Do vello colonialismo ó imperialismo. •

• Do vello colonialismo ó imperialismo.
O colonialismo baseaba o seu poder na ocupación de cidades e portos estratéxicos desde onde canalizaban a
producción cara a metrópole.
O imperialismo non só controlaba as cidades se non que controlaban todo o territorio para organizáreno e
impoñeren o modelo cultural europeo nel.
As causas do imperialismo son: a necesidade de dominar novos territorios para ganar mercados e aumenta−lo
prestixio político; a necesiadade de materias primas para manter e desenvolve−la industria europea; e a
revolución dos transportes.
• As dúas lineas de expasión das colonias europeas e a Conferencia de Berlín.
A primeira é a francesa que parte de Alxeria e a segunda é a inglesa que parte de Exipto.
Conferencia de Berlín (1884−85) reunión internacional na que as potencias europeas acordaron a repartición
do continente africano.
• A imposión da civilización occidental.
Os europeos crían que eran a civilización máis avanzada e que a raza branca tiña que guia−los pobos
atrasados cara o progreso. E os dirixentes políticos dicían que un país civilizado non era unha potencia se non
tiña un imperio colonial. Estas ideas fomentaron a colonización.
• Resistencia ou modernización.
O novo imperialismo desencadeou unha serie de reaccións dos pobos sometidos para defenderen a súa
independencia. Estes pobos a miudo utilizaron a relixión como elemento diferenciador e de resistencia ante os
europeos.
Nalgúns paises apareceron grupos nacionalistas que crían que a única maneira de dete−la ofensiva europea era
desenvolver un programa de modernización social e política que permitise sair da ruina económica. Os
inconvenientes eran: a falta de unidade e a superioridade militar europea. Estes grupos foron os precursores
dos partidos nacionalistas que lograrían a independencia das colonias a finais do século XX.
• A explotación económica das colonias e os seus axentes.
A explotación das colonias deixouse nas mans de sociedades con capitais privados. A máis famosa foi a
British South Africa, creada por Cecil Rodess, tivo unha das fortunas máis impresionantes do século e loitou
por crear un imperio británico.
• Os oficiais coloniais e os seus auxiliares.
Os oficiais coloniais eran militares e funcionarios amantes da aventura, dispostos a seviren o seu país e os
intereses económicos dos investidores coloniais. Estes encargados de aproveitaren os recursos das colonias,
recrutaban indíxenas como tropas auxiliares e colaboradores.
• A toma de Tatuán.
España que perdera tódalas súas colonias americanas, iniciou unha serie de expedicións militares cara á
1
Cochinchina, México e Marrocos. Só a de Marocos tivo éxito, dirixida por O´Donnell conquistou a cidade de
Tetuán en Febreiro de 1860 e Ifni. A campaña non tiña ningún sentido económico xa que este territorio
carecia de importancia.
• O protectorado español en Marrocos.
España empuxada polos paises europeos e de acordo con Francia iniciou unha expansión militar para
establecer un protectorado. Despois de conquistar o Rif; en 1920 o exercito español foi derrotado. O
protectorado español foi dominado de novo en 1925.
• As duras condicións de vida obreira. (Tema 8)
As condicións de traballo nas novas fábricas eran duras comparadas co traballo campesino ou artesán, e o
risco de accidente mayor. Os obreiros estaban sometidos a longas xornadas de traballo e castigábanse os
atrasos, os descoidos ou as ausencias, aínda que fosen por enfermidade. As mulleres e os rapaces cobraban
menos coshomes.
• Respostas espontáneas e asociativas.
Ante a chamada cuestión social os obreiros formaron sindicatos para a defensa dos seus intereses, e para
formar caixas de resistencia que recollían fondos para axudar ós que padecían o paro, a enfermidade ou a
xubilación. A súa arma de loita contra os patróns era a folga ou a destrucción de máquinas.
• As alternativas utópicas.
A xente pensaba que o problema da miseria era o capitalismo e a propria sociedade.
Polo que algúns escritores propuxeron sociedades alternativas, onde non había explotación nin miseria.
Algúns levárona a practica e outros limitáronse a expoñela.
