factum nostrum inrumpere
corpus
et
filiis
nostris qui
quesierit, in primis sit extraneus
sanguinis Domini nostri Ihesuchristi et
cum
ad
15
ludas tradi-
tore habeat parte in eterna dampnatione, et inferat ad pars ipsius
ecclesie, et ad congregatione eius ipsa vinia
duplatum
vel triplatum
homine, qui
cum
solidos
XXX. a
taliter comiserit, auri libras
,
et
cum suo
V. e et post iscriptura ista
rumpetur. Facta iscriptura donationis die quod
kalendas decembris, era M. a
Comité Garsea Sancii
in
L.
a
V1I1I,
Castella, et
terrefundus
ad comité pariet ipse
erit
V.
Rex Adefonsus
Adefonsus
et
a
feria,
in
Maria
non
XVI
20
Legione,
in
hanc
quod fecimus legenter audivimus manus
nostras -f- -f- roboravimus coram testibus in presentía abatisa Fronildi
roboravi, Veila Munioz -j- feci, Vermidus Braoliz -f- roboscriptura testamenti istius
25
+
ravi,
Maiordomum
Tercia de
roboravi, Velliti Martiniz
García Valeriz
ravi,
-f-
Stephanus
-f-
-f-
roboravi, Fredinandus
roboravi,
+
+ roboravi,
Vermudiz
Ordudus Frenandez
Annaya -\- roboravi, Menendus + robo»
Munio testis, Meme testis, Ermigildo scripsit
roboravi,
testis,
:
Cartulario de Santillana del Mar.
—
Núm. XLV.
59
XLY
Jueves 16 de noviembre de 1021.
V-m
EN LIÉBANA
Sub Christe nomine. Ego Donna Sendina Deo favente et dive
memorie mee cartula testamentaria tradictionis fecit Deo et ecclesia
Sancta Iuliana et ad tibi abbate meo Iohannes de propria mea vinea
cum suo
terrefundo, et ex fundata in territorio levanense in villa
que vocitant Casiellas super
de
filios
de Donna Goto,
in via vel iter
quod
et
currit
iter
II
quod
5
pergit ad Frania (1) iusta vinia
pars terminum de Maysato
ad ecclesia Sancti Sebastiani,
usque
et
inter ipsis
cum ipsa
Donna Sendina cupa maderiza, rubur facía, propter
remedio anime mee et de parentes meos, vel de genitores meos et
terminis vel cunctis suis limitibus ipsa vinia integra, et
vinea dedit ego
pro hanc metuenda voce dedit ipsa vinea
suis terminis per
et
eum
concessa usque
aut comes aut
in
iurificavi integra
ad
et ipsa
ipsis locis sanctis tradita
finem seculi. Si quis causa alicum hominem
hominem potentissimus
aut ego
Donna Sendina
pars mea, qui hunc factum nostrum inrumpere quesierit, in primis
extraneus ad corpus
io
cupa pro cunctis
et
aut
sit
15
sanguinis Domini nostri Iesuchristi, et cuín
luda traditore abeat parte in eterna dapnatione et inferat ad pars
ipsius ecclesie, et ad
fundo
et ipsa
congregationem eius ipsa vinea cum suo
cupa duplata,
vel triplata
comité parie ipse homine, qui
scriptura ista
cum XXX. a
terre-
solidos, et
taliter comiserit, auri libras
non rumpetur. Facta scriptura donationis
I,
ad
et post
die
ao
notu
quod erit V. a feria, XVI. kalendas decembris, era M. a L. VIIII. a
Rex Adefonso in Legione et Comité Garsea Sanciz in Castella. Ego
Donna Sendina in hanc scriptura testamenti istius quod feci legenter
roboaudivi manu mea -\- roboravi, Sisiverto presbiter -f-, Petrus
ravi, Monnio -f- roboravi, Arboyro -\- roboravi, Gongalvo -\- roboravi, coram testes Flaino et Vincenti, hic testes sumus, manus no,
+
stras roboravimus,
(1)
Ermegildo
¡a
scripsit.
El pueblo que en esta carta se llama Frania es Frama, a unos 3 kilóme-
Hoy existe el camino que desde Casillas se dirige hacia
Frama, aunque abandonado desde que se ha construido la carretera que comunica a Liébana con la provincia de Palencia.
tros al SE. de Potes.
:l
"
Cartulario de Santillana del Mar.
60
— Núm. XLVI.
XLVI
Viernes
V-
;t
J
-
Christi
nomine. Ego Mansuara
quidem favente
Deo
et regula
et
mea Adesenda, nos
et filia
dive memorie testamentum tradictionis facimus
Sancta Iuliana
dimus nos metipsas
et
1021.
IGLESIA DE SAN ACISCLO
vto.:
Sub
29 de diciembre de
et
et
ad
tibi
abbati nostro Iohannes tra-
omnen nostram rem
vel ganato,
que habemus
que adhuc ganare vel fundare potuerimus, tradimus ibidem ipsa
"'
ecclesia Sancti Aciscli qui est in villa Trido, qui est edificata in térra
de Sancti Petri vel de Sancta Iuliana, qui anteriori nostri ea tradiderunt ad ipsa regula Sancta Iuliana, et nos confirmamus et tradimus
nostro edificio vel cimento, qui ibidem fundamus in ipsas térras ex
integro ubique laboratum abemus, et tradimus nostras casas et cupas
et orreos, et lictaria, capras,
minima
galina. Et in
Toranqo nostra portione,
ralo vel cimento fundato aut ganato ex
ritis,
homine ad
vel ubi nostro labó-
voce nostra invenire potue-
nomine Sancta
firmiter aprehendatis et possideatis in
nullus sénior aut aliquo
w
porcos, vel omnia rem tota usque ad
Iuliana, et
reducere presumat,
alia parte
et
is
qui faceré voluerit aut contradicere ad ista scriptura, in primis ira Dei
omnipotentis descendat super
in
infernum missus
voluerit,
et
eum
dapnatus
et
et
extraneus
insuper
et
discomunicatus
inferat, qui talia
ad pars ipsius ecclesie Sánete Iuliane vel pariet
temptare
alia
rem ad
ipsa ecclesia iam supra dicta cuín fundamentis vel terre sue, et ipso
edifitio vel
cimento pumares,
et auri libra
tum
I,
et
ad comité
tradictionis ista
et torculada,
alias auri libras
non rumpetur. Facta
II,
et
et
post hec testamen-
confirmata scriptura
kalendas ¡anuarias, era M. a L. a
VIIII, Rex AdefonEgo Mansuara una cum filia
mea Adesinda traditione ista que fecimus legenter audivimus manus
(- roboravimus coram testes,
nostras -|
Severo et Sauarico hic
testes sumus manus nostras -f- -j- roboravimus, Ermegildo scripsit.
die VI feria,
sus,
1 1 1 1
Comité Garsea Sanciz
—
»
arbuncula, pariet duplatum
in Castella.
»
Cartulario de Santillana del Mar.
— Núm.
xlvii.
XLYII
Viernes
»*]
de diciembre de 1020.
1."
COMPRA EN ARCEDA
Sub Christi nomine. Ego Roderico Munioz una cum uxore mea
Donna Iusta placuit nobis pro expontanea nostra volúntate, ut vindivimus a
tibi
stras térras
Areeda
Iohannes abbate vel regula Sancta Iuliana proprias no-
que abemus de parentes
de Sona,
¡usta termino
et
vel
defesa et usque in ilumine Salia, et
illa
redondo pro terminu de Sancta
vel agro
de abos nostros,
alium terminum de
Roderico
et Iusta ipsas térras
ab omni
sic
modios de
lango albo valente
civaria,
III
modios
in
et
III
sub uno pretio
quod da mihi Roderico Monioz
bene complacuit
de
civaria et calapagos
et
vendivimus nos
filiis
in
XV
modios de
te
non reservavimus,
ut
15
Iohannes abbate vel de regula Sancta
usque
in
finem
tamen contra hunc factum nostrum nos Roderico, Iusta
vel heredes nostri propinquis aut extrañéis autalicum
homi-
potentissimus vel assertoris de subrogata nostra persona que
Iohannes vel
10
solidos, et sayale
Iuliana ipsas térras pro suis terminis firmis permaneat
nem
Iohannes ab-
bobe albo va-
uxor mea Donna Iusta
et Iusta iure in ipsas térras
de hodie die post iure de
aut
5
abbate Iohannes deuitus non remansit pro daré,
nec nobis Roderico
seculi. Si quis
¡n
est in Cubilias
integritate, et a
bate, sic dedisti nobis prefato per ipsas térras id est
lente VIIII,
una
silva vel
usque perexit ad
Juliana, et
agomale. Intra ipsos términos iam dictos,
illo
que
alia térra
¡lia
illa
fratres
20
de regula Sancta Iuliana proprias nostras ad
iuditio compulsaverit, et
ego Roderico
et Iusta in concilio
non
fueri-
tnus convalidus auctorigare vel vindicare post parte de regula Sancta
Iuliana,
quomodo pariemus
post parte de
te
Iohannes abbate vel de
regula Sancta Iuliana ipsa hereditate et ipso pretio duplatum vel
platum cum solidis X,
et parte
carta ista firmis permaneat.
feria,
de comité pariet auri libras
Facta carta vel scriptura
ipsas kalendas decembris, era
Comité Garsea
M. a
in Castella in Asturias.
L.
a
VIII.
a
,
tria
1.
ista die VI.
Rex Adefonsus
Ego Roderico
et
et Iusta
a
et
hanc
25
Cartulario de Santillana del Mar.
62
carta venditionis,
que
fieri
voluimus
et
— Núm.
legenteraudivimus etde ma-
+ + roboravimus, Petro Reuelio
manus nostras + + roboravimus, Iohannes
et
ñus nostras
XLVIII.
so
sumus,
hic testes
scripsit.
año 1020 (bisiesto) comenzó por feria VI, o sea viernes, y por tanto, el
de diciembre no fué viernes, como dice el documento, ya se compute este
año bisiesto, como hoy lo hacemos, agregando un día al mes de febrero, o, como 35
El
1."
que se hacía en los siglos medios, agregando un día al mes de
el primero de estos casos el primer día de diciembre de 1020 sería
jueves, y en el segundo miércoles. Creemos que el copista puso «die VI feria»
hemos
visto
En
diciembre.
por «die IV
feria-.
XLVIII
Viernes
de diciembre de 1021.
EN BARREDA
[£33vto.]
Sub
I."
Christi
nomine. Ego Roderico Munioz,
uxor mea
et
Iusta,
nos iam dictus que sumus dive memorie pactu vel testamentu tradictionis fecimus Deo et ad regula Sancta Iuliana et a tibi abbate
nostro Iohannes, diem
iuditii
timendo
paradisi introiendo, tradimus vel
et portas inferni
evadendo
et
concedimus ad ipsa regula Sancta
5
Iuliana propria nostra, qui est in Bareta per terminu de Sancta Iulia,
et
per
silva vel defesa et
illa
quam
et
usque
Damus
minis ipsa térra integra.
in
ilumine Salía inter ipsis ter-
ea vel concedimus sic
Iohannes abbate propter remedio anime nostre
catis nostris
remisionem
et ecclesia
tamen ego Roderico
minem
qui
et Iusta
fidem
et
tune pariet ad
Iuliana et
tibi
et
ad cultoribus earum ipsa
comiserit, auri libra
VI
I,
feria,
et
io
isti
usque
in
finem seculi.
quesierit, in primis ira
discomunicatus
de Christi
fiat
is
Iohannes abbate vel ad regula Sancta
solidos XL, et ad comité pariet ipse
testamenti die
abeamus de pee-
aut pars nostra aut alicum ho-
hunc íactum nostrum inrumpere
Dei descendat super ipso nomine
et a tibi
Sancta Iuliana de ipsa térra con-
firmationem per hac scriptura testamentu
Si quis
et
nostra
in vita
post obitum nostrum ad ipsa regula Sancta Iuliana,
térra
duplata vel triplata
homine diabolicus, qui
cum
taliter
post hoc non rumpetur. Facta iscriptura
ipsas kalendas decembris, era
M. a
L.
a
VIIII,
¡»
Cartulario de Santillana del Mar.
Rex Adefonsus
Legione
in
— Núm.
Comité Garsea
et
XLIX.
in Castella, et
63
ego Ro-
derico et Iusta testamentu vel tradictione ista que fecimus legenter
audivimus manus nostras
-f-
Sonna
+ roboravimus coram
+ roboravimus, Erme-
et
testes,
Albaro hic testes sumus manus nostras
-f-
'
r>
gildo scripsit.
XLIX
Lunes 13 de junio de 1028.
EN ARROYO
[f-34.]
Sub
Christi
Deum
ad
fació
nomine. Ego Dominico Didaz pactu vel testamentum
ad regula Sancta Iuliana
et
atque concedo nostras casas
et
cum suo
et a tibi
gallina, velut
mea quam
granum
Petru abba trado
solare in villa Arrogio térras
pumares vel cuneta genera arborum, ubi ea
mínima
(?)
sinapis ab
potueritis invenire, aut
omni
integritate, sic in vita
confirmato per huius scripture testamenti
Deum
ego Dominico ante
potestate, et
in
Dei nomine abeatis
merces perveniat. Amen. Si
homo, qui hunc factum
quis tamen aliquis
meum
disrumpere quesie-
eum ira Dei, et in
cum luda traditore abeat parte
iunius, era M. L. XVI, Rex Ferdi-
qui talia comiserit alacriter descendat super
rit,
finem non accipiat
in eterna
communionem
dapnatione, feria
nandus, ego Dominico
in
II,
idus
hanc testamentu que
fieri
voluit et legen-
manu mea -f- roboravi coram testes, Annaya, et
sumus et manus nostras -\- roboramus, Sebastianus
Citi hic
testes
scripsit.
Dice
la carta
este año fué
mos.
que
el
el
I
ir>
día 13 de junio de 1028 fué lunes y reinaba D. Fernando.
13 de junio jueves, contando los bisiestos
Don Fernando
10
et
ter audivit
En
r>
etiam post obitu tneum, ut abeatis eo desodie dato vel
como hoy
lo
hace-
fué asociado al trono de Castilla por su padre D. Sancho,
no habría inconveniente en admitir
bien creemos que está equivocado
la
el
fecha de 1028,
año.
si la feria
coincidiera.
y
Más
20
Cartulario de Santillana del Mar.
C4
Jueves
1
;íl
IGLESIA
»h»j
/."
— Nüm.
t.
de septiembre de 1018.
DE SAN VICENTE EN TORANCO
Sub Christi nomine ego Frissila, cuius consonans nomem Annaya,
que sum filium, quod est parentibus meis Mascimo et Gontroda in
Domino Deo eternam salutem. Amen. Ideo placuit mihi accensit
voluntas mea, ut pro remedio anime mee tradictione vel testamentum fecit ad Deum et ad regula Sancta Iuliana in nomine Patris et
proli
et
ad
abbati
tibi
meo
lohannes, tradidit
anima mea ad ipsa regula Sancta Iuliana
abbati patrono
diem
iuditii
meo
timendo
me ipsum
et
ad
tibi
corpus
iam supradicto
lohannes, his auditis propter remedio anime
et portas inferni
evadendo
5
meum
mee
et paradisi introien-
do per huius testu scripture testamenti istius. Ego Frissila tradidit
ex me una cum omnia mea pertinentia quicquid visus sum abere,
possidere, aut deinceps ganare, vel proligare potuero tradidit,
vel
hunc ad
vum
ipsis locis sanctis et
contestor trado
et
dit et contesto
meo abeo
III
ad
tibi
meam rem
et
abbas lohannes coram
meo ganato omnia
me
ser-
esse tradi-
quicquid mihi parentibus meis ganaverunt, et qui
iuri
15
meas casas et meos orreos, torculada et lictaria et
vasos argénteos, qui meos abeo, cruce et cálice, vestimento ornadest
que iam
tu ecclesie, libros, ipsas casas,
cum
dixi
que abeo
in villa Erfuci
ecclesia Sancti Vincenti in valle Toranco. Id est caballos, eguas,
bacas, boues, oves, arietes, capras, porcos, vel omnia tota rem ab
que abeo de parentibus meis,
integro, térras, pomares, vinias
quadra me
ínter
meos germanos quarta portione
meas comparationes
Carrieto, et in villa Aviti et
ría
10
III,
et in
sernas vel térras, et in
Caycedo
alia térra
illos
cum sua
genera arborum que eomparavi,
eomparavi
et
quetos
alia térra
Sancta
Ma-
que eomparavi,
molino cum suo coriculo
in villa
integritate in rivo Erfuci
Quintana,
comparatione
in illos
Sancta María,
et alia
et alio
comparatione
in
eyros tradididit eidem omnia
iam superius nominata integrum, tam de abos quam de parentibus
meis, et
meas comparationes
et
25
pumare subtus mea casa que
molino ab omni
et alia
in villa Furci, et in
in villa
defesa de glandiferos, et tota alia
et alio
20
et
meis prestationibus, quantum ego
:
»
Cartulario de Santillana del Mar.
Frisilia iure
abeo
— Núm.
!.
65
ganare potuero ganatu vel rem omnia iam supe-
et
comprehensa, usque potueritis invenire ex voce mea
rius
aquarum
bus, in fontibus, in aquis
cultum quam
monti-
in
molinarum, tam
vel in sedicas
in
discultum ut abeatis post iure ecclesia Sancta «
et in
;
Iuliana traditum et confirmatum, ut quicquid ex inde toleratione, et
Deum
mihi Frisilia ante
mercis perveniat. Et nullus ex inde ad
lai-
cale conversatione inde reducat, nec ab ipsa ecclesia auferre presu-
mat. Quia ego Frisilia non valeo conlaudare alio patrono de alus
nec
nasteriis singularis
omnia acta mea,
nencia ipsius
tradidit
et
alia scriptura,
adclamo me,
de
et eieci
et
ipsi alus
et intellexi
trado me, et omnia
mea
abbas
me ad corpus sanctum Sancta
ibidem sunt residue
in
locum Planes,
coram
sive
me
me
factum aliquis
homo
w
perti-
de suis testationibus
et
Iuliana vel
et
reliquie, qui
omnia mea ibidem
et
contestor usque in finem seculi. Si quis sane, que
hec testamentum
mo-
que ego factum abui
fieri
minime credo
15
venturus venerit ad inru-
mpendum comes aut regia vel potestas, aut alii abbas de alus monasteriis cum alia scriptura, aut aliquis de parte mea inrumpere evacuerit
aut
illos,
aut iure ipsius ecclesie Sancta Iuliana auferre presu-
mpserit, aut aliqua divisione in
in
primis
sit
anathematizatus
nione extraneus
et
cum luda
eodem que iam
et
superius dixi voluerit,
condempnatus
et
dampnatus,
traditore in inferno
per inferat ad ecclesia Sancta Iuliana et ad
abbate
tibi
et auri libras
libras V. e et post
missimus
M. a
L. VI,
a
usque
audivi
regnante
manu mea
El año 1018
feria
II
in
Domino
in
(lunes),
conatus
-j-
+
comenzó en
y no V,
nostro Ihesu Christo
como
et
-f-
testis,
era
in Castella.
Et ego
factum volui legenter
Iohannes
et Albaro, hic testes
ad
roboravimus, Ermegildo
feria
istius,
imperante Adfon-
me
tradictionis
+ coram
nostras
IV (miércoles);
el
día
1."
dice el documento. Creemos,
los
su hijo D. García Sánchez.
60
scripsit.
de septiembre fué
la semejanza
dada
números romanos II y V, que se puso este último en vez del primero.
Esta carta prueba que en 1018 ya no vivía el conde Sancho García, y gobernaba
de
55
fir-
perpetuum. Facta scriptura testamentum
Comité Garsea Sanciz
hunc testamentum
sumus manus
fuit
post parte regi aut comité pariet auri
kalendas septembris curentis annis
feria,
sus Rex in Legione et
Frisilia in
et
hec scripta testamenti ipsius nemine rumpatur
et stabile
die notissimo V.
III,
et insu-
meo Iohannes
ad congregatio tua vel pariet tantu duplatu quantum
vel
inrumpere
so
ad sancta comu-
65
Cartulario de Santillana del Mar.
60
—
Nú.w. LI.
LT
Sííbado 30 de noviembre de 1023.
••^
HERENCIA DE GONZALO NEPZAN
Sub
Christi
tibus meis
nomine. Ego Guntesalvo qui su
Nebzano
et
Otrocia
in
Domino Deo
quod
est
paren-
eterna salute.
Amen.
filio
Ideo iam dicto Guntesalvo pactum vel testamentum tradictionis
ad
Deum
ad ecclesia Sancta luliana
et
ad
et
meo abbate
tibi
feci
Iohan-
meum et anima mea ad ipsa ecclesia et omnia
meo ganato et meas térras et pomares et sylvas vel
quicquid visus sum abere et ganare potuero tradidit ibidem
ad ipsis locis et ad tibi abbate vel patrono meo Iohannes
ego Guntisalvo ipsa mea rem, et ganato et ipsas térras et
nes tradidit corpus
mea rem
defesas
integro
tradidit
pomares
in villa
Fraxineto
et in
Laureto
Guntisalvo hereditas pertinet abere,
aquarum
vel in sedicas
merces perveniat
sive
me
5
vel
et
Guntisalvo
in
Planes, vel ubi mili
et in
montibus,
in
10
fontibus, in aquis
molinarum, ut ad mihi Guntisalvo ante
Deum
nullus inde ad layeale conversatio inde reducat
et
omnia mea
sibi
Deum
contestor usque in
finem seculi. Si quis sane contra hunc factum nostrum aliquis
homo
)5
venturus venerit ad irumpendum comes aut regia vel potestas aut quilinte (?)
in
nomine qui hunc testamentum temptaverit ad irumpendum
primis
sit
extraneus
et
anathematicatus
duplatum quantum
fuerit
firmis et stabilis
II
Legione
et
condemnatus a Sancta communione
conatus inrumpere
parte comité alias auri libras
sabbato,
et
insuper pariet ad ipsa eclesia sancta luliana tantum
usque
in
III
et
et auri libras
II
et
ad
20
post hec scriptura testamenti ipsius
perpetuum. Facta scriptura testamenti die
kalendas decembris, era M. a
Comité Garciani
et
a
XI. a
testes Carito et Vincenti hic testis
,
in
Rex Aldefonsus
in
hanc testamentum
manu mea -j- roboravi coram
sumus manus nostras -\- -j- robo-
tradictionis, qui feci, legenter audivi
ravimus, ErmigÜdo scripsit.
L.
ego Guntisalvo
25
Cartulario de Santillana del Mar.
—
Núm. LII.
67
L1I
Sábado 26 de febrero de 1026.
•'
* EN SO-CASTIELLO
LA SERNA DE LA PUERTA
DEL CASTIELLO
Sub
nomine. Ego Sendina
Christi
et luliana et
Xemena
qui
dive memorie quod est parentorum nostrorum patre nostro
et
sumus
Romano
matre nostra Argylo. Ideo nos supradictos tradimus atque conce-
dimus post parte regule Sánete Iuliane
fratres
ipsarum tradimus
illa
et
ad abbate Iohannes vel ad
serna vel térra que est in Castello qui
5
dicunt Misileo per terminum de Sancta luliana et alium terminum
de Sancta luliana
usque
et alios
penna
in illa
concedimus ipsa
términos de Valeyro
térra pro
anima de matre mea
de abio suo Comité Dopno Rodanio,
homo
homo
aliquis
si
de suos heredes
et
Argilo, sicut
illa
abuit
ex hodierno die vel tempore
ita
ut abeatis illo post parte regule firmiter
quis tamen
et
vel petra inter ipsos términos sic tradimus atque
usque
io
finem seculi. Si
in
venturus regis aut comes aut quislibet
qui hunc iussio nostra vel factum inrumpere quesierit aut iudi-
cio contemptiosus extiterit. In primis ira Dei Omnipotentis descen-
eum
dat super
et rufea celestis et
sacrosancta comunione et
dampnatione,
et in
cum
excomunicatus permaneat
luda traditore abeat parte
post parte
tem.
fiscalis auri libras
Pactum
M. a
Garciani
in
ego Xemena
LXIIII.
a
,
V
in
manus
et
Echa Rodriz
istius die sabbato,
regnante Rex Adfonso
hoc pacto que
nostras
a
is
-j- -j-
fieri
in
1 1 1 1
solidos
C
et
—
(-
et
et
20
Comité
ego luliana
et legenter
roboravimus, Anaya Didaz
-\
kalendas mar-
Legione
Ego Sendina
iussimus
in nostras presentías
manu mea
cum
scriptura ista plena abeat firmita-
Castella et in Asturias.
et
scripsit et
testamentum
vel
tius, era
et
eterna
super pariet ipse nomine diabolicus post parte
regula Sancta luliana ipsa rem duplatam vel triplatam
et
in
et
audivimus
Vela presbiter
roboravimus, Iohannes
¡s
Cartulario de Santillana del Mar.
68
— Núm.
LUX.
Lili
Miércoles
[fe.
lili.
y 37j
UNIÓN DEL MONASTERIO
DE SAN MIGUEL DE CALVA, EN CAMARGO
Sub
Christi
nomine
et
Iuliane et
individué Trinitatis Patris videlicet ac Spi-
unus admirabilis
eiusdem ecclesie abbati
in presentí et in futuro
Amen. Ego iam
stat
numquam
per
finienda sécula.
gratia totius Hispanie Regina vobis Sánete
Amen. Ego Urraca Dei
Domno
Martino
Donna Urraca Regina
dicta
que vocitant Calva cum
et clericis
ibidem
Domino Deo eternam
deservientibus in
cedo meo monasterio Sancti Michaelis
villa
de agosto de
36 vio.
ritus Sancti qui
tem.
11
in territorio
directis suis
salu-
5
trado atque con-
de Camargo
in
ab omni integritate stabile
cum casas et orreos, lagares cum abdegas, cubas, curcum omni ornamenta, térras, pumares, defesas exitus vel regres- w
situs et cum omni adiacentias suas de monte in fonte ubique potueritis invenire et mea divisa in illa villa ab omnem integritate. Si quis
tamen aliquis homo qui contra factum meum disrumpere voluerit sit
per semper et
tes,
maledictus et excomunicatus
et
pectet ad regem
decem
a vobis abbati et servitores
dampnum
menti die quarta
idus augusti, sub era
feria, tertio
regnante eadem Regina
in
libras aurei, et
triplicatum. Facta regula testa-
honore Patris
sui.
M. a
C.
a
XL. a
VIIII.
15
U
,
Minaya, Gutier Ferran-
dez curialius maiordomus confirmat, TJidacus Vermudez confirmat,
Comes Dopnus Rodericus Asturiensis confirmat, Petro Assurez conComes confirmat, Petro Gundisalves de Lara et Comes con-
firmat,
firmat, Magistri
tam Regina
confirmat
El
Petrus Annayas cuius ingenio
Dompna
Urraca
feci fieri, et
-f- Citi et Villiti testes,
año 1111 comenzó en
coles, sino viernes.
feria
I
et tiniatione
20
hanc car-
propria roborare proprio signo
Martinus qui notuit
(domingo), y
el
et
manu mea.
día 11 de agosto no fué miér25
Cartulario de Santillana del Mar.
— Núms.
LIV
LV.
y
(39
L1V
Sin año.
FUNDACIÓN
[ñsrvtoj
DEL MONASTERIO DE SAN PEDRO Y SAN ROMÁN
Y SAN FELICES, EN CABEgÓN
Ego Recemirus
mento Traserigus,
presbiter vir religiosus et sanctissimus
mus ad Antefonsus Rex
solvicione,
Deum
in sedis
Cabecone
et
mani cuius baselica
fecimus appresura
et
rio
ct
sit
per
illa
et
ubi voluissemus habitare et ad
Rex Adefonsus
monacus Dei
dictos Recemirus et Betelus
in patria
leonense et metuo accepimus sua
quod propter amorem Dei
serviré de benedictione
nominata
Et nos iam
fiat fiat.
placuit nobis et
fundavimus baselica Sancti
facía et
que
est
illas ilices, et illos
fonsi Regis, et
et
que discurre a
villa
et
Otiese usque Vibo, in
illa
pinnaculos de intus. Istos quatuor términos
cum tale foro quod qui post nos
eum ubi regula sedis fuerit, et
in
ipso 'monasterio
si
non
fecerit
a die
fiat.
LY
16 de
f 3
mayo
del año
TOPORIAS
'
Sub
Christi
nomine ego Heredus
spontanea mea volúntate una pariter
subter notari vel signaturi
facimus
Deo
in villa
Planes
et
facti
mero animo
presbiter pro
cum
ceteris
sumus testamentum
vel tradictionis
ad regula Sánete Iuliane cuius corpus tumulatum
et religioso
abbate nostro
locum nominatum Toporias,
Domno
id est térras et
et
meis gasalianis qui
est
Albaro tradimus
nos medipsos simul cum omni ecclesie Sancti Romani
tri
10
coba,
adfirmamus nostras apresuras per iussione Ade-
remanserit tradat
iudicio dapnatus
Ro-
Toporias
nominatos términos per cuetu albu de Dunna
itinera antiqua
scalidamus
5
venimus
Petri et Sancti
dicitur
qui dicitur Pellar, et ipsu rivo nominato Currendo ad
ad
cogno-
nomine Betelus accepi-
et alius vir sanctissimus
et
Sancti Pe-
pumares, senras
et
defesas, aqueductos et felgarios, casas et orreos, et cubas, et cortes
15
—
Cartulario de Santillana del Mar.
70
cum omnia
Núm. LV.
cum
prestancia, lictuaria, libros, casullas,
cálices argén-
teos et omnia ornamenta ecclesie, cento uacas et bobes, caballos et
edos
et oues, bervices et
eguas bravas, arietes
et
agnos,
pertinet a prestancia vel deincebs ganare potuerimus
que
cedimus post regula Sancta Iuliana
a
rem
et tota
omnia con-
eorum. Et sicut iam
et cultores
sancia auctoritas et sicut doctrina docet patrum nostrorum et avii
nostri vel antecessores nostros sicut
presbiter
cognomento Trasserigus
iam supra resonat. Recemirus
15
Betelus qui per manibus suis
et
construxerunt vel fundaverunt ipsa ecclesia iam nominata, sicut
illis
cum omni abiacentias suas ad alia monastefecimus cum exitus vel regressos suos per
permiserunt, traderet ea
maiore. Et nos
ria
ita
ubi antecessores nostri adprehendiderunt de dato Domini Adefonsi
Regis
Legione vel
in
usque
rivo de Pellar arripa
curret ubique et per
per
illas ilizes, et
Oveto per
in
per
in
coua columbaria
illa
Bo, et per
illa
Albaro. Et ego Osonius presbiter qui
abbate
illa
términos eorum nos medipsos
nasterio tradimus ad Sancta Iuliana et ad
tibi
ad
Domno
fuit
que
diset
coua colum-
cum
mo-
nostro
abbate nostro
tibi
20
illu
pinnaculos
et illos
spinas, et refriget se
illas
baria. Infra istos totos
ad
itinera antiqua
cuetu albu de Dunia
illu
per
et
advena levanensis,
Recemiro cognomento Transerigus,
25
Domno
veni
et
et dedisti
mihi licentia ad populandum deuitos tuos cautos et tuas appresuras.
Et ego Osonius iam
nominatum
ecclesie, et
Canales
cum meas
comparationes,
Ubrica
et in valle
et in
in
Novales
abba Regmirus ad regula Sancta
tibi
mpore
firmis fiat et securus
eorum qui sunt
dum
iste
vel qui post
seculum
deinceps alius
scendat super
quando
fiat
homo
eum
fuerit in
fieri
ira
diem
eum una
Iuliana, ut
obitum nostrum
steterit, ut iliic hic
testamentum que
Lusa
et in
una serna que
:!0
et in
ab-
est in
pariter
cum
do hodie vel
te-
35
permaneat per ipsos términos ad cultores
venerit a
in ista
regula fuerint,
habeant gubernationem
Amen. Ita
disrumpendum
ante Dei presentiam peccati remissionem.
vel
Rodeces
et
de Subilla. Ego Osonio levanense trado
dito
vel
cum manibus nostris
cum omnia substancia
hedificavit
ecclesia Sancti Felicis ubi vocitant Erenezo
ut
ista
iussimus post parte ecclesie
Domini
iuditii
nostri Ihesuchristi in
cum luda
et
nos
de hodie die
tradictione
in primis
4ü
de-
hoc seculo
et
traditore abeat participium et
scomunicatus a cetu christianorum. Et insuper pariet ad cultores
ecclesie auri libras V. Facta tradictio vel testamentum istum, XVII ka-
'•"
Cartulario de Santillana del Mar.
