2.1 Novak eta kontzeptu mapak.ppt

Kontzeptu-mapa, XXI. mendeko
unibertsitateko irakaskuntza prozesuen
hobekuntzarako erreminta
Maider Pérez de Villarreal Zufiaurre, Dk
Zientzia Esperimentalen Didaktikaren Arloa
Psicologia eta Pedagogia Saila
Nafarroako Unibertsitate Publikoa
Tel. 948-169246
e-mail: [email protected]
Natura Ingurunearen Didaktika
2015-2016 Ikasturtea
“Heziketak eta adeitasunak ate guztiak
irekitzen dituzte” .Thomas Carlyle.
“Ez dezazun inoiz ikerketa egin beharra
bezala kontuan hartu, jakinduriaren
mundu ederra eta zoragarrian
barneratzeko aukera bezala baizik”.
Albert Einstein.
Helburuak
*Ausubel, Novak eta Gowin-eko marko teorikoaren funtsezko
printzipioak aurkeztea.
*Kontzeptu mapen (KKMM) ahalera ezagutu ikaskuntza
esanguratsuaren (IE) garapena lortzeko. Kontzeptu akatsen
teoria .
*Kontzeptu-mapa (KM) lantzea Haur Hezkuntzaren
Curriculum-aren gaiaren bat aukeratuz.
* Baliabide informatikoak (CMap Tools softwarea ) erabiltzea,
laguntzaile bezala, KKMM aurkezpenerako baita sormenaren
sustapenarako ere.
Egitura:


1. EZAGUERAREN ETA
INFORMAZIOAREN GIZARTEA.
Aurrekariak
2. OINARRIZKO PRINTZIPIO
TEORIKOAK: Ikaskuntza
Esanguratsua

3. KONTZEPTU AKATSAK

4. ALDAKETA KONTZEPTUALA

1. EZAGUERAREN
ETA
INFORMAZIOAREN
GIZARTEA.
Aurrekariak
1982
John Naisbitt-ek
seinalatu zituen
USA-ko eremu
desberdinetan
antzeman zituen 10
joera sozialak eta
hauek heziketainplikazio nabariak
dituzte.
Hauetako hiru joerek, batez ere, adieraziko dute ezaguera berriak sustatuko duen
aldaketa heziketa eremuan. Tokialdatzea nabarituko da: zentralizaziotik,
deszentralizazioara; laguntza instituzionalatik, autolaguntzara (adibidea:
Crowdfunding*) eta hierarkietatik, sareetara .
*http://www.universocrowdfunding.com/
1993
Gizarte Post-Kapitalista:
Ezaguera eta
informazioarena, non
nagusituko diren adimena
eta ezaguera, aurrerabide
sozial eta ekonomikoaren
aurre faktore
garrantzitsuenak bezala.
Bere heziketa-sistemak,
eramango gaitu alfabetatze
unibertsalera, ikasteko
motibaziora eta instrukzio
baterako diziplina eta
ikasketa jarraituak lortzera.
Gizarte garaikideak
aurka egiten dion
erronka erreala, ez
da teknologia
hartan berean,
baizik eta zertarako
erabiltzen den.
Drucker-ren arabera, beste aldaketa erradikal baten aurrean gaude, aro
kapitalista eta estatu-naziotik, pasatuko gara ezaguerako eta antolaketa gizartera.
Gizarte post-kapitalistaren lehen mailako baliabidea, ezaguera izango da eta
aldaketaren liderrak, talde sozialak “ezaguerako langileak”, izango dira.
Behar dena ez da
teknologia edo abiadura
gehiago, baizik eta hau
definitzea eta informazioa
aukeratzea; hau da,
birkontzeptualizatzea;
horretarako, kontzeptu
berriak beharrezkoak dira.
GOGORATU THOMAS KHUN
ETA BERE PROPOSAMENA
PARADIGMAREN
ALDAKETAREN BITARTEZ.
Nonaka eta Takeuchi, 1995:
Hitzekin eta zenbakiekin adierazitako
ezaguerek, izeberreko punta soilik
irudikatzen dutela, pentsatzen dute
mendebaldeko egileak ez bezala.
Haientzat, ezaguera isilekoa edo
tazitoa da funtsezkoena (ez du bere
burua adierazten ezta erraz jasotzen
ere). Isileko ezaguera esperientzia
indibidualean dago sustraituta ,
idealetan, balioetan eta banakoaren
zirraretan. Bere aldetik, ezaguera
esplizitua, formal eta sistematikoa da
eta hitzen eta zenbakien bitartez
adieraz daiteke, komunikatzen da eta
kodetutako prozesuak edo printzipio
unibertsalak partekatzen ditu erraz,
datu itxuran, formula zientifikoak
erabiliz.
1998
XXI. Mendean
aurkezten den egoera
berrira arrakastarekin
egokitzeko, proposatu
zuten, ikasleak bere
ikasketarekiko
erantzukizun azaltzea
ezagueranagusitasunera
ailegatzeko.
1998
Ikasleak: aktiboki parte
hartu behar du informazio
hutsa, ezaguera
erabilgarrian bihurtzeko;
mundu pertsonala
sortzailetasunez
eraikitzeko eta erantzunak
bilatu eta aurkitzeko,
zeregin zirraragarriak
aktiboki ezaguerarekin
nahasteko.*
* Gogoratu Platonen Ezagueraren Teoria (gaia 1.1)
1998
Irakasleak: arduratu
behar izango du
ikasleak, “ikastun
independenteak” izan
daitezen eta
ezagueretako
eraikuntza
idiosinkratikoari lagun
diezaioten; beraz,
ikasleak heziz, bere
ikasketaz arduratuz eta
zereginetan lagunduz.
Kontsulta-aholkuen
rola
Ezagueraren nagusitasun
erreala/erabilgarriaren
hiru dimentsioak: autoezaguera (autonorabidearen dimentsioa),
ahalmen/trebetasuna eta
plangintza/aplikazioaren
konplexutasuna.
Meichenbaum y Biemiller, 1998
Ezaguera sendotzearen
rola
Eskuratzearen rola




