XI-EL EPIGRAMA: Composición en verso que se caracteriza por la

Anuncio
XI-EL EPIGRAMA:
Composición en verso que se caracteriza por la brevedad, concisión, ingenio y vivacidad expresiva. En
Roma, los primeros epigramas son de fines del S II A de Xto, pero consiguieron su configuración
definitiva con Quinto Valerio Marcial (40-103 D de Xto). En sus epigramas, Marcial muestra con gran
realismo los tipos humanos que se movían en la corrompida sociedad de su época. No faltan alusiones
personales, de modo que en su obra se reflejan las dificultades de su propia vida. Su intención era
presentar sin ambages la sociedad de su época en su aspecto más jocoso, sin intención moralizante.
XII-LA HISPANIA ROMANA:
Antes de la llegada de los romanos, la Península Ibérica estaba habitada por diversos pueblos preromanos (íberos, tartesios, vascos, astures, cántabros, etc), que convivían con los pueblos colonizadores
(fenicios, griegos y cartagineses), por lo que era un crisol de culturas con diferentes grados de desarrollo.
Los romanos llegaron a la Península Ibérica, que pasó a llamarse Hispania, en el S III A de Xto e
iniciaron un proceso de conquista del territorio que duró dos siglos. Los pueblos conquistados se
adaptaron al modo de vida de los romanos y asimilaron su cultura en un proceso conocido como
romanización, que no afectó por igual a todo el territorio (las zonas más romanizadas fueron el Este y Sur
peninsulares). También se produjo una reorganización del territorio, que en un principio se dividió en dos
provincias: Citerior (con capital en Cartagena) y Ulterior (con capital en Córdoba). En época de Augusto
las provincias fueron tres: Tarraconense (con capital en Tarragona), Bética (con capital en Córdoba) y
Lusitania (con capital en Mérida). Finalmente, en época de Diocleciano (S III D de Xto), las provincias
eran seis: Bética, Lusitania, Gallaecia, Cartaginense, Tarraconense y Mauritania Tingitana. En el S IV
D de Xto se creó la provincia de las Islas Baleares.
La romanización supuso un cambio en todos los ámbitos de la vida, sobre todo en lo relativo a la lengua
(el latín desplazó a las otras lenguas habladas en Hispania excepto el euskera), urbanismo (los romanos
enriquecieron las ciudades ya existentes y crearon nuevos asentamientos o colonias, en las que todo
funcionaba como en Roma) y las vías de comunicación, pues construyeron calzadas, que permitían el
traslado rápido de tropas y el intercambio de productos, de entre las que destacan:
-Via Augusta: Cádiz-Pirineos.
-Via de la Plata: Mérida-Astorga.
-Via del Norte: Zaragoza-Astorga.
-Via del Atlántico: Lugo-Lisboa.
El fin del poder romano en Hispania se produjo en 411 D de Xto, con la llewgada de los suevos.
Posteriormente llegarían los visigodos en 507 D de Xto y los musulmanes en 711 D de Xto.
XIII-LA RELIGIÓN ROMANA:
Sus primeras manifestaciones son privadas, las ceremonias públicas se introducen más tarde.
1-EL CULTO PÚBLICO:
La religión romana es politeísta, es decir, los romanos temían y respetaban a muchos dioses, de los cuales
el más importante era Júpiter, que junto con Juno y Minerva formaba la Tríada Capitolina. La mayoría
de los dioses son heredados de Grecia, aunque tenían otro origen.
Los actos de culto comprendían las plegarias, ofrendas, sacrificios y juegos funerarios. Dichos actos
tenían lugar en lugares consagrados ( delante de un templo, una fuente o bosques sagrados). El más
importante era el sacrificio de un animal que tenía que ser inmaculado y parecer que prestaba su
consentimiento al sacrificio. Una vez muerto, se examinaban las vísceras para saber si los dioses lo
aceptaban. En caso afirmativo, se quemaban las entrañas sobre el altar y se celebraba un banquete con la
carne. El sacrificio debía hacerse respetando estrictamente las fórmulas y rituales.
También se consultaba a los dioses cuando se quería tomar una decisión importante para la ciudad
mediante los auspicios. El más conocido es la observación del vuelo de las aves. Si el ave aparecía a la
izquierda era señal de mal agüero y en caso contrario, la señal era positiva.
II-II-LOS SACERDOTES:
Era un oficio civil, desempeñado por ambos sexos. Se agrupaban en colegios sacerdotales. Los más
importantes eran los siguientes:
1-Flamines: consagrados cada uno a un dios. El más importante era el Flamen Dialis o sacerdote de
Júpiter.
2-Rex sacrorum: presidía la celebración de fiestas religiosas.
3-Pontífices: fijaban los festivos y supervisaban el cumplimiento de los rituales.
4-Augures y arúspices: expertos en artes adivinatorias.
5-Vestales: sacerdotisas de Vesta. Debían mantener encendido el fuego sagrado en el templo de la diosa.
Su cargo duraba 30 años bajo voto de castidad.
III-EL CULTO PRIVADO:
Se realizaba en el seno familiar, bajo la dirección del paterfamilias. Honraba a los dioses familiares: lares
(dioses protectores del hogar), penates (dioses protectores de la despensa) y manes (espíritus de los
antepasados).
IV-EL PANTEÓN ROMANO:
Nombre griego
Nombre romano
Funciones
Zeus
Júpiter
Dios del cielo
Hera
Juno
Diosa del matrimonio
Posidón
Neptuno
Dios del mar
Hades
Plutón
Dios de los muertos
Deméter
Ceres
Diosa de los cereales
Afrodita
Venus
Diosa del amor
Atenea
Minerva
Diosa de la razón
Apolo
Apolo
Dios de la luz, razón, música y vaticinios
Ártemis
Diana
Diosa de la caza
Ares
Marte
Dios de la guerra
Hefesto
Vulcano
Dios del fuego
Hermes
Mercurio
Mensajero de los dioses
Dioniso
Baco
Dios del vino y las pasiones
XIV-LA ELEGÍA
La poesía elegíaca es intimista y subjetiva: El poeta expresa en ella sus preocupaciones por amores no
correspondidos o estados de ánimo tristes y desesperados.