DC. LXXX.
— Núm.
LVI.
regnante Principe nostro
Domno
lendas iunias,
in era
Rademirus
Legione. Et ego Eleredus presbiter una pariter
in
I,
meis qui hunc testamentum
fratribus
fieri
voluimus
et
vimus manus nostras roboravimus, Eleredus presbiter
tradidit
me
sic
tradidit
ad Sancta Iuliana
Albaro abba, sicut antecessores mei fecerunt, simul
de quicquis visus sum abere,
Todesindus
rus
-f-
-f- et
testibus
roboranda, Recemirus presbiter, Fecisimus presbiter
ego Monellus presbiter
-f-
Flacenti
Nonnitus
-\-
sandus presbiter
manu mea
-\-
-|-
Ordonius presbiter
Natalis -f-
Don
Pater
-f-
Arciso
so
Laza-
-f-f-
Friecus presbiter
-\-
et
tibi
cum omnia mea
Arbinus presbiter
-f-
-+-
ad
et
roboravi coram testes,
Froila -(- Saturninus
Iohannes presbiter
-j-
demirus presbiter
-\-
et
cum
relegente audi-
Espa-
-(-
55
To-
Oltricus.
Esta carta y la XIV son de tiempo de D. Ramiro, rey de León (puede ser
Ramiro II o III). En una y en otra carta se dice que era abad Alvaro. (Véase lo
que decimos en la nota de la carta XIV.)
El P. Sota (Crónica, pág. 636) copia una donación hecha a Santa Juliana en
el año 966, firma D. Ramiro, rey, y figura como abad Alvaro.
60
LVI
Jueves 6 de mayo de 1049.
1 6
*° :
EN ARROYO
Sub Christe nomine. Ego Dominico Didaz ut qui per spontanea
mea volúntate trado omnia mea hereditate et de meos germanos
cum omnia prestancia que pertinet ad omnen rem. Et est ipsa hereditate in villa que vocitant Arrogio, cum sua prestancia ab omni
integritate spontanea mea voluptate trado eam ad regula Sancta
5
Iuliana et ad cultoribus ecclesie qui ibidem sunt morantibus et ad
tibi
abbate
Domino
Petro, ut ego
Dominico Didaz
homo
a
disrumpendum
Dominico Didaz
meorum
comiserit
fació
venerit aut benefactum
pro remedio anime
qui disrumpere voluerit, et
quomodo
auri libras V." et
mee
parentes vel
et
abos meos abeamus illuminationem ante Deum. Amen.
Si quis aliquis
meum quod
et
inquietare voluerit, qui taha
pariet ipsa hereditate duplata vel triplata
ad parte Imperatoris
ego
de parentum
tertie
cum
D, solidos pariet. Facta
10
—
Mar.— Núms. LVII
Cartulario de Santillana del
72
quod
carta securitate ista die
M. a LXXX. a
in era
Castella, et
a
VII.
notum
erit
ego Dominico Didaz
legendo audivi,
et
V.
a
feria,
de manu mea
in
-\~
et
de manus nostras
in
Legione
hac regula que
roboravi coram
roboraverunt, GonQalvo, Félix et Petrus hic testis
audivimus
nonas magius,
II
regnante Rex Fernandus
,
y LVIII.
-|
et in
feci volui
testis,
sumus
qui ibidem
legendo
et
roboravimus, Sebastianus
\-
'-"
scripsit, fecit.
El año 1049, en que reinaba D. Fernando
el
mayo
día 6 de
comenzó por
I,
y no jueves, como dice
fué sábado,
feria
I
(domingo);
la carta.
LYII
Sin año.
f
TRECENO
:!;l
Sub
Christi
Didaz tradimus
nomine ego Petro Gontsalviz
et
confirmamus de
Sauinnane tradimus
in
solare de Bovalle
illo
et
uxor mea Sancia
forca de Trecenio usque in
illa
quantum ad uos
ipso solare ad Sancta Iuliana ab omni integritate de
fonte
cum
suas conciatas et suas defesas
uita
Vermudiz cum
dez
et
filios
illa
forca de
illo
Treceno usque
sas, exitus et regressos
de monte
pertinet, et
tradimus
confirmamus
et
in
in
et
Michael Fernan-
solare de Bovalle ad Sancta
in
comparationes que comparavi cum viro
tum ad uos
pertinet
monte
suas hereditates, et eo
et
meos Guter Fernandez
Maria Fernandez tradimus
Iuliana de
Savinnane
térras,
meo Fernando
fonte ab
omni
pomares,
Didaz, defe-
integritate
quan-
quantas comparationes comparen meos
isto solare integro
filios
ad Sancta Iuliana usque
in sécula.
LYIII
/ucvcs
[f.
39 vto.
Sub
hac
Filii
1."
de marzo de 1084.
IGLESIA DE SAN VICENTE, EN PIÉLAGOS
Christi
nomine
et
individué Trinitatis Patris quoque videlicet
hac Spiritus Sancti qui unus Deus trinus et verus eternus
permanens
in
a
et
sécula seculorum.
Amen. Ecce nos omnes neptos de
Cartulario de Santillana del Mar.
— Núm.
LVIII.
73
Donno Nunno Alvariz et de Donna Tarasia id est Nunno Monnioz
una cum uxor mea Donna Fronildi, et Petrus Alvariz et Donna Maior
una cum viro meo Gundisalvo Petriz et Donna Geluira una cum
viro meo Petro Gundisalviz, et ego Iuliano Petriz pactum testamentum facimus a Deo de illa ecclesia Sancti Vincenti cum suo terrefundus
fecimus a
sicuti et
Donno Petro de
cum suo
patrono nostro, vel magistro nostro
tibi
sedis Sánete Iuliane,
de Piélagos,
in valle
per
rio et
illu
que
est ipsa baselica vel ecclesia
illo
soto et per
fonte de
illa
Arcellero et a Iuliane et per sumiría cerra, et transgredí itinere
antiqua
et
ad
penna
illa
ad
et figes se
illu
nominatos, tradimus atque concedimus eo
integritate
ante
illa
una
omni
tuas ab
iú
parentum
vel
térra
cum sua
pomífera
in certo
loco ad
illa
ponte
ecclesia Sancti Vincenti pro termino de Petro Alvariz, et
pro termino de Gundisalvo Petriz,
et
manus
in
illa
ipsos términos
ego Nunno Monnioz una cum uxor mea Donna
et
Fronildi trado
rio infra
animarum nostrarum
propter remedium
nostrorum,
10
loco in Salceto, que est ipsa ecclesia
in certo
terrefundus per
3
pro termino de
alia térra in illa
tercio terminu
et
pro
Donna Urracha usque
illo
solar de Petro Alvariz
in illo rio, et in alio
vega de Cete Rodriz
et alio
Donno Gundisalvo
Petriz et
de
de Vincenti Didaz,
usqua
20
loco
et
flumen Pas
in
confirmavimus atque concedimus eas ab omni integritate propter
remedium animarum nostrarum
ad
illu
antiquorum
itinire
agro
parentum nostrorum. Et
vel
poco per terminu de Annaya
in
contra flumen Pas, et tercia in alio
et affiget se
vega super casa de Anfonso Fannez que
illa
tiene
Iohannes a mampostura. Et ego Gundisalvo Petriz una
mea Donna Maior damus
Iohannes ferrero super
et alio
illa
de Donna Fronildi
Et ecce nos
omnes
alia
térra
et
mus corpus
audivimus
penas
et
in
Goto
cum uxor
que comparavimus de Cidi
30
ponte per termino de Petro Gundisalviz
et
de Goto Iohannes usque
in illo soto.
viros atque mulieres de Concilio de Piélagos
quam
atque de Salceto tam Infanzones
timendo
alia faga 23
lulianiz et pro illa itinere et alia
inferni
evadendo,
animas nostras a Deo
evangelio
dicente
inunda sunt vobis. Et Iterum
:
:
et alij
plures diem iuditii
et paradisi introiendo, sic tradiet
35
a regula Sancti Vicenti sicut
date
elemosina
et
ecce omnia
thesaurizate thesauros in celo et alia
plura sicut iam superius audivimus in sancta scriptura. Beatus qui
legit et qui audit
verba prophetie huius
et servat
ea que scripta sunt.
40
mus
et
Núm. LVIII.
inteligendo advenit nobis voluntas ut
bono
expontaneas nostras voluntates pactum testamentum
faci-
Nos quidem audiendo
animo
et
fecimus coram
sicuti et
vel magistro nostro
ego Petro
est
—
Cartulario de Santillana del Mar.
74
Donno
in
Gundisalviz
Petro
Sancti Vincentii a
in illa
vega
iusta
Goto Martiniz dabo una
térra
et
ego
Citi
Iohannes dabo una
resonat infra ipsos términos nominaros
omni
illa
id
serna
cum una
loco prenominato Varcenilla per termino de Dominico
térra in illa plosa
quod
Sancti Vincenti, sic tradimus atque concedimus eo
ista
patrono
tibi
de omnes facultates nostras
et
ego Oro damus una faca
et
Sancti Salvatoris, et ego
promifera
Deo en
integritate.
Sed
si
nostrum vel scriptura
mpere venerit
vel
illa
quis tamen aliquis
ista
de
scriptura
nostra proprietate ab
homo
qui hunc factum
quam nos iam nominatos fecimus
venerimus nos iam supradictos, aut
filiis
disru-
vel neptis
aut propinquis nostris vel eredibus aut quibuslibet de subrogata
nostra vel persona vel aliquid
menti conare vel vociferare
alia iniuriam fecerit, in primis
celestia, et
diaboli qui hanc scriptura testa-
filii
visi
tantum vindicare coram de alioquin
descendat super
eum
ira
Dei
et rufea
discomunicatus permaneat a sancta comunione
luda traditore lugeat penas
in inferno inferiore.
Amen.
et
cum
Et post partem
ecclesie pariet eo qui talia comiserit et ereditas sicut scriptura resonat
duplato vel triplato
Imperatore tercie
in
lili. "
simile tale loco
cum
auri libras H.°
s
et
ad
libras áureas pariet et scriptura ista plena abeat
firmitatem usque in seculum. Facta scriptura die
a
a
a
kalendas martias, era M. C. XX.
II,
notum
feria V.
imperante Rex Adefonsus
a
,
in
Sedis Legione et nos omnes qui hanc scriptura fecimus legenter
audivimus
testes
et
sumus
de manus nostras
et
+
de manus nostras
-+-f-
coram
-\-
testes Citi et Belliti hic
roboramus, Petrus presbiter
notuit.
comenzó en lunes; el día 1.° de marzo fué
aumento, por ser bisiesto el año, se agrega al mes de febrero; si se agregara después del primer día de marzo, verbigracia, al fin de diciembre, resulta, como dice la carta, que el dia 1.° de marzo fué feria V (jueves).
Creemos que así se hacía en aquella época y que está bien la feria. (Véase
El año bisiesto 1034 de esta carta
viernes,
nota A.)
si el
dia de
- Núms. LIX
Cartulario de Santillana del Mar.
LX.
y
75
LIX
Martes 4 de enero de
«
f-
HINOJEDO
Pactum testamentum
Deo
1121.
et regula
corpus
de animas
et
Quintana
loco ad
fació
riostras
et est ipsa térra in
illo
ego Martino Petriz
Sancta Iuüana Virginis
et
ad
de una térra
tibi
Donna Fobe
et
Martinus abba de
cum sua pomífera en
Sancta Maria de Fenoleto en certissimo
casare per termino de Martino Fes,
antiqua, quarto termino de neptos de
et
II
per
III
illa
itinera
Petro Alvarez. Infra ipsos
quatuor términos ipso solare ab omni integritate usque
in
finem. Si
quis tamen aliquis homo, qui hunc factum nostrum disrumpere ausus
quoquomodo
fuerit,
ipso
Iuliane
qui
libras II." et
notu
a
111.
Adefonso
parietqui
ad Imperatoris
feria,
II
comiserit post parte regule Sánete
talia
duplatu vel
inscripta resonat
tertie
nonas ¡anuarias, era M. C.
in Castiella, et
triplatu
pariet libras V.
ego Martino
et
L.
testes Citi Velliti hic testes
sumus manus
cum
VI II I, regnante
—
-\
auri
Facta carta die
Donna Fobe
quod fecimus legenter audivimus manus nostras
coram
e
in
Rex
hoc pactum
roboravimus
¡-
nostras
-j-
-f-
robo-
ravimus, Michael scripsit
LX
Sin año.
'
"
Hec
de
AVERIGUACIÓN
DE LA SALENCIERA DE MIENGO Y CUCH1A
est
Mengo
causa sapiendi de
et in
illa
moria que abemus
in illo
puteo
vice de Cutia, sobto integro et luneiro et sabbato
per ad Sancti Andrés, et per ad Sancti Salvatoris, in vice de Ciella,
sobto integro
et
et luneiro et
medio luneiro
et
sabbato
in vice
de Met Seuire, medio sobto
medio sabbato ad Sancti Facundi,
et in
Melithfan medio sobto et medio luneiro et medio sabbato
Sancti
Facundi
et
vice de
ita
ad
ad Sancti Iohannis barcu plenu de moria ad
Cartulario de Santillana del Mar.
76
— Núm.
LXI.
sexsma septimana in sabbato, et tres burciellos qui fuerunt de Ermigga in illo Mercores qui est de Met Befane. ítem alia noticia de
ro, et
item alio sobto, in ipsa vicj de Cutia,
sabbato, et
in
medio sabbato,
et
medio luneiro
vice de Foras
et lunei-
Ciella,
10
me-
Charriago
et in vice
vice de Pau, sobto et luneiro
Met Seuire medio sobto et medio luneiro et
Met Seuire tercia in sobto et
sabbato. Et in vice de Mogro medio sobto
et
medio sabbato,
et
medio sobto
medio luneiro
et
illas
ad Didago Braboliz
et
sexta feria
in
medio sabbato. Eu
duas partes ad Sancta Iuliana
et die
is
de Bedances medio
et in vice
medio sabbato. Eo Leunego Monioz
Didago Braboliz de Camargo
alia tertia
de
item in ipsa vice de
medio luneiro
et
in
sabbato
vice de
et
tercia in luneiro et in
sobto
sabbato, et
et luneiro et
sobto integro
et
et in vice
medio sabbato,
dio sobto et medio luneiro et
et
de Cutia sobto,
in vige
moria de Sancta Iuliana
cum sua
et
20
nocte se-
mper ad Sancta Iuliana, et die sabbato barco pleno de moria, et
vice Met Bephane medio sobto et medio luneiro et medio luneiro
in
et
medio sabbato.
LXI
Sábado 19 de marzo de 1043.
(?)
UNIÓN
DE MUCHOS MONASTERIOS CERCA DE CASTRO XERIZ
r.
41 vto.]
Sub
Christi
nomine individué
Trinitatis Patris
unus
videlicet hac Spiritus Sancti qui
quoque
et Filii
est admirabilis extat per
nun-
Amen. Exiguus licet peccator atque
indignus Fredinandus gratia Dei Rex prolis Sanctioni Regis et uxor
mea Sanctia Regina Adefonsus Principis filia in Domino Deo Dei filio
quam
finienda seculorum sécula.
super adnixo sempiterno
et
trona et alumna Sancta Iuliana
quorum corpus humatus
asturiense in loco qui dicunt Planes, seu
cum norma monacorum
anime nostre
vel
tibi
est in térra
pater Iohannes abbati
qui ibidem degentium propter
parentum nostrorum. Nos vero
remedium
Deum timentes
et eius
misericordia sperantes ideo offerimus et concedimus sacris altaribus
vestris
5
veram sospitatem. Amen. Tibi ergo pa-
iam supra taxatis vel vobis iam
prefatis
Dei cultoribus
in ter-
10
Cartulario de Santillana del Mar.
— Núm.
LXI.
77
Monaste-
ritorium Castro Siriz in villas prenominatas, id est ipsum
rium Sancti Romarii de Fanux
cum suos
unum terminum de
prestancia, id est
términos
cum omnia sua
et
temiinum
Asperiella, et alium
15
de Alvariga, tertium terminum de Fonte Taulin. ínter ipsos términos
nominatos de montes
est
exitus et regressibus suis et id
in fontes, in
una vinea de regula de sempercava,
Gramal,
duas vineas de regula
et alias
de regula
in
Quetu de Monmune,
in
et alia
de Cede,
et
vinea de
et alia
de Valmayore,
Megano,
vinea de
Romani,
Monneca que
la
et alias
in
Sancti
Romani
vinea de
de
una vinea
et
una
tertia
térra
Munniz
de Vermudo,
et
25
et tertia pars
vinea de petrafita que dedit Petri Servandiz a
Andree
et
de
alia pars
30
pars vinea de Gutierre, et in Mamblilas
que dedit Garcie Flainez,
Valladare que dedit Ecta Morilliz, et alia vinea
dedit Garcie
vinea de
Monnecha,
dedit Fredinando Lopaquiz a Sancti
iuxta limitem vinea de Sancti
Citi, et
Colobrera
in Pratiellos, et alia
duas vineas de regula iusta limitem
itinera antigua, et alia
vinea de
et alia
vinea de regula
regula que dicent del Asina, alia vinea de regula de la
et alia
20
duas vineas de regula
in Aspierella,
alia
vinea de regula
et alia
duas vineas
párete de regula in Quintaniella
la
duas vineas de regula
regula in paco de barrio
et alias
vinea de regula de Tava-
ñera, et alia vinea de regula del Peral, alias
de los Rovorios,
vinea de regula del
et alia
Arroyo,
et
in
una vinea del
Paramiello que
iuxta limitem de Todislo, et de alia pars vinea
de tercia pars vinea de Duentalo,
dedit Morilli in paco de Variuelo
que
et alia
vinea que
35
dicitur Sancti Christofori iuxta
limitem de Iohannes Telliz, et de alia pars vinea de Megote, et tertia
pars carrera que discurrit a multis locis, et
que dedit abba Donno Garcia,
et illa
in alias
una vinea
duas vineas quinta
est in Colobrera, et
paco de Tavanera. Et una serna que est
illa
alia in
alia
serna de Fonte Taulin usque
in
monasterium,
in Arroio, et
et alia
serna
40
in
Penniellas que dicitur Valcavatu, et alia serna in Pelaco de Otra.
Iusta limitem térra de Sancta Maria et de alia pars térra de
et tertia
Amato,
pars carrera que discurrit, et alia térra que est en ñas Quin-
tanas de Fontes, et alia térra que est in Val de Fontelecjna que dicitur
in Valleio
de Ervelas,
et alia
Luppi Assuriz iusta limitem
de Iacob Ebreo,
tertia
serna in Quetu de
térra
de Falcon,
Monmime que
et
de
alia
dedit
pars térra
pars carrera que discurrit et duas vineas Sol
Alvariza que dedit Luppi Assuriz, et alium monasterium Sancta Ce-
-i~>
Cartulario de Santillana del Mar.
78
cum sua
alia
ebdomada,
et
que
hereditate
est in circuitu, est
Arroyo de Valdemoro VI vices
est in
et in altera
una vinea que
est in
ebdomata V
térra
de plano,
la
et illa
lacuna
cum suo
paco
in
alium monasterium qui
et
cum suas
orto et
una
hereditate, et
duas carreras antiguas,
era, et alia térra inter
de
so
et in altera
vinea que est
et alia
cum omnia sua
Sancta Cecilia de Ripiella
térra
molinum que
illi
de Atuendo VIH vices,
vices, et
Brato de Serna,
LXI.
una ebdomata,
in
de PJanielIos que dicitur a Sancti Pelagij,
dicitur
— Núm.
s
et tercia
fontes, et in
Vega de Lotra, que dicitur
de Casares de Romano, et una vinea
prato suo portione, et una serna en na
Alvado,
serna que est
et alia
qui est in Cortes de regula, et alia vinea que
vinea que est in Fonte Moral de regula,
alia
fuit
de Pecenniello,
et
vinea que est
in
et alia
eo
prato de Serna de regula, et alia vinea que est ant villa de regula,
et
duas vineas
ripiella
paco de Loma de regula,
in
cum suos
nasterium de Canaleias qui dicitur Sancti Juliani
nos,
terminum peí Pelayo de
I
discurrit
per
Sancti Iuliani, et
gritate, et
de
et III
molinos en Pisorga,
II
que
II
e't
discurrit, et
unum molinum
terminu carrera que discurrit
et illum
III
sotum ab omni
pars per Velga de
e't alia
integrum que est
vineas de Escopar de regula, et alias
carrera
III
que
cum suos
términos, id est
discurrit pora Palencia, alium
terminu de Val de Centollo,
illas
et
III
covas,
et
unum molinum
portiones in
la, et alia
illo
sotu, et
serna que est
putia de regula, et
super casa,
et alia
in
in
pria. Et sit
et alia
1 1 1 1
I
II
in
vinea
in
II
dicitur
Alar,
est in Portilla
et alia
de regu-
bo
serna de Fonte
solana de regula,
et alia
et
II
vinea
vineas
in
vineas in paco de Valbonielle
paco de Penniellas cum sua defesa pro-
concedimus vobis iam
''
Collatiello
in rio qui dicitur Pisorga,
vinea maior del Votear de regula,
et
paco de
que
terminum de Val de
Votear de regula,
la
m
rio,
terminum del Cerral de super
Requexu
una vinea de
illu
Ecopar, in Lo-
vineas
terminum de
una serna que
paco de Cannamares de regula,
de regula,
inte-
serna que dicitur
in
Pe'tresa que dicitur de la Puente, et alium monasterium
Sancti Cipriani
es
termino carrera que
presa del vado de los molinos de
et ipsa
serna que dicitur de Ecta Annayaz,
Quintana,
tra, et
mo-
termi-
serna en Vega de Lotra iusta térra de Assur Assuriz, et
I
alia pars carrera
e't alia
la
la Ollilla, aliu
de Escopar a Fenoliosa
vado del Melgar,
el
molinos de
et in illos
vices in molino de intro in octo in octo dies, et alium
II
dictis ipsos
monasterius superius
a-.
Cartulario de Santillana del Mar.
memoratos ad ipsos
tinet, et
et
cuín
70
prestancia cuín exitus vel regressibus suis,
quantum ad ipsos monasterios
invenire. Et
LXI.
iam prefatis cuín quantum per-
sacris altaribus
cum omnia sua
— Núm.
pertinet ubique potueritis
vetamus de ipsos monasterios merinos
et
iudices atque
oo
sayones per aliquum deuictum aut pro aliqua facinora. Id est pro
omicidio, aut per furtum, aut pro fornicatio, aut pro labore ad Castellum,
beant
in
seuque per fosatum vel ad nuba,
Sancta Iuliana,
et dictos
abeant servus dei temporale subsidium
non ha-
iure et potestate
non den portaticum,
nos apud
et
ut
ex inde
Deum
remissio
95
peccaminum. Sic rouorauimus adque confirmauimus ego Fredinandus Rex
et
Sancia Regina ut de
maneat ómnibus diebus
est aliquis
ista scriptura firma et stabilis
homo de genere nostrum
filiis,
per-
obitum nostrum. Et
vite nostre sibi post
si
neptis atque bisneptis, sibi
propinquis vel extraneus aut subcensoribus nostris qui hunc factum
nostrum disrumpere voluerit a Mater Ecclesie alienus permaneat,
locum penitentie non
inveniat.
Sed vivens
in
corpore duabus careat
luminaris a fronte, et post discessum corpus non sepelliatur
nec spiritus
ceteris christianis,
cum
luda traditore lugeat
in
societur
illius
100
et
cum
eternam dampnatione,
electis Dei,
et
per
cum
sed
dampnum
103
huius seculi persolvat ad partem huius ecclesie ipsius monasterii
cum omnia
sua prestantia dupplatur vel tripplatur,
tum quinqué,
et
et
insuper talen-
post hec hunc nostrum testamentum firmis perma-
neat. Facta cartula testamenti confirmationis die sabbato, XIIII ka-
lendas
aprilis, era
M. a XXX.
a
;1
1.
,
ego Fredinandus gratia Dei Rex
Sancia Regina qui hunc testamentum
signum impressimus. Bernardus
fieri
gratia Dei
iussimus
et
Episcopus
manus
in
et
110
nostras
Sedibus Pa-
lentinensis confirmat, Ciprianus Dei misericordia in Sedibus Legio-
nensis confirmat, Petrus Episcopus
Comes Fredinando
in
Sedibus Burgensis confirmat,
Monnio Adefonso Comes
Comes confirmat, Gutierre Adefonso Comes
confirmat, Gómez Didaz Comes confirmat, Flagini Fredinandiz Comes confirmat, Flagino Roderiquiz Comes confirmat, Didaco Monnioz
confirmat, Comes Gundisalvo Munnioz confirmat, Donno Nunno
Alvarez confirmat, alium Nunno Alvarez confirmat, Loppe FurtunioFlaginiz
confirmat,
113
confirmat, Assur Didaz
niz confirmat,
Ruderigo Vermudiz confirmat, Furtuni Alvarez confir-
mat, Munnio Godestioz confirmat, Gundisalvo Rodriz, confirmat,
Nunno Gundisalviz
confirmat, Alvaro
Munniz
confirmat, García
Gu-
lá0
Cartulario de Santillana del Mar.
80
tierrez confirmat,
— Núm.
LXII.
Petrus Nunniz confirmat, Beila Rodriz confirmat,
Fredinando Rodriz confirmat, Gundisalvo Rodriz confirmat, Guterre
Gundisalviz confirmat, Alvaro Rodriz confirmat,
manu mea
Citi
ías
Hanniz exaravi,
feci.
Es inadmisible
la
fecha o año 993 que da
el
Cartulario, puesto
que firman
a
rey D. Fernando y su esposa D. Sancha.
Dice la carta que el día 19 de marzo era sábado. El año 1043, que
el
comenzó
130
cumple la condición de ser sábado el 19 de marzo, y era
rey D. Fernando. Es de creer que en la fecha se olvidara escribir una L, con cuya
adición resulta la era M(L)XXXI, equivalente al año 1043, que proponemos.
Se dice en la carta que eran obispos entonces en Palencia Bernardo, Ci135
priano en León y Pedro en Burgos.
Don Bernardo fué obispo de Palencia desde 1036; D. Cipriano, en León,
desde 1040 a 1057; D. Pedro, en Burgos, no coincide con las fechas que asigna
Flórez (España Sagrada, tomo XXVI) al primero de este nombre (1001-1024) ni
al segundo del mismo nombre (1139-1146).
El P. Sota, en su Crónica de los Principes de Asturias, publicó este docu- no
en
feria Vil (sábado),
mentó en
año 1043.
los
Apéndices (escritura
20), y
en
la
fecha pone era
MLXXXI,
o sea
mismo
P. Sota publicó (Crónica, pág. 649) un privilegio en favor de Sanaño 1045, en el cual firman los obispos de Palencia y de León, respectivamente, Bernardo y Cipriano.
El
tillana, del
115
LXII
Sábado 7 de marzo de
CAMBIO
[' il:
¡
Sub
Christi
nomine
et
individué Trinitatis Patris
hac Spiritus Sancti qui unus
finienda
et
1103. (?)
et
admirabilis
quoque
extad per
videlicet
numquam
semper sécula seculorimi. Amen. Ideo ego Roderico Monioz
uxor mea Tarasia cum omni bona nostra placentia que fecimus
inter
nos cum
tibi
Petrus abba et congregatio clericorum vel fratrum
prenominatis de ipsis Iohannes prior
et alio
Iohannes
et
Petrus
•",
ma-
ceterorumque vel fratrum placuit nobis et nobis per expontaneas nostras volumptates ut concombiavimus vel comutavi-
gister vel
mus
térras per térras
cum
suis pumiferis vel ceterarumque arbuscula
que abemus nostras proprias
in territorio
asturiensium.
Damus
nobis
io
— Núm.
Cartulario de Santillana del Mar.
Roderico Monioz
LXII.
uxor mea Tarasia ad vobis Petrus abba cum
et
cuneta omni congregatio vestra ipsas hereditates cuín cuneta eius
abemus in villa Orennia secundum iuri nostro tenemus ab integrum extra illa tertia parte que es del Comité Gómez
Guntesalvez, et sic quomodo fuit de nostros parentes. Sic damus
illo illas II tertias et que iure meo est totum ex integrum vobis con-
arbuscula que
cedimus, sive
monte
in
fonte
sive pumiferas, sive defesas, pratis, pascuis,
térras,
padulibus, molinos
is
cum
aqueductile suos exitus vel regressus, de
cum ómnibus
adjunctionibus qui ad ipsas hereditates
pertinent intus et foris per suis terminis et locis antiquis per ubique
2>
suo directo de ipsas hereditates potueritis invenire vobis per cartula
concambiationis damus atque
cum
cuneta eius congregatio vestra
alias térras in territorio
cum suarum
complacuit
mercatum
meo
scriptura
in
confirmamus ab omni
Proque accepimus de vobis iam supradictis Petrus abba
integritate.
in
concambio per ipsas
de valle Toranzo
in villa
arbuscula ab omni integritate quod nobis
et
voluntas
fuit,
et
térras
que vocitant Igras
et
-¡'<
vobis bene
afirmavimus inter nos negotium vel
stabile per semper. Ita ut
egressas ipsas hereditates et in
de odie die vel tempore de
iuri
iuri
nostro egressas ipsas here-
ditates et in iuri vestro sic traditas atque confirmatas abeatis pote-
so
statem in Dei nomine, stantem et permanentem huius scriptura concambiationis in omni robore et perpetua firmitate facimus permanere,
ut
unusquisque quod accepit suum
tamen, quod
fieri
minime credimus,
ita
firmiter
aliquis
Si
quis
pars nostra ad
que vestre ad inrumpendum venerimus, tam nos quam qui
parti
post nos advernerit sive Regi, vel Potestas,
quam populorum
sitas quisquís ille fuerit qui talia comiserit,
térras
cum cuneta sua
arbuscula
in
et
firmiter
permaneat evo perhenni
et
vel scriptura concambiationis die
M. C.
XI,
33
univer-
tune pariet vobis ipsas
duplo vel
insuper aure talentum quinqué
locum,
era
obtineat.
homo de
et
triplo in
similem
tali
scriptura térras fusa
sécula cuneta.
Amen. Facta
carta
10
notum sabbato, nonas marcius,
Adefonsus Imperator Spaniarum Regni regnante
in
cum coniuge sue Elisabet
ego Roderico Monioz et Vermudo Rodriz, et
cives Toletane et Legione, et in alus multis
sub Christi auxilio,
Monio Rodriz Imperante Camesa, et ecce nos Roderico Monioz et «
uxor mea Tarasia in hac carta concambiationis que fieri elegimus,
coram
et relegendo cognovimus, manus nostras roboratnus -\-
+
— Núm.
Cartulario de S antillana del Mar.
82
testes Cidi et Vellidi, hic testes
+
nostras
LXIII.
sumus, legente audivimus
manus
et
roboravimus, qui presentes fuerunt. Iohannes abba de
-f-
Castanneta conf., Aufonso Hanniz conf., Alvar Rodriz conf., Migael
Asuriz confirmat, Guntsalvo Ertez confirmat, Guntsalvo Petriz confinnat, Petru
so
Guntsalvez confirmat, Rodrico Hectar confirmat, omnes
de Orenna confirmant, Martinus
titulavit
hec
fecit.
Esta carta no puede ser del año 1073, pues dice que imperaba D. Alfonso
en Toledo y que su esposa era Isabel. Si en la era MCXI la X valiera 40 unidades o llevara el rasguillo característico, resultaría el año 1103, y en esta fecha
se verificó que el dia 7 de marzo fué sábado. Creemos que el amanuense hizo
la copia olvidándose del rasgo de la X. En el año así corregido vivía la reina
55
D. a Isabel (1099-¿1 107?).
LXIII
Domingo
'
15
Sub
12 de agosto de 1106.
(?)
EN VILLAFLEGA
vto]
Christi
nomine
et
individué Trinitatis Patris videlicet hac
extad per nunquam finienda
Amen. Ego etenim Salvator Iohannis qui sum quodam parentum meorum Iohannes et Azenda pro animabus suis et pro remedio anime mee penas inferni pauendo et paradisum conquirendo
fatio expontanea mea voluptate regula vel pactum tradictionis a
Spiritus Sancti qui
unus
et admirabilis
sécula.