1.1 HEZIKETA
ALDAKETARAKO
asetzeko erronkak :
Ezagueraren eta Informazioaren Gizartea
Goiko Heziketako Espazio Europarra
Kalitate-kudeaketa Modeloak
Milurteko berrian. Heziketaren ikuspegiak
Eskatzen du
Ezagueraren gizartearen
eta informazioaren
eskaerak
Kontzeptu-akatsen arazoa
arintzea
Paradigmaren aldaketa
Unibertsitateen kalitatearen
Ebaluazioko Nazio-Planeko
txostenen gomendioak
Non sartzen
diren
Trebetasun kognitibo eta emozional
berriko ikasketa
Ikasleen eskariak
Irakasleen egonezinak
Ikaskuntza esanguratsua
versus memorizkooroimenezko ikaskuntza
KALITATEAREN
paradigma
Informazio eta komunikazio
teknologia berrien erabilera
Milurteko berrian. Heziketaren ikuspegitik (Gonzalez, 2001)
Arrazoi askok heziketa-sistema berritzeko beharra
justifikatzen dute. Haien artean hurrengoak
proposatzen ditugu:
1. Ezagueraren eta informazioaren gizartearen
eskaerak.
2. Konpetentzia kognitibo berrien beharra eta
bakoitzaren nortasunaren oreka lortzeko, ikuspuntu
emozionaletik abiatu.
3. Ikaskuntza esanguratsua, errepikapen
mekanikoaz baliatutako memorizkoaren aurrean.
4. Kontzeptu-akatsen arazoa.
5. Ikasleen eskariak aldaketarako.
6. Irakasleen egonezinak.
7. Unibertsitateen Kalitatearen Ebaluazio NazioPlaneko urteroko txostenak.
Ezagueraren gizartearen eta
informazioaren eskaerak
Aldatzen du
Erabiltzen ditu
Beharraren etika, erantzukizunaren
etika batean
IKTak
adibidez
Internet
Emaitzak
Sortuko du
Konprometitzen
ditu
Kalitatezko eskola
Eratuko
duena
Ezaguerako etorkizuneko ikasle
langileak
Software
Cmap Tool
Zeinen bidez,
lortuko da
Ikasketa jarraiturako
disziplina
Alfabetatze unibertsala
Ikasten ikasteko
motibazioa
Ezagueraren gizartearen eta informazioaren eskaerak (González, 2001)
Trebetasun kognitibo eta emozional
berriko ikaskuntza
Bat bereko
kontzientzia
Enpatia
hurrengoak bezala
eratzeko
Oinarrizko trebetasun
emozional eta sozialak
Faktore batzuen garapena
Ideietarako
jarraikitasuna
Lortzeko,
beharrezkoak
dira
Motibazioa
Autorregulazioa
Lankidetza
Behar dira, hala nola
Komunikatzeko
ahalmena
Jakin-mina
Konfiantza
Harremana
Nahitakotasuna
Autokontrola
Ikaskuntza
esanguratsua
Trebetasun kognitibo eta emozional berriko ikasketa (Gonzalez, 2001)

2. OINARRIZKO
PRINTZIPIO
TEORIKOAK:
Ikaskuntza
Esanguratsua







OINARRIZKO
PRINTZIPIO TEORIKOAK.
IKASKUNTZA
ESANGURATSUA
http://www.ihmc.us/groups/jnovak/
http://02teoriasdelaprendizaje.blogspot.com.es/2013/05/josephnovak-y-el-aprendizaje.html
http://es.slideshare.net/NIEVESLJ/joseph-novak-y-los-cmap-tools
http://es.slideshare.net/DiAnnItaaa/joseph-novak-11825622
http://es.slideshare.net/rafael311048/mapas-conceptuales-josephnovak-y-gowin-bob?related=1
CMC 2014 BRASIL





