PLANTACION DE VIÑEDOS E.Iván Vázquez Estación de Viticultura e Enoloxía de Galicia Fases na implantación dun viñedo SITUACION INICIAL DISEÑO PLANTACION • VARIEDAD • PATRON • SISTEMA DE CONDUCCION • PREPARACION DEL SUELO • REPLANTEO • PLANTACION Estudo da situación inicial ESTUDIO TECNICO-ECONOMICO 1.- ECOLOGICO CLIMATOLOGIA EDAFOLOGIA Termometría Pluviometría Higrometría Insolación Vientos Accidentes atmosféricos Profundiidad libre Permeabilidad Acidez Fertilidad Relaciones suelo/agua 3.- ECONOMICO Inversión inicial Ingresos anuales Gastos anuales Gastos indirectos 4.- ESTUDIO COMERCIAL Orientación productiva Mercados de destino Situación geográfica Organización Comercial (F. Gil-Albert Velarde) 2.- AGRONOMICO Situación geográfica Característicaxs de la parcela Mano de obra Agua de riego Infraestructuras existentes o necesarias 5.- ESTUDIO FINANCIERO Recursos propios Financiación ajena Subvenciones Observación e avaliación da parcela PLANOS TOPOGRAFIA OBSERVACIONS PERFIL DO SUELO ANALISIS FISICO-QUIMICO PENDENTES DOMINANTES ESCORRENTIAS ENCHARCAMENTOS EXPOSICION PROXIMIDADE DE BOSQUES VENTOS DOMINANTES TIPO DE VEXETACION ESPESOR DO SUELO HOMOXENEIDADE ASFIXIA TOMA DE MOSTRAS ANALISIS FISICO TEXTURA ESTRUCTURA ANALISIS QUIMICO M. ORGANICA PH FERTILIDADE Elección da variedade 1.- REGLAMENTACION 2.- ADAPTACION AL MEDIO 3.- VALOR DE LA VARIEDAD 4.- PRACTICAS CULTURALES CLIMA SUELO EPOCA DE MADUREZ CARACTER ORGANOLEPTICO PRODUCTIVIDAD EXIGENCIAS CULTURALES APTITUDES TECNOLOGICAS Reglamentación Reglamentación comunitaria Reglamento (CE) 1493/1999, del Consejo, de 17 de mayo, por el que se establece la organización común del mercado vitivinícola. Reglamentación estatal Real Decreto 1472/2000, de 4 de agosto, por el que se regula el potencial de producción vitícola. Reglamentación autonómica Orde do 5 de septembro de 2000 pola que se regulan os plans de reestructuración e reconversión do viñedo en Galicia Orde do DD de MM de 20Ox pola que se modifica a do 5 de septembro de 2000, de aprobación dos plans de reestructuración e reconversión do viñedo para a Comunidade Autónoma de Galicia, e se establece a asignación orzamentaria para o exercicio de 200X Decretos y Reales Decretos que aprueban y modifican los reglamentos de las diferentes DD.OO. gallegas Variedades autorizadas COMUNIDAD AUTONOMA DE GALICIA Provincias: A Coruña, Lugo, Ourense y Pontevedra RECOMENDADAS AUTORIZADAS Albariño Blanca de Monterrei Brancellao, Brancello Caíño tinto,Caíño bravo, Cachón Espadeiro, Torneiro Ferrón, Ferrol Godello Lado Loureira, Loureiro blanco, Marqués Loureiro tinto Mencía Merenzao, María Ordoña, Bastardo Mouratón, Negreda Moza fresca, dona blanca Sousón, Tintilla Torrontés Treixadura Albilllo Caíño blanco Garnacha tintorera Grao Negro Palomino Pedral, Dozal Tempranillo Viura, Macabeo Elección da variedade Variedades Brancas Fonte: J.L. Hernáez Mañas Elección da variedade Variedades Tintas Fonte: J.L. Hernáez Mañas