Los introductores del género elegíaco en la literatura latina fueron Catulo y los poetae novi. Sin embargo,
los poetas elegíacos principales escriben en época de Augusto (31 A de Xto-14 D de Xto).
1-Propercio (4 A de Xto-antes del 2 D de Xto):
Es autor de cuatro libros de Elegías. En los tres primeros predomina la temática amorosa centrada en la de
Cintia, su enamorada, que en el último libro, ya muerta, es objeto de idealización.
2-Ovidio (43 A de Xto-17 D de Xto):
Sus obras pertenecen a diversos géneros, entre los que destaca la epístola literaria (“Tristia” y “Epistulae
ex Ponto”) y la poesía didáctica (“Ars Amandi”, Remedia Amoris”). Es también autor de un extenso
poema “Las Metamorfosis”, en el que se describen diversos mitos.
XV-EL DERECHO ROMANO
Es el conjunto de leyes que regularon la convivencia de los romanos. En un principio era
consuetudinario, es decir, no existía el derecho escrito, sino solamente una serie de normas de
convivencia entre los ciudadanos. El primer código escrito, del año 450 A de Xto y vigente durante
doscientos años, fue la Ley de las XII Tablas, que garantizaba los derechos individuales de las personas y
constituían una ley común para patricios y plebeyos.
Posteriormente, los juristas introdujeron innovaciones en el derecho romano, sentando las bases de la
ciencia jurídica. Una de ellas fue la distinción entre derecho público y derecho privado.
El derecho público afecta a la organización del Estado, la ciudad y las provincias.
El derecho privado afectaba a los particulares y podía ser de tres tipos: natural (marcaba el código ético
de todos los romanos), derecho de gentes (regulaba la relación entre los romanos y quienes no poseían la
ciudadanía romana) y civil (recogía el conjunto de leyes procedentes de decretos y edictos).
Para crear una ley, el magistrado proponía un proyecto que se presentaba al Senado para su discusión.
Después debía ser aprobado por votación en la Asamblea y publicado.
Los procesos judiciales eran organizados por los magistrados, mientras que los jueces examinaban los
hechos y pruebas y pronunciaban la sentencia en asuntos de poca transcendencia. Para asuntos de más
importancia se recurría a los tribunales permanentes.
En el S VI D de Xto, Justiniano mandó reunir toda la jurisprudencia clásica y las leyes de los
emperadores en una inmensa obra llamada “Digesto”.
LATINISMOS:
-1er Examen:
In flagranti: “con el delito evidente”
In situ: “en el lugar”
Inter nos: “entre nosotros”
Ipso facto: “inmediatamente”
Lato sensu: “en sentido amplio”
Mea culpa:” por mi culpa”
Modus vivendi: “manera de vivir”
Motu proprio: “por propio impulso”
Mutatis mutandi: “cambiadas las cosas que hay que cambiar”
Numerus claussus: “número cerrado”
Peccata minuta: “errores pequeños
Per capita:” por cabeza”
Per se:” por sí mismo”
Post mortem: “después de la muerte”
-2º Examen:
Post scriptum: “escrito después”
Rara avis: “ave rara”
Sine die: “sin fecha”
Statu quo: “estado en el cual”
Strictu sensu: “estrictamente”
Vade retro: “vuelve atrás”
Viceversa: “con el papel cambiado”
Ab intestato: “a partir del intestado”
Corpus delicti: “el cuerpo del delito”
Dura lex, sed lex: “la ley es dura, pero es la ley”
Ius sanguinis: “derecho de sangre”
Non bis in idem: “no dos veces en lo mismo”
Sub iudice: “en manos del juez.
EL SUBJUNTIVO:
I-TIEMPOS DE “INFECTUM”:
1-Presente:
a-1ª conjugación: tema de presente cambiando la a del tema por una e + desinencias:- m,- s ,- t,- mus,- tis,
-nt.
AME-M
AME-S
AME-T
AME-MUS
AME-TIS
AME-NT
Yo ame, tú ames, etc.
b-Conjugaciones 2ª, 3ª y 4ª: tema de presente + A + desinencias:- m,- s ,- t,- mus,- tis,- nt.
MONE-A-M
LEG-A-M
VENI-A-M
MONE-A-S
LEG-A-S
VENI-A-S
MONE-A-T
LEG-A-T
VENI-A-T
MONE-A-MUS
LEG-A-MUS
VENI-A-MUS
MONE-A-TIS
LEG-A-TIS
VENI-A-TIS
MONE-A-NT
LEG-A-NT
VENI-A-NT
Yo aconseje
Yo lea
Yo venga
c-Conjugación mixta: tema de presente + I +A + desinencias: -m, -s, -t, -mus, -tis, -nt.
CAP-I-A-M
CAP-I-A-S
CAP-I-A-T
CAP-I-A-MUS
CAP-I-A-TIS
CAP-I-A-NT
Yo tome, tú tomes, etc.
2-Pretérito imperfecto: infinitivo + desinencias (todas las conjugaciones): -m, -s, -t, -mus, -tis, -nt.
AMARE-M
MONERE-M
LEGERE-M
VENIRE-M
CAPERE-M
AMARE-S
MONERE-S
LEGERE-S
VENIRE-S
CAPERE-S
AMARE-T
MONERE-T
LEGERE-T
VENIRE-T
CAPERE-T
AMARE-MUS
MONERE-MUS
LEGERE-MUS
VENIRE-MUS
CAPEREMUS
AMARE-TIS
MONERE-TIS
LEGERE-TIS
VENIRE-TIS
CAPERE-TIS
AMARE-NT
MONERE-NT
LEGERE-NT
VENIRE-NT
CAPERE-NT
Yo amara/
Yo aconsejara/
Yo leyera/
Yo viniera/
Yo tomara/
Amase
Aconsejase
Viniese
Tomase.