http://www.youtube.com/watch?v=HhVOk8GJW48
http://www.cmc2014.com.br/
http://www.mapasconceituais.com.br/wpcontent/uploads/2014/09/CMC2014-Final-ProgrammeAcademicSocial.pdf (PI-30)
http://cmc.ihmc.us/
http://cmc.ihmc.us/cmc/CMCProceedings.html
"IKASKETAREKIKO AHALERA
HANDIA GIZAKIENGAN GARATURIK
GABE GERATZEN DA ETA
HEZIKETA-PRAKTIKA ASKOK
POTENTZIAL HORREN
ADIERAZPENA GEHIAGO
OZTOPATZEN DU ERRAZTU
BAINO”.
NOVAK, 1985.
“GAURKO EZAGUERA GIZA IKASKETARI
BURUZ (METAIKASKETA) ETA PROZESUEK
ZEINEN BITARTEZ GIZAKIEK EZAGUERA
BERRIA ERAIKITZEN DUTEN
(METAEZAGUERA) , IKASLEEN AHALERA
INTELEKTUALA ASKATZERA ASKOZ
GEHIAGO LAGUN DEZAKETE”.
NOVAK 1985
KONTZEPTUA
“Gertaeretan edo objektuetan, edo
gertaera-erregistroetan edo objektuerregistroetan nabaritutako
erregulartasuna, etiketaren bitartez
izendatuta”.
PRINTZIPIO BAKARRERAKO HEZIKETA-PSIKOLOGIA
GUZTIA MURRIZTU BEHAR IZANGO BANU, HAU
ADIERAZIKO NUKE:
"IKASKETARI ERAGITEN DION FAKTORERIK
GARRANTZITSUENA DA IKASLEAK JADA DAKIENA.
HORREGATIK, BEHIN HAU ESTALGABETUTA,
ABIAPUNTUA IZAN BEHAR IZANGO LUKE
ETORKIZUNEKO EZAGUERARAKO.”.
DAVID P. AUSUBEL, 1978
http://www.euskonews.com/0400zbk/gaia40003eu.html
https://eu.wikipedia.org/wiki/David_Ausubel
http://academicae.unavarra.es/bitstream/handle/2454/10028/MAL%20Itxaso%20VÃÂÂ
¡zquez%20Iturre.pdf?sequence=1
http://es.slideshare.net/graeyci/ausubel?related=2
http://es.slideshare.net/santza/3-teoria-cognitiva-de-ausubel?related=3
BEHAR DU:
IKASKUNTZA ESANGURATSUA
1.
ONDO ANTOLATUTAKO
NABARMENEKO
EZAGUERAREN EGITURA
2.
ERLAZIO BERRIAK EDO
DAUDEN KONTZEPTU
ETA PROPOSIZIOEN
ARTEKOAK
BILATZEAREN
KONPROMISO SENDOA
JARRAITUA
ONDORIOA:
OROIMENEZKO IKASKUNTZA
1.
NABARMENEKO
EZAGUERA GUTXI, EZ
OSO ONDO ANTOLATUTA
2.
GUTXI EDO INONGO
KONPROMISORIK
EZAGUERA BERRIA
EXISTITZEN DEN
NABARMENEKOAREKIN
OSATZEKO
1 Irudia
Ikasketa jarraituan gerta daiteke, memorizko ikaskuntza modu batetik guzti
adierazgarria den beste batera pasatzea, ikaslearen motibazioa eta bere aurreko
ezaguera kontuan hartuta.
Ausubel-en ikaskuntza esanguratsuaren teoria
(1)
Kontzeptu berriak
Esanguratsuki
ikasitako kontzeptua
EGITURA
KOGNITIBOA
(2)
Mekanikoki
memorizatutako
kontzeptua
Kontzeptu
barneratzailea
4.1. Irudia. Diagrama honetan aurkezten da ikaskuntza esanguratsua lortzen den modua, jada
egitura kognitiboan existitzen diren kontzeptuen sartzearekin bat (1etan), eta errepikamen
mekanikoaz baliatuz oroimenezko ikaskuntza egitura kognitiboan bakartutako metatze gertatzen
den bezala (2tan) (Novak, 1972 eta 1977-etatik eraldatuta)
Ikaskuntza
motak
(ii)
IKASKUNTZA
ESANGURATSUA
OROIMENEZKO
IKASKUNTZA
Kontzeptu-mapekin
lantzea
Multimedia elementuekin
ikasketa
Ikerkuntza
zientifikoa
Konferentziak
Testu-aurkezpenak
Laborategi
praktikak
Errutinazko
ikerkuntza
Saiakerak eta akatsak
ebatzitako ariketak
Aminoazido
zerrenda
HARRERATIKO
IKASKUNTZA
AURKIKUNDE
GIDATUTAKO
IKASKUNTZA
AURKIKUNDE
IKASKUNTZA
AUTONOMOA
4.3. Irudia.Ikaskuntza harkorra eta aurkikundeagatiko ikaskuntzak oroimenezko
eta esanguratsua den ikaskuntzek osatzen dutenaz bestelako continuum-a eratzen
dute. Ikaskuntza jardueren adibideak, bere posizioekin erakusten dira ardatzei
dagokienez (Novak eta Gowin, 1988).
Ikaskuntza Esanguratsua.
Inplikazio Didaktiko-Pedagogikoak