Sánete Iuliane Virginis, cuius baselica fundata est
riensis, et
ad
tibi
serviunt, ut ego
Amen. Ego iam
serna
in villa
abba Petro
abeam
et
in patria
protectores, et a
dicto Salvator Iohannes
Deum semper
do
et
rogatores.
concedo una
térra vel
1»
Afflega ubi vocitant Villanova et in predicto loco a
illa
curre ubique, et per illum arogium et per
discurre a Castannare, et
III
I
itinere
illa
antiqua que dis-
quomodo
qui ibidem serviunt et qui ibidem abitaverint
aqua
et
istos
per scalidare concedo
ad regula Sánete Iuliane Virginis ab omni integritate
térras adaurire
antiqua que
itinere
terminum de Monio Assuriz que
términos includent tam scalidatum
meas
Astu-
ad collegio monacorum qui ibidem
Figares et est ipsa térra vel serna per
per
:>
do
et
et
a cultoribus
concedo uias
pascuis in exitus vel regresitus
is
— Núm.
Cartulario de SantillaNa del Mar.
usque
in litore
maris de odie
Sánete Iuliane Virginis
fíat
in die
Sánete Iuliane Virginis comptentor
eum
ira
Dei
discomunicatus
et
Imperatoris tertie
D
notum Dominico,
Anfonsus
Iohannes
+
in
in
in
homo
20
contra regula
qui
primis descendat
a sanguine Christi
íiat
hanc parie ipsa ereditate cum duplo vel
mea
mea
extiterit
eterna dapnatione abeat parte
iuditii in
abterso, et ad regula
disrumpere voluerit, aut contemptor
quislibet honio aut vel posteritas
steterit
super
meo
83
confirmatum. Si quis tamen aliquis
meum
qui contra benefactum
de iure
LXíV.
cum luda
et in die
traditore, et
super
W
triplo et auri libras
et
23
ad
solidos parie. Facta regula testamsnti ista die
idus augustus, era
II
M.
C. X.
IIII,
regnante Rex
Toleróla, et in Leone, et in Castella, et ego Salvator
hac regula que
roboravi,
coram
legendo audivimus
et
feci volui et
legendo audivi,
et
testes Petro et Martino, hic testes
de manus nostras
—
|-
-\
de manu
sumus et
30
roboravimus, Marti-
nus notuit.
Esta carta no puede ser del año 1076 que vemos en su fecha, pues aun no
ni en esta fecha fué domingo el día 12
de agosto. Si la X tuviera el rasgo que la hace valer 40, resultaría el año 110G,
en el cual el 12 de agosto fué domingo, y ya el rey Alfonso podía titularse rey
de Toledo. Creemos que en la carta primitiva se leería era MCX'llII, o sea
año 1106.
había Alfonso VI conquistado a Toledo,
35
LXIY
Jueves 9 de septiembre de 1025.
f-
"
r
Sub
EN IGOLLO
Christi
nomine
individué Trinitatis, ómnibus episcopis,
et
vel abbatibus, presbiteris et diachonibus, clericis atque
christiano fidelissimo
tibus.
diem
Deum
Ego quidem Donna
iuditii
timendo
introiendo sic pro
pactum
vel
et
timentibus et
Eylo, licet indigna, timore compunctu,
me quam
testamentum tradictionis fació a
sua ecclesia qui sunt
Egollo
et
in villa
orreos
et
meo
Deo et
etiam de viro
Donno
quam
omni populo
regule sánete consisten-
portas inferni evadendo, et ianuam paradisi
Iuliane Virginis, et ad abbati
casas
in
Iohannes, de
in territorio
Vellidi
•"•
Monioz
a regula Sánete
illas
casas
cum
de Camargo, sive
lagares et cellarios, curtes,
quam
etiam
w
Cartulario de Santillana Del Mar.
84
quam
cunctis tectibus, sive térras
felgarius,
paciulibus,
— Núm.
pumiferas, defesas, pratis, pascuis,
molinos cum aqua dúctiles suos
que comparavimus de Omeccho Monioz
illa
que
itinere
Nuno,
et
villa
ad
discurrit
illo
monte
per
et
de omines de Egollo
de Ulalio,
et
et
include
fonte
illa
in
terminum de Cidi Martiniz
hereditare
cum sua
ad ripas
et
terminum de
et revertit
et
terminu de Nunu,
et
cum suos
per
illa
et
terminu
via et per terminu
felgarius, et est in loco ubi
miere de Coto, ubi dicent Felgario, per
et
de
Iuliana. Infra ipsos términos ipsa
arbuscula vel quod superius resonat intus et
per cunctis suis terminis et locis antiquis per ubique suo directo
foris
invenire potueritis per cartula
ab omni
damus atque
in
pactum coniirmamus
homo ad laicale parte reverteré presuhomo ex progenie nostra sen extrañéis
integritate, ut nullus
mat. Si quis tamen aliquis
qui
que
pumare cum suo terrefundus
terminu de Ciezo,
Caudelio, et alio pumare
et
penna de Miratorio,
illa
se ad terminu de neptis de Cecij, et
de Sancta Cruce,
itinera antiqua
illa
Egollo, et per miere de omines de Egollo et per
por coba maiore,
iusta terminu
rivo de
que hedificare potuimus,
vel
qui est per terminu de neptis de Cetij et per
ad
in
cum omni pumifera
Vezaniella, exitus vel regressitus, et hereditatem
discurrit
LXIV.
hunc testamentum
regi vel potestas,
vel scriptura isla disrumpere quesierit sive
quam populorum
universitas, quisquís
ille
fuerit,
qui talia comiserit post parte de regula Sancta Iuliana, in primis
Dei Patris Omnipotentis descendat super
permaneat de
fide Christi,
et
cum
cum
et
diabolis abeat parte in eterna
damnatione. Amen. Et pariet quantum duplato ibidem loco,
solidos, et
die V.
in
a
ad Imperatoris
feria,
V
tertie auri libras VI.
idus septembris, era
ira
discomunicatus
M. LX.
cum
Facta scriptura
III,
C,
ista
regnante Anfonsus
Legione, et Comité Garsea in Castella et in Asturias. Et ego
Donna Aylo hoc testamentum que fieri elegi, volui et legente cognomanu mea + roborabi coram testes Sonna presbiter et Ermigildus hic testes sumus et manus nostras -\--\- roborobimus.
vi et
:
El P. Sota (Crónica, pág. 645) publicó esta escritura.
—
Cartulario de Santillana del Mar.
— Núm.
LXV.
85
LXV
Jueves 27 de diciembre de 1128.
r
EN TONNANES
«•
Sub
nomine. Ego Gutierre Petriz
Christi
et
uxor mea Oria,
ut
non per metum ñeque per turbatu sensu sed pro expontanea nostra
volúntate placuit nobis ut vindivimus ad
Martinus abba sedis
tibi
Sánete Iuliane nostra hereditate que habemus
Tonnanes cum
tione in
ratione in
omni
medietate
illa
illo
mea
pumares,
in
illo
cum sua
II
quantum
et
ecclesia
Oria iure
die de iure nostro
inter
egressum,
fiat
in
sub uno valente
D
et
solidos
bene complacuit,
inter nobis
Tonnanes pro
et in
iure
iuriíicare, ut
de
tibi
13
et
nos negotium emptionis stabile per semper.
homo, quicquid
fieri
voluerit, quisquís
ille
fuerit qui talia comiserit
quomodo,
ad Imperatoris
tertie pariet auri libras
carta die nota V.
a
feria,
regnante Rex Adefonso
uxor mea
in
stras
\~
in
et in
aliquis
infringere
pariet istud
auri libras
III
et
23
V, in simile tale loco. Facta
VI kalendas ianuarii
Toleto
cum
»
tamen
Si quis
nostra scriptura
qui in hac carta resonat duplatum vel triplatum
et in
adfirmavi-
el
minime credimus, tam nos quam
extranea hac
de odie
Martinus
traditum atque confirmatum,
ex nostra proienies vel
-|
cum sua
uno cauallo pro colore morciello,
in ipsa villa
sit
regula Sancta Iuliana
aliquis
10
Martinus abba debitum non remansit pro daré nec ad vobis
Gutierre
mus
aquis
in
pertinet in montes, in
Martinus abba per ipsa hereditate
tibi
bobes de quinqué, quinqué modios
tibi
hereditate ab
ad uxor mea Oria per-
que dicunt Pellar
rio
nostrum precium complitum, quod
ad
et
5
integritate et
ab omni integritate vindivimus per que
fontes, exitus et regressus
divisa et
que vocitant
in defesas, felgarios, sernas, pratis, pascuis,
molino de
sedicas molinarum
accepimus precio de
cum sua
sua ecclesia et
quantum ad mihi Gutierre
ratione in
aquarum, vel
sexma portione ab omni
cum
monasterio
integritate
tinet in térras,
et
et illa
in villa
que ad nos pertinent sexma por-
totas suas divisas
,
era
M.
C. L. XVI,
Legione. Et ego Gutierre
et
hanc carta que facimus legendo audivimus manus noroboravimus coram
sumus manus nostras
-\- -(-
testis
Michael
et
Petrus hic
roboravimus, Michael notuit.
testis
30
Cartulario de Santillana del Mar.
86
— Núm.
LXVI.
LXVI
Viernes
'
-
1
Sub
t
11
de agosto de 1122.
MONASTERIO DE SANTA MARÍA
E'N TRECENO
"
Christi
nomine
individué Trinitatis, ómnibus episcopis,
et
presbiteris et diaconibus atque
omni propulo christiano
tibus et regule sánete consistentibus. Ideo
Deum
timen-
ego Pelagio Assuriz
et
uxor mea Oro pactum vel testamentum tradictionis facimus Sánete
et
Deo
fecimus
corpus
stro Petrus
in villa
Trecennio, et ad
animas nostras tradimus
et
suo terrefundus en
tri
quorum
regule Sánete Marie Virginis vel
et
que ibidem recondite sunt
et
tibi
reliquie
5
abbati no-
uno pumare cum
Trecennio en certissimo loco en Sancti Pe-
villa
per termino de Iohannes Petriz, secundo termino de Sancti Petri,
termino pro
tertio
illo rio
de
la
Tavierna, quantu terminu per
ñera antiqua, infra ipsos quatuor terminus ipsa térra
ab omni intégrate usque
fera,
abba Petrus
ego Pelagio
et
ipso
pumare ad
mas
nostras et pro animabus de parentorum nostrorum
litiz et
quod
fieri
damus
minime credibus tum nos quam
aliquis ex nostra proienies
ille
descomunicatus usque
Abirone cum Symone
libras
et
notu VI. a
et
in
maledictus
et
septimam generationem cum Datam
et
Mago
el
Nerone
et
sit
luda Domini traditore
hac carta resonat duplatum vel triplatum
ad Imperatoris
feria, III
que fecimus volumus
roboravimus coram
tertie pariet libras V.'.
idus augusti, era
fonsus Pampolonense
-(- -j-
fuerit qui talia comiserit, aut qui regula
qui hoc fecerit, in primis
in
15
gu
cum
angelis eius luat in inferno interiore et super inde pariet
quod
III,
Annaya Vel-
finem seculi. Si quis tamen
ista infringere tentaverit,
istud
Oro damus
ad regula Sánete Marie pro ani-
pumare usque
ipso
vel extranea, quisquís
diabolo
et
in
certe
10
finem seculi, ut abeatis ex inde
in
fratribus et presbiteris tolerationem, et
tibi
illa iti-
cum sua pomí-
in Castella.
et legenter
cum
auri
Facta carta die
M. C. LX, regnante Rex AdeOro in hac carta
Et ego Pelagio et
audivimus manus nostras
testes. Citi Villiti hic testes
roboravimus, Michael notavit.
-+-
+
sumus manus nostras
25
Cartulario de Santillana del Mar.
— núm.
LXVII.
LXVII
Viernes 7 de
ff-
mayo de 1088.
SENTENCIA SOBRE LA IGLESIA DE SAN PEDRO
48
!
DE MESIECOS
presenctia de Salvator Iohannes et de Petro
In
Monio Didaz
de Martino Annayaz
et
et
bonorum ominum de
aliorum multuruní
Annayaz
concilio de Afleca facta fuit
intencio inter nos iam nominati. Et tu Michael Flainez per
de Sancto Petro de Villanova
sia
in certissimo
Mesiecos. Et dicebas tu Michael Flainiz quod
Petro que fuerat de Comiti Gonsalvo Froilaz
casas que abuerat
quod posuerat
cum
illa
tale
eccle-
¡psa ecclesia
cum
ea cuín ipsas
et
ipsas casas a regula Sancta Iuliaet
audacia diaboli
10
fallada qui est pater mentiarum, et aprendimus iuditium in
et
iuditium
quomodo
nominatum que
in
tempore, Anfonsus
iurases tu Michael Flainez
Salvator Iohannes que
el
cum
Comité Gongalvo Froilaz
posuerat ipsa ecclesia iam dicta a Sancta Iuliana. Et nos iam dictos
omines de concilio de Sancto Petro agnovimus
vimus
"
ecclesia de Sancto
illa
et posuit
predictum locum quod vocant Castaniare
ponte de Capecone de Vermudo Rodriz
Rex,
illa
locum qui vocitant
nos respondimus vox nostra cum superbia
na, et
et
in
de
et
de Pelagio Petriz vel de
que tenebas
iusticia
tu
Michael Flaniz,
in veritate et
et
15
cogno-
non fecimus
tibi
iurare et dimissimus ipsa ecclesia libera et absoluta in sécula secu-
lorum.
Amen.
Si quis
tamen
aliquis
ad disrumpendum venerit vel
venerimus nos qui hanc persulutionem nominati sumus aut posteritas nostras qui divulcaverit iuditio aut
contemptor
2>
suscitaverit, aut
quomodo pariet ipsa ecclesia duplata cum suos
cum sua prestancia, vel triplata cum auri libras VIII, et
ad Imperatoris tertie CCCC, solidos pariet. Facta carta persolutionem
qui talia comisserit
dextros
ista die
et
quod
erit
notum
in
Legione
Rex Anfonsus
dictis in
VI.
a
feria,
nonas magias, era M. C. XXVI,
et Castella
hac solbutione que fecimus
nus nostras
-\-
-f-
atque
et
in Toletola.
Et nos iam
et
de ma-
Citi Velliti testes
sumus
legendo audivimus
roboravimus coram testes
->•"">
Cartulario de Santillana del Mar.
et
legendo audivimus
— Núm. LXVIII.
de nianiis nostras
et
—
¡-
~\
roboravimus, Mi-
chael notuit
año 1088 (bisiesto) fué domingo, o sábado, según que
aumento al mes de febrero o después del día 7 de mayo.
año 1087 se cumple la condición de ser viernes el día 7 de mayo.
mayo
El día 7 de
agreguemos
En
el
el
del
día de
LXVIII
Martes 22 de agosto de 1105.
:'••*»:
Sub
(?)
UNIÓN DE LA IGLESIA DE TRECENO
Christi
nomine
et
individué Trinitatis Patris videlicet et
Filii
numquam finienda sécula seculorum. Amen. Ideo ego Hecta Rodriz una cum filio
meo Rodrigo Hectaz pactum vel testamentum facimus Deo et regula
Sánete Marie Virginis et ad tibi abbati Petro de uno solare cum
casas et con orreos et cum toto suo edifitio que habemus in territounus
et Spiritus Sancti, qui
rio
admirabilis extad per
de Trecenio certissimo loco en na ferrane
de monte
tus et regressus
illo
et
in fonte
ab omni
en Aquigare nostro pumare
térras et puntares, exi-
integritate et ratione in
puteo cu suo solare ibidem en Trecenio
ditate,
5
en Vegas
et
cum suo
mea
here-
terrefundus en Sancto
io
cum sua pumifera nostra portione, et en na vega
pumare cum suo terrefundus ab omni integritate
Stepliano una térra
de Bovalle nostro
cum quantum ad nos pertinet in villa Trecenio. Sic tradimus ego
Hecta Rodriz una cum filio meo Rodrigo Hectaz Deo et ad regula
Sánete Iuliane
et
Sánete Marie
nullus ad layeale ordo ausus
et
ad
tibi
non sedeat
Sánete Iuliane abeat inde tolerationem
et
remissionem. Amen. Si quis tamen quod
abbati nostro Petrus, ut
nos de peccatis ante
fiere
Deum
minime credimus, tam
nos quam aliquis ex nostra proienies vel extranea hac nostra
ptura infringere temptaverit quisquís
primis
sit
maledictus
cum Datam
Domini
et
cum
Mago
in
et
séptima generatione
Nerone,
et
diabolo et angelis eius luat penas
super inde pariet istud quod
scri-
fuerit qui talia comisserit in
excomunicatus usque
Abirone cum Symone
traditore
interiore, et
et
illi
ls
daré, sed ad servos Dei et
in
cum luda
in
inferno
hac carta resonat dupla-
20
Cartulario de Santillana del Mar.- Núm. LXIX.
tum
vel triplatum
cum
auri libras V.' et ad Imperatoris tertie pariet
a
auri libras VII. Facta regula testamenti die notu
das septembris, era M. C.
XIII,
Rodrigo
in
regnante Rex Adefonso
nus nostras
En esta
—
-|
carta,
j-
roboravimus coram testes
nostras
-\-
en
feria
I
Legione
filio
meo
como en
-f-
Citi Velliti hic testes
la LXII,
creemos que debe enmendarse
tampoco el rey Alfonso había conquistado a Toledo.
Suponiendo que la X tenga el rasgo para valer 40,
105,
in
cum
30
roboravimus, Michael notavit.
tes 22 de agosto de 1075), pues en este año no fué martes
1
25
XI kalen-
hac regula que fecimus volumus legendo audivimus ma-
sumus manus
año
feria,
111.
Toleróla, et in Castella, et ego Hecta Rodriz una
et in
89
el
la
fecha (mar-
22 de agosto, ni
diría era MCX'-III,
comenzado
o sea
sr>
año
(domingo), y hacía ya veinte años que Alfonso VI había conquistado
en
el
cual fué martes
el
día 22 de agosto, por haber
el
a Toledo.
LXIX
Sin arlo (1111 a 1157).
<'•
HERMANDAD Y DONACIÓN EN CABUÉRNIGA
l!) -
Sub
Filii et
Christi
nomine
individué Trinitatis Patris videlicet et
et
Spiritus Sancti qui
unus
est admirabilis
extad per
numquam
Amen. Ego Martin Vermudez una cum
uxor mea Maria pactum vel testamentum facimus Deo et regule
finienda seculorum sécula.
Sánete Iuliane Virginis
tradimus nos medipsos
en Alfoz de Chaornega
et ad tibi abbati Donno Martino, in primis
cum quantum abemus et damus nostras casas
in
5
loco pronominato en Varcenilas de suso
que comparavimus de meo avere, concedimus
illo
cum
casas, et
orreos, abdegas, tectis, pratis, pascuis, padulibus exitus vel regressitus et
térras et
cum suos
aquaductiles
pumares de monte
et
per suis terminis
in fonte
ab omni
et locis antiquis
lo
integritate, et in alio
Masón ubi dicitur Quintanila damus nostras casas cum
cum totas suas hereditates et per totis suis terminis de
monte in fonte ubique potueritis invenire ab omne integritate. Et
ego Martinus simul cum matre mea Donna Maiore damus in alio
loco in territorio de Campo in illa villa de Sotu nostras hereditates
loco en na
suis tectis et
et
de nostros iermanos, que abemus de parentum nostrorum
nostras comparationes, que tenemus et uirificamus,
damus
et
de
illo
de
15
Cartulario de Santillana del Mar.
90
monte
in fonte
ab omni
integritate. Sic
— Núm.
tradimus atque concedimus
ego Martin Vermudez una cum uxor mea Maria
Maiore corpus
et
animas
lxx.
mea Mater Donna
et
quantum que superius resonat Deo
et
post parte regule Sánete Iuliane
et
ad
tibi
abbas Martinus
ai
et
ad ser-
et
Dei qui ibidem serviunt diebus ac noctibus, ut inde abeat tole-
vis
rationem, et nos ante
Deum
Esta carta es del siglo
remissionem.
xii (1111
a 1157), de tiempo de alguno de los dos
23
abades llamados Martín.
LXX
Viernes 31 de marzo de 1113.
UNIÓN DEL MONASTERIO
DE SAN FELICES DE CAOBRECES
[t49vto.i
Sub
Christi
et Spiritus
nomine
et
individué Trinitatis Patris videlicet et
Sancti qui unus et admirabilis extad per
numquam
Filii
finienda
seculorum sécula. Amen. Ecce nos omnes eredes nominati Pelagio
Godestioz
et
uxor eius Donna Mayore, damus atque concedimus
una cum nostros eredes Deo
tibi
Martinus abba una
cum
et
regula Sánete Iuliane Virginis et ad
ac noctibus concedimus per anime nostre et per
rum nostrorum nostro monasterio Sancti
Chaoprices.
Damus
illo
cum
animarum parento-
Felicis, qui est situ in villa
totas suas ereditates
que pertinent ad
Luanna
ipso monasterio et per suis terminis et per termino de
terminu de penna Chamin et per terminu de Arciletu,
penna
del Mare, nos
meos
et
parentes, et ego
Godestioz
et
destioz, et
Damus ipsa nostra parte et
de Nunno Veilaz et illo que fuit
Munio
Citiz et
Nun
Didaz,
illo
et per
per
filios
et
illo filios
de Godestio
que
fuit
illo
et
de
Guntsalvo
Petriz,
Nun Goet
atque concedimus sicut superius
resonat pro suis terminis et suis prestantijs, exitus vel regressitus de
monte
in fonte,
15
de Monnio
ego Oro mugier de Martin Annayaz do ipsa mea parte
de meos germanos, damus
10
illa
del Pinu et de
Michael Iohannes
Michael Godestioz medietate de
Didaz, Cit Annayaz
et
omnes eredes nominati Pelagio Godestioz
uxor eius Donna Maiore.
Oviecho Gutiérrez
5
clericorum qui ibidem serviunt diebus
ubique potueritis invenire, quia ad ipso monasterio
20
—
— Núm.
Cartulario de Santillana del Mar.
pertinet ab
nati
Deo
omni
et
tradimus nos omnes
integritate. Sic
regule Sánete Iuliane et ad
non sedeat
nullus ad laicale ordo ausus
inde abeant tolerationem, et nos ante
Amen.
nostris.
Si quis
aliquis
tibi
in
91
unum nomi-
abba nostro Martino,
ut
daré, sed ad servos Dei, ut
Deum
remissionem de peccatis
tam nos quam
qui talia comiserit,
filiis
aut neptis, aut de subrogata nostra persona,
maledictus
sit
et
excomunicatus
et
super inde
pariet ipso monasterio, sicut superius resonat, duplato vel triplato
in simile tale loco
cum
Iuliane
cum omni suo ornamento
auri libras
et scriptura ista firmis
era
aprilis,
omnes
duas
ad Imperator
et
C. LI, imperante
quatuor,
tertie auri libras
Facta scriptura die VI. a
fiat.
Rex Adefonsus
-j
roboravimus coram testes
\-
de manus nostras
—
in
feria,
II
kalendas
Legione. Et nos
Citi Veliti hic testes
Gostioz, D.° Monnioz, G.° Petriz, Pedro Didaz, Michael
Petrus Cidiz,
Martin
manus
sumus
Martiniz,
Gómez,
Didago Martiniz, Martin Ferro,
G.° Martiniz, Petrus Martiniz, Petrus Moro, Petrus Alfonso, Iohannes
Petriz,
Michael Nunniz, Petrus
El año 1113
y no viernes,
comenzó por
como
35
roboravimus: Donna Maiore, Gostio
(-
-j
30
post regule Sánete
qui hanc scripturam fecimus legenter audivimus et de
nostras
et
M.
25
homo, qui hunc factum nostrum
quem nos iam nominatos fecimus disrumpere que-
vel scriptura ista
sierit
tamen
LXXI.
feria
Petriz, G.° Alfonso, et
IV (miércoles);
el
dia 31 de
jo
suos iermanos.
marzo
fué lunes,
dice esta carta.
LXXI
Miércoles 15 de febrero de 1098.
UNIÓN DEL MONASTERIO
DE SANTA MARÍA DE TRECENO
(f.sovto.j
Sub
Christi
nomine
et
individué Trinitatis, ómnibus episcopis,
abbatibus, presbiteris et diaconibus atque omni populo christiano
Deum
squita
timentibus et regule sánete consistentibus. Ideo ego Bela-
pactum
vel
testamentum
tradictionis fació
Deo
et
Sancta
na Virginis vel quorum reliquie qui ibidem sunt recondite
Planes, et ad
tibi
abbati
meo
Iulia-
in villa
Petrus trado vel concedo ego supradicta
5
Cartulario de Santillana del Mar.
02
Belasquita
Donna corpus
et
— Núm.
LXXII.
anima mea simul cum meo monasterio
proprio Sancta Maria de Trecenio ex integrum offero
Deo
cum
Sancta Iuliana, simul
et
illa
hereditate,
Assur Gunsalvez, que comparavi ego Belasquita
Bovalle de monte
meo
proprio
ditate
Capecone,
ab omni
in fonte
monasterio,
in
integritate, et dedi
pro ipsa here-
w
que vocitant Sancto Iohanne de
quomodo
illo
et
monasterio
illo
abeat per regula
ista
finem seculi, ut habeant ex inde fratribus
vel presbiteris tolerationem, et
Deum
de Donno
Salinas et in
Sancta Maria, ut de hodie die firmiter
Sancta Iuliana usque
regula fació
fuit
in
trado ista hereditate
sic
et
que
r.
ego Belasquita de peccatis meis ante
remissionem. Si quis tamen aliquis
homo quod
fieri
minime
credo, ego Belasquita aut aliquis ex proienie mea, quisquís fuerit
qui hunc pactum inrumpere voluerit, in primis descendat super
ira
Dei omnipotentis,
pena
duplatu vet triplatu
cias, era
Toleto
M.
.
excomunicatus permaneat,
cum
auri libras
Facta carta
C.
XV
año 1038 comenzó en
in
in
tertie pariet
Legione
feci
et in
legen-
Velliti hic testes
roboravimus, Michael notuit.
(-
feria
VI (viernes);
el
día 15 de febrero no fué miér-
dice esta carta, sino limes.
LXXII
Miércoles 15 de febrero de 1116.
f
"'
EN HELGUERA
Sub
Christi
nomine
et
individué Trinitatis, ómnibus episcopis,
abbatibus, presbiteris et diachonibus atque omni populo christiano
Deum
timentibus
Donna pactum
et
regule sánete consistentibus. Ideo ego Cete
et
vel
testamentum tradictionis fació sicut
regule Sancta Iuliana Virginis vel
sunt recondite in
villa
Planes
et
ad
quorum
tibi
abbati
20
Iuliana
kalendas mar-
hac regula que
roboravi coram testes Citi
—
como
feria,
eum
pro temporali
ad Imperatoris
et
ego Belasquita
manu mea -fsumus manus nostras -j
El
III,
a
regula die IV.
et
XXXVI, regnante Rex Adefonsus
et in Castella. Et
ter audivi et
coles,
et
nomine diabolicus post parte regula Sancta
pariet ipse
auri libras V. e
et
reliquie
et fecit
Deo
qui ibidem
meo Martinus
trado
23
Cartulario de Santillana del Mar.
— Núm.
LXXII.
93
et concedo ego supradicta Cete Donna corpus et anima mea simul
cum medietate de meo solare dono ad filia mea, et sedeat semper
de Sancta Iuliana cum suo solare medio et si noluerit sedere de
Sancta Iuliana, ego integrum concedo
casas
et orreos, térras et
ad Sancta Iuliana w
et ofero
pumares, torcularia, curtes, cupas,
monte
pascuis, pandulibus, felgarias, exitus et regressus de
cum quantumque ad ipsum
obtineatis post parte de regula Sancta Iuliana
ut habeatis
minime credo, Cete aut
homo, aut
luerit, in
Amen.
primis descendat super
cum luda
Si quis
aliquis
regi vel potestas qui
celestis, et
usque
tamen
aliquis
eum
ira
meum
et
homo, quod
libet
inrumpere vo-
Dei omnipotentis,
et rufea
20
et
pro temporali pena pariet ipse nomine diabolicus qui
conatus inrumpere duplatum vel triplatum,
quantum ausus
cum
auri libras
II,
s
post parte Imperatoris tertie pariet auri libras V. e et scriptura
testamenti ipsius
non rumpetur, sed
perpetuum viviturum. Factus
IIII.
a
feria,
XV
firmis et stabilis
permaneat
in
vel scriptus est testamentus istius die
kalendas marcias, era M. C.
L.
IIII,
regnante Regina
Donna Urracha in Legione et in Toleto atque Castella, et ego Cete
Donna in hac regula que feci volui, legendo audivi manum meam -\roboravi coram testes Citi Velliti, hic testes sumus manus nostras
-f-
is
ego de
excomunicatus permaneat ad sacro sancta comunione,
comisserit post parte regula Sancta Iuliana
fuerit
et
ex proienie mea, aut aliquis
hunc factum
illo
finem seculi,
traditore habeat partione in inferno inferiore, ubi nulla est
remissione
talia
in
ex inde fratribus vel presbiteris tolerationem,
peccatis meis remissionem.
et
integritate in
prenominata, id est Felguera, ut de hodie die firmiter
villa
fieri
omni
solare pertinet ab
pratis,
in fonte
-\-
¡w
roboravimus, Michael notuit.
El año bisiesto 1116 comenzó en feria VII (sábado), y el día 15 de febrero fué
martes, y no miércoles, como leemos en este documento. Es de creer que escí ia
biera el amanuense 1111 a feria en vez de III feria.
35
94 Cartulario de Santillana del
Mar.— Núms. LXXIII
y
LXXlV.
LXXIII
Sin año (1056).
[HELGUERA]
si vto.]
•
(?)
Et sub inde facimus captum Iuliana Petriz con
meo
marito Mar-
Castellano a vos abbate D" Antolino, et ad vos séniores Sánete
tin
Iuliane trado isto
Iuliana con
meo
medio solare de Felgera de Cete Donna ad Sancta
foro
V
fogatas
I
carnero, et alio medio solare que
es de Sancta Illana quel tenga en préstamo et
non
fació alio foro,
nin erecha nin pedido, nin sayone que non entre en suo solare, et
si
abbate de Sancta Iuliana fació contraria quel saque de foro que
non quería enderezase, vadean con mea hereditate ab
la
media,
siera
et alia
media remanesca en Sancta
remanesca toda
la
infetriam con
Iuliana. Et
hereditate en Sancta Iuliana et
sim
ir
qui-
non fagan
nulla contraria.
En la carta VIII, del año 1056, figura el abad Antolino, como en esta LXXIII;
de modo que ambas deben ser de la misma época.
LXXIV
Sin año.
rn 'i
In
illa
IGLESIA
Dei nomine
DE SAN PEDRO DE PADILLA
DE SUSO
et eius gratia
ego Philip Monioz do
concedo
et
ecclesia Sancti Petri de Padiella de suso cuín suo orto et
suos exitus
una pars
illa
et
suas entradas,
et
do una
térra
en cabo de
et
Menee
aquas vierten,
della, et della pars assi
in
de
carrera de Padiella de iuso, et a multis locis, et de alia
pars térra de Sancti Iohannis de Raigedo
tum abeo
cum
villa
como
Padiella térras, vineas.
las
de una serna en Val de
et
de quan-
Cartulario de Santillana del Mar.
— Núm. LXV.
95
LXXY
Sábado 18 de mayo de
[
fM
Sub
1127.
COMPRA DE HACIENDA EN ARCE
l
Christe
nomine
Ego Roderico Gun-
individué Trinitatis.
et
non per inetum ñeque perturbatum sensum, sed
spontanea mea volúntate trado atque concedo Deo et regula Sánete
luliane illa mea hereditate de Arce con casas et orreos et con quan-
disalviz
Comes,
tum
mihi pertinet ab omni integritate per quantum accepi precio
ibi
ut
decem marcos de
de
plata
tibi
luliane et de vestra congregatione
pretium
et
cum sua
tota hereditate
que potueritis invenire ab omni
iusta
mus
inter
fuit
de Petro Didaz
de monte
in fonte
ubi-
Et est ipsa hereditate
integritate.