Variedades autorizadas PREFERENTES BLANCAS TINTAS RIAS BAIXAS RIBEIRO VALDEORRAS MONTERREI RIBEIRA SACRA ALBARIÑO LOUREIRA T. TREIXADURA CAIÑO BRANCO TREIXADURA GODELLO DONA BRANCA AUTORIZADAS BLANCAS TINTAS CAIÑO T ESPADEIRO LOUREIRA T. SOUSON GODELLO TORRONTES MENCIA BRANCELLAO CAIÑO PALOMINO TORRONTES GODELLO MACABEO ALBILLA LOUREIRA ALBARIÑO GARNACHA T. FERROL SOUSON MENCIA TEMPRANILLO BRANCELLAO PALOMINO GARNACHA T. GRAO NEGRO TEMPRANILLO BRANCELLAO MENCIA MERENZAO SOUSON GODELLO DONA BRANCA TREIXADURA MENCIA BASTARDO LOUREIRA TREIXADURA GODELLO DONA BRANCA ALBARIÑO TORRONTES MENCIA BRANCELLAO MERENZAO GARNACHA T. GRAO NEGRO PALOMINO NEGREDA (Mouratón) GARNACHA T. Elección do portainxerto 1.- TERRENO 2.- VIGOR 3.- AFINIDAD SEQUIA COMPACIDAD HUMEDAD CARENCIA DE MAGNESIO NEMATODOS 4.- SANIDAD Elección do portainxerto Características dos patróns Fonte: J.L. Hernáez Mañas Elección do portainxerto Fonte: J.L. Hernáez Mañas El sistema de conducción Def: “Conjunto de técnicas escogidas por el viticultor para el establecimiento de su viñedo y el control de su desarrollo” A.Reynier DISPOSICION DE LAS PLANTAS • Densidad • Orientación SISTEMA CONDUCCION FORMA DE LA CEPA • Altura y forma del tronco • Sistema de poda • Sistema de empalizamiento FORMA DE LA VEGETACION • Carga • Conducción del follaje • Control de la producción Os sistemas de conducción SISTEMAS CONDUCCION PERMITIDOS POR LAS DD.OO. GALLEGAS SISTEMA Vaso MONTERREI RIAS BAIXAS Espaldera Espaldera Emparrado trad. Doble cordón (3 pulgares/brazo) Guyot simple Guyot simple: 35 yemas/cepa Sylvoz: 35 yemas/cepa Guyot: 70 yemas/cepa Guyot Espaldera o tutores RIBEIRO Vaso RIBEIRA SACRA Máx: 16 yemas/cepa Variantes: 12 yemas/cepa Guyot simple: 12 yemas/cepa Espaldera Guyot doble: 15 yemas/cepa Doble cordón: 18 yemas/cepa VALDEORRAS Vaso 3-4 brazos Diseño de plantación SINTESIS ELECCION SISTEMA 1. OPTIMIZAR LA FOTOSINTESIS • Amplias superficies foliares • Reducción de la energía perdida sobre el terreno • Reducida densidad de hojas (no sombras) • Mejorar las condiciones microclimáticas de la planta 2. MAXIMIZAR CARACTERES GENETICOS DE LA VARIEDAD • Características de fertilidad de cada variedad • Racimos libres de vegetación • Racimos distribuidos de forma regular y en equilibrio con la SFE 3. POSIBILITAR MECANIZACION • Características de las máquinas que se van a emplear. DISTANCIA ENTRE FILAS Distancia óptima entre filas: 1,8 – 2 m. Altura parede foliar 1,1 – 1,3 m. > 15 cm. Distancia de seguridad > 30 cm. Altura espaldera <= 2m. DISTANCIA ENTRE FILAS 30-35 35-40 25 – 30 cm. Distancia entre cepas: 0,7 – 0,8 m. Distancia entre postes: 5 – 7 m. CALLES DE SERVICIO Mínimo 5-6 m. Preparación do suelo ELIMINACION VEGETACION NIVELACION DRENAJE PROTECCION DESFONDE SUBSOLADO ABONADO FONDO Eliminación da vexetación PRADEIRAS • Tratamento con herbicida sistemico non residual (Glifosato) • Pases cruzados de grada ou arado ARBOLES • Tala e destoconado. • Destoconado: Buldozer, motoserras, cables, desbrozadoras, trípodes con polipasto, garras de arranque, ripper VIÑEDO • Descanso de 4 – 5 años. Laboreo • Si non hai descanso: • Desvitalización das cepas (Glifosato) • Desinfección • Contra nemátodos y fungos • Primaveira ou en outono. Non plantar en 3-6 meses Desinfección do suelo Desinfección do suelo Retirada e destrucción Nivelación OBXETIVOS Volumen suficiente de sistema radicular. Reducir a erosión. Permiti-la mecanización PENDENTE SISTEMA DE CULTIVO MECANIZACION < 10 % LINEA DE PENDENTE FACIL 10 < p < 20 CURVAS DE NIVEL DIFICIL ¾20 TERRAZAS OU BANCAIS MOI DIFICIL LINEA DE MAXIMA PENDENTE CULTIVO EN CURVAS DE NIVEL BANCAIS TIPOS DE TALUD TALUD NATURAL TALUD ARTIFICIAL DESEÑO DE BANCAIS ALTURA DE LOS MUROS Tipo de terreno Anchura del bancal Pendiente (%) Pendiente Roca dura 1:5 Roca blanda, tierra compacta 2:3 5 10 15 20 5 0,25 0,50 0,75 1,00 Tierra Vegetal 1:1 10 0,50 1,00 1,50 2,00 15 0,75 1,50 2,25 3,00 Tierra arcillosa, talud muy cargado 2:1 20 1,00 2,00 3,00 4,00 25 1,25 2,50 3,75 5,00 30 1,50 3,00 4,50 6,00 35 1,75 3,50 5,25 7,00 40 2,00 4,00 6,00 8,00 45 2,25 4,50 6,75 9,00 50 2,50 5,00 7,50 10,00 55 2,75 5,50 8,25 11,00 60 3,00 6,00 9,00 12,00 70 3,50 7,00 10,50 14,00 80 4,00 8,00 12,00 16,00 90 4,50 9,00 13,50 18,00 100 5,00 10,00 15,00 20,00 2/1 1/1 2/3 1/5 DRENAXE DRENAXE DRENAXES PROTECCION Cercados. Cortaventos Inconvenientes: • Perda de superficie de cultivo • Sombreamento • Competencia có cultivo • Refuxio de insectos e páxaros • Provoca embolsamentos de aire. DESFONDE OBXETIVOS Favorecer o desenvolvemento radicular Incrementa-la permeabilidade do suelo Limpar raíces, pedras,… Incorporar abonos e enmendas EPOCA Tralo movemento de terra ou nivelación Veran – Outono MODALIDADES DESFONDE CON VOLTEO Composición capas similares Eliminación de raíces. Incorporación de abonos/enmendas DESFONDE SIN VOLTEO Composición capas diferentes Non eliminación de raíces. DESFONDE SUBSOLADO BEN INSUFICIENTE ENMENDAS E ADUBADO DE FONDO OBXETIVOS ¾ Correxir as posibles deficiencias detectadas no suelo ¾ Establecer un nivel aceptable de fertilidade para o inicio do desenvolvemento da cepa. ¾ Crear unha reserva de nutrintes, que garanta un nivel de fertilidade durante os primeiros anos de vida da planta ENMENDAS ORGANICAS: Mellora-lo contido de M.O. CALIZAS: Para elevar o pH en suelos ácidos ENMENDAS E ADUBADO DE FONDO Remolque distribuidor estiércol Cisterna de purín ENMENDAS E ADUBADO DE FONDO LABOR SUPERFICIAL REPLANTEO MATERIALES: Jalones. Cuerdas. Cinta métrica. Estacas y cañas. EPOCA: Pleno inverno. Tempo estable y seco EJECUCION: Trazado de la alineación principal. Trazado de las alineaciones Trazado de los puntos de relleno. Trazado por curvas de nivel REPLANTEO REPLANTEO Replanteo en curvas de nivel REPLANTEO PLANTACION A RAIZ DESNUDA • • • • Problemas de deshidratación. Ideal para plantas en período de reposo. Pocos coste, fácil transporte y