Ikaslearen egitura kognitiboa ezagutzea
(KKMM)
Material kontzeptualki gardena, kurrikular
eta instrukzionalaren diseinu
kontsekuentea (KKMM)
Ikaslea ikasteko abenturarekin
estimulatzea (KKMM/CMAP TOOLS)
http://www.youtube.com/watch?v=UeaWzvNZGic&feature=
player_embedded
http://www.cienciaonline.com/2010/10/05/aprendizajesignificativo-video/
HEZIKETA ETA ERAKETAKO MODELO
KONSTRUKTIBISTA (HASIERAKOA ETA
IRAUNKORRA) ZIENTZIA IRAKASLEENTZAT (NOVAK,
1988)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
IKASLEAK DAKIENEAN ENFASI-A JARTZEA.
IKERKETA ETA TEORIAK GIDATUTAKO PRAKTIKA.
MATERIAREN (EDUKIEN) ANTOLAKETA PSIKOLOGIKOA
ETA LOGIKAREN ARTEAN BEREIZTEA
IKASLEARI IKASTEN IKASTERA LAGUNTZEA
GIZA AHALERARI BURUZ BAIKORTASUNAREKIN IRITZIA
EMATEA
IKASLEEN MOTIBAZIORIK EZA, ULERMENAREN
HUTSUNETAN HAUSNARTZEA, NEURRI HANDIKO
ONDORIOAZ
ESANAHI PARTEKATZEKO ARDURADUNA SENTITZEA BAI
IKASLEEKIN BAI IKASLEEN ARTEAN
NOVAK-EK ZEHAZTEN DU: “MODELO HONI JARRAITUZ, IRAKASKUNTZAK,
IRAKASLEEK IRAKATSIAK IZAN ZIREN BEZALA IRAKASTEKO TRANPA