Sánete Marie de Arce certissimo loco
homo
io
Solerana. Et afirma-
in
nos negotium contemptionis stabile permaneat semper.
quis aliquis
rit
quantum nobis bene complacuit,
datum pro ipso solare de Arce que
cuín sua divisa, et
5
abbas Donnus Martinus sedis Sánete
Si
qui contra hunc factum nostrum inrumpere volue-
qui talia comiserit
quomodo
duplatum vel triplatum
pariet istud qui in hac carta resonat
in simile tale
loco
cum
auri libras
MI."
et
ad
15
Imperatoris tertie pariet VI libras auii. Facta carta die notu sabbato,
XV
kalendas iunias, era M. a C.
a
LX. a V. a regnante Rex Adfon,
sus neptis, Adefonsus Regis Principis
Castella. Et
vi
ego Roderico Comes
manu mea
+
roboravi coram
sumus manus nostras
—
-]
\-
in
in
Legione
hac carta que
testis,
et in
feci
Toleto
et in
legendo audi-
Petrus et Iohannes hic testes
roboravimus, Roderico Gundisalviz
20
+
confirmo, Roderico Petriz -f confirmo, García Ferrandiz -)- confirmo, Godestio Petriz -f confirmo, Alvaro Iulanez -\- confirmo, Al-
varo Petriz -f confirmo, Michael notuit.
El
año 1127 comenzó en sábado o
feria VII; el día 18
de mayo fué miércoles,
y no Silbado, como dice el documento.
Esta escritura fué publicada por el P. Sota (Crónica, pág. 6G4).
23
%
Cartulario de SantillaNa del
Mar.-Núm. LXXvi.
LXXYÍ
Lunes 28 de febrero de 1026.
en PUENTE CERCA SANT FAGUND
r.52vto.]
In
mea
Dei nomine. Ego Eugenia placuit mihi pro expontanea
volúntate et vindivi
propria
mea
tibi
que
térra
Iohannes abbate
Sancta Iuliana
et eeclesia
de Bila Quintiüani, locum que dicen
est audito
Colinella iusta terminu de Sancti Facundi et de atia pars filios de
Citi
Onnaz,
filios
sic vendivit e'go
et accepit
id est
de neptis Quirini
et in alia parte
de Iohannes Sonnaz,
et
Eugenia ad
usque
tibi
ego Eugenia pretio de
bobe albo pro suo colore
in
el fige
ad terminu de
monte. Intra
ipsis terminis
Iohann'es abba ipsa térra integra,
tibi
Iohannes abba pro ipsa
et cibaria in
térra
sub uno pretio XII mar-
cos ad precio de civaria, ipso precio que mihi pertinet, Eugenia bene
complacuit, et afirmamus inter nos mercatum vel negotium iusta
missimum
nia aut
usque
et stabile
filiis
in
finem seculi,
meis aut eredes meis aut quislibet
de subrogata que persona qui ad
Sancta Iuliana per ipsas térras
in
tibi
homo
vel
de regule Sánete Iuliane,
mea pariemus ad
parte de
tibi
si
ad Comité
alios L.
a
Rex Adefonsus
a
11.
in
de
ipsa
Iohannes
tibi
quomodo ego Eugenia
aut pars
cum
solidos
XXX. a
solidos parie ipse nomine diabolicus qui scrip-
tura ista inrumpere quesierit, et post hec
scriptura ista die
indi-
non fuerimus
Iohannes appa vel de regule Sánete
Iuliane ipsa térra et ipso pretio duplatu vel triplatu
et
ad
iuditio petire voluerit, vel
térra in iuditio autorigare vel vindicare post parte
abba
vel asertoris
Iohannes aut pars eeclesia
ego Eugenia aut pars mea
cio compulsaverit, et
fir-
omine, ego Euge-
et sic
feria, II."
Legione,
Eugenia vindictionis
roboravi coram testes.
istius
nemine rumpatur. Facta
kalendas marcias, era M.
et
que
Comité Qarseani
feci
in
legente audivi
a
L.
a
XIIII.
Castella.
a
,
Ego
manu mea
-f-
Cartulario de Santillana del Mar.
—
Núm. LXXVII.
97
LXXVÍI
Viernes
<<-
(?)
9 de septiembre de 1025.
EN CAOBRECES
Sub Christi nomine et individué Trinitatis, licet indignum timore
compunctum, ego Petrus qui sum dive metnorie parentorum nostrorum, patre meo Braolio et matre mea Godina, et ego Petrus pactum
testamentum tradictionis fació Deo
vel
ad
tibi
Iohannes abbati diem
iuditii
et
regula Sancta luliana et
timendo portas
pro remedio anime
et paradisi introiendo, ut
mee
inferni
et
de
evadendo
abiis vel
.->
de
mea
cum suo
parentibus meis, ut tradare vel concederé ad ipsis locis sanctis
ancilla
nomine Gotina cum suas
filias
Fanni
et
Albaro
tam de
ieculio et sua hereditate infra términos de villa Caoprices,
suo laborato quam
illo
de suo comparare, trado atque concedo ubi
et
potueritis invenire et
illa
sua iermana lusta ibidem confirmo, sicut
sonat, ut nullus
sit
homo
in
in
omni rem
mentó resonat
et
vel sua hereditate
de
de odie die ipsa Gotina
qui mihi Petru vel de
et
nostro testamento re-
qui ex inde ad layeale parte reducere pre-
sumat, sed data vel confirmata ipsa Gotina
portione
ío
portione de ipsa hereditate que habet
filiis
et
cum
lusta,
filiis
que
et filiis suit
de heredibus meis
fiat
suis et sua
nostro testa-
in
de
meo
is
iure,
soluta et exita
post iure ecclesie Sánete Iuliane vel fratribus earum
fiat
missa
et
data vel confirmata, ut ego Petru vel parentibus meis, inde ante
Deum
mercis perveniat. Et vobis Iohannes abbate et ecclesie Sánete
Iuliane abeatis confirmationem de ipsa muliere
tate
que superius resonat per
ipsius
usque
venerit a
in
cum
filiis
vel testum et scripture vel testamenti
finem seculi. Si quis tamen quod
disrumpendum aut ego Petru aut
filii
fieri
minime credo,
mei aut heredibus
meis aut proienie mea, aut regia vel potestas, aut nomine potentissimus, qui hunc facrum
meum
descendat super
eum
maneat ad fidem
Christi, et
dapnatione
talia
et
ira
20
et heredi-
a
disrumpendum
venerit,
in
23
primis
Dei Omnipotentis, et excomunicatus per-
cum luda
traditore habeat parte in eterna
pro temporali pena pariet ipse nomine diabolicus qui
comiserit post parte ipsius regule Sánete Iuliane auri libras V. e
aj
—
et
post parte Imperatoris
meriti istius firmis
V
tertie alias auri libras V.
et
-\-
nostras
a
Comité Garseani
hoc testamento
mea
LX. a
in
-f- -f~
et scriptura testa-
in
Castella et in Asturias, et ego Petru
roboravimus, Benoralistar,
et
feria,
regnante Rex Adfonsus
,
manu
manus
Roderico Nunniz, et An-
isto qui iussit faceré et legenter audivi et
Annaya Sauariquiz
presentías, presentes fuimus et
roboravimus, Iohannes
En
a
111.
roboravi, Iohannes Roderico hic testes
naya Lobatonis,
LXXVIII.
permaneat. Factum testamentum istud die VI
idus septembris, era M.
Legione
in
— Núm.
Cartulario de Santillana del Mar.
98
et
et
Nunno
sumus
et
Albariz, in nostras
confirmamus manus nostras
-|
\-
scripsit.
año 1025 el dia 9 de septiembre fué jueves (feria V), y no viernes, como
documento. En el año 1026 se verificó que el día 9 de septiembre fué
viernes; puede, pues, creerse que se olvidó la transcripción de una I en la era.
dice
el
el
LXXVIII
Jueves
f
f-
nomine individué
Christi
et
christiano fidelissimo,
Deum
stentibus,
et
Trinitatis,
ómnibus
episcopis, vel
diachonibus, clericis atque omni populo
abbatibus, presbiteris
diem
9 de febrero de 1025.
EN IGOLLO
54 -i
Sub
(?)
timentibus et
ego quidem Donna Eylo,
licet
regule sánete consi-
in
indigna, timore compuncto,
timendo et ianuam paradisi introyendo, sic per me quam
meo Velliti Monioz, pactum vel testamentum tradictionis
ad Deo et ad regula Sancta Iuliana, et ad tibi Iohannis de illas
iuditii
de viro
fació
casas,
que sunt
Egollo de Camargo, casas, curtes, sive cupas,
villa
cum omni pomífera, que comparavimus de Obieco Monioz, vel que edificare potuimus per terminu
de neptis Cecji, et per illa carrera antiqua, que discurrit ad villa
torcularia, sive térras et hereditates
Egollo, et per terminu de
discurrit
ad monte
maiore, et
Cecji et
illa
et
ad
mere de omines de Egollo
ripas, et
penna de Miratorio
terminu de
et revertit
pumare cum suo terrefundus
Egollo, et terminu de
Nunno
et
et
et
Nunno
per via que
et
per coba
ad terminu de neptis
per terminu de omines de
terminu de Sancta Cruz. Et terminu
Cartulario de ¿antillanU del Mar.
de Ciego
et
per
via et terminu
illa
— Núm.
de Ulalio
LXXIX.
elude
et
90
fonte cuín
illa
pumare
in
mere de Coto, ubi dicent Felgario, per terminu de Ci tí Martiniz
et
suos felgarios,
loco ubi dicent Caudelio, et alio
et est in
de Donna Iuliana cuín suos salices vel sepes,
et
molino
rivo de
in
23
Vezaniella, vel ubi potueritis invenire de ipsa hereditate, tune abeatis
firmiter post parte
illo
de regula Sancta Iuliana ut nullus
homo
homo
sit
qui ad laicale parte reducere presumat. Si quis tamen aliquis
ex proienie mea vel estranea, qui hunc testamentu vel scriptura
disrumpere voluerit,
eum
et
pena
pariet ipse
primis
in
ira
excomunicatus permaneat de
homo
ista
Dei Omnipotentis descendat super
fide Christi, et
>:,
pro temporali
diabolicus, qui talia comisserit, post parte de
regula Sancta Iuliana ipsa hereditate duplata cuín
C
solidos, et post
parte Imperatoris tertie auri libras VI, et scriptura testamenti istius
firmis permaneat. Factus et scriptus testamentus iste die V.
M.
V.° idus februarius, era
ne, et
in
Comité Garsea
hoc testamento a
et
manus
nostras
La carta LX1V
—
-|
(ful.
aquélla se dice que
el
in
Castella et in Asturias.
facto legenter audivi et
j-
así,
9 de septiembre de 1025 era jueves,
sino que fué feria
III
feria,
sumus
la
33
LXXVIII. En
como en
realidad
9 de febrero de 1025 fué jueves, y
(martes).
LXXIX
Miércoles
(?)
15 de febrero de 1023.
EN AVILLOS, EN VILLAQUINTILAN,
EN LAÑES, ET EN POLANCO ET EN BARREDA
[f.5ivto.]
E'
Sub
Christi
nomine
abbatibus, presbiteris
Deum
timentibus
facimus
Deo
et
et
et
et
individué Trinitatis, ómnibus episcopis,
diaconibus atque omni populo christiano,
regule sánete consistentibus facimus sicut et
regula Sancta Iuliana Virginis vel
qui ibidem recondite sunt in villa Planes, et a
30
Leo-
et scripsit.
46 del Libro de Regla) es casi igual a
el
a
in
Ego Donna Eylo
mano mea coram
presbiter et Ermegildus hic testes
roboravimus, Iohannes
sucedió; en esta carta LXXVIII se dice que
no fué
Rex Adfonso
me
Sonna
testes -f- roboravi,
LXIII, et regnante
quorum
tibi
reliquie
abbati nostro
Cartulario de Santillana del Mar.
100
lohannes tradimus
corpus
fara
pumares, casas
et
movile
lia,
e't
concedimus nos supradictus Arvidio
et
animas nostras
et
— Núm. LXXIX
et
cum
simul
Gola-
et
nostra facúltate, térras
torculada, curtes, cupas, res et anima-
et orreos,
quan inmovile,
vestimenta, pratis, pascuis,
lictuaria, et
padulibus, silbas vel felgaria, et tota genera arborum, ómnibus
omnia quantumque visus sumus abere
usque ad minima
cum
galina, et
id
Polanco
et in
nostras hereditates in villas preno-
Varrada, vel ubique potueritis invenire des odie firmi-
de regula Sancta Iuliana usque
ter illo obtineatis post parte
seculi, ut habeatis
tamen, quod
fara aut aüquis
et
Golafara de peccatis nostris remissionem.
minime credo, ego Arvidio aut ego Gola-
fieri
quesierit, in primis ira
et rufea celestis, et
sanctam comunionem,
cum luda
et
Dei Omnipotentis deseen-
homine diabolicus, qui
Iuliana
quantum ausus
platum
cum
talia
fuerit
traditore habeat portione in in-
istius
in
conatus inrumpere, duplatum vel
die IV feria,
fieri
nostras
El
no
-f- -f-
et legente
testis, Citis et
et
25
feria
IV (miércoles), sino
números romanos,
transcribiría
el
III
et
L.
X.
in
I,
Ca-
so
ego Golafara testamentum
audivimus manus nostras
testes
sumus
et
-f-
-\-
manus
et scripsit.
(martes);
feria
firmis et sta-
Comité Garsea Sancis
Monioz
roboravimus, lohannes
año 1023 comenzó en
fué feria
tri-
vel scriptus est testa-
kalendas martius, era M.
ego Arvidio
iussimus
roboravimus coram
XV
Legione
in
stella et in Asturias. Et
que
non rumpetur sed
perpetuum viviturum. Factus
regnante Rex Adfonso
ipsius,
pariet
solidos C, et post parte Imperatoris tertie pariet auri
permaneat
mentus
pena
comisserit, post parte regula Sancta
libras VI, scriptura testamenti istius
bilis
a>
excomunicatus permaneat ad sacro
ferno inferiore, ubi nulla est remissione, et pro temporali
ipse
15
et
ex proie nostra aut Regi vel potestas, qui hunc factum
nostrum inrumpere
eum
finem
in
ex inde fratribus vel monachis tolerationem
nos supradictus Arvidio
dat super
10
deinceps ganare potuerimus
est in Obilios et in villa Quintilliani, et in Flanes, et in
minatas
Si quis
et
el
día 15 de febrero de dicho año
VI (viernes).
Dada
amanuense uno por
otro.
la
semejanza de los
as
— NÚM. LXXX.
Cartulario de Santillana del Mar.
LXXX
Sábado 26 de febrero de 1026.
'•
f
EN ONGAYO
•»:
Sub
nomine. Ego
Christi
mee
dio anime
sive de uxor
testamentum tradictionis
et
ad
tibi
cedit
mea
introiendo, proinde tradidit ego Citi vel con-
ad ipso loco, casas, orreos, cupas,
in villa
fundata est in
que ego
5
pumares, vineas, vel
térras,
comparavi de Qieco
Citi
et
Ongayo, ubi ipsa ecclesia Sancti Christo-
Rocatiellas, et alias comparationes ibidem
villa
Ongayo, sive de Ciego
minum
ad regula Sancta Iuliana,
et
et paradisi
de Oolafara integra
in
Deum
Iohannes, diem iudicii timendo, portas inferni
tótis fructibus ipsa medietate,
fori
Trinitatis
propter reme-
Arvidio, ego Citi Petriz pactum vel
ad
fecit
estis ut
meo
abbate
evadendo,
nomine Sánete
Citi Petriz in
Sanctus his audituri
et Filius et Spiritus
Pater
et
de Golafara,
quomodo de
w
aliorum ho-
ipsas comparationes et ipsa medietate de Ciego et de Oolafara
ad omni integritate,
in térras,
tum quam etiam
et
pumares,
aquarum
bus, in fontibus, in aquis
indiscultum,
edificio, felgarios, in
ve! in sedicas
cum auditum
monti-
molinarum, incul-
ingressionis vel regres-
nomine Sánete
sionis sue abeatis etteneatis ipsa ereditate in
ts
Iuliane
per hac scriptura testamenti usque in finem seculi. Si quis tamen
ego
Citi Petriz
aut
filiis
meis, aut heredibus de ipsas comparationes
aut propinquis hac extrañéis aut quibuslibet
meum
inrumpere vel evacuare temptaverit
potentis descendat super
eum
et
homo
in
discomunicatus
sanguinis Domini nostri Iesuchristi,
et
qui hunc factum
primis ira Dei
fiat
cum luda
riet
nomine diabolicus, qui
omine, qui scripturam
pos parte Comitis pariet
pa-
sabbato,
in
IIII
*>
alias libras VI, ipse
istam inrumpere quesierit, et post nemine
rumpatur. Facía scriptura testamenti sub die
Rex
dapna secu-
talia comiserit, voluerit,
post parte regula Sancta Iuliana vel servientibus sanctorum eius
pariet auri libras VI, et
20
et
traditore habeat
parte habeat parte (sic), in eterna dampnatione, et pro
laria pariet ipse
Omni-
ad corpus
kalendas marcias, era M.
Legione, Comité Garseani
in
et
tempore quod
L. XIIII,
erit
die
regnante Adefonsus
Castella, et
ego
Citi Petriz in
so
Cartulario de Santillana del Mar.
iuris ecclesia
hac testamentum
nea
,
_j_
riostras
Petrus
et
—
LXXXI.
legenter audivi
feci volui
Pascuale
roboravimus. Nos
|-
-|
Gondisalvo
nostro confirmamus
-f-
Núm.
manu
roboravi coram testes, Albaro et Iohannes hic testes sunius
manus
uno
que
—
et
Albaro,
et
et
Gondisalvo
totus
et
in
et
filii
Ozizia
uno
sumus Arderico
qui
Goma
et
roboravimus. Annaya
-\-
Albaro preses (¿presentes?) fuimus,
roboravimus, Ermigildo
et
facturo patre
et
et in
scripsit.
LXXXI
Viernes 10 de
f
mayo de 1062.
MUGER OBED1ENCIARIA POR DELITO
•-'
a
Die VI.
VI idus magias, era M. C.
feria,
Pelagus ante Feles Reveliz, qui
ante Petru iudex
et
Gundisalviz, et de
Petru Donniz,
est
Albaris, et
et in presentía
de Didaco
Gundisalvo sayone,
Nunno
Roderici, et de Martino Salvatoris, et de
de
et
Citi Petriz, et
E'cta Adfonso, et de Flabio Flaginiz et de Petrus
Petri, et ante
concilio de
Nunno
de Gundisalvo Vincentiz,
et
corum
in
maiorinu de
de
orones presentes de ipso concilio vel alioruro bonorum
hominum plurimum de concilio, ego Feles Petru et Gundisalvo facimus tibi Félix cautu cautione vel securitatis de mulier nomine Gatea
quia sic te miscuisti tu Gatea curo viro fur, et non cognovisti eum
et
non manifestasti
ad manifestu
et
tu
Gatea
tale factu, et
non abuit unde paria ego Gatea
capud meuní
ad recolendum
mulier dedisti nobis Feles
II
ista
lienzos üneos albos inter
Et nos iam dictus facimus
que
si
tibi
solidos pro
et
Petru
et
sayone Gun-
ambos abente XXXIII
Petru
et
super
cubitos,
te Félix,
si
voce de
aut super pars tue, et ego Feles
Gundisalvo vel pars mee non valuerimus
tibi
Félix vel
quoroodo pariemus
Félix vel pars tua ipsa mulier curo ipsos solidos duplatu vel
platu, et
ad Imperatoris
i-~
Félix presbiter cautu de ipsa mulier,
pars tue octorificare vel in concilio vindicare,
tibi
CCC
servile, et tu Félix presbiter
des odie die die vel tempore ante aliqua potestate,
iuditio suscitarimus
et
usu
in
ía
pro inde venit ego Gatea
tale facto, et mitto
disalvo
s
abba de Sancti
tertie auri
libras VII.
tri-
Et ego Gatea mitto
a
— Nüm. LXXXII.
Cartulario de Santillana del Mar.
caput
meum
in
iussione vel in servicio de
Saneta Iuliana. Et ego Gatea,
bus
quomodo
mee,
vite
solidos.
Ego Feles
que
securitatis
mus manus
hic testes
et
fieri
—
sumus manus
Gundisalvo
et
tibi
in
Félix, et
de regula
CCC
hac cautu cautione vel
Félix presbiter et legenter audivi-
roboravimus coram
(-
-|
tibí
exiro de iure Sancta Iuliana in die-
paria yo Gatea ad pars regula ipsius
Petru
voluimus
riostras
si
103
nostras
-\-
testes.
Munio
roboravimus, Sebastianus
et Citi
scripsit.
LXXXII
Lunes
Christi
nomine
individué Trinitatis, ómnibus episcopis,
et
omni populo christiano fidelí-
presbiteris, diaconibus, clericis, vel
simo
Deum
30 de enero de 1034.
en ONGAYO
[f.56vto.]
Sub
(?)
timentibus vel regule sánete consistentibus salutem.
Amen. Ideo ego Gundisalbiz Sarracinez pactum
pus tumulatum
timendo
est in villa Planes,
et paradisi introiendo, sic
sta,
et
que include ipsa
pomífera en
villa
villa
Ongayo.
et
in illa flausa
filios
termino
ad
Iohannes abbate,
tibi
Intra ipsos términos
via vel itinere
iam dictos
sic trado vel
ad ipsa regula Sancta
earum
ipsa medietate ab
omni
ego Gundisalvo ante
concedo
Iuliana, et
integritate, ut
Deum
meo
13
ad cul-
vos abeatis inde
filiis
meis, aut iermanis
vel gotorum, aut
norum, omnium qui hunc factum nostrum inrumpere voluerit
ipsa regula Sancta Iuliana aliquid de ipso,
cum
et
de peccatis meis remis-
sionem. Si quis tamen ego Gundisalvo, aut
vel eredibus meis, aut gens de genere
termino de
cum sua pomífera
suos salices
toleratione, et
III
que discurre per ad
in ipsa térra
et glandiferos
10
de Donno Sarracino per duo-
ego Gundisalvo medietate
tores
térra
vel glandiferos vel alia arbu-
de Dopno Sarracino,
illa
.-.
Deum
ad abbate Iohannes,
térra et ipsa pomífera. Et est ipsa térra et ipsa
abus partibus términos de
1 1 1 1
et
cum suas sauces
Ongayo,
Félix Obequizi, et
testamentum
trado atque concedo e'go Gundi-
salvo ad ipsa regula Sancta Iuliana,
cum sua pomífera
vel
ad regula Sancta Iuliana, cuius cor-
tradictionis fació, sicut et fecit
romaet
quod supra scriptum
ad
est,
20
inde auferre quisierit,
eum,
primis
in
disrumpendum
earum parie
III
Dei Omnipotentis descendat super
ipso
et
II,
quod suprascriptum
firmis
fiat.
kalendas februarius, era M.
Faeta scriptura
manu mea
quod
-]-
ad
et in presentía hic
Randolfeci, et
11.
a
feria,
et
ego Gundisalvo
fecit
ad regula
legenter audivi
Ego Quintiliano et ego Tellu
sumus manus nostras -\- -f- robo-
roboravunt,
Citi
Annaya Montanezi manus
mus, Rodemirus
scripsit
Se dice en esta carta
del
mano mea
año 1034 que
el
Patiernez et Gundisalvo
nostras
—
-|
|-
coníirmavi-
día 30 de enero fué lunes.
Como
29 también seria martes y el
día 30, el año debería haber comenel día
que fuera lunes el
zado en domingo, y ninguno de los años (1028
D. Sancho de Navarra comenzó por domingo.
a 1035)
que fué señor de Castilla
LXXXIII
Miércoles 21 de
f:
'
Sub
Christi
nomine. Ego Roderico Vermudez
quina vobis Petro abbate
nostra placentia
¿1046, 1057?
et
Vermudiz
et
uxor mea Ander-
ad regula Sancta Iuliana pro bona
et
commutamus
dedit ego Roderico
abbas
mayo de
CHABIETA
;
vel
et
concambiamus
térras per térras,
uxor mea Inderquina ad vobis Petru
ad regula Sancta Iuliana que sunt ipsas térras
nominata Chaebeta
Cebberno,
térras,
in
in villa
pre-
loco qui nuncupatur Sancti Salvatoris de
pumares
in
33
fecit.
dicho año comenzó por martes, se ve que
día 30 miércoles. Para
3o
in
roboravi coram testes.
legenter audivimus hic testes
ravimus
scriptum
XXII, imperante Rex Sancio
L.
Iohannes abbate volui
tibi
duplatum,
et
ista die
hanc pactum vel testamentum tradictionis que
et
est
quoactus exolvat,
tertie alii tantuin
non rumpetur, sed
Sancta Iuliana
23
nomine diabolieus usque ad
vel pariet ipse
Castella et in Asturias vel in cunctis pptiesue (?) et
in
et
Amen. Et pro
parte in eterna dampnatione.
venerit ad ipsa regula Sancta Iuliana et ad cultores
auri libras
post parte fiscalis
ista
ira
LXXXIII.
excoinunicatus permaneat a fide Christi
et rufea celestis et
cum luda traditore abeat
dampna secularia inferat
et
— Núm.
Cartulario de Santillana del Mar.
104
exitus vel ingressus, in aquis
aquarum
io
— Núm.
Cartulario de Santillana del Mar.
de
Didaz so casa
Citi
hominem
tate, et
quina
inter
foyas et per
illas
et
per
illa
carrera antiqua ad
illa
per illum regatum, que habent vel
sotos et per
cum
somo
itinera
casas de
illo
pro
et
illo
et
ab omni
integri-
uxor vestra Ender-
Campo
Lanzano, que
Et afirmavimus inter
nos negotiun
cum sua pomífera
in
villa
emptionis stabile per semper. Si quis tamen ego Roderico
mea Enderquina
aut
gens de genere
meo
nostrum inrumpere
uxor
et
gotorum aut romanorum, qui hunc factum
voluerit, et
de ipso, qui suprascripta
13
aut heredibus meis aut alia potestas aut
filiis
vel
10
vado
antiqua non habeat nullum
ego Petru abbas dedit vobis Roderico
nobis bene complacuit.
illa pilila et
Anaya Didaz ad
quetu
vel ubi potueritis invenire medietate
alias térras
103
tam etiam incultum quam indiscultum, cuín
vel in sedicas molinarum,
suis terminis, qui disterminant per
illos
LXXXIII.
est,
ad ipsa regula Sancta Iuliana aliquid
inde auferre requisierit
Omnipotentis descendat super eum
et
in
primis
ira
20
Dei
excomunica-
rutea celestis et
cum luda traditore abeat parte in
dampna secularia inferat vel pariat ipse
tus permaneat a fide Christi et
eterna dampnatione, et pro
nomine diabolicus qui ad disrumpendum venerit ad
Sancta Iuliana
et
ad cultores earum pariet auri
supiascriptum est duplatum, et post parte
quoactus exolvat,
scriptura ista die
et scriptura ista
1 1
1 1
feria,
libras
lili,
in
firmis
M.
XII kalendas iunias, era
hanc scriptura
Sancta Iuliana voluimus
nostras
-j-
-f-
et
Reinaba, según dice
Facta
X.
IIII,
uxor mea
audivimus manus nostras
Velliti
roboravimus, Sauastianus
hic
testes
-f- -f-
scripsit.
D. Fernando, y el día 21 de mayo del año 1026
año 1026 reinaba D. Fernando, ni el dia 21 era miérco-
sábado.
La carta debe de ser
miércoles.
del
3n
sumus manus
la carta,
era miércoles. Ni en este
les, sino
Citi
et
tantum
fiat.
L.
¡£>
quod
que fecimus vobis Petro abbas
ista
et legenter
roboramus, coram testes
ipso
fiscalis tertie alii
non rumpetur sed
imperante Rex Fredenando. Ego Roderico Vermudiz
Enderquina
ipsa regula
et
año 1046 ó 1057, en
los cuales el 21 de
mayo
fué
35
— Núm. LXXXIV.
Cartulario de Santillana del Mar.
105
LXXXIV
Lunes 1° de diciembre de 996.
EN BARCENA
DONACIÓN DEL CONDE DON SANCHO, SEÑOR DE CASTILLA,
FUNDADOR DE OÑA
Sub
Christi
nomine
et
individué Trinitatis, ómnibus episcopis,
abbatibus, presbiteris, diaconibus, clericis atque omni populo christiano íidelissimo
Deum
timentibus vel
in
regule sánete consisten-
Ego Sancio comité pro bona mea volúntate et propter remedium anime mee facit pactum vel testamentum tradictionis, ad Deum
tibus.
ad regula Sancta Iuliana, cuius corpus tumulatum
et
que
dicitur Planes, et
tradit at
tibi
ad
Indulto vel a fratribus tuis
que dicunt Varzena cum omnia sua hereditate de monte
fonte vel actibus suis ab
illo
meo
abbati
ipsis locis sanctis
bus meis pro diem
iuditii
omni
integritate traditit
atque concedit
ad redimendo peccatis meis,
timendo
et
penas
inferni
et
evadendo
Sancta Iuliana, etad
et
portas
Indulto
ut ipsa regula
abbas,
abeatis inde obsequio vel toleratione. Et ego
et fratribus tuis
Deum
Sancio Comité de peccatis meis ante
quis tamen de hodie vel tempore aliquis
tibi
remissionem. Amen,
homo
m
de parenti-
paradisum introyendo,
Si
5
villa
que concedit. Dabo ipso solare de Iohannes Robra que
est in villa
in
ad
est in
r.
diabólicas aut
superbus qui testamentum istum inrumpere quesierit aut ipsa regula
Sancta Iuliana ipso solare aut suas ereditates foras mittere voluerit,
in
primis descendat super
et in
cum
parte in eterna dampnatione.
Sancta Iuliana,
cum
ira
Dei Omnipotentis
et rutea celestis
ftnem non accipiat comunionem, sed cuín luda traditore abeat
et
ad
tibi
Amen.
Indulto abba, vel a fratribus tuis ipso solare
suas hereditatis duplatum vel triplatum
auri libras V, et
et firmis fiat.
bris, era
ad Imperatoris
Facta scriptura
a
M. XXX.
Garsea Martiniz
in
a
IIII,
-n
Et insuper pariet ad ipsa regula
in simile tale
loco
cum
tertie vel pariet alias auri libras VII
ista die
a
11.
feria,
ipsas kalendas
decem-
sub Rex Adefonsus. Ego Comité Sancio
huius testamentum quod
fecit
et
ad regula Sancta
23
Cartulario de Santillana del Mar.
— Núm. LXXXV.
107
Iuliana et ad tibi Indulfo abbate et a fratribus tuis, ct legenter audict
vit
testes
—
manu mea -) |- roboravit coram testis. Iohannes Petrus
sumus manus nostras -j- -\- roboramus, Petrus scripsit.
hic
Dice la carta que el día 1.° de diciembre del ano bisiesto 996 fué lunes. Este
año comenzó en feria IV (miércoles); si el dia de aumento en el año, por ser
bisiesto, se agrega al fin de diciembre, y no en febrero, como hoy se practica,
resulta bien la feria lunes para 1." de diciembre. Según puede verse en la nota A,
creemos que así se arreglaban los años bisiestos en aquel siglo.
LXXXV
Miércoles 2 de abril de 1057.
RETORTILLO
[f-ssvto.]
Sub
Christi
nomine
et
individué Trinitatis, ómnibus episcopis,
abbatibus, presbiteris, diachonibus, clero atque omni populo christia-
Deum
no
timentibus
et
in
regule sánete consistentibus, ideo ego
Nunno Albariz una cum coniuge mea Donna Tarasia pactum testamentum vel tradictionis facimus ad Deo et ad regula Sancta Iuliana, et
ad
tibi
do
et
abbati nostro Petro vel ad cultores earum, diem
penas inferno evadendo
regula Sancta nostras divisas
villas
prenominatas
in
et paradisi introiendo,
cum
tradimus ad ipsa
solares et prestationibus suis in
Rio Tortillo nostra divisa et nostras heredita-
tes in sylbas vel defesas, pratis, in pascuis, padulibus,
regressus suos,
et
a
timen-
iuditii
cum
Botmiri nostra divisa et nostros solares,
exitus et
et
in
nostras
vineas et nostras hereditates ipso qui iam resonat ab omni integritate, et
iam
vobis fratres de ipsa regula abeatis inde toleratione
dictis
Nunno
nem. Amen.
dum
Si quis
Tarasia de peccatis nostris ante
Deum
et
nobis
remissio-
vero contra hunc factum nostrum ad disrumpen- r
venire temptare voluerit de propinquis, vel extrañéis, vel vene-
rimus aut qui
et
et
talia comiserit, in
tore abeat parte in eterna
parie ipse
et
cum
ira
Dei
luda tradi-
dampnatione. Amen. Et pro temporali pena
nomine diabolicus qui
ipsius auri libras V. e et
eum
prknis descendat super
excomunicatus permaneat ad sacramenta Dei
talia
commiserit post parte regule
testamentum istum tradictionis
stabile abeat
211
1
Cartulario de Santillana del Mar.