Leyese
II-TIEMPOS DE “PERFECTUM:
1-Pretérito perfecto: tema de perfecto + ERI + desinencias (todas las conjugaciones): -m, -s, -t, -mus, -tis,
-nt.
AMAV-ERI-M
MONU-ERI-M
LEG-ERI-M
VEN-ERI-M
CEP-ERI-M
AMAV-ERI-S
MONU-ERI-S
LEG-ERI-S
VEN-ERI-S
CEP-ERI-S
AMAV-ERI-T
MONU-ERI-T
LEG-ERI-T
VEN-ERI-T
CEP-ERI-T
AMAV-ERI-MUS
MONU-ERI-MUS
LEG-ERI-MUS
VEN-ERI-MUS
CEP-ERI-MUS
AMAV-ERI-TIS
MONU-ERI-TIS
LEG-ERI-TIS
VEN-ERI-TIS
CEP-ERI-TIS
AMAV-ERI-NT
MONU-ERI-NT
LEG-ERI-NT
VEN-ERI-NT
CEP-ERI-NT
Yo haya
Yo haya
amado
aconsejado
Yo haya
leído
Yo haya
Yo haya
venido
tomado
2-Pretérito pluscuamperfecto: tema de perfecto + ISSE (todas las personas) + desinencias: -m, -s, -t, -mus,
-tis, -nt.
AMAV-ISSE-M
MONU-ISSE-M
LEG-ISSE-M
VEN-ISSE-M
CEP-ISSE-M
AMAV-ISSE-S
MONUI-ISSE-S
LEG-ISSE-S
VEN-ISSE-S
CEP-ISSE-S
AMAV-ISSE_S
MONU-ISSE-T
LEG-ISSE_T
VEN-ISSE-T
CEP-ISSE-T
AMAV-ISSE-MUS
MONU-ISSE-MUS
LEG-ISSE-MUS
VEN-ISSE-MUS
CEP-ISSE-MUS
AMAV-ISSE-TIS
MONU-ISSE-TIS
LEG-ISSE-TIS
VEN-ISSE-TIS
CEP-ISSE-TIS
AMAV-ISSE-NT
MONU-ISSE-NT
LEG-ISSE-NT
VEN-ISSE-NT
CEP-ISSE-NT
Yo hubiera/
Yo hubiera/
Yo hubiera/
Yo hubiera/
Yo hubiera/
hubiese
hubiese
hubiese
hubiese
hubiese
amado
aconsejado
leído
venido
tomado
-SUJUNTIVO DE SUM-ES-ESSE-FUI:
PRESENTE
P. IMPERFECTO
P. PERFECTO
P. PLUSCUAMPERFECTO
SIM
ESSEM
FUERIM
FUISSEM
SIS
ESSES
FUERIS
FUISSES
SIT
ESSET
FUERIT
FUISSET
SIMUS
ESSEMUS
FUERIMUS
FUISSEMUS
SITIS
ESSETIS
FUERITIS
FUISSETIS
SINT
ESSENT
FUERINT
FUISSENT
Yo sea
Yo fuera/
Yo haya
Yo hubiera/hubiese
fuese
sido
EJERCICIOS:
1-Conjuga el presente de subjuntivo de los siguientes verbos:
Do-das-dare-dedi-datum: dar.
Video-vides-videre-vidi-visum: ver.
Rego-regis-regere-rexi-rectum: gobernar.
Venio-venis-venire-veni-ventum: venir.
sido.
Facio-facis-facere-feci-factum: hacer.
2-Conjuga el pretérito imperfecto de subjuntivo de los verbos anteriores.
3-Conjuga el pretérito perfecto de subjuntivo de los verbos anteriores.
4-Conjuga el pretérito pluscuamperfecto de subjuntivo de los verbos anteriores.
DECLINACIONES 4ª Y 5ª
I-4ª declinación: incluye sustantivos de los 3 géneros:
1-Masculinos y femeninos: tienen el nominativo singular terminado en –us y el genitivo singular
terminado en –us. La raíz se obtiene quitándole –us al genitivo singular. Se declinan añadiendo a la raíz
las siguientes desinencias:
Ej: Exercitus-exercitus (m): ejército Raíz exercit-.
SINGULAR
PLURAL
N—us-Exercit-us
N-us-Exercit-us
V-us-Exercit-us
V-us-Exercit-us
Ac-um-Exercit-um
Ac-us- Exercit-us
G-us-Exercit-us
G-uum-Exercit-uum
D-ui-Exercit-ui
D-ibus-Exercit-ibus
Ab-u-Exercit-u
Ab-ibus-Exercit-ibus
2-Neutros:tienen el nominativo singular acabado en –u y el genitivo singular acabado en –us. La raíz se
obtiene quitándole –us al genitivo singular. Se declinan añadiéndole a la raíz las desinencias siguientes:
Ej: Cornu-cornus (n): cuerno. Raíz cornSINGULAR
PLURAL
N-u-Corn-u
N-ua-Corn-ua
V-u-Corn-u
V-ua-Corn-ua
Ac-Corn-u
Ac-ua-Corn-ua
G-us-Corn-us
G-uum-Corn-uum
D-ui-Corn-ui
D-ibus-Corn-ibus
Ab-u-Corn-u
Ab-ibus-Corn-ibus
II-5ª declinación: incluye sustantivos femeninos , salvo “dies” (m/f) y “meridies” (m). Solo se declinan en
singular (excepto “dies” y “res”). Tienen el nominativo singular acabado en es y el genitivo singular
acabado en –ei. La raíz se obtiene quitándole –ei al genitivo singular. Se declinan añadiéndole a la raíz las
desinencias siguientes:
Ej: Dies-diei (m/f): día, fecha. Raíz: diSINGULAR
PLURAL
N-es-Di-es
N-es-Di-es
V-es-Di-es
V-es-Di-es
Ac-em-Di-em
Ac-es-Di-es
G-ei-Di-ei
G-erum-Di-erum
D-ei-Di-ei
D-ebus-Di-ebus
Ab-e-Di-e
Ab-ebus-Di-ebus
PARTICULARIDADES DE LAS DECLINACIONES 4ª Y 5ª:
1-4ª declinación:
a-“Domus-domus” (f) tiene algunas formas que se declinan por 2ª o por la 4ª:
-Dativo singular: domo/domui.