Fronte as estes teóricos xurdiu a Liga do Comunistas (Marx e Engels), que proponía un socialismo moito máis
práctico.
• As primeiras asociacións obreiras.
−Movemento asociativo: Os obreiros ante as dificultades agruparonse en sociedades, gremios ou sindicatos,
o 1º que fixeron foi conseguiren o dereito a asociarse libremente. Os seus obxectivos eran: protección contra
os despidos, a enfermidade, os accidentes laborais, o apoio as viúvas e orfos. E un segundo plano poder
negociar salarios e horarios.
−Movemento de Rebelión: partidario da destrucción de máquinas consideradas as culpables da miseria
obreira.
• Os sindicatos obreiros.
Os obreiros agrupabanse arredor dun mesmo oficio, ou de diversos oficios; estes podían ser reformistas ou
revolucionarios.
*Reformista: tendencia partidaria da negociación cos poderes políticos e económicos co fin de acadar unha
mellora das condicións obreiras.
*Revolucionario: tendencia partidaria da ruptura, por medios violentos, co fin de instaurar un sistema
2
totalmente novo.
Os reformistas eran predominantes en Gran Bretaña, en Alemaña os sindicatos estaban ligados ó partido
socialista, en Estados Unidos haberá revolucionarios por unha banda e revolucionarios por outra. Noutros
paises existirán tamén sectores sindicalistas revolucionarios e reformistas.
• A folga un método de loita.
O sindicalismo revolucionario utilizou como arma a folga, é dicir, a negativa a traballar por parte do obreiros,
obrigando o patrón a facerlles caso. En realidade tratábase de ver quen podía resistir máis tempo os obreiros
ou o patrón.
• O pensamento de Karl Marx.
Denominase socialismo científico ou marxismo a teoría de Karl Marx e Engels. Segundo eles o que fixera
evoluciona−la humanidade era a loita de clases, entre os que posuían os medios e os explotados. E o que
querían era que o proletariado acabase coa Burguesia, por medio dunha dictadura, e crear unha sociedade na
que todos fosen iguais: sen clases sociais, nin propiedade privada nin estado.
• Os partidos obreiros.
Segundo Marx e Engels, os obreiros industriais podían acelera−lo triunfo do proletariado conseguindo a
ampliación do sufraxio e organizárense en partidos obreiros que quitarían poder a burguesía de forma pacífica
ou violenta. Apareceron en Europa partidos socialistas cun obxectivo común o triunfo da clase obreira e cuns
obxectivos parciais: melloras laborais, salariais, sanitarias e políticas.
• As tendencias anarquistas.
Bakunin e Kropotkin partidarios do anarquismo consideraban que para acadar unha sociedade libre cumpría
acabar co Estado e permitir que as persoas se federasen libremente.
Estes consideraban que a loita política, só servia para mante−la autoridade do Estado, polo que propuxeron
formas de loita alternativas. Había varias tendencias e máis predominante era a violenta.
• Os primeiros pasos asociativos.
A loita obreira apareceu en España moito máis tarde ca no resto de Europa.
A mediados do século XIX existían asociacións de obreiros, sobre todo e Cataluña onde había ideas
reformistas moderadas.
A difusión do Marxismo e do anarquismo produciuse arredor da revolución de 1868, a cal puso fin o reinado
de Isabel II e iniciouse o Sexenio Revolucionario.
• A Federación Rexional Española
A Federación Rexional Española da AIT é pacífica e anarquista, os socialistas separanse e forman a NFM con
Pablo Iglesias a súa cabeza, que acabará fundando o PSOE e UXT. Coa chegada da República perseguen a
AIT, e a RFE faise clandestina.
• A legalización do movemento Obreiro en España.
3
O movemento Obreiro saíu da clandestinidade en 1881, e apareceu a Federación de Traballadores da Rexión
Española a cal tiña unha posición moderada en canto colectivización. En 1882 relacionouse cun grupo
terrorista chamado A Man Negra, polo que a FTRE pasou de novo a clandestinidade. Acabou disolvendose
anos despois pero foi sustituida por un Pacto de Unión e Solidaridade entre asociacións obreiras.
Apuntes de Historia (Temas 7y8)
4