108
— Núm. LXXXVI.
firmitatem, et post parte imperatorís tertie alias auri libras
feria,
Factum testamentum istum die
a
M. L. X. a V. Fredinandus Rex in Legione.
vineas.
era
1 1 1 1
1
II
quinquas
nonas
aprilis,
;
'
,
Según esta caita, el día 2 de abril de 1027 fué miércoles, y reinaba O. Fernando en León. Ni uno ni otro dato son exactos. El año 1057, que resulta de suponer la X con rasgo, y diría: «Era MLX'V, o sea año 1057», cumple las condiciones de reinar D. Fernando y de haber sido miércoles el día 2 de abril. Puede
creerse que en la primera escritura diría era MLX'V, o sea año 1057.
LXXXYI
Martes 9 de junio de ¡049.
['
VILLA VERDE
5!>-l
Sub
simo,
nomine
Christi
abbatibus
et
individué Trinitatis, ómnibus episcopis,
et presbíteros, clero
Deum
timentibus
et in
atque omni populo christiano fidelis-
regule sánete consistentibus. Ideo ego
Albaro Aspidiz pactum testamentum vel tradictionis faeimus sicut
et fecit
ad
Deum
anima mea
et
ad regula Sancta Iuliana trado atque concedo
corpus
et
meum
Petri et Pauli et abbati
de mea hereditate
et
ad mea Donna Sancta
a
Iuliana, et Sancti
meo Petro et (quizá e'o) Albaro trado quinta
meo ganato, trado meo solare cum suas
de
casas iusta arrogio Sancti Petri, qui est insta Villa-Verde ipso solare
insta solare
de
Nunno
Albaris, et alia pars de Ratera Aspidiz, alio
solare iusta solare de Ratero con
Albaro trado
illa
pars via
Stephano
et tertia térra
que
de mihi Alvaro, ex
una vinea que
Petro Alvariz,
filios
térra
de Gutierre Ound-
de Euera, ex
est iusta térra
alia pars via
est in territorio
et alia
de
et alia térra
que discurre ubique de ipsa
iusta térra
illa
alia pars
de Seguto, ex
mea,
et
alia
quarta térra
que discurre ubique,
is
et
de Autero de Pera iusta vinea de
vinea que est
in territorio
de Villaverde iusta
vinea de Pedro Albariz de ipsa vinea ipsa media, et uno orto
cum
terrefundus, qui est iusta ortu de Ratera Sarraciniz, et una vice in
illo
10
media divisa de mea matre, eo
térra qui est iusta térra
salvez, ex alia pars de
de Ribayotla,
illa
molino pesquera Octo Didaz quando die quando nocte,
et
duas
•->>
— Núm. LXXXVII.
Cartulario de S antillana del Mar.
equas bayas pro suo colore, una vaca alba
109
vinea ubi
et rubia, et alia
dicent Valdebantula iusta térra de Rateru. Factum pactum traditionis
die
III
feria,
V
tradictionis
ravi
coram
que
feci
testis, testis
año 1025, de esta
Domno
a
E'o Albaro in hac testamen-
.
Michael presbiter
—
|-
-j
manu mea
carta,
LXIII.
mea
Iegenter audivi de nianu
et
sumus, manus nostras
testes
bastianus scripsit, et
El
M. a
idus iunias, era
tum
-\-
robo-
roboravimus scriptura
ista,
Se-
feci
comenzó en
VI (viernes);
feria
el
día 9 de junio fué
documento. Vemos el nombre del abad
Pedro, y la carta termina con «Sebastianus scripsit», así que creemos este documento de algunos años después (1049), en que era abad Pedro, rey D. Fernando,
miércoles, y no martes,
como
dice
as
et Félix Petriz hic
el
31
y subscribe varias cartas Sebastianus.
LIXXYII
Sin año.
r-
59
^
Sub
EN
Christi
nomine
NAVAMUELLE
individué Trinitatis, ómnibus episcopis,
et
abbatibus, presbíteros, clero atque omni populo christiano fidelis
Deum
simo
timentibus, et
in
regule sánete consistentibus. Ideo ego
Donna Monia pactum testamentum
Deum
et
vel tradictionis fació et fecit
ai regula Sancta Iuliana etad
na Monnia
tibi
Donna pro remedio anime mee
meo
abbati
et
Petro eo
de nepto
meo
ad
Don-
5
Gutierre
trado atque concedo ad ipsa regula Sancta Iuliana, cuius corpus
requiescit en Planes, seu tibi Patri Petro
sua abiacentia
quanto
in
et suis prestationibus in
novis apertine de
Nunno
tam piantatos quam etiam pro
Leu ipsa
divisa,
Navamuelle
pumares,
tam cultum quam
que iam resonat, ab omni
sa que abui e'go Gutierre de abo
in
Gutierriz absque integru solares
pla-ntare térra et
scuis, padulibus, silbas, vel defesas,
et in
abba trado mea divisa cuín
loco predicto
et
pratis,
indiscultum,
integritate ipsa divi-
meo Nunno
Gutierriz et vobis
abeatis ex inde toleratione vel confirmatione, et nobis de peccatis
De'um remissionem. Si quis tamen
nostre aut Comes aut quibuslibet homo
nostris ante
proienie
Esta escritura queda
así, sin concluir.
io
pa-
aliquis
homo
aut
is
1
Cartulario de Santili.ana del Mas.
10
— Núm. LXXXVIII.
LXXXYIII
Domingo 27 de junio de
1030.
EN PRESENCIA DE LOS INFANQONES
DE ASTURIAS CON EL OBISPO DE BURGOS MONIO LERDO,
LIBRES LAS IGLESIAS DE SANTILLANA
In
presentía de Citi Guntizalvez et de Petro Guntsalvez, et de
Ecta Rodriz
de Guntsalvo
et
Iusta Citiz, et de
Monnioz,
et
Annaya
Citiz,
de Godestio Monnioz,
nominat Infanzones de Asturias
de Guntsalvo
et
de Didaco
Citiz, et
et
Citiz, et
Petriz, et
de
de Guntsalvo
de Alfonso Monnioz, hec
et
de concilio de Sancta Iuliana
:
de
Donno Michael et
magistro, Donno Michael magistro, Rodemirus, Donno Vermudus,
Petrus Londiniz magistri, etaliorum bonorum ominum de concilio de
Camesa, vel de Sancta Iuliana salutem. Amen. Ego Monnio Lerdo,
qui sum episcopus burgensis sedis Sánete Marie Matris Domini, papresbiteris
ctum
nomina Sauarigo
E'ctaz, Félix Petriz,
vel convenientia pro foro
cumque
que
fació
ad Sancta Iuliana
in
qua-
loco ecclesia fuerit de Sancta Iuliana in quanto tempore ipsas
ecclesias renovatas fuerint,
usquequo veniant ad conservandum, non
inquirat de eas tertia episcopus burgensis, nec
ecclesias,
tam de
aquisitas,
premium habeant
censum de omnes
eas que sunt pro adquirere, nullum
vel presumptionein a nullo episcopo, sed episco-
pus, qui eos dedicaverit,
Ule voluerit, et
quam
mercedem
accipiat de Deo, aut pretio,
de odie die vel tempore
potuerimus ganare abbates vel
clerici
in
quacumque
si
loco ecclesias
Sánete Iuliane ab episcopo
burgensis nulla detur tercia ñeque nullum censum, nec nullo foro.
Facta carta vel convenientia die quod
iulii,
era
M. a LX. a
dinandus Rex
et
burgensis sedis
legendo audivi
VIII.
erit
dominico, V. ü kalendas
Sancius Rex regnante
in Castella, filius
Fre-
Regina Sancia. Et ego Monnio Lerdo episcopus
in
hoc cautum vel testamentum quod
manum meam
+
-f-
feci volui
roboravi coram testes, Gutierre
Monnioz et Ecta Annayaz
-f roboravimus, Petro Citez de
Aquera -f- confirmat Iohannes.
la
Cartulario de Santulona del Mar. - Núm. I.XXXIX.
111
Esta carta, fechada el día 27 de junio del año 1030, cree el P. Flórez (España
Sagrada, tomo XXVI, pág. 181) que debe ser del año siguiente, 1031, pues en
este año, y no en 1030, ocurrió el día 27 de junio en domingo. Se dice en la
carta que reinaba en Castilla D. Sancho, y se agrega «filíus Fredinandus Rex et
Regina Sancia». Es indudable que quiere decir que era rey D. Sancho el Mayor,
y que con él compartía el reinado su hijo D. Fernando (primero), casado con
IV Sancha. No puede interpretarse que reinaba Sancho II (hijo de D. Fernando
y de D. Sancha), pues el obispo Munio Lerdo, de Burgos, vivía en el año 1030
y no en los años 1065-1072, en que reinó D. Sancho II. Desde el año 1065 era
obispo de Burgos Simón (primero), y desde 1066 hasta 1082 lo fué Simón (segundo). (Flórez, España Sagrada, tomo XXVI.)
El único año en que fué domingo el día 27 de junio reinando Sancho II fué
el 1070, y ya hemos visto que en este año era obispo Simón (segundo). Esta
escritura del Libro de Regla fué publicada por el P. Sota (Crónica, páginas
1645 y 1646).
LXXXIX
Sin año.
en CABEZÓN
[f-covto.]
Sub
nomine. Ego Petrus Ferrada
Christi
mea
Sebastianes pro expontanea
vobis abbati Sánete Iuliane
Sánete luliane,
et
séniores qui
serviunt. In primis trado
ibi
uxor mea
et
Deo
Donno
volúntate trado
mea
hereditate
Italiana
ad regula
et
O.ongalvo, et
quam habeo
en alfoce de Cabecone loco certissimo conceieru per terminu de
Gonealvo,
terminu de solar de Iohannes Salnerii,
II
solar de filios de Petro Sancies,
terminu per solar de
la
Conde-
térra in Carreio
cum
tectis et
cum quanto
ibi est, et
quanta
hereditate parentorum nostrorum vel ganavero, puntares, exitus, regressitus in
Cabeqon totum trado ad Santa
ego
generatione abeamus pro hereditate,
filii,
IIII
et
homo de
fuerit
fogacas, et
cum
bien fer
extraneus
luerit
.-,
terminu per
ipsos quatro términos ipsa térra ab omni integritate et trado
sa. Infra
illa alia
IIII."
III.
Sancta Iuliana,
uno
tocino. Et
cum préstamo
fuerit, e't
malu
enderezare vadat se
illi
et
in
Illana,
festivitate
et
cum
foro
10
quod
sedeat qui
ibi
Sánete luliane det
abbas de Sancta Iuliana teneat illum
et caballo. Et si
abbas de Sancta Iuliana
fecerit sine capitulo et directo, e't
sum sua
hereditate ubi quisierit.
no-
is
Cartulario de Santillana del Mar.
112
-Núm. XC.
xc
Lunes
«•vio.]
per
(?)
13 de
mayo de
1141
SANTO DOMINGO DE LA BARQUERA
Sub Christi nomine. Ego Antolino et uxor mea Maria, ut non
metum ñeque per turbatum sensum, sed placu.it nobis per expon-
taneas riostras voluntares, ut volumus et fecimus cartulam ad
Petrus
Monnio
illas tres
presbiter et ad
quartas
in
uno foyo
en certissimo loco ad
suos términos
accepi de
tibi
et ipsas
in
barqueria et ad Sancto Dominico
una
térra
cum
foyo, et de Sancto
illo
sua pomífera
in
Sequas,
Dominico sunt omnes
quartas do ab omni integritate, per
III
tibí
illa
quem
Petro Munioz en precio XII sacrificios que cecinisti pro
defunctis meis, et pro isto precio do
tibi
cum suas
fagas et per totos suos términos,
sic
de Sancto Dominico,
inde
ad
pumiferas, ubi dicent
do
et
hoc do ab
tibi
barqueria
et
afirmamus
inter
quis tamen aliquis
templaverit
sit
homo
ibidem
tibi illa térra
decima
illa
illa
et
illas
Petrus
nos
et
in alio
ab omni
loco alia térra
integritate foras
ad Sancto Dominico
qui contra hunc factum nostrum infringere
maledictus
et
excomunicatus per sécula. Amen. Et
pariat ista hereditate duplata vel triplata in simile tale loco.
lmperatoris tertie auri libras V. e
idus madii, sub era
M.
et
semper. Si
ut sit stabile per
.
Facta carta die notu
C. L. XXVIIII, regnante
a
11.
Et ad
feria, III.
Rex Adfonso
in
u
Le-
Comes Roderico in Asturias, et ego Antolino in hac carta que
mea Maria, et ad tibi Petro Monnioz et ad illa barquede Sancto Dominico volumus, et legendo audivimus, et de manus
gione,
feci
ria
cuín uxor
riostras -|- -\-
roboravimus, Petrus notuit.
E\ año 1141 comenzó en miércoles
no limes, como dice el documento.
(feria IV); el dia 13
de
mayo
fué martes, y
Cartulario de Santillana del Mar.
— Núm.
XCI.
113
XCI
29 de septiembre de 1082.
ALIA
Gl vto.]
[f.
Sub nomine Sánete atque individué Trinitatis, Patris et Filii et
Amen. Ego quidem Michael Iohannes et Petro Iohan-
Spiritus Sancti.
nes, et
Andrés Iohannes, nullo cogentis imperio nec suadentis
bona volúntate,
culo, sed propia atque spontanea
et
animas nostras vel parentum nostrorum, damus Deo
Dominicum,
ad ipsa barqueria
et
et
ad
tibi
in illo loco
Petro Diaz,
que vocitant Sequas,
per terminum de
et
filios
et
ad Sanctum
Petrus presbiter, ut
iusta riba
Annaya
mare per terminum
Bellitez, et per termi-
num
de
ficiis
pro ipsa confrateria habeas, teneas tu Petrus presbiter vel qui
filiis
accepimus de
suis, et
tua volúntate
fuerit,
propinquorum
vel
sed
tali
tibi
Petrus presbiter centum sacri-
quidem tenore,
habeat
cum
et parte
luda traditore,
Gomorra, maledictus
Amen.
et
et
in
C.
sit
w
nostrorum
ausus hunc
voluerit, in primis ira Dei
habeat parte
cum Sodoma
et
is
condenatus usque finitum seculi seculorum.
Et pariet a parte regis in cauto centum libras áureas, et ipsa
hereditate duplata vel meliorata similis in
M. a
ut nullus
extraneorum aut cuiuslibet persona
nostrum factum disrumpere vel infringere
5
sis
quam nobis abe-
inde sénior de ipso loco nostra propria hereditate,
mus
arti-
pro remedio
a
XX, notu
Legione
et
abbas Petrus
die
usque
in
III
tali
loco. Facta carta era
kalendas octobris, regnante Adefonsus Rex
totius Hispanie,
episcopus García
in
Burgis,
20
Sancta Iuliana, Comité Rodericus Munioz totius
Asturiensis, Cite et Bellite testes
Está fechada esta carta
el
sumus Martinus
presbiter scripsit.
día 29 de septiembre del año 1082, siendo rey don
Alfonso en León y en toda España y obispo de Burgos D. García.
El obispo D. García (segundo de este nombre), según el P. Flórez (España
23
Sagrada, tomo XXVI, pág. 228), gobernaba la diócesis por los años 1095 a 1114.
El P. Sota (Crónica, pág. 059) copia una carta del año 1116, en que firma don
García, obispo de Burgos.
En
año 1082 era obispo de Burgos D. Gómez (segundo).
un extracto (Crónica, pág. 536), y
asigna al año 1102.
el
El P. Sota, sin copiar esta carta, hace
la
30
Cartulario de Santillana del Mar.
114
Si se acepta esta fecha, coincide con
D. García (segundo de este nombre).
el
— Núm.
XCII.
tiempo en que era obispo de Burgos
Para que resulte el año H'2 la era escrita del modo siguiente MCXX, habría
que suponer que la segunda X era una L, y diría MCXL. Como en la fecha están
enlazadas las X en esta forma «x fácilmente la L cursiva se confunde con la X.
1
,
XCII
Viernes 19 de abril de 1078 (¿1107?).
[
f.civto.
Sub
FUNDACIÓN DE LA IGLESIA
DE SANTO DOMINGO DE LA BARQUERA
Christi
nomine
et Spiritus Sancti.
et
individué Trinitatis, Patris videlicet hac
Amen. Quod corde credimus
Patrem a se ipso non ab
alio,
et
Filii
ore profitemur
Filium a Patre genitum, Spiritum
Sanctum ab utroque precedentem,
unum in Deidate sib
demumque per dictum
et ideo
credimus
illu
trinum in
nomine qui cuneta
creavit
personis, et
ipsius
ex
restauravit sanguine suo propio.
nihilo,
5
Ego Petrus presbiter, quamvis indignus, una cum coníratribus meis,
ni sunt Anaya Pelagit, et Michael Assuriz, et Petrus Felices, et
Sabastiano Rodriz,
Guntisalvo Petriz,
et
et
Guntisalvo Iohannes,
Albaro Rodriz,
et
universis coníratribus vivis et mortuis, et de
cum
et
Michael Annayaz,
Petro Iohannes presbiter
et
cum
Annayaz
Monnio Michael cum
universis coníratribus, et de Raeto Antolinus cum universis coníratribus, et de Sancti Petri Iohannes Michaelis cum universis confratribus, Roderico Ectaz de Polanco cum universis coníratribus, Petrus
Andrés de Quebeta, et Petrus Sanxez cum universis coníratribus, et
Martino Michaelis cum omnes de Riaño confratres, et de Barcena
Petrus Guntisalvez, et de Gutierre Guntisalviz cum universis coníratribus, et Iohannes Guntisalviz de Flanes cum universis confratribus; omnes in unum edificamus ecclesia. Et ego Petrus presbiter qui
sum prepositus de illa Confratria et abbate simul in unum edificamus
una barqueria cum sua ecclesia in honore Sánete Dominice ut perederico
cum
10
Ongayo Gunsalvo Ro-
universis coníratribus, et de Corteguera Petro
universis coníratribus, et de Suances
\:>
20
Cartulario de Santillana del Mar.
— Núm.
XCII.
115
grinis et pauperes, viduis, orfanis, opressis, claudis, divites et nobiles
habeant egressum
et
in
omnes
ipso ilumine et egressutn, ut
Idcirco ego Petrus
timendo
penas
et
cum
ecclesia
cum
abba cum
euadendo
suis cimiteriis et
et paradisi
introiendo pro reme-
Deo et ad regula Sancta Iuliana ipsa
cum sua barqueria et ad tibí Martinus
et
nos ante
remissionem. Amen. Et est ipsa ecclesia
tissimo loco en Sequas ipsa ecclesia ab
Deum
de peccatis nostris
sita in litore mari, et cer-
omni
integritate per certos
suos términos. Et ego Petrus Iohannes presbiter una
bus meis damus ipsa ecclesia cum
abeat censum
in
anno
carne et piscato,
et
meum
relinquam ipsa barqueria
ecclesia de filios de confratres, qui
Sánete Iuliane laudaverit
et
loco
Deum
laudaverit,
integritate, ut
cum suas
omnes
Sánete Iuliane
tum usque
in
et
et
egressus
de
tibi
quam
sis
cum suos términos
de
et in iure
Martinus abba
seculi. Si quis
aliquis
comiserit in primis
sit
et ipsa
ad Imperatoris
profundum
et
capitulum
barqueria ab
feria, XIII
in
Legione
cum
fiere
et
et
minime
cre-
fuerint qui
in
cum Simone Mago
et
Abiron,
diabolo
ille
excomunicatus usque
tertie pariet auri libras
50
angelis eius in inferno
et
super inde pariet ad auri libras
V. e et
illa
III,
et
hereditate duplata
03
kalendas madii, era M. a C. a XVI. a regnante Rex Adfonso
,
et in Castella et in
Toleto. Et ego Petrus presbiter una
confratribus meis in hac regula que fecimus
audivimus manus
hic testes
r.
traditum atque confirma-
vel triplata in simile tale loco. Facta regula vel testamentum die notu
VI
i"
de iure nostro de
et
tamen, quod
maledictus
cum luda traditore, cum
et
inferiore luad in
Et
cum sua
ex mea proienies vel extranea hanc
septimam generationem cum Datan
Nerone,
fiat.
inde sénior de ipso
nostram scripturam infringere temptaverit, quisquís
talia
pane
in
Petrus presbiter, et de
tibi
fiat
et
35
humilitatem tenue-
et
ipsum abeat ipsa ecclesia
sit
seculum
dimus, tam nos
meritum abuerit
ad mihi servitium
de hodie die vel tempore
hereditates et
confratres
confratri-
Iuliana, ut
qui isto infringere voluerit anathema
ego Petrus post obitum
omni
cum
ad Sancta
tale foro
anno semel, uno solido de argento
in
30
ibidem serviunt, ut servos Dei
clericis et canonicis, qui
abeant de inde tolerationem
rit,
23
universis confratribus propter diem iudicii
inferni
dio animabus nostris tradimus
et
confratres
nomines peccatores habeant remissionem omnium peccatorum.
riostras
-(-+ roboravimus coram
sumus manus nostras
—
-|
|-
volumus legendo
testes Citi Belliti,
roboravimus.
60
1
Cartulario de Santillana del Mar.
16
— Núm.
XCI1I.
de esta carta, como la de las LXII, LXIII y LXVIII, debe corregirse,
año 1078 no podía D. Alfonso llamarse rey de Toledo, ni el día 19 de
abril fué viernes, sino jueves. El año 1 108, que resultaría de suponer la X con rasgo, tampoco cumple la condición de ser viernes el 10 de abril; creemos que debe
La
feclia
pues en
el
admitirse
año 1107.
el
XCIII
Lunes 22 de julio de 1127
,, t0
In
cii
SANTO DOMINGO
.
Dei nomine. Ego Michael Petriz
timendo
Deo
et
(¿1118?).
et
penas
inferni
regula íacimus a
euadendo
ct
uxor mea Ágata diem iudi-
et paradisi
Dominico
S.'°
introiendo tradimus
ad
et
tibi
abbati Petrus
cum sua pomífera ex integra ab omni integritate
et est ipsa térra en alfoce de Camesa en villa Cortegera, en certissimo loco en Monteziello per termino de filios de Annaya Vellitiz et de
Iohannes una térra
S.'°
Dominico, secundu tenninu iuxta mare,
lino,
términos ipsa térra
infra istos
per
terminu de Anto-
quem accepimus
precio de
cum sua pumifera ab omni
tibi
illo
mare:
integritate
Petro L. a sacrificios per animas de
nostros confratres, pretium et datum
et
tertio
quarto terminu per illum arrogium qui discurrit ad
afirmavimus inter nos negotium emptionis
et stabile
per semper.
homo qui contra liunc factum nostrum ad disrumpendum venerit quomodo pariat istud qui in hac carta resonat duplatum vel triplatum in simile tale loco cum auri libras VIH et ad ImpeSi quis
tamen
ratoris tertie
X
aliquis
libras
de auro. Facta carta die notu
das Augustus, era M. C.
Urraca
in
Legione
mea Ágata
in
io
quod ad nobis bene complacuit,
L. X. V.
Facta carta
et in Castella et in
II
et regula
Toleto.
feria,
regnante Regina
Ego Michael cum uxor
hac regula vel testamentum que fecimus volumus,
relegendo audivimus manus nostras
—
-j
¡-
i¿
XI kalen-
et
roboravimus, Michael
notarius scripsit.
año 1127 se dice en esta carta que reinaba D. a Urraca, y que el día 22
Doña Urraca habia muerto en 14 de marzo del año 1126, y
además el 22 de julio de 127 fué viernes y no lunes. En el año 1118, que comenzó
per martes, se verificó la circunstancia de ser lunes el día 22 de julio y de reinar
D. a Urraca.
En
de
el
julio fué lunes.
1
as
XCIV
Cartulario de Santillana del Mar.-Núms.
XCV.
y
117
XCIV
Sábado 28 de diciembre de
[f.
COMPRA
63.]
Sub
Christi
nomine. E'go Roderico Guntsalviz,
ñeque per turbatum sensum, sed
volúntate ut vindivi ad
tibi
per termino
de Antonino,
per
ad
illa
quem
in certissimo
III.
et IV.
nis stabile per
semper.
et
Si quis
tamen quod
scripturam infringere temptaverit, quisquís
dis-
generationem,
et
nouum
fieri
pretium que inter
minime credimus tam
in
ille fuerit,
super inde pariet istud quod
in simile tale
Imperatoris tertie pariet
L.
'"
hanc nostram
qui talia comis-
a
Toleto
et in
ad
tibi
Legione
in
hac carta resonat
locum cum solidus XXX,
et
ad
III,
et in Castella. Et
regnante Rex Adfonsus
ego Roderico
boravi coram testes, Petrus et Iohannes hic testes
roboravimus, Michael notarius
in
hac carta
manum meam -j-
Petrus presbiter legendo audivi
manus
nostras
-\-
ro20
-f-
scripsit.
XCV
Jueves 26 de marzo de 1136.
SANTO DOMINGO
[f.63vto.]
Christi
nomine. Ego Oodestio Petriz
una cum sobrina mea
15
solidos. Facta carta die notu sabbato, V.°
kalendas ianuarius, era M. a C. a LXX. a
Sub
"
integritate»
primis sic maledictus et excomunicatus usque in septimam
duplatum vel triplatum
feci
miere
que
affirmavimus inter nos negotium emptio-
nos quam aliquis ex nostra proienies vel extranea
que
itinera
ab omni
térra et
illa
accepi in pretio ego Roderico de Petro uno bobe pro suo
nobis bene complacuit,
in
una
in
loco in
illa
sierra infra ipsos términos ipsa térra
colore nigro adpretiato de quatuor modios,
serit, in
non per metum
spontanea mea
Petro Monnioz medietate
que dicunt Rieto
I.° et II.
ut
placuit mihi pro
est ¡psa térra in villa
currit
1135.
Iuliana Rodriz, ut
et
uxor mea Marina,
non per metum ñeque per
turbatum sensum, sed placuit nobis per spontanea nostra volúntate,
Cartulario de Santillana del Mar.
118
ut
vindimus ad
cum
soiare de
que
Sequas cum casas
pertinet
ista toto tibi
pretio
tibi
tibi
Petro
monte
hereditate de
solare et integro
et est ipso
pumares,
meo
Petro Didaz,
et
ad nos
nostros germanos ab omni integritate
cum sua
divisa et
cum tota sua w
cum cartula
ubique potueritis invenire,
vendivimus ab omni integritate per quantum accepimus
XX
et
uxor mea Marina
et
sobrina Iuliana Rodriz de
morabetinos, pretium complitum, quod ad nobis benc
complacuit, et affirmavimus inter nos negotium emptionis stabile per
semper. Si quis tamem, quod
aliquis
sit
is
minime credimus, tam nos qua
fieri
ex nostra proienies vel extranea hanc nostram scripturam
infringere temptaverit, quisquís
mis
s
et e'lzinas,
íonte et únale in mare, felgarios et
in
a patre
solare
illo
in fonte,
ego Godestio
Petro
uno
XCV.
de Camesa,
et orreos, térras et
cum quantum pertinet
in nostro quomodo de
vindivimus ad
presbiter
est in alfoce
monte
exitibus et regressus, de
defesas
Monnioz
Petrus
tibi
tota sua hereditate,
— Núm.
ille fuerit,
qui talia comisserit, in pri-
maledictus et excomunicatus usque in septimam generatio-
nem cum Datam
et
cum Symone Mago,
Abiron,
luda Domini traditore,
cum
diabolo
et
et
Nerone,
cum
et
Angelis eius luad penam
inferno interiore, et super inde pariet ipsa hereditate duplata vel
plata in simile tale loco
de auro
pariet libras
aprilis,
era
Legione
M.
a
C.
a
VII.
cum
ego Godestio Petriz
LXX.
et
et
a
1111.
ravimus. Michael notarius
firmo, Gutierre
alii
,
in
Guntsalvez
feria,
VII kalendas
sumus
et
in
hac carta
++
quem fecimus
roboravimus coram
de manus nostras
-f- -f-
Sebastiano Rodriz
-f-
robo-
confir-
confirmo, Roderico Guntsalviz
-\-
con-
confirmo, Didaco Guntsalvez
-f-
con-
-f-
plures confirmaverunt.
as
Saragoc,a et in Nazara. Et
et Iuliana in
-f- scripsit,
-f-
a
tri-
tertie
regnante Imperatore Adfonso
Toleto, et
Marina
testes Citi et Veliti hic testes
firmo. El
a
de manus nostras
mo, Gunsalvo lohannes
ad Imperatoris
Facta carta die notu V.
et in Castella et in
legendo audivimus
auri libras V. e et
20
¡11
so
Cartulario de Santillana del Mar.
— Núm.
XCVI.
XCVI
Lunes 23 de mayo de
1138.
SANTO DOMINGO
ffil
Sub
nomine e'go Petrus Ovequez
Christi
non per metum
ut
ñeque per turbatum sensum sed pro expontanea mea volúntate ut
vindivi ad tibi Petro Monnioz presbiter tercia de uno solare cum
una roza que abeo de parentorum
tota sua hereditate foras inde
meorum
pumares,
et est ipso solare
et elzinas,
cum
en Sequas
canale in mare, felgarios
et defesas, et
quantum ad me
quomodo
integritate
pertinet
vendo a
Petro
tibi
sua hereditate de monte
ego Petro Ovequez de
et
tibi
et
monte
una serna
monte
in
s
una
in fonte, et
rex, et
de meos germanos ab omni
solare
illo
in fonte
vendo ab omni
cartula toto tibi
casas et orreos, térras et
exitibus et regressibus, de
cum sua
ubicumque
divisa et
cum
tota
potueritis invenire per
quem
integritate per
w
accepi pretio
Petro Monnioz VIH morabetinos de auro,
per sacrifitios, et per orationes totum pretium complituTn conce-
disti
michique bene complacuit,
pro daré, nec mihi in
illa
et
non remansit
hereditate iure contra
in te nullo
me
pro
precio
¡urificare, et
is
affirmavimus inter nos negotium e'mptionis stabile per semper. Si
quis tamen
quod
fieri
minime credo, tam de me quam
mea
aliquis ex
proienie vel extranea hanc nostram scripturam infringere temptaverit,
quisquís
ille
fuerit qui talia comisserit, in primis sit
excomunicatus usque
ron
cum
in
cum Symone Mago,
diabolo
et
septiman generationem
et
Nerone,
et
cum
auri libras
auro VII.
M. a
C.
a
et
Abi-
23
angelis eius luad penas in inferno inferiore et super
de auro V. c
Facta carta
LXX. a
et
luda Domini traditore,
inde pariet ipsa hereditate duplata vel triplata
cum
maledictus
cum Datan
VI.
a
,
die
et
ad Imperatoris
notu
a
11.
feria,
in simile tale
X
kalendas
regnante Imperatore Adfonso
Toleto, et in Saragoca.
locum
tertie pariet libras
in
iunii,
Legione
Ego Petro Ovequo hanc cartam que
fieri
de
era
et in
volui
25
120
Cartulario de Santillana del Mar.
legendo audivi manus meas
hic testes
sumus
Guntisalviz
-f-
Guntisalviz
-\-
lohannes
et
-\-
-f-
— Núm.
XCVI.
roboravi coram testes Citi
de manus nostras
-\- -\-
confirmat, Gutierre Guntisalviz
Velliti
roboravimus. Rodrigo
-j-
confirmat, Didaco
confirmat, Sebastiano Rodriz-f- confirmat, Guntisalvo
+ confirmat, Iohannes notuit
:
:
GLOSARIO
abdegas, abtecas, apotega,
VI,,, X n XII,,, XVI 34 y XXIII 10
,
bo-
degas, despensas.
neptis
.
abiacentias, adiacentias,
XIX 9 XXIII,,, XXVI 8
,
X,.,, XII,,,
XXXIV
,
4
¡,
XLII S y LV 8 terrenos colindantes, o
en que está situado un edificio, etc.