manipulación. Enraizamiento y prendimientos menos seguro. Barbado: Planta < 1 año. Ramo 20-40 cm. Raíz poco desarrollada Planta comercial: Tamaño variable pero superior al barbado. CEPELLON • • • • Volumen tierra adherido a la raíz. No hay deshidratación. Mayor garantía de éxito. Permite plantar en cualquier época. Planta en “pot” PLANTACION TRANSPORTE Directo: sin cargas y descargas intermedias Lo más rápido posible. En vehículo cerrado: para evitar desecaciones y fríos. DESCARGA Rápida. Comprobar Nº plantas Clase Estado de la planta Daños por frío Deshidrataciones Presencia de patógenos Aplastamientos o roturas Etiquetado Identificación de lotes PLANTACION PLANTACION CONSERVACION Evitar que la planta sea dañada por el frío Evitar deshidrataciones Evitar que inicie la brotación antes de plantarla ENTERRADO EN FINCA Plantar antes de que la planta inicie el desborre CAMARA FRIGORIFICA Conservar a 2 – 4 ºC y >70% de HR Comprobar el grado de deshidratación. Si hay presencia de tejidos arrugados y marchitos = rehidratarlos PREPARACION DE PLANTA PARA PLANTAR • Recortar raíces (2 – 3 cm.) PLANTACION • MANUAL • MECANICA PLANTACION PLANTACION APERTURA DE HOYO PLANTACION PLANTACION APERTURA DE HOYO PLANTACION PLANTACION Plantadoras Plantadoras COSTES DE PLANTACION PLANTACION CUIDADOS POSTERIORES A LA PLANTACION • • • • Riego de plantación Revisión de plantas Colocación de tutores y protectores Reposición de marras Protectores de planta Funcións: Protección da planta: malas herbas, fauna, herbicidas. Lixeiro forzado: Protección de xeadas de primaveira (1- 3º C) Tutorado. Tipos: Liso: plantacións con moitos tratamentos herbicidas. Microperforado: Boas condicións de transpiración da cepa. Malla sombreada: Para condicións climáticas extremas. DEBEN SER BISELADO NA PARTE SUPERIOR PARA NON CORTAR A CEPA Elección de protectores de planta Factores a considerar: Diámetro: Redondos, cuadrados. Non debe provocar compresión da planta, nin favorecer o desenvolvemento de malas herbas. 5-15 cm. Altura: inflúe no coste. Ideal que favoreza a rápida saída da planta. 30-60 cm. Material: Cartón, Plástico. Afectará á duración Ventilación: Debe existir un mínimo de circulación de aire Reemprego: en reposición de marras, novas plantacións,… Facilidade de montaxe. Color: blanco, rosado, verde,… Degradación solar, efecto visual. Coste. PLANTACION Espaldeira tipo ELECCION DO MATERIAL DA ESPALDEIRA Composición do coste material dunha espaldeira (1 ha.) Anclaxes 4% Cadenetas 4% Elevadores 1% POSTE CABECERIRO 22% Tensores 3% Arame 17% POSTE INTERMEDIO 49% ELECCION DO POSTE Resistencia á rotura MATERIAL SECCION (mm) ROTURA (Kg. Cemento pretensado 70 x 70 86 Cemento pretensado 90 x 90 234 Pino tratado 80/100 286 Aceiro galvanizado tubular 60 x 2 172 Perfiles de aceiro 64 x 45 x 1,9 120 Plástico macizo 78 100 Plástico nervado 78 60 Vitroresina 60 120 Postes de madeira POSTES DE MADEIRA Exemplo de catálogo Postes de madeira Postes