-Ablativo singular: domo/domu.
-Acusativo plural: domos/domus.
-Genitivo plural: domorum/domuum.
b-Sustantivos con dativo y ablativo plural –ubus: Tribus-tribus (f): tribu; Arcus-arcus (m): arco; Quercusquercus (f): roble. Dat/Ab pl: tribubus, arcubus, quercubus
2-5ª declinación:
a-En ocasiones se utiliza el nominativo y acusativo plural de los sustantivos que no son “dies” y “res”.
b-Sustantivos con doble forma:
-“Materies-materiei” (5ª)/”Materia-materiae (1ª): materia.
-“Luxuries-luxurie (5ª)/”luxuria-luxuriae (1ª): lujuria.
-“Plebs-plebis (3ª)/Plebes-plebei (5ª): plebe.
3-En ciertas expresiones, el genitivo singular es –i: Ej:” plebi scitum”,” aedilis plebi”.
EJERCICIOS:
1-Declina en singular y plural:
Manu-manus (n): mano.
Exitus-exitus (m): salida.
Res-rei (f): cosa.
PRONOMBRES PERSONALES:
-1ª persona:
SINGULAR
PLURAL
N-Ego
N-Nos
Ac-Me
Ac-Nos
G-Mei
G-Nostrum/nostri
D-Mihi
D-Nobis
Ab-Me/mecum
Ab-Nobis/nobiscum.
-2ª Persona:
SINGULAR
PLURAL
N-Tu
N-Vos
Ac-Te
Ac-Vos
G-Tui
G-Vestrum/vestri
D-Tibi
D-Vobis
Ab-Te/tecum
Ab-Vobis/vobiscum.
-3ª Persona:
SINGULAR Y PLURAL:
Ac-Se
G-Sui
D-Sibi
Ab-Se/secum.
PRONOMBRES POSESIVOS:
-1ª Persona: “Meus-mea-meum” (mío)/”Noster-nostra-nostrum” (nuestro).
-2ª Persona: “Tuus-tua-tuum” (tuyo)/”Vester-vestra-vestrum” (vuestro).
-3ª Persona: “Suus-sua-suum” (suyo).
EJERCICIOS:
1-Analiza morfosintácticamente y traduce:
Hostes se nobis tradiderunt.
Vestrum multi felices estis.
Innata charitas erga patria in nobis est.
Res humanae frágiles et caducae sunt.
Annus dierum et noctium longa series est.
Peditatus equitatusque hostium impetus frangent.
Agricolae ab solis ortu ad occasum aestate laborabunt.
Senatus exercitui magnos honores post reditum in urbem tribuit.
Res asperas diebus festis non agemus.
Senatus magnum exercitum in hostes mittet.
VOCABULARIO:
Hostis-hostis (m): enemigo.
Trado-tradis-tradere-tradidi-traditum: entregar.
Multus-multa-multum: mucho.
Felix-felicis: feliz.
Innatus-innata-innatum: innata.
Charitas-charitatis (f): estima.
Erga (preposición): para con.
Patria-patriae (f): patria.
In (preposición): en.
Res-rei (f): cosa, asunto.
Fragilis-fragile: frágil.
Et (nexo): y.
Caducus-caduca-caducum: caduco, perecedero.
Annus-anni (m): año.
Dies-diei (m/f): día, plazo, fecha.
Nox-noctis (f): noche.
Longus-longa-longum: largo.
Series-seriei (f): serie, sucesión.
Peditatus-peditatus : infantería.
Equitatus-equitatus: caballería.
Impetus-impetus (m): ataque.
Frango-frangis-frangere-franxi-fractum: romper, evitar, impedir.
Agricola-agricolae (m): agricultor.
Ab (preposición): desde.
Ortus-ortus (m): salida.
Ad (preposición): hasta.
Occasus-occasus (m): puesta, ocaso.
Aestas-aestatis: verano.
Laboro-laboras-laborare-laboravi-laboratum: trabajar.
Senatus-senatus (m): Senado.
Exercitus-exercitus (m): ejército.
Magnus-magna-magnum: grande.
Honor-honoris (m): honor.
Post (preposición): después de.
Reditus-reditus (m): regreso.
In (preposición): a, contra.
Urbs-urbis (f): ciudad.
Tribuo-tribuis-tribuere-tribui-tributum: otorgar.
Asper-aspera-asperum: desagradable, arduo.
Festus-festa-festum: festivo.
Non (adverbio): no.
Ago- agis-agere-egi-actum: hacer.
Mitto-mittis-mittere-misi-missum: enviar.
3-Analiza morfosintácticamente y traduce:
Asinus sacos plenos sale portabat et iter per viam iuxta rivum faciebat. Onus suum magno labore ferebat
et mulionis voces tolerabat. In rivum casu cecidit atque in aquis diu permansit. Denique ex aquis cum
magna difficultate surrexit ac rem mirabilem animadvertit: Salis magna pars diluta pondus leve fecerat.
Inde asinus laetus ambulavit. Asinus spongiarum pondus iuxta rivum post paucos dies ferebat. Se in
aquas proiecit, spongiae aquam sumpserunt et ponderis gravitas auxit. Tunc onus magno labore
comportavit. Homo voluptatem immoderate saepe quaerit et dolores invenit.
VOCABULARIO:
Asinus-asinus (m): asno.
Sacus-saci (m): saco.
Plenus-plena-plenum: lleno.
Sal-salis (m): sal.