:
abstersuin, IV n
Sancta luliana filii vcl
mea ista hereditate non perdant:X\U i0
Ego Guntcriqus pactu tcstamentum fecit
ad Dcum fiad ecclesia Sancta luliana, ct ad tibi apate meo ¡oannes:
XXV,
pro ipsa vinca iam dicta ad ipsis locis
serviendo a
ct
III,,,,
:
separado
quitado,
:
.
sanctis... sive de párenles ct genito-
(de abstergeré, limpiar).
acmeatare,
VI,
,
ad, a, preposición que rige diversos casos; ejemplos:
ad regala... ct a tibi abDon Pedro et ad clericis: I 3
ofero et roboro a Deo et a San-
fació carta
bati
,
do et
cta luliana: IV 8
et tibi abbas Dopno Martino,
4
.
.
vos Dei: VI-,.
ct ad tibi Antolino abba,
servitores ecclesie: VIII 6
et
abeant los sos
VIII U
filios
a ser-
ct
ad
Utos
abbas, et
ad
na:XI I3 , u
isto
foro:
regulam... Sancta lulia-
.
Ego enim Uracha Rodriz... fació... regulam vcl pactum tradictionis ad Deo
et a Sancta luliana virginis:
XII,,,.
ct
.
regula facimus
ad
una
Sancta luliana
a Sancto Dominico
Petrus Iohanncs
tibi abbati
térra: XCIII 3
tibi
.
Petro Monnioz
medictaie
XCIV3.
ad tibi Petrus Monnioz presbiter
XCV
4
.
adaurire,
LXIII, S
:
por adhaurire, sacar
agua.
adflige, XLI28 : confina, toca con, se
acerca, se dirige
afflige, XLII, 5
Los números romanos colocados después de cada
que se hallan.
inferiores la linea en
ad regula Sancta lulia-
na :LXXXIII
ad Dcum et ad regula
trado: LXXXVI 5
et
ego Rodcrico Gutiérrez in hoc pactum
vcl tcstamentum traditionis quod feci
(1)
.
ad
ct
.
illa
.
.
ad
XLIV G
antiqua ct ad illa penna ct
figes se ad illu rio... ct alia faca ad
Íllu/70f0.LVIII, 4 >, 5
dedit ego Roderico... ad vobis Petru
Hiñere
4
ct
.
a Deo,
res nos tros:
y XLIII,,,: aumentar.
tér
:
a.
ídem
id.
lino indican la carta,
y los arábigos
CARTULARIO DE SANTILLANA DEL MAR
122
adiutoriuin, XXXIV
:
;
auxilio para vi-
adnuba, LXI83
:
tam-
frasco, botella, y
:
(de botellus).
tributo.
LXVH8
agoiuale,
argomál, campo en
:
que crecen argomas.
aiuso, XIV, 3 abajo.
bovile, XXlXo,,: por mobile, movible.
burciellos, LX S vasijas, pucheros,
cántaros (de urceus).
:
:
alaygale, XXXVI n pora
:
ta/ca/e, lego,
caballos, XXVIII.,,, L,, y LV,„: caba-
laico.
alfocs, IV,:
aliu,
betiellos, X1V S
bién odre, pellejo para echar líquidos
vir.
llos.
alfoz.
XXXVL,
ant, LXI 62
y LXI CG
por ante.
:
:
por alíum, aliud.
:
:
:
sesión.
aquestos dos, II 6 estos dos.
arbuncula, XLVI,, arbustos.
arbuscula, LXII,, idem.
:
:
:
arroyo,
arrogiuui,
XLII 13
LXIII,,, LXXI1I,.,,
,
LXXXVI9 y XClIt s arroyo.
assertoris, LXXVI, 3 representante de
:
:
alguien, procurador.
ignoro
:
que sig-
lo
nifica.
calcare, III.,,,: pisar.
calcata, XLI11
calzada, camino empedrado.
cálices, XIV!5 cauce del molino, acue:
17)
caimale, XCVI 7 el canal o conduc/o
de aguas.
caunalera, XIV,,,: canal para pescar
(cannalera de piseamina). En
la
pro-
vincia de Santander se llama cañales
a una desviación de las
aguas de un
hecha para pescar.
capailas, XVI 3I campanas.
higueras silvestres.
caricas, XXXIX
carnero, LXXI1I 4 carnero.
carraria, XLI1,, camino de cairo.
rio,
:
:
:
auctorigare, XLI autorizar.
autorigare, LXXYI ]7 ídem.
azebos, XLI 17 acebo (arbusto).
:
:
7
calapaeos, XLVII,,
:
:
arras, XL1I 7 arras matrimoniales.
arripa, LV22 arriba.
arritacacavi, XXXV1I 57 ignoro la significación. (¿Prenda de vestir?)
,
:
reparto.
ducto.
:
XXXVHS2
junto a.
:
:1
:
:
arrogio,
LXXIV
illo, VI,, y
cabras, XXX 8 cabras.
cadieron, XXI V ¡: cayeron, tocaron en
:
antiguas, LXI
(carreras) antiguas,
caminos antiguos.
por abbate, abad.
apa, LXXVI,
apertinet, XL.,,: pertenece.
appate, i, XXX., 4 por abbate, abad.
appresura, XL 33 y L1V,,: toma de po5(!
cabo
carrera, XXIII,,.,, XLII, 5 LXI„,
LXXIV 4 y LXXvilI,,: camino, carre-
:
,
:
tera.
balelio, XLIII,,
lleja,
vaílecito, vallejo, ca-
:
paso o camino estrecho y hondo.
barcu, LX barco.
barqueria, XC )3 XCI 6 y XCII
7
:
,
2;t
lugar,
:
cartula, LXIV,
7
y XC,: carta, testa-
mento.
cisare, XXI1L,, y L1X-: casar, caserío.
casas, Hijo, XXIII 30 XXXIV,„, XLII,¡,
,
con servicio de barca.
basilia, XXXIV 18 vasijas, vajilla.
LXXVIII 8 casas.
castanare, XXXVII,,: castañar.
baso
casticationein, XXIX,,: castigo.
sitio
:
(argénteo'»,
XXXVII,
7
:
vaso (de
LXIV S
casullas,
plata).
bayas, LXXXVI,,
L,,,,
:
bayo, color blanco
dorado.
III 30l
:
XIII 20 y
XVI M
:
casullas.
cautione, cauto, LXXXI,,: precaución,
seguridad.
benditioni?, XXXVII,,,: por venditionis, venta.
beuedictionis, XXX Vil,,: idem
bervices, LA',,: machos cabrios.
y
cédula, XXXIX,.,: por schedula,
carta,
testamento.
id.
cellarios,
XXX S
y
LX1V
granero (celia panaria).
7
„:
despensa,
1
CARTULARIO DE SANTILLANA DEL MAR
céreos, XXXIV,,,: de cera, cirios.
cerra, LVIII,.,: cerros, altozanos.
cesuras, XXXIII,
,
contensilia,
producto de cortar madera en los bosques.
XLVI,,: cimiento,
edificio
el
divino).
contentiosus, XL ,,: disputador.
contentor, X1V 33 por contemptor, des4
preciados
contesto, contestamus,
mismo.
cimiteriis, XCII 30
ciniiterio, XXV11,
cementerio.
:
ídem
:
;
clausa, XXXIII,,,:
XXVIIL,, y XXXIV,i
mos
id.
heredad cer-
llosa,
cada.
1
1„ 7
,
acredito, hace-
:
constar, confirmo.
convenientia, LXXXVIII,,: convenio,
pacto,
elude, LXXVIII| 7
incluye,
comprende dentro.
encierra,
:
collatio,
XXIX
y
III 44
4:!
colación, terri-
:
parte del vecindario de una pa-
rroquia; aquí significa
comunidad
la
deduce de las siguientes frases: per collacionem vive-
de monjes, y
comparare,
así se
sancta collatio.
re voluerit...
vi,
III
38
LVII 9 y
,
comparatiou.es, VI I4
LXXX 10
,
computo, im,
LXXX S
,
,
3
,
LVII.j
..,
:
cuadras.
corum, XXXIV e por quorum.
:
cotello, cotellu, XXXVII,,, y XLIII, 2
:
pequeño.
cova, coba, XIV, XXXIV 25 LIV,, y
LV 21 cueva (coba del gato).
cuetu, LIV.j y LV 23 cueto, cerro.
,
,
:
culto,
XCV 14
XXVIIIoo y
:
com-
III 36
:
cultivado.
preposición empleada con
cum, con:
diversos casos; ejemplos:
pleto.
conare, LVIII 0G por conari, intentar.
conca, III 33 cuenca, barreño, cazuela
:
:
(conca terrea).
concambianius, LXXXIII.
mos.
concambiatioriis,
:
cambia-
uno solare con casas et orreos ct tota
sua hereditate: VIII S
casas cum orreos, cum abtechas,
cum curtes, cupas, cuín onini adia.
centias suas:
LXI1,.,
:
cambio, per-
muta.
Xu
.
cum sua
inferat ipsa ereditate
fera: XVII 23
Ideo Peíro Guntsatbiz una
pumi-
.
concambio,
conceieru,
XLII.J4
:
Ídem
LXXXIX
5
:
id.
lugar con con-
cejo (loco certissimo conceieru).
conciatas, LVII 8
:
concilio, LVIII 33
y LXXXVIII S
III 18
:
:
,
LXVII,,,,
LXXXI,
-
.,„
concilio (aquí concejo).
llosa, tierra
confratrería, XCI n
connelina, XXXV11, 7
con cercado.
cofradía.
:
:
tres meos:
perteneciente
>
4
cum
fra-
.
clausa cum suos solares, cum
suas cesuras: XXXII1 10
Ego Munio Leccniz una cum uxor mea
.
Gotiniz:
XXXV
consistentibus, X.: los que viven bajo
una misma regla, profesos (regule
sánete consistentibus).
LV,
,
9
,
3
.
cum
cálices
cum norma numacorum
degentium: LXI
cum
qui ibidem
.
totas suas divisas que ad nos
LXVU
cum casas
.
de uno solare
et
argénteos:
.
pertinente
contemptionis, I. XXV,., de venta (nc
gotium contemptionis).
2
ego Heredus présbita:., cum ceteris
meis gasalianis... tradimus... libros,
casullas,
al
conejo (pclle connelina).
:
XXVI 3
in illa
agregaciones, adita-
mentos, adornos.
conclusa
:
:
XXXIX
compras.
:
12
coriculo, L, 7 carro pequeño que suele
usarse en los molinos.
cortes, curtes, VI,,, XII,,, XVI
y
LV 8 granja, casa de labor, establos,
collado, cerro
adquirir por compra.
y
objetos útiles (con-
:
:
cimento,
torio,
III 32
tensilia ceelesie, objetos para el culto
cortas de madera,
:
123
cum toto suo
et
edifitio
:
cum orreos
LXVIII
.
¡
fi
'
.
.
CARTULARIO DE SANT1LLANA DEL MAR
124
Ego Martin Vcrmndcz una cuín uxor
nica... et ad Ubi... cum quantum abemus: LXIX.
con meo foro... vadean con nica here-
reverlit
LXXIII 4y8
elude illa fonte cuín suos felgarios...
cilio
ditate:
ad termina de neptis Qecii... el
per termina de omines de Egollo:
LXXVIII,,.
concilio de Sancta Iuliana...
.
enm suos saltLXXVIII I7
Dabo ipso solare... enm omnia sua kercditate.-LXXXW^,,.
cuín solares et prestalionibus suis:
et
de
Donna
Iuliana
ees vel sepes:
LXXXV 8
cum confratribus
.
una
omnes
cum
cum
meis...
de Riaño confratres...
clericis et canonicis... ut servos Dei
habeant de inde tolerationcm: XCII 7
de conde Camesa, vel de Sancta
Iuliana: LXXXVIII 5 ,-„.
perquem accepi de tibi Petro Munioz...
et legendo audivimus, et de manus
riostras
roboravimus: XC,
15
¡
de labor; por ext
,
:
s, VI, 3 ,XII,,, XLV 9 y XLVI,,,: cuba
(cupa maderiza, cuba de madera).
(die),
XXIX,
desde
:
7
:
:
descomunicatus,
:
de, preposición que rige diversos casos;
ejemplos:
per ierminum de Didago Gonsalvez,
// termino de Iuliauo Fetriz... ter-
desodie; XVII, „,
LXXXI, 7 desde
de suso, LXXIV,
dextros, LXVII, 3
discurre, XLII,,,:
illo
.
LXVI, n y
,
¡
XXVI,,, LXXIX,,
y
hoy.
:
de arriba.
:
derechos.
:
corre (un
rio),
se di-
rige (un camino).
divisa, devisa, VI, ,¡, XII, 3
XLI,, y
propiedades que corresponden a una persona en la división de bienes por herencia.
LXV,
prato: Vll 7
fíecta Rodriz... pactum vel testamentum
facimus de uno solare cum casas:
LXVI11,
1V I5
LXXXo,: excomulgado.
por de alia.
dapna, XVI-,.: daño.
dapnatione, iV, 8 yXVI 49 condenación.
darenas, XXXVII,..: por de arenas.
mino de
abajo.
derecto, VIII 17 derecho.
el
día de hoy.
dalia, XIV, 7
:
dehesas.
:
,
,
:
,
tierras,
,.
avere, concedimus
illo
cum
ca-
editos, XLI 33 por exitus, salidas.
:
sas, et orreos, abdegas, tectis, pratis:
edos, LV||
LXIX,
eguas bravas,
.
do una térra en cabo de villa de
una
carrera de Padiella... et
illa
della pars assi como las aquas vierten, et de quantum abeo: LXXIV
a
7
et
feli-
defesas, IV,, XI,, XII,, y XXXVII 7
de iuso, LXXIV, de
dabodierno
pars
decanías, granjas
diez iglesias o
,
gresías dependientes de una principal.
cupa,
meo
.
21
:
et della pars.
decanias, XIV 14
18 T 31
de
y
de la, de los, LXI si ya2 de regula del Peral... de regula de los
Rovorios... vinea de la párete.
della, LXXIV,.: en Val de Menee della
del,
.
accepit ego Eugenia pretio de tibi
íohannes abba: LXXYL
de suo laborato quum et de su o comparato, trado atque concedo ubi illo
de
ganato:
potueritis invenirc... trado quinta
mea hereditate
LXXVlI, n
.
e/de
meo
cabritos.
:
L,,
y LV,,
yeguas bra-
:
vias.
einc, XIII,o
por
:
elzinas, XCV, y
;
liinc, aquí.
XCVI6
:
encinas.
ementes, XXIX,,: por emendes, enmiendes,
corrijas,
enderecare, LXXXIX 17 enderezar.
enna, en na, XXIII.,,, LXI,,
:
LXVIII,, y LXIX,,: por in
.
ella,
en
,
i8l
illa, s,
en
la, s.
eo, XXXI,,,, XXXV,,,,
XXXVII¿ 3 por
:
ego, yo.
XXXVI,,
y
:
<
.
CARTULARIO DE SANTILLANA DEL MAR
erega, erecha, VIH,, y LXXI1I, erecha, indemnización del daño hecho en
:
;
XXIII,-
terreno yermo, sin
:
:
(legos, presbíteros, monjes,
obedienciarios, etc.). Es palabra ger-
mánica: gessel, compañero.
cultivo.
evo, LXVIIj,,: evo pcrhcnni, por siempre jamás.
germanos, LVI,
y LXX,,,
herma-
:
nos.
exiro, LXXXI,, por cxivero.
exita est, XLI I2 por sita est, está
:
:
glandiferos, XXXVII,,,, L 2 y LXXXIL,:
árboles que producen bellotas (enci,
si-
tuada.
na,
expoiitanea,
I.,
y LXIII 6
II2
,
por spon-
:
tanea.
V5
extad, extat,
por
gasalianes, LV, toda clase de personas asociadas o que forman una co-
munidad
guerra.
ermune,
125
XII,, LXII,
,
alcornoque); cajiga, en
roble,
montaña.
grecisca, XIII 20
la
griego (aquí adornos
:
griegos, bizantinos).
y LXVIII,
stat.
gotus, LXXXII,,, y LXXXIII, 9 godo
(gens de genere meo ve! goíorum, aut
romanorum).
gubernationeni, LV3g gobernación.
:
XC in
faca, XXIII,,,, LVIII 26 y
terreno labrado.
de
liaza
:
:
facendaria, IX, 3 facendera.
facola, XXXVII 30 haza pequeña.
fallat, VI 3
non fallat, no falte.
:
hac, XII,
:
,
LV
felgarios, as,
S
LXIV, 2
,
,
,
LXIII, y CX1I,
:
por ac.
heme, III 4g por an.
horrea, III .,„: hórreos.
:
:
LXV9
,
LXXII,, y LXXVIII 18 sitio abundante
en heléchos; podríamos llamarlo hele:
ferrane, LXV1II T
:
herrén, terreno con
forraje.
XXXV
7
y LVI1I,
confina, está situado junto
,
,
,
7
:
a.
plosa, XXIII,, y LVIII,,:
llosa
LXXXIX 14
:
VI,,, XXII,, y
hogazas.
forca, LVII,
XXXIV 10
XLI„ y LXXXIII,,:
XXXVII,;,,
,
hoyo.
horca, hoz, garganta, en
:
illices, LIV, 2
tributo de guerra,
foyolo, XLI1I,,: hoyuelo.
:
frenos, XXVIII,,
frontale, XVI,,
:
frenos.
frontal,
:
paño delantero
,
et est
en
ipsa térra
,
:
Alfoce de Egunna:
s-
Ecce nos omnes fratribus
grecatibus in
unum
et
monacis con-
a baseíica Sancta
Miaña: XXlX t
territorio... en na ferrane... en Treceno... en Vegas: LXVIII,,,
9
do una térra en cabo de villa: LXXIV
.
VIII,, y XXXIV,,,-. gallina.
ganare,
III, 4
XXX
4
,
XXXIX 8
y LV,,:
3
in
XLS0
:
lo
ganado, adquirido.
monasterio...
illo
.
ad uxor
mea Oria pertinet in lenas, pumares,
in de/esas, felgarios, sernas, pratis,
LXV
indiscultuní,
7
,
B
L¡¡ y
,
LXXXIII 3
:
sin cul-
tivo.
infancones,
ganar, adquirir.
.
,
pascuis...:
gallina,
u,
as.
illu rio, LVIII,, y LXI 7
aquel rio.
in, en, preposición usada con diversos
portionc...
el altar.
,
:
encinas, robles, de ilex.
:
in
montañas.
fosatum, LXI, 3
iermanos, iermanas, XVI,,,
XXXIX, y LXIX, hermanos,
VII,
fogiuin, fogio, foio, foios,
ganatu,
porreras, del verbo ge-
:
3I)
casos; ejemplos:
(derivado de clausa).
focacas, fogatas,
en
XXIX
ieras,
7
fixo Cpetrico), XXVIIIjj, XXXVII,, y
XLII,,: mojón, hito.
las
por peculio, riqueza,
:
(J
rere.
figesse, afligetse,
flosa,
LXXVII
ieculio,
caudal.
chal.
fanzones.
LVIII,-,
y LXXXVII1,
:
in-
:
CARTULARIO DE SANTILLANA DEL MAR
126
inrunipere,
XI,
III,,,,
XXXV 44
intentio,
mercatum,
y XVI,,: rom-
„
mere, XL 12
met, LX 9 ,,
por mié re, la mies.
met aquí se antepone al
nombre, y significa el mismo; así, met
Betfane, el pueblo mismo de Bezana.
y LXV1I,: per cotl-
,
tcntio. debate, pleito.
io,
eo).
de ningún
írrito,
:
v;ilor.
iugario, XXXV ;U juez.
iugos, XXVIII,,: yugos.
ixera (faca),
mobilia, VI
muebles.
molino, III
L., 7 y LXXXVI.,,: molino.
monilarius, XIV., 5 por motinarius.
morciello, LXV H morcillo, color ne¡:1
XCVI,-,
declarar,
:
derecho de alguien.
LXXIV,:
:
:
:
justificar el
2o
el
:
:
iuso,
,
7
michique, XCVI, 4 por milüque.
miere, LXIV 1G la mies.
itineraantiqua, VI 10 camino antiguo,
iurificare, XL.„, y
,
:
,
LXXXl,,: yo (véase
isrita, XXXV,,,
LXII 28 y LXXVI,,: mer-
cado.
acometer.
per, invadir,
li;
:
,
:
abajo.
:
liaza
XXIII.,,,:
que sirve
de salida o de entrada a una tierra:
Las nuevas de los yermos ixicron a
gro rojizo.
moyra
XXXIV., 7 salmuera.
(sal),
niugier,
:
LXX 1S
mujer.
:
Vida de San Mi-
los planos.» Berceo,
llón, 45.
obreros, VIH 13 obreros, jornaleros.
obsequio, LXXXIV 14 aquí obsequio es
sinónimo de tolleratione, subsidio para
vivir, confirmación de un acto.
:
:
lacare, lagare,
XXXIV in
VI,,,,
XLH lg
,
XXIX S
XVI,,,
LXIV 10
y
:
,
lagar,
prensa.
octorificare, LXXXI,,,
lantiferos, XXXVII,,: árbol, arbusto
autorizar.
;
octorigaremns, XXXVII
7
,
autoriza-
:
remos.
(lentisco).
laygale, leigale, XXXVI,,
XXXVIH20 lego, laico.
lectn, XXVIH 22 lecho.
y
omine,
LXIV,,,
por nomine.
:
orceorum terreum,
:
pucheros de
111,,,:
barro.
:
lectuaria, XXVIII,,: ropas de cama.
leuco, 111,,, terreno fin cultivo.
orreos, X,,
lexen,
paco, LXI
rrenos en
por hórreos.
:
:
\'III
liencos,
U
:
dejen.
XXVIH S5
4
lienzos, tela
:
lividu, XIV.,: liquido,
el
Je
lino.
agua.
:
socavado.
:
:
lie-
por pago, aldeas, te-
:
pactn, m,
III 64
VI 4 XI 4 XVIII,,
XLVIHj, XL1X, y LXXII 4 pacto, teslamento (pactum vel testamentan!).
padnlibus, pandulibus, X 13 XI G
,
,
,
,
XVIS6
,
XXIX 10
LXXIX 10
XLVa
:
de madera (capa mo-
rí eriza).
:
XI1I 20
(de plata),
:
,
siervos.
LXXVI6 moneda de
:
plata.
paludibus,
:
marido.
medíate, LXII8 por medie tate, mitad.
medipsos, LXIX, por melipsos, los
:
:
y
lagunas,
XXVIII
(de cera),
;)G ,
panales
paragianí,
III.,
S
:
perteneciente a
por paragium, terreno
más de un señor.
XXXI, 4 y XLI1I
parie, pariet, XI,,
,
pague.
inarito, LXXIII,
,
LXXII,,
de cera.
manzanares, XXXVII 7 manzanos.
mancipiellos,
por
:
LXII 1S
,
charcas.
panares
inalu, LXXXIX,,-. mal.
marcos
S6
¡
:
luad, X C H
poi ///<//, pague.
luneiro, LX 5JC lunes, concesión
cha en lunes.
maderiza,
,,
los contornos de las pobla-
ciones.
locus p9rfonsus, XLIV5 lugar hondo,
,
,
participiuin, L\\, participación.
pascuis, IX 17 pastos.
:
:
paño, XLI 20 por pago
:
pecaminum,
LXI, 6
:
(.véase paco).
pecados.
4
,
:
.
:
CARTULARIO DE SANTILLANA DEL MAR
peí, LXI GG
contracción de per
:
el
(per
illam).
pelagus, IX, 5 y XXXIV,,: lugar con
agua, laguna,
LXX,.,
:
XLII,,,
,
:
remedium anime mee:
per gratu,
XXXV 32
per hac
scripiura
IL¡
testamenti
illa
XXVII;
per illu
:
por perenniter,
las
XIV..,, y LXI, ;
producto
propiedades, tierra, etc.
:
proienie, LXXII, S progenie.
proligare, III,,: atar, unir, agregar a
:
quantu, XXXIX 24 por quanto.
quarta, XX, y XC 5 cuarta, medida de
:
:
testamenti:
tierra.
quetu, XLI 18
.
rio ct
per
illo soto... ct
per
cerra et transgredí Hiñere
illa antigua : LVIII 12 1 13
pescaría, pesquera, piscaría, XIV,,,
XXX,, y LXXXVI,,: lugar a propo.
para pescar (molino pesquera,
molino en
cual se pesca, pesquera).
el
per suis terminis... per cartilla concambiationis ... in concambio per
ipsas térras: LXII 20 al
persulutionem, LXVII 20 solución.
IJer terminu... per illu vallatu:
.
,
:
XXXVII,
¡
:
:
:
:
clausa)
rapacius, III 47 rapaz (rapadas peregrinas, ambulante que vive del robo
:
o rapiña).
reculantes, XXXVIII,,,: por regulantes,
sujetos a reglas, monjes, etc.
recule, XXVIII 3
por regule.
:
regatuní, LXXXIII,,,: arroyo,
riego, le-
gato.
regla, regula, XIV 4
¡
ls
y XV,,
regla,
:
comunidad de monjes.
regressitus, IV 7 salida.
la
:
XXIX
quiere decir que sea
que se quede o permanezca
monje en el monasterio (del verbo
relicari,
4:!
:
traído, o
el
rencura, VIII, C rencor,
resitum, HI 36 salida.
:
:
domésticos.
riba, riva, ripa, XXIII, s y
ra,
IV,
;
,
IX, 7
,
XCI S
:
ribe-
costa.
XLI 46
ripiella, LXI G4
:
,
LVIII,, y LXVI,„:
río.
ribera pequeña.
rocas, XXVIIIo, y CXVI 4 rozas. En la
montaña de Santander, terrenos incultos que se preparan para el cultivo; de
:
aquí rozar, arrancar
pozo.
pomares, pumares,
odio.
:
rio, VI,,,
popales, XIV, 5 v, c y XXXIV28 pozal,
recipiente de madera en forma de cono
truncado; se usa en los menesteres
LVIIIo,,:
L,,, LXI,„ y LXXXIII,,
,
cerro, cueto.
religare, atar, sujetar).
,,.
placentia, LXII 4 y LXXXIII 3 agrado.
plata, LXXV G plata.
plenu, LXVII 7 Heno (barcu plenu).
plosa, LV1II 43 por flosa, llosa (véase
popo,
de
;
cova del gata... per ilhi liper illu arrogium: XIV,,.
defesa... per regula ista
sumuia
sito
:
(presa del vado).
:
XLIX,.
vidu...
presa, LXI6a presa para contener aguas
quadi-a, XI S y L,., por quadrat, pertenece, corresponde a alguien.
isti
,,.
per huius scripture
per
derecho de por-
:
stl
los bienes poseídos.
.
3
¡
perpetuamente.
illa
portaticum, LXI
por per gratum.
:
perheuiter, XXXI, 8
per
terrenos
terrenos poblados
:
prestantia,
sos; ejemplos:
per episcopuin aut per comité aut
per te ipsum...: XXIX,.,.
per expontanea mea volúntate, per
,
pomífera, XXXI 15
:
tazgo.
peña, peñasco,
penniellas, XXXIV, peña pequeña,
per, preposición usada con diversos ca-
XLVIII,,
XXXL, y XXXII 7
poblados de manzanos.
XXVIII.,,,
de manzanos, manzanares.
etc.
penna, XXXIV.,, XXXVII3I
LXIV 18 y
127
terreno.
la
maleza en un
:
CARTULARIO DE SANTILLANA DEL MAR
128
rubio,
a,
solbutione, LXVII, 7 por solutione, solución, pago de una deuda.
solvitione, LIV 4 ídem id.
sospitatem, LXI C prosperidad, feli-
XXXVII., 7 y LXXXVI,,: color
:
rubio,
rufea, XVI, s
XXXI,, y XXXII, 7
,
rhomphaea,
por
:
:
lanza.
:
cidad.
sotum, XL, 3
sagio, sayone, IX,, y LXXXI 14 sayón.
saiale, sayale, XXVIII 3 y XLVII,, sa-
soto,
paño de lana basta.
sal común.
7
salenciera, LX, salinas,
stranens, VI, 7
:
yal,
sal,
XXXIV,
sitios
subcensoribus, LXI 100
en que
subtus, XXIII lg debajo
salina, VI 15 y XIV lr salinas.
salsa, III 37 salina, pozo o mina de
summa,
:
scalas (argénteas),
vinajeras para
:
:
temptaverit,
:
,
,
sedula, XXXVI,
la,
4
escrita
LXXXIX
senra, LV
7
:
con
;I
III 44>
LXXIII 2
,
:
dejado, quitado, sacado
y
LXXIV 5
tierra,
:
montañas.
sexta parte.
:
4
:
por
testamento.
sierras,
sexma, LX S y LXV 6
so (preposición), XXXVII 20
s,
XXIII,,
,
:
, v,
¡
e
tierras.
:
término local en Val-
deguña.
tocino, tocinu, VI,, y LXXXIX, 4
:
to-
cino.
tolleratione, VI 20 y XXXI 1C significa unas veces confirmación de un
:
bajo,
sobbto, LX, por sabbato; quizá signifique también una medida de sal.
sobrini, XXVIII 39 y XL 3 sobrinos
sogas, XXVIII,,: sogas, cuerdas grue•.
:
sas.
acto; otras,
obsequio, subsidio para
vivir.
tora,
III S ,
:
por torna,
el
estanque o
cis-
terna en que se depositan las aguas
salinas.
solar, solare,
XLIX., LIX 7
,
solar.
V, 5
tinteiro, XLII, 3
4 ,
:
,
testamentu, XLVIII, y LXXVIII,
,
de sembradío,
serras, XXXIV,,:
aquí se ha-
(de tergere, limpiar).
y CXI 7 señor, señores.
por serna.
,
:
rrespondientes.
sillas.
septimana, LX<: semana.
serna, XIV, s XL,
LXI
tierra
y
límite, confín.
,
:
4
por termino,
terref andas, LVIII 8 LXIV 19 LXVI 8 y
LXXXVI,,,: posesión, heredad; fundas
mendax decían los romanos a una heredad que no producía los frutos co-
tarsum,
sénior, séniores,
frase
cen sinónimos tierra y serna.
esquela, carta.
sellas, XXVIII,,:
:
térra vel serna, LXIII ]0
por schedula, cédu-
:
:
,
LXXVI 45
sexigas, sediquas...
:
LXXIII;,
termina, m, XLVIII C LXV1„,
repetida en el Libro de Regla,
creemos que viene del verbo sedicare, situar, colocar, etc.; de mudo que
sedicas molinarum significará los terrenos en que está situado un molino.
En documentos de Asturias se encuenesta palabra,
y LXVIII,,,
idéntica a la empleada hoy.
muy
alguna variante
V 18
,
tenga en préstamo,
,
esta voz sedicas,
:
IVi 3
por tentaverit, intentar.
:
,
de.
cima, altura.
la
:
campanillas.
el culto,
LXXX 14
LVIII, 3
snprini, XL 43 sobrinos.
suso, LXXIV, de arriba.
sal.
vasos, copas,
III ,:
3
scalidamus, LIV, 3 dejar sin cultivo.
scalidatum, LXIII J5 sin cultivo.
sedicas, XVI 36
XIX 15 XXV8 L 34
mucho
:
por successo-
:
,
:
,
tra
y LXI G9
ribus, sucesores.
sal.
y
,
por extraneus, extra-
:
salices, LXXVIII,,,: sauces.
LXV U
-
ño, extranjero.
:
:
se saca
LVI1I,,,
,
soto, bosque.
:
-,
,
I
4yg
,
IV 3
LXXXVI S
,
XXXVIII,,,,
y LXXXVIlj 5
:
torcularia,
transitoria
LXXIX 8
:
lagares.
(causa), 1X 5
ras, transitorias.
:
cosas pasaje-
M \R
CARTULARIO DE SANTILLANA DEL
uter, VI !3 odre, pellejo (uter de sicera,
:
odre de sidra)
12ÍI
XXXV42
verídicos,
hombres buenos,
:
veraces (verídicos de hunc,
territorio).
verumptainen, XXXV11I 17 porverum:
vado, XlVo y LXI GS vado, paso de un río.
vallatare, XXV1I S valladar, valle pe:
:
tamen, pero, sin embargo.
vice,
LX
:
,
,
j
:
por vico,
victum, XXX, 5
queño.
vallatu, XXXVIL,: vallado.
vega, XXXVIIe LVIII,, y LXI is vega.
velga, LXI 71 sinónimo de vega, y acaso
la huelga, sitio de descanso.
vendicaremiis, XXXVII 7 , venderemos.
:
,
:
:
vociferare, LVIII56
de alguno.
voluptate,
LXlil^
luntad.
:
yo,
LXXXI23 :yo.
al lea,
barrio.
alimento.