de madeira VENTAXAS INCONVENIENTES • Lixereza • Maniobrabilidade • Boa estabilidade no suelo • Resistencia a choques accidentales e golpes de vento • Posibilidade de reutilización • Flexibilidade • Aptitude para a vendima e poda mecánica • Costo limitado • Dispoñibles na mesma finca • Valor de recuperación como leña para queimar. Cuidado cos postes tratados. • Confire estética tradicional ó viñedo • Perecedeiros • Dimensions as veces demasiado grandes que poden causar problemas de mecanización e pérdas na vendima mecánica • Risco de transmitir enfermidades da madeira. POSTES ACEIRO GALVANIZADO CABECEIROS CENTRAIS POSTES ACEIRO GALVANIZADO Postes de metal ACEIRO GALVANIZADO ACEIRO RECUBERTO DE PVC Boa resistencia a axentes atmosféricos Boa resistencia a elementos químicos Posibilidade de reutilización Dimensions reducidas Lixereza e manexabilidade Boa estabilidade no terreno Optima resistencia os axentes atmosférico Optima resistencia os productos químicos Dimensions reducidas Boa estabilidade no terreno POSTES DE FORMIGON POSTES DE PLÁSTICO Tipos de poste: • Macizo. • Reticulado. Ventajas: • Duración. • Reciclaje Ahoyadores Posteadoras CABECEIRAS ANCLAXES ANCLAXES SEÑALIZACION DE VIENTOS Pintura Macizos florales Tubo ARAME ARAME ACERO INOXIDABLE VENTAJAS Duración superior a la vida del viñedo Ausencia de mantenimiento Fácil instalación No exigente en mano de obra y tensado Superficie perfectamente lisa Ausencia de transferencia de sustancias extrañas a la uva INCONVENIENTES Costo inicial alto Poca maleabilidad SINTETICOS VENTAJAS No produce cortes en la vegetación. Gran diámetro. Fácil instalación por el poco peso No necesita repetidos tensados Mal conductor del calor y de la electricidad INCONVENIENTES No se conoce todavía su durabilidad en el viñedo Facilidad de corte en las podas Presencia de zonas abrasivas puede mellar y cortar el hilo Arame de poliéster Devanadores de arame Cadeneta elevadora ANCLAXE DE ARAMES Tensor de arame (Carraca) ARAMES TENSORES DE ARAME ACCESORIOS ACCESORIOS ARAME ACCESORIOS POSTES MADEIRA Guía de arame Grampillons Gancho para rega Poste madeira SEPARADORES FIXOS Potes: Madera Hormigon Acero Material: Acero Plástico CRUCETAS PARA POSTES DE FORMIGON ACCESORIOS POSTES FORMIGON Tensores. Elevador de arames con tensor. Guias de arame O ARAME Distanciadores de alambre (de muelle) SEPARADORES MOVILES O ARAME Distanciadores de alambre (de muelle) ARAMES BAYCO ARAMES BAYCO ACCESORIOS (BAYCO) Atirantadores de arames ATIRANTADORES EMPALMES DE ARAME UNION GRIPPLE TUTORES Ferro Acacia P.V.C Bambú Costes de establecemento do viñedo 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 ACCESORI BARBADOS MONTAXE OS POSTES ARAME ANCLAXES TITORES Guyot (2,5x1,0 m) 6043,4 1292,0 554,0 181,6 329,8 6720,0 6033,2 1932,0 Sylvoz (3,0x1,5 m) 5214,9 1140,8 783,7 1092,1 400,0 3590,4 5527,1 1043,0 Guyot (2,5x1,0 m) Claudio Corradi – VigneVini, nº 11 – Novembre 2005 Sylvoz (3,0x1,5 m) OUTROS