2.1. KONTZEPTU
MAPAK
http://es.slideshare.net/erycaperez/mapas-conceptualesexposicin?related=3
http://es.slideshare.net/angie_angie/estrategiasparaelaboracinde
mapasconceptuales1?related=2
KONTZEPTU MAPA
 DIZIPLINA BATEKO EDO ZATI BATEKO BI DIMENTSIOKO IRUDIKAPENA
DA
 KONTZEPTU NAGUSIAK IDENTIFIKATZEN DITU ETA ILUSTRATZEN DITU
BEREN ARTEKO ERLAZIOAK (PROPOSIZIOAK) KONTZEPTUEK
ELKARTZEN DUTEN LOTURAKO HITZEZ OSATURIK.
 OROKORRETIK ZEHATZAGORA DOAN MODELOA JARRAITZEN DU.
 HIERARKIA DU, BI EDO KONTZEPTU GEHIAGO KONTZEPTU
INKLUSIBOAGOAREN AZPIAN ILUSTRATZEN DIRA.
 GURUTZATUTAKO LOTUREN PRESENTZIA DESIRAGARRIAK, ADAR
HIERARKIKO DESBERDINAK HAIEN ARTEAN HARREMANETAN
JARTZEN DITU.
 STEWART ET AL., (1979ean), BIDEBERRIEN MAPA REN ANALOGIA
ERABILTZEN DUTE. HIRIAK KONTZEPTUAK IZANGO LITZATEKE ETA
PROPOSIZIOAK, LOTZEN DITUZTEN BIDEBERRIAK.
Esanguratsuki ikasteko tresnak:
Kontzeptu mapa (1)
KONTZEPTU
MAPAK
IKURRAK
HITZAK
daukate
daukate daukate
dira
Izan daitezke
KONTZEPTUEN
ETIKETAK
TESTUINGURU
MENPEKOA
LOTURAKO
HITZAK
HIERARKÍA
da
memorizatuta
eratzeko
KONTZEPTUAK
Era dezaten
norena
PROPOSIZIOAK
OROKORRETIK
memorizatuta
ERREPIKAMEN
MEKÁNIKOA
izan
daiteke
HARREMANAK
dira
dira
ZEHATZAGO
NABARITUTAKO
ERREGULARTASUNA
dira
non
EZAGUERAREN
IRITZIAK
OBJEKTUAK
dira GARRANTZITSUAGO
a
biltegiratuta
Eratzen dute
doa
dira
GARRANTZI
GUTXIAGO
ESTRUKTURA
COGNITIBOA
non
lortuta
bidez
GERTAERAK
ekarrita
IKASKUNTZA
izan
daiteke
ESANGURATSUA
Harremanetan
jarrita
Figura 4.4 . Kontzeptu mapa on bat jaso behar dituen ideia eta jatorri gakoak
(González y Novak, 1996, pág. 88)
KONTZEPTU MAPA LANTZEA
1.
IRAKASLEENTZAT FAMILIARRA DEN GAI BAT AUKERATZEA.
2.
GAI HONEN MURRIZTUTAKO ALORREN BAT AUKERATZEA.
3.
KONTZEPTU NABARMENEKO ZERRENDA BAT EGITEA (10-20).
4.
KONTZEPTUAK ORDENATZEA OROKORRAGO DENETIKESPEZIFIKOAGORA.
5.
MAPAREN ERAIKUNTZA SAIATZEA OROKORRAGO DIREN
KONTZEPTUAK GOIALDEAN IPINITA ETA ZEHATZAGO DIRENAK,
BEHEALDEAN.
6.
KONTZEPTUAK ELKARTZEA LERROEN BIDEZ, ZEIN
ERROTULATU IZAN BEHAR DIRA LOTURA HITZ BATEKIN EDO
GEHIAGOREKIN.
7.
KONTZEPTU MAPAREN ARLO HIERARKIKO DESBERDINEN
ARTEAN, GURUTZATUTAKO LOTURAK ADIERAZGARRIAK
MARRATZEA.
EMANDAKO TESTU BATETIK
AURRERA KONTZEPTU-MAPAKO
LANTZEAREN ADIBIDEAK
ADIBIDEA 1:
TACONERAKO
PARKEA
Parques y jardines de Pamplona. La Taconera
Figura 2. Texto escogido para la elaboración práctica de un mapa conceptual. Extraído del libro Itinerarios por
Navarra.... (Floristán y cols., 1979, pág. 170).
A continuación elaboramos la lista de los conceptos más relevantes del texto. Pueden ser los siguientes, de acuerdo
con el orden de aparición en el mismo
1. Parques y jardines
2. Taconera
3. Pamplona
4. Campo del Arenal
5. Paseo de Sarasate
6. Edad Media
7. Nueva fortificación
8. Extramural
9. Siglo XVI
10. Parterre
11. Bosquecillo
12. Crucero
13. Monumento
14. Portal de San Nicolás
15. Avenida San Ignacio
16. Julián Gayarre
17. Pablo Sarasate
18. Hilarión Eslava
19. Huarte de San Juan
20. Mari-Blanca
21. Antoniutti
22. Media Luna
23. Ciudadela
24. Vuelta del Castillo
25. Campus Universitario
26. Escultores
27. Años.
Parques y jardines de Pamplona. La Taconera
Procedemos ahora a reordenar la lista de conceptos siguiendo el criterio de más general a específico, comenzando
por el más inclusivo. Estableceremos también los niveles jerárquicos correspondientes, que incluirán conceptos