Porto-portas-portare-portavi-portatum: llevar.
Et (nexo): y.
Iter-itineris (n): camino.
Per (prep): por, a través de.
Via-viae (f): camino.
Iuxta (prep): junto a.
Rivus-rivi (m): río.
Onus-oneris (n): peso.
Magnus-magna-magnum: grande.
Labor, laboris (m): esfuerzo.
Fero-fers-ferre-tuli-latum: soportar.
Mulio-mulionis (m): molinero.
Vox-vocis (f): grito.
Tolero-toleras-tolerare-toleravi-toleratum: aguantar.
Casus-casus (m): casualidad.
Cado-cadis-cadere-cecidi-casum: caer.
Atque (nexo): y.
In (preposición): en.
Aqua-aquae (f): agua.
Diu (adverbio): durante mucho tiempo.
Permaneo-permanes-permanere-permansi-permansum: permanecer.
Denique (adv): finalmente.
Ex (preposición):de.
Difficultas-difficultatis (f): dificultad.
Surrigo-surrigis-surrigere-surrexi-surrectum: resurgir.
Ac (nexo): y.
Res-rei (f): cosa.
Mirabilis-mirabile: admirable.
Animadverto-animadvertis-animadvertire-animadversi-animadversum: advertir, darse cuenta de.
Pars-partis (f): parte.
Dilutus-diluta-dilutum: disuelto.
Pondus-ponderis (n): peso.
Levis-leve: ligero.
Facio-facis-facere-feci-factum: hacer.
Inde (adv): luego.
Laetus-laeta-laetum: contento.
Ambulo-ambulas-ambulare-ambulavi-ambulatum: caminar.
Spongia-spongiae (f): esponja.
Post (preposición): después de.
Paucus-pauca-paucum: poco.
Dies-diei (m/f): día, plazo, fecha.
Projicio-projicis-projicere-projeci-projectum: lanzar.
Sumo-sumis-sumere-sumpsi-sumptum: tomar, absorber.
Gravitas-gravitatis (f): carga.
Tunc (adv): entonces.
Comporto-comportas-comportare-comportare-comportatum: llevar.
Homo-hominis (m/f): ser humano.
Voluptas-voluptatis (f): placer.
Immoderate (adverbio): inmoderadamente.
Saepe (adverbio): con frecuencia.
Quaero-quaeris-quaerere-quaesivi-quaesitum: buscar.
Dolor-doloris (m): dolor, padecimiento.
Invenio-invenis-invenire-inveni-inventum: encontrar.
4-Analiza morfosintácticamente y traduce:
Minos, Cretae rex atque Minotauri pater, Athenis paucis annis antea magno bello vicerat. Victor non
solum magnam pecuniam, sed etiam multos obsides ab Atheniensibus quotannis flagitabat atque
obsidibus Minotaurum alebat. Sed Theseus, Athenarum regis filius, Ariadnae, Cretae tyranni filiae,
auxilio saevum monstrum occidit. Ariadna cum Theseo e Creta, patria sua, evasit, sed Theseus in insula
Naxo nocte puellam reliquit.
VOCABULARIO:
Minos-Minois (m): Minos, rey de Creta.
Creta-Cretae (f): Creta.
Rex-regis (m): rey.
Atque: y.
Minotaurus-Minotauri (m): el Minotauro.
Pater-patris (m): padre.
Athenae-Athenarum (f pl): Atenas.
Paucus-pauca-paucum: poco.
Annus-anni (m): año.
Antea (adverbio): antes.
Magnus-magna-magnum: grande.
Bellum-belli (n): guerra.
Vinco-vincis-vincere-vici-victum: vencer.
Victor-victoris (m): victorioso, vencedor.
Non (adverbio): no.
Solum (adverbio): solo.
Pecunia-pecuniae (f): dinero.
Sed (nexo): pero, sino.
Etiam (adv): incluso.
Obses-obsidis (m): rehén
Ab (preposición): de.
Quotannis: todos los años.
Flagito-flagitas-flagitare-flagitavi-flagitatum
Alo-alis-alere-alui-alitum: alimentar.
Theseus-Thesei (m): Teseo.
Filius-filii (m): hijo.
Saevus-saeva-saevum: cruel.
Ariadna-Arianae (f): Ariadna.
Tyrannus-tyranni (m): tirano.
Filia-filiae (f): hija.
Auxilium-auxilii (n).
Occido-occidis-occidere-occidi-occisum: matar.
Cum (preposición): con.
E/ex (preposición) desde.
Patria-patriae (f): patria.
Puella-puellae (f): joven, muchacha, niña.
In (preposición): en.
Insula-insulae (f): isla.
Naxus-Naxi (f): Naxos.
Nox-noctis (f): noche.
Relinquo-relinquis-relinquere-reliqui-relictum: dejar, abandonar.
PRONOMBRE RELATIVO:
SINGULAR
M
PLURAL
F
N
M
F
N
N-QUI
QUAE
QUOD
N-QUI
QUAE
QUAE
Ac-QUEM
QUAM
QUOD
Ac-QUOS
QUAS
QUAE
G-CUIUS (los 3 géneros)
G-QUORUM QUARUM QUORUM
D-CUI (los 3 géneros)
D-QUIBUS (los 3 géneros)
Ab-QUO
QUA
QUO
Ab-QUIBUS (los 3 géneros)
ORACIONES SUBORDINADAS ADJETIVAS DE RELATIVO:
Realizan la función de un adjetivo. El pronombre relativo concierta en género y número con su
antecedente en la proposición principal, pero no tiene por qué coincidir el caso de ambos.
Ejemplos:
-Videtis servos qui aurum quaerunt: Veis esclavos que buscan oro.
Servos: antecedente: Ac sg, OD.
Qui: pronombre relativo: Nom. pl, SUJETO.
-Romulus urbem condidit quam Romam vocavit: Rómulo fundó una ciudad a la que que llamó Roma.
Urbem: Ac. sg, OD
Quam: Ac. sg, OD.