:
:
hablar en contra
por volúntate, vo-
índice alfabético oe
QUE SE CITAN EN EL
nombres geográficos
LIBRO DE REGLA
DE SANTILLANA
Añeca (Concejo de). — Situado cerca de Cabezón de la
donde hoy está Villanueva de la Peña
Hoy Valle de Cabezón
Alfoz de Cabezón.
de Egunna.. — Hoy Valle de Iguña
Montecillo próximo al lugar de Moriera, siAlegio (Cueto de).
tuado cerca de la costa del mar, al Este de la ría de Mogro, formada por el Pas
Término municipal en Treceno. Valle de Valdáliga,
Acpiigare.
próximo a San Vicente de la Barquera
XVIII y
Arce. — Pueblo en el Valle de Piélagos, sobre el río Pas
Arciletu. — Sitio próximo a Cóbreces
Arenas de Santa Eulalia. — La playa o arenal de S nances
En Iguña, valle regado por el río Besaya
Argueces.
Arias. — Montecillo cerca de Mortera
Arniello (Pumar de). —Sitio poblado de manzanos en Cabezón de
Anega
o
Sal,
—
-
LXVI1
IV
Vil
—
XLV1
—
.
.
—
la
— Cerca
— El lugar de
Silió (?),
(Villa).
— Cerca de la confluencia del río Pas y del
Sitio cerca
LXI
LXI
XLII
en Iguña
Asina. — Término municipal de Castrogeriz (Burgos)
Aspeniella. — Ídem id
Autero (Vinea de). — En Villaverde de Pontones
Avíos (Puente). — Lugar cerca de Santularia
Avilios. - ídem id
LXI
LXI
XXXII y
XXXII y
Pisueña.
LXXXVI
LXXIX
LXXIX
XXX
XCII
de Mijares, próximo a Santillana
—
Barciniellas.
En el Valle de Piélagos
Bareta.
Lugar próximo a Torrelavega, donde comienza
Suances, formada por el río Besaya, unido ya al Saja
Barreda. - ídem id
—
XL1
LXXXVI
Ribamontán
Barcena. —
IX
XLII
de Villaverde á¿ Pontones, en
Arroio (Castrogeriz). — Provincia de Burgos
Arroio de Valdemoro (Castrogeriz). — Ídem
Bargas
LXXV
LXX
VI
Sal
Arroio de San Pedro.
Aselio.
LXVIII
XXIII
la ría
de
XLVI1I y
LXXIX
LXXIX
CARTULARIO DE SANTILLANA DEL MAR
132
•
Barrio (Megano). — En Castrogeriz (Burgos)
Barqueria. — Embarcadero eti la ría de Suances,
guera, y sitio llamado hoy Santo Domingo
— El
Besagia.
Biati.
río
LXI
cerca de Corti-
XC
XXXV11
Besaya
— Montaña en
HITAS
XL
Mortera
—
Lugar del Valle de Piélagos, próximo a Santander
Bo.
En Treceno, Valle de Valdáliga. El nombre de este
Bovalle.
viene del riachuelo llamado antiguamente Alega
—
XLI
valle
LXXI
— Villa capital del valle de su nombre. Generalmente lleva
sobrenombre de la Sal por la abundancia de este producto,
que se explotaba ya en el siglo ix
Cacarone. — Término o terreno en Iguña
Valle de Camargo, junto a Santander; rico en minas
Camargo.
Cabezón.
el
LXXX1X
XLII
—
LXIV
de hierro
Co.iu.esa (Concejo de, Concil¡um).
— E\
territorio
de Camesa com-
prendía los ayuntamientos actuales de Suances, Santularia y
Polanco; se extendía por la cuenca del río Besaya, hasta el Valle
XXXVy LXXXVIII
de Iguña
Campluengo.
Campo Pau
Canales.
— Barrio de
(Iglesia de
San Pedro
— Barrio cerca de
Cannamares de Regula.
V
Santularia
en).
— En Mortera
LXI
V
Udias, próximo a Comillas
— En
LXI
XLI
Castrogeriz (Burgos)
— En Mortera, en el antiguo Valle de Piélagos
Caranzielia. — Carranceja (Alfoz de Lloredo), antiguamente Valle
de Cabezón de la Sal
Carreio. — Carrejo, lugar próximo a Cabezón de la Sal
Casares de Romano. — En Castrogeriz
Casillas, barrio en Hojedo. Alfoz de Cillorigo, en LiéCasiellas.
Capicliello.
XXXIV
XIV
LXI
—
XLV
bana
Castro.— En
el
término de Hinojedo, próximo a
la ría
de Suan-
XXXVy
ces
Castroxerit o Castroxirit. — Provincia de Burgos
Caudelio.
En el término de Igollo, Valle de Camargo, próximo
—
—
LXI
a
LXIV y LXXVIII
Santander
Cavancone.
XXXVII
En
el
Valle de
las
Herrerías, a orillas del
río
XI
Nansa
Cavarceno.
En el Valle de Penagos, próximo al de Cayóu
Cerral (Super illas Covas).
En Castrogeriz
Cerrazo.
Aldea muy próxima a Santillana
Cesura.
Decanía en el Valle de Cabuérniga. Aunque decanía significó una casa de labor o granja, se extendió el nombre en lo
eclesiástico a diez iglesias agregadas a una que la daba el nombre
Cóbreces o Cbaoprices. — Pueblo marítimo en el Alfoz de Llo-
—
XXXIX
—
LXI
XVII
—
—
XXVI
redo
Colinella.
— Sitio próximo
a
Queveda
XIV
y
LXXVII
LXXV1
.
CARTULARIO DS SANTILLANA DEL MAR
133
CARTAS
Colobrera de Valmaior. — En el término de Castrogeriz
Couiilles o Comillas. — Villa marítima
Cortignera. — Pueblo en el antiguo Alfoz de Camesa, muy cerca
de Suances
XCII y
Coto.
Sitio en las proximidades de Igollo, Valle de Camargo
Covillas.
Sitio cerca de Hinojedo
Cndóu.
Aldea en la orilla derecha de la ría de Suances. En la
montaña de Santander se llama cudón a los grandes cantos
rodados que arrastran los ríos
Curmendo. Un arroyo cerca de Cabezón de la Sal
Cutia. — Cuchia, pueblecito cerca de Cudón, con grandes arenales
situados a la derecha de la ría de Suances
—
—
LXI
X
XCIII
LX1V
XXXVII
—
—
Chaoprices.
Chaornega.
LXIX
— Queveda
Chavieta.
— Sitio
Erenezo.
(?),
LXXXIII
cerca de Santularia
en Ubiarco, próximo a Santillana
el monasterio de San Félix de Có-
LV
breces
— Sitio cerca de Arce, a orillas del Pas. Valle de Piélagos
—
En el término de Castrogeriz (Burgos)
Everneru. — Riachuelo en Cabezón de la Sal
Escopar.
—
Fageto.
VIII
— Sitio en que estaba
Escarcico.
Eyros.
LX
de Cabuérniga, bañado por
Saja
el río
Enege.
— Véase Cóbreces.
— En el Alfoz, hoy Valle
XX
LIV
VI
L
Lugar en Toranzo
— En
el
XLI
LXI
término de Mortera, valle antiguo de Piélagos
.
.
Faieta. — En el término de Ubiarco, junto a Santillana
Faleto. — Montaña en Mortera
Felgario.
En el término de Igollo, Valle de Camargo. Este nombre y el siguiente significan lugar abundante en heléchos
XLI
XXV
XLI
—
Felgnera.
— Helguera, cerca del Valle de Reocin
Fenolieto.
— Hinojedo,
Significa lugar
ponderadas
F endiosa
Ferrane.
LXIV
LXXII
en la orilla izquierda de la ría de Suances.
que abunda en heno o hierba. Hoy mismo son
las praderías
(Castro de).
— En
el
XXXVII
de Hinojedo
— En Castrogeriz (Burgos)
término de Treceno (dice
esto es, en la Ferien, que significa sitio
LXI
enna Ferrane),
abundante en herrén o
la carta
LXVIII
forraje
—
Cerca de Hinojedo. Significan estas
y Fixos Petricios.
palabras grandes mojones (hitos) o peñascos que servían de
Fixo
señales en los límites de los terrenos
Flandone.
— Sitio hacía Penagos,
valle colindante
XXVIII y
XXXVII
con Trasmiera
y con el de Cayón
Flanes. — (Véase Planes.) Nombre de Santillana hasta que cambió
su nombre por el de Santa Iuliana
XXXIX
LXXIX
.
CARTULARIO DE «ANTILLANA DEL MAL'
134
Flega.— (Véase Aflega.) Villa Flega.
Fonte del Moral. — En Castrogeriz (Burgos)
Frania.— liste nombre está equivocado y debe
en Liébana, a unos 3 kilómetros hacia
esta aldea nació
l.i
madre
el
L.\I
Frama, aldea
Oeste de Potes. En
del ilustre jesuíta P.
ser
XLV
RábagO
Ganzo. — Aldea junto al río Saja, cerca de Torrelavega
Golbardo. — Aldea en el antiguo Alfoz de Lloredo
Golpegiras. - Sitio en el Valle de Cabuérniga
Grama!. — En el término de Castrogeriz (Burgos)
Helguera. — Véase Felguera
Hinojedo. — Véase Fenolieto
Horennia.
Oreña, pueblecito
—
XLI
XXXIV
XIV
LXI
LXXII
L1X
al
Noroeste de Santularia
IX
Ibrio (Flumine). — El río Ebro
XXXI
Iglesia que existió en Santillana
Iglesia de San Acisclo.
XLV1
XLIII
de Santiago. — Iglesia en Iguña
LXVIH
de Trecenno. — Iglesia en Treceno
Igollo o Egollo. - Aldea en Camargo, cerca de Santander. LXIV y LXXVI1I
Igras (Villa).
Villegar, en Torauzo, al Norte de Ontaneda, cerca de San Vicente de Torauzo
LXll
—
—
—
—
Lañes. — (Véase Planes ) Santillana
Larbario (Polacas). — Cerca de Carranceja, en
Sal
de Cabezón de
LXXI
el
antiguo Valle
XXXIV
l.i
Lanreto.—
Loredo, en Ribamontán,
al
mar, cerca de
la
bahía de
Santander
Labe.
— En
Lemedo. —
el
LI
término de Mortera
Sitio
en
el
XLI
antiguo territorio de
Quo
(hoy de Coo), cerca
Besaya y de las Caldas del Besaya
Leu. — Creemos que es Lúe, sitio en el pueblo de Cudón
Liébana. — Última región de la provincia de Santander
XXIII
del río
Confina con las provincias de León, Asturias y
región nunca estuvo incluida en las Asturias
LXXXVII
al
Oeste.
P alenda.
Esta
XLIV
—
y
Liencres.
Pueblo de la costa, junto a la' desembocadura del río
Pas. Son notables las extensas dunas que llevan su nombre..
Luanna.
Luana, playa de Cóbreces
Luesa o Lusa.
Aunque existe este término en Castro-Urdiales,
creemos que es Suesa, en Ribamontán
II
y
Lusu.
Véase Lucsa
—
—
—
Macortedo. — Barrio entre Santillana y Ubiarco
Mambilias. — En Castrogeriz (Burgos)
Mengo. — Miengo,
pueblo en
Mogro o del Pas
Menico. — Véase Mengo
de
la costil,
entre la
ría
XLV
XLI
LXX
LV
LV
XXXVII!
LXI
de Suances y
la
LX
III
.
CARTULARIO DK SANTILLANA DEL MAR
Mesiecos.
— San
Pedro de Mesiecos o San Pedro de Villanueva,
cerca de Cabezón de
Mezuzo. —
la
LXVI1
Sal
en Ignña
Sitio
XLIII
—
—
Mieres.
Mieres de Arce, son las mieses de Arce
Miliares.
Mijares junto a Queveda, cerca de Santularia. Svi voz
Miliares se deriva de miliam, el mijo; de modo que viene a significar tierras
dedicadas
al
XLI
XXXVII
cultivo del mijo
Monasterio de Santa Cecilia. — En Castrogeriz (Burgos)
—
de San Cipriano en Collatielo. — Ídem id
LXI
LXI
LXX
de San Felices. - En Cóbreces
de San Juan de Caperone. — En Cabezón déla Sal.
de San Julián de Canaleias. — En Castrogeriz
—
LXXI
LXXI
LXXI
(Burgos)
—
de
de
de
de
de
de
—
—
—
Santa María de Treceno. — En Treceno
San Miguel de Calva. — En Camargo
San Pedro. — En Cabezón de la Sal
San Román.
ídem id
San relices, en Cabezón. — ídem id
San Román de Fanux. — En Castrogeriz
Lili
LIV
LIV
LIV
(B ar-
LXI
gos)
Monteciello.
Mortera.
— Sitio en Cortiguera, cerca de
— Pueblo cerca
de
la
Suances
CXII1
costa, en el antiguo Valle de Pié-
Tuvo un monasterio con la advocación de San
Mouneca. — En Castrogeriz (Burgos)
lagos.
Julián..
XLI
LXI
.
Navamuelle. — En el territorio o merindad de Reinosa
Novales. — Pueblo en el Alfoz de Lloredo
Nuel. - En el territorio de Quo (Coo)
Obilios.
— Véase
— Villaordun,
LXXIX
LXXX,
en Iguña
Fago de Louro. — En
—
—
LV
XXIII
Puenteavios, Avias
Ongaio. - Pueblo que forma parroquia con Puenteavios.
LXXXII
Ordun.
LXXXVII
el
término de Castrogeriz (Burgos)
Ídem id
de Paniellas.
— de Fetrera. — ídem id
de Flaniella. — ídem id
de Valboniella. — ídem id
Falencia. — La actual ciudad de este nombre
Faluzano (Pumar). — En Cabezón de la Sal
Fanianes. — Pueblo hoy del arciprestazgo de Cudeyo, cerca de
—
—
y
XCII
Vil
LXI
LXI
LXI
LXI
LXI
LXI
VI
XXXIX
Liérganes
—
Paramiello.
En el término de Castrogeriz (Burgos)
Fas. — Río que recorre el Valle de Toranzo y el tic Piélagos. Forma
la ria de Mogro
LXI
LVIII
...
CARTULARIO DE SANTIL1.ANA DEL MAR
136
Pausadorie.
— En
el
XLI
término de Murtera
Pelagus Pelauebrera. - (Véase Horennia) Cerca de
Pelaio (de Olilla). - En Castrogeriz (Burgos)
IX
Oreña....
LXI
—
Riachuelo en Toñanes y Novales (Alfoz de Lloredo)
valle colindante con los Valles de Cayón y
[a Trasmiera
XLH y
Peana Alba. En Moriera. Otra Penna Alba en Creña..
de Fotdria. — En Carranceja
Pellar.
—
—
—
—
—
.
— En Igollo (Camargo)
— Cerca de Cóbreces
Rubia. — Valle entre el río Deva y el Nansa
Penniellas. — En Castrogeriz (Burgos)
Peral. — Ídem id
de Miradorio.
—
en
Petrafita
Piélagos
el
LXX
LXI
LXI
XXXIV
XXXVII
Cabezón de
la
XXXIV
Alfoz de Lloredo
(alia).
IX
XXXIV
XVI
el
el
Sal,
IX y
Periedo, barrio de Viveda
— En término de Hinojedo
Petrafita. — En Carranceja, en
antiguo Valle de
Pertilieto.
XXXIX
LXXVIII
Chamin.
Perieto.
LXV
— Pueblo y
Penagos.
— En Castrogeriz (Burgos)
LXI
—
Arciprestazgo de Piélagos. Se llamaba antiguamente Concejo (Concilium) de Piélagos, próximo a San(Valle de).
tander
LV11I
—
Rio Pisuerga; nace en la provincia de Palencia
Pisorga.
Planes. — En el término de Santillana, donde se veneró a Santa
XXV11I, XXIX, XXXIV, XXXVI, XL, LXI y
Juliana
Polanco. — Pueblo en varios barrios, algunos a orillas de la ría de
Su. mees
XI y
Ponte de Cabezone. - En Cabezón de la Sal
Portilla ede Regula).
En Castrogeriz (Burgos)
Pratiellos. — ídem id
Prato de Serna.
En Castrogeriz (Burgos)
Priedo.
En el término de Moriera
Puente (Villa). — En Puenteavios, cerca de Santillana
Puente carca de San Fagun.
Es también Puenteavios
—
—
—
—
(de Monnune) (¿Moniuine?'. — En Castrogeriz (Burgos)
Queveta. — Queveda, pueblo cerca de Santillana
Quintana. — Pueblo en el Valle de Toranco, cerca de Villegar, y
las Quintas, cerca de Queveda
Vy
Quintanilla (de Cete).
En Castrogeriz
Queta
—
—
Quintiliani.
Quintanares, caserío entre Santillana y Ubiarco.
Quiracio. — En el término de Cudón, ¡unto a la ría de Suances
Quo.
Territorio bañado por el rio Besaya, cerca de Torrelavega
.
.
.
—
Raeto.
ría
— En
el
término de Corti güera, en
de Suances
la orilla
izquierda de
LXI
LXXIX
XXXIII
LXVII
LXI
LXI
LXI
XLI
XXXI
LXXVI
LXI
V
L
LXI
LXXVI
XX
XXIII
la
XCII
..
CARTULARIO
Ranedo. — Renedo
Dli
SANTILLANA DtL MAR
(Santa María de), en
el
137
Valle de Piélagos, cerca
XXXVI
de Santander
—
Rejilla.
La Abadía de Santularia era llamada así por la regla de
sus monjes y canónigos
Requexn (in Pisorga). En el término de Castrogeriz (Burgos).
Retortillo (rio).
En la Trasmiera (?). Hay un lugar en el Valle
de Enmedío (Reinosa) con este nombre
Rianclo.
Riaño, cerca de Viveda, en la ría de Suances
Rieto. — En el término de Hinojedo, ría de Suances
Río de Loba.
El pueblo de Ruiloba, cerca de Cóbreces
Rlvayotla.
En Ribamontán, al Este del río Miera, cerca de su
11
—
LXI
—
LXXXV
—
XCI1
XXXVII
—
XXII
—
LXXXVI
XXXIV
desembocadura
Rivo de Campo. — Arroyo cerca
Rivo de Sala. — El río Saja
Rodeces.
Eaia
—
de Hinojedo
(ría
de Suances).
.
XXXVII
LV
Creemos que es Cóbreces
y Salía. - Río Saja, que nace en el puerto de Palombera,
al Resaya en Torrela-
recorre el Valle de Cabuérniga y se une
vega
X, XIV,
Salanciera
(de Miengo, Cuchía).
—
XXXIV, XXXVII, XLV1II
Miengo y en Cu-
LX
chía
— En
Salceto.
Saliceto.
el
— En
y
LXVI
y
Valle de Piélagos, cerca de Vioño
LVIII
XXXVII
término de Hinojedo
el
—
Salinas de Varniello.
Salinas en Carranceja
San Cibriano. — Iglesia en Sierra Ibio, en el antiguo Valle de CaXIV y
bezón de la Sal. También una Decanía en Cabuérniga.
.
.
San Cosme y San Damián. — Iglesias en Suances
San Cristóbal (en Rozadiellas). — En Iguña, hacia Helguera
San Damián. — En Suances
San Felices. — Cerca de Reinosa
San Martin. — En Hinojedo
San Pedro. — En Treceno
San Pedro de Padilla. — En Iguña, cerca de Villasuso
San Pelagio. — En Castrogeriz (Burgos)
San Salvador de Blandes. — En Peñarrubia
San Salvador de Ceverno. - Cerca de Que veda
San Salvador de Lúe. — En Cudón
San Vicente. — En el Valle de Piélagos
Sancta
Sancta
Sancta
Sancta
Sancta
LVIII
Salinas en
—
III
III
XXI
XXIII
LXVI
LXXIV
LXI
XVI
LXXXIII
XX
LXVIII
LX1V
XII,
XXVI
—
—
Pas
Sancta Maria de Fenoleto. — En Hinojedo
Sancta Maria de Treceno. — En Treceno
XXXIV
LXXX
—
Cruz.
En Iguña
Iuliana.
En Santillana
Leocadia. — En Iguña, parroquia de Helguera
Lucia.
Decanía en Cabezón de la Sal
María de Ares. En el pueblo de Arce, a
XXXIV
y
LXXI1I
XLII
XIV
orillas del
LXXV
LIX
LXVI
.
CARTULARIO DE SANTILLANA DEL MAR
138
—
Sancti Martini (ecclesia).
En Suances
Sancti Sebastiani (ecclesia). — En el pueblo de Hójedo, en
bana, a 2 kilómetros
Sancti Stapliani
al
III
Lié-
XLV
Este de Potes
(ecclesia).
— En Treceno, con
iglesia
de San Es-
tiban, en Carranceja
LXVIII
Sancto Iohannes. — En Villapresente, cerca de Santularia
Sancto Saturnino (in costa). — Hoy parroquia de Hinojedo. ...
Santo Domingo —En la ría de Suances, cerca de Cortigue-
XXVII
XXXVII
XCV
XC, XC1, XCII, XC1II y
ra
Tavanera. — En el término de Castro geriz (Burgos)
Tavierna. — Riachuelo en Treceno
Territorio de Campo. — En Cabuérniga
Tonnanes. — Toñanes, pueblo en el Alfoz de Lloredo
LXI
LXVI
LXIX
LXV
Toporias. — Lugar en el Alfoz de Lloredo
Toranzo. - Valle regado por el rio Pas
Trecenno.
Ubiarco.
- Treceno
— Pueblo y
(villa),
LIV
y
LV
XLYI
y
LXII
LXVI
en Valdáliga
parroquia en
la costa,
muy próximo
a Santi-
XXV
llana
Vado Lebaniego.
— Vn
paso en
el rio
Saja,
camino de Liébaua.
XIV
.
Valcabata. — En Castrogeriz (Burgos)
Val de Alar.
ídem id
Valdebantola. — En Ribamontán, al Este á^ Santander
Valde Castillo. — En Castrogeriz (Burgos)
Valde Fontecelina. - ídem
LXI
LXI
—
í
LXXXV1
LXI
LXI
ti
Val de Chuna. — Valle de Iguña, regado
Val de Mense. — En el Valle de Iguña
por
el río
Besaya...
XV
XLI1
y
LXXIV
(Pelucas). — Valle de Piélagos, bañado por el Pas, unido
Pisueña
Valle TJbrica.
Cerca de Udias, en Alfoz de Lloredo
Valleio. - En el territorio de Quo (Coo)
Varcena. — (Véase Barcena ) Cerca de Mijares
Valle
al
LXXXVIII
—
Varcenaciones.
Varcenillas.
—
LV
XXIII
LXXXIV
—
X
LXIX
Pueblo del Valle da Reocin
En Cabuérniga
Varicueto (San Christophoro).
Vega de Lotra. — ídem id
Vega de Bovalle. — En Treceno
Vegas. - ídem id
— En
Castrogeriz (Burgos).
.
LXI
LXI
.
LXVIII
LXVIII
Vespieres. — Barrio de Santillana, al pie del Pico de su nombre
Arrayo que pas:i cerca de Be/.aua, Valle de CaVezaniella.
margo
Vice de Badanes. - Vice es lo mismo que vico o barrio (de Bezana).
de Charriezo.
Cania/.
en Ribamontán
— de Ciella. — ídem id
.
.
XXXV11
—
-
—
>,
I.
XIV
I.X
LX
LX
.
CARTULARIO DE SANT1LLANA
Vice de Cutías. — Barrio de Cucliía
de Poras — ídem id
— de Met Bephane. — Bezana
— de Mogro. - En Mogro, en la ría
— de Pau. En Boo
Vilordun.
En el Valle de Iguña
—
del
—
DLI.
MAR
130
LX
LX
LX
LX
LX
Pas
XV
Villa Arce. — Pueblo a orillas del Pas, en el Valle de Piélagos
— Arroio. Barrio cerca de Santularia
Calva. — En Carilargo, cerca de Santander
Erf uci. — Villafufre, en Toranzo
— Fraxineto. - En el Alfoz de Lloredo
— Miere. Cerca de Arce. Miere viene de miiare, tierra en
que se cultiva el mijo
Villanova. — Concejo da Afleca
Villa Orennia. — Greña, cerca de Santillana
Otiese. — En Cabezón de la Sal
Patella. - En el Valle de Iguña
Quintilani. — Caserío entre Santillana y Ubiarco, hoy lla.
—
—
—
XL
XLIX
Lili
L
LI
—
—
—
—
mado
—
—
los
Quintanares
Bieto. - Entre Viveda
e
Hinojedo
Trido. - En Santillana
Villaverde. — Villaverde de Pontones, en Ribamontán
Viveda.
Pueblo cerca del río Bcsaya, a 8 kilómetros de Suauces.
Voltear. — En Castrogeriz (Burgos)
—
XC1V
LXV1I
LXI1
Ll V
XLII
LXXIX
XCIV
XVL1
LXXXV1
i
LXI
ABADES DE SANTILLANA DEL MAR
CUYOS NOMBRES SE HALLAN EN LAS CARTAS DEL
LIBRO DE REGLA
Alvar©
Año 967
En dos
cartas
vemos
el
nombre
del
abad ALVARO: en
la
(?).
XIV, que lleva
la
fecha de 783, equivocada evidentemente. Véase la nota puesta en esta carta y
la corrección que proponemos. En la carta LV se nombra este mismo abad, pero
no lleva fecha el documento. El P. Sota (Crónica de los Principes de Asturias,
página 649) publicó una donación a Santillana del año 96(5, en la cual figura Alvaro como abad.
INDULFO
Años 980 a
En nueve
muy
1001.
abad Indulfo. Las fechas de
año 980 al 1001. Las cartas
XXVIII y XXIX son del año 980, y en ambas subscriben el rey Ramiro en León
y el conde García Fernández en Castilla. En la carta XLI, del año 1001, se lee:
Sub Rex Adefonso in sedis Legione et Comité in Castella
et ego Donna
Fronildi.» Este abad, mencionado en las cartas XXVIII, XXIX, XXXIV, XXXVII,
etcétera, de los años 980, 987, 998, 1001, vivía en tiempo de los condes de Castilla García Fernández y Sancho García.
cartas
interesantes figura
el
estos documentos están comprendidas desde
el
<
JUAN
Años 1017 a 1034.
abad Juan figura en unas 24 cartas. La carta XLIII es del año 1017, y en
se añade: «Rex Adefonso in Legione et imperante Comité Sancio Garsiani
in Castella et in Asturias.» La carta L es del año 1018, y ya no firma el conde don
Sancho, sino su hijo D. García: 'Imperante Adefonsus rex in Legione, et Comité
Garsea ¡n Castella.» La carta LXXXII, siendo abad Juan, es del año 1034 y subscribe el rey D. Sancho el Mayor: «Rex Sancio in Castella et in Asturias. El abad
Juan es citado con esta dignidad en los años 1017, 1018, 1019, 1020, 1021, 1023,
El
la era
1025, 1026 y 1034.
:
CARTULARIO DE SANTILLANA DEL MAR
142
flNTOLIN©
Año
1056.
En dos cartas finura el abad ANTOLINO. En la VIII, del año 1056, y en la LXX1II
Una y otra carta tienen cláusulas en romance castellano, entremezcladas con el latín. Creemos que la fecha de 1056 no es exacta, y probablemente
serán del siglo siguiente ambos documentos.
sin afín.
PEDRO
En varias caitas de muy distintas fechas vemos el nombre del abad Pedro.
Aunque muchas de estas cartas llevan la fecha evidentemente equivocada (véanse cartas XXVI, XXXIII, XLIX, LXII, LXIII y LXVIII), pueden rectificarse. En la
carta LVI, del año 1049, se dice que era
abad Pedro; después, en
el
año 1056,
lo
más tarde, años 1084, 1097, 1098, 1103, 1105 y 1106, vuelve a figurar un abad de nombre Pedro; en el año 1 122 (carta LXV1) vemos nuevamente el
nombre de Pedro como abad, y en el mismo año 122 (v. carta IV) era abad Mar-
era Antolino;
1
que prosigue sin interrupción por los años 1127, 1128 y 1157. De todos estos
datos inferimos que hubo varios abades de nombre Pedro, que pueden ordenarse
tin,
del
modo
siguiente
Pedro (primero), 1038 (?), 1049
Pedro (segundo), 1084 a 1111.
Pedro (tercero), 1122.
Pedro (cuarto), 120 ....
a 1056.
I
MHRTÍN
Años
1111
a 1122.
año 1111, se hace mención del abad MARTÍN. En
el abad Martín, y en los años intermedios de estos dos límites hay las cartas VII, del año lllti; XVI, del año 1117;
13; XIX, del año
XVII, de', año 118; XVII!, del año
12, y LIX. del año 1121,
siendo abad Martín.
De estos datos se infiere que después de Martín, que llamaremos primero, fué
abatí Pedro (año 1122), y después de Pedro lo fué
En
la
las cartas IX y XI, del
carta IV, del año 1122, también figura
1
1
1
1
1
MARTIN
Años 1122
1128, 1130 a 1157.
En la carta XV, del año 1157, se nombra al abad Martín. En tiempo de este
abad Martin ya la abadía de Santa María se había transformado en colegiata de
canónigos, en vez de monasterio de mujeres, pues en la carta XX se dice: Cum
1
1
Segundo
<'•
esto
nombre.
CARTULARIO DE SANTILLANA DEL MAR
143
ómnibus canonicis qui ibidem sunt morantibus.» No tiene esta carta fecha, pero
es donante la condesa IV Sancha, y de aquí se infiere que es del tiempo de
1).
Alfonso Vil.
GONZALO
En la carta LXXXIX se nombra al abad Gonzalo. No tiene esta carta fecha.
Por el lenguaje pudiera sospecharse que es del siglo XII, y acaso viviera esta
abad en los años que mediaron desde 1157, en que era abad Martin, hasta el
año 1200, en que lo fué Pedro. Una frase vemos que da alguna luz para calcular
la fecha; dice la carta: «trado
vobis abbati Sánete luliane domno Gongalvo et
séniores qui ibi serviunt. Estos séniores (en romance señores) no son monjes;
son los que en la carta XX se llaman por primera vez canónigos. De esta frase
deducimos que el abad Gonzalo vivía en la segunda mitad, como hemos dicho,
del siglo XII, o sea después que dejó la abadía de pertenecer a los monjes y se
transformó en comunidad de canónigos.
>
....
..
ÍNDICE ALFABÉTICO DE
NOMBRES DE PERSONAS
Siglo IX.
Abraam
Fla¡iiez
Siglo X.
XIV
:
Aclvescentius, presb
III
Agitus, presb
III
XIV
Alvaro, abba
Argaziz
III
XXIX
Aurelhis
Beato
Benedicto
Cartería
Feles
Felpe, presb
Guntsalvo Fernandez, comes
James, presb
Martillo Didaz, infanzón
.
.
Manriz
Meniz
Alvaro
XXIX
XL
XXIX
XIV
XIV
I
XIV
III
(filius), presb
Alvaro Alvariz, uxor eius..
Alvaro Seviriz
Auna
LIV
981?)
Arvidio, sierva
Belliti
(año 1078).
Petro, abba
III
Cisiali, scripsit
Portemius, presb
III
Cisilani
Quiríaco
III
Cissiliani
Stephanus, presb
Vicenti
III
III
XIV
XXVIII,
XXXVI, XXXVIII y
Betelus,
.
XCI
Bellite (año 1082)
III
III
XIII
XXIX
XXIX
Audas
BeilaNunez
III
XIV
XIV
XL
Antefonsus, rex (¿año
Papiniano
Rademirus, rex
Roderico Feles, infanzón.
Severus
XXXIII
Citiz
Annaia Adfonsiz
Nonitns, presb
Quiricus
XXVIII
III
XIV
Berielliz
XL
XL
XXXVII
III
Gómez Didaz
Adfonsus, rex (año 991)
Adriano, presb
XCII
LXXXI V
Alvaro
XIV
XIV
XIV
Memen
.
XXIX
XIV
III
Didaco Rodriz, infanzón
Ermegildus, abba
Adeca, fr
Adefonso, rex (año 1078)..
Adefonsus, rex (año 995).
Adfonso
monachus
XCII
LIV
XXXVII
XL
y Cissalani, exXXVIII,
scripsit, notuit.
XXXIV, XXXVIII y
Citi
Didaco Alvariz y Alvares.
Didaco Assuriz
Ermegildo
XLI
XL
Suariz
.
XXXVII
XXXIV
XIII
..
.
CARTULARIO DE SANTILLANA DEL MAR
146
Ermeildo, Ermeildus. XXIX,
XXXVI
Ermeildo, presb
Fafila
Félix, presb.