equivalentes, para favorecer así la distribución correcta de los mismos en el mapa conceptual. Podría ser la
siguiente:
Pamplona, sería el concepto más general.
Parques y jardines. Incluiría este nivel jerárquico los siguientes conceptos:
Antoniutti,
Media Luna,
Ciudadela,
Taconera,
Vuelta del Castillo,
Bosquecillo,
Campus universitario.
Ámbito evolutivo y referentes de posición. Incluiría conceptos como:
Parterre
Avenida San Ignacio
Extramural,
Edad Media,
Nueva fortificación,
Siglo XVI
Campo del Arenal,
Paseo de Sarasate
Monumentos. Incluiría este nivel jerárquico los siguientes conceptos:
Hilarión Eslava,
Parques y jardines de Pamplona. La Taconera
Pablo Sarasate,
Crucero,
Mari-Blanca,
Huarte de San Juan,
Portal de San Nicolás,
Navarro Villoslada
Julián Gayarre,
Escultores. Pertenecerían a esta categoría:
Quevedo
Carretero,
Coullant Valera
Orduna
Años. Incluiríamos en esta categoría los siguientes:
1964
1959
1666,
1918
1950
Procederemos ahora a distribuir en el plano del mapa conceptual, los conceptos correspondientes a los distintos
niveles jerárquicos del mismo, situando el concepto más general en la parte superior y los más específicos en la
inferior(ver Figura 3)
Parques y jardines de Pamplona. La Taconera
A continuación comenzamos a relacionar los
distintos conceptos con palabras de enlace para
formar las correspondientes proposiciones. En la
Figura 4 se muestra el mapa conceptual en estas
primeras fases de construcción.
Finalmente la Figura 5 muestra el mapa
construido, una vez establecidas completamente
las palabras de enlace, e incluidos algunos
enlaces cruzados, como por ejemplo los que
representan cambios en las localización de los
monumentos(Pablo Sarasate).
http://130.206.160.21/rid=1NQ7R8QKT-BCRMN2-5CVS/Mapa%20Inicial%20--%20Parque%20de%20la%20Taconera%20Campus%20verde.cmap
ADIBIDEA 2:
TECTONIC
FEATURES
Nola erabili kontzeptu mapak Haur Hezkuntzan:
http://130.206.160.21/rid=1PBPRWW69-96MDDW156/NATUR%20INGURUNEAREN%20DIDAKTIKA.cmap
- Artikuluak interpretatzen: “mapas infantil Escolapios”.
David Bob Gowin:
http://estrategias-didacticas-curfad2011.blogspot.com.es/2011/07/bob-gowin-y-eldiagrama-de-la-uve.html
http://es.scribd.com/doc/143123167/Ejemplo-de-v-de-Gowin#scribd
“Kontzeptu-mapen eta UVE-ako diagramen
analisia erakuts eta ikas daiteke haur eta
lehen hezkuntzako irakasleengan.
Oso atsegingarria da niretzat katedradunak
bizitza berria baten aurrean daudela ikusten
dutenean, heziketa-ekitaldiak s sortzeko
ideia berrien aurrean daudenean. Jende
hauek bere pentsamoldea aldatzen dute baita
bere lana ere. Hau da heziketaeraldaketarako behar den energia”.
(D. Bob Gowin, 1987).
KONTZEPTU MAPAREN ERABILTZAILEENTZAKO MEZUA:
1. Kontzeptu mapa beste begi batzuekin ikustea, gauza berria bezala irudikatzea.
2. Koadro sinoptiko-a, fluxu-diagrama eta organigramaren ideietatik
ondorioztatzea.
3. Testuinguruan zentzu izateko moduan kontzeptuak hierarkizatzea
4. Ez osatu erlazio urriak, bakarrik goitik behera, eta garrantzi gabeko loturak
erabilita.
5. Gako-hitzak aurkitzeko ahalegina egitea, kontzeptu-erlazioei esanahi
garrantzitsua eman diezaioten.
6. Gurutzatutako erlazioak bilatzea.
7. Esanahiak negoziatzeko tresna bat bezala mapari aurre egitea, ikaskuntza
esanguratsua errazteko. Mapak, ikaskuntza esanguratsua gertatu ahala, aldatzen
diren diagramak dira. Ez dira behin betikoak, ezaguera-gorputz bateko
kontzeptu-egitura ordezka eta ikasteko tresnak dira.
Jarduera 12:





Emandako bi testuren
kontzeptu mapak
diseinatu taldeka eta
klase aurrean
aurkeztu.
http://www.hiru.com/biologia/el-origen-de-la-vida-teoria-de-la-evolucion
http://www.hiru.com/biologia/contaminacion-del-agua
Izaki bizidunen zuhaitz filogenetikoa: http://www.hiru.com/biologia/clasificacion-y-filogenia-de-losseres-vivos
Primateetatik gizakira: http://www.hiru.com/biologia/los-metazoos-ii

2.2. AURREKO
EZAGUERAKO
DIAGNOSIA

2.3. INSTRUKZIO
KURRICULUMAREN
DISEINUA



Detalles acerca del tema
Información complementaria y
ejemplos
Qué efectos puede tener en la
audiencia
NASA-KO
WEB ORRIAN
CMAP-AK
ERABILTZEN
DITUZTE
http://www.nasa.gov/explor
ation/whyweexplore/cmap.h
tml
http://spaceexp.ihmc.us/
13 Irudia
13. irudiaren mapa, ikerketa gehigarrien ondoren landuta, kontzeptu berriekin eta
liburuetan, Internet-en eta beste iturrietan ateratako baliabide eskuragarriak

3. KONTZEPTU
AKATSAK
 KONTZEPTU AKATSAK dira gertaeren eta objektuen
“ikasle zientzia”ren barnean dauden interpretazioak, eta
kasu askotan irakasleek kultura eta zientzilari-ondareko
ordezkari bezala erakutsitako zientzia formaleko
aurrekontuekin zerikusi gutxi dute.
 Ezagutzen dira ordezko sortze bezala, konnotazio
peioratibo gutxiago duen terminoa.
 Kosmobisio pertsonalaren parte dira, “unibertso
pribatuarena” eta mundua eta bere funtzionamendua
azaltzeko balio dute.
 Pertsonengan irmoki sustraituta daude eta logikoak
bezala har dezakete, bere kontzeptu-erreferenteak
kontuan hartzen baditugu (okerrak ikuspuntu
zientifikotik). Hortik dator bere iraunkortasuna eta
heziketa konbentzionalarekiko aldaketaren aurkako
erresistentzia.
KONTZEPTU AKATSAK
sustapenerako eta pentsamendu
sortzailearen garapenerako
benetako hesia dira, ikaskuntza
esanguratsua oztopatzen dute eta
erakundeen heziketa-aurkezpenen
eraginkortasun urria, barne
bikaintasuna hartutakoenak,
agerian uzten dute.
1. IRITZIA :
Ikasleak zientziako instrukzio formalera
iristen dira kontzeptu-akats
aniztasunarekin (ordezko ikuskerekin),
objektuei eta gertaera naturalei
dagokienez.
2. IRITZIA:
Ikasleek instrukzio formalera zientzietan
dakartzaten ordezko ikuskerak, ez daude
adinaren, ahalmenaren, sexuaren ezta
muga kulturalen menpean ere.
3. IRITZIA:
Ordezko ikuskerak aldatzea oso zaila da
prozedura konbentzionalak soilik
erabiltzen badira.
4. IRITZIA:
Ordezko ikuskerak aurreko
belaunaldietako filosofo eta zientzialariek
fenomeno naturalei buruz eskeinitako
azalpenen antza dute sarritan.
5. IRITZIA:
Ordezko ikuskerek bere jatorriak dituzte
esperientzia pertsonaleko multzo
desberdinean, hautematea eta behaketa
zuzenekoak sartzen dituztenak, lagunen
kulturan eta hizkuntzan, baita irakasleen
eta irakaskuntza-materialetan agertzen
diren azalpenetan ere.
6. IRITZIA:
Irakasleek, sarritan, izenpetzen dituzte
bere ikasleak bezalako ikuskera berak.
7. IRITZIA:
Ikasleen aurreko ezaguerak instrukzio|
formalean nahasten dira aurkeztutakoekin,
bilatutakoetarako ikasketa emaitza
desberdin batzuk eraginez.
8. IRITZIA:
Irakaskuntzaren kontzeptu-aldaketa
errazten duten ikuspegiak tresna
eraginkorrak izan daitezke klasean.
GALDEKETA
Errores
conceptuales”
liburuaren 3.
kapituluko 3.6
puntua.