-Deinceps annus fuit quo ego consulatum petivi: A continuación fue el año en el que aspiré al consulado.
Annus: antecedente: Nom, sg, SUJETO.
Quo: pronombre relativo: Ab. Sg, C. CIRCUNSTANCIAL.
EJERCICIOS:
1-Analiza morfosintácticamente y traduce:
Tibi pecuniam quam mihi praestaveras reddo.
Amici quibus confido multi non sunt.
Ile qui ante felix fuit bis miserum est.
Saepe homines id quid volunt libenter credunt.
Diligens agricola serit arbores quorum fructus numquam aspiciet.
Phidias Minervae simulacrum, quo templum quod Athenienses sacraverant ornavit, fecit.
Minervae templum, quod clarus artifex aedificavit, pulchrum est.
VOCABULARIO:
Pecunia-pecuniae (f): dinero.
Praesto-praestas-praestare-praestavi-praestatum: prestar.
Reddo-reddis-reddere-redidi-reditum: devolver.
Amicus-amici (m): amigo.
Confido-confidis-confidere-confidi-confisum: confiar.
Multus-multa-multum: mucho.
Non (adverbio): no.
Ante (adverbio): antes.
Felix-felicis: feliz.
Bis (adverbio): dos veces.
Miser-misera-miserum: desgraciado.
Saepe (adverbio): con frecuencia.
Homo-hominis: ser humano.
Volo-vis-velle volui: querer.
Libenter (adverbio): voluntariamente.
Credo-credis-credere-credidi-creditum: creer.
Diligens-diligentis: diligente, aplicado, trabajador.
Agrícola-agricolae (f): agricultor.
Sero-seris-serere-serui-seritum: sembrar.
Fructus-fructus (m): fruto.
Numquam (adverbio): nunca.
Aspicio-aspicis-aspicere-aspexi-aspectum: ver.
Phidias-Phidiae (f):Fidias.
Minerva-Minervae (f): Minerva.
Simulacrum-simulacri (n). estatua.
Templum-templi (n): templo.
Athenienses-Atheniensium (m pl): los Atenienses.
Dea-deae (f): diosa.
Sacro-sacras-sacrare-sacravi-sacratum: consagrar.
Orno-ornas-ornare-ornavi-ornatum: adornar.
Facio-facis-facere-feci-factum: hacer.
Clarus-clara-clarum: famoso.
Artifex-artificis (m): artista, artífice.
Pulcher-pulchra-pulchrum: hermoso.
2-Analiza y traduce:
Nocte, qua mater Alexandrum concepit, ingens serpens, qui eius corpus circumvolvebat apparuit; Eadem
die duae aquilae supra domus patris eius culmen sederunt, quasi omen duplicis imperii, Europae et Asiae.
Praeterea, ea die eius pater duarum victoriarum nuntium accepit.Id omen universo terrarum orbis infanti
victoriam portendebat. Is enim, admodum iuvenis, immensum imperium condidit.
VOCABULARIO:
Nox-noctis (f): noche.
Mater-matris (f): madre.
Alexander-Alexandri (m): Alejandro Magno.
Concipio-concipis-concipere-concepi-conceptum: concebir.
Ingens-ingentis: gigantesco.
Corpus-corporis (n): cuerpo.
Circumvolvo-circumvolvis-circumvolvere-circumvolvi-circumvolsum: rodear.
Dies-diei (/f): día, plazo, fecha.
Duo-duae-duo: dos.
Aquila-aquilae (f): águila.
Supra (preposición): sobre.
Culmen-culminis (n): tejado.
Domus-domus (f): casa.
Sedeo-sedis-sedere-sedi-sessum: sentarse, posarse.
Quasi (adverbio): como.
Omen-ominis (n): presagio.
Duplex-duplicis: doble.
Imperium-imperii (n): imperio, mando.
Europa-Europae (f): Europa.
Et (nexo): y.
Asia-Asiae (f): Asia.
Praeterea (advrbio): además.
Pater-patris (m): padre.
Nuntium-nuntii (n): anuncio.
Duo-duae-duo: dos.
Victoria-victoriae (f): victoria.
Accipio-accipis-accipere-accepi-acceptum: recibir.
Universus-universa-universum: todo.
Orbis-orbis (m): orbe.
Terra-terrae (f): tierra.
Infans-infantis (m): infante.
Portendo-portendis-portendere-portendi-portentum: anunciar.
Enim (adverbio): en efecto.
Admodum (adverbio): aún.
Iuvenis-iuvenis (m). joven.
Immensus-immensa-immensum: inmenso.
Condo-condis-condere-condidi-conditum: fundar.
3-Analiza y traduce:
Graeci Troiam per multos annos oppugnabant et multa proelia in planitie sub urbis moenibus gerebant.
Cassandra, regis Priami filia et Apollinis sacerdos, suis civibus patriae cladem perniciemque praedicebat,
sed Troiani Cassandrae verbis fidem non tribuebant et magnae victoriae spem servabant.
Graeci Troiam post longam annorum seriem equi dolo expugnaverunt; ita hostium acies urbem
occupaverunt et omnia ferro ignique vastaverunt. Postremo Cassandra et aliae mulieres Troianae Graecis
serviebant.
VOCABULARIO:
Multus-multa-multum: mucho.
Troia-Troiae (f): Troya.
Per (preposición): durante, por, a través de.
Annus-anni (m): año.
Oppugno-oppugnas-oppugnare-oppugnavi-oppugnatum: atacar.
Et (nexo): y.
In (preposición): en.
Sub (preposición): bajo.
Urbs-urbis (f): ciudad.
Moenia-moenium (n pl): muralla.
Proelium-proelii (n): combate.
Gero-geris-gerere-gessi-gestum: llevar a cabo.
Cassandra-Cassandrae (f): Casandra.
Rex-regis (m): rey.
Priamus-Priami (m): Príamo.
Filius-filii (m): hijo.
Apollo-Apollinis (m): Apolo.