XXVIII,
XXIX
y
Flaino, presb
XL
XL
XL
XXIX
XXVIII
Flámula
XXXVII
Florilegio
Fredenando Armentariz
.
XXXIV
XL
.
Frila Albariz
XXXVII
Froila
XXXIV
XXIX
XXIX
Froila Assuriz
Froisclis
Frona
domna (años
Fronildi,
983,
XL
y
XIII y
Fernandez,
García
XLI
XL
Fronímio
Galindo, presb
XXIX
Martinus, presb....
XXXVIII
comes
Matiemo
Monisso,
XXIX
XXIX
fr
Moniu.fr
Monnio Rodriz
XXXVII
XXXVII
Montano
Montanos,
XXIX
XXXIV
XL
fr
Munio Diclaz
Munnio Gutiérrez
Munnio Rodrici
XXVIII
XXIX
Natales, presb
Nuno Belazquiz
Nunno Gutiérrez
XIII y
Onnas Zeziniz
Osicia
Osoyro Erinegidiz
XXXVII
domna
Ot rocía,
XXXIV
XIII y
XXXIV
Garsea Fredenandez (años
980 y 991). XXVIII, XXIX y
Garsea Martiniz
Gens de genere meo vel Go-
XL
LXXX1V
987)
torimi
(años
Gómez
XXXIV
XXXVIII
domna
Roderico
Feili.x
(año 987).
Quirigus.
.
.
XXIX
XIII,
.
XXXVI
y
LIV
XXXVII
Repolli (?)
XXVIII,
XXIX
XIII
XL
y
XLIV
Sarjcio,
(año 998)
XL
XIII
XIII
XL
Rodericus Gundisalviz
Romano
Sancia, domna
y
XL
XXXIV
1029)
Rodanio Romaiz
Roderico Telliz
Roderico Velasquiz
domna
XXXVIII
XXIX
Ranemiro, rcx (año 980)
Renemiro, presb. cognomen-
Revelio...
LXXXIV
XXIX
XXIX
XL
LXXXIV
XXIX
LXXXIV
XXIX
XXXVIII
.
Quíntiliamis
Rodani, comes (años 991 y
XXVIII, XXXVI,
XL
.
XIII
abba (años 980, 995
Librino
Maria
Petras, scripsit (año 995)
XIII
XXXVII y LXXXIV
lusta,
y
to Traserígus (año 981).
XL
Gundisalvo Acísones
Iohannes. XXVIII, XXXVII y
Iomendius, presb
y 998).
XXIX
Petrus, presb
Pugelus,fr
Romanorum
1026 y 1034).
LXXXI1 y LXXXI1I
Gotiníz
Indiilfns,
y XXXVIII
Petru
Petras
aut
Gontesalvo Exoniz
Gontroda, esposa del C. Rodanio(?) (año 991)
Gota,
XIII,
.
Paternus.
(aun
XXXVIII
XL
XXIX
XXIX
XXIX
XL
XXXIV
García Fredenandez, comes,
Ava Commitissa
XL
XL
XXVIII
XXVIII
Meildizi
Otrocia
XXXVI
(año 983)
et
y
Nunu, fr
Onnas, fr
y 1001). XIII,
XXXIV, XXXVI, XXXVIII,
991
087,
XXVIII y
Martillo
y XXXVIII
.
comes (año 996).
.
XXXVII
XXXVII
.
LXXXIV
.
CARTULARIO DE SANT1LLANA DEL MAR
Sancio
Garseani, comes
Adefonsus, rex (año 1098)..
XXXVII
(año 998)
XL
Sarracino
Sendina,
XXXVII
XXXVII
domna
Servandus
XXIX
XXIX
XXXIV
XXXIV
XXIX
XXIX
XXIX
Stephanus, presb
Suarius, presb
TeilluRodriz
Teillu Veilaz
Terencius,
fr
Tesmutus, fr
Tresmudus, fr
XXXVIII
Triselu
XXVIII
Uranius
XXXVII
XXXI
XXXVII
Valiro
Vellita
Vermudo, rex (año
993).
.
.
Vermudo Rodriz
XXVIII
Vicente Mauro, siervo
XIII
XXIX
XXIX
XXIX
Vitalianus
Zezinus
Zonius,
fr
Siglo
XI
Ablina
XLI
Adega
XLI1I
XLI
Adefonsus, rex (año 1001)..
Adefonsus, rex (años 1017 y
XLIii y
1018)
Adefonsus, rex (años 1019 y
XXXIX, XLII y
1020) ....
Adefonsus, rex (año 1021).
LXVIII
XL1V y
XLVI
XXXII
Adefonsus, rex (año 1022)..
LXXIX
Adefonsus, rex (año 1023)..
Adefonsus, rex (año 1025).
LXI,
XLVII
LXXVII y LXXVIII
Adefonsus, rex (año 1026).
LXXVl
y
LXXX
LXII
Adefonsus, rex (año 1073)..
Adefonsus, rex (año 1075)..
LXVIII
Adefonsus, rex (año 1076)..
LXIII
Adefonsus, rex (año 1082)..
Adefonsus, rex (año 1034)..
LVIII
Adefonsus, rex (año 1038)..
LXVII
XCI
147
.
..
CARTULARIO DE SANTILLANA DEL MAR
148
Bellite
Itiliz
Benoralistar
Bermudo Rodriz
XXXIX
EctaMorilliz
LXXVII
Ecta Rodriz
XXXIV
Ecta Rodriz, infanzón
Bernardus, episcopus palen-
LXI
tiims
LXXXV
Botmizi
LXXVII
XLI11 y
Braulio
LI
Carito"
XLII
Elisabet, regina (año 1073).
LXII
XLIII,
Ermegildo, scripsit.
XLIV, XLVIII, L y
XXXII
LVIII
Ermigia
LXIV
Eugenia
Eylo, dormía
LXI
XXXV
Citi
y
CitiAna
XLIX
Fanni
Felez
Citi
Annaz
LXXVI
Citi
Didaz
LXXXIII
Citi
Guntisalviz,
Iohannes
Citi
Martínez
XXVI
Citi Patíernez
Ferdinandus Flaquiz, comes.
LXI
Ferdinandus, rex (años 1026
LVIII
LXXXH
LXXX
(año 1034)..
LXI
Servandiz
Velliti
y
LXXIX
CitiPedriz
Citi
XXXI y LXXXII
Félix Petriz
y 1027,
(años
1026
LXXXIII y
LXXXIII
1036)
XXVI y
ro de 1028)
Ferdinandus, rex (año
LXII
Fernando
Citi Velliti
(año 1078)
XCII
Flaceia
Citi Velliti
(año 1082)
XCI
Citi Velliti
(año 1084)
LVIII
Citi Velliti
(año 1088)
LXVII
LXI
Didaco Rodaniz, comes
XXI
XXXV
comes.
Flagino Roderiquiz, comes.
Flagini Fredinandiz,
XXXI y
Flaino
LXI
LXI
XLV
Fredinandus Lopaquiz
LXI
LXI
LXI
Fredinandus Vermudiz
XLIV
Fortuni Alvariz
Fronildi,
XXXIX
Didaco Veilaz (año 1017)
XLIII
XLIV
Didacus
Lili
Didacus Vennudez
Didago Braboliz
LX
Dominico Gundisalbiz
LVIII
Diminico Didaz (13 de junio
de 1028)
XLIX
Dominicos Didaz (año 1049).
LVI
Ecta Annaiaz
LXI y LXXXVIII
.
LXI
Petriz, scripsit..
XLII
(?)
(año 1019)
(fecha
equivocada)
(año 1070)
XLIX
LVI
1049)
Citi Velliti
Decentalo
Didacomizi
Didaco Muñioz
LXXXV
Ferdinandus, rex (13 de ene-
Ferdinandus, rex
o
LXXXVIII
LXI
LXI
equivocados).
LXXV1II
CitietMonioz
Citi
Obequez y Obequiz.
LXXXVIII
Hanniz, exaravi
Citi
XXXVIII
LXI
LXXII
Ferdinando Rodriz
infanzón
(¿año 1030?)
Citi
LXXVI
Falcon
XXXIX
LXXX
LXIV y LXXVIII
Ermegildus
Cetiy
nensis
LII
LXXXVIII
Eldefonso
Cete Rodriz
Ciprianus, episcopus legio-
LXI
abbatissa (año
XLIV
1021)
Fronildi,
uxor
Niiiini
Mu-
ñioz (año 1084)
Garda, abba (Castrogeriz).
García, episcopus burgensis
(año 1082)
LVIII
LXI
XCI
García Miinniz
LXI
LXI
LXI
García Valeriz
XLIV
García Flainez
Garcia Gutiérrez
..
..
CARTULARIO DE SANT1LLANA DEL MAR
Gundisalvo Petriz
Garsea Sancii, comes (año
XL1V
L
1021)
Garsea Sanciz (año 1018).
Garsea Sanciz (año 1019)..
Garsea Sanciz (años 1020 y
XXXIX
Garsea Sanciz (año
XLV
y
XLV1
y
XXXII
Garsea Sanciz (año
1025).
Garsea Sanciz (año
1026).
LXXVI,
LXXX
LXIV
y
LXXVII
y
LII
XXI
Gelvira
domna
XXXI
Godestio
y
XLIII
Golafara
LXXIX
Didaz, comes
Guntisalvez, comes.
Gondisalvo
Gontroda
Gonzalo Munioz
Gonzalvo
Gonzalvo Feliz
Gonzalvo Froiiaz,
domna
XLV
Gundisalviz Randolfeci
XXXV
Gundisalvo
mes
XCII
XXI
LXXXVIII
VIII
Iacobi, apellatus
XXXIX
Annaia
XLI
XXXV
XXXV
Imilao Emila
Indulto
lohannes.
VIII, LXIII,
LXXX y LXXXVIII
1025,
1026 y
1048).
LXXVI, LXXVII y
LXXX
lohannes, abba de Casta-
ñeda
lohannes, presb.
LXII
..
.
XXXI
y
XXXII
LXII
lohannes, prior
y 1025). LXXVI, LXXVII,
LXXVIII y
XXVII
tore
lohannes Gundisalviz.
lohannes Martiniz
LVIII
lohannes Michaeliz
lohannes Petriz
L
LXXXII
lohannes Roderico
lohannes Sonna
LXXXII
Munnioz, co-
lohannes Telliz
Iugario
LXI
LXXIX
lohannes de Ubiarco, can-
LVIII
Gundisalviz Sarracinez (año
1034)
y
Monnioz
XLIII
LXXVII
filia
LXV
lohannes, scripsit (años 1023
LXVII
Rodani Commitis.
Goto lohannes
Goto Martínez
Gotroda
Goto,
LXXXVIII
LXI
Gutierre Gutiérrez
XXXV, LXIV, LXV,
LV1
Goto
LXII
XXVII
.
LXI
LXI
comes
Gotina
LXXXVIII
.
lohannes, abba (años 1023,
XLV
.
infanzón
LXXX
L
XX!
(año 1017)..
XCII
XCII
Gutierre Adfonso, comes.
LXXX
(año 1088)
Gota,
LXII y
Ibera
XXXV
Gómez
Gómez
Citiz,
Iacob Ebreo
Godigeva
Goma
XCII
Guntsalvo Ector
Guntsalvo Monaco
Guntsalvo Munnioz, infanzón
LVIII
XXXV
y
XXVII,
Guntisalvo Rodriz
Gutierre
LXXXVIII
Godestio Munnioz
LI
lohannes.
Guntisalvo Petriz.
XLIII
Godestio Monioz, infanzón
(año 1030)
LXI
Gutierre Guntisalviz.
Garseani, comes, y Urracha,
comitissa
Gelvira,
Guntisalvo
Guntsalvo
1022).
XXXI
LVIII
Gundisalvo Rodriz
Guntesalvo
XXXIX
XLVII, XLVIII, L y LXXVIII
Garsea Sanciz (año 1021).
1023).
XXI,
149
Iulian
lohannes
XCII
XXVII
XCII
LVIII
LXXVII
LXXVI
LXI
XXXV
VIII
150
CARTULARIO DE SANTII.LANA DEL MAR
..
CARTULARIO DE SANTILLANA DEL MAR
LXXXVI11
Petrus Sendiniz, magister.
LXXVI
Querini
LXXXI1
Quintíalo
XLII
Qiiintila Assuriz
XXXI
Quisflavara
XXV11I
Ranemirus, rex (año 980)..
Regunsalbiz
XXVI
XXXI
Revelio
y
Rodanio, comité (año 1026).
Rodemirus, scripsit
Roderico Munioz, Tarasia.
LXII
XXXV
LXXVII
Roderico Nunniz
Veila
domna
LVIII
XLIV
Munioz
Vela, presb
LII
XLIV
Martiniz
Monioz
Vermudo
LXXVIII
LXI
LXVII
LXII y
Vertnudo Rodriz
XLIV
Braoliz
Vernnidus (Dominas), presb.
XCI
XLVIII y
LXVIII y
Vicenta Didaz
LVIII
Vincenti
LI y
LII
XXXIX
ZitiSuariz
LII
Siglo XII.
RudericoVermuaMz... LXI y LXXXIII
LXIII y
Salvator Iohannes..
LXVII
Sancia, commitissa
XX
Adeíonsus, rex pampilonen-
LXI
Atlefonsus, rex (año 1113)..
Sancia, regina
LXXXII
Sancio, rex (año 1034)
Sancio Garciani, comes (18
de enero de 1017). XLIII y
Sancto Corto
,
filias
rex
(año
LXXXIV
XLI
Savarigo Hectaz
Savastianus, scripsit
XCII
Sebastianas Rodriz
Sendina
XLV
y
Sesguto
Severo Adfonsis
LII
XLIII
XXXIX
LXI
SolAlvariz
Sonna, abba
XXXV
Sonna, presb
LXIV y LXXV1II
XXXII y
XLIV
Stephanus
Tercia
127)..
LXX
LXXV
Adefonsus, rex (año
1
128)..
LXV
Adefonsus, rex (infanta dom-
LXXV
na Sancia)
Adeíonsus, imperante (año
Savarico
Tellu
1
Ferdinandus, et re-
LXXXVI1I
LXXXII
XLVI
LXXXVIII
LXXXIII
y
LVIII y
XLVIII
LXXXV
LXXXII
XLIV
LXVI
Adefonsus, rex (año
Adefonsus, rex (año 1135)..
gina Sancia
Tarasia
IV y
se (año 11 12)
1030),
Sarracino
XLV
XXXI
Vincenti Trissilaz
XCII
Rosnano
Sanzius,
LXXXVIII
Xemena
Rodericus Munioz, comes.
.
Urracha,
Vermudus
Roderico Munni
.
XXXV
Umeiro
Velliti
XLVII
etlusta
XXXI
Trissilia, vir
L1I
LXII
XLI
L
Trisila (Annaia)
Velliti
Roderico Munioz (año 1020)
Rodrigo Hectaz.
Terencia
XLVII
LXXXVIIi
Rüdemirus, presb
151
XCIV
XCV
1138)
Adefonsus
(filius),
comes,
Rainitindus et uxore Urra-
cha
XVIII y
Allefonso
XC
Aragonense
in
V
Castella
Ágata
XCIII
LXXXV
LXXXV
Alvaro Iulianez
Alvaro Petriz
Alvaro Rodriz
XVII y
Annaia
Annaia Cidez
Annaia Vellitiz
Antolino
XIX
XVIII
Adfonso Fanniz
Adfonsus (año 1141)
XIX
LIII
VI
CXIII
XC
y
XCIII
152
CARTULARIO DE SANTILLANA DEL MAR
.
CARTULARIO DE SANTILLANA DEL MAR
Michael
LXX
LXX
LXX
Gómez
Michael Iohannes
Michael Nunniz
XCUI
Michael Petriz
I
Minaia
in
Cha-
riis
I
Nunno, potestas
mesa
I
Petrus Gundisalbiz de Lara,
II
y
domna
II
XVII
Oro (femina) Petriz
Oro (uxor Martini Annaiaz).
Oro (uxor Pelagü Assuriz).
Oviecho Gutiérrez
XVI
XVI
XVI
Pelagio Sanciez
Munnioz
XXIII
(año
y
Petro Assurez
III
Petro del Rio
I
Petro Michaeliz
II,
LXVI
VI
XVI,
XCIV
y
XCV
VII, XVIII,
LXXV
y
XCIV
Petrus, abba de Santo Do-
minico
Petrus, presb
XCIII
XCIV
Lili
XV
Petrus Magister
Lili
Petrus Martiniz
Petrus
Moro
Petrus Petriz
XCIV
Roderico Guntsalviz.
y
Roderico
in
Asturias
(año
XC
LXXV
1142)
Rodericus, comes.
XIX
IX, XI,
XIX y
Rodrigo Monnioz
Roy Fernandez
XXIII
II
Roy Monioz
Roy Pelaez
Roy Pedrez
Roy Saiicez
II
I
I
II
Ruderico
Gundisalviz, co-
mes
Asturias (año
1127)
Sancia Petriz
Sancio Galindez
Sebastiano Rodriz
LII
V
Rodrigo Hectaz
in
LXX
XV
LXX
XCV
LXX
XCV
XI
Roderico Gutiérrez
Rodericus Citiz
LXX
Pelagio Quinlaz
I,
IX y
1111)
Petrus lulianez
LXX
LXVI
Pelagio Petriz
Petrus.
comes (año
XIX
LXX
Pelagio Godestioz
Petro Monnioz.
VII
Gómez
Roderico Petriz
I
X
Petrus
XVI
LXVI
Pela Pelaiz
Pelagio Assuriz
II,
XVI y
Petrus Citiz
Petrus Obequez
LXV
I,
IX
LXX
Oria
1122)
Petrus Assuriz, comes
XVII
XIII
Petro, abba, Petrus
I
.
Petrus Godestioz, merino..
LXX
Petri
.
Petrus Ecta
Nunno Veilaz
Nunno Velasquiz
Oria,
LIX
Petrus Al varez
Petrus Michaeliz
y
II
LXX
Petrus Alfons
XXII
IX
XVI
Astu-
y
LXX
LXX
XVIII
iti
I
Petrus Didaz
LXX
LXX
Nun Didaz
Nun Godestioz
Nun no, potestas
Petrus, scripsit
LXX
LXX
Lili
Monnio
Monnio Didaz
Monnio Gostioz
Munio Roderiquiz
Munnio Citiz
Munnio Guntisalviz
Munnio Gutiérrez.
XC
Petrus, notutt
Petrus Annaia, magister
IX
Miennaia
Migal Pedrez
153
VII y
LXXV
XVI
XVI
XCV
Sol Rodriz
V
Tarasia
X
Tegridia
Vil
domna
Tota Duenna
XV
Tegrilla,
XVI
CARTULARIO DE SANT1LLANA DL L MAR
154
:
(Jrracha, regina (años 1111,
1116 y 1127).
Velliti
IX, Lili,
LXXII y
Urracha Rodriz
XCUI
XII
Xemena
Adeíonstis, rex.
LV
XXX
Alvaro, abba
LV
XXX
Annaia
Antolino, abba
LXXIII
LV
LV
Arbinus
Arcisu
Ballericus, scripsit
Betellus
Citi
Citi Petri
Didaco Gundisalviz
Ecta Alfonso
Espasandus, presb
Evera
Fecisimus
FelezPetru
XXX
LV
LXXXI
LXXXI
LXXXI
LXXXI
LV
LXXXVI
LV
LXXXI
Félix
Félix Petriz
presb
Fernando Didaz
Félix,
Flabio Flaginiz
Flacenti
Friectis,
presb
Froila
Fronilde Gutiérrez
Gasalianes
Gatea
Gonzalo, abba
Gundisalvo, saio
Gundisalvo Vincentiz
Guntericus
Guter Fernandez
LXXXI
LXXXI
LXXXVI
LXXXI
LVII
LXXXI
LV
LV
LV
XXIV
LV
LXXXI
LXXXIX
LXXXI
LXXXI
XXV
LVII
X
FECHA
LXXXVI
LV
Heredus, presb
XXX
XXV
Iohannes
Iohannes, abba
LV
Iohannes, presb
XXX
Bellitiz
LXX1V
LXXXIX
XXIV
Iohannes Raicedo
Iohannes Salveriz
Iuliana Ciprianez
Liliana Petriz
LXXIII
LXXXIX
LV
LX
Iuliana Sebastianez
Lazaras
Leunero Monioz
María Fernandez
LVII
LXXIII
Martin Castellano
XXIV
LXXIX
Martin Telliz
Martin Vermudiz
Martino, abba (¿año
Felez Reveliz, maiorinus de
Nunno Monioz
SIN
Gutierre Gundisalvez
Iohannes
XI
XVI
Petriz
NOMBRES DE PERSONAS EN CARTAS
Alvaro
XCV
(añu 1138)
Vermudo Munio Rodriz
Vermudo Rodriz
1
118?).
LXIX
LXXXI
Martino Salvatoris
Michael Fernandez
LVII
Michael, presb
LXXXVI
Migad, presb
Monia, domna
Montanus
LXXXVII
XXX
XXV
LV
LXXXI
LV
LXXXVII
LV
Morellus, presb
Munnio
Natalez
Neptomeo Gutiérrez
Nonnitus
Nunno
Alvariz (¿año 1032?)
Nunno Roderico
Octo Didaz
Oltricus
Ordonitis, presb
LXXXI y LXXXVI
LXXXI
LXXXVI
LV
LV
CARTULARIO DE SANTILLANA DEL MAR
LV
LV
Osonius, presb. levanensis.
Pater (don)
Petro, abba (¿año 1036?)
LXXXVI
Petro Alvariz
Petro Doiuiiz
Petro Guntisalviz
LXXXVI1
LXXXVI
LXXX1
LVII
XXXI
Petro Sanciez
LXXXV
Petras, abba de San Petriz.
Petrus Ferrada
Philip
Munioz
Ratera Aspidiz
Ratera Sarraciniz
Recemirus, presb.
cognomento Traserigus (¿año
LV
LV
985?)
y
Petro Revelliz
Petru, iudex
155
LXXXI
LXXXI
LXXXIX
XXXIV
LXXXVI
LXXXVI
Rademirus, rex
SanciaDidaz
XVII
LV
Saturninus
Sebastianus, scripsit (¿año
1036?)
Seguto
Stephanus
Todemirus, presb
Todesindus
Verixima
Vermudiz
Vita Vermudiz
LXXXI
y
LXXXVI
LXXXVI
LXXXVI
LV
LV
XXV
XXX
LVII
LOS AÑOS BISIESTOS EN LA EDAD MEDIA
Todos los pueblos que cuentan los años según el cómputo de los romanos,
agregan hoy un día al mes de febrero en los años bisiestos.
Este aumento de un día en el año bisiesto no siempre se ha hecho en el mes
de febrero, y por ignorarlo se han juzgado equivocadas algunas fechas exactas
en los documentos de los siglos medios.
En ningún autor de Cronología hemos visto esta observación. Para evitar
en la interpretación de fechas y de ferias semanales juicios equivocados, aduciremos los testimonios irrecusables que comprueban el hecho de haber sido agregado el día de aumento para los años bisiestos a fin del año, de modo que diciembre en este caso se componía de 32 días. Alguna vez se agregó el día de aumento
del año bisiesto, indistintamente, en cualquiera de los meses del año.
San Isidoro (v. Etym., lib. VI, cap. XVII, núm. 27, edic. de Arévalo, 1798,
tomo
A
III,
pág. 275) dice:
sexto autem kalcndas martias usque in dicm pridic kalcndas ¡anuarias in
lunae cursu bisscxtus apponitur at inde detraliilur.
El santo doctor dice,
indistintamente desde
Más
explícito está
el
como vemos, «que
el bisiesto (día)
24 de febrero hasta
el
Recemundo, obispo de
se añade o se quita
día 31 de diciembre.
lliberis,
o
el
autor del Calendario
Cordobés, escrito por los años de 961 a 966.
Este curiosísimo Calendario contiene, entre otros datos importantes, un santoral. El día
//;
26 de junio, dice:
ipso estfestum Sane ti Petagii ct sepultura eius est in ecclesia Tarsil.
De modo
que, cuando se escribió
el
Calendario, se veneraba en Córdoba
el
cuerpo del niño mártir San Pelayo.
de San Pelayo fué trasladado a León en
El cuerpo
el
año 966; luego
dario no fué escrito después del ano 966. El libro escrito por
dedicado
al califa
Alhaquem
dario no es anterior al
opinan los arabistas
el
que entró a reinar en
año 961. Es decir, que, o fué
II,
Dozy y Simonet),
o
e+i
el
Calen-
Recemundo
está
año 961; luego el Calenescrito en el año 961 (así
alguno de los años inmediatos hasta
el
966.
Veamos ahora lo que dice en la introducción respecto a los años bisiestos, y
cómo se agregaba el día de aumento en el siglo X, época, según hemos demostrado, en la cual se escribió tan precioso
Numeras ergo dierum anni
,
quarta
diei.
documento. Dice:
est trecenti et sexaginla
Rcstauralur ex his quartis dies additus
in
quinqué dies
ct
ómnibus quator annis,
CARTULARIO DE SANTILLANA DEL MAR
158
Ergo est ex triginta duobus. Nominatur
addiint latini in decembri
ergo annus tune bissextilis. Siri vero addunl ipsum Insubat, qui est Februarius.
quem
est
ex viginti novem diebus.
Vemos
claramente que, según
Quare
el
testimonio del obispo de
a! fin del
mes de diciembre, y
en el
año bisiesto
Iliberis,
siglo X, los latinos (pueblos occidentales) anadian el día propio del
los sirios (orientales) anadian dicho, día al
mes de
febrero.
el Códice Emilianense, que se conserva en la Biblioteca del Escorial,
un Calendario publicado por el culto P. G. Antilin (v. R. Ciudad de Dios,
20 abril de 1907, pág. 633). En el mes de marzo leemos: «VI Nonas.— Bissextus
adiatur, esto es, que se añada el bisiesto (día) en el dia 2 de marzo.» El Códice,
como es bien sabido, fué copiado en el siglo x (¿año 992, 902?).
Don Alfonso el Sabio (v. Libros del Saber de Astronomía, tomo II, pág. 121)
dice «Et son desacordados en el mes do an de annadir el bissiesto, porque ay
algunos dellos que lo annaden en el mes de deciembre, et otros ay que lo annaden
en el mes de hebrero. Et ansi lo fazen agora todos los romanos en este nuestro
tiempo, et assi lo possiemos nos en estas nuestras tavlas.»
Se deduce de estos textos que en el siglo xm los pueblos que constituían la
Europa occidental agregaban en los años bisiestos el dia de aumento al mes de
febrero, como hoy lo practicamos. En los siglos anteriores al xm, en los pueblos
del Occidente, llamados comúnmente latinos o romanos, se agregaba el día de
aumento o en febrero o en diciembre y aun en otros meses.
He aquí algunos ejemplos que confirman esta práctica:
1 .°
La carta XIX del Cartulario de Santillana del Mar, llamado Libro de Regla,
Era MCL.» Esto es, jueves, dia 10 de
dice en su fecha: «V feria, VI idus Madii.
mayo del año de Nuestro Señor Jesucristo 1112.
Este año 1112 comenzó en feria II (lunes). Sin acudir al uso de Tablas, que
abrevian el procedimiento, podemos averiguar que los días 1, 8, 15, 22 y 29 de
En
existe
:
—
22 y 29 de febrero serian jueves.
año 1112 bisiesto, y para ver si en este
caso, y suponiendo que se agregaba el día de aumento al mes de febrero, resultaba bien la feria de la fecha de la catta. Los dias 1, 8, 15, 22 y 29 de marzo
serian viernes; los días 1, 8, 15, 22 y 29 de abril serían lunes; y finalmente, los
dias
y 8 de mayo serían miércoles, y el día 10 viernes y no jueves, como dice
enero fueron lunes
Hemos puesto
el
(feria II); los días 1, 8, 15,
29 de febrero por ser
el
1
la carta.
el dia de aumento del año
que el mes de marzo habría
comenzado en jueves (en vez de viernes); el mes de abril habría comenzado en
domingo (en vez de lunes), y finalmente, el mes de mayo comenzaría en el
año 1112 en nortes (en vez de miércoles), y el día 8 de mayo sería también mar-
Si calculamos
en
el
supuesto que no se agregaba
bisiesto 1112 hasta fin de diciembre, tendríamos
tes,
y
el
día
19
jueves,
como
se lee en
Creemos indudable que en
la
el siglo xii
fecha de
la
carta (feria V).
(año de 1112)
el
día de
aumento en
años bisiestos no se agregaba al mes de febrero.
2.°
La carta XXVIII del mismo Libro de Regla, de Santillana, dice en su
fecha: ?VI feria, lili kals. ¡unías.— Era MXVIII.» Esto es, viernes, día 29 de
los
mayo
del
año de Nuestro Señor Jesucristo 980.
Este año 980 (bisiesto) comenzó en feria
el
día de
aumento
al
mes de
febrero, resulta
V
(jueves); si
que
el
29 de
suponemos agregado
mayo fué un sábado
CARTULARIO DE SANTILLANA DEL MAR
150
VI (viernes), como dice el documento. Si suponemos que el
año bisiesto 980 se agregó al final del ano, en diciembre, o
después del 29 de mayo, resultar;! que el día 29 de mayo fué viernes (feria VI),
(feria VII)
como
y no
feria
aumento
día de
del
dice la carta.
Creemos, por tanto, que en el siglo x (año 980) no se agregaba en los años
bisiestos el día de aumento al mes de febrero.
Para confirmar aún más cuanto hemos expuesto, nos encontramos con la
carta XXIX del mismo Cartulario, y vuelve a repetirse que el día 20 de mayo
del año 980 era viernes.
3.°
La carta LVIII del Libro de Regla dice en su fecha «Feria V, kals. raartius.— Era MCXXII.» Esto es, jueves, día 1.° de marzo del año 1084.
Si el día de aumento de este año 1084 (bisiesto) se agrega a febrero, resulta
que el dia 1.° de marzo fué viernes y no jueves, como dice la carta. Si el día de
aumento se agrega a fin de año o después del mes de febrero, resultará que
el 1." de marzo fué jueves, como afirma la carta.
No debemos ocultar que hay algunas otras cartas, no pocas equivocadas en
la fecha, en que pudiera creerse que el día de aumento en años bisiestos no se
hacía al fin de diciembre, sino antes de éste, día final del año. Así, por ejemplo,
la carta LXV dice que en el año 1128 el día 27 de diciembre era jueves, y en
efecto así fué, pero suponiendo que el día de aumento en aquel año bisiesto se
agregó antes del día 27 de diciembre.
Esto confirma lo que dice San Isidoro y lo que dice Alfonso X el Sabio : Et
son desacordados en el mes do an de annadir el bíssiesto.»
4."
La carta LXXXIV del Libro de Regla dice «II feria ipsas, kals. decembris.
Era MXXXIIII.» Esto es, lunes, día 1." de diciembre del año de Nuestro
Señor Jesucristo 996.
En el supuesto de que en este año 996 (bisiesto) se hubiera agregado un día
al mes de febrero, el día 1." de diciembre no hubiera sido lunes, sino martes.
Agregando el día de aumento al fin de diciembre, resulta exacta la feria II, o
:
:
—
lunes, para el día 1." de diciembre.
En
la
año 1136
En
carta
efecto: en este
resulta jueves
del Libro de
Regla leemos que
el
día 26 de
marzo del
el
año 1136, agregando
el
día de
aumento
al
mes de
febrero,
día 26 de marzo.
Creemos que en los siglos x y xi citados no se agregaba el dia de aumento
En el siglo XII debió ya introducirse la costumbre que, según Alfonso
Sabio, era general en el siglo xm, de agregar el día al mes de febrero en los
a febrero.
el
XCV
(bisiesto) era jueves.
años bisiestos.
Lit.efe f.fcrnandez .Gohzalo
de Córc/ovaJ7 AfaJrio'
ABADIAdeSANTILLANA
DONDE TENIA POSESIONES LA
TERRITORIO
Dav/dfie/noso.J/é. -/S/3.
\\
TV
roo!
eco
¿co
;tf)l
^Sc
1
trf!»*:
>íí
mr
%
v*
Yí
S»
\
DP
¿02
S25S34.
Iglesia
Santillana, Spain.
Colegial
Libro de regla o Cartulario
PLEASE
CARDS OR
DO NOT REMOVE
SLIPS
UNIVERSITY
FROM
THIS
OF TORONTO
POCKET
LIBRARY
j
n
Descargar