4. ALDAKETA
KONTZEPTUALA

4.1. EBALUAZIOA:
Dimentsio Bikoitza
TAULA 1 : Est andarizat ut ako Proba et a
Benet ako Ebaluazioaren Konparazioa
Est andarizat ut ako Proba
Benet ako Ebaluazioa
Ikasleen jakinduria, at zerant z egit eko et a
errut inazko arazoak konpont zeko ahalmena
neurt zeko, nagusiki diseinat ut a.
Kokat ut ako ebaluazioak ikasleen jakinduria
benet ako mundu-esperient ziarekin
konekt at zen duen errendimendua.
Erant zun laburret arako f ormat u-deiak-,
erant zun anit zak, benet akoa-f alt sua,
hut suneak bet e et a esaldi mot zak bukat u.
Ebaluat zen du arazo handiak konpont zeko
ikerkunt zarako ahalmena, et a aurret iko
jakit earen aplikazioa et a analisi
int erpret at zailea.
Ikasleek inf ormazioaren puska espezif ikoak
erreproduzit zen dit uzt e lehenago irakasleak
edo t est uak hornit ut a. Mugat ut ako abilezien
eremu bat ebaluat zen du, berreskurat zeet at ik
harant z gut xi.
Jakit ea , ulermen kont zept uala, et a aplikazioa
erakust en dit u.
Very
Useful
Opinion Poll
Iterative Artifacts.
Multiple Choice /
Mastery Learning
CONCEPTUAL
CHANGE
Concept Maps +
Interviews
Term Papers
Essay Tests
Applications /
Problem Sets
True / False
Not
Useful
Not
Useful
UNDERSTANDING
Fig. 10.1
Strengths and weaknesses of several assessment strategies
based on criteria of understanding and conceptual change.
Very
Useful
Oso
erabilgarria
Iritzi galdeketa
Artefaktu iteratiboak.
Aukera anizkuna
KONTZEPTU
ALDAKETA
Kontzeptu mapa +
Elkarrizketak
Epea
Proba entsegua
Erabilerak/
Arazoak
Egiazkoa / Faltsua
Ez
erabilgarria
Ez erabilgarria
Fig. 10.1
ULERMENA
Hainbat ebaluazio-estrategiako puntu sendo eta ahulak
ulermen-irizpideetan eta kontzeptu-aldaketan.
Oso
erabilgarria
ULERMENA
1. Intersubjektibotasuna
Ebaluazio-datu libreetan oinarrituta proba sinesgarriak daude
ikasleak:
A. Ikuspuntua eraiki du fenomeno naturalaren gainean eta
ikuspuntu hori
deskribatu du ahozko, grafiko edo
piktoriko forma batean?
B.
Jarduera
autogogoetazko
konpromisoa hartu du?
edo
metakognitiboetan
C. Bere ikuspuntuak beste ikasle batzuekin partekatu ditu?
D. Arreta ipini du eta berezko bereez gain beste ikuspuntu
batzuk hartu du?
E. Azalpen zientifiko nagusia deskribatzen duten iturri lehen
mailako edo bigarren mailakorik aztertu du?
F. Ikuspuntu desberdinen proba enpirikoak Esploratu Ditu eta
haztatuta bakoitzeko meritu erlatiboak?
G. Bere iritziak beste batzuetakoekin eta ziurtasun enpirikoekin
adiskidetzeko formarik bilatu du?
Tabla 10.1
ULERMENA
2. Koherentzia.
Ebaluazio-datu libreetan oinarrituta proba sinesgarriak
daude ikaslea :
H. Kontuan hartu du nola sartzen diren bere
ikuspuntuko parte indibidualak koadro zabalagoan?
I. Bilatu du bere ikuspuntuko zatia esplizituki beste
batekin erlazionatzea ahozko, grafiko edo piktoriko
modu batean ?
J. Zatien arteko inkontsistentziak adiskidetzen saiatu
da?
K. Konpromisoa hartu du arrakastarekin arrazoiketa
analitiko, analogiko, inferentzial edo integratzaileko
forma gehiagorekin?
Tabla 10.1
ULERMENA
3. Patxada.
Ebaluazio-datu libreetan oinarrituta proba sinesgarriak
daude ikaslea :
L.Eraiki du betea baina labur eta aldagai arrarorik edo
behargabeko konplexutasunik gabe den ikuspuntua?
M.Saiatu da objektuak edo modelo-laguntzarekin,
diseinuekin, irudikapen grafikoekin edo formatu
piktorikoekin gertaera naturalak azaltzen?
Tabla 10.1
ULERMENA
4. Gardentasuna.
Ebaluazio-datu libreetan oinarrituta proba sinesgarriak daude ikaslea :
N. Identifikatu du sentibera ikerkuntza zientifikoko den kontu zentrala
(edo
ezaguera-nagusitasuna)?
O. Kontuan hartu ditu gertaerak eta behin-behineko erantzuna edo
hipotesia
garatzeko
ikertu
behar
diren
objektuak?
P. Deskribatu ditu kontzeptuak, printzipioak, teoriak, eta kontu zentralari
erantzuteko
beharrezkoak
diren
iritzi
filosofikoak?
Q.Informazioaren erregistro formak|erak iradoki ditu behaketari|oharrari
buruz?
R. Saiatu da eraldatzen, maneiatzen edo erregistroak berrantolatzen?
S. Eskaini du kontzeptu-egiturarekin bat edo gehiago koherenteak diren
eta erregistroetatik eta transformazioetatik logikoki ondorioztatu duten
ezaguera
iritzi
gehiago?
T. Eskaini du ezaguera-iritziekin bat edo gehiago koherenteak diren
baliozko iritzi gehiago?
Tabla 10.1
Aldaketa Kontzeptuala(A.K.)
Ebaluazio-datu
libreetan
sinesgarriak daude ikaslea :
oinarrituta
proba
U. Kontzeptu berriak asimilatu ditu egunetan,
asteetan edo hilabeteetan zeharreko bere egitura
kognitiboan?
V. Kontzeptu existenteen
berregituratu ditu?
arteko
konexioak
W. Aldaketa adierazgarria esperimentatu du
egiturazko konplexutasunean eta bere ezaguera
egituraren
baliotasun
proposizionalean
(kontzeptuetan,
erlazioetan,
hierarkian,
adarkadurako graduan, gurutzatutako lotureetan,
adibideetan).
Tabla 10.1
Axioma 1
Gizakiak esanahi-eraikitzaileak dira
Axioma 2
Heziketarako helburua partekatutako esanahi
eraikuntza da
Axioma 3
Partekatutako esanahiak ondo prestatutako
irakasleetako esku-hartze aktiboak erraz ditzake
Taula 10.2
Baliozko nozioen kopuru batazbestekoa
9,73
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
8,75
7,47
4,63
4,5
4,13
3,85
1,75
2
7
10
Graduaren maila
12
Instrukzioarekin
Instrukziorik gabe
7a Irudia
Kontzeptu-Mapetan identifikatutako baliozko nozioko kopurua
irakatsitako ikasle berekin egindako elkarrizketetatik marraztuta
(beltzetan) eta, instrukziorik gabe (marraduna) 2, 7, 10 eta 12
graduetakoak
Nozio baliogabeen kopuru batazbestekoa
Graduaren maila
7b Irudia
Kontzeptu-Mapetan identifikatutako nozio baliogabeko kopurua
elkarrizketetako irakatsitako ikasle berekin elkarrizketatik marraztuta
(beltzetan) eta, instrukziorik gabe (marraduna), 2, 7, 10 eta 12
graduetakoak.
ZER EGIN?
MODELO
KONDUKTISTA
POSITIBISTA
MODELO
KOGNITIBO
KONSTRUKTIBISTA
OROIMENEZKO
IKASKUNTZA
MEKANIKOA
IKASKUNTZA
ESANGURATSUA
KONTZEPTU
AKATSAK
KONTZEPTU
AKATSAK ARINTZEA
V DIAGRAMA ETA
KONTZEPTU MAPAREN
ERABILERA
“Heziketaren helburu nagusienetariko
bat izan behar du leihoak, zeinetan
zehar ikusten dugun mundua,
handitzea”. Arnold Glasow.
“Gazteak heztea ez da zeregin erraza,
haiek trebatzea ordea, oso”.
Rabindranath Tagore.

BIBLIOGRAFIA
ESKERRIK ASKO
ETA IKASKETA
ZORIONTSUA OPA DIZUET.