Sacerdos-sacerdotis (m/f): sacerdote-sacerdotisa.
Civis-civis (m): ciudadano.
Patria-patriae (f): patria.
Clades-cladis (f): desastre.
Pernicies-perniciei (f): perdición, ruina.
Troianus-Troiana-Troianum: Troyano.
Verbum-verbi (n): palabra.
Fides-fidei (f): crédito, fe, lealtad.
Non (adverbio): no.
Tribuo-tribuis-tribuere-tribui-tributum: dar.
Magnus-magna-magnum: grande.
Victoria-victoriae (f): victoria.
Spes-spei (f): esperanza.
Servo-servas-servare-servavi-servatum: conservar.
Equus-equi (m): caballo.
Dolus-doli (m): engaño.
Post (preposición): después de.
Longus-longa-longum: largo.
Series-seriei f): serie.
Graeci-Graecorum (m pl): los griegos.
Expugno-expugnas-expugnare-expugnavi-expugnatum: atacar.
Ita (adverbio): así.
Hotis-hostis (m): enemigo.
Acies-aciei (f): ejército.
Occupo-occupas-occupare-occupavi-occupatum: ocupar.
Omnis-omne: todo.
Ferrum-ferri (n): hierro.
Ignis-ignis (m): fuego.
Ferro ignique: a sangre y fuego.
Vasto-vastas-vastare-vastavi-vastatum: devastar.
Postremo (adverbio): por último.
Alius-alia-alium: otro.
Mulier-mulieris (f): mujer.
Servio-servis-servire-servii-servitum: servir, ser esclavo de.
4-Analiza morfosintácticamente y traduce:
Non tantum bonos viros putamus, qui mala non amant et solum omnia bona expetunt, sed etiam, qui
aliena non cupiunt, sua non effundunt, immo rebús suis indigentibus subveniunt. Vere bonos ideo
iudicamus homines, qui minime divitias optant, sed contra simplicia, utilia, non superflua quaerunt. In
rebús privatis tamquam in publicis necessariae parsimonia et modestia. Reliqua necessaria non sunt.
VOCABULARIO:
Non (adverbio): no.
Tantum: tanto.
Bonus-bona-bonum: bueno.
Vir-viri (m): hombre.
Puto-putas-putare-putavi-putatum: considerar
Malus-mala-malum: malo.
Omnis-omne: todo.
Expeto-expetis-expetere-expetivi-expetitum: buscar.
Sed (nexo): pero, sino.
Etiam (adverbio): incluso.
Alienus-aliena-alienum: ajeno.
Cupio-cupis-cupere-cupivi-cupitum: desear.
LA VOZ PASIVA:
I-TIEMPOS DE “INFECTUM”:
Se forman exactamente igual que en voz activa combiando las desinencias: -or/r,- ris/re,- tur,- mur,- mini,
-ntur. La única excepción es la 2ª persona del singular del futuro imperfecto de indicativo de ñas
conjugaciones 1ª y 2ª, donde se cambia –BI por –BE.
Ej: Amabis (voz activa)/amaberis/ere (voz pasiva).
II-TIEMPOS DE “PERFECTUM”: se forman con el participio perfecto pasivo y el verbo SUM.
1-Participio perfecto pasivo: se forma a partir del tema de supino : supino del enunciado (5ª forma) sin –
um:
-Amo-amas-amare-amavi-amatum (amar): amat-Moneo-mones-monere-monui-monitum (aconsejar): monit-Lego-legis-legere-legi-lectum: lect-Audio-audis-audire-audivi-auditum: audit-Capio-capis-capere-cepi-captum: captAl tema de supino resultante se añaden las desinencias –us (m)-a (f)-um (n) para el singular y –i (m)-ae
(f)-a (n) para el plural:
SINGULAR
M
F
PLURAL
N
M
F
N
-Amat-us-amat-a-amat-um
-Amat-i-amat-ae-amat-a
-Monit-us-monit-a-monit-um
-Monit-i-monit-ae-monit-a
-Lect-us-lect-a-lect-um
-Lect-i-lect-ae-lect-a
-Audit-us-audit-a-audit-um
-Audit-i-audit-ae-audit-a
-Capt-us-capt-a-capt-um
-Capt-i-capt-ae-capt-a.
2-TIEMPOS DE INDICATIVO:
a-Prtetérito perfecto: participio de perfecto+presente o pretérito perfecto de indicativo de SUM:
SUM/FUI
Amatus-a-um
ES/FUISTI
SUMUS/FUIMUS
Amati-ae-a ESTIS/FUISTIS
EST/FUIT
SUNT/FUERUNT/FUERE
Yo fui/he sido amado/a
SUM/FUI
Monitus-a-um
ES/FUISTI
SUMUS/FUIMUS
Moniti-ae-a ESTIS/FUISTIS
EST/FUIT
SUNT/FUERUNT/FUERE
Yo fui/he sido aconsejado/a
SUM/FUI
Lectus-a-um
ES/FUISTI
SUMUS/FUIMUS
Lecti-lectae-lecta
EST/FUIT
ESTIS/FUISTIS
SUNT/FUERUNT/FUERE
O fui/he sido leido/a
SUM/FUI
Auditus-a-um ES/FUISTI
SUMUS/FUIMUS
Auditi-ae-a ESTIS/FUISTIS
EST/FUIT
SUNT/FUERUNT/FUERE
Yo fui/he sido oído/a
SUM/FUI
Captus-a-um
ES/FUISTI
EST/FUIT
Yo fui/he sido cogido/a
SUMUS/FUIMUS
Capti-ae-a
ESTIS/FUISTIS
SUNT/FUERUNT/FUERE
b-Pretérito pluscuamperfecto: participio perfecto +pretérito imperfecto o pluscuamperfecto de indicativo
de SUM.
ERAM/FUERAM
Amatus-a-um ERAS/FUERAS
ERAMUS/FUERAMUS
Amati-ae-a ERATIS/FUERATIS
ERANT/FUERANT
ERANT/FUERANT
Yo había sido amado/a
ERAM/FUERAM
Monitus-a-um ERAS/FUERAS
ERAMUS/FUERAMUS
Moniti-ae-a
ERAT/FUERAT
ERATIS/FUERATIS
ERANT/FUERANT
Yo había sido aconsejado/a
ERAM/FUERAM
Lectus-a-um ERAS/FUERAS
ERAMUS/FUERAMUS
Lecti-ae-a
ERAT/FUERAT
ERATIS/FUERATIS
ERANT/FUERANT
Yo había sido leído/a
ERAM/FUERAM
Auditus-audita-auditum ERAS/FUERAS
ERAMUS/FUERAMUS
Auditi-ae-a
ERANT/FUERANT
ERATIS/FUERATIS
ERANT/FUERANT
Yo había sido oído/a
ERAM/FUERAM
Captus-a-um ERAS/FUERAS
ERAT/FUERAT
Yo había sido cogido/a
ERAMUS/FUERAMUS
Capti-ae-a
ERATIS/FUERATIS
ERANT/FUERANT
c-Futuro perfecto: participio perfecto +futuro imperfecto o futuro perfecto de indicativo de SUM.
ERO/FUERO
Amatus-a-um ERIS/FUERIS
ERIMUS/FUERIMUS
Amati-ae-a ERITIS/FUERITIS
ERIT/FUERIT
ERUNT/FUERINT
Yo habré sido amado/a
ERO/FUERO
Monitus-a-um ERIS/FUERIS
ERIT/FUERIT
ERIMUS/FUERIMUS
Moniti-ae-a
ERITIS/FUERITIS
ERUNT/FUERINT
Yo habré sido aconsejado/a
ERO/FUERO
ERUNT/FUERINT
Lectus-a-um ERIS/FUERIS
Lecti-ae-a ERITIS/FUERITIS
ERIT/FUERIT
ERUNT/FUERINT
Yo habré sido leído/a
ERO/FUERO
Auditus-a-um
ERIMUS/FUERIMUS
ERIS/FUERIS
Auditi-ae-a ERITIS/FUERITIS
ERIT/FUERIT
ERUNT/FUERINT
Yo habré sido oído/a
ERO/FUERO
ERIMUS/FUERIMUS
Captus-a-um ERIS/FUERIS
Capti-ae-a ERITIS/FUERITIS
ERIT/FUERIT
ERUNT/FUERINT
Yo habré sido cogido/a
3-TIEMPOS DE SUBJUNTIVO:
a-Pretérito perfecto: participio perfecto +presente o pretérito perfecto subjuntivo de SUM
SIM/FUERIM
Amatus-as-um SIS/FUERIS
SIT/FUERIT
SIMUS/FUERIMUS
Amati-ae-a SITIS/FUERITIS
SINT/FUERINT
Yo haya sido amado/a
SIM/FUERIM
SIMUS/FUERIMUS
Monitus-a-um SIS/FUERIS
Moniti-ae-a SITIS/FUERITIS
SIT/FUERIT
SINT/FUERINT
Yo haya sido aconsejado/a
SIM/FUERIM
Lectus-a-um SIS/FUERIS
SIT/FUERIT
SIMUS/FUERIMUS
Lecti-ae-a SITIS/FUERITIS
SINT/FUERINT
Yo haya sido leído/a
SIM/FUERIM
Auditus-a-um SIS/FUERIS
SIT/FUERIT
SIMUS/FUERIMUS
Auditi-ae-a SITIS/FUERITIS
SINT/FUERINT
Yo haya sido oído/a
SIM/FUERIM
Captus-a-um SIS/FUERIS
SIT/FUERIT
Yo haya sido cogido/a
SIMUS/FUERIMUS
Capti-ae-a SITIS/FUERITIS
SINT/FUERINT
b-Pretérito pluscuamperfecto: participio perfecto +pretérito imperfecto o pluscuamperfecto subjuntivo de
SUM.
ESSEM/FUISSEM
Amatus-a-um ESSES/FUISSES
ESSEMUS/FUISSEMUS
Amati-ae-a ESSETIS/FUISSETIS
ESSET/FUISSET
ESSENT/FUISSENT
Yo hubiera/hubiese sido amado/a
ESSEM/FUISSEM
ESSEMUS/FUISSEMUS
Monitus-a-um ESSES/FUISSES
Moniti-ae-a ESSETIS/FUISSETIS
ESSET/FUISSET
ESSENT/FUISSENT
Yo hubiera/hubiese sido aconsejado/a
ESSEM/FUISSEM
Lectus-a-um ESSES/FUISSES
ESSET/FUISSET
ESSEMUS/FUISSEMUS
Lecti-ae-a
ESSETIS/FUISSETIS
ESSENT/FUISSENT
Yo hubiera/hubiese sido leído/a
ESSEM/FUISSEM
ESSEMUS/FUISSEMUS
Auditus-a-um ESSES/FUISSES
Auditi-ae-a ESSETIS/FUISSETIS
ESSET/FUISSET
ESSETIS/FUISSETIS
Yo hubiera/hubiese sido oído/a
ESSEM/FUISSEM
Captus-a-um ESSES/FUISSES
ESSET/FUISSET
Yo hubiera/hubiese sido cogido/a.
ESSEMUS/FUISSEMUS
Capti-ae-a ESSETIS/FUISSETIS
ESSENT/FUISSENT
EJERCICIOS:
1-Conjuga el pretérito perfecto, pluscuamperfecto y futuro perfecto de indicativo y el pretérito perfecto y
pluscuamperfecto de subjuntivo de uno de los siguientes verbos:
Do-das-dare-dedi-datum: dar.
Video-vides-videre-vidi-visum: ver.
Rego-regis-regere-rexi-rectum: gobernar.
Venio-venis-venire-veni-ventum: venir.
Facio-facis-facere-feci-factum: hacer.
Documentos relacionados
Descargar